Demokratik Toplum Partisi
Demokratik Toplum Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | DTP |
| Kurucu | Ahmet Türk Leyla Zana Orhan Doğan Aysel Tuğluk |
| Kuruluş tarihi | 9 Kasım 2005 |
| Kapanış tarihi | 11 Aralık 2009[1] |
| Önceli | Demokratik Halk Partisi |
| Ardılı | Barış ve Demokrasi Partisi |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi
Parti içi düşünceler: Ayrılıkçılık Federalizm Sosyalizm |
| Siyasi pozisyon | Sol |
Demokratik Toplum Partisi (DTP), 9 Kasım 2005 tarihinde kurulmuş (Türkiye'de kurulan 49. siyasi parti) ve 11 Aralık 2009 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararı ile kapatılmış olan[1] siyasi parti. Genel merkezi Ankara'nın Çankaya ilçesinin Balgat semtinde olan partinin amblemi sarı zemin üzerine, yeşil yapraklı kırmızı güldür.[2][3][4] Demokratik Toplum Partisi, Demokratik Toplum Hareketi'nin partileşmesi sonucunda kurulmuştur. Partinin kurucuları arasında Demokrasi Partisi eski milletvekillerinden Leyla Zana ve Orhan Doğan ile Cumhuriyet Halk Partisi eski milletvekillerinden Ahmet Türk bulunmaktaydı.
DTP, Sosyalist Enternasyonal'da ve Avrupa Sosyalist Partisi'nde gözlemci statüsünde idi.[5]
Parti tüzüğü
[değiştir | kaynağı değiştir]Demokratik Toplum Partisi, parti tüzüğünde şu şekilde tanımlanmıştı:[6]
| “ | DTP, demokratik uygarlık çağı değerleri olan özgürlükçü, eşitlikçi adaletçi, barışçı, çoğulcu, katılımcı, çok kültürlü toplumu zenginlik olarak gören ve yenileşmeyi savunan; insan ve toplum odaklı diyalog ve uzlaşıya dayalı, otoriter- merkezi- hiyerarşik siyaset yapma tarzı yerine, demokratik- yerel –yatay işleyişi benimseyen, demokratik iç işleyişi kararlılıkla savunan, barışçıl demokratik siyaseti esas alan, evrensel değerlere sahip çıkan, her türlü ayırımcılığı ve ırkçılığı ret eden, insanlığın özgürleşmesini, cinsler arası eşitlikte gören, bu temelde özgür, demokratik-ekolojik toplumu hedefleyen demokratik özgürlükçü eşitlikçi sol bir kitle partisidir. | „ |
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]DTP, Türkiye'de ilk defa eşbaşkanlık sistemini uygulayan siyasi partidir. Buna göre Aysel Tuğluk ile Ahmet Türk partinin eşbaşkanları olarak belirlenmiş, YSK'nın aldığı karar doğrultusunda, eşbaşkanlık sistemine son verilerek, partinin genel başkanlığı görevine geçici olarak tek başına Ahmet Türk seçilmiştir.[7] Demokratik Toplum Partisi’nin 2. Olağanüstü Büyük Kongresi’nde Nurettin Demirtaş Genel Başkanlığa seçilmiştir.[8] 21 Temmuz 2008 tarihinde yapılan olağanüstü kongrede genel başkanlığa adaylığını ilk olarak partinin eski Kars İl Başkanı olan Mahmut Alınak koymuş Ahmet Türk'ün aday olması üzerine Alınak, Türk'ün lehine namzet olmaktan vazgeçmiştir.[9]
Demokratik Toplum Partisi ilk seçim deneyimini 2007 Genel Seçimleri'nde yaşadı. %10'luk seçim barajını aşamama kaygısıyla bu partiye mensup üyeler ve bu partiyle birlikte hareket eden EMEP, ÖDP, SDP ve bazı sivil toplum örgütlerine mensup kişiler Bin Umut Adayları adıyla bu seçime bağımsız olarak katıldılar.[10] Seçim sonunda milletvekili olan halihazırda DTP üyesi olan 19 kişi ve SDP Onursal Başkanı Akın Birdal DTP'ye geçerken,[11] seçimlere bağımsız aday olarak girmek isteyen ve bu sebeple partisinden istifa eden Ufuk Uras ise tekrar ÖDP'ye geçti. Hakkâri bağımsız milletvekili Hamit Geylani siyasi partilere üye olamama cezasından dolayı, seçimlerden bir yıl sonra yapılan DTP Olağanüstü Kongresi'nde, Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu olan bu partiye geçerek milletvekili sayısının 21 olmasını sağlamıştı.[12][13]
Her ne kadar DTP'nin 3 senelik geçmişi olsa da DTP çizgisinin Türk siyasi hayatında 20 senelik bir geçmişi bulunmaktadır. DTP'den önce açılan HEP, DEP, HADEP ve DEHAP çeşitli gerekçelerle kapatıldılar.
