สาธารณรัฐนิยม

สาธารณรัฐนิยม (อังกฤษ: republicanism) เป็นอุดมการณ์ทางการเมืองที่มีศูนย์กลางอยู่ที่ความเป็นพลเมืองในรัฐที่ปกครองแบบสาธารณรัฐ ซึ่งอาจเป็นระบอบคณาธิปไตยไปจนถึงอำนาจอธิปไตยของปวงชน (popular sovereignty) อย่างไรก็ดี ประเทศบางประเทศเป็นสาธารณรัฐเฉพาะในแง่ที่ว่า รัฐเหล่านั้นไม่ได้ปกครองด้วยระบอบกษัตริย์ ทว่าไม่ได้ยึดเอาอุดมคติของสาธารณรัฐนิยมเป็นที่ตั้ง

คำว่า "สาธารณรัฐ" มีที่มาจากคำลาตินว่า res publica ซึ่งอ้างอิงถึงรูปแบบของการปกครองที่ถือกำเนิดขึ้นในราว ศตวรรษที่ 6 ก่อนคริสต์ศักราช หลังจากการขับไล่กษัตริย์ของกรุงโรม โดย ลูเชียส จูนิอัส บรูตัส และ คอลลาตินัส รูปแบบการปกครองนี้ล่มสลายลงในช่วงท้ายของ ศตวรรษที่ 1 ก่อนคริสต์ศักราช โดยเปลี่ยนเป็นการปกครองแบบมีกษัตริย์ในเชิงรูปแบบ

การปกครองแบบสาธารณรัฐถูกฟื้นฟูกลับมาอีกครั้ง ในสมัยการฟื้นฟูศิลปะวิทยาการฟลอเรนซ์ คตินิยมแบบสาธารณรัฐนิยมมีบทบาทอย่างมากในการปฏิวัติอเมริกา ส่วนในยุโรปแนวคิดนี้ได้เพิ่มอิทธิพลอย่างมากหลังการปฏิวัติฝรั่งเศส