Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi
 Kütüphanenin giriş kapısı, 2021 | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Tür | Halk kütüphanesi |
| Kuruluş | 26 Temmuz 1922) |
| Konum | Kızılay, Çankaya, Ankara |
| Koordinatlar | 39°55′11.8″K 32°51′03.4″D / 39.919944°K 32.850944°D |
| Koleksiyon | |
| Boyut | 500.000 |
| Website | adnanotukenkutup.gov.tr |
Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir halk kütüphanesidir. Bugün, tarihi Saraçoğlu Mahallesi projesinde sosyal tesis ihtiyacını karşılamak adına inşa edilmiş olan binada hizmet vermekte olan kütüphane; Kızılay semtindeki Kumrular Sokak'ta yer alır. Ankara'daki halk kütüphaneleri arasında en çok ziyaret edilen ve 500 bini aşkın materyalle en geniş koleksiyona ev sahipliği yapan kütüphanedir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'da bir halk kütüphanesi kurulmasına yönelik ilk düşünce, dönemin popüler gazetelerinden biri olan Hâkimiyet-i Milliye'nin 30 Haziran 1921 tarihli sayısında yer alan bir haber metninde dile getirildi. Fakat şehirde, böylesi bir projeyi hayata geçirmek için gerekli altyapıya sahip bir bina bulunmamaktaydı. Bu yüzden ilk aşamada, Maarif Bakanlığı binasının alt katının uygun şekilde düzenlenmesi ve söz konusu kütüphanenin geçici olarak burada hizmet vermesi planlandı. 25 Temmuz 1922 tarihinde fiilen hayata geçirilen ve ertesi gün açılışı gerçekleştirilen "Maarif Umumi Kütüphanesi", böylece Ankara'daki ilk kamu kütüphanesi oldu.[2]
Başlarda, o dönem atıl vaziyette olan ve Selçuklular döneminden kalan Kızılbey Camii'nin restore edilerek kütüphaneye çevrilmesi düşünüldü. 1927-28 yıllarındaysa bu fikrin yerini, Roma Hamamı'nın bulunduğu bölgeye yeni bir bina inşa edilmesi düşüncesi aldı. Kütüphaneye en uygun ortamı yaratmak için farklı tartışmalar yapıldıysa da uzun bir süre boyunca bina sorunu çözülemedi. 1939 yılına gelindiğinde, hem arşivin genişlemiş olması hem de şehirdeki okur-yazar oranının artmış olmasından ötürü kütüphanenin daha geniş bir yere taşınması kaçınılmaz hale geldi. Bunun üzerine, Ulus'taki Kediseven Sokak üzerinde yer alan bir binanın zemin ve bodrum katları düzenlenerek koleksiyonun bir kısmı buraya aktarıldı. Süreli yayınlar ise bu yeni binada da yeterli alan olmaması sebebiyle Bakanlığın depolarında bırakıldı.[2]
1943 yılında teknik aksaklıklardan ötürü halkın kullanımına kapatılan kütüphane, 1948'de koleksiyonun sınıflandırma işlemleri tamamlandığında yeninden hizmete açıldı. Fakat 1947 senesinde bakanlık binasında çıkan bir yangın sonucunda burada bırakılan bütün koleksiyon yok olunca, 1962'ye kadar bütün süreli yayınların Konya İl Halk Kütüphanesi'ne gönderilmesi kararlaştırıldı. Sonraki yıllardaysa Ankara Atatürk Lisesi'nin depoları aynı amaçla kullanıldı. 1967'de, Cebeci semtinde yeni bir binanın temelleri atıldı fakat inşaatın tamamlanarak kütüphanenin söz konusu yerde hizmet vermeye başlaması ancak 1972 yılında mümkün oldu. Kütüphanenin bugün bulunduğu binaya taşınması ve Milli Kütüphane'nin kurucusu olan Adnan Cahit Ötüken'in adını alması ise 1985 senesinde gerçekleşti.[2]
Koleksiyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurulduğu tarihten itibaren kütüphanenin koleksiyonu dört temel başlık altında sınıflandırılmıştır:
- İlk grup, o yıllarda henüz Latin alfabesine geçiş yapılmadığı için Arap alfabesiyle basılmış kitaplardan oluşur.
- İkinci grupta, Tekke ve Zaviyeler ile Türbelerin Kapatılmasına ve Türbedarlar ile Bazı Ünvanların Men ve İlgasına Dair Kanun çerçevesinde söz konusu kuruluşlardan toplanan ve çoğunluğu el yazması olan eserler yer alır.
- Üçüncü grup, Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu çerçevesinde Latin alfabesi kullanılarak Türkçe dilinde basılmış olan kitapları kapsar.
- Dördüncü ve son grup ise yabancı dildeki her türlü materyali içerir.
Sillogos Koleksiyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kütüphanenin ev sahipliği yaptığı özel ve önemli koleksiyonlar arasında, İstanbul'daki Rumların 1861 yılında kurduğu Rum Edebiyat Derneği'ne (Yunanca: Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος) ait yaklaşık 50.000 ciltlik "Sillogos Koleksiyonu" da bulunur. Söz konusu eserler Cumhuriyet'in ilanının ardından Yunanistan'a götürülmek istendiyse de, Atatürk'ün emriyle Ankara'ya taşınarak 1933 yılına kadar Maarif Umumi Kütüphanesi bünyesinde muhafaza edilmiştir. Fransızca, Almanca, İngilizce ve Rumca kitaplardan oluşan derlemenin daha sonraki yıllarda sırasıyla Ankara Halkevi'ne, Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu'na, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi'ne ve son olarak Millî Kütüphane'ye aktarıldığı bilinmektedir.[3]
Hacı Bektaş-ı Veli Tekkesi Koleksiyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kütüphanenin sahip olduğu bir diğer önemli koleksiyon, 1925 yılında çıkartılan kanun sonucunda kapatılan Hacı Bektaş-ı Veli Tekkesi'nin ev sahipliği yaptığı eserlerdir. Söz konusu kitaplar Hamit Zübeyir Koşay'ın müdürlük yaptığı dönemde Ankara'ya getirildiyse de ilerleyen yıllarda tekrar Hacıbektaş'a gönderilmiştir.
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Kütüphanenin binası 1944-46 yıllarında Mimar Paul Bonatz tarafından tasarlanıp inşa edilmiştir.[4] Kütüphane binası 14 Nisan 1979 tarihinde 1. derece kentsel sit alanı olarak tescillenmiştir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Yılmaz, Bülent (2011). "Ankara'daki Halk Kütüphanesi Sistemi: Niceliksel Bir Analiz". Türk Kütüphaneciliği. 25 (1). Ankara. ss. 35-54. 14 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2022.
- ^ a b c Sağlamtunç, Tülin (1994). "Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesinin Tarihçesi". Türk Kütüphaneciliği. 8 (3). Ankara. ss. 188-197. 14 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2022.
- ^ Macar, Elçin (2013). "İstanbul'dan Ankara'ya: İstanbul Helen Edebiyat Cemiyeti (Syllogos) Kütüphanesi'nin İzinde" (PDF). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi. 12 (23). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi. ss. 139-149. 14 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2022.
- ^ "Hakkımızda". Kütüphane resmi sitesi. 17 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2014.
- ^ "Milli Kütüphane (Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi)". envanter.gov.tr. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2016.
- Genel
- Yılmaz, Erol (2013). "Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi". Yılmaz, Bülent (Ed.). Anadolu Kütüphaneleri. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayını. ss. 461-482. ISBN 978-975-17-3680-2.