Gezegen sayfasının kaynağını görüntüle

[[Dosya:Planet_collage_to_scale.jpg|küçükresim|upright=1.4|Ölçekli olarak [[Güneş Sistemi]]'nin sekiz gezegeni (yukarıdan aşağıya ve soldan sağa): [[Satürn]], [[Jüpiter]], [[Uranüs]], [[Neptün]] ([[dış gezegen]]ler), [[Dünya]], [[Venüs]], [[Mars]] ve [[Merkür]] ([[iç gezegen]]ler)]]
'''Gezegen'''; genellikle bir [[yıldız]], [[Sıkışık yıldız|yıldız kalıntısı]] ya da [[kahverengi cüce]]nin [[yörünge]]sinde bulunan, [[Hidrostatik denge|yuvarlak hâle gelmiş]] bir [[astronomik cisim]]dir. [[Uluslararası Astronomi Birliği]]nin (IAU) [[2006 yeni gezegen tanımı|tanımına]] göre [[Güneş Sistemi]]'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, [[karasal gezegen]]ler [[Merkür]], [[Venüs]], [[Dünya]] ve [[Mars]]; [[dev gezegen]]ler [[Jüpiter]], [[Satürn]], [[Uranüs]] ve [[Neptün]]'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir [[bulutsu]]nun kendi içine çökmesi sonucu bir [[yıldızlararası bulut]] meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir [[önyıldız]] ve bunun yörüngesinde dönen bir [[Ön gezegen diski|öngezegen diski]] oluşturduğunu öne süren [[bulutsu hipotezi]]dir. Gezegenler bu disk içinde, [[kütleçekim]]inin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, [[Yığılma (astrofizik)|yığılma]] (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

"Gezegen" sözcüğü, "gezmek" fiilinden türemiştir. "Hareket edenler" veya "dolaşanlar" anlamına gelen [[Grekçe]]deki "πλανήται" (''planḗtai'') kelimesi; [[Antik Çağ]]'da [[Güneş]], [[Ay]] ve yıldızların arka planında hareket eden, çıplak gözle görülebilen beş ışık noktasını (Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn) ifade etmek için kullanılırdı. Gezegenlerin tarihsel olarak birtakım dinî çağrışımları olmuştur. [[Astronomi tarihi|Birçok kültür]] gök cisimlerini tanrılarla özdeşleştirmiştir. Mitoloji ve [[folklor]]la ilgili olan bu bağlar, yeni keşfedilen Güneş Sistemi cisimlerinin adlandırılmasında hala devam eder. 16. ve 17. yüzyıllarda [[yermerkezlilik|yermerkezliliğin]] yerini [[Günmerkezlilik|günmerkezliliğin]] almasıyla, Dünya da bir gezegen olarak kabul edilmiştir.

[[Teleskop|Teleskobun]] gelişmesiyle birlikte ''gezegen'' kelimesinin anlamı da; Dünya'nın ötesindeki gezegenlerin uydularını, [[Buz devi|buz devleri]] olan Uranüs ve Neptün'ü, [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]] ve daha sonra [[asteroit kuşağı]]nın bir parçası olduğu anlaşılan diğer gök cisimlerini ve [[Kuiper Kuşağı]] olarak bilinen buzlu cisimler topluluğunun en büyük üyesi olan [[Plüton]] gibi çıplak gözle görülemeyen cisimleri de kapsayacak şekilde genişledi. Kuiper Kuşağı'ndaki diğer büyük cisimlerin ve özellikle de Eris'in keşfi, bir gezegenin tam olarak nasıl tanımlanacağı konusunda tartışmalara yol açtı. 2006 yılında [[Uluslararası Astronomi Birliği]], Güneş Sistemi'ndeki dört karasal gezegeni ve dört dev gezegeni "gezegen kategorisine" yerleştiren bir tanım yayımladı. Bu tanıma göre Ceres, Plüton ve Eris, [[cüce gezegen]] kategorisinde yer almıştır. Buna rağmen birçok [[Gezegen bilimi|gezegen bilimci]] "gezegen" terimini daha geniş anlamda, Ay gibi yuvarlak uyduların yanı sıra cüce gezegenleri de içerecek şekilde kullanmaya devam etmiştir.

Astronomideki gelişmeler, Güneş Sistemi dışında bulunan ve [[ötegezegen]] olarak adlandırılan beş binden fazla gezegenin keşfedilmesini sağlamıştır. Ötegezegenler, [[51 Pegasi b]] gibi ana yıldızlarına yakın yörüngede bulunan [[sıcak Jüpiter]]ler ve [[HD 20782 b]]'de gözlemlenebilen oldukça [[Dış merkezlik (astronomi)|eksantrik yörüngeler]] gibi genellikle Güneş Sistemi gezegenlerinin sahip olmadığı olağandışı özellikler gösterir. Kahverengi cücelerin ve Jüpiter'den daha büyük gezegenlerin keşfi, bir gezegen ile yıldız arasındaki çizginin tam olarak nerede çizileceğine ilişkin tanımlama tartışmalarını da alevlendirmiştir. Çok sayıda ötegezegenin, yıldızlarının [[yaşanabilir bölge]]lerinde ([[gezegen yüzeyi]]nde suyun sıvı hâlde var olabileceği bölgeler) yörüngede döndüğü tespit edilmiştir, fakat [[yaşam]]ı desteklediği bilinen tek gezegen Dünya'dır.

== Oluşum ==
{{Ana|Bulutsu hipotezi}}
{{çoklu resim|direction=horizontal|image1=The_Mysterious_Case_of_the_Disappearing_Dust.jpg|caption1=Bir öngezegen diski|image2=PIA18469-AsteroidCollision-NearStarNGC2547-ID8-2013.jpg|caption2=Öngezegenlerin gezegen oluşumu sırasında çarpışması|total_width=400|header=İllüstrasyonlar}}
Gezegenlerin nasıl oluştuğu kesin olarak bilinmez. En yaygın kabul gören teori, bir [[bulutsu]]nun ince bir gaz ve toz diskine çökmesi sonucu bulutsudaki materyallerin toplanarak oluştuklar şeklindedir. Bu teoriye göre öncelikle dönen bir [[ön gezegen diski|öngezegen diskinin]] merkezinde bir [[önyıldız]] oluşur. [[Yığılma (astrofizik)|Yığılma]] ([[esnek olmayan çarpışma|esnek olmayan bir çarpışma]] süreci) yoluyla diskteki toz parçacıkları sürekli olarak kütle biriktirerek daha büyük [[astronomik cisim|cisimler]] meydana getirir. [[Gezegenimsi]] olarak bilinen bölgesel kütle yoğunlaşmaları oluşur ve [[kütleçekim]]leri sayesinde daha fazla maddeyi çekerek yığılma sürecini hızlandırırlar. Bu yoğunlaşmalar, kütleçekiminin etkisiyle içe doğru çökerek [[öngezegen]]leri meydana getirene kadar daha da sıklaşır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Formation of the Terrestrial Planets|tarih=1980|sayı=1|sayfalar=77-113|dergi=[[Annual Review of Astronomy and Astrophysics]]|cilt=18|ad=G. W.|soyadı=Wetherill|doi=10.1146/annurev.aa.18.090180.000453|bibcode=1980ARA&A..18...77W}}</ref> Bir gezegen, [[Mars]]'ın kütlesinden daha büyük bir kütleye ulaştıktan sonra geniş çaplı bir [[atmosfer]] biriktirmeye başlar.<ref name="dangelo_bodenheimer_2013">{{Akademik dergi kaynağı |başlık=Three-dimensional Radiation-hydrodynamics Calculations of the Envelopes of Young Planets Embedded in Protoplanetary Disks|sayı=1|sayfalar=1-29|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|yıl=2013|cilt=778|ad=G.|soyadı=D'Angelo|doi=10.1088/0004-637X/778/1/77|soyadı2=Bodenheimer |ad2=P. |arxiv=1310.2211|bibcode=2013ApJ...778...77D|s2cid=118522228}}</ref> Bu durum gezegenciklerin [[Sürükleme|atmosfer sürüklenmesi]] yoluyla yakalanma oranını artırır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Enhanced Collisional Growth of a Protoplanet that has an Atmosphere|tarih=2003|sayı=2|sayfalar=711-723|dergi=[[Astronomy and Astrophysics]]|cilt=410|author=Inaba, S.|doi=10.1051/0004-6361:20031248|soyadı2=Ikoma |ad2=M.|bibcode=2003A&A...410..711I|doi-access=ücretsiz}}</ref><ref name="dangelo2014">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Growth of Jupiter: Enhancement of core accretion by a voluminous low-mass envelope|tarih=2014|sayfalar=298-312|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=241|ad=G.|soyadı=D'Angelo|doi=10.1016/j.icarus.2014.06.029|soyadı2=Weidenschilling |ad2=S. J. |soyadı3=Lissauer |ad3=J. J. |soyadı4=Bodenheimer |ad4=P.|arxiv=1405.7305|bibcode=2014Icar..241..298D|s2cid=118572605}}</ref> Katı ve gaz maddelerin yığılma geçmişine bağlı olarak bir [[dev gezegen]], [[buz devi]] ya da [[karasal gezegen]] oluşabilir.<ref name="lhdb2009">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Models of Jupiter's growth incorporating thermal and hydrodynamic constraints|sayı=2|sayfalar=338-350|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|yıl=2009|cilt=199|ad=J. J.|soyadı=Lissauer|doi=10.1016/j.icarus.2008.10.004|soyadı2=Hubickyj |ad2=O. |soyadı3=D'Angelo |ad3=G. |soyadı4=Bodenheimer |ad4=P.|arxiv=0810.5186|bibcode=2009Icar..199..338L|s2cid=18964068}}</ref><ref name="ddl2011">{{Kitap kaynağı|başlık=Exoplanets|bölüm=Giant Planet Formation|bölümurl=http://www.uapress.arizona.edu/Books/bid2263.htm|tarih=2011|sayfalar=319-346|yayıncı=University of Arizona Press, Tucson, AZ|soyadı=D'Angelo|ad=G.|soyadı2=Durisen |ad2=R. H. |soyadı3=Lissauer |ad3=J. J.|bibcode=2010exop.book..319D|editör-ilk=S. |editör-son=Seager |arxiv=1006.5486}}</ref><ref name="chambes2011">{{Kitap kaynağı|başlık=Exoplanets|tarih=2011|bölüm=Terrestrial Planet Formation|sayfalar=297-317|yayıncı=University of Arizona Press, Tucson, AZ|bölümurl=http://www.uapress.arizona.edu/Books/bid2263.htm|ad=J.|soyadı=Chambers|bibcode=2010exop.book..297C|editör=S. Seager.}}</ref> [[Jüpiter]], [[Satürn]] ve [[Uranüs]]'ün [[düzenli uydu]]larının da benzer şekilde oluştuğu düşünülse de,<ref name="arxiv0812">{{kitap kaynağı|başlık=Origin of Europa and the Galilean Satellites|tarih=2008|sayfa=59|yayıncı=[[University of Arizona Press]]|isbn=978-0-8165-2844-8|soyadı1=Canup |ad1=Robin M.|yazarbağı1=Robin Canup|soyadı2=Ward |ad2=William R.|arxiv=0812.4995|bibcode=2009euro.book...59C}}</ref><ref name="dangelo_podolak_2015">{{dergi kaynağı|url=|başlık=Capture and Evolution of Planetesimals in Circumjovian Disks|tarih=2015|sayı=1|sayfalar=29|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=806|ad1=G.|soyadı1=D'Angelo|ad2=M.|soyadı2=Podolak|doi=10.1088/0004-637X/806/2/203|arxiv=1504.04364|bibcode=2015ApJ...806..203D|s2cid=119216797}}</ref> [[Triton (uydu)|Triton]] muhtemelen [[Neptün]] tarafından [[Kütleçekimsel yakalanma|yakalanmış]],<ref name="Agnor06">{{Dergi kaynağı|url=http://extranet.on.br/rodney/curso2010/aula9/tritoncapt_hamilton.pdf|başlık=Neptune's capture of its moon Triton in a binary–planet gravitational encounter|arşiv-tarihi=14 Ekim 2016|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20161014134243/http://extranet.on.br/rodney/curso2010/aula9/tritoncapt_hamilton.pdf|sayı=7090|sayfalar=192-4|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|yıl=2006|cilt=441|ad1=C. B.|soyadı1=Agnor|ad2=D. P.|soyadı2=Hamilton|pmid=16688170|doi=10.1038/nature04792|bibcode=2006Natur.441..192A|s2cid=4420518}}</ref> [[Dünya]]'nın uydusu [[Ay]]<ref name="taylor1998">{{web kaynağı|url=http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html|başlık=Origin of the Earth and Moon|erişimtarihi=7 Nisan 2010|arşivtarihi=10 Haziran 2010|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100610011142/http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html|tarih=31 Aralık 1998|ölüurl=hayır|çalışma=Planetary Science Research Discoveries|yayıncı=[[Hawai'i Institute of Geophysics and Planetology]]|ad=G. Jeffrey|soyadı=Taylor}}</ref> ile [[Plüton]]'un uydusu [[Charon (uydu)|Charon]] ise tahminen çarpışmalar sonucu oluşmuştur.<ref name="Stern_2015">{{dergi kaynağı|url=|başlık=The Pluto system: Initial results from its exploration by New Horizons|tarih=16 Ekim 2015|yazarları-göster=4|sayı=6258|sayfa=aad1815|dergi=[[Science]]|cilt=350|ad1=S.A.|soyadı1=Stern|ad2=F.|ad3=K.|ad4=G.R.|ad5=W.M.|ad6=W.B.|ad7=J.M.|ad8=C.B.|ad9=J.R.|soyadı2=Bagenal|soyadı3=Ennico|soyadı4=Gladstone|soyadı5=Grundy|soyadı6=McKinnon|soyadı7=Moore|soyadı8=Olkin|soyadı9=Spencer|pmid=26472913|doi=10.1126/science.aad1815|arxiv=1510.07704|bibcode=2015Sci...350.1815S|s2cid=1220226}}</ref>

Bir önyıldız yeterince büyüdükten sonra yanarak bir [[yıldız]] hâline geldiğinde; geride kalan disk [[fotobuharlaşma]], [[Güneş rüzgârı]], [[Poynting-Robertson sürüklemesi|Poynting-Robertson sürüklenmesi]] ve diğer benzer etkilerle içeriden dışarıya doğru kaybedilir.<ref>{{cite thesis|url=http://www.astro.umass.edu/theses/dianne/thesis.html|title=The Evolution of Dust in the Terrestrial Planet Region of Circumstellar Disks Around Young Stars|archive-date=25 Kasım 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20071125124958/http://www.astro.umass.edu/theses/dianne/thesis.html|date=1995|publisher=[[Massachusetts Amherst Üniversitesi]]|type=Doktora tezi|last=Dutkevitch|first=Diane|bibcode=1995PhDT..........D}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Halting Planet Migration by Photoevaporation from the Central Source|tarih=2005|sayı=2|sayfalar=L143-L146|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=585|son=Matsuyama |ilk=I.|doi=10.1086/374406|soyadı2=Johnstone |ad2=D.|soyadı3=Murray |ad3=N.|bibcode=2003ApJ...585L.143M|arxiv=astro-ph/0302042|s2cid=16301955}}</ref> Bundan sonra dahi birbirleri veya bir yıldızın yörüngesinde dönen öngezegenler varlıklarını sürdürebilir, fakat birçoğu zaman içinde birbirleriyle çarpışarak daha büyük bir gezegen oluşturur ya da içeriğindeki maddeleri etrafına yayarak bu maddelerin kendilerinden daha büyük öngezegen veya gezegenler tarafından emilmesine sebep olurlar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Terrestrial Planet Formation. I. The Transition from Oligarchic Growth to Chaotic Growth|tarih=2006|sayı=3|diğerurl=http://www.cfa.harvard.edu/~kenyon/pf/terra/index.html|sayfalar=1837-1850|dergi=[[The Astronomical Journal]]|cilt=131|doi=10.1086/499807|ad2=Benjamin C.|soyadı2=Bromley|ad1=Scott J.|soyadı1=Kenyon|bibcode=2006AJ....131.1837K|arxiv=astro-ph/0503568|s2cid=15261426}}</ref> Yeterince büyük hâle gelen bu gök cisimleri, komşu yörüngelerindeki maddenin büyük çoğunluğunu yakalayarak birer gezegen hâlini alırlar. Baska bir gök cismiyle çarpışmamış öngezegenler, kütleçekimsel yakalanma süreciyle başka bir gezegenin [[doğal uydu]]su haline gelebilir ya da diğer gök cisimlerinin kuşaklarında kalarak [[cüce gezegen]] veya [[Küçük Güneş Sistemi cismi|küçük cisimlere]] dönüşebilirler.<ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=On the formation and evolution of asteroid belts and their potential significance for life|tarih=1 Ocak 2013|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=L11-L15|dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters]]|cilt=428|ad1=R. G.|soyadı1=Martin|ad2=M.|soyadı2=Livio|issn=1745-3925|doi=10.1093/mnrasl/sls003|doi-access=|arxiv=1211.0023}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.astro.37.1.533|başlık=Origin and Evolution of the Natural Satellites |arşiv-tarihi=13 Mayıs 2022|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20220513181131/https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev.astro.37.1.533|tarih=September 1999|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=533-602|dergi=[[Annual Review of Astronomy and Astrophysics]]|cilt=37|ad=S. J.|soyadı=Peale|issn=0066-4146|doi=10.1146/annurev.astro.37.1.533|bibcode=1999ARA&A..37..533P}}</ref>

{{Çoklu resim|direction=horizontal|align=sağ|width=200|image1=15-044a-SuperNovaRemnant-PlanetFormation-SOFIA-20150319 (Turkish).jpg|image2=15-044b-SuperNovaRemnant-PlanetFormation-SOFIA-20150319 (Turkish).jpg|footer_align=center|footer=[[Süpernova kalıntısı]] olarak geride kalan madde, gezegenlerin oluşumu için gerekli malzemeyi oluşturur.}}

Daha küçük gezegenimsilerin çarpması, [[radyoaktivite|radyoaktif bozunma]] ile birlikte, büyüyen gezegeni ısıtarak en azından kısmen erimesine yol açar. Gezegenin içi yoğunluk bakımından farklılaşmaya başlar ve daha yoğun malzemeler [[gezegen çekirdeği|çekirdeğe]] doğru çekilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Earth's core formation due to the Rayleigh-Taylor instability|tarih=1987|sayı=2|sayfalar=239-248|dergi=Icarus|cilt=69|doi=10.1016/0019-1035(87)90103-5|soyadı1=Ida|ad1=Shigeru|soyadı2=Nakagawa |ad2=Yoshitsugu |soyadı3=Nakazawa |ad3=Kiyoshi|bibcode=1987Icar...69..239I}}</ref> Daha küçük karasal gezegenler bu yığılma nedeniyle atmosferlerinin büyük çoğunluğunu kaybederler, ancak kaybolan gazlar gezegenin [[Manto (jeoloji)|mantosundan]] gaz çıkışıyla ve [[kuyruklu yıldız]]ların gezegene çarpmasıyla yenilenebilir (daha küçük gezegenler ise elde ettikleri tüm atmosferi çeşitli [[Atmosferik kaçış|kaçış süreçleriyle]] kaybederler<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.psi.edu/epo/faq/atmosphere.html|başlık=FAQ – Atmosphere|erişimtarihi=13 Mayıs 2022|arşivtarihi=23 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220323224518/https://www.psi.edu/epo/faq/atmosphere.html|tarih=6 Haziran 2012|dil=İngilizce|yayımcı=Planetary Science Institute|ad=F.|soyadı=Chuang|ölüurl=hayır}}</ref>).<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Earth's early atmosphere|tarih=1993|sayı=5097|sayfalar=920-926|dergi=Science|cilt=259|pmid=11536547|doi=10.1126/science.11536547|soyadı=Kasting|ad=James F.|bibcode=1993Sci...259..920K|s2cid=21134564}}</ref>

Güneş haricinceki yıldızların etrafındaki [[gezegen sistemi|gezegen sistemlerinin]] keşfedilmeleri ve gözlemlenmeleriyle birlikte bu görüşün geliştirilmesi, gözden geçirmesi ve yenilenmesi mümkün hâle gelmiştir. [[Atom numarası]] 2'den ([[helyum]]) büyük olan [[element]]lerin bolluğunu tanımlayan [[metallik]] düzeyi teriminin, bir yıldızın gezegenlere sahip olma olasılığını belirlediği düşünülür.<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=The Planet-Metallicity Correlation|sayı=2|sayfa=1102|dergi=The Astrophysical Journal|yıl=2005|cilt=622|doi=10.1086/428383|ad2=Jeff|soyadı2=Valenti|ad1=Debra A.|soyadı1=Fischer|bibcode=2005ApJ...622.1102F|doi-access=}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Revealing a Universal Planet-Metallicity Correlation for Planets of Different Sizes Around Solar-Type Stars|sayı=1|sayfa=14|dergi=[[The Astronomical Journal]]|yıl=2013|cilt=149|ad1=Ji|soyadı1=Wang|ad2=Debra A.|soyadı2=Fischer|doi=10.1088/0004-6256/149/1/14|arxiv=1310.7830|bibcode=2015AJ....149...14W|s2cid=118415186}}</ref> Bu nedenle, metal açısından zengin bir [[Yıldızlar öbeği|öbek I yıldızının]], metal açısından fakir bir öbek II yıldızından muhtemelen daha büyük çapta bir gezegen sistemine sahip olacağı düşünülür.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=kNxeHD2cbLYC|başlık=Cosmology: The Science of the Universe |arşiv-tarihi=14 Aralık 2023|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20231214142630/https://books.google.com/books?id=kNxeHD2cbLYC|tarih=2000|dil=İngilizce|sayfa=114|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-66148-5|ad1=Edward Robert|soyadı1=Harrison|ölüurl=hayır}}</ref>

== Güneş Sistemi'ndeki gezegenler ==
{{Ana|Güneş Sistemi}}
{{Ayrıca bakınız|Güneş Sistemi'ndeki kütleçekimiyle yuvarlak hâle gelmiş gök cisimleri listesi}}
{{Çoklu resim|direction=vertical|align=right|width=300|header={{küçük|Güneş Sistemi'nden bazı çizimler{{efn|Boyutlar ölçeklidir ancak uzaklıklar ölçekli değildir.}}}}|image1=Planets2013-tr.svg|caption1=[[Güneş]] ve [[Güneş Sistemi]]'nin sekiz gezegeni|image2=Terrestrial planet sizes2.jpg|caption2=Güneş Sistemi'nin [[Güneş Sistemi#İç gezegenler|iç gezegenleri]] [[Merkür]], [[Venüs]], [[Dünya]] ve [[Mars]]|image3=Gas Giants & The Sun in 1,000&nbsp;km.jpg|caption3=Dört [[dev gezegen]] [[Jüpiter]], [[Satürn]], [[Uranüs]] ve [[Neptün]], [[Güneş]] ve birkaç [[güneş lekesi]]ne karşı}}

[[Uluslararası Astronomi Birliği]]nin (IAU) [[2006 yeni gezegen tanımı|tanımına]] göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen vardır.<ref name="IAU">{{Web kaynağı|url=http://www.iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/|başlık=IAU 2006 General Assembly: Result of the IAU Resolution votes|erişimtarihi=30 Aralık 2009|arşivtarihi=29 Nisan 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140429212224/http://iau.org/news/pressreleases/detail/iau0603/|tarih=2006|ölüurl=hayır|yayıncı=International Astronomical Union}}</ref> Bunlar, Güneş'e yakınlık sıralarına göre en yakından en uzağa sırasıyla Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki en büyük gezegen olup [[Dünya kütlesi|Dünya'nınkinin]] 318 katı kadar kütleye sahiptir. Merkür ise 0,055 Dünya kütlesiyle Güneş Sistemi'ndeki en küçük gezegendir.<ref name="JPL-physical-parameters">{{web kaynağı|url=https://ssd.jpl.nasa.gov/planets/phys_par.html|başlık=Planetary Physical Parameters|erişimtarihi=11 Temmuz 2022|arşivtarihi=4 Ekim 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221004115344/https://ssd.jpl.nasa.gov/planets/phys_par.html|ölüurl=hayır|yayıncı=[[Jet İtki Laboratuvarı]]}}</ref>

Güneş Sistemi'ndeki gezegenler, bileşimlerine göre kategorilere ayrılabilirler. Karasal gezegenler Dünya'ya benzer ve çoğunluğu [[kayaç]] ve [[metal]]den oluşur. Merkür, Venüs, Dünya ve Mars, Güneş Sistemi'ndeki karasal gezegenlerdir. Dünya Güneş Sistemi'ndeki en büyük karasal gezegendir.<ref name="Lewis59">{{kitap kaynağı|başlık=Physics and Chemistry of the Solar System|url=https://archive.org/details/physicschemistry0000lewi_h2v8|tarih=2004|sayfa=[https://archive.org/details/physicschemistry0000lewi_h2v8/page/59 59]|yayıncı=Academic Press|seri=2nd|ad=John S.|soyadı=Lewis|isbn=978-0-12-446744-6}}</ref> Dev gezegenler olan Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün, karasal gezegenlerden daha büyüktür.<ref name="Lewis59" /> Bu gezegenler, bileşim açısından karasal gezegenlerden farklıdırlar. Güneş Sistemi'ndeki en yüksek kütleli iki gezegen olan Jüpiter ve Satürn, birer [[gaz devi]]dir ve temelde [[hidrojen]] ile helyumdan oluşur. Satürn, 95 Dünya kütlesi kadardır ve bu kütle Jüpiter'in üçte birine tekabül eder.<ref name="M19">{{web kaynağı|url=https://www.planetary.org/articles/not-a-heart-of-ice|başlık=Not a Heart of Ice|erişimtarihi=5 Mayıs 2022|arşivtarihi=12 Ağustos 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190812095448/http://www.planetary.org/blogs/guest-blogs/2019/not-a-heart-of-ice.html|tarih=2 Nisan 2019|dil=İngilizce|yayıncı=The Planetary Society|ad1=Mark|soyadı1=Marley|ölüurl=hayır}}</ref> Buz devleri olan Uranüs ve Neptün ana olarak su, [[metan]] ve [[amonyak]] gibi düşük kaynama noktalı maddelerden oluşurken hidrojen ve helyumdan ibaret yoğun bir atmosfere sahiptirler. Uranüs ve Neptün, gaz devlerine kıyasla daha düşük kütlelilerdir (14 ila 17 Dünya kütlesi).<ref name="M19" />

Cüce gezegenler, kütleçekim etkisiyle yuvarlak hâlde olsalar da yörüngelerini [[Küçük Güneş Sistemi cismi|diğer gök cisimlerinden]] temizlemiş değildirler. Güneş'ten ortalama uzaklık sırasına göre, astronomlar arasında genel kabul görenler [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]], [[90482 Orcus|Orcus]], [[Plüton]], [[Haumea]], [[50000 Quaoar|Quaoar]], [[Makemake]], [[225088 Gonggong|Gonggong]], [[Eris (cüce gezegen)|Eris]] ve [[90377 Sedna|Sedna]]'dır.<ref name="Grundy2019">{{dergi kaynağı|url=http://www2.lowell.edu/~grundy/abstracts/2019.G-G.html|başlık=The Mutual Orbit, Mass, and Density of Transneptunian Binary Gǃkúnǁʼhòmdímà ({{mp|(229762) 2007 UK|126}})|arşiv-tarihi=7 Nisan 2019|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20190407045339/http://www2.lowell.edu/~grundy/abstracts/preprints/2019.G-G.pdf|tarih=December 2018|yazarları-göster=4|sayfa=30|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=334|ad1=W.M.|soyadı1=Grundy|ad2=K.S.|ad3=M.W.|ad4=S.D.|ad5=D.|ad6=H.G.|soyadı2=Noll|soyadı3=Buie|soyadı4=Benecchi|soyadı5=Ragozzine|soyadı6=Roe|doi=10.1016/j.icarus.2018.12.037|bibcode=2019Icar..334...30G|s2cid=126574999}}</ref><ref name="JWST">{{dergi kaynağı|url=|başlık=A Tale of 3 Dwarf Planets: Ices and Organics on Sedna, Gonggong, and Quaoar from JWST Spectroscopy|tarih=2024|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=414|ad1=J. P.|soyadı1=Emery|ad2=I.|ad3=R.|ad4=J. C.|ad5=N.|ad6=J. A.|ad7=B. J.|ad8=W. M.|ad9=S.|ad10=A. C.|soyadı2=Wong|soyadı3=Brunetto|soyadı4=Cook|soyadı5=Pinilla-Alonso|soyadı6=Stansberry|soyadı7=Holler|soyadı8=Grundy|soyadı9=Protopapa|soyadı10=Souza-Feliciano|doi=10.1016/j.icarus.2024.116017|soyadı11=Fernández-Valenzuela|ad11=E.|ad12=J. I.|soyadı12=Lunine|ad13=D. C.|soyadı13=Hines|yazarbağı=|arxiv=2309.15230|bibcode=2024Icar..41416017E}}</ref> Ceres, Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasında yer alan [[asteroit kuşağı]]ndaki en büyük gök cismidir. Diğer sekiz cüce gezegenin tamamı [[Neptün ötesi cisim|Neptün ötesi yörüngede]] bulunur. Orcus, Plüton, Haumea, Quaoar ve Makemake; Neptün'ün yörüngesinin ötesinde yer alan [[Kuiper Kuşağı]]'nda; Gonggong ve Eris ise Kuiper Kuşağı'ndan daha uzakta bulunan ve Neptün ile etkileşimlerde Kuiper Kuşağı'na göre nispeten daha kararsız olan [[dağınık disk]]te yer alır. Sedna, bilinen en büyük [[ayrık cisim]]dir. Ayrık cisimler, hiçbir zaman Güneş Sistemi gezegenlerinden herhangi biriyle etkileşime girecek kadar Güneş'e yaklaşmazlar ve yörüngelerinin kökenleri de hâlâ tartışılır. Katı bir yüzeye sahip olmaları bakımından dokuzu da karasal gezegenlere benzese de, kayaç ve metal yerine buz ve kayaçtan meydana gelmişlerdir. Tamamı Merkür'den daha küçüktür. Plüton, boyutu bakımından bilinen en büyük cüce gezegen, Eris ise en yüksek kütleli cüce gezegendir.<ref name="Brown Schaller 2007">{{dergi kaynağı|url=http://hubblesite.org/pubinfo/pdf/2007/24/pdf.pdf|başlık=The Mass of Dwarf Planet Eris |arşiv-tarihi=4 Mart 2016|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20160304053122/http://hubblesite.org/pubinfo/pdf/2007/24/pdf.pdf|tarih=15 Haziran 2007|sayı=5831|sayfa=1585|dergi=Science|cilt=316|pmid=17569855|doi=10.1126/science.1139415|ad2=Emily L.|soyadı2=Schaller|ad1=Michael E.|soyadı1=Brown|yazarbağı=Michael E. Brown|s2cid=21468196|bibcode=2007Sci...316.1585B}}</ref><ref>{{web kaynağı|url=https://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate|başlık=How Big Is Pluto? New Horizons Settles Decades-Long Debate|erişimtarihi=5 Mayıs 2022|arşivtarihi=9 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191109182908/https://www.nasa.gov/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate/|tarih=7 Ağustos 2017|yayımcı=NASA|ölüurl=evet}}</ref>

Güneş Sistemi'nde az on dokuz [[gezegen kütleli uydu]] veya uydu gezegen ([[elipsoit]] şekiller alabilecek kadar büyük uydular) vardır:<ref name="planetarysociety">{{web kaynağı|url=https://www.planetary.org/worlds/what-is-a-planet|başlık=What Is A Planet?|erişimtarihi=3 Nisan 2022|arşivtarihi=22 Ocak 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220122142140/https://www.planetary.org/worlds/what-is-a-planet|tarih=21 Nisan 2020|ölüurl=hayır|website=|yayıncı=The Planetary Society|ad=Emily|soyadı=Lakdawalla|yazarbağı=Emily Lakdawalla}}</ref>

* Dünya'nın uydusu: [[Ay]]
* [[Jüpiter'in doğal uyduları|Jüpiter'in dört uydusu]]: [[İo (uydu)|İo]], [[Europa (uydu)|Europa]], [[Ganymede (uydu)|Ganymede]] ve [[Callisto (uydu)|Callisto]]
* [[Satürn'ün doğal uyduları|Satürn'ün yedi uydusu]]: [[Mimas (uydu)|Mimas]], [[Enceladus]], [[Tethys (uydu)|Tethys]], [[Dione (uydu)|Dione]], [[Rhea (uydu)|Rhea]], [[Titan (uydu)|Titan]] ve [[İapetus (uydu)|Iapetus]]
* [[Uranüs'ün uyduları|Uranüs'ün beş uydusu]]: [[Miranda (uydu)|Miranda]], [[Ariel (uydu)|Ariel]], [[Umbriel (uydu)|Umbriel]], [[Titania (uydu)|Titania]] ve [[Oberon (uydu)|Oberon]]
* [[Neptün'ün uyduları|Neptün'ün bir uydusu]]: [[Triton (uydu)|Triton]]
* [[Plüton'un uyduları|Plüton'un bir uydusu]]: [[Charon (uydu)|Charon]]

