Filotheos Kokkinos

Filotheos Kokkinos (Yunanca Φιλόθεος Κόκκινος, d. 1300 civarı Selanik; ö. 1377/1378) Eylül 1353'ten 1354'e ve daha sonra 8 Ekim 1364'ten 1376 tarihine kadar Konstantinopolis Patriği olarak görev yapmıştır. Patrik Philotheos Kokkinos aynı zamanda vaaz ve tarihi bilgiler içeren eserlerin yazarı ve Palamizm teolojisinin (İsihazm) önemli savunucularından biridir.

Patriklik öncesi yaşamı

Philotheos Kokkinos yaklaşık 1300 yıllarda Selanik'te yoksul bir ailede dünyaya geldi. Aşçı olarak bilgin Thomas Magistros'un yanında çalıştı ve bu şekilde eğitim alabildi. Önce keşiş, daha sonra Aynaroz'da rahip keşiş oldu. 1340/1341 yıllarında Selanik'e geri döndü ve Philokalou Manastırına rahipliğini sürdürdü. 1344 yılında yeniden Aynaroz'a döndü ve oradaki en önemli manastırlardan biri olan Megisti Lavra'nın(de) başına geçti. 1347'de toplanan sinod onu Liman şehri Herakleia'nın Metropolit'i seçti. Metropolit olduğu dönemde Herakleia bölgesi 1351 Kasımında Cenevizliler tarafından feth ve harap edildi. Filotheos Kokkinos esir alınan şehrin yerlilerinin serbest bırakılması konusunda mücadele gösterdi ve bırakılmalarında katkısı oldu.

İlk Patriklik Dönemi

Patrik I. Kallistos'un VI. İoannis'in oğlu Matthaios Kantakuzinos'u kayser naibi olarak kutsamaması üzerine, Kayser Kantakuzinos 1353 yılında Philotheos Kokkinos'ı patriklik makamı adayı yaptı. Böylece Bizans İç Savaşı'ndan beri naip olan V. İoannis arka plana itilmiş oldu. Patrik I. Kallistos sürgüne gönderildi ve Philotheos Kokkinos Patrik koltuğuna oturdu. Ancak V. İoannis yeniden patlak veren iç savaşta Kantakuzinos'a karşı mücadele etti. VI. İoannis 1354 yılında tahttan çekildi ve keşiş oldu. Bu durum üzerine doğal olarak onun seçtiği patrik olan Filotheos Kokkinos'da patriklik makamından indirilip aforoz edildi. Patrik I. Kallistos patriklik makamına geri döndü.

İkinci Patriklik Dönemi

1357/1358 yılları arasında Philotheos Kokkinos yeniden Herakleia metropoliti oldu. Patrik I. Kallistos öldüğünde 1364 ekiminde yeniden Konstantinopolis Patriği seçildi. Patrik olarak 1347 ve 1351 sinodlarında da görüşülen isihazm uygulamalarını kati bir biçimde kabul ettirdi. Bu uygulamalar 1368 yılında aziz ilan edilen Gregori Palamas'ın düşüncelerine dayanıyordu. Aynı yıl içerisinde Palamizm karşıtı Aynaroz keşişlerinden olan Prochoros Kydones Filotheos'un yönettiği sinod tarafından cezalandırıldı. Ancak Patrik Kayser V. İoannis'un 1369 yılında İtalya'ya yaptığı ve Roma'da kişisel olarak Papalığın otoritesini tanıdığını da kabul etmeliydi. Roma Katolik ve Bizans Ortodoks birliği için, aralarında doğuda yükselen güç olan Osmanlılara karşı koymak üzere Bizans'a batı Avrupa'dan alınacak olası bir desteğin de konu olduğu görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. Bu destek arayışı sonuç vermeyince Philotheos Kokkinos bu kez balkanlarda bugünkü Makedonya bölgesinde hüküm süren Sırp despot Jovan Uglješa (de) ile bir anlaşma yürürlüğe koymaya çalıştı. Bu doğrultuda Çar Stefan Dušan döneminde Konstantinopolis'ten ayrılan kiliseler yeniden Konstantinopolis bölgesine bağlandı.

Ölümü

Bizans İmparatorluğu içindeki çalkantılı siyasi durum Philotheos için de bir son hazırladı. 1376 yılında IV. Andronikos babası V. İoannis'u tahttan indirdi. Bunun üzerine Patrik Philotheos Kokkinos da patriklik makamından alındı ve Konstantinopolis'te bulunan bir manastıra atandı. Yaklaşık bir yıl sonra yine bu manastırda öldü.

Kaynakça

• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
• Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, hrsg. von Erich Trapp u. a. Wien 1976-1996 (CD-ROM Version Wien 2001), Nr. 11917.