Konstanz Konsili
 |
| Makale serisinden |
| Katolik Kilisesi Ekümenik konsilleri |
|---|
 |
| 4 ve 5. yüzyıllar |
|
| 6 ve 9. yüzyıllar arası |
| 12 ve 14. yüzyıllar arası |
| 15 ve 16. yüzyıl |
| 19 ve 20. yüzyıl |
Konstanz Konsili (Latince: Concilium Constantiense;[1] Almanca: Konzil von Konstanz) 1414'ten 1418'e kadar günümüz Almanya'sındaki Konstanz Piskoposluğu'nda (Constance) toplanan Katolik Kilisesi'nin Ekümenik konsilidir. Konsil, geri kalan papa iddiacılarını görevden alarak veya istifalarını kabul ederek ve Papa V. Martinus'u seçerek Batı Bölünmesi'ni sona erdirmiştir. Bu, İtalya dışında gerçekleşen son papalık seçimidir.
Konsil ayrıca Jan Hus'u kafir olarak kınamış ve sivil otorite tarafından infazını kolaylaştırmış ve Töton Şövalyeleri, Litvanya Büyük Dükalığı ile Polonya Krallığı arasındaki bir anlaşmazlığa yanıt olarak ulusal egemenlik, paganların hakları ve adil savaş konularında karar vermiştir.
Konsil aynı zamanda dini uzlaşmacılık ve papalığın üstünlüğü konusundaki tartışmalardaki rolü nedeniyle de önemlidir. Konstanz, Katolik Kilisesi'nin anayasasına ilişkin özellikle iki önemli kararname yayınlamıştır: Ekümenik konsillerin en azından belirli durumlarda papalara üstünlüğünü ileri süren Haec sancta (1415) ve konsillerin her nn yılda otomatik olarak toplanmasını öngören Frequens (1417). Bu kararnamelerin statüsü konsilden sonraki yüzyıllarda tartışmalı hale gelmiş ve Frequens hiçbir zaman uygulamaya konulmamıştır. Her ne kadar Haec sancta, en azından 19. yüzyıla kadar kilisenin büyük bir kısmı tarafından bağlayıcı olarak kabul edilmeye devam etse de, günümüz Katolik ilahiyatçıları genellikle bu kararları ya geçersiz olarak ya da daha geniş imalar olmaksızın belirli bir duruma verilen pratik yanıtlar olarak görmektedirler.
Kökeni ve arka planı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konsilin temel amacı Avignon Papalığı sonrası yaşanan karışıklıktan kaynaklanan Papalık ayrılığını sona erdirmekti. Papa XI. Gregorius'un 1377'de Roma'ya dönüşü, ardından ölümü (1378'de) ve halefi Papa Urban VI'nın tartışmalı seçimi, bir dizi kardinalin ayrılması ve 1378'de Avignon merkezli rakip bir papanın seçilmesiyle sonuçlanmıştır. Otuz yıllık bölünmenin ardından rakip saraylar, iddia sahibi iki papayı görevden alıp yenisini seçerek durumu çözmek amacıyla Pisa Konsili'ni topladılar. [2] Konsil, böyle bir durumda, piskoposlardan oluşan bir konsilin, Roma piskoposu olsa bile, tek bir piskopostan daha fazla yetkiye sahip olduğunu iddia etmiştir. Seçilmiş Antipapa V. Alexander ve onun halefi Antipapa XXIII. Ioannes (20. yüzyıl Papa XXIII. Ioannes ile karıştırılmamalıdır), özellikle Avignon antipapası pahasına geniş bir destek kazanmış olsa da, bölünme devam etmiş; şimdi iki değil ama üç kişiyi de içeriyordu: Roma'da XII. Gregorius, Avignon'da XIII. Benedictus ve XXIII. Ioannes.
Bu nedenle, aralarında Romalıların ve Macaristan'ın (ve daha sonra Kutsal Roma İmparatoru) Kralı Sigismund'un da bulunduğu pek çok otorite, sorunun çözülmesi için başka bir konsilin kurulması yönünde baskı yaptılar. Bu konsil, XXIII. Ioannes tarafından çağrıldı ve 16 Kasım 1414 ile 22 Nisan 1418 tarihleri arasında Almanya'nın Konstanz kentinde düzenlenmiştir. Konsile yaklaşık 29 kardinal, 100 "eğitimli hukuk ve ilahiyat doktoru", 134 başrahip ve 183 piskopos ve başpiskopos katılmıştır.
Katılımcılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sigismund 1414 Noel Arifesinde gelmiş ve kilisenin imparatorluk koruyucusu sıfatıyla konsilin gidişatı üzerinde derin ve sürekli bir etki yaratmıştır. yKonsildeki bir yenilik de piskoposların bireysel olarak oy vermek yerine ulusal bloklarda oy kullanmasıydı. Ulusların oylaması büyük ölçüde İngiliz, Alman ve Fransız üyelerin inisiyatifiyle gerçekleşmiştir. Üniversitelerin "uluslarını" taklit eden bu tedbirin yasallığı fazlasıyla şüpheliydi ancak Şubat 1415'te uygulandı ve bundan sonra pratikte kabul edildi, ancak konsilin herhangi bir resmi kararnamesi tarafından hiçbir zaman yetkilendirilmedi. Dört "ulus" İngiltere, Fransa, İtalya ve Almanya'dan oluşuyordu; Almanlarla birlikte Polonyalılar, Macarlar, Danimarkalılar ve İskandinavyalılar da sayılmıştı. İtalyan temsilciler toplantıya katılanların yarısını oluştururken, nüfuz bakımından yirmi milletvekili ve üç piskopos gönderen İngilizlerle eşittiler. Başlangıçta bulunmayan İspanyol milletvekilleri (Portekiz, Kastilya, Navarre ve Aragon'dan), yirmi birinci oturumda konsile katıldılar ve vardıklarında beşinci ülkeyi oluşturdular.[3]
Kararnameler ve doktrinsel durum
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni meclisin birçok üyesi (nispeten az sayıda piskopos, ancak birçok teoloji, kanon ve medeni hukuk doktoru, piskoposların vekilleri, üniversitelerin milletvekilleri, katedral yetkilileri, vekiller vb., prenslerin temsilcileri vb.) Kral Sigismund gibi üç papanın da gönüllü olarak tahttan çekilmesini şiddetle desteklediler.[3]
Her ne kadar XXIII. John'a çok sayıda eşlik eden İtalyan piskoposlar onun meşruiyetini desteklese de, konsile karşı giderek daha fazla şüphe duymaya başladı. Kısmen, İtalyan bir kaynağın karakterine yönelik şiddetli isimsiz saldırısına yanıt olarak, 2 Mart 1415'te istifa sözü vermiştir. Ancak 20 Mart'ta gizlice şehirden kaçmış ve arkadaşı Avusturya-Tirol Dükü Frederick'in topraklarındaki Schaffhausen'e sığınmıştır.[3]
Konsilin otoritesine öncelik veren ve böylece dini uzlaşmanın kaynağı haline gelen ünlü Haec sancta synodus kararnamesi, 6 Nisan 1415'teki beşinci oturumda yayımlanmıştır:
Kutsal Ruh'ta meşru bir şekilde toplanmış, genel bir konsil oluşturan ve Katolik kilisesi savaşçılığını temsil eden bu konsil, doğrudan İsa'dan gelen güce sahiptir; ve hangi devlet ve haysiyete sahip olursa olsun herkes, hatta papalık bile, inançla, söz konusu bölünmenin ortadan kaldırılmasıyla ve söz konusu Tanrı kilisesinin baş ve üyelerindeki genel reformla ilgili konularda buna uymak zorundadır.
Haec sancta synodus, Conciliar reform hareketinin en yüksek noktasına işaret etmektedir.[a][4]
Konsilin kararları, Basel Konsil'nin emriyle 1442'ye kadar kamuoyuna açıklanmadı; 1500 yılında basıldılar. Nasıl sona ereceğine dair bir kitabın oluşturulması konsil tarafından emredildi ve böylece 1415 yılında Ars moriendi başlığı altında yazıldı.
