Kutup Ayısı Seferi

1918 yılında Arkhangelsk'de esir alınan Bolşevik askerler

Kutup Ayısı Seferi, Eylül 1918 - Temmuz 1919 tarihleri arasında Rus İç Savaşına müdahil olan, Rusya'nın kuzeyindeki liman kenti Arkhangelsk'e çıkarak 5 bin kişilik silahlı kuvvetiyle Kızılordu'ya karşı savaşan ABD birliğinin seferidir.

İtilaf Devletlerinin müdahalesi

Kutup Ayısı Seferi Rusya'ya ABD Başkanı Woodrow Wilson tarafından İngiltere ve Fransa hükûmetlerinin çağrıları üzerine başlatılır. Kuzey Rusya bölgesine müdahaleyi amaçlayan İngiltere ve Fransa'nın üç amacı bulunuyordu:^[1]

Çarlık rejimine I. Dünya Savaşında askeri mühimmat desteği olarak gönderilmiş olan ve Arhangelsk'de bekleyen malzemelerin Almanların veya Bolşeviklerin eline geçmesini önlemek.
Trans-Sibirya Demiryolu hattında mahsur kalan Çekoslovak Lejyonunu kurtarmak için saldırıya geçmek.
Çekoslovak Lejyonunun da yardımıyla Kızılordu'yu yenerek anti-Bolşevik Beyaz Ordunun galip gelmesini sağlayarak I. Dünya Savaşındaki çöken Doğu Cephesinin yeniden açılması. Ayrıca bu sayede tehlikeli olarak görülen komünizmin bölgede yayılması da engellenmiş olacaktır.

14 Temmuz 1918 günü ABD Silahlı Kuvvetlerine ait 85. Alay Michigan'daki üssünden ayrılarak Fransa'daki Batı Cephesine katılmak için yola çıkar. Üç gün sonra Başkan Wilson, ABD askerlerinin sadece askeri mühimmat malzemelerinin korunmasını sağlamak üzere İtilaf Devletlerinin müdahalesine katılmayı kabul eder. ABD Ordusu Generallerinden John Pershing, Wilson'un emrini alınca bu birlikler İngiltere'de yeniden eğitilecek ve kışa uygun kıyafet ve ekipmanla teçhiz edilerek Kuzey Rusya'ya gönderilir. 4 Eylül 1918 günü Arkhangelsk'e varan birlikler burada önceden bulunan İngiliz Ordusunun komutası altına girer.

Sefer

İngiliz komutanlar bölgeye 2 Ağustos 1918 günü çıktıklarında Çarlık için gönderilen askeri malzemelerin zaten Bolşevikler tarafından alınarak Dvina Nehrine kadar götürüldüğünü öğrenirler. Böylelikle ABD birlikleri bölgeye çıkartma yapar yapmaz Çekoslovak Lejyonu'nu kurtarmak bahanesiyle Bolşeviklere karşı saldırılarda kullanılır. Dvina Nehri ve Vologda demiryolu hattı boyunca Bolşevik kuvvetlerle çarpışan ABD silahlı kuvvetleri altı hafta boyunca savaşır.

Ancak ABD ve İngiliz kuvvetlerinin ilerlemeleri sonucu cephe yüzlerce mil boyunca uzayacak ve iaşesi zorlaşacaktır. Ekim 1918'e gelindiğinde artık saldırı konumundan savunmaya geçmeye zorlanırlar.

İngiliz ve Amerikalı komutanlar anti-Bolşevik kuvvetlerle temas edemeyeceklerini anlayacaklar ve Çekoslovak Lejyonu'na ulaşma hedefinden vazgeçerek sadece bölgeyi ellerinde tutmakla yetinirler. Kış gelince Kızılordu saldırıya geçecek ve özellikle Vaga Nehri boyunca ilerleyecektir. ABD ve İngiliz Ordusu önemli kayıplar verecek ve oldukça geri hatlara çekilmek durumunda kalacaktır.

Rusya'da bulundukları süre içerisinde ABD silahlı kuvvetleri çatışmalarda 110 askerini kaybetmiştir. Ayrıca 70 kişi salgın hastalıktan ölmüş, 30 asker ise kaybolmuştur.

Geri çekiliş

I. Dünya Savaşının sonunu getiren ateşkes 11 Kasım 1918 tarihinde imzalanır. Bu tarihten itibaren özellikle ABD toplumunda ve asker ailelerinde yükselen savaş karşıtlığı bilinmeyen bir bölgeye gönderilen Kutup Ayısı Sefer Kuvveti askerleri yakınları tarafından da dile getirilir. Gazetelere yazılan yazılar ve Kongreye yapılan başvurularla kamuoyu oluşturulur. Ayrıca savaşın bittiğini öğrenen bölgedeki ABD askerleri hala neden Rusya'da bulunduklarını ve neden Bolşeviklerle savaştıklarını subaylarına sormaktaydılar.^[2]

1919 yılına gelindiğinde hala terhis edilmemiş olan İtilaf Devletleri ordu birliklerinden ayaklanma haberleri yükselir. Mart 1919'da 339. Piyade Alayındaki B Bölüğüne bağlı dört ABD askeri Rusya'da bulunmalarını protesto eden bir dilekçeyi imzaya açtıkları için savaş mahkemesine verilirler. Durumun ciddiyetini anlayan ve birliklerin ayaklanmak üzere olduğunu gören General Pershing birliklerin derhal bölgeden dönmesini emreder. 26 Mayıs 1919'da 8 bin İngiliz askeri Arkhangelsk’e gelir ve ABD kuvvetlerinin yerini alır. ABD sefer kuvveti Fransa üzerinden New York'a gider. Birlik görevden sonra “Kutup Ayısı”nı kendisine simge edinir ve sol yakalarına birlik sembollerini takmalarına izin verilir. Birlik 5 Ağustos 1919 günü lağvedilir.