Ay, İo ve Europa karasal gezegenlerle benzer bileşimlere sahiptir. Diğerleri, cüce gezegenler gibi buz ve kayadan, Tethys ise neredeyse saf buzdan oluşur. Europa genellikle buzlu bir gezegen olarak kabul edilir çünkü yüzeyindeki buz tabakası iç kısmının incelenmesini zorlaştırır.<ref name="Lewis59" /><ref name="planetarysociety" /> Ganymede ve Titan yarıçap bakımından Merkür'den daha büyüktür. Callisto'nun da yarıçapı neredeyse Merkür'e eşittir fakat üçünün de kütlesi Merkür'e kıyasla daha azdır. Mimas, Dünya'nın kütlesinin yaklaşık altı milyonda biri kadar olan kütlesiyle genel olarak [[Jeofiziksel açıdan gezegen tanımı|jeofiziksel açıdan gezegen]] olduğu kabul edilen en küçük cisim olsa da, jeofiziksel anlamda gezegen sayılamayacak ama daha büyük birçok cisim bulunur (örneğin [[120347 Salacia|Salacia]]).<ref name="Grundy2019" />

Güneş Sistemi'ndeki jeofiziksel açıdan gezegen olarak kabul edilen gök cisimlerinin tam sayısı bilinmez. Önceleri potansiyel olarak yüzlerce sayıda olduğu düşünülürken artık sadece çift haneli sayılarla ifade edilecek kadar düşük sayılarda oldukları tahmin edilir.<ref name="Sykes2008">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Planet Debate Continues|tarih=Mart 2008|sayı=5871|sayfa=1765|dergi=Science|cilt=319|issn=0036-8075|pmid=18369125|doi=10.1126/science.1155743|soyadı=Sykes|ad=Mark V.|s2cid=40225801}}</ref>

== Ötegezegenler ==
{{Ana|Ötegezegen|ötegezegenler listesi}}
[[Dosya:Confirmed_exoplanets_by_methods_EPE.svg|küçükresim|Yıllara göre ötegezegen keşifleri ve keşif metotları.<ref>{{Web kaynağı|url=https://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/exoplanetplots/|başlık=Pre-generated Exoplanet Plots|erişimtarihi=24 Haziran 2022|arşivtarihi=30 Nisan 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120430080407/https://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/exoplanetplots/|website=|yayıncı=[[NASA Exoplanet Archive]]}}</ref>{{div sütunu|colwidth=22em}}
{{lejant|#1f77b4|[[Ötegezegenleri tespit etme yöntemleri#Doğrudan görüntüleme|Doğrudan görüntüleme]]}}
{{lejant|#ff7f0e|[[Kütleçekimsel mikromercekleme|Mikromercekleme]]}}
{{lejant|#2ca02c|[[Ötegezegenleri tespit etme yöntemleri#Geçiş fotometrisi|Geçiş]]}}
{{lejant|#d62728|[[Ötegezegenleri tespit etme yöntemleri#Radyal hız|Radyal hız]]}}
{{lejant|#9467bd|[[Geçiş zamanlama değişimi|Zamanlama]]}}
{{div sütunu-son}}]]
Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş Sistemi'nin dışında bulunan gezegenlerdir. {{Ötegezegen sayısı|full}}<ref>{{Web kaynağı|url=http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/cgi-bin/ExoTables/nph-exotbls?dataset=planets|başlık=Exoplanet Archive Planet Counts|arşivtarihi=12 Aralık 2012|arşivurl=https://archive.today/20121212212538/http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/cgi-bin/ExoTables/nph-exotbls?dataset=planets|ölüurl=evet}}</ref><ref name="kepler1700">{{Web kaynağı | url = http://www.nasa.gov/ames/kepler/nasas-kepler-mission-announces-a-planet-bonanza/ | başlık = NASA's Kepler Mission Announces a Planet Bonanza, 715 New Worlds | erişimtarihi = 26 Şubat 2014 | tarih = 26 Şubat 2014 | yayımcı = [[NASA]] | soyadı1 = Johnson | ad1 = Michele | soyadı2 = Harrington | ad2 = J. D. | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140226202703/http://www.nasa.gov/ames/kepler/nasas-kepler-mission-announces-a-planet-bonanza/ | arşivtarihi = 26 Şubat 2014}}</ref><ref name=":2">{{Web kaynağı|url=http://phl.upr.edu/projects/habitable-exoplanets-catalog|başlık=The Habitable Exoplanets Catalog|arşivtarihi=20 Ekim 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111020180543/http://phl.upr.edu/projects/habitable-exoplanets-catalog|website=|yayıncı=[[Arecibo Puerto Rico Üniversitesi]]}}</ref> [[Kütleçekimsel mikromercekleme]] verilerini analiz eden 2012 tarihli bir araştırmanın sonucuna göre, Samanyolu'ndaki her yıldızın yörüngesinde ortalama en az 1,6 gezegen olduğu tahmin edilir.<ref name="nature.com">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.nature.com/articles/nature10684|başlık=One or more bound planets per Milky Way star from microlensing observations |arşivtarihi=21 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211121165849/https://www.nature.com/articles/nature10684|soyadı1=Cassan |ad1=Arnaud |ad2=D. |soyadı2=Kubas |ad3=J. P. |soyadı3=Beaulieu |ad4=M. |soyadı4=Dominik | ad5=K. | soyadı5=Horne | ad6=J. | soyadı6=Greenhill | ad7=J. | soyadı7=Wambsganss | ad8=J. | soyadı8=Menzies | ad9=A. | soyadı9=Williams | ad10=U. G. | soyadı10=Jørgensen | ad11=A. | soyadı11=Udalski | ad12=D. P. | soyadı12=Bennett | ad13=M. D. | soyadı13=Albrow | ad14=V. | soyadı14=Batista | ad15=S. | soyadı15=Brillant | ad16=J. A. R. | soyadı16=Caldwell | ad17= A. | soyadı17=Cole | ad18=Ch. | soyadı18=Coutures | ad19=K. H. | soyadı19=Cook | ad20=S. | soyadı20=Dieters | ad21=D. | soyadı21=Dominis Prester | ad22=J. | soyadı22=Donatowicz | ad23=P. | soyadı23=Fouqué | ad24=K. | soyadı24=Hill | ad25=N. | soyadı25=Kains |tarih=12 Ocak 2012|ölüurl=hayır|sayı=7380|sayfalar=167-169|çalışma=Nature|cilt=481|pmid=22237108|doi=10.1038/nature10684}}</ref>

1992'de [[Aleksander Wolszczan]] ve [[Dale Frail]], [[PSR B1257+12]] adlı [[pulsar]]ın yörüngesinde dönen iki gezegeni keşfettiklerini açıkladı.<ref name="Wolszczan">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A planetary system around the millisecond pulsar PSR1257 + 12|sayı=6356|sayfalar=145-147|dergi=Nature|yıl=1992|cilt=355|doi=10.1038/355145a0|ad2=D. A.|soyadı2=Frail|ad1=A.|soyadı1=Wolszczan|bibcode=1992Natur.355..145W|s2cid=4260368}}</ref> Doğrulanan bu keşif, genellikle ötegezegenlerin ilk kesin tespiti olarak kabul edilir. Araştırmacılar, pulsarı meydana getiren süpernovadan arta kalan bir disk kalıntısından oluştuklarını tahmin eder.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://adsabs.harvard.edu/full/2008ASPC..398....3W|başlık=Planets Around the Pulsar PSR B1257+12 |arşiv-tarihi=13 Mayıs 2022|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20220513200823/https://adsabs.harvard.edu/full/2008ASPC..398....3W|sayfalar=3+|dergi=Extreme Solar Systems|yıl=2008|cilt=398|ad1=Alex|soyadı1=Wolszczan|bibcode=2008ASPC..398....3W|ölüurl=hayır}}</ref>

Sıradan bir [[Anakol|anakol yıldızının]] yörüngesindeki bir ötegezegenin ilk doğrulanmış keşfi, [[Cenevre Üniversitesi]]'nden [[Michel Mayor]] ve [[Didier Queloz]]'un [[51 Pegasi]] civarında bir ötegezegen tespitini duyurduğu 6 Ekim 1995 tarihinde gerçekleşti.<ref name="whatworlds">{{web kaynağı|url=http://www.cbc.ca/news/technology/what-worlds-are-out-there-a-field-guide-to-exoplanets-1.3734359|başlık=What worlds are out there?|erişimtarihi=5 Haziran 2017|arşivtarihi=25 Ağustos 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160825161047/http://www.cbc.ca/news/technology/what-worlds-are-out-there-a-field-guide-to-exoplanets-1.3734359|tarih=25 Ağustos 2016|dil=İngilizce|yayımcı=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|ölüurl=hayır}}</ref> Bu tarihten [[Kepler uzay teleskobu|uzay aracı Kepler]]'in yeni keşiflerine kadar bilinen bütün ötegezegenler, kütle bakımından Jüpiter ile karşılaştırılabilir seviyede olmaları veya daha kolay tespit edilebilmeleri dolayısıyla Jüpiter'den daha büyük gaz devleriydi. [[Kepler uzay teleskobunun keşfettiği ötegezegenler listesi|Kepler ile keşfedilen aday gezegenler kataloğunda]], boyut bakımından çoğunlukla Neptün büyüklüğündekilerden Merkür'den daha küçüklerine kadar çeşitli gezegenler vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.nasa.gov/kepler/topscience|başlık=Top Science Results from the Kepler Mission|erişimtarihi=11 Temmuz 2022|arşivtarihi=11 Temmuz 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220711224819/https://www.nasa.gov/kepler/topscience/|tarih=23 Ekim 2018|ölüurl=evet|website=|yayıncı=NASA|alıntı=The most common size of planet Kepler found doesn't exist in our solar system—a world between the size of Earth and Neptune—and we have much to learn about these planets.|ad=Rick|soyadı=Chen}}</ref><ref name="Barclay-20132">{{Dergi kaynağı|url=|başlık=A sub-Mercury-sized exoplanet|arşiv-tarihi=19 Ekim 2022|tarih=28 Şubat 2013|ölüurl=hayır|yazarları-göster=4|sayı=7438|dil=İngilizce|sayfalar=452-454|dergi=Nature|cilt=494|ad1=Thomas|soyadı1=Barclay|ad2=Jason F.|ad3=Jack J.|ad4=Daniel|ad5=François|ad6=Steve B.|ad7=Stephen T.|ad8=William J.|ad9=Jean-Michel|ad10=Eric D.|soyadı2=Rowe|soyadı3=Lissauer|soyadı4=Huber|soyadı5=Fressin|soyadı6=Howell|soyadı7=Bryson|soyadı8=Chaplin|soyadı9=Désert|soyadı10=Lopez|issn=0028-0836|pmid=23426260|doi=10.1038/nature11914|soyadı11=Marcy|ad11=Geoffrey W.|arxiv=1305.5587|bibcode=2013Natur.494..452B|s2cid=205232792}}</ref>

20 Aralık 2011'de Kepler uzay teleskobu ekibi, [[Güneş benzeri|Güneş benzeri bir yıldız]] olan [[Kepler-20]]'nin yörüngesinde dönen ilk [[Yerbenzeri gezegen|Dünya büyüklüğündeki]] ötegezegenler olan [[Kepler-20e]] ve [[Kepler-20f]]'nin keşfini duyurdu.<ref name="Kepler20e-20111220">{{Web kaynağı|url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20e/|başlık=Kepler: A Search For Habitable Planets – Kepler-20e|erişimtarihi=23 Aralık 2011|arşivtarihi=31 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170331081504/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler20e/|tarih=20 Aralık 2011|ölüurl=hayır|yayıncı=NASA}}</ref><ref name="NASA-20111220">{{Web kaynağı|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/kepler-20-system.html|başlık=NASA Discovers First Earth-size Planets Beyond Our Solar System|erişimtarihi=20 Aralık 2011|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516230313/https://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/kepler-20-system.html|tarih=20 Aralık 2011|ölüurl=hayır|yayıncı=NASA}}</ref><ref name="Nature-20111220">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Kepler discovers first Earth-sized exoplanets|yazarlar=Hand|tarih=20 Aralık 2011|çalışma=[[Nature (dergi)|Nature]]|doi=10.1038/nature.2011.9688}}</ref> O zamandan bu yana, 20'sinin yörüngesinde oldukları yıldızlarının [[yaşanabilir bölge]]sinde (yeterli atmosferik basınç sağlandığında karasal bir gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabileceği yörünge aralığı) konumlandığı, Dünya ile yaklaşık olarak aynı büyüklükte 100'den fazla ötegezegen tespit edildi.<ref name=":2" /><ref name="kopparapu-2013">{{dergi kaynağı|url=|başlık=A revised estimate of the occurrence rate of terrestrial planets in the habitable zones around kepler m-dwarfs|tarih=2013|sayı=1|sayfa=L8|dergi=[[The Astrophysical Journal Letters]]|cilt=767|author=Kopparapu, Ravi Kumar|doi=10.1088/2041-8205/767/1/L8|arxiv=1303.2649|bibcode=2013ApJ...767L...8K|s2cid=119103101}}</ref><ref>{{web kaynağı|url=https://www.usatoday.com/story/news/2016/05/10/kepler-finds-new-planets/84187098/|başlık=NASA discovery doubles the number of known planets|erişimtarihi=10 Mayıs 2016|arşivtarihi=10 Mayıs 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160510184735/http://www.usatoday.com/story/news/2016/05/10/kepler-finds-new-planets/84187098/|tarih=10 Mayıs 2016|ölüurl=hayır|çalışma=[[USA Today]]|yayıncı=|ad=Traci|soyadı=Watson}}</ref> Güneş benzeri her 5 yıldızdan 1'inin yaşanabilir{{efn|Bu beşte birlik istatistiği oluşturmak amacıyla kullanılmış "yaşanabilir bölge" terimi Dünya'nın yıldız akısının 0,25'ten 4'e kadar olan bölgesini ifade eder (Güneş için 0,5-2 astronomik birime denk gelir).}} bölgesinde "Dünya büyüklüğünde"{{efn|"Dünya boyutu" bu istatistiği oluşturmak amacıyla Dünya yarı çapının 1-2 katı olarak alınmıştır.}} bir gezegen bulunur, bu nedenle en yakınının Dünya'dan 12 ışıkyılı uzaklıkta olduğu düşünülür.<ref name="ucb1in5">{{Web kaynağı|url=http://newscenter.berkeley.edu/2013/11/04/astronomers-answer-key-question-how-common-are-habitable-planets/|başlık=Astronomers answer key question: How common are habitable planets?|erişimtarihi=7 Kasım 2013|arşivtarihi=7 Kasım 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141107081158/http://newscenter.berkeley.edu/2013/11/04/astronomers-answer-key-question-how-common-are-habitable-planets/|yazarlar=Sanders, R.|tarih=4 Kasım 2013|ölüurl=hayır|çalışma=|yayıncı=[[Berkeley Üniversitesi]]}}</ref><ref name="earthsunhz">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Prevalence of Earth-size planets orbiting Sun-like stars|yazarlar=Petigura, E. A.; Howard, A. W.; Marcy, G. W|tarih=2013|sayı=48|sayfalar=19273-19278|çalışma=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|cilt=110|pmc=3845182|pmid=24191033|doi=10.1073/pnas.1319909110}}</ref> Bu tür karasal gezegenlerin oluşum sıklığı, Samanyolu'ndaki [[Dünya dışı yaşam|akıllı ve iletişim kurabilen uygarlıkların]] sayısını tahmin eden [[Drake denklemi]]ndeki değişkenlerden biridir.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.astrobio.net/index.php?option=com_retrospection&task=detail&id=610|başlık=The Drake Equation Revisited|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=28 Haziran 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110628180502/http://www.astrobio.net/index.php?option=com_retrospection&task=detail&id=610|tarih=29 Eylül 2003|yayıncı=Astrobiology Magazine|ad=Frank|soyadı=Drake}}</ref>

Dünya gibi kayalık olabilen [[Dev Dünya|dev dünyalar]] veya Neptün gibi uçucu madde ve gazların karışımından oluşan [[Mini-Neptün|mini Neptünler]] gibi Güneş Sistemi'nde olmayan bazı gezegen çeşitleri de bulunur. Dünya'nın kütlesinin yaklaşık iki katından daha az olan gök cisimlerinin Dünya gibi kayalık olması beklenir. Fakat iki katından fazla olan gök cisimleri, Neptün gibi uçucu maddelerin ve gazların bir karışımından meydana gelir.<ref name="ChenKipping" /> Dünya'nın yarıçapının 1,75 katı, bu iki gezegen çeşidi arasında olası bir ayrım noktasıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Understanding the Mass-Radius Relation for Sub-Neptunes: Radius as a Proxy for Composition|tarih=2013|sayı=1|sayfa=1|dergi=The Astrophysical Journal|cilt=792|doi=10.1088/0004-637X/792/1/1|ad2=J. J.|soyadı2=Fortney|ad1=E. D.|soyadı1=Lopez|arxiv=1311.0329|bibcode=2014ApJ...792....1L|s2cid=118516362}}</ref>

Dünya'nın kütlesinin 5,5-10,4 katı kütleye sahip [[Gliese 581c]] gezegeni, potansiyel anlamda yaşanabilir bölgede olduğu için ilk keşfedildiğinde dikkat çekti<ref name="BBC1">{{haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6589157.stm|başlık=New 'super-Earth' found in space|erişim-tarihi=25 Nisan 2007|arşiv-tarihi=10 Kasım 2012|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20121110172300/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6589157.stm|tarih=25 Nisan 2007|yayımcı=[[BBC News]]|ölüurl=hayır}}</ref> fakat daha sonraki çalışmalarda bu gezegenin yaşanabilir olabilmesi için yıldızına fazla yakında bulunduğu sonucuna varıldı.<ref name="blo07">{{dergi kaynağı|başlık=The Habitability of Super-Earths in Gliese 581|tarih=2007|yazarları-göster=etal|sayı=3|sayfalar=1365-1371|dergi=[[Astronomy and Astrophysics]]|cilt=476|author=von Bloh|doi=10.1051/0004-6361:20077939|bibcode=2007A&A...476.1365V|arxiv=0705.3758|s2cid=14475537}}</ref> Kahverengi cüceler içinde değerlendirilebilecek ve Jüpiter'den daha büyük gezegenlerin varlığı da bilinmez.<ref name="Hatzes">{{dergi kaynağı|başlık=A Definition for Giant Planets Based on the Mass-Density Relationship|sayı=2|sayfa=L25|dergi=The Astrophysical Journal|yıl=2015|cilt=810|doi=10.1088/2041-8205/810/2/L25|ad2=Heike|soyadı2=Rauer|ad1=Artie P.|soyadı1=Hatzes|arxiv=1506.05097|yazarbağı1=Artie P. Hatzes|yazarbağı2=Heike Rauer|bibcode=2015ApJ...810L..25H|s2cid=119111221}}</ref>

Ana yıldızlarına Güneş Sistemi'ndeki herhangi bir gezegenin Güneş'e olan yakınlığına göre çok daha yakın olan ötegezegenler bulunmuştur. Güneş'e 0,4 AU ile en yakın gezegen olan Merkür'ün Güneş etrafındaki bir turu 88 gün sürerken, [[ultra kısa dönemli gezegen]]ler bir günden daha kısa sürede bir tam turu tamamlayabilir. [[Kepler-11]] sisteminde Merkür'ünkinden daha kısa bir yörüngede bulunan beş gezegen vardır ve bu gezegenlerin hepsi Merkür'den çok daha büyüktür. Yörüngesinde bulundukları yıldıza çok yakın oldukları için buharlaşmadan ötürü sadece bir çekirdekten ibaret kalan [[kitonyen gezegen]]lere dönüşen 51 Pegasi b gibi<ref name="whatworlds" /> [[sıcak Jüpiter]]ler bulunur. Yıldızlarından çok daha uzakta olan ötegezegenler de bulunur. Neptün, Güneş'ten 30 AU uzaklıktadır ve Güneş etrafında tam tur atması 165 yıl sürer fakat yıldızlarından binlerce AU uzaklıkta olan ve kendi yıldızlarının etrafında bir tam tur atması bir milyon yıldan fazla süren ötegezegenler vardır (örneğin [[COCONUTS-2b]]).<ref>{{Dergi kaynağı|başlık=The Second Discovery from the COCONUTS Program: A Cold Wide-orbit Exoplanet around a Young Field M Dwarf at 10.9 pc|tarih=1 Ağustos 2021|yazarları-göster=4|sayı=2|sayfa=L11|dergi=The Astrophysical Journal Letters|cilt=916|issn=2041-8205|doi=10.3847/2041-8213/ac1123|ad2=Michael C.|ad3=Zachary R.|ad4=William M. J.|ad5=Trent J.|ad6=Robert J.|soyadı2=Liu|soyadı3=Claytor|soyadı4=Best|soyadı5=Dupuy|soyadı6=Siverd|ad1=Zhoujian|soyadı1=Zhang|arxiv=2107.02805|bibcode=2021ApJ...916L..11Z|hdl=20.500.11820/4f26e8e5-5d42-4259-bc20-fcb093d664b6|s2cid=236464073|doi-access=ücretsiz}}</ref>

== Özellikler ==
Her gezegenin benzersiz fiziksel özellikleri olmasına rağmen, aralarında birçok ortak nokta vardır. Halkalar veya doğal uydular gibi özelliklerden bazıları henüz yalnızca Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerde gözlemlenirken diğer bazı özellikler de ötegezegenlerde sıkça gözlemlenir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://lasp.colorado.edu/outerplanets/exoplanets.php|başlık=Extrasolar Planets|erişimtarihi=13 Mayıs 2022|arşivtarihi=5 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190405075609/https://lasp.colorado.edu/outerplanets/exoplanets.php|website=|yayıncı=[[Colorado Boulder Üniversitesi]]}}</ref>

=== Dinamik özellikler ===
==== Yörünge ====
{{Ana|Yörünge|yörünge ögeleri}}
{{Ayrıca bakınız|Kepler'in gezegensel hareket yasaları|Ötegezegenlerin yörüngesel ve fiziksel parametreleri#Yörünge parametreleri}}
[[Dosya:TheKuiperBelt_Orbits_Pluto_Ecliptic-tr.svg|upright=1.2|küçükresim|Plüton'unkine kıyasla Neptün'ün yörüngesi. Plüton'un yörüngesinin, Neptün'ün yörüngesine göre uzamasına ([[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezlik]]) ve [[Tutulum|ekliptikle]] arasındaki geniş açıya ([[Yörünge eğikliği|eğiklik]]) dikkat edin.]]
Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenler Güneş'in etrafında Güneş'in kendi etrafında döndüğü yönde döner. Bu yön Güneş'in kuzey kutbunun üzerinden bakıldığında saat yönünün tersinedir. En az bir ötegezegenin, [[WASP-17b]]'nin, ana yıldızının dönüşünün tersi yönde bir yörüngede olduğu bulundu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=WASP-17b: an ultra-low density planet in a probable retrograde orbit|tarih=2009|sayı=1|sayfalar=159-167|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=709|doi=10.1088/0004-637X/709/1/159|ad2=C.|ad3=M.|ad4=A. H. M. J.|ad5=B.|ad6=L.|ad7=A.|ad8=P. F. L.|ad9=D.|ad10=R. G.|ad11=S. J.|soyadı2=Hellier|soyadı3=Gillon|soyadı4=Triaud|soyadı5=Smalley|soyadı6=Hebb|soyadı7=Collier Cameron|soyadı8=Maxted|soyadı9=Queloz|soyadı10=West|soyadı11=Bentley|ad1=D. R.|soyadı1=Anderson|yazarlarıgöster=4|arxiv=0908.1553|soyadı12=Enoch|ad12=B.|soyadı13=Horne|ad13=K.|soyadı14=Lister|ad14=T. A.|soyadı15=Mayor|ad15=M.|soyadı16=Parley|ad16=N. R.|soyadı17=Pepe|ad17=F.|soyadı18=Pollacco|ad18=D.|soyadı19=Ségransan|ad19=D.|soyadı20=Udry|ad20=S.|soyadı21=Wilson|ad21=D. M.|bibcode=2010ApJ...709..159A|s2cid=53628741}}</ref> Bir gezegenin yörüngesini baştan sona bir kez tamamlamasına o gezegenin [[yörünge periyodu]] veya yılı denir.<ref name="young">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/manualastronomy05youngoog|başlık=Manual of Astronomy: A Text Book|tarih=1902|sayfalar=324-327|yayıncı=Ginn & Company|ad=Charles Augustus|soyadı=Young}}</ref>

Hiçbir gezegenin yörüngesinin dairesel olmamasından ötürü, her birinin etrafında döndüğü yıldızdan uzaklığı yıl boyunca değişir. Bir gezegenin yıldızına en yakın olduğu noktaya Güneş Sistemi'nde [[Apsis (astronomi)|günberi]] (periastron, perihelion), yıldızdan en uzak mesafesine de günöte (apastron, aphelion) adı verilir. Bir gezegen günberisine yaklaşırken, [[kütleçekimsel potansiyel enerji]] [[kinetik enerji]]ye dönüşür ve hızlanır. Gezegen günöteye yaklaştığındaysa, yörüngesinin en ucuna yaklaştığı için yavaşlar.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Chaos And Stability in Planetary Systems|tarih=2005|sayfa=90|yer=New York|yayıncı=[[Springer (yayınevi)|Springer]]|isbn=978-3-540-28208-2|soyadı1=Dvorak|ad1=R.|soyadı2=Kurths|ad2=J.|soyadı3=Freistetter|ad3=F.}}</ref>

Her gezegenin yörüngesi bir dizi öğeyle tanımlanır:
* Düşük [[Dış merkezlik (astronomi)|dış merkezlikli]] gezegenler daha dairesel, yüksek dış merkezlikli gezegenler ise daha eliptik yörüngelere sahiptir. Güneş Sistemi'ndeki gezegenler ve büyük uyduları nispeten düşük dış merkezliklere ve bu nedenle neredeyse daire şeklindeki yörüngelere sahiptir.<ref name="young" /> Kuyruklu yıldızlar, birçok Kuiper Kuşağı cismi ve birkaç ötegezegen ise görece daha yüksek dış merkezliklere ve bundan ötürü eliptik yörüngelere sahiptir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Eccentricity evolution of giant planet orbits due to circumstellar disk torques|tarih=2008|sayı=2|sayfalar=475-484|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=193|doi=10.1016/j.icarus.2007.07.009|ad2=Fred C.|soyadı2=Adams|ad1=Althea V.|soyadı1=Moorhead|arxiv=0708.0335|bibcode=2008Icar..193..475M|s2cid=16457143}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.astrophysicsspectator.com/topics/planets/KuiperBelt.html|başlık=Planets – Kuiper Belt Objects|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=15 Kasım 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210323161115/https://www.astrophysicsspectator.com/topics/planets/KuiperBelt.html|tarih=15 Aralık 2004|iş=|yayıncı=The Astrophysics Spectator}}</ref>
* [[Yarı büyük ve yarı küçük eksen|Yarı büyük eksen]], gezegenin eliptik yörüngesinin orta noktasından en uzun çapına olan mesafe olan yörüngesinin boyutunu verir. Bu mesafe, hiçbir gezegen yörüngesinde yıldız tam olarak merkez noktada bulunmadığı için günöte ile aynı anlama gelmez.<ref name="young" />
* Bir gezegenin [[yörünge eğikliği]], yörüngesinin kurulu bir referans düzlemine göre ne kadar yukarı veya aşağıya eğik olduğunu belirtir. Güneş Sistemi'nde referans düzlemi, Dünya'nın yörünge düzlemi olan [[Tutulum|ekliptiktir]]. Ötegezegenler için gökyüzü düzlemi veya gök düzlemi olarak bilinen bu düzlem, Dünya'dan bakıldığında gözlemcinin görüş çizgisine dik olan düzlemdir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Celestial Mechanics|tarih=2007|bölüm=17. Visual binary stars|yayıncı=[[Victoria Üniversitesi]] - Astronomi Araştırma Merkezi|bölümurl=http://astrowww.phys.uvic.ca/~tatum/celmechs.html|ad=J. B.|soyadı=Tatum}}</ref> Güneş Sistemi'nin sekiz gezegeni ekliptiğe yakınken, kuyruklu yıldızlar ve Plüton gibi Kuiper Kuşağı cisimleri ekliptiğin çok daha uç açılarında bulunurlar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A Correlation between Inclination and Color in the Classical Kuiper Belt|tarih=2002|sayı=2|sayfa=L125|dergi=Astrophysical Journal|cilt=566|doi=10.1086/339437|soyadı1=Trujillo|ad1=Chadwick A.|soyadı2=Brown|ad2=Michael E.|bibcode=2002ApJ...566L.125T|arxiv=astro-ph/0201040|s2cid=11519263}}</ref> Büyük uydular genellikle uydusu oldukları gezegenlerin ekvatorlarına göre çok eğik durumda değildir, ancak Dünya'nın uydusu Ay, Satürn'ün uydusu Iapetus ve Neptün'ün uydusu Triton birer istisnadır. Triton, gezegeninin dönüş yönünün tersine, yani geri yönlü yörüngeye sahip olması dolayısıyla büyük uydular arasında benzersizdir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=History of the Lunar Orbit|tarih=Nov 1966|sayı=4|sayfalar=411|dergi=[[Reviews of Geophysics]]|cilt=4|doi=10.1029/RG004i004p00411|soyadı1=Peter Goldreich|bibcode=1966RvGSP...4..411G}}</ref>
* Bir gezegenin referans düzlemi üzerinden yukarı ve aşağı geçtiği noktalara [[Yörünge düğümü#Düğüm ayrımı|çıkış]] ve [[Yörünge düğümü#Düğüm ayrımı|iniş düğümleri]] denir.<ref name="young" /> [[Çıkış düğümü boylamı]], referans düzleminin 0 boylamıyla gezegenin çıkış düğümü arasındaki açıdır. [[Enberi açısı]] (Güneş Sistemi'nin günberisi) ise bir gezegenin çıkış düğümüyle yıldıza en yakın olduğu nokta arasındaki açıdır.<ref name="young" />

==== Eksen eğikliği ====
{{Ana|Eksen eğikliği}}
[[Dosya:AxialTiltObliquity-tr.svg|küçükresim|Dünya'nın eksen eğikliği, yaklaşık olarak 23,4°'dir. Bu değer, 41.000 yıllık bir döngüde 22,1° ile 24,5° arasında salınır ve şu anda azalır.]]
Gezegenler, yıldızlarının ekvator [[Referans düzlemi|düzlemine]] göre bir açıyla dönerler ve dolayısıyla eksen eğiklikleri farklılık gösterir. Bu durum, her yarım kürenin yıl boyunca aldığı ışık miktarının değişmesine yol açar. [[Kuzey yarımküre]] yıldızdan uzaklaştığında, [[güney yarımküre]] yıldıza doğru yönelir veya bunun tam tersi gerçekleşir. Bundan dolayı her gezegenin [[mevsim]]leri vardır ve bu da yıl boyunca [[iklim]]de değişikliklere yol açar. Her yarımkürenin, yörüngesi boyunca yıldızına en uzak veya en yakın olduğu zamanlara [[gündönümü]] adı verilir. Bir yarımküre yaz gündönümünde en uzun gündeyken diğer yarımküredeyse kış gündönümünde en kısa gün gerçekleşir. Her yarımkürenin aldığı ışık ve ısı miktarındaki fark, gezegenin her iki yarısı için [[hava durumu]]nda yıllık değişikliklere neden olur. Jüpiter'in eksen eğikliği görece küçük olduğundan mevsimden mevsime gerçekleşen değişiklikler daha azken; daha fazla eksen eğikliğine sahip olan ve neredeyse yan yatmış Uranüs'ün yarımküreleri, gündönümleri sırasında sürekli olarak güneş ışığına veya karanlığa maruz kalır.<ref name="Weather">{{Web kaynağı|url=http://solarsystem.nasa.gov/scitech/display.cfm?ST_ID=725|başlık=Weather, Weather, Everywhere?|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=31 Ağustos 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060831201346/http://solarsystem.nasa.gov/scitech/display.cfm?ST_ID=725|tarih=1 Mayıs 2006|yayıncı=NASA|soyadı=Harvey|ad=Samantha}}</ref>

