Huneyn bin İshak

Huneyn bin İshak (d. 810[?]- ö. 873), Abbasi döneminde yaşamış ünlü bir mütercim ve hekimdir. Tam künyesi Ebu Zeyd Huneyn bin İshak el-İbadi'dir. Hristiyan bir Arap aşireti olan İbad'a mensuptur.^[1] Arapça, Süryanice, Grekçe'yi çok iyi derecede bilen Huneyn, bu, dillerdeki yetkinliği ve tercümelerinin kalitesi sebebiyle Abbasi halifesi Memun döneminden El-Mutasım dönemine kadar Bağdat'a hekimlik ve mütercimlik yapmıştır.^[2] Pehlevice bildiği rivayet edilse de ders aldığı kişi, Halil bin Ahmed (ö. 791), o dünyaya gelmeden ölmüştür.^[3] İki oğlu vardır: Birinin adı Davut'tur ve çağında yetkin bir pratisyen hekim olarak tanınmıştır. Diğerinin adı ise İshak'tır ve İshak, babasından bile yetenekli tercüman olarak tanınmıştır;^[4]^[5]

15 yaşında Bağdat'a giden^[2] ve hocası İbn Maseveyh tarafından hakir bir tenkit yüzünden Bağdat'tan, iki yıl boyunca, ayrılmış ve Bizans'a giderek Grekçe'yi Homeros'tan ezbere şiir okuyacak kadar öğrenip geri dönmüştür.^[6] Gabriel bin Buhtişu, Şakiroğulları ve halifelerin desteğiyle Grek bilim kitaplarını Arapça ve Süryanice'ye aktarmıştır. Bağdat sarayında -Beytü'l-Hikme'de- oğlu İshak, kız kardeşinin oğlu Hubeyş bin El-Hasan el-Asem, Yahya bin Harun, İsa bin Halid, İstefan bin Basil, İsa bin Yahya gibi; neredeyse tamamı Süryani olan;^[7] mütercimlerle hem tercüme yapmış hem de onları yetiştirmiştir. Platon'un Cumhuriyet, Timaios ve Yasalar'nı; Aristoteles'in de beş kadar eserinin tercümesinde rol almıştır.^[8] İlk tercümesi 17 yaşında iken Galenos'un bir eseriyle yapan Huneyn bin İshak, Galenos'un yüz kadar eserini Süryanice'ye elli kadarını da Arapçaya tercüme etmiştir.^[9] Devrinin en büyük hekimlerindendir ve bilinen en eski göz çizimleri ona aittir.^[10]

Kaynakça

Özel

^ Yusif, 140
^ ^a ^b Kumeyr, 136
^ Katipoğlu, 377
^ Zeydan, 310
^ Yusif; 144
^ Demirci, 116-117
^ Doru, 47-48
^ Demirci, 101-102
^ Ülken, 115-123
^ Sezgin, 19-20

Genel

Demirci, Mustafa, Beytü'l-Hikme Kuruluşu İşleyişi ve Etkiler, İnsan Yay., İstanbul 1996.
Doru, M. Nesim, Süryanilerde Felsefe, Yaba Yay., İstanbul 2012.
Katipoğlu, Hasan, "Huneyn b. İshak", 1998, TDVİA 18, s. 377-378
http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin.php?idno=180380&idno2=c18021425 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 22.05.2016 01:37).
Kumeyr, Yuhanna, İslâm Felsefesinin Kaynakları, trc. Fahrettin Olguner, Dergah Yay., İstanbul 1992.
Sezgin, Fuat, İslam'da Bilim ve Teknik IV, trc. Abdurrahman Adıy-Echard Neubauer, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay, İstanbul 2008.
Ülken, Hilmi Ziya, Uyanış Devrinde Tercümenin Rolü, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2016.
Yusif, Efrem İsa, Mezopotamya'nın Bilim Öncüleri Süryani Tercüman ve Filozofları, trc. Mustafa Aslan, Doz Yay., İstanbul 2007.
Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi III, trc. Zeki Megâmiz, Üçdal Yay., İstanbul 1973.

[1] Yusif, 140

[Kumeyr,_136-2] Kumeyr, 136

[3] Katipoğlu, 377

[4] Zeydan, 310

[5] Yusif; 144

[6] Demirci, 116-117

[7] Doru, 47-48

[8] Demirci, 101-102

[9] Ülken, 115-123

[10] Sezgin, 19-20

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]