Haec sancta bugün Katolik Kilisesi tarafından genel olarak geçersiz sayılmaktadır; bunun nedeni, XII. Gregorius'un o dönemde meşru papa olması ve kararnamenin, onaylanmadan önce konsil tarafından bir oturumda kabul edilmesiydi. Bu okumaya göre, Konstanz Konsili'nin ilk oturumları, bir antipapanın yetkisi altında toplanmış, geçersiz ve yasadışı bir piskoposlar toplantısını temsil ediyordu. Ancak bu tarih yazımı, konsilin kendisinden çok daha sonraki bir döneme aittir: XXIII. John tarafından temsil edilen Pisan soyu, konsil zamanında yalnızca Latin kilisesinin çoğunluğu tarafından değil, aynı zamanda daha sonra Papa V. Martinus tarafından da meşru kabul edilmiştir. Yalnızca "itaatleriyle tanınan papalar" olan diğer iki iddiacının aksine, John'u "selefimiz" olarak görüyordu. Konsilin iki bölümünü birbirinden ayıran spesifik argüman, görünüşe göre ilk olarak 17. yüzyıl Sorbonne ilahiyatçısı André Duval tarafından ortaya atılmış ve 19. yüzyıl ultramontanizminin etkisi altında Katolik Kilisesi içinde haklılığı kanıtlanmadan önce bir süre kenarda kalan bir görüş olarak kalmıştır. [5]
Batı Bölünmesini Sona Erdirmek
[değiştir | kaynağı değiştir]Konstanz Katedrali'nin yüksek sunağı önünde tahta çıkan Kral Sigismund'un desteğiyle Konstanz Konsili, papalık iddiasında bulunan üç kişinin de tahttan çekilmesini ve bir başkasının seçilmesini tavsiye etmiştir. Kısmen Kral'ın sürekli varlığı nedeniyle, diğer yöneticiler kimin papa olacağı konusunda söz sahibi olmalarını talep ettiler.[6]
XII. Gregorius daha sonra Konstanz'a temsilciler gönderdi ve ona Ekümenik Konsil toplama, açma ve başkanlık etme konusunda tam yetki verdi; ayrıca onlara papalıktan istifasını sunma yetkisi verdi. Bu, Batı Bölünmesinin sonunun yolunu açacaktır.
Elçiler, Kral Sigismund ve toplanmış Piskoposlar tarafından kabul edilmiş ve Kral, duruşmaların başkanlığını papalık elçileri Ragusa'lı Kardinal Giovanni Dominici ve Prens Carlo Malatesta'ya devretmiştir. 4 Temmuz 1415'te, Dominici ve Malatesta'yı konsilde vekilleri olarak atayan XII. Gregorius'un fermanı, toplanan Piskoposların önünde resmen okundu. Kardinal daha sonra XII. Gregorius'un konsili toplantıya çağıran ve sonraki eylemlerine izin veren kararnamesini okudu. Bunun üzerine Piskoposlar çağrının kabul edilmesi yönünde oy kullandı. Prens Malatesta derhal konsile, Papa XII. Gregorius'dan gelen bir komisyon tarafından Papa adına Papalık Tahtından istifa etme yetkisi verildiğini bildirdi. Konsile, tahttan çekilmeyi bu noktada mı yoksa daha sonraki bir tarihte mi almayı tercih edeceklerini sordu. Piskoposlar Papalığın tahttan çekilmesinin derhal kabul edilmesi yönünde oy kullandı. Bunun üzerine XII. Gregorius'un, vekiline kendi adına Papalıktan istifa etmesi için yetki veren komisyonu okundu ve XII. Gregorius adına hareket eden Malatesta, XII. Gregorius'un papalığın istifasını ilan etti ve istifanın yazılı bir kopyasını meclise teslim etti.
Eski Papa XII. Gregorius, daha sonra konsil tarafından, Papa'nın hemen altında yatılan Porto ve Santa Ruffina'nın Kardinal Piskoposu olarak atandı (bu da onu kilisedeki en yüksek rütbeli kişi yaptı, çünkü tahttan çekilmesi nedeniyle Roma'da Peter'ın Makamı boştu). XII. Gregorius'un kardinalleri konsil tarafından gerçek kardinaller olarak kabul edildi, ancak konsil üyeleri, yeni bir papanın kilisedeki acil sorunların daha fazla tartışılmasını kısıtlayacağı korkusuyla yeni bir papa seçmeyi ertelediler.