Güneş Sistemi'nde Merkür, Venüs, Ceres ve Jüpiter'de görece küçük; Pallas, Uranüs ve Plüton'da aşırı; Dünya, Mars, Vesta, Satürn ve Neptün'de ise orta derecede eksen eğikliği vardır.<ref name="factsheets">{{web kaynağı |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html |başlık=Planetary Fact Sheets |yayımcı=NASA |dil=İngilizce|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304052405/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html |arşivtarihi=4 Mart 2016}}</ref><ref name="Schorghofer2016">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The permanently shadowed regions of dwarf planet Ceres|tarih=6 Temmuz 2016|sayı=13|sayfalar=6783-6789|dergi=[[Geophysical Research Letters]]|cilt=43|doi=10.1002/2016GL069368|ad2=E.|ad3=T.|ad4=F.|ad5=S. E.|ad6=C. A.|ad7=C. T.|soyadı2=Mazarico|soyadı3=Platz|soyadı4=Preusker|soyadı5=Schröder|soyadı6=Raymond|soyadı7=Russell|ad1=N.|soyadı1=Schorghofer|bibcode=2016GeoRL..43.6783S}}</ref><ref name="Carry2009">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Physical properties of (2) Pallas|tarih=2009|sayı=2|sayfalar=460-472|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=205|author=Carry, B.|doi=10.1016/j.icarus.2009.08.007|yazarlarıgöster=etal|arxiv=0912.3626|bibcode=2010Icar..205..460C|s2cid=119194526}}</ref><ref name="Thomas1997b">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Vesta: Spin Pole, Size, and Shape from HST Images|tarih=1997|sayı=1|sayfalar=88-94|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=128|author=Thomas, P. C.|doi=10.1006/icar.1997.5736|yazarlarıgöster=etal|bibcode=1997Icar..128...88T}}</ref> Ötegezegenlerde ise eksen eğiklikleri kesin olarak bilinmez, ancak çoğu sıcak [[gaz devi]]nin, yıldızlarına olan yakınlıklarının bir sonucu olarak ihmal edilebilir bir eksen eğikliğine sahip olduğu düşünülür.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Obliquity Tides on Hot Jupiters|tarih=2005|sayı=2|sayfa=L159|dergi=The Astrophysical Journal|cilt=628|doi=10.1086/432834|soyadı1=Winn|ad1=Joshua N.|soyadı2=Holman|ad2=Matthew J.|bibcode=2005ApJ...628L.159W|arxiv=astro-ph/0506468|s2cid=7051928}}</ref> Benzer şekilde, gezegen büyüklüğündeki uyduların eksen eğikliği dereceleri neredeyse sıfırdır<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac|tarih=1992|sayfa=384|yayıncı=University Science Books|editör-ad=P. Kenneth|editör-soyadı=Seidelmann|isbn=978-1891389856}}</ref> ve Ay, 6,687° eğikliği ile bu konuda en büyük istisnadır.<ref name="Lang2011">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA184|başlık=The Cambridge Guide to the Solar System|arşivtarihi=2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160101071141/https://books.google.com/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA184|basım=2.|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|yıl=2011|ad=Kenneth R.|soyadı=Lang|isbn=978-1139494175}}</ref> Bunlara ek olarak, Callisto'nun eksen eğikliği binlerce yıllık zaman dilimlerinde 0° ila 2° arasında değişir.<ref name="galileantilt">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Free and forced obliquities of the Galilean satellites of Jupiter|tarih=2005|ölüurl=hayır|sayı=1|sayfalar=233-247|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=175|ad=Bruce G.|soyadı=Bills|doi=10.1016/j.icarus.2004.10.028|bibcode=2005Icar..175..233B}}</ref>

==== Dönme ====
{{Ayrıca bakınız|Ötegezegenlerin yörüngesel ve fiziksel parametreleri#Dönme ve eksen eğikliği}}
[[Dosya:Solar system bodies rotation animation.svg|küçükresim|Güneş Sistemi gezegenlerinin ve Ay'ın dönme süresi (10.000 kez hızlandırılmıştır, negatif değerler geri yönlü hareketi gösterir), basıklık ve eksen eğikliğinin karşılaştırması ([https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a2/Solar_system_bodies_rotation_animation.svg SVG animasyonu])]]
Gezegenler, merkezlerinden geçen görünmez eksenler etrafında dönerler. Bir gezegenin yıldızı etrafında [[dönme süresi]]ne [[Gün|yıldız günü]] denir. Venüs<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Rotation of Venus: Period Estimated from Radar Measurements|tarih=1963|sayı=3558|sayfalar=910-911|dergi=Science|cilt=139|pmid=17743054|doi=10.1126/science.139.3558.910|ad2=R. L.|soyadı2=Carpenter|ad1=R. M.|soyadı1=Goldstein|bibcode=1963Sci...139..910G|s2cid=21133097}}</ref> ve Uranüs<ref name="Belton-1984">{{konferans kaynağı|başlık=Rotational properties of Uranus and Neptune|konferans=Voyager "Uranus-Neptune" Workshop Pasadena February 6-8, 1984|tarih=1984|sayfalar=327-347|editör-ad=J. T.|editör-soyadı=Bergstralh|ad1=M. J. S.|ad2=R. J.|soyadı1=Belton|soyadı2=Terrile|bibcode=1984NASCP2330..327B|editör=}}</ref> dışındaki Güneş Sistemi'ndeki gezegenler, Güneş etrafında saat yönünün tersine, yani Güneş'in [[Gök cisimlerinin kutupları|kuzey kutbu]] üzerinden bakıldığında saat yönünün tersine doğru döner. Ancak Uranüs'ün aşırı eksen eğikliği nedeniyle "kuzey" kutbunun hangisi olduğu konusunda farklı teamüller bulunur. Bu yüzden bu gezegenlerin saat yönünde mi yoksa saat yönünün tersine mi döndüğü konusunda da farklı yaklaşımlar vardır.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Outer Worlds; Uranus, Neptune, Pluto, and Beyond|tarih=2006|sayfalar=195-206|yayıncı=Springer New York|ad=Michael P.|soyadı=Borgia|isbn=978-0-387-46322-3}}</ref> Uranüs, hangi teamülün kullanıldığına bakılmaksızın yörüngesine göre [[Geri ve ileri yönlü hareket|geri yönlü bir şekilde döner]].<ref name="Belton-1984" />

Bir gezegenin dönüşü, oluşumu sırasında çeşitli etkenlerle tetiklenebilir. Yığılan cisimlerin tek başına sebep oldukları [[açısal momentum]], gezegenin toplamında da bir açısal momentumun oluşmasına yol açabilir. Dev gezegenlerde gaz yığılması, açısal momentumun oluşumuna neden olur. Gezegenin oluşma sürecinin son aşamalarında, öngezegenlerin birleşimi esnasında gerçekleşebilecek [[Stokastik süreç|stokastik bir süreç]], gezegenin dönme eksenini rastgele değiştirebilir.<ref name="araa31">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Planet formation|tarih=1993|sayfalar=129-174|dergi=[[Annual Review of Astronomy and Astrophysics]]|cilt=31|ad=Jack J.|soyadı=Lissauer|doi=10.1146/annurev.aa.31.090193.001021|bibcode=1993ARA&A..31..129L}}</ref> Gezegenler arasında gün uzunluğunda farklılıklar vardır. Venüs'ün kendi etrafında dönmesi 243 [[Jülyen günü|gün]] sürerken dev gezegenler için bu süre birkaç saattir.<ref name="planetcompare">{{Web kaynağı|url=https://solarsystem.nasa.gov/planet-compare/|başlık=Planet Compare|erişimtarihi=12 Temmuz 2022|arşivtarihi=9 Mart 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180309204400/https://solarsystem.nasa.gov/planet-compare/|yayıncı=NASA}}</ref> Ötegezegenlerin kendi etrafında dönme süreleri bilinmez, ancak sıcak gaz devleri yıldızlarına olan yakınlıkları nedeniyle [[Kütleçekim kilidi|kütleçekimsel olarak kilitlenmiş]] durumdadırlar (yani yörüngeleri dönüşleriyle senkronizedir). Bu da bu gezegenlerin yıldızlarına daima sadece bir yüzünü gösterdiği anlamına gelir, bir tarafı sürekli gündüz, diğer tarafı ise sürekli gecedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Magnetically-Driven Planetary Radio Emissions and Application to Extrasolar Planets|tarih=2001|sayı=1/2|sayfalar=293-300|dergi=[[Astrophysics and Space Science]]|cilt=277|doi=10.1023/A:1012221527425|ad2=Rudolf A.|ad3=Boris P.|ad4=Vladimir B.|soyadı2=Treumann|soyadı3=Ryabov|soyadı4=Ryabov|ad1=Philippe|soyadı1=Zarka|bibcode=2001Ap&SS.277..293Z|s2cid=16842429}}</ref> Güneşe en yakın olan gezegenler olan Merkür ve Venüs benzer şekilde görece daha yavaş bir şekilde kendi etraflarında dönerler. Merkür, Güneş etrafındaki her iki devri için üç kez kendi etrafında döndüğü bir kütleçekim kilidindedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Theory of Rotation for the Planet Mercury|sayı=3704|sayfa=1717|dergi=Science |yıl=1965|cilt=150|pmid=17768871|doi=10.1126/science.150.3704.1717|ad2=John A.|soyadı2=O'Keefe|ad1=Han-Shou|soyadı1=Liu|bibcode=1965Sci...150.1717L|s2cid=45608770}}</ref> Venüs'ün ise kendi etrafında dönüşü, kütleçekim kuvvetlerinin yavaşlatması ve Güneş ısısıyla oluşan atmosfer gelgitlerinin hızlandırması arasında bir denge durumunda olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.imcce.fr/Equipes/ASD/preprints/prep.2002/venus1.2002.pdf|başlık=Long-Term Evolution of the Spin of Venus, Part I: Theory|arşivtarihi=27 Eylül 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190927122047/https://www.imcce.fr/Equipes/ASD/preprints/prep.2002/venus1.2002.pdf|tarih=2003|ölüurl=hayır|sayı=1|sayfalar=1-23|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=163|doi=10.1016/S0019-1035(03)00042-3|ad2=Jacques|ad3=Olivier Néron|soyadı2=Laskar|soyadı3=De Surgy|ad1=Alexandre C. M.|soyadı1=Correia|bibcode=2003Icar..163....1C}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.imcce.fr/Equipes/ASD/preprints/prep.2002/venus2.2002.pdf|başlık=Long-Term Evolution of the Spin of Venus, Part II: Numerical Simulations|arşivtarihi=2 Mayıs 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190502225637/https://www.imcce.fr/Equipes/ASD/preprints/prep.2002/venus2.2002.pdf|ölüurl=hayır|sayı=1|sayfalar=24-45|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|yıl=2003|cilt=163|doi=10.1016/S0019-1035(03)00043-5|ad2=Olivier Néron|soyadı2=De Surgy|ad1=Jacques|soyadı1=Laskar|bibcode=2003Icar..163...24C}}</ref>

Tüm büyük uydular, ana gezegenleriyle kütleçekim kilidindedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=P_T0xxhDcsIC&pg=PA43|başlık=Gravity from the Ground Up|arşivtarihi=6 Ağustos 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230806164032/https://books.google.com/books?id=P_T0xxhDcsIC&pg=PA43|tarih=2003|ölüurl=hayır|sayfa=43|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0521455060|ad1=Bernard|soyadı1=Schutz}}</ref> Tıpkı Plüton ve Charon gibi<ref name="Young1997">{{Web kaynağı|url=http://www.boulder.swri.edu/~layoung/projects/talks03/IfA-jan03v1.ppt|başlık=The Once and Future Pluto|erişimtarihi=26 Mart 2007|arşivtarihi=30 Mart 2004|arşivurl=https://web.archive.org/web/20040330212503/http://www.boulder.swri.edu/~layoung/projects/talks03/IfA-jan03v1.ppt|tarih=1997|çalışma=|yer=[[Boulder]], [[Colorado]]|yayıncı=[[Southwest Araştırma Enstitüsü]]|ad=Leslie A.|soyadı=Young}}</ref> Eris ve [[Dysnomia (uydu)|Dysnomia]] da birbirlerine kütleçekimsel olarak kilitlenmiştir.<ref name="Szakats2022">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Tidally locked rotation of the dwarf planet (136199) Eris discovered via long-term ground-based and space photometry|sayfa=L3|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|yıl=2023|cilt=669|doi=10.1051/0004-6361/202245234|ad2=Cs.|ad3=J. L.|ad4=N.|ad5=A.|ad6=T. G.|soyadı2=Kiss|soyadı3=Ortiz|soyadı4=Morales|soyadı5=Pál|soyadı6=Müller|ad1=R.|soyadı1=Szakáts|yazarlarıgöster=etal|arxiv=2211.07987|bibcode=2023A&A...669L...3S|s2cid=253522934}}</ref> Orcus ve uydusu [[Vanth (uydu)|Vanth]], birbirleriyle karşılıklı kütleçekim kilidi olan gezegenlere bir başka örnek olabilir ancak bu konu hakkındaki veriler kesin değildir.<ref name="Ortiz2011">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=A mid-term astrometric and photometric study of trans-Neptunian object (90482) Orcus|tarih=2010|sayfalar=A31|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|cilt=525|doi=10.1051/0004-6361/201015309|ad2=A.|ad3=S.|ad4=D.|ad5=A.|ad6=N.|ad7=R.|ad8=R.|ad9=P.|ad10=I.|soyadı2=Cikota|soyadı3=Cikota|soyadı4=Hestroffer|soyadı5=Thirouin|soyadı6=Morales|soyadı7=Duffard|soyadı8=Gil-Hutton|soyadı9=Santos-Sanz|soyadı10=De La Cueva|ad1=J. L.|soyadı1=Ortiz|bibcode=2011A&A...525A..31O|arxiv=1010.6187|s2cid=56051949}}</ref> Bilinen dönme sürelerine sahip olan diğer cüce gezegenler, Dünya'dan daha hızlı döner. Örneğin Haumea o kadar hızlı döner ki şekli bozulmuş ve [[Elipsoit|üç eksenli bir elipsoit]] hâline gelmiştir.<ref name="Rabinowitz2005">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Photometric Observations Constraining the Size, Shape, and Albedo of 2003&nbsp;EL<sub>61</sub>, a Rapidly Rotating, Pluto-Sized Object in the Kuiper Belt|tarih=2006|sayı=2|sayfalar=1238-1251|dergi=[[Astrophysical Journal]]|cilt=639|doi=10.1086/499575|author=Rabinowitz, D. L.|bibcode=2006ApJ...639.1238R|arxiv=astro-ph/0509401|soyadı2=Barkume|ad2=Kristina|soyadı3=Brown|ad3=Michael E.|soyadı4=Roe|ad4=Henry|soyadı5=Schwartz|ad5=Michael|soyadı6=Tourtellotte|ad6=Suzanne|soyadı7=Trujillo|ad7=Chad|s2cid=11484750}}</ref> [[Tau Boötis b]] adlı ötegezegen ve etrafında döndüğü yıldız [[Tau Boötis]]'in birbiriyle karşılıklı kütleçekim kilidindedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Life on a tidally-locked planet|tarih=May 2014|sayı=2|sayfa=8|dergi=Planex Newsletter|cilt=4|soyadı=Singal|ad=Ashok K.|bibcode=2014arXiv1405.1025S|arxiv=1405.1025}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=MOST detects variability on tau Bootis possibly induced by its planetary companion|ölüurl=hayır|sayı=2|sayfalar=691-697|dergi=[[Astronomy and Astrophysics]]|yıl=2008|cilt=482|doi=10.1051/0004-6361:20078952|ad2=B.|ad3=J. M.|ad4=R.|ad5=D.|ad6=W. W.|ad7=E.|ad8=S. M.|ad9=D. B.|soyadı2=Croll|soyadı3=Matthews|soyadı4=Kuschnig|soyadı5=Huber|soyadı6=Weiss|soyadı7=Shkolnik|soyadı8=Rucinski|soyadı9=Guenther|ad1=G. A. H.|soyadı1=Walker|yazarlarıgöster=1|arxiv=0802.2732|bibcode=2008A&A...482..691W|s2cid=56317105}}</ref>

==== Yörünge temizleme ====
{{Ana|Yörünge bölgesini temizleme}}
IAU tanımına göre, bir gezegenin belirleyici dinamik özelliği [[Yörünge bölgesini temizleme|etrafını temizlemiş]] olmasıdır. Etrafını temizlemiş bir gezegen, yörüngesindeki tüm küçük [[gezegenimsi]] cisimleri toplamak veya süpürmek için yeterli kütleyi biriktirmiştir. Bu durumda gezegen, diğer benzer boyuttaki gök cisimleriyle yörüngesini paylaşmak yerine, yıldızı etrafında tek başına döner. Bu özellik, IAU'nun Ağustos 2006'da açıkladığı [[2006 yeni gezegen tanımı|gezegen tanımının]] bir parçasıdır ve zorunlu hâle getirilmiştir.<ref name="IAU" /> Şu ana kadar bu kriter yalnızca Güneş Sistemi'ne uygulansa da, keşfedilen birçok genç ötegezegen sisteminde kanıtlara göre [[Çöküntü çemberi|çöküntü çemberlerinde]] yörünge temizliğinin gerçekleştiği görülür.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Total Number of Giant Planets in Debris Disks with Central Clearings|tarih=26 Kasım 2007|sayı=4|sayfalar=1823-1828|dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|cilt=382|doi=10.1111/j.1365-2966.2007.12490.x|ad2=Alice C.|soyadı2=Quillen|ad1=Peter|soyadı1=Faber|arxiv=0706.1684|bibcode=2007MNRAS.382.1823F|s2cid=16610947}}</ref>

=== Fiziksel özellikler ===

==== Boyut ve şekil ====
{{Ayrıca bakınız|Dünya#Boyut ve büyüklük|Astronomik cisim#Boyut|Gezegensel koordinat sistemi}}
Kütleçekimi, gezegenleri yaklaşık olarak küresel bir şekle getirdiği için bir gezegenin boyutu yine yaklaşık bir ortalama yarıçapla ifade edilebilir (örneğin, [[Dünya yarıçapı]] veya [[Jüpiter yarıçapı]]). Bununla birlikte, gezegenler tamamıyla küresel değildir. Örneğin, [[Günlük hareket|Dünya'nın kendi etrafında dönüşü]] kutuplarda hafifçe basıklaşmasına ve [[Ekvatoral şişkinlik|ekvator çevresinde bir şişkinliğe]] neden olur.<ref name="milbert_smith96">{{Web kaynağı | url = http://www.ngs.noaa.gov/PUBS_LIB/gislis96.html |başlık= Converting GPS Height into NAVD88 Elevation with the GEOID96 Geoid Height Model |erişimtarihi= 7 Mart 2007 |yayıncı= National Geodetic Survey, NOAA | soyadı1 = Milbert | ad1 = D. G. | soyadı2 = Smith | ad2 = D. A | arşivurl = https://web.archive.org/web/19971011163934/http://www.ngs.noaa.gov/PUBS_LIB/gislis96.html | arşivtarihi = 11 Ekim 1997}}</ref> Bu nedenle Dünya'nın şekli tam anlamıyla bir küreden ziyade ekvator çapının, [[Coğrafi kutup|kutuptan]] kutuba çapından 43 kilometre (27&nbsp;mi) daha büyük olduğu [[Sferoit|basık bir küredir]].<ref name="ngdc2006">{{Web kaynağı|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/bathymetry/predicted/explore.HTML|başlık=Exploring the Ocean Basins with Satellite Altimeter Data|erişimtarihi=21 Nisan 2007|arşivtarihi=15 Temmuz 2014|arşivurl=https://archive.today/20140715142212/http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/bathymetry/predicted/explore.HTML|tarih=7 Temmuz 2006|yayıncı=NOAA/NGDC|soyadı1=Sandwell|ad1=D. T.|soyadı2=Smith|ad2=Walter H. F.|yazarbağı2=Walter H. F. Smith}}</ref> Genellikle bir gezegenin şekli, [[Sferoit|sferoidin]] kutupsal ve ekvatoral yarıçapları verilerek veya bir [[referans elipsoid]]i belirlenerek açıklanabilir. Bu tür bir belirlemeyle gezegenin basıklığı, yüzey alanı ve hacmi hesaplanabilir; boyutu, şekli, dönme hızı ve kütlesi bilindiğinde [[Teorik yerçekimi|normal kütleçekimi]] de hesaplanabilir.<ref>{{Kaynak|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B978044453802400169X|başlık=10.05 – Gravity and Topography of the Terrestrial Planets|arşivtarihi=13 Mayıs 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220513203935/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B978044453802400169X|tarih=2015|ölüurl=hayır|basım=2.|dil=İngilizce|sayfalar=153-193|iş=[[Treatise on Geophysics]]|yer=Oxford|yayıncı=[[Elsevier]]|ad=M. A.|soyadı=Wieczorek|editör-ad=Gerald|editör-soyadı=Schubert|isbn=978-0-444-53803-1}}</ref>

==== Kütle ====
{{Ana|Gezegensel kütle}}
Bir gezegenin belirleyici fiziksel özelliği, kendi kütleçekim kuvvetinin, fiziksel yapısını bağlayan [[elektromanyetizma|elektromanyetik kuvvet]]lere üstün gelmesi için yeterince büyük olmasıdır. Bu durum [[hidrostatik denge]]nin oluşmasını ve böylece tüm gezegenlerin küresel veya sferoit bir şekil almasını sağlar. Gök cisimleri kimyasal yapılarına bağlı olarak değişkenlik gösteren belli bir kütle değerine kadar düzensiz bir şekle sahip olabilir ancak bu belli kütle değeri aşıldığında, kütleçekim kuvveti cismi bir küre hâline çökene kadar kendi kütle merkezine doğru çeker.<ref name=":9">{{Web kaynağı|url=http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/|başlık=The Dwarf Planets|erişimtarihi=1 Şubat 2008|arşivtarihi=27 Haziran 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070627005051/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/dwarfplanets/|tarih=2006|iş=|yayıncı=[[Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü]]|ad=Michael E.|soyadı=Brown|yazarbağı=Michael E. Brown}}</ref>

Kütle, gezegenleri yıldızlardan ayıran temel özelliktir. Güneş Sistemi'nde Güneş ve Jüpiter kütleleri arasında bir kütleye sahip hiçbir cisim yoktur ancak bu büyüklüklerde ötegezegenler bulunur. Alt yıldız kütlesi sınırının Jüpiter'in yaklaşık 75 ila 80 katı ([[Jüpiter kütlesi|''M''<sub>J</sub>]]) olduğu tahmin edilir. Alt [[yıldız kütlesi]] sınırının yaklaşık olarak Jüpiter'in 75 katı ([[Jüpiter kütlesi|''M''<sub>J</sub>]]) olduğu tahmin edilirken, güneş tipi [[Doğal bolluk|izotop bolluğuna]] sahip gök cisimleri için üst gezegen kütlesi sınırı yalnızca yaklaşık 13 ''M''<sub>J</sub>'dir. Bu noktadan sonra gök cismi [[döteryum]] [[nükleer füzyon]]u için uygun koşullara ulaşır. Güneş Sistemi'nde Güneş haricinde böyle bir kütleye sahip gök cismi yoktur fakat bu boyutta ötegezegenler bulunur. 13 ''M''<sub>J</sub> sınırı evrensel olarak kabul edilmez ve ''[[Extrasolar Planets Encyclopaedia]]'', 60 ''M''<sub>J</sub>'ye kadar<ref name=":7">{{Kitap kaynağı|başlık=The CoRoT Legacy Book|bölüm=III.8 Exoplanets versus brown dwarfs: The CoRoT view and the future|tarih=2016|dil=en-gb|sayfa=157|yayıncı=EDP Sciences|isbn=978-2-7598-1876-1|doi=10.1051/978-2-7598-1876-1.c038|soyadı=Schneider|ad=J.|arxiv=1604.00917|s2cid=118434022}}</ref> ve ''[[Exoplanet Data Explorer]]'' 24 ''M''<sub>J</sub>'ye kadarki gök cisimlerini gezegen kategorisine dahil eder.<ref name=":8">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Exoplanet Orbit Database|tarih=2010|yazarlarıgöster=4|sayı=902|sayfalar=412-422|dergi=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|cilt=123|doi=10.1086/659427|arxiv=1012.5676|ad1=Jason T|soyadı1=Wright|ad2=Onsi|soyadı2=Fakhouri|ad3=G.|soyadı3=Marcy|ad4=Eunkyu|soyadı4=Han|ad5=Ying|soyadı5=Feng|ad6=John Asher|soyadı6=Johnson|bibcode=2011PASP..123..412W|s2cid=51769219}}</ref> Gezegen kütlesi ve yarıçapı arasındaki ilişki, döteryum füzyonunun başlangıcıyla dikkate değer ölçüde değişmez. Gezegen yarıçapı, herhangi bir gök cisminin kütlesi Satürn kütlesinden (dikkate değer seviyede sıkışmanın başladığı kütle değeridir), Güneş kütlesinin (''M''<sub>☉</sub>) 0,08 kadarına (yaklaşık 80 ''M''<sub>J</sub> olup [[Yıldız nükleosentezi#Hidrojen füzyonu|hidrojen yanması]] ve bir [[kırmızı cüce]]ye dönüşümün başlangıcıdır) kadar yaklaşık olarak sabit kalır ve bu nedenle bazı bilim insanları, kahverengi cücelerin de birer gezegen olarak kabul edilmesi gerektiğini savunur.<ref name="ChenKipping">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Probabilistic Forecasting of the Masses and Radii of Other Worlds|tarih=2016|ölüurl=hayır|sayı=1|sayfa=17|dergi=The Astrophysical Journal|cilt=834|doi=10.3847/1538-4357/834/1/17|ad2=David|soyadı2=Kipping|ad1=Jingjing|soyadı1=Chen|arxiv=1603.08614|s2cid=119114880}}</ref>

Bilinen en küçük ötegezegenlerden biri olan ve kütlesi isabetli bir şekilde bilinen [[PSR B1257+12 A]], bir [[pulsar]]ın yörüngesinde olup 1992 yılında keşfedildi. Kütlesi Merkür'ün yaklaşık yarısı kadardır.<ref name="konacki2003">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Masses and Orbital Inclinations of Planets in the PSR B1257+12 System|tarih=2003|sayı=2|sayfalar=L147-L150|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=591|author=Konacki, M.|doi=10.1086/377093|yazar2=Wolszczan, A.|bibcode=2003ApJ...591L.147K|arxiv=astro-ph/0305536|s2cid=18649212}}</ref> Daha da küçük olan [[WD 1145+017 b]], bir [[beyaz cüce]] etrafında döner. Kütleçekimi yaklaşık olarak cüce gezegen Haumea'nın kütleçekimi kadardır ve genellikle [[küçük gezegen]] olarak adlandırılır.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Oxford Research Encyclopedia of Planetary Science|tarih=2021|ölüurl=hayır|bölüm=Planetary Systems Around White Dwarfs|dil=İngilizce|yayıncı=[[Oxford University Press]]|ad=Dimitri|soyadı=Veras|isbn=978-0-19-064792-6|doi=10.1093/acrefore/9780190647926.013.238|arxiv=2106.06550}}</ref> Güneş dışında, Güneş benzeri bir anakol yıldızının etrafında dolandığı bilinen en küçük gezegen, muhtemelen Ay'dan biraz daha yüksek bir kütleye sahip olan [[Kepler-37b]]'dir.<ref name="Barclay-20132" /> Genellikle jeofiziksel olarak gezegen olarak kabul edilen Güneş Sistemi'ndeki en küçük gök cismi Satürn'ün uydusu [[Mimas (uydu)|Mimas]]'tır. Mimas'ın yarıçapı Dünya'nın yaklaşık %3,1'i ve kütlesi Dünya'nın yaklaşık %0,00063'ü kadardır.<ref name="Jacobson2022">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Orbits of the Main Saturnian Satellites, the Saturnian System Gravity Field, and the Orientation of Saturn's Pole*|tarih=1 Kasım 2022|sayı=5|sayfa=199|dergi=[[The Astronomical Journal]]|cilt=164|doi=10.3847/1538-3881/ac90c9|ad1=Robert. A.|soyadı1=Jacobson|bibcode=2022AJ....164..199J|s2cid=252992162}}</ref> Satürn'ün daha küçük bir uydusu olan [[Phoebe (uydu)|Phoebe]], Dünya'nın yarıçapının %1,7'si<ref name="Thomas2010">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.ciclops.org/media/sp/2011/6794_16344_0.pdf|başlık=Sizes, shapes, and derived properties of the saturnian satellites after the Cassini nominal mission|arşivtarihi=23 Aralık 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181223003125/http://www.ciclops.org/media/sp/2011/6794_16344_0.pdf|tarih=July 2010|ölüurl=evet|sayı=1|sayfalar=395-401|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=208|doi=10.1016/j.icarus.2010.01.025|ad1=P. C.|soyadı1=Thomas|bibcode=2010Icar..208..395T}}</ref> ve Dünya'nın kütlesinin %0,00014'ü kadarlık bir asteroit olarak kabul edilir.<ref name="Jacobson2022" /> Phoebe'nin geçmişte hidrostatik dengeye ve farklılaşmaya ulaştığı ancak çarpışmalarla şeklinin bozulduğu düşünülür.<ref name="planetlike">{{Web kaynağı|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/newsreleases/newsrelease20120426/|başlık=Cassini Finds Saturn Moon Has Planet-Like Qualities|arşivtarihi=27 Nisan 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120427192715/http://saturn.jpl.nasa.gov/news/newsreleases/newsrelease20120426/|tarih=26 Nisan 2012|ölüurl=evet|yayıncı=[[Jet İtki Laboratuvarı]]|ad2=Dwayne|soyadı2=Brown|ad1=Jia-Rui C.|soyadı1=Cook}}</ref> Bazı asteroitler, bir zamanlar yığılma ve farklılaşmaya başlamış fakat yıkıcı çarpışmalar sonucu sadece metalik veya kayalık bir çekirdekten<ref name="Gaffey1984">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0019103584901404|başlık=Rotational spectral variations of asteroid (8) Flora: Implications for the nature of the S-type asteroids and for the parent bodies of the ordinary chondrites|tarih=1984|sayı=1|sayfalar=83-114|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=60|ad=Michael|soyadı=Gaffey|doi=10.1016/0019-1035(84)90140-4|bibcode=1984Icar...60...83G|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220521131820/https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0019103584901404|arşivtarihi=21 Mayıs 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="Hardersen-Gaffey-Abell-2005">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Near-IR spectral evidence for the presence of iron-poor orthopyroxenes on the surfaces of six M-type asteroid|sayı=1|sayfa=141|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|yıl=2005|cilt=175|doi=10.1016/j.icarus.2004.10.017|ad2=Michael J.|ad3=Paul A.|soyadı2=Gaffey|soyadı3=Abell|ad1=Paul S.|soyadı1=Hardersen|name-list-style=amp|bibcode=2005Icar..175..141H}}</ref><ref name="Asphaug-Reufer-2014">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Mercury and other iron-rich planetary bodies as relics of inefficient accretion|sayı=8|sayfalar=564-568|dergi=[[Nature Geoscience]]|yıl=2014|cilt=7|doi=10.1038/NGEO2189|ad2=A.|soyadı2=Reufer|ad1=E.|soyadı1=Asphaug|bibcode=2014NatGe...7..564A}}</ref> ya da çarpışma kalıntılarının yeniden bir araya gelmesinden ibaret birer [[öngezegen]] kalıntıları olabilir.<ref name="Yang2020">{{Kaynak|başlık=Binary asteroid (31) Euphrosyne: Ice-rich and nearly spherical|sayfa=A80|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|yıl=2020|cilt=641|doi=10.1051/0004-6361/202038372|ad1=B.|ad2=J.|ad3=B.|ad4=P.|ad5=M.|ad6=F.|ad7=N.|ad8=M.|ad9=O.|ad10=P.|soyadı1=Yang|soyadı2=Hanuš|soyadı3=Carry|soyadı4=Vernazza|soyadı5=Brož|soyadı6=Vachier|soyadı7=Rambaux|soyadı8=Marsset|soyadı9=Chrenko|soyadı10=Ševeček|yazarlarıgöster=29|arxiv=2007.08059|soyadı11=Viikinkoski|ad11=M.|soyadı12=Jehin|ad12=E.|soyadı13=Ferrais|ad13=M.|soyadı14=Podlewska-Gaca|ad14=E.|soyadı15=Drouard|ad15=A.|soyadı16=Marchis|ad16=F.|soyadı17=Birlan|ad17=M.|soyadı18=Benkhaldoun|ad18=Z.|soyadı19=Berthier|ad19=J.|soyadı20=Bartczak|ad20=P.|soyadı21=Dumas|ad21=C.|soyadı22=Dudziński|ad22=G.|soyadı23=Ďurech|ad23=J.|soyadı24=Castillo-Rogez|ad24=J.|soyadı25=Cipriani|ad25=F.|soyadı26=Colas|ad26=F.|soyadı27=Fetick|ad27=R.|soyadı28=Fusco|ad28=T.|soyadı29=Grice|ad29=J.|soyadı30=Jorda|ad30=L.|bibcode=2020A&A...641A..80Y|s2cid=220546126}}</ref>

