Anglo-Normanlar
Anglo-Normanlar, kökeni genel olarak 1066 yılında William tarafından gerçekleştirilen İngiltere'nin fethiyle birlikte İngiltere'yi yöneten Normanlara dayananları tanımlar. Fetihten önce de az sayıda olmakla beraber Norman varlığı bulunmaktaydı. Ancak Hastings Muharebesi'ndeki zaferin ardından adaya doğru yaşanan yoğun Norman göçü ile özgün bir toplum oluşmuştur. Normanlar tüm İngiltere'nin yanı sıra, Galler'in bir kısmını ve 1169 yılından sonra İrlanda'ya hakim oldukları için zaman içinde özgün bir kültür oluşturmuşlardır. Özellikle dilleri Normandiya'daki eski Normancadan ayrılarak evrimleşmiştir.
Norman fethi
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi tamamen farklı bir dil konuşan, farklı gelenek ve kurumlara sahip bir ulus tarafından gerçekleştirildiği için diğer fethilerden farklılaşır. Adada Normanlardan önce denetimlerini kuran Anglo-Saksonlar Katolik dinine mensup ve denizci bir ulustur. Adada etkili olan Danimarka asıllı Vikigler ise Pagandır. Normanlar türdeş bir halk değildir. Anglo-İskandinav halklardan olan Normandiya'ya gelmiş ve Hristiyanlığı benimsemiş Viking asıllılardır. Dönem içinde Fransa'daki Franklar ve Galyalılarla kaynaşmışlardır. Hastings Muharebesine katılan Normanların Fransa'nın çok çeşitli bölgelerinden geldiği görülür. Kültürel olarak Kuzey Fransa uygarlığını temsil eden bu gruplar Oïl dillerini konuşurdu. İngiltere'deki Normanlar onların soyundan gelmelerine rağmen Danimarkalılarla iyi geçinmemiştir. Normanlar birliklerinde bile etnik farklılıklara tolerans göstermiyorlardı. İngiltere'nin fethinin ardından Normanlara karşı en şiddetli direniş Danimarkalı komutanlardan gelmiştir. Fetih sonrasında çoğu Anglo-Sakson asil hem topraklarını hem de unvanlarını kaybetmiştir. Toprağa bağlı olarak hayatlarını sürdüren özgür köylüler de toprağa bağlı serfler olmuştur.[1] Kral olarak tahta geçen I. William Anglo-Saksonlardan alınan toprakları Norman asıllı baronlara dağıtır. Norman baronların bazıları Fransa'da kullandıkları adlarını kullanırken, bazıları da yeni fethedilen topraklarına gönderme yapan unvanlarını kullanır.
İngiltere'nin Normanlar tarafından fethedilmesi adaları biraz daha Avrupa'daki hakim olan kültüre bağlamıştır. Önceki dönemde daha çok Anglo-Sakson ve Viking etkisine maruz kalan ada özellikle eski Roma kültüründen kopmuş durumdadır.[2]
Askeri etki
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi askeri taktik ve strateji alanında da önemli değişimlerin yaşanmasına katkıda bulunmuştur. Ülkedeki yenik Anglo-Sakson askeri komutanlar artık İngiltere topraklarından ayrılmaya başlamış, Normanlar da bunu desteklemiştir. İngiltere'den ayrılanların büyük çoğunluğu Danimarka'ya dönerken, bir kısmı da Bizans İmparatorluğu'nda saray muhafızlığı yapan seçkin Vareg Muhafızlarına katılmıştır. Ülkede kalan Anglo-Sakson askerler ise süvari taktiklerine karşı yetiştirilmiş ve yeni Norman Ordusuna dahil edilmiştir. Böylece yeni Anglo-Norman Ordusu Norman asillerden oluşan süvariler, Sakson asil piyadeler, özgür İngiliz piyadeler ve kıta Avrupası'ndan gelen paralı askerlerin bir araya gelmesiyle kurulmuştur.[3]
Normanlar Saksonlara karşı
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiliz toplumunda özellikle modern tarih anlatımlarında[4] anlatıldığı yoğunlukta Norman karşıtlığı bulunduğuna dair bir bulgu bulunmamaktadır. Buna rağmen İngiltere'nin Danimarka kralı Knud egemenliğindeyken yürürlükte olan murdrum yasası geçerli kalmıştır.[5] İngiliz toplumunda Norman karşıtlığı ne seviyede olursa olsun iki halk zamanla özellikle evlilikler yoluyla kaynaşmış ve birleşmiştir. Normanlar artık kendilerini Anglo-Norman olarak tanımlar olmuştur. Yüz Yıl Savaşları ile birlikte silikleşen ayrımın ardından artık Anglo-Normanlar kendilerini İngiliz olarak tanımlar hale gelirler.