Anti-papaların tümü görevden alındığında ve yeni Papa V. Martinus seçildiğinde, XII. Gregorius'un tahttan çekilmesinin üzerinden iki yıl geçmiş ve XII. Gregorius çoktan ölmüştü. Konsil, verasetin meşruluğunun korunmasına büyük özen göstermiş, onun tüm kararlarını onaylamış ve yeni bir papa seçilmiştir. Kasım 1417'de seçilen yeni papa V. Martinus, kısa süre sonra papalık makamının mutlak otoritesini öne sürmüştür.
Jan Hus'un kınanması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konsilin ikinci hedefi Pisa Konsil'inde (1409) başlatılan reformları sürdürmekti. Reformlar büyük ölçüde açılış oturumunda adı geçen ve 4 Mayıs 1415'teki sekizinci oturumda kınanan John Wycliffe'e ve yandaşlarıyla birlikte Jan Hus'a yönelikti. Yolculuk için verilen güvenli geçiş izni kapsamında Konstanz'a çağrılan Hus, konsil tarafından sapkınlıktan suçlu bulunarak laik mahkemeye teslim edildi. "Konstance'ın bu kutsal meclisi, Tanrı'nın kilisesinin yapabileceği başka bir şey olmadığını görerek, Jan Hus'u laik otoritenin kararına bırakıyor ve onun laik mahkemede yargılanmasına karar veriyor." (Konstanz Konsil'i Toplantısı 15 - 6 Temmuz 1415). Laik mahkeme onu kazığa bağlanarak yakılarak idam edilmeye mahkûm etti.
Hus'un bir destekçisi olan Praglı Jerome, Konstanz'a yardım teklif etmek için geldi ancak benzer şekilde tutuklandı, yargılandı, sapkınlıktan suçlu bulundu ve aynı laik mahkemeye teslim edildi ve Hus ile aynı sonuç elde edildi. Poggio Bracciolini konsile katıldı ve sürecin Jerome'a karşı adil olmadığını anlattı.[7]
Paweł Włodkowic ve Konstanz Konsili'ndeki diğer Polonyalı temsilciler Hus'u açıkça savunmuşlardır.
Polonya-Litvanya-Töton çatışması
[değiştir | kaynağı değiştir]1411'de Birinci Toruń Barışı, Töton Şövalyeleri'nin Polonya Krallığı ve Litvanya Büyük Dükalığı ile savaştığı Leh-Litvan-Töton Savaşı'nı sona erdirdi. Ancak barış istikrarlı değildi ve Samogitya sınırlarının çizilmesi konusunda başka çatışmalar ortaya çıktı. Gerilimler 1414 yazında kısa süren Kıtlık Savaşı'na yol açtı. Anlaşmazlıklara Konstanz Konsili'nin aracılık edeceği sonucuna varıldı.