==== İç farklılaşma ====
{{Ana|Gezegen farklılaşması}}
[[Dosya:Jupiter_interior.png|küçükresim|Jüpiter'in merkezindeki kayaç çekirdeğini kaplayan derin metalik hidrojen katmanını gösteren bir illüstrasyon]]
Her gezegen, ilk oluşmaya başladığı sırada akışkan hâldeydi. İlk oluşum sırasında daha yoğun ve ağır maddeler gezegenin merkezine çökerken, daha hafif maddeler de yüzeye yakın kaldılar. Dolayısıyla her bir gezegenin yoğun bir [[Gezegen çekirdeği|çekirdeği]] ve çekirdeğini çevreleyen, şimdi veya daha önceleri akışkan hâlde bulunan bir [[Manto (jeoloji)|mantodan]] oluşan [[Gezegen farklılaşması|farklılaşmış]] bir iç kısmı bulunur. Karasal gezegenlerin mantosu sert [[Kabuk (jeoloji)|kabuklar]] altında bulunurken<ref name="terrestrial">{{Web kaynağı|url=http://abyss.uoregon.edu/~js/ast121/lectures/lec16.html|başlık=Planetary Interiors|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=8 Ağustos 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120808155809/http://abyss.uoregon.edu/~js/ast121/lectures/lec16.html|ölüurl=evet|iş=|yayıncı=[[Oregon Üniversitesi]] Fizik Bölümü}}</ref> dev gezegenlerin mantosu direkt olarak üst bulut katmanlarına karışmış durumdadır. Karasal gezegenlerin çekirdekleri [[demir]] ve [[nikel]] gibi elementlerden oluşurken, mantoları da [[silikat]]lardan oluşur. Jüpiter ve Satürn'ün, kayaç ve metal çekirdekleri olduğu düşünülür. Bu çekirdeklerin etrafında bir [[metalik hidrojen]] mantosu bulunur.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Jupiter and Saturn|tarih=2006|yer=New York|yayıncı=Chelsea House|ad=Linda T.|soyadı=Elkins-Tanton|isbn=978-0-8160-5196-0}}</ref> Jüpiter ve Satürn'den daha küçük olan Uranüs ve Neptün'ün, su, [[amonyak]], [[metan]] ve diğer [[Uçucular (gezegen bilimi)|buzlardan]] oluşan mantolarla çevrili kayaç çekirdekleri vardır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Comparative models of Uranus and Neptune|tarih=December 1995|sayı=12|sayfalar=1517-1522|dergi=Planetary and Space Science|kaynak={{sfnRef|Podolak Weizman et al.|1995}}|cilt=43|doi=10.1016/0032-0633(95)00061-5|ad2=A.|ad3=M.|soyadı2=Weizman|soyadı3=Marley|ad1=M.|soyadı1=Podolak|bibcode=1995P&SS...43.1517P}}</ref> Bu gezegenlerin çekirdeklerindeki akışkan hareketi, [[manyetik alan]] üreten bir [[Dinamo teorisi|jeodinamo]] yaratır.<ref name="terrestrial" /> Benzer farklılaşma süreçlerinin, bazı büyük uydular ve kimi cüce gezegenlerde de gerçekleşmiş olması muhtemeldir fakat bu süreç her zaman tamamlanmış olmayabilir. Ceres, Callisto ve Titan'ın farklılaşma sürecinin tamamlanmadığı gözlemlenir.<ref name="Neumann2015">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2015/12/aa27083-15.pdf|başlık=Modelling the internal structure of Ceres: Coupling of accretion with compaction by creep and implications for the water-rock differentiation|arşivtarihi=22 Ağustos 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160822053141/http://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2015/12/aa27083-15.pdf|tarih=2 Aralık 2015|ölüurl=hayır|sayfa=A117|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|cilt=584|doi=10.1051/0004-6361/201527083|ad2=D.|ad3=T.|soyadı2=Breuer|soyadı3=Spohn|ad1=W.|soyadı1=Neumann|bibcode=2015A&A...584A.117N}}</ref><ref name="Monteux2014">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://hal.uca.fr/hal-01636068/file/Monteux-Icarus-V3-1-Final-2014.pdf|başlık=Can large icy moons accrete undifferentiated?|arşivtarihi=9 Ekim 2022|arşivurl=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://hal.uca.fr/hal-01636068/file/Monteux-Icarus-V3-1-Final-2014.pdf|ölüurl=hayır|sayfalar=377-387|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|yıl=2014|cilt=237|doi=10.1016/j.icarus.2014.04.041|ad2=G.|ad3=G.|ad4=M.|soyadı2=Tobie|soyadı3=Choblet|soyadı4=Le Feuvre|ad1=J.|soyadı1=Monteux|bibcode=2014Icar..237..377M|s2cid=46172826}}</ref> Çarpışmalar sebebiyle yuvarlak olmadığı için bir cüce gezegen sayılmayan asteroit Vesta'nın, tıpkı Venüs, Dünya ve Mars gibi farklılaşmaya uğramış bir iç yapısı vardır.<ref name="Asphaug-Reufer-2014" />

==== Atmosfer ====
{{Ana|Atmosfer|Dünya dışı atmosfer}}
{{ayrıca bakınız|Dünya dışı gökyüzü}}
[[Dosya:Top_of_Atmosphere.jpg|sol|küçükresim|Dünya'nın atmosferi]]
[[Merkür'ün atmosferi|Merkür hariç]]<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=MESSENGER Observations of the Composition of Mercury's Ionized Exosphere and Plasma Environment|sayı=5885|sayfalar=90-92|dergi=Science|yıl=2008|cilt=321|pmid=18599777|doi=10.1126/science.1159314|ad2=Jim M.|ad3=George|ad4=Stamatios M.|ad5=James A.|ad6=Patrick L.|ad7=Rosemary M.|ad8=Ann L.|ad9=Ralph L.|ad10=Sean C.|soyadı2=Raines|soyadı3=Gloeckler|soyadı4=Krimigis|soyadı5=Slavin|soyadı6=Koehn|soyadı7=Killen|soyadı8=Sprague|soyadı9=McNutt Jr.|soyadı10=Solomon|ad1=Thomas H.|soyadı1=Zurbuchen|yazarlarıgöster=4|name-list-style=vanc|bibcode=2008Sci...321...90Z|s2cid=206513512}}</ref> Güneş Sistemi'ndeki tüm gezegenler, yüzeylerine yakın gazları tutabilmek için yeterli kütleçekimine sahip olduklarından dolayı kayda değer bir atmosfere sahiptirler. Satürn'ün en büyük uydusu Titan, [[Dünya atmosferi|Dünya'nın atmosferine]] kıyasla daha yoğun bir atmosfere sahipken<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=j3O47dxrDAQC&q=Titan|başlık=Titan: Exploring an Earthlike World|arşivtarihi=14 Aralık 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231214142630/https://books.google.com/books?id=j3O47dxrDAQC&q=Titan#v=snippet&q=Titan&f=false|sayfa=130|yayıncı=World Scientific|yıl=2008|isbn=978-981-270-501-3|yazar1=Coustenis, Athéna|yazar2=Taylor, F. W.|name-list-style=amp|ölüurl=hayır}}</ref> Neptün'ün en büyük uydusu Triton<ref name="Solar System">{{Web kaynağı|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Nep_Triton|başlık=Neptune: Moons: Triton|erişimtarihi=31 Aralık 2007|arşivtarihi=10 Ocak 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080110095537/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Nep_Triton|iş=|yayıncı=NASA}}</ref> ve Plüton'un atmosferlerinin yoğunluğu ise daha azdır.<ref name="Lellouch_2015">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Exploring the spatial, temporal, and vertical distribution of methane in Pluto's atmosphere|tarih=2015|ölüurl=hayır|sayfalar=268-278|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=246|doi=10.1016/j.icarus.2014.03.027|yazar1=Lellouch, E.|yazar2=de Bergh, C.|yazar3=Sicardy, B.|yazar4=Forget, F.|yazar5=Vangvichith, M.|yazar6=Käufl, H.-U.|bibcode=2015Icar..246..268L|arxiv=1403.3208|s2cid=119194193}}</ref> Bu gezegenlerden daha büyük olan dev gezegenler, hafif gazlar olan hidrojen ve helyumu büyük miktarlarda tutacak kadar yüksek kütleye sahiptir. Öte yandan daha küçük gezegenler ise bu gazları uzaya kaybeder.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=An Ultradeep Survey for Irregular Satellites of Uranus: Limits to Completeness|sayı=1|sayfalar=518-525|dergi=[[The Astronomical Journal]]|yıl=2005|cilt=129|doi=10.1086/426329|ad2=D.|ad3=J.|soyadı2=Jewitt|soyadı3=Kleyna|ad1=S. S.|soyadı1=Sheppard|arxiv=astro-ph/0410059|bibcode=2005AJ....129..518S|s2cid=18688556}}</ref> Yıldızlar arası gezegenlerin analizi, bu hafif gazları tutabilme eşiğinin yaklaşık olarak {{val|2.0|0.7|0.6}} ''M''<sub>E</sub> civarında olduğunu gösterir; bu da Dünya ve Venüs'ün karasal gezegenler için maksimum boyuta yakın olduğu anlamına gelir.<ref name="ChenKipping" />

Dünya'nın atmosferi, Dünya üzerinde meydana gelen çeşitli yaşamsal süreçlerin serbest oksijen molekülü üretmesi nedeniyle diğer gezegenlerden farklı bir bileşime sahiptir.<ref name="zeilik">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil|başlık=Introductory Astronomy & Astrophysics|tarih=1998|basım=|sayfa=[https://archive.org/details/introductoryastr0000zeil/page/67 67]|yayıncı=Saunders College Publishing|isbn=978-0-03-006228-5|ad1=Michael A.|soyadı1=Zeilik|yazar2=Gregory, Stephan A.}}</ref> Mars ve Venüs'ün atmosferlerinde en fazla bulunan gaz karbondioksittir ancak yoğunlukları açısından atmosferleri birbirlerinden farklılık gösterir. Mars atmosferinin ortalama yüzey basıncı Dünya atmosferinin %1'inden daha azdır (bu basınç, suyun sıvı hâlde bulunmasına engel olacak kadar düşüktür),<ref>{{Kaynak|başlık=Solar System/Sun, Atmospheres, Evolution of Atmospheres {{!}} Planetary Atmospheres: Mars|tarih=2015|basım=|ansiklopedi=[[Encyclopedia of Atmospheric Sciences]]|sayfalar=168-177|yayıncı=Academic Press|ad=R. M.|soyadı=Haberle|editör-ad=Gerald R.|editör-soyadı=North|editör2-ad=John|editör3-ad=Fuqing|editör2-soyadı=Pyle|editör3-soyadı=Zhang|isbn=978-0123822253|doi=10.1016/b978-0-12-382225-3.00312-1}}</ref> Venüs atmosferinin ortalama yüzey basıncıysa Dünya'nın yaklaşık 92 katıdır.<ref name="Basilevsky2003">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The surface of Venus|tarih=2003|sayı=10|sayfalar=1699-1734|dergi=[[Reports on Progress in Physics]]|cilt=66|ad=Alexandr T.|soyadı=Basilevsky|doi=10.1088/0034-4885/66/10/R04|yazar2=Head, James W.|bibcode=2003RPPh...66.1699B|s2cid=250815558}}</ref> Venüs atmosferinin, geçmişte meydana gelen bir [[kaçak sera etkisi]] sonucu oluştuğu muhtemeldir. Bu durum Venüs'ü yüzey sıcaklığı açısından, Merkür'den bile daha sıcak kılar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Runaway Greenhouse Effect and the Accumulation of CO<sub>2</sub> in the Atmosphere of Venus|tarih=1970|sayı=5250|sayfalar=1037-1039|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=226|author=S. I. Rasoonl|pmid=16057644|doi=10.1038/2261037a0|yazar2=C. de Bergh|name-list-style=amp|bibcode=1970Natur.226.1037R|s2cid=4201521}}</ref> Zorlu yüzey koşullarına rağmen, yerden 50–55&nbsp;km yükseklikte Venüs atmosferinin sıcaklık ve basınç değerleri Dünya koşullarına benzerdir (Dünya dışında bu durumun Güneş Sistemi'nde görüldüğü tek yerdir) ve bu bölge, gelecekte gerçekleştirilecek mürettebatlı keşif görevleri için olası bir üs olarak önerilmiştir.<ref name="Badescu">{{Kitap kaynağı|url=https://www.springer.com/us/book/9783319195681|başlık=Inner Solar System: Prospective Energy and Material Resources |arşivtarihi=21 Ağustos 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180821093729/https://www.springer.com/us/book/9783319195681|tarih=2015|sayfa=492|yer=Heidelberg|yayıncı=Springer-Verlag GmbH|son=Badescu |ilk=Viorel|isbn=978-3319195681|editör-son=Zacny |editör-ilk=Kris|ölüurl=hayır}}</ref> Titan ise Güneş Sistemi'nde Dünya dışında atmosferi azot açısından zengin olan tek gök cismidir. Dünya'nın koşulları, suyun [[üçlü nokta]]sına yakın olduğu için suyun gezegen yüzeyinde üç farklı hâlde var olmasına imkân tanırken, Titan'ın koşulları da [[metan]]ın üçlü noktasına yakındır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Titan's Atmosphere and Climate|tarih=2017|sayı=3|sayfalar=432-482|dergi=[[Journal of Geophysical Research: Planets]]|cilt=122|ad=Sarah|soyadı=Horst|doi=10.1002/2016JE005240|arxiv=1702.08611|bibcode=2017JGRE..122..432H|s2cid=119482985}}</ref>

Gezegen atmosferleri, değişen güneş ışınımından veya gezegenin iç enerjisinden etkilendiğinden, bu durum dinamik [[Alçak basınç|hava sistemlerinin]] oluşmasına neden olur. Dünya'daki [[Tropikal siklon|kasırgalar]], Mars'ta gezegen boyunca gerçekleşen [[Kum fırtınası|kum fırtınaları]], Jüpiter'deki ([[Büyük Kırmızı Leke]] olarak adlandırılan) Dünya'dan daha büyük [[Antisiklonik fırtına|antisiklon]] ve Neptün'ün [[Büyük Kara Leke|atmosferindeki lekeler]], bu sistemlere verilebilecek örneklerdendir.<ref name="Weather" /> [[HD 189733 b]] üzerindeki Büyük Kırmızı Leke'den iki kat daha büyük olan sıcak bölge,<ref name="knutson">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=A map of the day-night contrast of the extrasolar planet HD 189733 b|tarih=2007|sayı=7141|sayfalar=183-186|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=447|pmid=17495920|doi=10.1038/nature05782|ad2=David|ad3=Lori E.|ad4=Jonathan J.|soyadı2=Charbonneau|soyadı3=Allen|soyadı4=Fortney|ad1=Heather A.|soyadı1=Knutson|bibcode=2007Natur.447..183K|arxiv=0705.0993|s2cid=4402268}}

* {{Basın açıklaması kaynağı|url=https://pweb.cfa.harvard.edu/news/first-map-extrasolar-planet|başlık=First Map of an Extrasolar Planet|erişimtarihi=10 Temmuz 2022|arşivtarihi=5 Aralık 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221205045421/https://pweb.cfa.harvard.edu/news/first-map-extrasolar-planet|tarih=9 Mayıs 2007|ölüurl=hayır|website=|yayıncı=Center for Astrophysics}}</ref> Jüpiter tipinde sıcak bir gezegen olan Kepler-7b'deki bulutlar,<ref name="ArXiv-20130930">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Inference of Inhomogeneous Clouds in an Exoplanet Atmosphere|sayı=2|sayfa=L25|dergi=[[The Astrophysical Journal|The Astrophysical Journal Letters]]|yıl=2013|cilt=776|doi=10.1088/2041-8205/776/2/L25|ad2=Julien|ad3=Nikole|ad4=Jonathan|ad5=Andras|ad6=Sara|soyadı2=de Wit|soyadı3=Lewis|soyadı4=Fortney|soyadı5=Zsom|soyadı6=Seager|ad1=Brice-Olivier|soyadı1=Demory|yazarlarıgöster=4|arxiv=1309.7894|bibcode=2013ApJ...776L..25D|s2cid=701011}}</ref> bir [[Dev Dünya|süper dünya]] olan [[GJ 1214 b]] vb. gibi örnekler, ötegezegenlerde tespit edilen hava durumu modelleri arasındadır.<ref name="NAT-20140101a">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Extrasolar planets: Cloudy with a chance of dustballs|tarih=1 Ocak 2014|sayı=7481|sayfalar=31-32|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=505|ad=Julianne|soyadı=Moses|pmid=24380949|doi=10.1038/505031a|bibcode=2014Natur.505...31M|s2cid=4408861}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Water Vapor and Clouds on the Habitable-zone Sub-Neptune Exoplanet K2-18b|tarih=10 Aralık 2019|sayı=1|sayfalar=L14|dergi=The Astrophysical Journal Letters|cilt=887|issn=2041-8205|doi=10.3847/2041-8213/ab59dc|ad2=Ian|ad3=Caroline|ad4=Heather A.|ad5=Joshua|ad6=Caroline V.|ad7=Ian J. M.|ad8=Peter|ad9=Thomas P.|ad10=Courtney|ad11=Diana|soyadı2=Wong|soyadı3=Piaulet|soyadı4=Knutson|soyadı5=Lothringer|soyadı6=Morley|soyadı7=Crossfield|soyadı8=Gao|soyadı9=Greene|soyadı10=Dressing|soyadı11=Dragomir|ad1=Björn|soyadı1=Benneke|yazarlarıgöster=4|arxiv=1909.04642|bibcode=2019ApJ...887L..14B|s2cid=209324670}}</ref>

Tıpkı kuyruklu yıldızların kuyruklarını kaybetmesi gibi, sıcak Jüpiterlerin de yörüngesinde döndükleri yıldızlarına oldukça yakın bulunmalarından dolayı yıldız radyasyonu nedeniyle atmosferlerinin uzaya dağıldığı kanıtlanmıştır.<ref>{{dergi kaynağı|url=https://ore.exeter.ac.uk/repository/bitstream/10871/16060/2/HD209458.nature.rev105.pdf|başlık=The signature of hot hydrogen in the atmosphere of the extrasolar planet HD 209458b|arşiv-tarihi=28 Temmuz 2020|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20200728035216/https://repository/bitstream/handle/10871/16060/HD209458.nature.rev105.pdf;jsessionid=35C3149FC9764FBF9D4ADEA8F1DA25E4?sequence=2|tarih=2007|ölüurl=|sayı=7127|sayfalar=511-514|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=445|ad1=Gilda E.|soyadı1=Ballester|ad2=David K.|ad3=Floyd|soyadı2=Sing|soyadı3=Herbert|pmid=17268463|doi=10.1038/nature05525|bibcode=2007Natur.445..511B|hdl=|s2cid=|hdl-access=}}

* {{basın açıklaması kaynağı|url=https://hubblesite.org/contents/news-releases/2007/news-2007-07.html|başlık=Hubble Probes Layer-cake Structure of Alien World's Atmosphere|erişimtarihi=23 Ekim 2011|arşivtarihi=9 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160709121743/http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/07/full/|tarih=31 Ocak 2007|ölüurl=hayır|yayıncı=Space Telescope Science Institute|ad1=Donna|ad2=Ray|soyadı1=Weaver|soyadı2=Villard}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Magnetized winds and their influence in the escaping upper atmosphere of HD 209458b|tarih=21 Eylül 2018|ölüurl=hayır|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=3115-3125|dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|cilt=479|ad1=Carolina|soyadı1=Villarreal D'Angelo|ad2=Alejandro|ad3=Matías|ad4=Mario Agustín|soyadı2=Esquivel|soyadı3=Schneiter|soyadı4=Sgró|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/sty1544|doi-access=|hdl=|hdl-access=}}</ref> Bu gezegenlerin gündüz ve gece tarafları arasında süpersonik rüzgârlar üreten büyük sıcaklık farkları olabilir<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=The phase-dependent infrared brightness of the extrasolar planet Andromeda b|tarih=2006|sayı=5799|sayfalar=623-626|dergi=Science|cilt=314|ad1=Jason|soyadı1=Harrington|ad2=Brad M.|ad3=Statia H.|ad4=Sara|soyadı2=Hansen|soyadı3=Luszcz|soyadı4=Seager|pmid=17038587|doi=10.1126/science.1133904|bibcode=2006Sci...314..623H|arxiv=astro-ph/0610491|s2cid=20549014}}
* {{basın açıklaması kaynağı|url=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzer-20061012.html|başlık=NASA's Spitzer Sees Day and Night on Exotic World|erişimtarihi=16 Ağustos 2007|arşivtarihi=13 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170713035307/https://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzer-20061012.html|tarih=12 Ekim 2006|ölüurl=evet|website=|yayıncı=NASA}}</ref> ancak bunu etkileyen birden fazla faktör söz konusudur ve gündüzle gecelerin sıcaklık farkını etkileyen atmosfer dinamiklerinin ayrıntıları karmaşıktır.<ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Atmospheric Dynamics of Hot Giant Planets and Brown Dwarfs|tarih=Aralık 2020|ölüurl=hayır|sayı=8|dil=İngilizce|sayfa=139|dergi=[[Space Science Reviews]]|cilt=216|ad1=Adam P.|soyadı1=Showman|ad2=Xianyu|ad3=Vivien|soyadı2=Tan|soyadı3=Parmentier|issn=0038-6308|doi=10.1007/s11214-020-00758-8|arxiv=2007.15363|bibcode=2020SSRv..216..139S|s2cid=220870881}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Hot Jupiters: Origins, Structure, Atmospheres|tarih=March 2021|ölüurl=hayır|sayı=3|dil=İngilizce|dergi=[[Journal of Geophysical Research: Planets]]|cilt=126|ad1=Jonathan J.|soyadı1=Fortney|ad2=Rebekah I.|ad3=Thaddeus D.|soyadı2=Dawson|soyadı3=Komacek|issn=2169-9097|doi=10.1029/2020JE006629|arxiv=2102.05064|bibcode=2021JGRE..12606629F|s2cid=231861632}}</ref>

==== Manyetosfer ====
{{Ana|Manyetosfer}}
[[Dosya:Structure of the magnetosphere-tr.svg|küçükresim|[[Dünya'nın manyetik alanı|Dünya'nın manyetosferini]] gösteren bir şema]]
Gezegenlerin içsel [[manyetik moment]]leri, [[manyetosfer]]lerinin oluşmasına yol açar. Manyetik alanın varlığı, gezegenin jeolojik anlamda hâlâ canlı olduğunu gösterir. Başka bir deyişle, manyetize gezegenlerin iç kısımlarında manyetik alanlarını oluşturan [[İletkenlik (elektrik)|iletken]] madde akışları vardır. Bu alanlar, gezegenlerin [[Güneş rüzgârı]]yla etkileşimini değiştirir. Manyetize bir gezegen, kendi etrafında manyetosfer adı verilen ve Güneş rüzgârının nüfuz edemediği bir boşluk yaratır. Manyetosfer, gezegenin kendisinden çok daha büyük olabilir. Buna karşın manyetize olmayan gezegenler, sadece [[iyonosfer]]in Güneş rüzgârıyla etkileşiminden oluşan ve gezegeni etkin bir şekilde koruyamayan küçük manyetosferlere sahiptir.<ref name="Kivelson2007">{{kitap kaynağı|başlık=Encyclopedia of the Solar System|kısım=Planetary Magnetospheres|tarih=2007|sayfa=[https://archive.org/details/encyclopediaofso0000unse_u6d1/page/519 519]|yayıncı=[[Academic Press]]|bölümurl=https://archive.org/details/encyclopediaofso0000unse_u6d1/page/519|isbn=978-0-12-088589-3|editör3-soyadı=Johnson|ad2=Fran|soyadı2=Bagenal|ad1=Margaret Galland|soyadı1=Kivelson|editör1-ad=Lucy-Ann|editör1-soyadı=McFadden|editör2-ad=Paul|editör2-soyadı=Weissman|editör3-ad=Torrence V.}}</ref>

Güneş Sistemi'ndeki sekiz gezegenden sadece Venüs ve Mars'ın bir manyetik alanı yoktur.<ref name="Kivelson2007" /> Manyetize gezegenler arasında Merkür manyetik alanı en zayıf olanıdır ve Güneş rüzgârını ancak saptırabilir. Jüpiter'in uydusu [[Ganymede (uydu)|Ganymede]], Merkür'den birkaç kat daha güçlü bir manyetik alana sahiptir. Jüpiter'in manyetik alanı Güneş Sistemi'ndeki en güçlü manyetik alandır (öylesine yoğundur ki Jüpiter'e Callisto'dan daha yakın olan tüm uydularına yapılacak mürettebatlı keşifler için bir sağlık riski oluşturur<ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Radiation analysis for manned missions to the Jupiter system|tarih=January 2004|ölüurl=hayır|yazarları-göster=4|sayı=6|dil=İngilizce|sayfalar=1395-1403|dergi=[[Advances in Space Research]]|cilt=34|ad1=G.|soyadı1=De Angelis|ad2=M. S.|ad3=J. E.|ad4=R. K.|ad5=J. W.|soyadı2=Clowdsley|soyadı3=Nealy|soyadı4=Tripathi|soyadı5=Wilson|pmid=15881781|doi=10.1016/j.asr.2003.09.061|bibcode=2004AdSpR..34.1395D}}</ref>). Diğer dev gezegenlerin yüzeylerinde ölçülen manyetik alanların gücü kabaca Dünya'nınkine benzerdir fakat [[manyetik moment]]leri Dünya'ya kıyasla dikkate değer ölçüde daha büyüktür. Uranüs ve Neptün'ün manyetik alanları, dönme eksenlerine göre yüksek derecede eğiktir ve gezegen merkezinden farklı yerde bulunur.<ref name="Kivelson2007" />

2003 yılında Hawaii'de [[HD 179949]] yıldızını gözlemleyen bir grup astronom; yıldızın yüzeyinde, yörüngesinde dolanan bir sıcak Jüpiter'in manyetosferi tarafından yaratıldığı anlaşılan parlak bir nokta tespit etti.<ref>{{web kaynağı|url=https://astronomy.com/news-observing/news/2004/01/magnetic%20planet|başlık=Magnetic planet|erişimtarihi=29 Ocak 2008|arşivtarihi=1 Haziran 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190601224551/http://www.astronomy.com/news-observing/news/2004/01/magnetic%20planet|tarih=17 Ocak 2004|ölüurl=evet|çalışma=[[Astronomy (dergi)|Astronomy]]|ad=Amanda|soyadı=Gefter}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Evidence for Planet-induced Chromospheric Activity on HD 179949|tarih=10 Kasım 2003|ölüurl=hayır|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=1092-1096|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=597|ad1=E.|soyadı1=Shkolnik|ad2=G. A. H.|ad3=D. A.|soyadı2=Walker|soyadı3=Bohlender|issn=0004-637X|doi=10.1086/378583|bibcode=2003ApJ...597.1092S|s2cid=15829056|arxiv=astro-ph/0303557}}</ref>

=== İkincil özellikler ===
{{Ana|Doğal uydu|Halka sistemi}}
[[Dosya:Voyager_2_-_Saturn_Rings_-_3085_7800_2.png|küçükresim|[[Satürn'ün halkaları]]]]
Neptün ve Plüton gibi Güneş Sistemi'ndeki bazı gezegen ya da cüce gezegenler, birbirleriyle veya daha küçük cisimlerle [[Yörüngesel rezonans|rezonans]] halinde olan yörünge periyotlarına sahiptir. Bu durum uydu sistemlerinde yaygındır (örneğin Jüpiter etrafındaki Io, [[Europa (uydu)|Europa]] ve Ganymede arasındaki ya da Satürn etrafındaki Enceladus ve Dione arasındaki rezonans). Merkür ve Venüs dışındaki Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin doğal uyduları vardır. Dünya'nın bir, Mars'ın iki ve dev gezegenlerin karmaşık gezegen sistemlerine benzer tipte çok sayıda uydusu vardır. Ceres ve Sedna dışında, üzerinde uzlaşılan tüm cüce gezegenler de en az bir uyduya sahiptir. Dev gezegenlerin birçok uydusu, karasal gezegenler ve cüce gezegenlerle benzer özelliklere sahiptir ve bazıları (özellikle Europa ve Enceladus) yaşama ev sahipliği yapma ihtimali açısından incelenmiştir.<ref name="Grasset2000">{{dergi kaynağı|url=|başlık=On the internal structure and dynamic of Titan|tarih=2000|sayı=7-8|sayfalar=617-636|dergi=[[Planetary and Space Science]]|cilt=48|ad1=O.|soyadı1=Grasset|ad2=C.|ad3=F.|soyadı2=Sotin|soyadı3=Deschamps|doi=10.1016/S0032-0633(00)00039-8|bibcode=2000P&SS...48..617G}}</ref><ref name="Fortes2000">{{dergi kaynağı|url=|başlık=Exobiological implications of a possible ammonia-water ocean inside Titan|tarih=2000|sayı=2|sayfalar=444-452|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=146|ad=A. D.|soyadı=Fortes|doi=10.1006/icar.2000.6400|bibcode=2000Icar..146..444F}}</ref><ref>{{haber kaynağı|url=https://www.newscientist.com/article.ns?id=dn1647|başlık=Bacterial explanation for Europa's rosy glow|erişim-tarihi=23 Ağustos 2008|arşiv-tarihi=10 Nisan 2008|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20080410053352/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn1647|tarih=11 Aralık 2001|çalışma=|yayıncı=New Scientist Print Edition|ad=Nicola|soyadı=Jones}}</ref><ref name="Taubner et al. 2018">{{Dergi kaynağı|url=|başlık=Biological methane production under putative Enceladus-like conditions|tarih=27 Şubat 2018|sayı=1|sayfa=748|dergi=[[Nature Communications]]|cilt=9|ad1=Ruth-Sophie|soyadı1=Taubner|ad2=Patricia|ad3=Jennifer|ad4=Daniel|ad5=Christian|ad6=Philipp|ad7=Sébastien|ad8=Arne H.|ad9=Alexander|ad10=Wolfgang|soyadı2=Pappenreiter|soyadı3=Zwicker|soyadı4=Smrzka|soyadı5=Pruckner|soyadı6=Kolar|soyadı7=Bernacchi|soyadı8=Seifert|soyadı9=Krajete|soyadı10=Bach|issn=2041-1723|pmc=5829080|pmid=29487311|doi=10.1038/s41467-018-02876-y|soyadı11=Peckmann|ad11=Jörn|soyadı12=Paulik|ad12=Christian|soyadı13=Firneis|ad13=Maria G.|soyadı14=Schleper|ad14=Christa|soyadı15=Rittmann|ad15=Simon K.-M. R.|bibcode=2018NatCo...9..748T}}</ref><ref name="Affholder et al. 2021">{{dergi kaynağı|url=|başlık=Bayesian analysis of Enceladus's plume data to assess methanogenesis|tarih=7 Haziran 2021|ölüurl=hayır|yazarları-göster=et al.|sayı=8|sayfalar=805-814|dergi=[[Nature Astronomy]]|cilt=5|author=Affholder, Antonin|doi=10.1038/s41550-021-01372-6|bibcode=2021NatAs...5..805A|s2cid=236220377}}</ref>