Bölgesel etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Manş Adaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Manş Adaları aslında neredeyse Norman kültürünün modern dönemlere kadar çok az bozulduğu yerlerden birisidir. Çok yakın zamanlara kadar ada halkı arasında Normanca ağırlıklı olarak konuşuluyordu. Ulaşımın kolaylaşmasının ve yeni yerleşimlerin başlamasıyla birlikte İngilizce ve İngiliz kültürü adaya hakim olmuştur.
Galler
[değiştir | kaynağı değiştir]Anglo-Normanlar İngiltere topraklarında denetimi sağladıktan sonra Galler'e sayısız sefer düzenleyip çeşitli kaleler inşa etseler de başarılı olamazlar. İki bölge arasında tampon bölge olarak bataklıklarla çevrili topraklar fiili sınırı oluşturacaktır. Kilisenin de etkisiyle bölgeye giden ve yerleşen bazı asiller Norman asıllıdır.[6]
İrlanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Anglo-Norman baronlar fetihten hemen sonra İrlanda'ya da yerleşerek yerel İrlanda kralını desteklemiştir. İrlanda'daki Leinster kralı Diarmait Mac Murchada'nın talebi üzerine İngiltere kralı II. Henry destek olarak bazı baronlarını adaya göndermiştir. İrlanda'ya gelen Normanların çoğunun Galler bölgesinden geldiği de ilginç bir veridir. Yerel Kelt unsurlarla iç içe geçen Normanlar belirli bir süre sonra kendilerini İrlandalı olarak tanımlar hale gelmiştir.
İskoçya
[değiştir | kaynağı değiştir]Norman etkisi özellikle kuzey bölgelerinde sınırlı olmuştur. Normanlar 1069 yılında başlatılan Kuzey Seferi ile İskoçya sınırını denetim altına almıştır. Sonraki dönemlerde özellikle Anarşi döneminde iç savaş ortamından yararlanan İskoçlar İngiltere topraklarına saldırsalar da uzun dönemde başarılı olamamışlardır.
Anglo-Norman aileler
[değiştir | kaynağı değiştir]Öne çıkan bazı Anglo-Norman aileleri şu şekildedir:
|
|
|
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Norman fetihleriyle birlikte feodalizmin kurumsallaştığı iddia edilir
- ^ Bu dönemde bağların sadece İngiltere'deki Katolik Kilisesi ve temsilcileri sayesinde korunduğu öne sürülmektedir.
- ^ Ordu bünyesindeki yeni nesil Norman asiller Sakson geleneklerinden bu sayede etkilenecektir
- ^ Bakınız Robin Hood efsanesi
- ^ Bu yasaya göre herhangi bir yerde gizlice öldürülen bir Norman için o köy toptan cezalandırılırdı
- ^ Örneğin son Galler Prensi Owain Glyndŵr
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Norman fetihleri | ||
|---|---|---|
| Kökenler |  | |
| İngiltere | ||
| Güney İtalya | ||
| Kutsal topraklar | ||
