buliak
buliak 癲癇
buliak “kumu nu ing Epilepsy” singangan aca tu punu’ a buliak, u sakalawlaw a imelang, u picidek saliyaliyaw sa mabuliak, saliyaliyaw sa mabuliak matenes anucaay apuyu’ pihaceng ku mulesan, hakay amaduka ku uzip, tuwaca maketun ku ukak. u imelangay anu caay pasubana’en tu sakahini lalid asamuliyaw mabuliak, namaledek u lalekalan kinacacayay a kina buliak “kamu nu Ing Isolated seizures” caay ku nu buliak. mingaay tu buliak caay ka lecad, buliak mahiniay a imelangay uzuma ku piazih nu tau.
癲癇（英語：Epilepsy）又稱腦癇症，是一種神經性疾患，特徵為反覆地癲癇發作，即為重複發作或長或短的嚴重抽搐症狀，可能會造成物理性傷害，甚至骨折。患者傾向在無誘發原因下持續重複地發作；因中毒等特定原因引發的單次性癲癇發作（英語：Isolated seizures）不歸類為癲癇。癲癇的治療方式在各地各有不同，患者常因其病況而遭到各種程度的汙名化。
mihiniay a buliak a imelang caay henay kahapinang, zuma kahini maduka nu punu’, maketun ku ulat, sipucu’ ku punu’ u punu’mlalid anucaay nalecuhan mahinituay ku imelang, makay buliak ku punu’ malalid a imelang , u zuma buliak a imelang matineng tu masumad ku ciing mabuliak sa pinac nu punu’ malakiit tu ku kasazuma nu sakalawlaw samahini.
大多數癲癇病例的肇因尚未釐清，在少數病例中肇因於腦損傷、中風、腦腫瘤、腦部感染或先天性障礙，經致腦癇作用而致病；而一小部分的癲癇病例與已知的基因突變直接相關。癲癇發作是大腦皮質中過度且異常的神經元活動所產生的結果。
piazih tu buliak kanca palasawad tu zumaay hakay masasengi tu mahiniay a imelang, patinaku pacena’ caay katineng tu tademaw, atu paketun aizaw ku zuma kasahini a lalekalan, tinaku miales tu alikulu anucaay malananum a patelac. uynian taneng a miedap tu sakalawlaw atu mikingsa tu izang. masazuma ku piazihantu punu’ malaheci ku pikingsa tatenga’ u buliak a aziheh, nika kapahay a piazihan tu nikingsaay caay palasawad tu asibuliak. makay zuma a lalekalan amabiliak hakay taneng paliayaw.
癲癇的診斷必須先排除其他可能造成類似症狀的情況，例如昏厥；以及判斷是否有其他造成發作的原因，例如酒精戒斷症候群或電解質方面的問題。這部分可以藉助神經成像和血液檢查。異常的腦電圖檢查結果可以佐證癲癇的診斷，但正常的腦電圖檢查結果則無法排除癲癇的可能性。由其他原因造成的癲癇可能是可以預防的。
70% pasintu ku kabuliak hakay makayniay pikuwan tu sapayu, kahemi’ay a sapayu caay kadayum maala. u 30% pasentu caay kakuwan nu sapayu mabliak kapah pizateng tu nu way-ke-sye, anucaay micucu’ tu sakalawlaw, atu misakapah tu kakaen. caay ku hamin nu buliak lalid katuku pahezekan nu uzip, katuud ku mahiniay a tademaw kapauhtu caay tu a ngaayen.
70%的發作可藉由藥物控制，平價的抗發作藥物通常也不難取得。而30%無法以藥物控制的發作則可以考慮外科學的方式，或是神經刺激，和飲食調整。並不是所有的癲癇都會持續終生，許多人的狀況可以改善到不再需要治療的程度。
katukuh 2015 a mihcaan, 3900 mang ku siimelangay tu buliak, macapi ku 80% pasintu palahaday tu Cong-kow. q2015 a mihcaan hamin nu kitakit 12 mang 5 malebut ku tademaw mapatay nu buliak a imelang, palalecad tu 1990 a mihcaan tu 11 a mang 2 a malebut ku tademaw uzuma a katuud tu. u buliak i balakiay tu a uzip madayum tahekal. i macakatay tu a kanatal, baluhay a imelangu hina tahkal i lutungay atu balakiay tu. i macakatay a Cong-kow kanatal, zayhan kasasuma nu angangan nu imelang, baluhay a imelang angangan tini i balakiay tu a wawa atu masakapahay.
截至2015年，有3,900萬人罹患癲癇，將近80%是在發展中國家。2015年全世界有12萬5千人因為癲癇而死亡，較1990年的11萬2千人要多一些。癲癇在年長者身上較容易出現。在已開發國家，新增的病例最常出現在嬰兒及年長者。在開發中國家，因為根本病因的差異，新增病例會以年齡較大的兒童及青年為主。
50% pasintu katukuh 10% ku tademaw ayaw nu 80 ku mhcaan mahicaay hakya tahkal sa ku buliak a imelang, kuyni tademawan muliyaw mabuliak palalecad macalap ku 40% pasantu katukuh 50% pasintu. katuud ku kitizaanan nu mabuliakay matiyang ku paculilay tu kazizeng, anucaay mapalunguc tu zuma a demiad nayi’ tu ku buliak kya a taneng puculil. buliak kamu nu Ing「epilepsy」u lalangawan makay kasumamadan a Si-la a kamu tu 「ἐπιλαμβάνειν」u imi sa「midebung, misamaku, anucaay misawacu」
有5%至10%的人會在80歲以前出現無故的癲癇發作，這些人中再次癲癇發作的比例佔40%至50%。許多地區的癲癇患者的駕駛資格會受限制，或是被要求必須一段時間沒有癲癇發作才能夠駕駛。癲癇的英語「epilepsy」是源自古希臘語的「ἐπιλαμβάνειν」，為「侵襲、佔有、或折磨」之意。