ABD kuvvetleri Rusya’dan çekildikten yıllar sonra ABD Başkanı Warren G. Harding Kutup Ayısı Seferinin bir hata olduğunu açıklayacak ve kendisinden önceki yönetimi suçlayacaktır.^[3]

Ölülerin iadesi

ABD’ye döndükten sonra sefere katılan gaziler, görev sırasında hayatını kaybeden ve Kuzey Rusya’da kalan arkadaşlarının cenazelerinin geri alınması için yetkililere başvururlar. ABD’nin uzun bir süre boyunca Sovyetler Birliği’ni tanımamasından dolayı zorlukla ilerleyen çabalar 1929 yılında sonuç alacaktır. 86 ABD askeri teşhis edilerek ABD’ye gönderilecek, 1934 yılında ise Sovyetler Birliği 12 ABD askerinin cenazesini memleketlerine gönderecektir. Hâlen 30 kadar ABD askerinin mezarının Rusya’da olduğu düşünülüyor. Troy, Michigan’daki askeri mezarlıkta inşa edilen kutup ayısı anıtının yapımından sonra 56 ABD askerinin mezarı anıtın etrafında olacak şekilde yeniden yerleştirilmiştir.

Kaynakça

^ Joel R. Moore, Harry H. Mead and Lewis E. Jahns, "The History of The American Expedition Fighting the Bolsheviki" (Nashville, TN, The Battery Press, 2003), s.47-50
^ Bunda bölgede Bolşeviklerin ABD askerleri arasında yaptıkları propagandanın da etkisi vardır.
^ Army Times Dergisi haberi, American soldiers faced Red Army on Russian soil, 16 Eylül 2002

Ayrıca bakınız

Sibirya Müdahalesi

Wikimedia Commons'ta Kutup Ayısı Seferi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Konuyla ilgili yazılan eserler

Bozich, Stanley J. and Jon R. Bozich (1985). "Detroit's Own" Polar Bears: The American North Russian Expeditionary Forces 1918-1919. Polar Bear Publishing Co.. ISBN 0-9615411-0-5.
Carey, Neil G. (1997). Fighting the Bolsheviks. Presidio. ISBN 0-89141-631-5.
Goldhurst, Richard (1978). The Midnight War. McGraw-Hill. ISBN 0-07-023663-1.
Gordon, Dennis (1982). Quartered In Hell: The Story of American North Russian Expeditionary Force 1918-1919. The Doughboy Historical Society and G.O.S., Inc.. ISBN 0-942258-00-2.
Guins, George Constantine (1969). The Siberian intervention, 1918-1919. Russian Review Inc.
Halliday, E. M. (2000). When Hell Froze Over. ibooks, Inc.. ISBN 0-7434-0726-1.
Hendrick, Michael (1972). An Investigation of American Siberian intervention (1918-1920). Texas Southern University Press.
Hudson, Miles (2004). Intervention in Russia 1918-1920 : A Cautionary Tale. Pen and Sword. ISBN 1-84415-033-X.
Jahns, Lewis E., The History of the American Expedition Fighting the Bolsheviki Campaigning in North Russia 1918-1919. Project Gutenberg.
Kindall, Sylvian G. (1945). American Soldiers in Siberia. Richard R. Smith.
Moore, Joel et al. (2003). The American Expedition Fighting the Bolsheviki: Campaigning in North Russian, 1918-1919. The Battery Press. ISBN 0-89839-323-X.
Sinlair, Upton, Jimmie Higgins: Birinci Dünya Savaşı'nda Amerikalı Bir Sosyalist İşçinin Romanı, Yar Yayınları, 2004, ISBN 975-7530-72-7
Wards, John With the "Die-Hards" in Siberia (1920; Reprint 2004 Reprint ISBN 1-4191-9446-1 Project Gutenberg.
White, John Albert (1950). The Siberian Intervention. Princeton University Press.
Willett Jr., Robert L. (2003). Russian Sideshow: America's Undeclared War, 1918-1920. Brassey's, Inc.. ISBN 1-57488-429-8.

[1] Joel R. Moore, Harry H. Mead and Lewis E. Jahns, "The History of The American Expedition Fighting the Bolsheviki" (Nashville, TN, The Battery Press, 2003), s.47-50

[2] Bunda bölgede Bolşeviklerin ABD askerleri arasında yaptıkları propagandanın da etkisi vardır.

[3] Army Times Dergisi haberi, American soldiers faced Red Army on Russian soil, 16 Eylül 2002

[1]

[2]

[3]