Dört dev gezegenin yörüngesinde farklı büyüklük ve karmaşıklıkta [[Gezegen halkası|gezegen halkaları]] bulunur. Halkalar ana olarak toz veya partikül maddeden oluşur ancak kütleçekiminin yapılarını şekillendirdiği ve koruduğu "[[uyducuk]]lar" barındırabilir. Gezegen halkalarının kökenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, ana gezegenin etrafında dönen doğal uyduların [[Roche limiti|Roche limitlerinin]] altına düşmesi ve [[Gelgit kuvveti|gelgit kuvvetleri]] tarafından parçalanması sonucu oluştuğu düşünülür.<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=On the Formation of Planetary Rings|tarih=1996|sayfalar=77-115|dergi=[[Bulletin of the American Astronomical Society]]|cilt=28|ad1=L. A.|soyadı1=Molnar|ad2=D. E.|soyadı2=Dunn|bibcode=1996DPS....28.1815M}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/isbn_9783540002413|başlık=The Solar System|arşivtarihi=2024|arşivurl=https://archive.org/details/isbn_9783540002413|tarih=2004|sayfalar=388-390|yayıncı=Springer|seri=3.|ad=Encrenaz|soyadı=Thérèse|isbn=978-3-540-00241-3|yazarbağı=Thérèse Encrenaz}}</ref> Cüce gezegen Haumea<ref name="Ortiz2017">{{dergi kaynağı|url=http://www.astrosurf.com/sogorb/occultations/nature24051.pdf|başlık=The size, shape, density and ring of the dwarf planet Haumea from a stellar occultation|arşiv-tarihi=7 Kasım 2020|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20201107052958/http://www.astrosurf.com/sogorb/occultations/nature24051.pdf|ölüurl=hayır|yazarları-göster=etal|sayı=7675|sayfalar=219-223|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|yıl=2017|cilt=550|ad1=J. L.|soyadı1=Ortiz|ad2=P.|ad3=B.|ad4=G.|ad5=D.|ad6=N.|soyadı2=Santos-Sanz|soyadı3=Sicardy|soyadı4=Benedetti-Rossi|soyadı5=Bérard|soyadı6=Morales|pmid=29022593|doi=10.1038/nature24051|bibcode=2017Natur.550..219O|arxiv=2006.03113|hdl=10045/70230|s2cid=205260767|hdl-access=ücretsiz}}</ref> ve Quaoar'ın da halkaları vardır.<ref name="Morgado2023">{{Cite Q|Q116754015|display-authors=1}}</ref>

Ötegezegenlerin etrafında herhangi bir ikincil özellik gözlemlenmemiştir. Bir yetim gezegen olarak tanımlanan [[kahverengi altcüce]] [[Cha 110913-773444]]'ün yörüngesinde bir [[Ön gezegen diski|öngezegen diski]] olduğu düşünülür<ref name="Luhman">{{dergi kaynağı|url=|başlık=Discovery of a Planetary-Mass Brown Dwarf with a Circumstellar Disk|tarih=2005|sayı=1|sayfa=L93|dergi=[[Astrophysical Journal]]|cilt=635|ad1=K. L.|soyadı1=Luhman|ad2=Lucía|ad3=Paola|ad4=Nuria|soyadı2=Adame|soyadı3=D'Alessio|soyadı4=Calvet|doi=10.1086/498868|yazarbağı4=Nuria Calvet|bibcode=2005ApJ...635L..93L|arxiv=astro-ph/0511807|s2cid=11685964}}

* {{basın açıklaması kaynağı|url=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzerf-20051129.html|başlık=A Planet With Planets? Spitzer Finds Cosmic Oddball|erişimtarihi=10 Eylül 2007|arşivtarihi=11 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121011011111/http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzerf-20051129.html|tarih=29 Kasım 2005|ölüurl=evet|website=|yayıncı=NASA|ad=Whitney|soyadı=Clavin}}</ref> ve kahverengi altı cüce [[OTS 44]]'ün de en az 10 Dünya kütlesinde bir öngezegen diskiyle çevrelendiği kanıtlanmıştır.<ref name="joergens2013_AA558">{{dergi kaynağı|url=|başlık=OTS 44: Disk and accretion at the planetary border|tarih=2013|yazarları-göster=4|sayı=7|sayfa=L7|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|cilt=558|ad1=V.|soyadı1=Joergens|ad2=M.|ad3=Y.|ad4=A.|ad5=S.|ad6=G.|ad7=P.|soyadı2=Bonnefoy|soyadı3=Liu|soyadı4=Bayo|soyadı5=Wolf|soyadı6=Chauvin|soyadı7=Rojo|doi=10.1051/0004-6361/201322432|bibcode=2013A&A...558L...7J|arxiv=1310.1936|s2cid=118456052}}</ref>

== Tarih ve kelime kökeni ==
{{Daha fazla|Astronomi tarihi|Gezegen tanımı|Güneş Sistemi astronomisinin zaman çizelgesi}}
Güncel tanımlara göre bir gezegen, genellikle bir yıldızın, [[Sıkışık yıldız|yıldız kalıntısının]] veya bir kahverengi cücenin yörüngesinde olması gerektiği düşünülen ve bu sayılan gök cisimlerinden biri olmayan, yuvarlak şeklindeki bir [[astronomik cisim]]dir.<ref name="exodef" />

Gezegen fikri, tarihi boyunca antik çağın ilahi ışıklarından bilim çağının dünyaya benzer cisimlerine kadar değişmiştir. Kavram sadece Güneş Sistemi'ndekileri değil, Güneş Sistemi dışındaki yüzlerce gezegeni içerecek şekilde genişlemiştir. Hangi gök cisimlerinin gezegen sayılacağı konusundaki fikir birliği birkaç kez değişmiştir. Gezegen kavramı daha önce asteroitleri, uyduları ve Plüton gibi cüce gezegenleri de kapsıyordu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://solarsystem.nasa.gov/planets/in-depth|başlık=What is a Planet? {{!}} Planets|erişimtarihi=2 Mayıs 2022|arşivtarihi=26 Nisan 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220426123245/https://solarsystem.nasa.gov/planets/in-depth/|website=NASA Solar System Exploration|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":3">{{Web kaynağı|url=http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php|başlık=When Did the Asteroids Become Minor Planets?|erişimtarihi=8 Nisan 2007|arşivtarihi=21 Eylül 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070921162818/http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/minorplanets.php|tarih=17 Eylül 2001|yayıncı=[[Amerika Birleşik Devletleri Deniz Gözlemevi]]|ad=James L.|soyadı=Hilton}}</ref><ref name="metzger22">{{dergi kaynağı|url=|başlık=Moons are planets: Scientific usefulness versus cultural teleology in the taxonomy of planetary science|tarih=2022|ölüurl=hayır|sayı=|sayfa=114768|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=374|ad1=Philip T.|soyadı1=Metzger|ad2=W. M.|ad3=Mark V.|ad4=Alan|ad5=James F.|ad6=Charlene E.|ad7=Kirby|ad8=Michael|soyadı2=Grundy|soyadı3=Sykes|soyadı4=Stern|soyadı5=Bell III|soyadı6=Detelich|soyadı7=Runyon|soyadı8=Summers|doi=10.1016/j.icarus.2021.114768|yazarbağı1=Philip T. Metzger|arxiv=2110.15285|bibcode=2022Icar..37414768M|s2cid=240071005}}</ref> Günümüzde de bu konudaki anlaşmazlıklar devam eder.<ref name="metzger22" />

=== Antik uygarlıklar ve klasik gezegenler ===
[[Dosya:Apparent_retrograde_motion_of_Mars_in_2003.gif|küçükresim|Bir zamanlar gezgin yıldızlar olarak adlandırılan ve gökyüzünde hareket eden bu "ışıkların" hareketi, gezegenlerin klasik tanımının temelini oluşturur]]
Güneş Sistemi'nin çıplak gözle görülebilen beş [[klasik gezegen]]i, antik çağlardan beri bilinir ve bu gezegenlerin [[mitoloji]]ye, [[dinî kozmoloji]]ye ve antik astronomiye kayda değer etkisi olmuştur. Antik çağlarda astronomlar, gökyüzünde göreceli olarak sabit bir konumda olan "[[Sabit yıldız|sabitlenmiş yıldızların]]" aksine bazı ışıkların gökyüzü boyunca hareket ettiğini fark ettiler.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.loc.gov/collections/finding-our-place-in-the-cosmos-with-carl-sagan/articles-and-essays/modeling-the-cosmos/ancient-greek-astronomy-and-cosmology | başlık = Ancient Greek Astronomy and Cosmology | erişimtarihi = 19 Mayıs 2016 | yayıncı = [[The Library of Congress]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150501051354/https://www.loc.gov/collections/finding-our-place-in-the-cosmos-with-carl-sagan/articles-and-essays/modeling-the-cosmos/ancient-greek-astronomy-and-cosmology | arşivtarihi = 1 Mayıs 2015}}</ref> Antik Yunanlar, bu ışıklara günümüzde gezegen kelimesinin İngilizcesi ''planet'' sözcüğünün kökeni olan {{dil|grc|[[wikt:πλάνης|πλάνητες]] [[wikt:ἀστήρ|ἀστέρες]]}} ({{Transl|grc|''planētes asteres''}}, "gezgin yıldızlar") ya da kısaca {{dil|grc|[[wikt:πλανήτης#Ancient Greek|πλανῆται]]}} ({{Transl|grc|''planētai''}}, "gezginler")<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/nhs | başlık = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλα?́ν-ης | erişimtarihi = 27 Ekim 2024 | çalışma = www.perseus.tufts.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160306044015/https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/nhs | arşivtarihi = 6 Mart 2016}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=planh/ths | başlık = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλα^ν-ήτης | erişimtarihi = 27 Ekim 2024 | çalışma = www.perseus.tufts.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200309070725/https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=planh/ths | arşivtarihi = 9 Mart 2020}}</ref> adını verdiler.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/planet|başlık=Definition of planet|erişimtarihi=23 Temmuz 2007|arşivtarihi=25 Nisan 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090425060546/http://www.merriam-webster.com/dictionary/planet|yayıncı=Merriam-Webster Online}}</ref><ref>{{ansiklopedi kaynağı|url=http://dictionary.reference.com/browse/planet|başlık=''Planet'' Etymology|sözlük=[[dictionary.com]]|erişimtarihi=29 Haziran 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150702151908/http://dictionary.reference.com/browse/planet|arşivtarihi=2 Temmuz 2015|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="oed">{{ansiklopedi kaynağı|url=http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50180718?query_type=word&queryword=planet|başlık=planet, n|arşivtarihi=4 Temmuz 2012|arşivurl=https://www.webcitation.org/68uV2du02?url=http://oed.com/public/redirect/welcome-to-the-new-oed-online|tarih=2007|ölüurl=hayır|sözlük=[[Oxford English Dictionary]]}} ''Not: Etimoloji sekmesine tıklayınız.''</ref> [[Antik Yunanistan]]'da, [[Çin tarihi|Çin]]'de, [[Babil]]'de ve hatta bütün ilk çağ uygarlıklarında<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The History of Ancient Astronomy Problems and Methods|tarih=1945|sayı=1|sayfalar=1-38|dergi=[[Journal of Near Eastern Studies]]|cilt=4|ad=Otto E.|soyadı=Neugebauer|doi=10.1086/370729|s2cid=162347339}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/astronomy-before-the-telescope-c.-b.-f.-walker|başlık=Astronomy before the telescope|tarih=1996|sayfalar=245-257|yer=New York|yayıncı=St. Martin's Press|seri=1. U.S. ed|isbn=978-0-312-15407-3|editör-ad=Christopher|editör-soyadı=Walker}}</ref> neredeyse tümüyle Dünya'nın evrenin merkezinde olduğuna ve bütün "gezegenlerin" Dünya'yı çevrelediğine inanılıyordu. Bu anlayışın sebebi yıldızların ve gezegenlerin her gün Dünya'nın etrafında dönüyor gibi görünmesi,<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/copernicanrevolu0008kuhn|başlık=The Copernican Revolution|tarih=1957|sayfalar=[https://archive.org/details/copernicanrevolu0008kuhn/page/5 5-20]|yayıncı=[[Harvard University Press]]|ad=Thomas S.|soyadı=Kuhn|isbn=978-0-674-17103-9|urlerişimi=kayıtlı}}</ref> Dünya'nın katı ve durağan olması ve hareket etmeyip sabit olduğu yönündeki [[sağduyu]]ya dayanan algılardı.<ref name="TMU">{{Kitap kaynağı|başlık=The Mechanical Universe: Mechanics and Heat, Advanced Edition|tarih=2007|sayfa=58|yer=Cambridge|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|seri=|başlıkbağı=The Mechanical Universe|isbn=978-0-521-71590-4|ad2=Richard P.|ad3=Tom M.|ad4=David L.|soyadı2=Olenick|soyadı3=Apostol|soyadı4=Goodstein|oclc=227002144|ad1=Steven C.|soyadı1=Frautschi|yazarbağı=Steven Frautschi|yazarbağı3=Tom M. Apostol|yazarbağı4=David L. Goodstein}}</ref>

=== Babil ===
{{Ana|Babil astronomisi}}

Gezegenlere ait işlevsel bir teoriye sahip olduğu bilinen ilk uygarlık MÖ 2. ve 1. binyıllarda [[Mezopotamya]]'da yaşayan [[Babil]]lilerdir. Gezegenlerle ilgili günümüze ulaşan en eski astronomik metin, aşağı yukarı MÖ 2. binyıl kadar erken bir zamana tarihlenen ve Venüs'ün gökteki hareketlerinin gözlemlerini içeren bir listenin MÖ 7. yüzyıldan kalma bir kopyası olan [[Ammi-Şaduqa Venüs tableti]]dir.<ref name="practice">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=nS51_7qbEWsC&pg=PA17|başlık=The History and Practice of Ancient Astronomy|arşivtarihi=12 Aralık 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201212184119/https://books.google.com/books?id=nS51_7qbEWsC&pg=PA17|tarih=1998|ölüurl=hayır|sayfalar=296-297|yayıncı=[[Oxford University Press]]|ad=James|soyadı=Evans|isbn=978-0-19-509539-5}}</ref> [[MUL.APİN]], Güneş, Ay ve gezegenlerin yıl boyunca hareketlerini gösteren, MÖ 7. yüzyıldan kalma bir çift çiviyazısı tabletidir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Civilizations of the Ancient Near East|tarih=2000|bölüm=Astronomy and Calendars in Ancient Mesopotamia|sayfa=1930|cilt=III|ad=Francesca|author=Rochberg|editör-ad=Jack|editör-soyadı=Sasson|isbn=978-0684192796}}</ref> Batı astronomisinin ve aslında tüm Batı [[Fen bilimleri|müspet ilimlerindeki]] çabaların kökeni, geç dönem Babil astronomisidir.<ref name="Aaboe, Asger">{{Kaynak|başlık=The Assyrian and Babylonian Empires and other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C.|bölüm=The culture of Babylonia: Babylonian mathematics, astrology, and astronomy|tarih=1991|sayı=2|sayfalar=276-292|yer=Cambridge|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|seri=The Cambridge Ancient History|cilt=3|ad=Asger|soyadı=Aaboe|editör-ad=John|editör-soyadı=Boardman|editör-bağ=John Boardman (art historian)|editör2-ad=I. E. S.|editör3-ad=N. G. L.|editör4-ad=E.|editör5-ad=C. B. F|editör2-soyadı=Edwards|editör3-soyadı=Hammond|editör4-soyadı=Sollberger|editör5-soyadı=Walker|isbn=978-0521227179|yazarbağı=Asger Aaboe|editör2-bağ=I. E. S. Edwards|editör3-bağ=N. G. L. Hammond}}</ref> [[Yeni Asur İmparatorluğu]] döneminde yazılan ''[[Enuma Anu Enlil]]'', bir alametler listesi ve bu alametlerin gezegenlerin hareketleri de dahil çeşitli göksel olaylarla ilişkilerini içerir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Babylonian Planetary Omens. Part One. Enuma Anu Enlil, Tablet 63: The Venus Tablet of Ammisaduqa.|tarih=1987|sayı=1|sayfalar=93-96|dergi=[[Journal of the American Oriental Society]]|cilt=107|doi=10.2307/602955|ad2=Erica|soyadı2=Reiner|ad1=W. G.|soyadı1=Lambert|jstor=602955}}</ref><ref name="ancientmes">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.folklore.ee/Folklore/vol16/planets.pdf|başlık=Understanding Planets in Ancient Mesopotamia|arşivtarihi=4 Şubat 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190204141254/http://www.folklore.ee/folklore/vol16/planets.pdf|tarih=2001|ölüurl=hayır|sayfalar=7-35|dergi=[[Electronic Journal of Folklore]]|cilt=16|author=Kasak, Enn|doi=10.7592/fejf2001.16.planets|yazar2=Veede, Raul|editör=Mare Kõiva|editör2=Andres Kuperjanov|citeseerx=10.1.1.570.6778}}</ref> Venüs, Merkür, Mars, Jüpiter ve Satürn gezegenlerinin tamamı Babil astronomları tarafından tanımlanmıştır. Erken modern dönemde teleskobun icat edilişine kadar bu söz konusu gezegenler bilinen yegâne gezegenler olarak kalacaktı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Babylonian Observational Astronomy|tarih=2 Mayıs 1974|sayı=1257|sayfalar=43-50 [45 & 48-9]|dergi=[[Philosophical Transactions of the Royal Society]]|cilt=276|doi=10.1098/rsta.1974.0008|author=A. Sachs|jstor=74273|bibcode=1974RSPTA.276...43S|s2cid=121539390}}</ref>

=== Greko-Romen astronomi ===
{{Ana|Antik Yunan astronomisi}}
Antik Yunanlar gezegenlere ilk başta Babilliler kadar anlam yüklememişlerdi. MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda [[Pisagorculuk|Pisagorcuların]] Dünya, Güneş, Ay ve gezegenlerin, evrenin merkezindeki "Merkezî Ateş" etrafında döndüğü bağımsız bir gezegen teorisi geliştirdiği görülür. Çok daha önce Babilliler tarafından biliniyor olsa da [[Pisagor]] ve [[Parmenides]]'in akşam yıldızı ([[Hesperus]]) ile seher yıldızının ([[Fosforus]]) aynı ve tek ([[Latince]]de [[Venüs]]'e karşılık gelen Yunan tanrısı [[Afrodit]])<ref name="burnet">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=7yUAmmqHHEgC&pg=PR4|başlık=Greek philosophy: Thales to Plato|arşivtarihi=28 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728035220/https://books.google.com/books?id=7yUAmmqHHEgC&pg=PR4|tarih=1950|ölüurl=hayır|sayfalar=7-11|yayıncı=[[Macmillan and Co.]]|ad=John|soyadı=Burnet|isbn=978-1-4067-6601-1}}</ref> olduklarını tespit eden ilk kişiler olduğu söylenir. MÖ 3. yüzyılda [[Sisamlı Aristarkus]] gezegenlerin Güneş'in çevresinde dolandığı bir [[Günmerkezlilik|günmerkezli]] sistem ortaya koydu. [[Bilimsel devrim]]e kadar [[Yermerkezlilik|yermerkezli]] sistem görüşü hâkim olmaya devam etti.<ref name="TMU" />

MÖ 1. yüzyılda, [[Helenistik Dönem]] sırasında Yunanlar gezegenlerin konumlarını tahmin etmek için kendi matematiksel düzenlerini geliştirmeye başladılar. Babillilerin [[Aritmetik|aritmetiğinden]] ziyade [[geometri]]ye dayanan bu düzenler, en sonunda Babillilerin teorilerini karmaşıklık ve kapsamlılık açısından gölgede bırakacak ve Dünya'dan çıplak gözle gözlemlenebilen astronomik hareketlerin birçoğunu açıklayacaktı. Bu teoriler MS 2. yüzyılda [[Batlamyus]] tarafından yazılan ''[[Almagest]]'' ile tam bir biçimde ifade edildi. Batlamyus'un teorileri öylesine egemen hâle geldi ki, astronomi üzerinde gerçekleştirilmiş tüm önceki çalışmaların yerine geçti ve bin üç yüz yıl boyunca Batı dünyasının nihai astronomi metni olarak kaldı.<ref name="practice" /><ref name="almagest">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Saving the phenomena: the background to Ptolemy's planetary theory|tarih=1997|sayı=1|sayfalar=1-12|dergi=[[Journal for the History of Astronomy]]|cilt=28|ad=Bernard R.|soyadı=Goldstein|doi=10.1177/002182869702800101|bibcode=1997JHA....28....1G|s2cid=118875902}}</ref> Yunanlara ve Romalılara göre, her biri Batlamyus'un açıklığa kavuşturduğu karmaşık yasalara istinaden Dünya'nın etrafında döndüğü varsayılan yedi gezegen vardı. Bunlar Dünya'ya yakınlıklarına göre sırasıyla (modern isimleri ve Batlamyus'un sıralaması) Ay, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn'dü.<ref name="oed" /><ref name="almagest" /><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Ptolemy's Almagest|tarih=1998|yayıncı=Princeton University Press|isbn=978-0-691-00260-6|yazar1=Ptolemy|yazarbağı=Batlamyus|yazar2=Toomer, G. J.|yazarbağı2=G. J. Toomer}}</ref>

=== Orta Çağ astronomisi ===
{{Ana|Orta Çağ İslam dünyasında astronomi|Hint astronomisi}}
[[Dosya:1660_illustration_of_Claudius_Ptolemy's_geocentric_model_of_the_Universe.jpg|küçükresim|Batlamyus'un yermerkezli modelinin 1660 yılında yapılmış bir illüstrasyonu]]
[[Batı Roma İmparatorluğu]]'nun çöküşünden sonra astronomi Hindistan'da ve Orta Çağ İslam dünyasında daha fazla gelişti. MS 499'da Hint astronom [[Aryabhata]], Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüşünü açıkça bünyesinde barındıran bir gezegen modeli öne sürdü ve söz konusu durumun yıldızların görünür bir şekilde batıya doğru hareket etmesinden ötürü gerçekleştiğini açıkladı. Ayrıca gezegenlerin yörüngelerinin [[Eliptik yörünge|eliptik]] olduğuna inanıyordu.<ref>{{web kaynağı|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I/|başlık=Aryabhata the Elder|erişimtarihi=10 Temmuz 2022|arşivtarihi=1 Şubat 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220201090937/https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Aryabhata_I/|ölüurl=hayır|website=[[MacTutor Matematik Tarihi Arşivi]]|ad2=E. F.|soyadı2=Robertson|ad1=J. J.|soyadı1=O'Connor}}</ref> Aryabhata'nın takipçileri, diğer görüşler arasında Dünya'nın günlük dönüşü ilkelerinin takip edildiği ve bunlara dayanan bir dizi ikincil çalışmanın gerçekleştirildiği [[Güney Hindistan]]'da bilhassa nüfuzluydu.<ref>{{kitap kaynağı|başlık=Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures|kısım=Astronomy in India|sayfa=116|yayıncı=Kluwer Academic Publishers|yıl=1997|ad=K. V.|soyadı=Sarma|editör-ad=Helaine|editör-soyadı=Selin|editör-bağ=Helaine Selin|isbn=0-7923-4066-3|yazarbağı=K. V. Sarma}}</ref>

1500 yılında [[Kerala astronomi ve matematik okulu]]ndan [[Nilakantha Somayaji]], ''[[Tantrasamgraha]]'' adlı eserinde Aryabhata'nın modelini gözden geçirdi.<ref name="MOPM">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Model of planetary motion in the works of Kerala astronomers|tarih=1998|sayfalar=11-31 [23-4]|dergi=[[Bulletin of the Astronomical Society of India]]|cilt=26|ad=K.|soyadı=Ramasubramanian|bibcode=1998BASI...26...11R}}</ref> Somayaji, Aryabhata'nın ''Aryabhatiya'' eserinin bir eleştirisi olan ''Aryabhatiyabhasya'' adlı eserinde, kendisinden daha sonra [[Tycho Brahe]] tarafından 16. yüzyılın sonlarında ortaya konulan [[Tycho Brahe sistemi|Tycho sistemine]] benzer şekilde Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn'ün Güneş'in etrafında, Güneşin de Dünya'nın etrafında döndüğü bir gezegen modeli geliştirdi. Geliştirdiği gezegen modeli, Kerala okulundan kendisini takip eden birçok astronom tarafından kabul gördü.<ref name="MOPM" />
[[Dosya:Lunar phases al-Biruni.jpg|küçükresim|Bîrunî'nin (973-1048) eseri ''et-Tefhîm''<nowiki/>'in el yazmasında yer alan bu çizimde Güneş'e karşı konumuna göre [[Ay'ın evreleri]] görülüyor]]
[[İslam'ın Altın Çağı]]'nda astronomi, çoğunlukla [[Orta Doğu]], [[Orta Asya]], [[Endülüs]] ve [[Kuzey Afrika]]'da, daha sonra da [[Uzak Doğu]] ve Hindistan'da gerçekleşmiştir. Bir [[hezârfen]] olan [[İbnü'l-Heysem]] gibi bu astronomlar, Batlamyus'un ilmek sistemine itiraz etmelerine ve alternatifler aramalarına rağmen genellikle [[Yermerkezlilik|yermerkezciliği]] kabul etmişlerdir. 10. yüzyıl astronomu [[Siczî]], Dünya'nın kendi ekseni etrafında döndüğünü kabul etmiştir.<ref name="Scientia">{{Dergi kaynağı|başlık=Cosmology and Religion in Islam|tarih=1973|sayı=67|sayfa=762|dergi=Scientia/Rivista di Scienza|cilt=108|ad=Alessandro|soyadı=Bausani}}</ref> 11. yüzyılda [[Venüs geçişi]] [[İbn Sina|İbn-i Sina]] tarafından gözlemlenmiştir.<ref name=":13">{{ansiklopedi kaynağı|başlık=Ibn Sina, Abu Ali [known as Avicenna] (980-1037)|kısım=|tarih=2007|ansiklopedi=The Biographical Encyclopedia of Astronomers|sayfalar=570-572|yayıncı=Springer|ad=Sally P.|soyadı=Ragep|editör-ad=Thomas|editör-soyadı=Hockey|isbn=978-0-333-75088-9|doi=10.1888/0333750888/3736|bibcode=2000eaa..bookE3736.}}</ref> İbn Sina'nın çağdaşı [[Bîrûnî|Bîrunî]], Dünya'nın yarıçapını belirlemek için [[Eratosthenes|Eratostenes]]'in yalnızca tek bir dağda gözlem yapılmasını gerektiren eski yönteminden farklı olarak [[trigonometri]]k bir yöntem geliştirmiştir.<ref name="The Lost Art of Finding Our Way">{{Kitap kaynağı|url={{google books |plainurl=y |id=9QAuAAAAQBAJ |page=216}}|başlık=The Lost Art of Finding Our Way|sayfalar=216-217|yayıncı=Harvard University Press|yıl=2013|ad=John Edward|soyadı=Huth|isbn=978-0-674-07282-4}}</ref>

11. yüzyılda, Venüs'ün en azından zaman zaman Güneş'in altında olduğunu ortaya koyan [[İbn-i Sina]] tarafından [[Venüs geçişi]] gözlemlendi.<ref name=":13" /> 12. yüzyılda [[İbn Bacce]] "iki gezegeni Güneş'in önündeki kara noktalar" hâlinde gözlemledi. Bu durum daha sonra 13. yüzyılda [[Meraga Gözlemevi|Meragalı]] astronom [[Kutbüddîn Şîrâzî]] tarafından [[Merkür geçişi|Merkür]] ve Venüs geçişi olarak tanımlandı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=History of oriental astronomy: proceedings of the joint discussion-17|konferans=|tarih=1997|sayfa=137|çalışma=Uluslararası Astronomi Birliği 23. Genel Kurulu, 41 no'lu Komisyon (Astronomi Tarihi)|yer=[[Kyoto]], [[Japonya]]|yayıntarihi=2002|yayıncı=Springer|kaynak=|isbn=978-1-4020-0657-9|ilk=S. M. Razaullah|son=Ansari}}</ref> İbn Bacce'nin yaşadığı dönemde bir Venüs geçişi gerçekleşmediğinden bu durumu gözlemleyebilme imkânı yoktu.<ref name="transit catalog">{{Web kaynağı | url = http://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/catalog/VenusCatalog.html | başlık = Six millennium catalog of Venus transits: 2000 BCE to 4000 CE | erişimtarihi = 11 Şubat 2012 | yayıncı = NASA/GSFC | ilk = Fred |son=Espenak | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080321065217/http://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/catalog/VenusCatalog.html | arşivtarihi = 21 Mart 2008}}</ref>

=== Bilimsel Devrim ve dış gezegenlerin keşfi ===
{{Ayrıca bakınız|Günmerkezlilik}}
[[Dosya:The_Solar_System,_with_the_orbits_of_5_remarkable_comets._LOC_2013593161.jpg|küçükresim|[[Emanuel Bowen]] tarafından 1747 yılında yapılan gerçek ölçekli Güneş Sistemi posteri. O zamanlar Uranüs, Neptün ve asteroit kuşakları henüz keşfedilmemişti.]]
[[Bilimsel devrim|Bilimsel Devrim]]'in ortaya çıkışıyla "gezegen" terimi gökyüzü boyunca hareket eden bir şeyden ([[sabit yıldız]]ların karşıtı); Dünya'nın etrafında dönen bir cisme (veya o sırada öyle olduğuna inanılan) dönüştü. 18. yüzyıla gelindiğindeyse [[Kopernik]], [[Galileo Galilei|Galileo]] ve [[Kepler]]'in günmerkezli modelinin kabul görmesiyle gezegen tanımı doğrudan Güneş'in etrafında dönen şeylere evrildi. Böylece Dünya gezegenler listesine eklenirken<ref name="galileo_project">{{Web kaynağı | url = http://galileo.rice.edu/sci/theories/copernican_system.html | başlık = Copernican System | erişimtarihi = 28 Ocak 2008 | tarih = 1995 | yayıncı = [[Rice University]] | başlıknotu = The Galileo Project | soyadı = Van Helden | ad = Al | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040603170051/http://galileo.rice.edu/sci/theories/copernican_system.html | arşivtarihi = 3 Haziran 2004}}</ref> Güneş ve Ay bu listenin dışında kaldı. Kopernik'in birincil gezegen sayısı, [[William Herschel]]'in Uranüs'ü keşfettiği 1781 yılına kadar geçerli kaldı.<ref name="Dreyer">{{kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/scientificpapers032804mbp/page/100/mode/2up|başlık=The Scientific Papers of Sir William Herschel|sayfa=100|yayıncı=[[Royal Society]] ve [[Royal Astronomical Society]]|yıl=1912|cilt=1|ad=J. L. E.|soyadı=Dreyer|yazarbağı=J. L. E. Dreyer}}</ref>

17. yüzyılda Jüpiter'in dört uydusu ([[Galilei uyduları]]) ve Satürn'ün beş uydusu keşfedildiğinde, Ay'ın da içinde değerlendirildiği birincil gezegenlerin yörüngesinde dönen "uydu gezegenler" veya "ikincil gezegenler" kategorisine dahil edildiler ancak sonraki yıllarda kısaca "uydu" olarak adlandırıldılar. Bilim insanları 1920'lere kadar gezegen uydularını da gezegen olarak kabul ediyorlardı fakat bu kullanım bilim camiası dışında yaygın değildi.<ref name="metzger22" />

19'uncu yüzyılın ilk on yılında dört yeni "gezegen" keşfedildi: [[Ceres (cüce gezegen)|Ceres]] (1801'de), [[Pallas (asteroit)|Pallas]] (1802'de), [[Juno (asteroit)|Juno]] (1804'te) ve [[Vesta (asteroit)|Vesta]] (1807'de). Çok geçmeden bunların daha önce bilinen gezegenlerden oldukça farklı oldukları anlaşıldı: Hepsi Mars ve Jüpiter arasındaki ([[asteroit kuşağı]]) genel uzay bölgesinde bulunuyorlardı ve yörüngeleri bazen çakışıyordu. Bu bölge sadece bir adet gezegenin yörüngede olmasının beklendiği bir bölgeydi. Ayrıca bu gök cisimleri diğer tüm gezegenlerden çok daha küçüklerdi ve hatta parçalanmış daha büyük bir gezegenin parçaları olabileceklerinden şüpheleniliyordu. Herschel bunlara ''[[asteroit]]'' (Yunanca "yıldız benzeri") adını verdi çünkü en büyük teleskoplardan bakıldığında bile bir diske sahip olmayan yıldızlara benziyorlardı.<ref name=":3" /><ref>{{cite OED|asteroid}}</ref>

Bu durum 1840'larda birkaç asteroit daha keşfedilene kadar (1845'te [[5 Astraea|Astraea]]; 1847'de [[6 Hebe|Hebe]], [[7 İris|Iris]] ve [[8 Flora|Flora]]; 1848'de [[9 Metis|Metis]] ve 1849'da [[10 Hygiea|Hygiea]]) kırk yıl boyunca değişmedi. Her yıl yeni "gezegenler" keşfediliyordu. Sonuç olarak astronomlar asteroitleri ([[küçük gezegen]]ler) büyük gezegenlerden ayrı olarak tablolaştırmaya ve asteroitlere soyut [[gezegen sembolü|gezegen sembolleri]] yerine numaralar atamaya başladılar.<ref name=":3" /> Ancak asteroitler hâlâ küçük gezegenler olarak kabul görüyorlardı.<ref name="metzger19">{{dergi kaynağı|url=|başlık=The Reclassification of Asteroids from Planets to Non-Planets|tarih=2019|sayfalar=21-32|dergi=[[Icarus (dergi)|Icarus]]|cilt=319|ad1=Philip T.|soyadı1=Metzger|ad2=Mark V.|ad3=Alan|ad4=Kirby|soyadı2=Sykes|soyadı3=Stern|soyadı4=Runyon|doi=10.1016/j.icarus.2018.08.026|yazarbağı1=Philip T. Metzger|arxiv=1805.04115|bibcode=2019Icar..319...21M|s2cid=119206487}}</ref>

