Kümbet Camii

Kümbet Camii ya da Havariler Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Առաքելոց Եկեղեցի Surb Arakelots' yekeğets'i), Kars'ta yer alan tarihi bir yapı. 10. yüzyılda Ermenilerin katedral kilisesi olarak inşa edilen yapı, Doğu'nun Ayasofya'sı diye nitelendirilir. Ermeni Kırımı'ndan sonra camiye çevirilmiştir.^[1]

Tarihçe

10. yüzyılda Kars ve civarında hüküm sürmüş Ermeni Bagratuni Krallığı döneminde bir Ermeni-Gürcü kilisesi olarak inşa edilmiştir, bu civarda yaşayan Ermenilere ve Gürcülere ibadet imkânı sağlamıştır. Kral Abas'ın yaptırdığı kilise beş yıl içinde bitirilmiştir. Bu yapı bir ibadethaneden ziyade Hristiyanlık için büyük bir kutsallığa sahip olan 12 Havari'yi anma münasebeti ile de yapılmıştır.

Daha sonra 1064 yılında Müslüman egemenliğine geçen yöredeki bu kilise camiye dönüştürülerek Kümbet Camii adını almıştır.^[2] Bölge Rus hakimiyetine girince cami Rus Ortodoks kilisesine çevrilmiş, 1918 yılında Türk hakimiyetine girince yeniden camiye çevrilmiştir.^[3] 1964 yılında ise müzeye dönüştürülerek, Kars'ta yapılan kazılardan elde edilen tarihî eserler burada sergilenmeye başlanmıştır. Kars Müzesi adıyla da bilinen bu eski ibadethane, bu işlevini 1981 yılına kadar sürdürmüştür. 1993 yılından bu yana yine cami olarak kullanılmaktadır.^[4]

Mimari

Yapı, merkezi planlı dört nişle genişleyen dik açılara sahiptir. Kubbesi konik biçiminde olan yapı, kubbe altındaki nişler içte yuvarlak dışta beş köşeli olarak yapılmıştır. Yapının ana girişi batı tarafındadır. Ayrıca güney ve kuzey taraflarda da iki giriş kapısı mevcuttur. Apsis yarım daire biçimindedir. Bunun yanı sıra apsisi de içerisine alan 12 metre çapındaki kubbe altı ana mekanı 8 tane ince uzun tonoz kemerli pencere ile aydınlatılmıştır. Havariler Kilisesi yöreye özgü düzgün kesme bazalt taşından yapılmıştır. Mimari bakımdan Ermeni kiliselerinin tipik özelliklerine sahiptir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kümbet Mosque ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Radikal Gazetesi'nin yapıyla ilgili haberi6 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
^ https://books.google.com.tr/books?id=sGrEDwAAQBAJ&pg=PA22&dq=k%C3%BCmbet+camii+kars&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiau9atws_nAhU4VRUIHZT6DVkQ6AEIKTAA#v=onepage&q=k%C3%BCmbet%20camii%20kars&f=false ^{[yalın URL]}
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.

[2] ttps://books.google.com.tr/books?id=sGrEDwAAQBAJ&pg=PA22&dq=k%C3%BCmbet+camii+kars&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiau9atws_nAhU4VRUIHZT6DVkQ6AEIKTAA#v=onepage&q=k%C3%BCmbet%20camii%20kars&f=false ^{[yalın URL]}

[3] "Arşivlenmiş kopya". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.

[4] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]