DTP, 26 Ekim 2008 tarihindeki Hakkâri mitinginde PKK'nın kurucusu ve lideri Abdullah Öcalan için özgürlük talep etmiştir.[14]
PKK bağlantısı iddiaları
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 Türkiye yerel seçimleri öncesinde Almanya'nın Ankara Büyükelçisi Eckart Cuntz, Mardin'e yaptığı gezi sırasında “DTP'nin yerel seçimlere giderken terör örgütü PKK'ya karşı tavır ve mesafe koyması gerekir.” yorumu yaptı.[15]
Avrupa Birliği ülkelerinin Ankara büyükelçileri, 24 Ekim 2007'de DTP Genel Başkanı Ahmet Türk ile Portekiz'in Ankara Büyükelçiliği konutunda toplantı gerçekleştirdi ve bu toplantıda, AB'nin PKK'ya yönelik tutumu hatırlatılarak, DTP'nin PKK ile arasına mesafe koyması gerektiği mesajı verildi.[16]
Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Ria Oomen-Ruijten tarafından Kasım 2008'de hazırlanan raporda DTP’ye “PKK ve terör eylemleriyle aralarına açıkça mesafe koyması” çağrısı yapıldı.[17]
Parti içi açıklamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski DTP Van İl Başkanı Veysi Dilekçi aynı ilden Adalet ve Kalkınma Partisi İl Başkanı Mustafa Bilici'yi ziyaretinde PKK ile ilgili bir açıklama yaparak[18]
| “ | PKK, bu ülkenin bir gerçeğidir, bunu kabul etmek zorundayız. Bizim PKK ile organik değil, duygusal bağımız var. Çünkü bu ülkede PKK'nin militanlığını yapan insanların aileleri yaşamaktadır. Elbette bu annenin, babanın, kardeşin bir siyasi tercihi olacaktır. Bu insanlar DTP'yi tercih ediyorsa, bu PKK ile bir bağımız olduğu anlamına gelmiyor. PKK'nin militanları bu ülkenin evlatlarıdır. Devlet bunun için bir çözüm gerçekleştirmek zorundadır. Bu gerçek ile partimiz baskı altında tutulup, tecrit edilmektedir. Hükümetin, PKK'nin yaptığı ateşkese ve barış çağrısına cevap vermesini istiyoruz. | „ |
demiştir.
DTP'nin eski eş başkanlarından Emine Ayna partisinin PKK ile ilişkisi iddialarını şöyle açıklamışı:[19]
| “ | Biz PKK'yı desteklemiyoruz ama terör örgütü olarak da görmüyoruz. Her ikisi de Kürt Sorunu'nun barışcıl yollardan çözümlenmesinden yana olup, demokratik bir Türkiye Devletinden yanadır. Bizi PKK ile birleştiren sadece budur. Bizi ayıran nokta ise PKK'nin silahlı mücadele etmesi, bizim ise barıştan yana olmamızdır. PKK, ancak diyalog yoluyla bitirilir. | „ |
Kapatma davası
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya, DTP'nin PKK'yı desteklediği gerekçesiyle kapatılması için 16 Kasım 2007 tarihinde Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.[20] İddianamede partinin 8 milletvekili ile 221 DTP’linin siyasetten yasaklanması istendi.[21] Haklarında siyasi yasak istenen milletvekilliler şunlardı: Mardin milletvekili Ahmet Türk, Diyarbakır Milletvekili Aysel Tuğluk, Van milletvekili Fatma Kurtulan, Şanlıurfa Milletvekili İbrahim Binici, Siirt milletvekili Osman Özçelik, İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel, Diyarbakır milletvekili Selahattin Demirtaş ve Şırnak milletvekili Sevahir Bayındır. Anayasa Mahkemesi, partinin kapatılmasıyla ilgili davanın 4. gününde yapılan 9 saatlik görüşmenin ardından kararı açıkladı ve parti, 11 Aralık 2009'da kapandı.[1] Anayasa mahkemesi ayrıca 37 kişiye 5 yıl siyaset yasağı getirirken, Genel Başkan Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk'un milletvekilliliğinin düşürülmesini kararlaştırdı.