[[Neptün'ün keşfi|Neptün, 1846 yılında keşfedilmiştir]] ve konumu Uranüs üzerindeki kütleçekiminin etkisi sayesinde tahmin edilmiştir. Merkür'ün yörüngesi de benzer şekilde etkileniyor gibi göründüğü için, 19. yüzyılın sonlarında [[Vulkan (varsayımsal gezegen)|Güneş'e daha yakın başka bir gezegen]] olabileceği düşünülüyordu. Ancak Merkür'ün gerçek yörüngesiyle [[Isaac Newton|Newton]]'un [[Newton'un evrensel kütleçekim yasası|kütleçekim yasalarının]] tahminleri arasındaki tutarsızlık, daha sonraları gelişmiş bir kütleçekim teorisi olan [[Albert Einstein|Einstein]]'ın [[Genel görelilik|genel göreliliği]] ile açıklanmıştır.<ref>{{kitap kaynağı|başlık=In Search of Planet Vulcan: The Ghost in Newton's Clockwork|sayfa=264|yayıncı=Basic Books|yıl=2003|isbn=978-0738208893|ad2=William|soyadı2=Sheehan|ad1=Richard P.|soyadı1=Baum}}</ref><ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=Precession of Mercury's Perihelion from Ranging to the MESSENGER Spacecraft|yazarları-göster=4|sayı=3|sayfa=121|dergi=[[The Astronomical Journal]]|yıl=2017|cilt=153|ad1=Ryan S.|soyadı1=Park|ad2=William M.|ad3=Alexander S.|ad4=James G.|ad5=David E.|ad6=Maria T.|soyadı2=Folkner|soyadı3=Konopliv|soyadı4=Williams|soyadı5=Smith|soyadı6=Zuber|doi=10.3847/1538-3881/aa5be2|bibcode=2017AJ....153..121P|hdl=1721.1/109312|s2cid=125439949|hdl-access=ücretsiz|doi-access=ücretsiz}}</ref>

Plüton 1930 yılında keşfedildi. İlk gözlemler Dünya'dan daha büyük olduğuna inanılmasına sebep olduğundan<ref>{{kitap kaynağı|başlık=Planet Quest: The Epic Discovery of Alien Solar Systems|tarih=1997|sayfa=57|yayıncı=The Free Press|ad=Ken|soyadı=Croswell|isbn=978-0-684-83252-4|yazarbağı=Ken Croswell}}</ref> hemen dokuzuncu gezegen olarak kabul edildi. Daha sonraki gözlemler Plüton'un aslında çok daha küçük olduğunu ortaya koymuştur. 1936'da [[Raymond Lyttleton|Ray Lyttleton]] Plüton'un Neptün'ün yörüngesinden çıkmış bir uydusu olabileceğini,<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=On the possible results of an encounter of Pluto with the Neptunian system|tarih=1936|sayı=2|sayfalar=108-115|dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|cilt=97|ad=Raymond A.|soyadı=Lyttleton|doi=10.1093/mnras/97.2.108|bibcode=1936MNRAS..97..108L}}</ref> 1964'te [[Fred Lawrence Whipple|Fred Whipple]] ise Plüton'un bir kuyruklu yıldız olabileceğini öne sürmüştür.<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=The History of the Solar System|tarih=1964|sayı=2|sayfalar=565-594|dergi=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]]|cilt=52|ad=Fred|soyadı=Whipple|pmc=300311|pmid=16591209|doi=10.1073/pnas.52.2.565|bibcode=1964PNAS...52..565W}}</ref> 1978'de Plüton'un uydusu Charon'un keşfi, Plüton'un kütlesinin Dünya'nın sadece %0,2 kadarı olduğunu gösterdi.<ref name="ChristyHarrington1978">{{dergi kaynağı|url=|başlık=The Satellite of Pluto|tarih=1978|sayı=8|sayfalar=1005-1008|dergi=[[The Astronomical Journal]]|cilt=83|ad1=James W.|soyadı1=Christy|ad2=Robert Sutton|soyadı2=Harrington|doi=10.1086/112284|yazarbağı2=Robert Sutton Harrington|bibcode=1978AJ.....83.1005C|s2cid=120501620}}</ref> Yine de bu kütle bilinen asteroitlerin kütlesinden çok daha yüksek olduğundan ve o sırada başka hiçbir [[Neptün ötesi cisim]] keşfedilmediğinden, Plüton gezegen statüsünü korudu ve ancak 2006 yılına gelindiğinde gezegen statüsünü resmî olarak kaybetti.<ref>{{dergi kaynağı|url=|başlık=The Kuiper Belt|tarih=1996|sayı=5|sayfalar=46-52|dergi=[[Scientific American]]|cilt=274|ad1=Jane X.|soyadı1=Luu|ad2=David C.|soyadı2=Jewitt|doi=10.1038/scientificamerican0596-46|bibcode=1996SciAm.274e..46L}}</ref><ref name=":4">{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/5282440.stm|başlık=Pluto loses status as a planet|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=26 Ocak 2013|arşivurl=https://www.webcitation.org/6DxwBGxqQ?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/5282440.stm|tarih=24 Ağustos 2006|ölüurl=hayır|yayıncı=[[BBC News]]}}</ref>

1950'lerde [[Gerard Kuiper]], asteroitlerin kökeni üzerine makaleler yayımladı. Asteroitlerin daha önce düşünüldüğü gibi genellikle küresel olmadığını ve [[Asteroit ailesi|asteroit ailelerinin]], gök cisimlerinin çarpışmalarının kalıntıları olduğunu fark etti. Böylece en büyük asteroitleri "gerçek gezegenler" olarak, daha küçük olanları ise çarpışma kalıntıları olarak ikiye ayırdı. 1960'lardan itibaren "küçük gezegen" terimi çoğunlukla "asteroit" terimiyle yer değiştirdi ve jeolojik olarak evrimleşmiş en büyük üçü olan Ceres, Pallas ve Vesta hariç literatürde asteroitlerden gezegen olarak bahsetme oranı azaldı.<ref name="metzger19" />

1960'larda Güneş Sistemi'nin [[Uzay sondası|uzay sondaları]] tarafından keşfedilmeye başlanması gezegen bilimine olan ilginin yeniden artmasına yol açmıştır. O sıralarda uydularla ilgili tanımlamalarda bir bölünme meydana geldi: Gezegen bilimciler büyük uyduları da gezegen olarak yeniden değerlendirmeye başladı ancak gezegen bilimci olmayan astronomlar genellikle bundan uzak durdu (bu tanımlama, 19. yüzyılda Satürn'ün uydusu Hyperion veya Mars'ın uyduları Phobos ve Deimos gibi yuvarlak olmayanlar da dahil tüm uyduları ikincil gezegenler olarak sınıflandıran tanımla aynı değildir<ref>{{kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=d9aWKHamz8sC&dq=%22hyperion%22+%22secondary+planet%22&pg=PA205|başlık=An introduction to astronomy, to which is added an astronomical vocabulary|arşiv-tarihi=30 Ekim 2023|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20231030064739/https://books.google.com/books?id=d9aWKHamz8sC&dq=%22hyperion%22+%22secondary+planet%22&pg=PA205|tarih=1863|sayfa=204|yer=Londra|yayıncı=Henry G. Bohn|ad=John Russell|soyadı=Hind|isbn=|yazarbağı=John Russell Hind|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=P_VOAAAAYAAJ&dq=%22phobos%22+%22secondary+planet%22&pg=PA3553|başlık=The American Encyclopædic Dictionary|arşiv-tarihi=30 Ekim 2023|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20231030063236/https://books.google.com/books?id=P_VOAAAAYAAJ&dq=%22phobos%22+%22secondary+planet%22&pg=PA3553|tarih=1897|ölüurl=hayır|sayfalar=3553-3554|yer=Chicago ve New York|yayıncı=R. S. Peale and J. A. Hill|cilt=8|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|isbn=|editör1-ad=Robert|editör1-soyadı=Hunter|editör2-ad=John A.|editör2-soyadı=Williams|editör3-ad=S. J.|editör3-soyadı=Heritage}}</ref>).<ref name="metzger22" />

=== ''Gezegen'' teriminin tanımlanması ===
{{Daha fazla|Gezegen tanımı|2006 yeni gezegen tanımı}}
[[Dosya:Euler diagram of solar system bodies-tr.svg|küçükresim|upright=1.6|Güneş Sistemi'ndeki gök cisimlerini gösteren [[Euler diyagramı]]]]
Giderek artan sayıda astronom, 1990'larda ve 2000'lerin başında Güneş Sistemi'nin aynı bölgesinde ([[Kuiper Kuşağı]]) Plüton'un boyutlarına yaklaşan birçok benzer cisim bulunduğu için Plüton'un bir gezegen olarak sınıflandırılmaması gerektiğini savundu. Plüton'un binlerce cisimden oluşan bir popülasyon içinden sadece “küçük” bir cisim olduğu anlaşıldı.<ref name=":5" /> Astronomlar, Plüton'un gezegenlikten çıkarılmasını gerekçelendirmek adına asteroitlerin kategori düşürülmesini sık sık emsal olarak gösterdiler ancak bu düşürülme asteroitlerin bir kuşakta yer almasından ziyade asteroitlerin gezegenlerden jeofiziksel farklılıklarına dayanarak yapılmıştı.<ref name="metzger22" />

Plüton'dan %27 oranında daha büyük bir gök cismi olan Eris'in 2005 yılında keşfi, resmî bir gezegen tanımı oluşturulması için bir itici güç oldu.<ref name=":5" /> Bunun sebebi, temelde Plüton'un bir gezegen olarak kabul edilmesinin mantıken Eris'in de bir gezegen olarak kabul edilmesini gerektirmesiydi. Gezegenlere ve gezegen olmayan gök cisimlerine isim vermek için farklı prosedürler uygulandığından Eris'in keşfi bir nevî acil bir durum yarattı çünkü kurallara göre bir gezegenin ne olduğu tanımlanmadan Eris de belli bir kategoriye edilemezdi.<ref name="metzger22" /> O dönemde ayrıca bir Neptün ötesi cismin yuvarlak olması için gereken büyüklüğün, dev gezegenlerin uyduları için gereken büyüklükle (yaklaşık çap 400&nbsp;km) aynı olduğu düşünülüyordu ki bu sayı Kuiper Kuşağı'nda yaklaşık 200, kuşağın ötesindeyse binlerce yuvarlak cisim olduğuna işaret ediyordu.<ref name=":9" /><ref name="BrownList">{{Web kaynağı|url=http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/dps.html|başlık=How Many Dwarf Planets Are There in the Outer Solar System?|erişimtarihi=11 Ağustos 2022|arşivtarihi=19 Temmuz 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220719141419/http://web.gps.caltech.edu/~mbrown/dps.html|tarih=23 Şubat 2021|yayıncı=[[Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü]]|ad1=Mike|soyadı1=Brown|yazarbağı1=Michael E. Brown}}</ref> Birçok astronom, halkın bu kadar çok sayıda gezegen yaratan bir tanımı kabul etmeyeceğini savundu.<ref name="metzger22" />{{Alıntı kutusu|title=[[Uluslararası Astronomi Birliği]]nin<br />[[Güneş Sistemi]] gezegeni tanımı<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.iau.org/static/resolutions/Resolution_GA26-5-6.pdf|başlık=IAU 2006 General Assembly: Resolutions 5 and 6|tarih=24 Ağustos 2006|yayıncı=[[Uluslararası Astronomi Birliği]]}}</ref>|quote=Bir gezegen;
{{ordered list|
Güneş'in yörüngesinde dolanan,|
Kendi kütleçekiminin katı cisim kuvvetlerine üstün gelmesini sağlayıp [[hidrostatik denge]] hâline (neredeyse yuvarlak şekle) gelmesine yetecek düzeyde kütleye sahip|
Yörünge çevresindeki [[Civarını temizleme|komşu bölgesini temizlemiş]] gökcismidir.}}|width=375px}}

Sorunu çözmek için [[Uluslararası Astronomi Birliği]] (IAU) bir [[2006 yeni gezegen tanımı|gezegen tanımı]] oluşturmaya koyuldu ve Ağustos 2006'da bir tanım oluşturdu. Bu tanıma göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün) olduğu kabul edilir. İlk iki koşulu yerine getiren ancak üçüncü koşulu yerine getirmeyen cisimler, diğer gezegenlerin [[doğal uydu]]ları olmamaları koşuluyla birer cüce gezegen olarak sınıflandırılır. Başlangıçta Uluslararası Astronomi Birliği komitesi, 3 numaralı maddeyi bir kriter olarak dahil etmediği için daha fazla sayıda gezegeni içerecek bir tanım hazırlamıştı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4795755.stm|başlık=Planets plan boosts tally 12|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=2 Mart 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070302051348/http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4795755.stm|tarih=16 Ağustos 2006|yayıncı=BBC News|ad=Paul|soyadı=Rincon|ölüurl=hayır}}</ref> Uzun tartışmalardan sonra oylamayla, üçüncü maddeyi sağlamayan gök cisimlerinin cüce gezegen olarak sınıflandırılmasına karar verildi.<ref name=":4" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.cbat.eps.harvard.edu/iauc/08700/08747.html|başlık=(134340) Pluto, (136199) Eris, and (136199) Eris I (Dysnomia)|arşivtarihi=24 Haziran 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080624225029/http://www.cfa.harvard.edu/iau/special/08747.pdf|tanıtıcı=Sirküler No. 8747|tarih=13 Eylül 2006|sayfa=1|dergi=[[IAU Circular]]|yayıncı=Central Bureau for Astronomical Telegrams, International Astronomical Union|cilt=8747|ad=D. W. E.|soyadı=Green|bibcode=2006IAUC.8747....1G}}</ref> Bu cüce gezegenlere örnek olarak Ceres, Plüton ve Eris örnek olarak verilebilir.<ref name="IAU" /><ref name="planetarysociety" /><ref name="WSGESP">{{Web kaynağı|url=http://www.dtm.ciw.edu/boss/definition.html|başlık=Working Group on Extrasolar Planets (WGESP) of the International Astronomical Union|erişimtarihi=23 Ağustos 2008|arşivtarihi=16 Eylül 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060916161707/http://www.dtm.ciw.edu/boss/definition.html|tarih=2001|ölüurl=hayır|çalışma=IAU}}</ref>

==== Eleştiriler ve Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımına alternatifler ====
{{Ayrıca bakınız|Güneş Sistemi'ndeki kütleçekimiyle yuvarlak hâle gelmiş gök cisimleri listesi}}
Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımı evrensel kabul görmemiş ve kullanılmamıştır. [[Astrojeoloji|Gezegen jeolojisinde]] gök cisimleri jeofiziksel özelliklerine bakılarak gezegen olarak tanımlanır. Bir gök cismi, mantosunun kendi ağırlığı altında plastikleşmesi için gereken kütleye yaklaştığında dinamik (gezegensel) bir jeoloji kazanabilir. Bu, cismin kararlı, yuvarlak bir şekil aldığı hidrostatik denge durumuna yol açar ve bu da jeofiziksel tanımlarda gezegenliğin ayırt edici özelliği olarak kabul edilir. Örneğin:<ref name=":10">Stern, S. Alan; Levison, Harold F. (2002), Rickman, H. (ed.), "Regarding the criteria for planethood and proposed planetary classification schemes", ''Highlights of Astronomy'', San Francisco, CA: [[Astronomical Society of the Pacific]], '''12''', pp.&nbsp;205–213, Bibcode:2002HiA....12..205S, [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Özel:KitapKaynakları/1-58381-086-2|<bdi>1-58381-086-2</bdi>]]. See p.&nbsp;208.</ref>{{blockquote|Hiçbir zaman nükleer füzyonun gerçekleşmediği ve yörünge parametrelerinden bağımsız olarak hidrostatik denge nedeniyle yuvarlak hâle gelmek için yeterli kütleçekimine sahip yıldızaltı kütleli bir cisim.<ref name=Astronomy>{{Web kaynağı |url = http://www.astronomy.com/magazine/2018/05/an-organically-grown-planet-definition |başlık= An organically grown planet definition — Should we really define a word by voting? |soyadı1 = Runyon |ad1= Kirby D. |soyadı2= Stern |ad2= S. Alan |tarih= 17 Mayıs 2018 |çalışma= [[Astronomy (dergi)|Astronomy]] |erişimtarihi= 12 Ekim 2019 |arşivtarihi= 10 Ekim 2019 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20191010153028/http://astronomy.com/magazine/2018/05/an-organically-grown-planet-definition |ölüurl=hayır}}</ref>}}Güneş Sistemi'nde bu kütle genellikle bir cismin yörüngesini temizlemesi için gereken kütleden daha azdır. Dolayısıyla jeofiziksel tanımlara göre “gezegen” olarak kabul edilen Ceres ve Plüton gibi bazı cisimler Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımına göre gezegen olarak kabul edilir (uygulamada hidrostatik denge gerekliliği dünya çapında "gevşetilerek" gök cisimlerinin kendi yerçekimi altında yuvarlanma ve sıkışma gerekliliğine dönüştürülmüştür; örneğin Merkür aslında hidrostatik dengede değildir<ref name="Mercury">{{Kitap kaynağı|başlık=Mercury: the view after Messenger|tarih=2018|sayfalar=72-73|yer=Cambridge, UK|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|seri=Cambridge Planetary Science|ad=Sean Carl|soyadı=Solomon|isbn=978-1-107-15445-2|ad2=Larry R.|ad3=Brian Jay|soyadı2=Nittler|soyadı3=Anderson}}</ref> ancak yine de bir gezegen olarak kabul edilir).<ref name="planetarysociety" /> Bu tür tanımların savunucuları genellikle uzaydaki konumun önemli olmaması gerektiğini ve gezegenliğin bir gök cisminin içsel özellikleriyle tanımlanması gerektiğini savunur.<ref name="planetarysociety" /> Cüce gezegenlerin bir küçük gezegen kategorisi olarak önerilmiş olmasına (küçük gezegenlerin gezegen altı cisimler kategorisinin altında incelendiği tanımın aksine) ve Uluslararası Astronomi Birliğinin tanımına karşın gezegen jeologları cüce gezegenleri normal birer gezegen olarak ele almaya devam eder.<ref name="Grundy2019" /> Birçok gezegen bilimci de gezegen terimini cüce gezegenlerin yanı sıra Ay gibi yuvarlak hâle gelmiş uyduları da kapsayacak şekilde daha geniş anlamda kullanmaya devam etmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sciencenews.org/article/pluto-planet-vote-status-definition-demotion|başlık=The definition of planet is still a sore point – especially among Pluto fans|erişimtarihi=10 Temmuz 2022|arşivtarihi=10 Temmuz 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220710033107/https://www.sciencenews.org/article/pluto-planet-vote-status-definition-demotion|tarih=24 Ağustos 2021|website=[[Science News]]|ad=Lisa|soyadı=Grossman|ölüurl=hayır}}</ref>

Bilinen cisimler arasında bile cüce gezegenlerin sayısı kesin değildir. 2019 yılında Grundy ve çalışma arkadaşları, bazı orta büyüklükteki Neptün ötesi cisimlerin düşük yoğunluklarına dayanarak, bir Neptün ötesi cismin hidrostatik dengeye ulaşması için gereken sınırlayıcı boyutun aslında dev gezegenlerin buzlu uydularından çok daha büyük olduğunu ve yaklaşık 900–1000&nbsp;km çapında olduğunu ileri sürmüştür.<ref name="Grundy2019" /> Asteroit kuşağında bulunan Ceres<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Impact-driven mobilization of deep crustal brines on dwarf planet Ceres|tarih=August 2020|ölüurl=hayır|sayı=8|dil=İngilizce|sayfalar=741-747|dergi=[[Nature Astronomy]]|cilt=4|issn=2397-3366|doi=10.1038/s41550-020-1168-2|ad2=A. I.|ad3=J. C.|ad4=S.|ad5=B. C.|ad6=M. A.|ad7=J. E. C.|ad8=D. L.|ad9=H. G.|ad10=P. M.|ad11=A.|soyadı2=Ermakov|soyadı3=Castillo-Rogez|soyadı4=Marchi|soyadı5=Johnson|soyadı6=Hesse|soyadı7=Scully|soyadı8=Buczkowski|soyadı9=Sizemore|soyadı10=Schenk|soyadı11=Nathues|ad1=C. A.|soyadı1=Raymond|yazarlarıgöster=4|bibcode=2020NatAs...4..741R|s2cid=211137608}}</ref> ve muhtemelen bu eşiği geçen diğer sekiz Neptün ötesi gök cismi Orcus, Plüton, Haumea, Quaoar, Makemake, Gonggong, Eris ve Sedna'nın birer cüce gezegen olduğu üzerinde genel bir fikir birliği vardır.<ref name="JWST" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Interpreting the densities of the Kuiper belt's dwarf planets|tarih=1 Ağustos 2016|sayı=2|dil=İngilizce|sayfalar=1542-1548|dergi=[[Monthly Notices of the Royal Astronomical Society]]|cilt=460|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/stw1052|ad2=Megan E.|soyadı2=Schwamb|ad1=Amy C.|soyadı1=Barr|doi-access=ücretsiz|arxiv=1603.06224}}</ref>

Gezegen jeologları, tıpkı ilk modern astronomlar gibi, Dünya'nın uydusu Ay ve Plüton'un uydusu Charon da dahil olmak üzere bilinen on dokuz [[gezegen kütleli uydu]]yu kimi zaman “uydu gezegenler” adı altında inceler.<ref name="planetarysociety" /><ref name="News.discovery.com">{{Web kaynağı|url=http://news.discovery.com/space/should-large-moons-be-called-satellite-planets.html|başlık=Should Large Moons Be Called 'Satellite Planets'?|erişimtarihi=4 Kasım 2011|arşivtarihi=5 Mayıs 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120505221146/http://news.discovery.com/space/should-large-moons-be-called-satellite-planets.html|tarih=14 Mayıs 2010|website=Discovery News|yayıncı=[[Discovery, Inc.]]|ad1=Ray|soyadı1=Villard}}</ref> Bazıları daha da ileri giderek Pallas ve Vesta gibi nispeten büyük, jeolojik açıdan evrimleşmiş ama yine de çok yuvarlak olmayan cisimleri;<ref name="planetarysociety" /> Hygiea gibi çarpışmalarla yüzeyi tamamen bozulduktan sonra yeniden yığılma süreci geçirip yuvarlaklaşmış cisimleri;<ref name="Yang2020" /><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.space.com/asteroid-hygiea-may-be-smallest-dwarf-planet.html|başlık=Asteroid Hygiea May be the Smallest Dwarf Planet in the Solar System|erişimtarihi=28 Ağustos 2022|arşivtarihi=5 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191105002904/https://www.space.com/asteroid-hygiea-may-be-smallest-dwarf-planet.html|tarih=28 Ekim 2019|website=[[Space.com]]|yayıncı=[[Purch Group]]|ad1=Doris Elin|soyadı1=Urrutia|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.sciencenews.org/article/hygiea-may-be-solar-system-smallest-dwarf-planet|başlık=The solar system may have a new smallest dwarf planet: Hygiea|erişimtarihi=28 Ağustos 2022|arşivtarihi=31 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220831083918/https://www.sciencenews.org/article/hygiea-may-be-solar-system-smallest-dwarf-planet|tarih=28 Ekim 2019|website=Science News|yayıncı=[[Society for Science]]|ölüurl=hayır}}</ref> hatta en küçük gezegen kütleli uydu olan Satürn'ün uydusu [[Mimas (uydu)|Mimas]] çapındaki her şeyi gezegen olarak kabul eder (bu tanıma göre Neptün'ün uydusu [[Proteus (uydu)|Proteus]] gibi yuvarlak olmayan ancak Mimas'tan daha büyük olan gök cisimleri bile kapsama alınabilir).<ref name="planetarysociety" />

=== Ötegezegenler ===
{{Daha fazla|Ötegezegen#Keşif tarihi|Kahverengi cüce}}Ötegezegenlerin keşfinden önce bile, bir gök cisminin bir asteorit kuşağı gibi farklı bir popülasyonun parçası olması halinde mi yoksa [[döteryum]]un [[termonükleer füzyon]]u yoluyla enerji üretecek kadar büyük olması halinde mi gezegen olarak kabul edilmesi gerektiği konusunda belli anlaşmazlıklar vardı.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Planetesimals To Brown Dwarfs: What is a Planet?|tarih=2006|sayfalar=193-216|dergi=[[Annual Review of Earth and Planetary Sciences]]|cilt=34|doi=10.1146/annurev.earth.34.031405.125058|ad2=Michael E|soyadı2=Brown|ad1=Gibor|soyadı1=Basri|arxiv=astro-ph/0608417|bibcode=2006AREPS..34..193B|s2cid=119338327}}</ref> Buna ek olarak döteryum füzyonuyla enerji üretemeyecek kadar küçük olan (hatta kütlesi sadece Jüpiter kadar olan) gök cisimleri, tıpkı yıldızlar ve kahverengi cücelerde olduğu gibi bir gaz bulutunun çökmesiyle oluşabilir.<ref name=":6">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://adsabs.harvard.edu/full/2003IAUS..211..529B|başlık=Nomenclature: Brown Dwarfs, Gas Giant Planets, and ?|tarih=2003|sayfa=529|dergi=[[Brown Dwarfs]]|cilt=211|yazarlarıgöster=4|yazar1=Boss, Alan P.|yazar2=Basri, Gibor|yazar3=Kumar, Shiv S.|yazar4=Liebert, James|yazar5=Martín, Eduardo L.|yazar6=Reipurth, Bo|yazar7=Zinnecker, Hans|bibcode=2003IAUS..211..529B|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240512141317/https://adsabs.harvard.edu/full/2003IAUS..211..529B|arşivtarihi=12 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref> Bu nedenle, bir gök cisminin gezegenlik değerlendirilmesinde o cismin nasıl oluştuğunun dikkate alınıp alınmaması gerektiği konusunda bir anlaşmazlık vardı.<ref name=":5" />

1992 yılında astronom [[Aleksander Wolszczan]] ve [[Dale Frail]], [[PSR B1257+12]] adlı bir [[pulsar]]ın etrafında gezegenler keşfettiklerini duyurdular.<ref name="Wolszczan" /> Bu keşif, başka bir yıldızın etrafındaki bir gezegen sisteminin ilk kesin tespiti olarak kabul edilir. Daha sonra 6 Ekim 1995'te, [[Cenevre Gözlemevi]]'nde çalışan astronom [[Michel Mayor]] ve [[Didier Queloz]], sıradan bir [[anakol]] yıldızı olan [[51 Pegasi]]'nin yörüngesinde bulunan bir ötegezegenin ilk kesin tespitini duyurdular.<ref name="Mayor2">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=A Jupiter-mass companion to a solar-type star|tarih=1995|sayı=6356|sayfalar=355-359|dergi=[[Nature (dergi)|Nature]]|cilt=378|doi=10.1038/378355a0|ad1=Michel|soyadı1=Mayor|yazar2=Queloz, Didier|bibcode=1995Natur.378..355M|s2cid=4339201}}</ref>

Ötegezegenlerin keşfi, bir başka belirsizliğe yol açarak bir gezegenin ne zaman bir yıldız olarak değerlendirilebileceği konusunda tartışma yarattı. Bilinen birçok ötegezegen, Jüpiter'in kütlesinin birkaç katında olup [[kahverengi cüce]]ler olarak bilinen yıldız cisimlerine yakın kütle değerine sahiplerdir. Kahverengi cüceler, hidrojenin döteryum adı verilen daha ağır bir izotopunu füzyon tepkimesine sokabilmeleri nedeniyle genellikle birer yıldız olarak kabul edilir. Jüpiter'in kütlesinin 75 katından daha ağır olan cisimler hidrojeni füzyon tepkimesine sokabilirken, Jüpiter'in kütlesinin 13 katı olan cisimler döteryumu füzyon tepkimesine sokabilir. Döteryum oldukça nadirdir ve galaksimizdeki hidrojenin %0,0026'sından daha azına tekâbül eder. Keşfedilmelerinden çok önce çoğu kahverengi cücede döteryum füzyonu durmuş olduğu için bu durum onları süper kütleli gezegenlerden ayırt edilemez hâle getirir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Observations of Brown Dwarfs|tarih=2000|sayı=1|sayfalar=485-519|dergi=[[Annual Review of Astronomy and Astrophysics]]|cilt=38|ad=Gibor|soyadı=Basri|doi=10.1146/annurev.astro.38.1.485|bibcode=2000ARA&A..38..485B}}</ref>

==== Uluslararası Astronomi Birliğinin ötegezegen tanımı ====
2006 Uluslararası Astronomi Birliği tanımı, ötegezegenler için bazı zorluklar taşır çünkü kullanılan dil Güneş Sistemi'ne özeldir ve yuvarlaklık ile yörünge bölgesinin temizlenmesi gibi kriterler ötegezegenler için şu anda gözlemlenebilir değildir.<ref name="exodef">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The IAU working definition of an exoplanet|tarih=1 Haziran 2022|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|sayfa=101641|dergi=New Astronomy Reviews|cilt=94|issn=1387-6473|doi=10.1016/j.newar.2022.101641|ad2=Jack J.|soyadı2=Lissauer|ad1=A.|soyadı1=Lecavelier des Etangs|arxiv=2203.09520|bibcode=2022NewAR..9401641L|s2cid=247065421}}</ref> 2018'de bu tanım, ötegezegenler hakkındaki bilginin artmasıyla yeniden değerlendirildi ve güncellendi.<ref name="exodef" /> Şu anki resmî ötegezegen tanımı şöyledir:<ref name="exoworkdef">{{Web kaynağı|url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/commissions/F2/info/documents/|başlık=Official Working Definition of an Exoplanet|erişimtarihi=29 Kasım 2020|arşivtarihi=3 Temmuz 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220703184850/https://www.iau.org/science/scientific_bodies/commissions/F2/info/documents/|iş=IAU position statement|ölüurl=hayır}}</ref>

# Gerçek kütleleri döteryumun termonükleer füzyonu için gerekli sınır kütlesinin altında olan (günümüzde Güneş benzeri metalikliğe sahip cisimler için 13 Jüpiter kütlesi olarak hesaplanır) yıldızlar, kahverengi cüceler veya yıldız kalıntıları etrafında dönen ve merkezi cisimle kütle oranı [[Lagrange noktası#Kararlılık|L4/L5 kararsızlık sınırının]] altında olan (M/M<sub>merkez</sub> < 2/(25+√621)) cisimler "gezegen" olarak adlandırılır (nasıl oluştuklarına bakılmaksızın). Bir ötegezegenin gezegen olarak kabul edilmesi için gereken minimum kütle/boyut, Güneş Sistemi için kullanılanla aynı olmalıdır.
# Döteryumun termonükleer füzyonu için sınır kütlesinin üzerinde gerçek kütleye sahip yıldızaltı cisimler, nasıl oluştuklarına veya nerede bulunduklarına bakılmaksızın "kahverengi cüce" olarak adlandırılır.
# Genç yıldız kümelerinde bulunan ve döteryumun termonükleer füzyonu için gerekli sınır kütlesinin altında kütleye sahip serbest dolaşan cisimler "gezegen" değil, "alt kahverengi cüce" (veya en uygun isim ne ise) olarak adlandırılır.<ref name="exoworkdef" />

Uluslararası Astronomi Birliği, bu tanımın, ötegezegenler hakkındaki bilginin artmasıyla birlikte değişebileceğini belirtti.<ref name="exoworkdef" /> 2022'de bu tanımın tarihini ve gerekçesini tartışan bir inceleme makalesi, 3. maddede geçen "genç yıldız kümelerinde" ifadesinin, bu tür gök cisimleri uzayda başka yerlerde de bulunduğu için çıkarılmasını önerdi. Ayrıca, "alt kahverengi cüceler" teriminin daha güncel olan "serbest gezegen kütleli cisimler" ile değiştirilmesi gerektiğini öne sürdü. "[[Gezegen kütleli cisim]]" terimi, kütlesi tipik bir gezegen kütlesine sahip olup serbest dolaşan veya bir yıldız yerine bir kahverengi cüce etrafında dönen gök cisimlerini tanımlamak için de kullanılmıştır.<ref name="exodef" /> Özellikle de [[yetim gezegen]]ler gibi gezegen kütlesine sahip serbest dolaşan gök cisimleri bazen yine de gezegen olarak anılır.<ref name="eso2120">{{Web kaynağı|url=https://www.eso.org/public/news/eso2120/|başlık=ESO telescopes help uncover largest group of rogue planets yet|erişimtarihi=22 Aralık 2021|tarih=22 Aralık 2021|yayıncı=[[European Southern Observatory]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211225045205/https://www.eso.org/public/news/eso2120/|arşivtarihi=25 Aralık 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

