Kültür

Medeniýet jemgyýetlere mahsus bolan we geljekki nesillere geçýän maddy ýa-da ruhy zatdyr.

Medeniýet, adam düşünjesi hökmünde taryhda döredilen many we ähmiýet ulgamydyr. Adamlaryň bir toparynyň şahsy we köpçülikleýin durmuşyna düşünmek, tertiplemek we gurmak üçin ulanýan ynançlar we däp-dessurlar ulgamy.

Türk dil institutynyň sözlügine görä, medeniýet düşünjesiniň kesgitlemesi (köne dilde harplar ) :

“Taryhy we jemgyýetçilik ösüş prosesinde döredilen ähli maddy we ruhy gymmatlyklaryň jemi we olary döretmek we geljekki nesillere geçirmek üçin ulanylýan gurallar, adamyň tebigy we jemgyýetçilik gurşawyna agalyk ediş derejesini görkezýär.

Sosiologiki taýdan medeniýet, adamlardan öwrenýän daş-töweregimizi gurşap alýan sosial mirasdyr . Medeniýetiň emele gelmeginde iki proses bar; Birinji etapda adamlar passiw we kabul ediji. Belli bir geografiki gurşawda ýaşaýar we iýmitleniş we goranmak zerurlyklaryny şol ýerde kanagatlandyrýar. Tebigat bilen bu deslapky gatnaşyk, ýagny bilim, dil, özüni alyp baryş we maddy önümçilik we zerurlyklaryna laýyklykda gazanylan sarp ediş gurallary medeniýetiň döremeginde ilkinji etap hökmünde görünýär. Ikinji etapda adam kabul ýagdaýdan çykýar we öndürip başlaýar; ýaşaýan gurşawyna basgyn we işjeň güýç hökmünde gatnaşýar. Bu amal ilkinji gurallaryň döredilmegi bilen çäklenip başlandy we täze daş asyry bilen çaltlaşdyryldy. Medeniýet, ýygnamak bilen çaltlaşýan jemgyýetçilik gurluşynyň bir bölegidir. Ýuwaş-ýuwaşdan her nesil miras galan medeniýete maddy we ahlak taýdan goşant goşýar we indiki nesillere miras galdyrýar.

Aýry-aýry adamlar üçin öwreniş we tejribe arkaly ösen höküm, lezzet we tankyt ukyplaryna şol adamyň medeniýeti diýilýär. Medeniýet sözi, şahsyýetiň alan maglumatlaryny beýan etmek üçin hem ulanylýar.