DTP lideri Ahmet Türk, karar açıklanmadan önce partinin kapatılması durumunda sine-i millete döneceklerini açıkladı.[22] Partinin kapatılmasından sonra Türk yaptığı açıklamada DTP'nin meclisten çekileceğini açıkladı.[23]
Ardılı
[değiştir | kaynağı değiştir]DTP'nin kapatılması ihtimaline karşı 2 Mayıs 2008 tarihinde Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) kuruldu.[24] Partinin amblemi sarı zemin üzerinde yeşil meşe ağacından oluşmaktadır. Parti, 29 Mart yerel seçimlerine katıldı ve Türkiye genelinde yüzde 0.06 oy aldı.[25]
Genel başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmet Türk: Demokratik Toplum Partisi'nin son genel başkanıdır.[26]
Aysel Tuğluk: 9 Kasım 2007 tarihindeki DTP Olağanüstü Kongresi’nde eşbaşkanlık görevinden ayrılmıştır.[8][27][28]
Nurettin Demirtaş: Büyükhanlı Park Otelde gerçekleştirilen 2. Olağanüstü Büyük Kongredeki seçimlerde ilk iki turda yeterli çoğunluğu sağlayamayan Demirtaş, 3. turda partinin Genel Başkanlığına seçildi.
Nurettin Demirtaş'ın cezası sebebiyle başkanlık görevi düştü. Bunun üzerine göreve 23. Dönem Mardin milletvekili Emine Ayna getirildi.
Seçim performansı
[değiştir | kaynağı değiştir]Parti, Türkiye'de yapılan 2007 Türkiye genel seçimleri'ne % 10 seçim barajını aşamama kaygısıyla bağımsız adaylarla katıldı. DTP, seçimlerin ardından TBMM'de 21 milletvekili ile seçmenlerini temsil etmekte idi.[29] 11 Aralık 2009 tarihli Anayasa Mahkemesi kararıyla partinin kapatılmasından dolayı, partiye bağlı Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk haricindeki milletvekilleri bağımsız milletvekili olarak yer almaya devam etti.[1]
Yerel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 Türkiye yerel seçimlerinde Türkiye genelinde %5,7 oranında oy alarak Türkiye genelinde 99 belediye başkanlığı kazandı.[30]
| Seçim | Genel Başkan | Harita | Oy | ||
|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± | |||
| 2009 |  |
 |
2.277.777 | %5,70 | - |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 27 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2009.
- ^ http://www.savaskarsitlari.org/arsiv.asp?ArsivTipID=5&ArsivAnaID=29436 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "İlkler DTP'de" başlığı
- ^ http://www.dtp.org.tr/default.asp?sf=icerik&icerikid=223[ölü/kırık bağlantı] "Partinin adı" başlığı. 1 Ağustos 2008 tarihinde erişildi.
- ^ http://archive.wikiwix.com/cache/20051212000000/http://www.pes.org/content/view/11/48/lang,fr/ 27 Aralık 2008 tarihinde erişildi
- ^ http://www.dtp.org.tr/default.asp?sf=icerik&icerikid=223[ölü/kırık bağlantı] "Partinin tanımı" başlığından alıntıdır. 1 Ağustos 2008 tarihinde erişildi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2008.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2008.
- ^ http://www.evrensel.net/haber.php?haber_id=12689 [ölü/kırık bağlantı]
- ^ http://www.cnnturk.com/TURKIYE/haber_detay.asp?PID=318&haberID=380625 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Akın Birdal DTP'ye katıldı" başlığı
- ^ http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=102151[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2009.
- ^ "DTP'li Buldan: Öcalan'a dokunmak yürek ister" - Milliyet, 26 Ekim 2008, alınma tarihi 26 Ekim 2008
- ^ "DTP, PKK ile arasında mesafe bırakmalı". Cumhuriyet. 27 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2008.
- ^ "DTP'ye mesaj: PKK ile aranıza mesafe koyun". Hürriyet. 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2007.
- ^ "AP: DTP, PKK ile arasına mesafe koymalı". Vatan. 27 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2008.
- ^ DTP'li başkan: PKK ile duygusal bağımız var 19 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zaman Online. 17. Nisan 2007 tarihinde erişildi.
- ^ Gazetesi, İkram Bağcı, Star. "Seçimde alkışlar önüne kanlı ellerinizle mi çıkacaksınız? - Yazarlar - İkram Bağcı | STAR". Star. 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
- ^ "DTP'ye kapatma davası açıldı". NTVMSNBC.com. 20 Kasım 2007. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ "8 milletvekili ve 221 DTP'liye yasak isteniyor". NTVMSNBC.com. 20 Kasım 2007. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ "Kapatma kararı çıkarsa DTP sine-i millete dönecek". Radikal. 4 Aralık 2009. 13 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ "DTP: Artık Meclis'te yokuz". NTVMSNBC.com. 12 Aralık 2009. 14 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ Miser, Behzar (12 Aralık 2009). "Beş parti kapatıldı, deneyimli DTP'nin yedeği hazır: BDP". Radikal. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "DTP'nin yedek partisi belli oldu". Birgün. 12 Aralık 2009. 27 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2009.
- ^ 23. dönem milletvekilleri 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 27 Aralık 2008 tarihinde erişildi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Demokratik Toplum Partisi Resmi Sitesi (Ağustos 2008 arşivi)