13 Jüpiter kütlesi sınırı evrensel kabul görmemiştir. Bu kütle sınırının altındaki gök cisimleri bazen döteryumla füzyon tepkimesi gerçekleştirebilir ve tepkimeye giren döteryum miktarı da gök cisminin bileşimine bağlıdır.<ref name="bodenheimer2013">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Deuterium Burning in Massive Giant Planets and Low-mass Brown Dwarfs Formed by Core-nucleated Accretion|tarih=2013|sayı=2|sayfa=120|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|cilt=770|doi=10.1088/0004-637X/770/2/120|ad2=Gennaro|ad3=Jack J.|ad4=Jonathan J.|ad5=Didier|soyadı2=D'Angelo|soyadı3=Lissauer|soyadı4=Fortney|soyadı5=Saumon|ad1=Peter|soyadı1=Bodenheimer|arxiv=1305.0980|bibcode=2013ApJ...770..120B|s2cid=118553341}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Deuterium-Burning Mass Limit for Brown Dwarfs and Giant Planets|sayı=1|sayfa=57|dergi=[[The Astrophysical Journal]]|yıl=2011|cilt=727|doi=10.1088/0004-637X/727/1/57|ad2=Adam|ad3=J. A.|soyadı2=Burrows|soyadı3=Milsom|ad1=D. S.|soyadı1=Spiegel|bibcode=2011ApJ...727...57S|arxiv=1008.5150|s2cid=118513110}}</ref> Bununla beraber döteryum evrende oldukça nadir bulunur ve bu nedenle gök cisimlerinin döteryum füzyonu evresi esasında çok uzun sürmez. Bir yıldızda gerçekleşen hidrojen füzyonundan farklı olarak döteryum füzyonu bir gök cisminin gelecekteki evrimini önemli düzeyde etkilemez.<ref name="Hatzes" /> Kütle ve yarıçap (veya yoğunluk) arasındaki ilişki, 13 Jüpiter kütlesi sınırında özel bir unsura sahip değildir. Bu durum, kahverengi cücelerin kendilerinden kütlesel açıdan daha hafif Jüpiter benzeri gezegenlerle aynı fiziksel özelliklere ve iç yapıya sahip olduğunu ve doğal olarak gezegen olarak kabul edilebileceğini gösterir.<ref name="ChenKipping" /><ref name="Hatzes" />

Bu nedenlerden ötürü birçok ötegezegen kataloğu, bazen 60 Jüpiter kütlesine kadar çıkabilen 13 Jüpiter kütlesinden daha ağır cisimleri içerir (hidrojen füzyonunun başladığı ve bir [[kırmızı cüce]] yıldız hâline gelme sınırı yaklaşık 80 Jüpiter kütlesidir<ref name="Hatzes" />).<ref name=":7" /><ref name=":8" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Defining and cataloging exoplanets: The exoplanet.eu database|tarih=2011|sayı=79|sayfalar=A79|dergi=[[Astronomy & Astrophysics]]|cilt=532|doi=10.1051/0004-6361/201116713|ad2=Cyril|ad3=Pierre|ad4=Renaud|ad5=Ivan|soyadı2=Dedieu|soyadı3=Le Sidaner|soyadı4=Savalle|soyadı5=Zolotukhin|ad1=Jean|soyadı1=Schneider|arxiv=1106.0586|bibcode=2011A&A...532A..79S|s2cid=55994657}}</ref><ref>[http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/docs/exoplanet_criteria.html Exoplanet Criteria for Inclusion in the Archive] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150127102447/http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/docs/exoplanet_criteria.html|tarih=27 Ocak 2015}}, [[NASA Exoplanet Archive]].</ref> Anakol yıldızlarının durumu, "gezegen" teriminin bu kapsayıcı tanımını savunmak için de kullanılmıştır çünkü anakol yıldızları da kapsadıkları iki büyüklük derecesi boyunca yapılarında, atmosferlerinde, sıcaklıklarında, spektral özelliklerinde ve muhtemelen oluşum mekanizmalarında büyük ölçüde farklılık gösterirler fakat hepsi hidrostatik dengeye sahip, nükleer füzyonun gerçekleştiği gök cisimleri olarak tek bir sınıf altında kabul değerlendirilirler.<ref name="Hatzes" />

== Mitoloji ve adlandırma ==
{{Ayrıca bakınız|Haftanın günleri|klasik gezegen}}
[[Dosya:Olympians.jpg|küçükresim|upright=0.9|Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin Latince isimlerinin kendilerinden türetildiği Olimposlu Yunan tanrıları.]]
Dünya dışındaki Güneş Sistemi gezegenlerinin, birçok dildeki adları, Antik Çağ'da Babilliler, Yunanlar ve Romalılar tarafından birbiri ardına geliştirilen adlandırma uygulamalarından türetilmiştir. Yunanların gezegenlere tanrılarının isimlerini verme geleneği neredeyse tamamıyla Babillilerden alınmadır. Babilliler, Fosforus'u (Venüs) aşk tanrıçaları olan, [[Akadca]] adıyla ''[[İştar]]''; Pirois'i (Mars) savaş tanrıları olan ''[[Nergal]]'', Stilbon'u (Satürn) bilgelik tanrıları olan ''[[Nabu]]'' ve Faeton'u (Jüpiter) baş tanrıları ''[[Marduk]]'' adıyla anıyorlardı.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The Gates and Guardians in Sennacherib's Addition to the Temple of Assur|tarih=2000|sayfalar=109-137|dergi=Iraq|cilt=62|ad=Margaret|soyadı=Huxley|issn=0021-0889|doi=10.2307/4200484|jstor=4200484|s2cid=191393468}}</ref> Yunan ve Babil adlandırma gelenekleri arasında çok fazla uyum bulunur ve bu durum birbirlerinden bağımsız bir şekilde ortaya çıkmadıklarını işaret eder.<ref name="practice" /> Buna karşın iki adlandırma geleneği arasında çeviri bakımından farklar bulunur. Örneğin Nergal, Babillilerin savaş tanrısıydı ve Yunanlar bu nedenden ötürü Nergal'i [[Ares]] ile özdeşleştirmişti. Ancak Ares'in aksine Nergal aynı zamanda [[veba]] ve yeraltı tanrısıydı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Reallexikon der Assyriologie|arşivtarihi=6 Haziran 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210606083853/http://publikationen.badw.de/en/rla/index#8358|ölüurl=hayır|bölüm=Nergal A. Philological|yayıncı=[[Bavarian Academy of Sciences and Humanities]]|bölümurl=http://publikationen.badw.de/en/rla/index#8358|yıl=1998|ad=Frans A. M.|soyadı=Wiggermann}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=8QiwAqGlmAQC|başlık=Mesopotamian Astrology: An Introduction to Babylonian and Assyrian Celestial Divination|tarih=1995|dil=İngilizce|sayfalar=128-129|yayıncı=Museum Tusculanum Press|ad=Ulla Susanne|soyadı=Koch|isbn=978-87-7289-287-0}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=A Late Composition Dedicated to Nergal|tarih=6 Kasım 2019|ölüurl=hayır|sayı=2|sayfalar=204-213|dergi=Altorientalische Forschungen|cilt=46|ad=Ludovica|soyadı=Cecilia|issn=2196-6761|doi=10.1515/aofo-2019-0014|hdl=1871.1/f23ff882-1539-4906-bc08-049906f8d505|s2cid=208269607|hdl-access=ücretsiz}}</ref>

Antik Yunanistan'da, ışık saçan iki büyük gök cismi olan Güneş ve Ay, antik [[Titan]] tanrıları olan ''[[Helios]]'' ve ''[[Selene]]''; en yavaş gezegen (Satürn) "parıldayan" anlamına gelen ''[[Fainon]]''; ardından gelen (Jüpiter) parlak anlamına gelen ''[[Faeton]]''; kızıl gezegen (Mars) ''[[Pirois]]''; en parlak olan (Venüs) ışık getiren anlamına gelen ''[[Fosforus]]'' ve son olarak anlık görünen gezegen (Merkür) ışıldayan anlamına gelen ''[[Stilbon]]'' olarak adlandırılmıştı. Yunanlar ayrıca her bir gezegeni, [[On İki Olimposlu|Olimposlular]] ve Titan [[panteon]]larındaki tanrılardan birine verdiler:<ref name="practice" />

* İkisi de birer Titan olan Helios ve Selene (sonradan yerlerini Olimposlu [[Apollon]] ve [[Artemis]]'e bıraktılar) hem gezegen hem de tanrı ismiydi;
* Fainon, Olimposluların babası olan Titan [[Kronos]] için kutsaldı;
* Faeton, babası Kronos'u tahttan indirerek kral olarak yerine geçen Zeus için kutsaldı;
* Pirois, Zeus'un oğlu ve savaş tanrısı olan Ares'e verilmişti;
* Fosforus aşk tanrıçası Afrodit tarafından yönetiliyordu;
* Hızlı hareket eden Stilbon'a ise tanrıların elçisi, bilgi ve zeka tanrısı olan [[Hermes]] hâkimdi.<ref name="practice" />
Modern Yunanlar'ın gezegenleri kendi dillerindeki antik adlarıyla anıyor olmalarına rağmen diğer Avrupa dilleri, [[Roma İmparatorluğu]]'nun ve sonrasında [[Katolik Kilisesi]]'nin etkisi sebebiyle gezegenlerin Yunanca adları yerine Latince adlarını kullanır. Tıpkı Yunanlar gibi [[Proto-Hint-Avrupa mitolojisi|Hint-Avrupalı]] olan Romalılar, Yunanlarla farklı tanrı isimleri altında [[Roma mitolojisi|ortak bir panteonu]] paylaşuyordu, ancak Yunan şiir kültürünün tanrılarına vermiş olduğu zengin anlatı geleneklerinden yoksundular. [[Roma Cumhuriyeti]]'nin geç dönemlerinde Romalı yazarlar Yunan anlatılarının çoğunu alıp neredeyse aslından ayırt edilemez hâle gelene kadar kendi panteonlarına uyguladılar.<ref>Rengel,&nbsp;Marian;&nbsp;Daly,&nbsp;Kathleen&nbsp;N.&nbsp;(2009).&nbsp;''[https://books.google.com/books?id=c7cNB-JaZA8C&q=%22Hellenization%20refers%22 Greek and Roman Mythology, A to Z] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20221229103416/https://www.google.com/books/edition/Greek_and_Roman_Mythology_A_to_Z/c7cNB-JaZA8C?hl=en&gbpv=1&bsq=%22Hellenization%20refers%22|tarih=29 Aralık 2022}}''&nbsp;United States:&nbsp;Facts On File, Incorporated. s. 66.</ref>

Romalılar Yunan astronomisini incelerken gezegenlere kendi tanrı isimleri olan ''[[Merkür (mitoloji)|Mercurius]]'' (Hermes için), ''[[Venüs (mitoloji)|Venüs]]'' (Afrodit), ''[[Mars (mitoloji)|Mars]]'' (Ares), ''[[Jüpiter (mitoloji)|Iuppiter]]'' (Zeus) ve ''[[Satürn (mitoloji)|Saturnus]]'' (Kronos) isimlerini verdiler. 18. ve 19. yüzyıllarda sonraki gezegenler keşfedildiğinde bu adlandırma uygulaması [[Neptün (mitoloji)|''Neptūnus'']] ([[Poseidon]]) ile korunmuştur. Bazı [[Romalılar]] muhtemelen Mezopotamya'da ortaya çıkmış ancak [[Ptolemaios Krallığı|Helenistik Mısır]]'da gelişen bir inancı takip ettiğinden, gezegenlerin adlarını aldığı yedi tanrının Dünya işleriyle saatlik vardiyalarla ilgilendiğine inanıyorlardı. Vardiya sırası Satürn, Jüpiter, Mars, Güneş, Venüs, Merkür ve Ay (en uzak gezegenden en yakın gezegene) şeklindeydi.<ref name="zerubavel">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=aGahKeojIUoC&pg=PA14|başlık=The Seven Day Circle: The history and meaning of the week|arşivtarihi=28 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728035210/https://books.google.com/books?id=aGahKeojIUoC&pg=PA14|ölüurl=hayır|sayfa=14|yayıncı=University of Chicago Press|yıl=1989|ad=Eviatar|soyadı=Zerubavel|isbn=978-0-226-98165-9|df=dmy-all}}</ref> Bu nedenle ilk gün Satürn tarafından başlatılırken (1. saat), ikinci gün Güneş tarafından başlatılıyor (25. saat), ardından Ay (49. saat), Mars, Merkür, Jüpiter ve Venüs geliyordu. Her güne o günü başlatan tanrının adı verildiğinden, [[Roma takvimi]]nde haftanın günlerinin sıralaması da [[Nundina|Nundina döngüsünün]] reddedilmesinden sonra bu şekildedir ve birçok modern dilde bu sıralama korunmuştur.<ref name="weekdays2">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Astronomical names for the days of the week|sayfalar=122-133|dergi=[[Journal of the Royal Astronomical Society of Canada]]|yıl=2004|cilt=93|doi=10.1016/j.newast.2003.07.002|ad2=Christopher|soyadı2=Koresko|ad1=Michael|soyadı1=Falk|bibcode=1999JRASC..93..122F|arxiv=astro-ph/0307398|s2cid=118954190}}</ref> İngilizcedeki ''Saturday'' (Cumartesi), ''Sunday'' (Pazar) ve ''Monday'' (Pazartesi), söz konusu Latince gün isimlerinin doğrudan çevirisidir. Diğer günler ise adlarını sırasıyla Mars, Merkür, Jüpiter ve Venüs'e benzer veya eşdeğer kabul edilen [[Anglosakson tanrıları listesi|Anglosakson tanrıları]] olan ''[[Tyr|Tīw]]'' (Tuesday - Salı), ''[[Wōden]]'' (Wednesday - Çarşamba), ''[[Thunor|Þunor]]'' (Thursday - Perşembe) ve ''[[Frigg|Frīġ]]'' (Friday - Cuma) adlı tanrılardan almıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://theconversation.com/explainer-the-gods-behind-the-days-of-the-week-87170|başlık=Explainer: the gods behind the days of the week|erişimtarihi=13 Mayıs 2022|arşivtarihi=13 Mayıs 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220513181134/https://theconversation.com/explainer-the-gods-behind-the-days-of-the-week-87170|tarih=Ocak 2018|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=The Conversation|ad=Margaret Clunies|soyadı=Ross}}</ref>

Dünya, İngilizce adı Greko-Romen mitolojiden türetilmemiş tek gezegendir. Dünya'nın bir tanrı adı ile anılmamasının sebebi henüz 17. yüzyılda genel anlamda bir gezegen olarak kabul edilmiş olmasıdır (aynı durum İngilizcede Güneş ve Ay için de geçerlidir ancak artık birer gezegen olarak kabul edilmezler).<ref name="galileo_project" /> Dünya'nın İngilizce adı olan ''Earth'', "toprak" ve "kir" anlamına geldiği gibi, direkt Dünya için de kullanılan [[Eski İngilizce]]'deki ''eorþe'' kelimesinden gelir.<ref>{{ansiklopedi kaynağı|başlık=earth|sözlük=Oxford English Dictionary|url=https://www.oed.com/viewdictionaryentry/Entry/59023|erişimtarihi=7 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210510142438/https://www.oed.com/viewdictionaryentry/Entry/59023|arşivtarihi=10 Mayıs 2021|ölüurl=hayır}}</ref> İngilizcedeki ''earth'', [[Almanca]]daki ''Erde'', [[Felemenkçe]]'deki ''aarde'' ve [[İskandinav dilleri]]ndeki ''jord'' sözcüklerinden görülebileceği üzere, İngilizcedeki Earth sözcüğü, tıpkı muadili olan diğer Cermen dillerindeki gibi nihayetinde [[Proto Cermence|Proto-Cermence]]'deki ''erþō'' kelimesinden türemiştir. [[Latin dilleri]]nin çoğu, "deniz" sözcüğünün karşıtı "kuru toprak" anlamındaki eski Latince ''[[Tellus|terra]]'' (veya terra'nın bazı çeşitlerini) sözcüğünü korur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=terrain|başlık=Etymology of "terrain"|erişimtarihi=30 Ocak 2008|arşivtarihi=21 Kasım 2004|arşivurl=https://web.archive.org/web/20041121114417/http://www.etymonline.com/index.php?term=terrain|tarih=2001|website=[[Online Etymology Dictionary]]|ad=Douglas|soyadı=Harper}}</ref> Romence olmayan diller kendi yerel sözcüklerini kullanır. Örneğin Yunanlar, orijinal adı olan ''[[Gaia|Γή]]'' ''(Ge)'' sözcüğünü kullanmayı sürdürür.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Greek-English, English-Greek Dictionary|url=https://archive.org/details/greekenglishengl0000kamb|tarih=2004|sayfa=[https://archive.org/details/greekenglishengl0000kamb/page/259 259]|yer=|yayıncı=Hippocrene Books|ad=Michael|soyadı=Kambas|isbn=978-0781810029}}</ref>

Avrupa dışındaki kültürler başka gezegen adlandırma sistemleri kullanır. Gezegen sözcüğü [[Türkçe]]de gezmek fiilinden türemiştir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Türk dilinin etimoloji sözlüğü|tarih=2017|yer=İstanbul|yayıncı=Say Yayınları|seri=Genişletilmiş ve güncellenmiş yeni basım|ad=İsmet Zeki|soyadı=Eyuboğlu|isbn=978-605-02-0609-8}}</ref> [[Türkçe|Modern Türkçe]]de, Dünya dışındaki Güneş Sistemi gezegenleri Latince isimlerinin Türkçe okunuşlarıyla anılır. Bu gezegenler Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Neptün ve Uranüs'tür. [[Kutadgu Bilig]]'de Merkür'e dilek anlamındaki ''Tilek'',<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/9999577/T%C3%9CRKLERDE_KOZMOLOJ%C4%B0_B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0_VE_%C4%B0SLAM_SONRASI_MET%C4%B0NLERDE_GE%C3%87EN_YILDIZ_GEZEGEN_%C4%B0S%C4%B0MLER%C4%B0N%C4%B0N_ET%C4%B0MOLOJ%C4%B0S%C4%B0_Knowledge_of_Cosmology_in_the_Turks_and_Etymology_of_the_Planets_and_Stars_Mentioned_in_the_Post_Islamic_Period_Texts_|başlık=Türklerde Kozmoloji Bilgisi ve İslam Sonrası Metinlerde Geçen Yıldız-Gezegen İsimlerinin Etimolojisi|arşivtarihi=26 Aralık 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231226110649/https://www.academia.edu/9999577/T%C3%9CRKLERDE_KOZMOLOJ%C4%B0_B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0_VE_%C4%B0SLAM_SONRASI_MET%C4%B0NLERDE_GE%C3%87EN_YILDIZ_GEZEGEN_%C4%B0S%C4%B0MLER%C4%B0N%C4%B0N_ET%C4%B0MOLOJ%C4%B0S%C4%B0_Knowledge_of_Cosmology_in_the_Turks_and_Etymology_of_the_Planets_and_Stars_Mentioned_in_the_Post_Islamic_Period_Texts_|tarih=2004|ölüurl=hayır|sayfalar=20-27|çalışma=TİKA 1. Uluslararası Türkoloji Sempozyumu|ad=Funda|soyadı=Toprak}}</ref> Mars'a ''Kürüd'' (''Bakır Sokum, Bakır-sukımı<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/33966939/Emel_Esin_-_Turk_Kozmolojisine_Giris-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1625873525&Signature=Uog6GiE7y8fBBOmwCSEq7zBKPvXedVOh-LBDuq90cHPEHxPPF~qvPSm-I5Zuqc2B8VAnF08b4wsxUTJL6s2kWY~tvtPJidq0LkPHdHqZowGwAFO-THKvERfvMTW9O8xp-~ZKVwZWd1LUcSEM5T0849JA4ciBDT~NlxkjvK0q8N0lGMcAkuSagFmJ~-jVbLMPQlJ178nEOEDP8d3LP0BWljOaB6E1dheQt5K9P9OkItlpb83KvVYUO9TVO3t5Z53dN7NxLnUVmk-UuYunUYkKRL9CwBaFLOffVZxxfxqqQrVtDckpvaQtL2TrSwnjBOnyky6u8olmmwVnYc4lyvdfvQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA|başlık=Türk Kozmolojisine Giriş|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709224851/https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/33966939/Emel_Esin_-_Turk_Kozmolojisine_Giris-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1625873525&Signature=Uog6GiE7y8fBBOmwCSEq7zBKPvXedVOh-LBDuq90cHPEHxPPF~qvPSm-I5Zuqc2B8VAnF08b4wsxUTJL6s2kWY~tvtPJidq0LkPHdHqZowGwAFO-THKvERfvMTW9O8xp-~ZKVwZWd1LUcSEM5T0849JA4ciBDT~NlxkjvK0q8N0lGMcAkuSagFmJ~-jVbLMPQlJ178nEOEDP8d3LP0BWljOaB6E1dheQt5K9P9OkItlpb83KvVYUO9TVO3t5Z53dN7NxLnUVmk-UuYunUYkKRL9CwBaFLOffVZxxfxqqQrVtDckpvaQtL2TrSwnjBOnyky6u8olmmwVnYc4lyvdfvQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA|tarih=2001|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=61|çalışma=|yayıncı=Kabalcı Yayınları|ad=Emel|soyadı=Esin|isbn=978-9758240432}}</ref>'' olarak da adlandırılır), Jüpiter'e ''Ongay'' (Anadolu'da Öngay veya Öngey olarak da adlandırılır) ve Satürn'e ''Sekentir'' denilir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10716,yusufhashacibkutadgubiligmustafakacalinpdf.pdf?0|başlık=Kutadgu Bilig|arşivtarihi=6 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210506201246/https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10716,yusufhashacibkutadgubiligmustafakacalinpdf.pdf?0|yazarlar=[[Yusuf Has Hacib]]|tarih=|ölüurl=evet|dil=Türkçe|çalışma=|yayıncı=[[Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı]]|ad=|editör-ad=Mustafa Sinan|editör-soyadı=Kaçalin}}</ref><ref name=":1">{{Kitap kaynağı|url=https://akademiye.org/tr/wp-content/uploads/2021/04/Turk_Mitolojisi_2_cillt.pdf|başlık=Türk Mitolojisi|yazarlar=|tarih=1971|ölüurl=evet|dil=|sayfalar=237|çalışma=|yayıntarihi=1995|yayıncı=[[Türk Tarih Kurumu]]|cilt=II|ad=Bahaeddin|soyadı=Ögel|isbn=975-16-0704-3|yazarbağı=Bahaeddin Ögel}}</ref> Güneş için [[Eski Türkçe]]de ''Kün'' ve ''Kuyaş'' gibi sözcükler kullanılırken, Ay sözcüğü korunarak günümüze gelmiştir.<ref name=":1" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dergipark.org.tr/tr/doi/10.55666/folklor.1272438|başlık=ORHON YAZILI YAZIT VE EL YAZMALARININ TANIKLIĞINDA ESKİ TÜRKLERDE AY VE GÜNEŞ|tarih=30 Ağustos 2023|sayı=2|sayfalar=546-559|çalışma=Folklor Akademi Dergisi|cilt=6|ad=Ahmet|soyadı=Karaman|issn=2651-253X|doi=10.55666/folklor.1272438}}</ref> Dünya ise Eski Türkçede ''Acun'' ismiyle anılıyordu.<ref name=":1" />

Gezegenlerin çoğunun yerel [[Farsça]] isimleri, Yunan ve Latin isimlerine benzer şekilde, Mezopotamya tanrılarının İran tanrılarıyla özdeşleştirilmesine dayanır. Merkür, Nabu'ya benzeyen Batı İran tanrısı ''Tīriya''<nowiki/>'nın (kâtiplerin koruyucusu) adından gelen ''Tir'' (Farsça: تیر); Venüs, [[Anahita (tanrıça)|Anahita]]'nın adından gelen ''Nāhid'' (ناهید); Mars, [[Veretragna]]'nın adından gelen ''Bahrām'' (بهرام); ve Jüpiter, [[Ahura Mazda]]'nın adından gelen ''Hürmüz'' (هرمز) adıyla anılır. Satürn'ün Farsça adı ''Keyvān'' (کیوان), “kalıcı, sabit” anlamına gelen [[Akadca]] ''kajamānu''<nowiki/>'dan alınmıştır.<ref>{{Ansiklopedi kaynağı|url=https://iranicaonline.org/articles/planets|başlık=Planets|erişimtarihi=24 Şubat 2023|arşivtarihi=24 Şubat 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230224004240/https://iranicaonline.org/articles/planets|tarih=20 Eylül 2016|ansiklopedi=Encyclopædia Iranica|ad=Antonio|soyadı=Panaino|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Hindistan]], yedi geleneksel gezegeni (Güneş için ''[[Surya]]'', Ay için ''[[Çandra]]'', Merkür için ''[[Budha]]'', Venüs için ''[[Şukra]]'', Mars için ''[[Mangala (tanrı)|Mangala]]'', Jüpiter için ''[[Bṛhaspati]]'' ve Satürn için ''[[Şani]]'') ve sırasıyla kuzey ve güney ay düğümleri olan ''[[Rahu]]'' ve ''[[Ketu]]''<nowiki/>'yu içeren [[Navagraha]]'ya dayalı bir sistem kullanır.<ref>{{cite thesis|url=https://www.proquest.com/openview/b2b11d92cbfe7471459b34ddaa2fa18f/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y|title=The Origin and Early Development of the Nine Planetary Deities (Navagraha)|access-date=11 Ağustos 2022|archive-date=13 Mayıs 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220513182636/https://www.proquest.com/openview/b2b11d92cbfe7471459b34ddaa2fa18f/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y|date=1989|ölüurl=hayır|publisher=[[Michigan Üniversitesi]]|type=Doktora tezi|last=Markel|first=Stephen Allen}}</ref>

Çin ve tarihsel olarak [[Sinosfer|Çin'in kültürel etkisi]] altında kalmış [[Doğu Asya]] ülkeleri ([[Japonya]], [[Kore]] ve [[Vietnam]] gibi) [[Beş element|beş Çin elementi]] olan [[Su (klasik element)|su]] (Merkür [[wikt:水|水]]星 “su yıldızı”), [[Metal (klasik element)|metal]] (Venüs [[wikt:金|金]]星 “metal yıldızı”), [[Ateş (klasik element)|ateş]] (Mars [[wikt:火|火]]星 “ateş yıldızı”), [[Tahta (klasik element)|tahta]] (Jüpiter [[wikt:木|木]]星 “tahta yıldızı”) ve [[Toprak (klasik element)|toprağa]] (Satürn [[wikt:土|土]]星 “toprak yıldızı”) dayalı bir adlandırma sistemi kullanır.<ref name="weekdays2" /> Uranüs ([[wikt:天|天]]王星 “gökyüzü kralı yıldız”), Neptün ([[wikt:海|海]]王星 “deniz kralı yıldız”) ve Plüton'un ([[wikt:冥|冥]]王星 “yeraltı kralı yıldız”) Çince, Korece ve Japoncadaki isimleri, bu tanrıların Roma ve Yunan mitolojisindeki rollerine dayanan birer [[öyküntü]]dür.<ref name="bianyulin">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://nadc.china-vo.org/astrodict/s/2016/committeeArticles/Eris_history_BianYuLin_2007.pdf|başlık="阋神星"的来龙去脉|arşivtarihi=21 Eylül 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220921143511/https://nadc.china-vo.org/astrodict/s/2016/committeeArticles/Eris_history_BianYuLin_2007.pdf|tarih=2007|ölüurl=hayır|sayı=4|dil=zh-cn|sayfalar=59-61|dergi=中国科技术语 [China Terminology]|cilt=9|doi=10.3969/j.issn.1673-8578.2007.04.020|yazar1=卞毓麟 [Bian Yulin]}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://nineplanets.org/planetary-linguistics/|başlık=Planetary Linguistics {{!}} Latin, Greek, Sanskrit & Different Languages|erişimtarihi=18 Ağustos 2024|arşivtarihi=2 Şubat 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190202091251/https://nineplanets.org/days.html|tarih=25 Eylül 2019|ölüurl=hayır|dil=en-US|çalışma=The Nine Planets|soyadı=}}</ref>{{Efn|Korece'de bu isimler Çince karakterlerden ziyade [[Hangıl]] alfabesinde yazılır, örneğin Plüton için 명왕성 şeklinde bir yazım mevcuttur. Vietnamca'da, bu isimleri doğrudan [[Sino-Vietnamca]] olarak okumak yerine [[öyküntü]]lerini kullanmak daha yaygındır, örneğin Merkür için ''Thuỷ tinh'' yerine ''sao Thuỷ'' denilir. Plüton ''sao Minh Vương'' yerine ''sao Diêm Vương'' “[[Yama (tanrı)|Yama]] yıldızıdır”.<ref>{{Web kaynağı |url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-vietnamese/ |başlık=Cambridge English-Vietnamese Dictionary |erişimtarihi=21 Eylül 2022 |arşivtarihi=7 Ekim 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20221007123000/https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-vietnamese/ |ölüurl=hayır}}</ref>}} 19. yüzyılda [[Alexander Wylie]] ve [[Li Şanlan]] ilk 117 asteroitin isimlerini Çinceye öyküntü yoluyla Çinceye çevirmişlerdir ve bu isimlerin birçoğu günümüzde de kullanılır. Bu çevirilere örnek olarak Ceres ([[wikt:穀|穀]]神星 “tahıl tanrıçası yıldızı”), Pallas ([[wikt:智|智]]神星 “bilgelik tanrıçası yıldızı”), Juno ([[wikt:婚|婚]]神星 “evlilik tanrıçası yıldızı”), Vesta ([[wikt:灶|灶]]神星 “ocak tanrıçası yıldızı”) ve Hygiea ([[wikt:健|健]]神星 “sağlık tanrıçası yıldızı”) verilebilir.<ref name="lijing">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=小行星世界中的古典音乐|erişimtarihi=5 Mayıs 2023|tarih=2018|ölüurl=hayır|sayı=3|dil=Çince|sayfalar=66-75|dergi=中国科技术语 [China Terminology]|cilt=20|doi=10.3969/j.issn.1673-8578.2018.03.015|yazar1=李竞 [Li Jing]}}</ref> Bu tür çeviriler, 21. yüzyılda keşfedilen Haumea ([[wikt:妊|妊]]神星 “hamilelik tanrıçası yıldızı”), Makemake ([[wikt:鳥|鳥]]神星 “kuş tanrıçası yıldızı”) ve Eris ([[wikt:鬩|鬩]]神星 “kavga tanrıçası yıldızı”) gibi bazı cüce gezegenler de dahil olmak üzere daha sonra keşfedilen bazı küçük gezegenlere genişletilmiştir. Bununla beraber, daha iyi bilinen asteroitler ve cüce gezegenler dışında bu çevirilerin çoğu Çin astronomi sözlükleri dışında nadiren kullanılır.<ref name="bianyulin" />

Geleneksel [[İbrani astronomisi]]nde, yedi geleneksel gezegenin çoğunlukla tanımlayıcı isimleri vardır. Güneş "sıcak olan" anlamına gelen חמה ''Ḥammah'', Ay "beyaz olan" anlamına gelen לבנה ''Levanah'', Venüs "parlak gezegen" anlamına gelen כוכב נוגה ''Kokhav Nogah'', Merkür "gezegen" (ayırt edici özelliklerinden yoksun olduğu düşünülürse) anlamına gelen כוכב ''Kokhav'', Mars "kırmızı olan" anlamına gelen מאדים ''Ma'adim'' ve Satürn "dinlenen" (diğer görünür gezegenlere kıyasla yavaş hareket etmesine dayanarak) anlamına gelen שבתאי ''Şabatay'' adıyla anılır.<ref name="Hebrew">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Hebrew names of the seven planets|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-near-eastern-studies_1981-04_40_2/page/135|tarih=Apr 1981|sayı=2|sayfalar=135-137|dergi=Journal of Near Eastern Studies|cilt=40|doi=10.1086/372867|soyadı1=Stieglitz|ad1=Robert|jstor=545038|s2cid=162579411}}</ref> Aralarında farklı olan צדק ''Tzedek'', yani "adalet" olarak adlandırılan Jüpiter'dir.<ref name="Hebrew" /> İlk olarak [[Talmud|Babil Talmudu]]'nda görülen bu isimler, aslında gezegenlerin orijinal İbranice isimleri değildir. [[Epifanios|Salamisli Epifanios]] MS 377 yılında pagan veya [[Kenan|Kenan bölgesine]] ait çağrışımları olan bir dizi ismi kayda geçmiştir. Dini nedenlerle değiştirilen bu isimler muhtemelen gezegenlerin tarihi ve orijinal [[Samiler|Sami]] isimleridir. Bu isimler Babil astronomisine kadar uzanan eski bir kökene sahip olabilirler.<ref name="Hebrew" /> Uranüs (אורון ''Oron'', “küçük ışık”) ve Neptün (רהב ''Rahab'', [[İncil]]'de geçen bir deniz canavarı) için İbranice isimler 2009 yılında seçilmiştir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.haaretz.com/2009-12-31/ty-article/uranus-and-neptune-get-hebrew-names-at-last/0000017f-ec5c-ddba-a37f-ee7ecaf10000|başlık=Uranus and Neptune Get Hebrew Names at Last|erişimtarihi=5 Ekim 2022|arşivtarihi=5 Ekim 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221005082216/https://www.haaretz.com/2009-12-31/ty-article/uranus-and-neptune-get-hebrew-names-at-last/0000017f-ec5c-ddba-a37f-ee7ecaf10000|tarih=31 Aralık 2009|iş=[[Haaretz]]|yer=|ad=Yair|soyadı=Ettinger|ölüurl=hayır}}</ref> Bundan önce “Uranüs” ve “Neptün” isimleri aynen kullanılıyordu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=Hebrew names of the planets|tarih=2011|sayı=|sayfalar=301-305|dergi=[[Proceedings of the International Astronomical Union]]|cilt=260|doi=10.1017/S1743921311002432|ad1=Shay|soyadı1=Zucker|bibcode=2011IAUS..260..301Z|s2cid=162671357}}</ref>

