Jin, Jiyan, Azadî
Jin, Jiyan, Azadî (Türkçe: Kadın, Yaşam, Özgürlük, Farsça: زن زندگی آزادی, romanize: Zan, Zendegi, Azadi), İran'ın ahlak polisi tarafından uygunsuz kıyafet giydiği gerekçesiyle gözaltına alınan Mehsa Jina Emini'nin ölümüyle tetiklenen 2022 İran protestolarının ardından küresel çapta tanınan, kadın hakları ve kadın özgürlüğü odaklı bir Kürtçe slogandır.[1][2][3][4][5] Sloganın oluşumunda ve yaygınlaşmasında PKK'nın kurucusu Abdullah Öcalan'ın Kürtçe jin ve jiyan sözcükleri etrafında geliştirdiği siyasi teori etkilidir.[6][7][8][9][10] Sloganın Türkiye'de kullanımı tartışmalıdır.[11][12]
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdullah Öcalan, 90'lı yıllardan başlayarak, özellikle 1994-1998 yılları arasında jin ile jiyan kelimelerini birçok kez bir arada kullandı. Özellikle Kürtçe'de kadın (jin) ve yaşam (jiyan) kelimelerinin köklerinin aynı olması nedeniyle birlikte kullanımı kolaylıkla yaygınlaşmıştır. Örneğin PKK 1999 yılında “Jin Jiyan” (“Kadın-Hayat”) başlıklı bir kitapçık yayınlamış ve 2000'li yıllardan itibaren “Jin, Jiyan” sloganı YPJ tarafından yaygın olarak kullanılmıştır.[13][14] Sloganın "Jin, Jiyan, Azadi" formunu ise 2009 yılında idam edilen PJAK militanı Shirin Alamholi'den aldığı iddia edilmiştir.[13][15]
Slogan Öcalan'ın teorize ettiği jineoloji ile ilişkilidir.[16] Slogan, 2000'lerde Kürt kadınlarının politik aktivitelerine damga vurdu ve yazılışı, ritmi ve çağrışımındaki önemi dolayısıyla cazibeli bir slogan sayıldı.[10] Slogan ayrıca IŞİD'e karşı savaş sırasında da Kürtler arasında kullanıldı.[17]
Dünyada kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Afganistan
[değiştir | kaynağı değiştir]20 Eylül 2022'de, Afgan kadınlar tarafından İran'da protesto yapan kadınlara destek için düzenlenen bir protestoda bu slogan atıldı.[18]
Almanya
[değiştir | kaynağı değiştir]2022 yılı 22 Ekim Cumartesi günü, Berlin’de on binlerce kişi, Mahsa Amini’nin ölümüyle harekete geçen İranlı protestoculara destek vermek için toplandı. Kadın-Yaşam-Özgürlük kolektifi tarafından organize edilen gösteri, Berlin’in Tiergarten parkındaki Zafer Sütunu’ndan başlayarak Berlin merkezine doğru devam etti. Berlin polisi, katılımcı sayısını yaklaşık 80.000 olarak tahmin etti. Göstericiler, İran’ın Aslan ve Güneş bayrağını ve İran rejimini kınayan pankartları taşıyarak İngilizce ve Almanca olarak “Kadın, Yaşam, Özgürlük” sloganını tekrarladı. Etkinliğin öne çıkan anlarından biri, bir konuşmacının uluslararası toplumu İran büyükelçilerini sınır dışı etmeye ve Ali Hamaney ile müzakerelerden kaçınmaya çağırarak İran’da muhaliflere yönelik hızlı ve sert müdahaleyi eleştirmesiydi. Protestoya Almanya ve Avrupa’nın çeşitli bölgelerinden katılımcılar katıldı.[19]
Fransa
[değiştir | kaynağı değiştir]2018'de Cannes Film Festivali sırasında, Girls of the Sun filminin oyuncu kadrosu "jin jiyan azadî" sloganını attı.[20] Fransız Libération gazetesi sloganı Farsça dilinde ön sayfasında tesettürsüz İranlı kadınların olduğu bir fotoğraf ile birlikte kullandı.[21]
Hindistan
[değiştir | kaynağı değiştir]2024 Meyeder Raat Dokhol Hareketi sırasında Kalküta’da yol üzerine "Kadın, Yaşam, Özgürlük" sloganının yazıldığı görüldü. Vatandaşlar, özellikle gece saatlerinde, toplumda kadınların daha güvende olmalarını talep ediyordu.[22]
Kanada
[değiştir | kaynağı değiştir]Toronto Üniversitesi topluluğundan birkaç yüz kişi, Eylül 2022'de Mahsa Amini'nin yasını tutmak için Convocation Hall’da bir anma töreni düzenledi. Bu törende Toronto Üniversitesi topluluğu Ocak 2020'de İran Devrim Muhafızları (IRGC) tarafından düşürülen 752 sefer sayılı uçaktaki üyelerini andı. İranlı kadın hakları aktivisti Azam Jangravi ve uçak kazası mağdurlarıyla bağlantılı diğer konuşmacılar, törende şiddet içeren rejimi kınadı ve LGBTQ+ bireyler de dahil olmak üzere toplumsal cinsiyete dayalı taciz ve şiddetin sona ermesi çağrısında bulundu. Tören ayrıca İran diasporasındaki kişilerin İran'a dönme konusundaki korkularına dikkat çekti ve rejimin baskısına karşı verilen geniş çaplı hareketi vurgulayarak özgürlük ve hak mücadelesinde queer bireylerin de yer aldığını öne çıkardı. Protesto ile ilgili videolarda İngilizce olarak “Kadın, Yaşam, Özgürlük” sloganının kullanıldığı görülmekteydi.[23]
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Slogan Türkiye’de Cumartesi Anneleri tarafından defalarca kullanılmıştır.[20] Slogan, 21 Eylül 2022’de İran İslam Cumhuriyeti Büyükelçiliği önünde toplanarak protesto eden İranlı göstericiler tarafından da tekrar edildi.[24]