Polonya-Litvanya'nın konumu, Litvanya'ya karşı Töton haçlı seferinin yasallığına karşı çıkan Jagiellon Üniversitesi rektörü Paulus Vladimiri tarafından savunulmuştur. Zorla din değiştirmenin, gerçek bir din değiştirmenin önemli bir bileşeni olan özgür iradeyle bağdaşmadığını savunmuştur.[8] Bu nedenle Şövalyeler ancak paganların Hristiyanların doğal haklarını ihlal etmesi durumunda savunma savaşı yürütebilirlerdi. Vladimiri ayrıca kafirlerin saygı duyulması gereken haklara sahip olduğunu ve ne Papa'nın ne de Kutsal Roma İmparatoru'nun bu hakları ihlal etme yetkisine sahip olmadığını ortaya koymuştur. Litvanyalılar ayrıca Şövalyeler tarafından işlenen zulümlere tanıklık etmek üzere bir grup Samogit temsilcisini de getirmişlerdir.[8]
Dominikli ilahiyatçı Falkenbergli John, Polonyalıların en şiddetli rakibi olduğunu kanıtlamıştır. Liber de doctrina'sında Falkenberg şunu savunmuştur:
İmparator barışçıl kafirleri bile sırf pagan oldukları için öldürme hakkına sahiptir. ... Polonyalılar, kafirleri savundukları için ölümü hak ediyorlar ve kafirlerden daha çok yok edilmeleri gerekiyor; egemenliklerinden yoksun bırakılıp köleliğe indirilmeleri gerekir.[9]
Satira'da Polonya-Litvanya Kralı Jogaila'ya saldırdı ve onu kral olmaya layık olmayan "kuduz bir köpek" olarak nitelendirdi. Falkenberg bu tür iftiralardan dolayı kınandı ve hapsedildi. [10] Diğer rakipler arasında Büyük Üstad'ın gözetmeni Peter Wormditt, San Gimignano'lu Dominic, John Urbach, Novara'lı Ardecino de Porta ve Ciudad Piskoposu Rodrigo Andrew Escobar vardı. Gerçek inancı yaymanın Hristiyanların kutsal bir görevi olması nedeniyle Şövalyelerin haçlı seferinde tamamen haklı olduklarını savundular. [10] Kardinal Pierre d'Ailly, hem Polonya'nın hem de Töton pozisyonlarını bir şekilde dengelemeye çalışan bağımsız bir görüş yayınladı.[8]
Konsil, merkezi Medininkai'de olacak ve Litvanya piskoposluklarına bağlı Samogitia Piskoposluğunu kurdu ve ilk piskopos olarak Trakai'li Matthias'ı atadı. Papa V. Martinus, sırasıyla Polonya Kralı ve Litvanya Büyük Dükü olan Litvanyalılar Jogaila ve Vytautas'ı, Katolikliklerinin tanınması amacıyla Pskov ve Veliki Novgorod'da genel vekil olarak atadı. [10] Bir başka nafile müzakere turundan sonra 1422'de Gollub Savaşı patlak verdi. Melno Antlaşması ile sona erdi. Polonya-Litvanya-Töton savaşları bir yüz yıl daha devam etti.
Daha sonraki durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Papa V. Martinus, konsilin kararlarına doğrudan itiraz etmemiş olsa da, onun halefi IV. Eugenius, Floransa Konsili'ndeki bir grubun Haec sancta ve Frequens hükümlerini bir inanç meselesi ilan etme girişimini reddetti. Konuyla ilgili 1439 tarihli fermanı Moyses vir Dei, Floransa Konsili tarafından finanse edilmiştir.[11] Beşinci Lateran Konsili'ni (1512-17) toplayan Papa II. Julius, Frequens'in gücünü kaybettiğini ayrıca belirtti;[12] Lateran V'in bazen kendisinin Haec sancta'yı yürürlükten kaldırdığı düşünülür, ancak okuması tartışmalıdır.[13] Her iki durumda da, Roma konsil tarafından yapılan hükümleri reddederken, Kilisenin önemli bir kısmı, özellikle de Fransa'da, olaydan çok sonra bile kararlarının geçerliliğini korumaya devam etti: Haec sancta, 1682 tarihli Galya Makalelerinde yeniden onaylandı. ve hatta 1869-70 Birinci Vatikan Konsili sırasında Florida'nın St. Augustine kentindeki Fransız-Amerikalı piskopos Augustin Vérot, müzakere kayıtlarına Haec sancta'yı eklemeye çalıştı.[14]
Birinci Vatikan Konsili'nde uzlaşmacılığın açıkça kesin olarak reddedilmesine rağmen, Konstanz'ın statüsüne ilişkin tartışma 20. yüzyılda yeniden alevlendi. 1960'lı yıllarda İkinci Vatikan Konsili bağlamında reformcu Katolik ilahiyatçı Hans Küng ve tarihçi Paul de Vooght Haec sancta'nın dogmatik karakterini savunarak, terimlerinin Vatikan I'deki papalık üstünlüğü tanımıyla bağdaştırılabileceğini öne sürdü.[15] Küng'ün iddiası Kardinal Franz König gibi din adamlarından destek aldı.[16] Diğer Katolik tarihçiler farklı görüşler benimsediler: Hubert Jedin, Haec sancta'yı yakın bağlamı dışında bağlayıcı bir geçerliliği olmayan bir acil durum önlemi olarak değerlendirirken, Joseph Gill kararnameyi kabul eden oturumun geçerliliğini tamamen reddetti.[17] Ancak Haec sancta hakkındaki tartışma 1970'lerde çözüme kavuşturulmadan yatıştı. [18]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Konstanz'da ve sonrasında uzlaşmacı politikalara ilişkin kısa ve güzel tartışmalar için bakınız Black 1998, ss. 67–76 ve Watts 2009, ss. 291–301
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Laínez, Diego (6 Ocak 1886). "Jacobi Laínez Disputationes Tridentinae". F. Rauch – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Frenken 2014.