[[Arapça]]'da Merkür, (عُطَارِد, ''Utârit''), Venüs (الزهرة, el-Zühre, "parlak olan",<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/zuhara-SIM_8195|başlık=Zuhara|erişimtarihi=9 Temmuz 2021|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220502/https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/zuhara-SIM_8195|tarih=24 Nisan 2012|ölüurl=hayır|basım=Second|dergi=[[Encyclopaedia of Islam]]|ile=referenceworks.brillonline.com|ad2=W.|soyadı2=Hartner|ad1=F.J.|soyadı1=Ragep}}</ref> tanrıça [[el-Uzzâ]]'nın bir sıfatı<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=GB_R90_DlGEC&q=Zuhara+venus+al-uzza&pg=PA447|başlık=Moon-o-theism|erişimtarihi=9 Temmuz 2021|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220505/https://books.google.com/books?id=GB_R90_DlGEC&q=Zuhara+venus+al-uzza&pg=PA447|tarih=31 Temmuz 2018|ölüurl=hayır|yayıncı=|ile=Google Books|cilt=I|ad=Yoel|soyadı=Natan|isbn=9781438299648}}</ref>), Dünya (الأرض, el-''Arz'', [[wikt:ארץ|''eretz'']] ile aynı köktendir), Mars (اَلْمِرِّيخ, ''el-Merih''<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=SqJEAQAAIAAJ&q=Mirrikh+mars&pg=PA204|başlık=Historical Encyclopaedia: Entitled "Meadows of gold and mines of gems"|erişimtarihi=9 Temmuz 2021|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220502/https://books.google.com/books?id=SqJEAQAAIAAJ&q=Mirrikh+mars&pg=PA204|tarih=31 Temmuz 2018|ölüurl=hayır|yayıncı=Büyük Britanya ve İrlanda Doğu Çeviri Fonu|ile=Google Books|ad=Mas'ûdi|soyadı=Ali-Abu'l-Hassan}}</ref>), Jüpiter (المشتري, ''el-Müşteri''<ref name=":11">{{konferans kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=dMgfAQAAIAAJ&q=mustari+jupiter|başlık=Die Rolle der Astronomie in den Kulturen Mesopotamiens|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220503/https://books.google.com/books?id=dMgfAQAAIAAJ&q=mustari+jupiter|kitapbaşlığı=|konferans=3.&nbsp;Grazer Morgenländischen Symposion [Üçüncü Graz Şarkiyat Sempozyumu]|tarih=23-27 Eylül 1991|ölüurl=hayır|yer=[[Graz]], [[Avusturya]]|yayıntarihi=31 Temmuz 1993|yayıncı=GrazKult|çeviribaşlık=Mezopotamyalıların kültürlerinde astronominin rolü|ile=Google Books|ad=Hannes D.|soyadı=Galter|isbn=9783853750094}}</ref>) ve Satürn (زُحَل, ''Zühal'', "geri çekilen"<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=leQtcmpcQ-EC&q=zuhal+saturn&pg=PA53|başlık=The Word of the Lord Shall Go Forth: Essays in honor of David Noel Freedman in celebration of his sixtieth birthday|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220503/https://books.google.com/books?id=leQtcmpcQ-EC&q=zuhal+saturn&pg=PA53|tarih=31 Temmuz 1983|ölüurl=hayır|yayıncı=Eisenbrauns|ile=Google Books|isbn=9780931464195|ad2=M.|ad3=Michael Patrick|soyadı2=O'Connor|soyadı3=O'Connor|ad1=Carol L.|soyadı1=Meyers}}</ref>) ismiyle anılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://majnouna.com/portfolio/planets/ | başlık = Planetary Spheres كواكب | tarih = 29 Ağustos 2016 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171029142730/http://majnouna.com/portfolio/planets/ | arşivtarihi = 29 Ekim 2017}}</ref><ref name=":12">{{Web kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=XaVmAAAAMAAJ&q=utarid+mercury+penman&pg=PA204|başlık=El-Masūdī's Historical Encyclopaedia, entitled "Meadows of Gold and Mines of Gems."|erişimtarihi=9 Temmuz 2021|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709220502/https://books.google.com/books?id=XaVmAAAAMAAJ&q=utarid+mercury+penman&pg=PA204|tarih=31 Temmuz 2018|ölüurl=hayır|yayıncı=Büyük Britanya ve İrlanda Doğu Çeviri Fonu|ile=Google Books|yazar=Mesūdî|yazarlink=Mesûdî}}</ref> Merkür, Mars ve Jüpiter'in Arapçası için farklı kelime kökenleri ortaya atıldıysa da akademide bu üçünün kökeni hakkında bir fikir birliği yoktur.<ref name=":0" /><ref name=":11" /><ref name=":12" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.zobodat.at/pdf/Sitz-Ber-Akad-Muenchen-phil-hist-Kl_1975_0001-0138.pdf|başlık=Sinn und Herkunft der Planetennamen|arşivtarihi=10 Ekim 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221010105840/https://www.zobodat.at/pdf/Sitz-Ber-Akad-Muenchen-phil-hist-Kl_1975_0001-0138.pdf|tarih=1976|ölüurl=hayır|yer=Münih|yayıncı=[[Bavyera Bilimler Akademisi]]|ad=Wilhelm|soyadı=Eilers}}</ref>

Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenler 18. ve 19. yüzyıllarda keşfedildiğinde, Uranüs bir Yunan tanrısının, Neptün ise bir Roma tanrısının (Poseidon'un Roma Panteonu'ndaki karşılığı) adını almıştır. Asteroitler de başlangıçta mitolojiden isimlendirilmiştir - [[Ceres (mitoloji)|Ceres]], [[Juno (mitoloji)|Juno]] ve [[Vesta (mitoloji)|Vesta]] ana Roma tanrıçalarıdır ve Pallas Yunan tanrıçası [[Athena]]'nın bir lâkabıdır. Daha fazla gök cismi keşfedildikçe bunlara ilk olarak küçük tanrıçaların isimleri verilmeye başlanmış ve 1852'deki yirminci asteroit [[20 Massalia|Massalia]]'dan itibaren mitolojik adlandırma kısıtı kaldırılmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=aeAg1X7afOoC&pg=PA15|başlık=Dictionary of Minor Planet Names|tarih=2012|sayfa=15|yayıncı=Springer|basım=6.|ad=Lutz|soyadı=Schmadel|isbn=978-3642297182}}</ref> Plüton (adını [[Plüton (mitoloji)|Yunan yeraltı tanrısından]] almıştır) keşfedildiğinde bir gezegen olarak kabul edildiğinden klasik isimlerden biri verilmiştir. Neptün ötesinde daha fazla cisim keşfedildikten sonra, yörüngelerine bağlı bazı adlandırma kuralları uygulamaya konmuştur: Neptün ile 2:3 rezonansta olanlara ([[plütino]]lar) yeraltı mitlerinden isimler verilirken diğerlerine yaratılış mitlerinden isimler verilmiştir. Neptün ötesi küçük gezegenlerin çoğu diğer kültürlerdeki tanrı ve tanrıçaların isimlerini almıştır (örneğin [[50000 Quaoar|Quaoar]] bir [[Tongva]] tanrısının adını taşır). Roma ve Yunan tanrılarının adının verilmesi geleneğini devam ettiren birkaç istisna vardır. Keşfedildiğinde onuncu bir gezegen olarak kabul edilen Eris, bu istisnalara bir örnektir.<ref name="WGSBN-Naming-Guidelines">{{Web kaynağı|url=https://www.wgsbn-iau.org/documentation/NamesAndCitations.pdf|başlık=Minor Planet Naming Guidelines (Rules and Guidelines for naming non-cometary small Solar-System bodies) – v1.0|arşivtarihi=20 Mart 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230320000458/https://www.wgsbn-iau.org/documentation/NamesAndCitations.pdf|tarih=20 Aralık 2021|ölüurl=hayır|iş=Working Group Small Body Nomenclature|tür=PDF}}</ref><ref name="WGSBN-home">{{Web kaynağı|url=https://www.wgsbn-iau.org/|başlık=IAU: WG Small Body Nomenclature (WGSBN)|erişimtarihi=9 Şubat 2022|arşivtarihi=8 Şubat 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220208031049/https://wgsbn-iau.org/|iş=Working Group Small Body Nomenclature|ölüurl=hayır}}</ref>

Uydulara (gezegen kütleli olanlar da dahil) genellikle ana gezegenleriyle ilişkili isimler verilir. Jüpiter'in gezegen kütleli uyduları Zeus'un dört sevgilisinin (ya da ilişkiye girdiği partnerlerinin) adını; Satürn'ün uyduları, Kronos'un kardeşler olan Titanların adını; Uranüs'ün uyduları, [[William Shakespeare|Shakespeare]] ve [[Alexander Pope|Pope]]'un eserlerindeki karakterlerin (başlangıçta özellikle peri mitolojisinden esinlenilmişti<ref name="Lassell 1852">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Beobachtungen der Uranus-Satelliten|tarih=1852|sayfa=325|dergi=Astronomische Nachrichten|cilt=34|ad=W.|soyadı=Lassell|bibcode=1852AN.....34..325.}}</ref> ancak bu durum [[Miranda (uydu)|Miranda]]'nın isimlendirilmesiyle sona ermiştir) adını almıştır. Neptün'ün gezegen kütleli uydusu Triton adını [[Triton (mitoloji)|Neptün'ün oğlundan]]; Plüton'un gezegen kütleli uydusu Charon, adını yeni ölenlerin ruhlarını yeraltı dünyasına (Plüton'un etki alanı) taşıyan ölülerin kayıkçısı [[Haron]]'dan almıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Planets|başlık=Gazetteer of Planetary Nomenclature|erişimtarihi=27 Haziran 2022|arşivtarihi=21 Ağustos 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140821014052/http://planetarynames.wr.usgs.gov/Page/Planets|website=IAU|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Semboller ===
{{Ana|Gezegen sembolü}}
{| class="wikitable skin-invert" style="margin:1em auto 1em auto; float:right; margin:10px"
|+En yaygın gezegen sembolleri
|Güneş 
[[Dosya:Sun_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|☉]]
|Merkür 
[[Dosya:Mercury_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|☿]]
|Venüs 
[[Dosya:Venus_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|♀]]
|Dünya 
[[Dosya:Earth_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🜨]]
|Ay 
[[Dosya:Moon_symbol_decrescent_(fixed_width).svg|14x14pik|☾]]
|Mars 
[[Dosya:Mars_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|♂]]
|Jüpiter 
[[Dosya:Jupiter_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|♃]]
|Satürn 
[[Dosya:Saturn_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|♄]]
|Uranüs 
[[Dosya:Uranus_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⛢]] veya [[Dosya:Uranus_monogram_(fixed_width).svg|14x14pik|♅]]
|Neptün 
[[Dosya:Neptune_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|♆]]
|}

Merkür, Venüs, Jüpiter, Satürn ve muhtemelen Mars'ın yazılı sembollerinin geç Yunan [[papirüs]] metinlerinde bulunan biçimlerine kadar izi sürülmüştür. Jüpiter ve Satürn'ün sembolleri, bu sembollere karşılık gelen Yunanca adların [[monogram]]ları olarak tanımlanırken, Merkür'ün sembolü [[Stil (görsel sanatlar)#Stilizasyon|stilize]] bir [[kadüse]]dir.<ref name="jones-19992">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/astronomicalpapy0001jone|başlık=Astronomical Papyri from Oxyrhynchus|tarih=1999|sayfalar=[https://archive.org/details/astronomicalpapy0001jone/page/62 62]-63|yayıncı=[[American Philosophical Society]]|ad=Alexander|soyadı=Jones|isbn=978-0-87169-233-7}}</ref>

{{Special characters|image=Uranus symbol (fixed width).svg|alt=Uranus}}[[Annie S. D. Maunder|Annie Scott Dill Maunder]]'e göre, gezegen sembollerinin öncülleri sanatta klasik gezegenlerle ilişkili tanrıları temsil etmek için kullanılmıştır. [[Francesco Bianchini]] tarafından 18. yüzyılda keşfedilen ancak 2. yüzyılda yapılmış ''Bianchini'' ''[[planisfer]]i'',<ref name="imss">{{Web kaynağı|url=https://brunelleschi.imss.fi.it/galileopalazzostrozzi/object/BianchinisPlanisphere.html|başlık=Bianchini's planisphere|erişimtarihi=20 Ağustos 2018|arşivtarihi=27 Şubat 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180227062732/https://brunelleschi.imss.fi.it/galileopalazzostrozzi/object/BianchinisPlanisphere.html|ölüurl=hayır|yer=[[Floransa]], [[İtalya]]|yayıncı=Istituto e Museo di Storia della Scienza (Bilim Tarihi Enstitüsü ve Müzesi)}}</ref> tanrıların gezegen sembollerinin tahminen ilk hâllerini ellerinde tuttuğu Antik Yunan kişileştirmelerini gösterir. Merkür'ün elinde bir kadüse; Venüs'ün kolyesinde başka bir kolyeye bağlı bir kordon; Mars'ın elinde bir mızrak; Jüpiter'in elinde bir asa; Satürn'ün elinde bir tırpan; Güneş'te ışınlar saçan bir taç; Ay'ın ise bir hilâlin tutturulduğu bir başlığı vardır.<ref name="maunder">{{Dergi kaynağı|url=|başlık=The origin of the symbols of the planets|tarih=1934|sayfalar=238-247|dergi=[[The Observatory]]|cilt=57|ad=A.S.D.|soyadı=Maunder|bibcode=1934Obs....57..238M}}</ref> Haç işaretli modern şekiller ilk olarak 16. yüzyıl civarında ortaya çıkmıştır. Maunder'e göre, haçların eklenmesi “eski pagan tanrılarının sembollerine bir nevî Hristiyanlık tadı verme girişimi" gibi görünür.<ref name="maunder" /> Dünya ise klasik bir gezegen olarak kabul edilmediği için günmerkezli modelin kabulünün öncesinden kalma ve [[Dünyanın dört bir yanı|dünyanın dört yanını]] temsil eden bir sembolden türemiştir.<ref name="high-school-astronomy">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=XksAAAAAYAAJ&pg=PA32|başlık=High-School Astronomy|tarih=1872|sayfalar=32-36|yayıncı=Sheldon & Co.|ad=Hiram|soyadı=Mattison}}</ref>

Güneş'in etrafında dönen başka gezegenler keşfedildiğinde yeni semboller üretildi. En yaygın astronomik sembol olan Uranüs'ün sembolü⛢,<ref name="iancu">{{Web kaynağı|url=https://www.unicode.org/L2/L2009/09300-uranus.pdf|başlık=Proposal to Encode the Astronomical Symbol for Uranus|arşivtarihi=2 Ekim 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221002155531/http://www.unicode.org/L2/L2009/09300-uranus.pdf|tarih=14 Ağustos 2009|ölüurl=hayır|website=unicode.org|ad=Laurentiu|soyadı=Iancu}}</ref> [[Johann Gottfried Köhler]] tarafından yapılmıştır ve sembolün üretildiği tarihlerde henüz yeni keşfedilmiş bir element olan [[platin]]i temsil etmesi amaçlanmıştır.<ref name="bode-uranus">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/bub_gb_ZqA5AAAAcAAJ|başlık=Von dem neu entdeckten Planeten|arşivtarihi=2015|arşivurl=https://archive.org/details/bub_gb_ZqA5AAAAcAAJ/page/n98|tarih=1784|sayfalar=95-96|yayıncı=Beim Verfaszer|ad=J.E.|soyadı=Bode|bibcode=1784vdne.book.....B}}</ref><ref name="gould-uranus">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/bub_gb_uyANAQAAIAAJ|başlık=Report on the history of the discovery of Neptune|tarih=1850|sayfalar=5, 22|yayıncı=[[Smithsonian Enstitüsü]]|ad=B.A.|soyadı=Gould}}</ref> [[Jérôme Lalande]] tarafından üretilmiş olan alternatif sembol ♅, Uranüs'ün kâşifi Herschel'i temsilen tepesinde H harfi olan bir küredir.<ref name="Francisca">{{Akademik dergi kaynağı|url=|başlık=The meaning of the symbol H+o for the planet Uranus|tarih=August 1917|sayfa=306|dergi=[[The Observatory]]|cilt=40|author=Francisca Herschel|bibcode=1917Obs....40..306H}}</ref> Günümüzde ilk sembol⛢ çoğunlukla astronomlar tarafından, ikinci sembol ♅ ise [[Astroloji|astrologlar]] tarafından kullanılır, ancak her iki sembolü de farklı bağlamlarda bulmak mümkündür.<ref name="iancu" /> Keşfedildiklerinde gezegen olarak kabul edilen bazı asteroitlere de aynı şekilde soyut semboller verilmiştir. Örneğin Ceres'i bir orak (⚳), Pallas'ı mızrak (⚴), Juno'yu bir kraliyet asası (⚵) ve Vesta'yı bir ocak (⚶) sembolü temsil ediyordu. Ancak keşfedilen gök cisimlerinin sayısı giderek arttıkça sembol vermek yerine numaralandırma uygulamasına geçildi (mitolojiden bir isim almamış ilk asteroit olan Massalia, aynı zamanda kâşifi tarafından bir sembol verilmeyen ilk asteroittir). İlk keşfedilen dört asteroit olan Ceres, Pallas, Juno ve Vesta'nın sembolleri diğerlerinden daha uzun süre kullanımda kalmıştır.<ref name=":3" /> Öyle ki günümüzde bile [[NASA]] Ceres'in sembolünü kullanır - Ceres aynı zamanda bir cüce gezegen olan tek asteroittir.<ref name="miller">{{Web kaynağı|url=https://www.unicode.org/L2/L2021/21224-dwarf-planet-syms.pdf|başlık=Unicode request for dwarf-planet symbols|arşivtarihi=23 Mart 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220323174107/https://www.unicode.org/L2/L2021/21224-dwarf-planet-syms.pdf|tarih=26 Ekim 2021|ölüurl=hayır|website=unicode.org|ad=Kirk|soyadı=Miller}}</ref> Neptün'ün sembolü (♆), [[Poseidon'un üç dişli mızrağı|Neptün'ün üç dişli mızrağını]] temsil eder.<ref name="gould-uranus" /> Plüton'un astronomik sembolü bir P ve L harflerinin bir monogramından ibarettir (♇)<ref name="JPL/NASA Pluto's Symbol">{{Web kaynağı|url=http://sse.jpl.nasa.gov/multimedia/display.cfm?IM_ID=263|başlık=NASA's Solar System Exploration: Multimedia: Gallery: Pluto's Symbol|erişimtarihi=29 Kasım 2011|arşivtarihi=1 Ekim 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20061001015053/http://sse.jpl.nasa.gov/multimedia/display.cfm?IM_ID=263|yayıncı=NASA}}</ref> ancak Uluslararası Astronomi Birliği, Plüton'u yeniden sınıflandırdığından beri bu sembolün kullanımı azalmıştır.<ref name="miller" /> Plüton'un yeniden sınıflandırılmasından bu yana NASA, Plüton'un geleneksel astrolojik sembolü olan ve Plüton'un çatal dişi üzerinde bir gezegen küresi olan sembolü (⯓) kullanır.<ref name="miller" />

{| class="wikitable skin-invert" style="margin:1em auto 1em auto; float:right; margin:10px"
|+Unicode'daki bazı nadir rastlanan gezegen sembolleri
|Dünya 
[[Dosya:Globus_cruciger_(fixed_width).svg|14x14pik|♁]]
|Vesta 
[[Dosya:Vesta_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⚶]]
|Juno 
[[Dosya:Juno_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⚵]]
|Ceres 
[[Dosya:Ceres_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⚳]]
|Pallas 
[[Dosya:Pallas_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⚴]]
|Hygiea 
[[Dosya:Hygiea_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⯚]]
|Orcus 
[[Dosya:Orcus_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🝿]]
|Plüton
[[Dosya:Pluto_monogram_(fixed_width).svg|14x14pik|♇]] ya da [[Dosya:Pluto_symbol_(large_orb,_fixed_width).svg|14x14pik|⯓]]
|Haumea 
[[Dosya:Haumea_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🝻]]
|Quaoar 
[[Dosya:Quaoar_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🝾]]
|Makemake 
[[Dosya:Makemake_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🝼]]
|Gonggong 
[[Dosya:Gonggong_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|🝽]]
|Eris 
[[Dosya:Eris_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⯰]]
|Sedna 
[[Dosya:Sedna_symbol_(fixed_width).svg|14x14pik|⯲]]
|}
Uluslararası Astronomi Birliği, modern makalelerde gezegen sembollerini kullanmak yerine, büyük gezegenler için tek harfli veya iki harfli (Merkür ve Mars'ı birbirinden ayırt etmek için) kısaltmaları destekler. Güneş ve Dünya'nın sembolleri yine de yaygın kullanılır çünkü [[Güneş kütlesi]] ve [[Dünya kütlesi]] gibi benzer birimler astronomide yaygındır.<ref name="iau-style-manual">{{Kitap kaynağı|url=http://www.iau.org/static/publications/stylemanual1989.pdf|başlık=The IAU Style Manual|arşivtarihi=26 Temmuz 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110726170213/http://www.iau.org/static/publications/stylemanual1989.pdf|tarih=1989|ölüurl=hayır|sayfa=27}}</ref> Günümüzde diğer gezegen sembollerine çoğunlukla astrolojide rastlanır. Astrologlar ilk keşfedilen birkaç asteroit için eski astronomik sembolleri yeniden diriltmiş ve diğer gök cisimleri için de yeni semboller üretmeye devam eder.<ref name="miller" /> Bunlara 21. yüzyılda keşfedilen cüce gezegenler için verilen nispeten standart astrolojik semboller de dahildir. Bu cüce gezegenlere astronomlar tarafından sembol verilmemiştir zira keşfedildikleri tarihlerde gezegen sembollerinin kullanımı astronomide çoğunlukla bırakılmıştı. Birçok astrolojik sembol [[Unicode]]'a dahil edilmiştir ve bu yeni sembollerden birkaçı (Haumea, Makemake ve Eris'in sembolleri) Unicode'a dahil edildiğinden beridir NASA tarafından da astronomide kullanılır.<ref name="miller" /> Örneğin Eris'in sembolü, tanrıça Eris'e tapan bir din olan [[Discordianizm]]'e ait geleneksel bir semboldür. Diğer cüce gezegen sembolleri çoğunlukla (Haumea hariç) geldikleri kültürlerin yerel yazılarındaki baş harflerdir. Buna ek olarak Makemake'nin yüzü veya Gonggong'un yılan kuyruğu gibi bazı semboller, söz konusu gök cismiyle ilişkilendirilen tanrı veya kültürle ilgili bir öğeyi de temsil ederler.<ref name="miller" /><ref>{{Web kaynağı|url=http://blog.unicode.org/2022/05/out-of-this-world-new-astronomy-symbols.html|başlık=Out of this World: New Astronomy Symbols Approved for the Unicode Standard|erişimtarihi=6 Ağustos 2022|arşivtarihi=6 Ağustos 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220806075352/http://blog.unicode.org/2022/05/out-of-this-world-new-astronomy-symbols.html|tarih=4 Mayıs 2022|website=unicode.org|yayıncı=The Unicode Consortium|ad=Deborah|soyadı=Anderson|ölüurl=hayır}}</ref>

== Ayrıca bakınız ==
* [[Çift gezegen]] - İki gezegen kütleli cismin her ikisinin de dışında kalan tek bir yörünge eksenini paylaştığı ikili sistemler
* [[Gezegen listeleri]] - Çeşitli niteliklere göre sıralanmış gezegen listeleri
* [[Gezegensel yaşanabilirlik]] - Bir gezegenin yaşam için ne kadar uygun olduğunun belirlenmesi

== Notlar ==
{{not listesi}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Konuyla ilgili yayınlar ==
{{kaynak başı|30em|indent=yes}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Astrophysics of planet formation|tarih=2020|yer=Cambridge, UK New York, NY Melbourne, VIC New Delhi Singapore|yayıncı=Cambridge University Press|seri=second edition|ad=Philip J.|soyadı=Armitage|isbn=978-1-108-34422-7}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Feynman'ın Kayıp Dersi: Gezegenlerin Güneş Çevresindeki Hareketleri|basım=2|yayıntarihi=17 Mayıs 2013|yayıncı=Alfa Yayınları|ad=David L.|soyadı=Goodstein|çevirmen-ad=Zekeriya|çevirmen-soyadı=Aydın|isbn=978-6051067230|ad2=Judith R.|soyadı2=Goodstein}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Fundamental planetary science: physics, chemistry, and habitability|tarih=2019|yer=Cambridge New York Port Melbourne|yayıncı=Cambridge University Press|seri=Updated edition|ad=Jack Jonathan|soyadı=Lissauer|isbn=978-1-108-41198-1|ad2=Imke|soyadı2=De Pater}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Gezegenler Kılavuzu|yayıntarihi=1 Ocak 2009|yayıncı=Tübitak Yayınları|ad=Patrick|soyadı=Moore|çevirmen-ad=Özlem|çevirmen-soyadı=Özbal|isbn=978-9754030365}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Gezegenlerin Gizli Yaşamı Güncel Bir Güneş Sistemi Kullanım Kılavuzu|ad=Paul|soyadı=Murdin|çevirmen-ad=Sinan|çevirmen-soyadı=Akbaytürk|isbn=978-6259448107}}
* {{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1406950|başlık=Gezegenlerin ve Barınak Yıldızlarının Evrimi|tarih=11 Aralık 2020|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=5-8|çalışma=Turkish Journal of Astronomy and Astrophysics|cilt=1|ad=Mutlu|soyadı=Yıldız|issn=2757-7295}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Güneş Sistemi: Güneş'in Etrafında Dönen Gezegenlerin Uyduların ve Diğer Gök Cisimlerinin Görsel Keşfi|basım=1|yayıntarihi=1 Kasım 2019|yayıncı=Tübitak Yayınları|ad=Marcus|soyadı=Chown|çevirmen-ad=Bilge|çevirmen-soyadı=Tanrıseven|isbn=978-6053122265}}
* {{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/title/77257371|başlık=Introduction to planetary science: the geological perspective|tarih=2007|yer=Dordrecht|yayıncı=Springer|ad=Gunter|soyadı=Faure|isbn=978-1-4020-5233-0|ad2=Teresa M.|soyadı2=Mensing|oclc=77257371}}
* {{Web kaynağı | url = https://services.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=5JI46Hyi-Rk2AAeqwvT1lGGT?dergiKodu=4&cilt=47&sayi=837&sayfa=72&yaziid=35961 | başlık = Ötegezegenler| tarih = 2014 | çalışma = [[Bilim ve Teknik]] | yayıncı = Tübitak Yayınları | ad = Mahir E. | soyadı = Ocak | arşivengelli = evet}}
* {{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/title/646393921|başlık=Planets: a very short introduction|tarih=2010|yer=Oxford ; New York|yayıncı=Oxford University Press|seri=Very short introductions|ad=David A.|soyadı=Rothery|isbn=978-0-19-957350-9|oclc=646393921}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Planetary astronomy: from ancient times to the third millennium|url=https://archive.org/details/planetaryastrono0000scho|tarih=1998|yer=College Station|yayıncı=Texas A&M University Press|seri=1st ed|ad=Ronald A.|soyadı=Schorn|isbn=978-0-89096-787-4}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Planetary geoscience|tarih=2019|yer=Cambridge ; New York, NY|yayıncı=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-14538-2|editör-ad=Harry Y.|editör-soyadı=McSween}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Planetary science: the science of planets around stars|tarih=2013|yer=Boca Raton|yayıncı=CRC Press|seri=2nd ed|ad=G. H. A.|soyadı=Cole|isbn=978-1-4665-6315-5|ad2=Michael M.|soyadı2=Woolfson}}
* {{Kitap kaynağı|url=https://www.cambridge.org/core/books/planetary-sciences/6EB428DDC505B163480E9C63FE74ACDD|başlık=Planetary Sciences|tarih=2015|yer=Cambridge|yayıncı=Cambridge University Press|seri=2|ad=Imke|soyadı=de Pater|isbn=978-1-107-09161-0|ad2=Jack J.|soyadı2=Lissauer|doi=10.1017/cbo9781316165270}}
* {{Kitap kaynağı|url=https://www.worldcat.org/title/297407360|başlık=Planets and planetary systems|tarih=2009|yer=Chichester, UK ; Hoboken, NJ|yayıncı=Wiley-Blackwell|ad=Stephen|soyadı=Eales|isbn=978-0-470-01692-3|oclc=297407360}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=Stars & planets: the complete guide to the stars, constellations, and the solar system|url=https://archive.org/details/starsplanetscomp0000ridp|tarih=2017|yer=Princeton, N.J|yayıncı=Princeton University Press|seri=Updated and expanded edition|ad=Ian|soyadı=Ridpath|isbn=978-0-691-17788-5|ad2=Wil|ad3=Ian|ad4=Ian|soyadı2=Tirion|soyadı3=Ridpath|soyadı4=Ridpath|oclc=on1004676396}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=The planets|url=https://archive.org/details/planets0000coxb|tarih=2019|yer=Londra|yayıncı=William Collins|ad=Andrew|soyadı=Cohen|isbn=978-0-00-748884-1|ad2=Brian|soyadı2=Cox}}
{{kaynak sonu}}

== Dış bağlantılar ==
{{Sister project links|commonscat=yes|b=Kategori:Gezegen|c=gezegen|d=Q634|m=no|mw=no|n=no|q=Gezegen|s=Kategori:Gezegen|species=no|v=Kategori:Gezegen|voy=no|wikt=gezegen}}
* {{Web kaynağı | url = https://astronomi.bogazici.edu.tr/gezegenler-2024 | başlık = Gezegenler | erişimtarihi = 9 Temmuz 2024 | çalışma =  |yayıncı=[[Boğaziçi Üniversitesi]] - [[Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü]]: [[Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü#Tesisler ve Kurum Yapısı|Astronomi Laboratuvarı]]| arşivengelli = evet}}
* {{Web kaynağı | url = https://science.nasa.gov/exoplanets/ | başlık = Exoplanets - NASA Science | tarih = 7 Eylül 2024 | dil = en-US | çalışma = science.nasa.gov | arşivengelli = evet}}
* {{Web kaynağı | url = https://www.fourmilab.ch/cgi-bin/Solar/action?sys=-Sf | başlık = Solar System Live | erişimtarihi = 7 Eylül 2024 | dil = en-US | çalışma = www.fourmilab.ch | arşivurl = https://web.archive.org/web/19990828021813/https://www.fourmilab.ch/cgi-bin/Solar/action?sys=-Sf | arşivtarihi = 28 Ağustos 1999}}
* {{Web kaynağı | url = https://photojournal.jpl.nasa.gov/ | başlık = Photojournal: NASA's Image Access Home Page | tarih = 7 Eylül 2024 | dil = en-US | çalışma = photojournal.jpl.nasa.gov | arşivengelli = evet}}
* {{Web kaynağı | url = https://science.nasa.gov/solar-system/planets/ | başlık = Planets - NASA Science | tarih = 7 Eylül 2024 | dil = en-US | çalışma = science.nasa.gov | arşivengelli = evet}}

{{Güneş Sistemi 2|state=uncollapsed}}
{{Güneş dışı gezegen}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Gezegenler| ]]
[[Kategori:Gezegen bilimi]]
[[Kategori:Gözlemsel astronomi]]
[[Kategori:Astronomi konseptleri]]