2024 yılının Ekim ayında Trabzon'da, kadın cinayetlerine karşı yapılan protestoda bir grup tarafından bu slogan kullanıldı. Ancak katılımcılardan bazıları sloganın Selahattin Demirtaş ve Abdullah Öcalan'a ait olduğunu iddia ederek tepki gösterdi.[11][12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Jina Mahsa Amini: The face of Iran's protests – DW – 12/06/2022". Deutsche Welle (İngilizce). 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
- ^ "Woman, Life, Freedom | Iran, Movement, History, & Jina Mahsa Amini | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 6 Mart 2024. 10 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
- ^ BBC News (13 Ekim 2022), What’s behind the Iranian protest chant of ‘Woman, Life, Freedom’? - BBC Newsnight, 30 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Ekim 2024
- ^ Fatos (17 Ağustos 2024). "Hindistan'da kadınlar şiddete karşı sokaklarda: 'Jin, jiyan, azadi' pankartı açıldı". PİRHA. 17 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2024.
- ^ "Hindistan'da 'jin, jiyan, azadî' pankartıyla eylem". 13 Ekim 2024. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Abdullah Öcalan describes "Woman, Life, Freedom" on 8 March 1997". medyanews.net. 17 Kasım 2023. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
- ^ "Tuncel: Jin jiyan azadî'nin fikriyat sahibi Abdullah Öcalan'dır". Yeni Yaşam Gazetesi | Yeni Yaşam. 22 Eylül 2024. 22 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
- ^ "Sihirli formül: Jin, Jiyan, Azadî! – Jin Dergi". 22 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
- ^ Bocheńska, Joanna (2018). Rediscovering Kurdistan’s Cultures and Identities: The Call of the Cricket. Palgrave Macmillan. s. 47.
- ^ a b Çağlayan, Handan (2019). Women in the Kurdish Movement: Mothers, Comrades, Goddesses. Springer Nature. s. 197.
- ^ a b "Trabzonlu genç kızın tepki gösterdiği o slogan!". 61SAAT - TRABZON HABER SAYFASI. 9 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2024.
- ^ a b "Trabzon'da Kadın Hakları Yürüyüşünde Skandal!". Günebakış Trabzon Haber. 8 Ekim 2024. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ a b Collective, CrimethInc Ex-Workers (8 Mart 2023). "CrimethInc. : Jin, Jiyan, Azadi (Woman, Life, Freedom): The Genealogy of a Slogan". CrimethInc. (İngilizce). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ News, Medya (7 Ekim 2022). "'Jin, Jîyan, Azadî' in the words of their creators: Öcalan and Kurdish women". Medya News (İngilizce). 23 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Ghaderi, Farangis (Ocak 2024). "Jin, Jiyan, Azadi and the Historical Erasure of Kurds". International Journal of Middle East Studies (İngilizce). 55 (4): 722. doi:10.1017/S002074382300137X. ISSN 0020-7438. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Neven, Brecht; Schäfers, Marlene (25 Kasım 2017). "Jineology: from women's struggles to social liberation". ROAR Magazine. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022.
- ^ Hamad, Words by Sarah Lazarus Photographs by Sonja (28 Ocak 2019). "Women. Life. Freedom. Female fighters of Kurdistan". CNN (İngilizce). 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ "همصدایی زنان افغانستان با زنان ایران درپی قتل مهسا امینی: ما همسرنوشتیم" [Afghan women's solidarity with Iranian women after the murder of Mahsa Amini: We share the same fate]. ار.اف.ای – RFI (Farsça). 20 Eylül 2022. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
- ^ "Tens of thousands gather in Berlin to protest against Tehran regime". euronews (İngilizce). 22 Ekim 2022. 29 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
- ^ a b "شعار "زن، زندگی، آزادی" از کجا آمد؟". آسو (Farsça). 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ "«Femme, vie, liberté». 26 septembre 2022". Libération (Fransızca). 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ "Thousands of Indians are out on the streets again after 12 years, over the rape and murder of a woman doctor". Reuters. 22 Ağustos 2024. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2024.
- ^ ""Woman, life, freedom": U of T community rallies after death of young Iranian woman". The Varsity (İngilizce). 26 Eylül 2022. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024.
- ^ Çeri, Ufuk (4 Ekim 2022). "İranlı kadınlardan Mahsa Amini için konsolosluk önünde eylem: "Kahrolsun diktatörlük"". Medyascope. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.