- ^ a b c Shahan 1908.
- ^ "Council of Constance 1414-18". piar.hu. 1 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Oakley 2003.
- ^ Stober 2014.
- ^ Shepherd 1837.
- ^ a b c Christiansen 1997, s. 231.
- ^ Cassar 1997.
- ^ a b c Christiansen 1997.
- ^ Oakley 2003, s. 49.
- ^ Oakley 2003, s. 56.
- ^ Oakley 2003, s. 214.
- ^ Oakley 2003, s. 215.
- ^ Collins 2000, s. 182.
- ^ Tierney 2008, s. 319.
- ^ McNally 1970, s. 29.
- ^ Oakley 2003, ss. 257–60.
- Genel
- Black, Anthony (1998). "Popes and Councils". Allmand, Christopher (Ed.). The New Cambridge Medieval History (İngilizce). VII c. 1415 – c. 1500. Cambridge: University Press.
- Cassar, John (1997), The Rights of Nations: Reflections on the Address of Pope John Paul II to the 50th Session of the United Nations General Assembly, New York, 5 October 1995 (İngilizce), Center for Global Education, St. John's University, 22 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi
- Christiansen, Eric (1997). The Northern Crusades. 2nd (İngilizce). Penguin Books. ISBN 0-14-026653-4.
- Collins, Paul (2000). Upon this Rock: The Popes and Their Changing Role (İngilizce). Melbourne: Melbourne University Press. ISBN 978-0522848496.
- Frenken, Ansgar (2014). "Vom Schisma zur 'verfluchten Dreiheit'" [From the Schism to the 'Accursed Trinity']. Damals (Almanca). 46 (2). ss. 16-21.
- McNally, Robert E. (1970). "Conciliarism and the Papacy". Proceedings of the Catholic Theological Society (İngilizce). Cilt 25. ss. 13-30.
- Oakley, Francis (2003). The Conciliarist Tradition: Constitutionalism in the Catholic Church, 1300–1870 (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0199265282.
Shahan, Thomas (1908). "Council of Constance". Herbermann, Charles (Ed.). Katolik Ansiklopedi (İngilizce). 4. New York: Robert Appleton Company.- Shepherd, William (1837). The Life of Poggio Bracciolini (İngilizce). Londra: Harris Brothers for Longman, Rees, Orme, Brown, Green & Longman.
- Stober, Karin (2014). "Sigismunds Meisterstück" [Sigismund's Masterpiece]. Damals (İngilizce). 46 (2). ss. 24-31.}
- Stump, Phillip (1994). The Reforms of the Council of Constance (1414–1418) (İngilizce). Leiden: E.J. Brill. ISBN 90-04-09930-1.
- Tierney, Brian (2008). "Afterword: Reflections on a Half Century of Conciliar Studies". Christianson, Gerald; Izbicki, Thomas M.; Bellitto, Christopher M. (Ed.). The Church, the Councils, and Reform: The Legacy of the Fifteenth Century (İngilizce). Washington, D.C.: The Catholic University of America Press. ss. 313-28. ISBN 978-0813215273.
- Watts, John (2009). "Europe 1300–1500". The Making of Polities (İngilizce). Cambridge: University Press.[ISBN eksik]
- Welsh, Frank (2008). The Battle for Christendom: The Council of Constance, 1415, and the Struggle to Unite Against Islam (İngilizce). Constable.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
