Karaküske Çoodu
| Karaküske Çoodu | |
|---|---|
| Doğum | 5 Mayıs 1936 Samagaltay, Tes Hem |
| Ölüm | Tuva Cumhuriyeti |
| Meslek | Yazar, çocuk yazarı, gazeteci |
| Milliyet | Tuva |
Karaküske Çoodu (Tıva Türkçesi: Кара-Күске (Кара-оол) Күнзекович Чооду veya Kara-Küske (Kara-ool) Künzekoviç Çoodu; 5 Mayıs 1936), Tıvalı yazar, şair, gazeteci.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoodu, 1936 5 Mayıs 1936'da Tıva Arat Cumhuriyetinin Tes-Hem bölgesinin Samagaltay yerleşiminde doğdu. Samagaltay 7 yıllık okulunu, Kızıl'ın ziraat mühendisliğini ile devlet öğretmen enstitüsünü okudu.
Önce çobanlık yapmış, çiftçilik ve ziraat mühendisliği görevlerini yapmıştır. «Tıvanıñ anıyaktarı» adında gençlik gazetesinde görev almış, «Sıldısçıgaş» yazarı olmuş ve sonra da «Şın» (Hakikat) gazetesinde 19 yıl çalışmıştır. «Ulug-Hem», «Hem-Beldiri», «Ene sözü» gazetelerinin editörlüğünü yapmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk şiiri olan "Hünezin" 1953 yılında "Sıldısçıgaş" gazetesinde yayınlandı. Çoodu, çocuklar için şiir ve öyküler yazıyordu. Şiirlerinin teması, memleketinin güzelliği, ren geyiği çobanlarının yaşamı ve eseridir. Çocuklar için şiir kitabı "Hayaller satılsaydı" 2002 yılında Kızıl'da yayınlandı ve hemen Tuva okul çocuklarının çok beğendiği kitaplarından biri oldu. "Eğitim Programı" nın derleyicisi ve ortak yazarıdır. Anaokullarında eğitim "(1986, 1996), gazetecilik kitabı" Samagaltai - Tuva'nın ilk başkenti "(1996) makaleleri cumhuriyetçi gazete ve dergilerin sayfalarında yayınlandı. "Kötü bir alâmet, acınacak bir hikaye" öyküsünde, bastırılmışların içinde bulunduğu kötü durum hakkında yazdı.Kaleminde, 1930'larda ve 40'larda Tuva'da kanlı baskılar döneminde işgale uğramamış insanların sembolü haline gelen Tuva arat Ezir-Kara'nın özgür atı efsanesine aittir.[1] Çoodu Kara-Küske - Çocuklar İçin İncil'in Tuva Türkçesine tercümesini yapmıştır. SSCB Gazeteciler Birliği (1968), Tıva Cumhuriyeti Yazarlar Birliği (1991), Rusya Yazarlar Birliği (2001) üyesiydi .
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- «Esli bı prodavalis snı» Uruglarga şülükter. Rusça . Kızıl, 2002.- 32 syf.
- «Damdı» Uruglarga şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1969. – 34 syf.
- «Hünneerek» Uruglarga şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1974. – 26 syf.
- «Sook doñar be?» Çeçen çugaalsyf. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1976. – 46 syf.
- «Anaylarım» Şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1986. – 54 syf.
- «Bert-Dag şkolazınıñ 50 çılı» proza. 1991.
- «A'tka turaskaal» Oçerkter, şülükter, üleger domaktar, kojamıktsyf. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1995. – 80 syf.
- «Karmanımda çüü bar dep?» Şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1996. – 111 syf.
- «Kıstar harı aytırbañar! Örşeе-örşeе!» Şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1996. – 48 syf.
- «Yöreelder» Bayır çediriişkinneri, kuda-bayırlaldarga algaglar bolgaş çalbarıglar, nayır-doyje çalalgalar, başkılar dañgınalar mööreyleringe yöreelder. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1997. – 128 syf.
- «Erа, ıglançıg tooju» Tooju. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 1999. – 39 syf.
- «Çırgalandım» Ort.şk. 50 çıl oyunga. Na tuv. yaz. Kızıl, 2000. – 84 syf.
- «Şkolavıs» Samagaldaynıñ А.Ç. Kunaа attıg № 1 ortumak şkolazı. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2004. – 76 syf.
- «Mögeyig» Samagaldaynıñ 240 çıl oyunga. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2004. – 43 syf.
- «Kızılıvıs». Tıva Türkçesinde. 2006.
- «Enereldig Erzin-Tyezim». Tıva Türkçesinde. 2006.
- «Hamık ujur kadıkşılda» Şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2006. – 93 syf.
- «Çaа yöreelder» Bayır çediriişkinneri, kuda-bayırlaldarga algaglar bolgaş çalbarıglar, nayır-doyje çalalgalar, eş-öörge çaagay küzelder. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2006. – 183 syf.
- «Tıva kiji atka ınak». Tıva Türkçesinde. 2007.
- «Amıdırap öörenilem» Çaş, sadik nazılıg bolgaş şkolaçı uruglarga şülükter. (Yaşayıp Öğrenelim - Okul öncesi ve ilkokul öğrencilerine yönelik şiirler). Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2007. – 160 sayfa.
- «Töögü döstüg, törel uktug». Tıva Türkçesinde. 2008.
- «Hooylu bilbes – hol dögeer» Tıvaga erge-hooylu ajılınıñ dugayında töögü-surtaaldıg material. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2008. – 64 syf.
- «Çılım çül аan?» Şülükter. Tıva Türkçesinde. Kızıl, 2010. – 63 syf.
- «Tojuvus – toojuvus». Tıva Türkçesinde. 2009.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tuva yazarları («Tıvanıñ çogaalçıları / Pisateli Tuvı») 2000 yılda çıkmış kitap
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kara Kartal EZİR KARA 12 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – centerasia.ru
- Çocuk yazarı ve gazeteci Kara-Küske Kunzekoviç Çoodu – TGŞİ'nin websayfası