Guatr

Guatr tiroid bezinin normal dışı olarak büyümesi hastalığıdır.

Tarihçesi

Tang hanedanlığı(618-907) döneminde çinli fizyologların ilk kez başarılı bir tedavi uyguladıkları bilinmektedir. Oluşturdukları reçete; hap ya da toz formunda, domuz ve koyunun tiroid bezinden elde edilen zengin iyodin içeriğidir.^[1]
Zayn al-Din Gorgani (1040–1136) iran asıllı fizyolog, ilk kez Graves hastalığını tiroid bezindeki anomali ve exophthalmos (göz çıkığı) ile ilişkilendirerek kitabı “Harezmşah’ın hazinesi”nde açıklamıştır. Ne zaman taşındığı açık olmamakla birlikte Büyük Selçuklu kentinin başkenti Merv’de ölmüştür.
Paracelsus (1493-1541) ise ilk kez mineraller ile guatr hastalığı arasındaki bağıntıyı hazırladığı eser miktarda kurşun ihtiva eden su ile ortaya koymuştur. İodin daha sonra Bernard Courtis tarafından 1811’de keşfedilecektir.

Sınıflandırma

Guatr çeşitli şekillerde sınıflandırılır:

Basit guatr, hormon düzeyi normal olan yumrusuz (nodülsüz) guatr türüdür. İçinde yumru bulunan guatra nodüllü guatr denir ve "tek nodüllü" ve "çok nodüllü" guatr olarak ikiye ayrılır. Ayrıca guatr hastalığındaki nodüller; "soğuk", "ılık" ve "sıcak" olarak 3 gruba ayrılır.
Yaygın guatr, basit guatrın tersine guatr bütün tiroid bezine yayılmıştır.
Zehirli guatr ya da toksik guatr, hipertiroidli guatr türüdür, halk arasında iç guatr adı da verilir. Bu guatr çeşidi iltihaplanma, su toplanmasi ya da Basedow hastalığı gibi bağışıklık sistemi hastalıklarında görülür.
Zehirli olmayan guatr, genellikle normal veya düşük tiroid seviyeleri ile ilişkilendirlir ve bütün diğer guatr türlerini tanımlar(lithium ve bağışıklık sistemi hastalıklarında oluşanlar gibi).

Sebepleri

İnsan vücudunda normal iyot oranı olan %48'lik bir orandan az ya da %58'den fazla olması, tiroid bezlerinden salgılanan ve insanın DNA şifresini büyük ölçüde etkileyen tiroksin hormonunun çok fazla çalışması nedeniyle tiroid bezlerinin kontrolsüz şekilde çalışması sonucunda büyümesi ile oluşan viral ve tehlikeli bir tiroid enfeksiyonudur. Diğer bir sebep de "A" vitamininin eksikliğinden kaynaklanabilir. Daha çok Afrika, Nikaragua, Rusya'nın Güneydoğu kısmı ve Türkiye'nin Güneydoğusu ile Küba, Kazakistan, Kırgızistan gibi ülkelerde bu hastalığa rastlanmaktadır. Türkiye'de ilk kez 1908 yılında şair Tevfik Fikret bu hastalığa yakalanmıştır. O günden bu zamana kadar bu hastalıkla mücadele başlatılmıştır. En son 1946 senesi Mayıs ayı içerisinde 47 çocuğun ölümüyle sonuçlanan guatr hastalığı erken teşhis sonrası yapılan 23 saat içerisinde yapılan bir operasyon sonrası iyileştirilmektedir.

Diğer sebepleri:

Hashimoto tiroditi
Graves-Basedow hastalığı
Uzun süreli lityum kullanımı

Wikimedia Commons'ta Goiters ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Ayrıca bakınız

Guatrojen

Kaynakça

^ Temple, Robert. (1986). The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. With a forward by Joseph Needham. New York: Simon and Schuster, Inc. ISBN 0-671-62028-2. Pages 133–134.

Dış bağlantılar

Guatr ve Tiroid Kanseri Derneği
Sağlık Yazarları 18 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Temple, Robert. (1986). The Genius of China: 3,000 Years of Science, Discovery, and Invention. With a forward by Joseph Needham. New York: Simon and Schuster, Inc. ISBN 0-671-62028-2. Pages 133–134.

[1]