Kyklops (oyun)

Kör Polyphemos Odysseus'tan intikam almanın yolunu ararken, Guido Reni, Capitoline Müzesi

Kyklops, Euripides tarafından yazılmıştır ve günümüze tam metin halinde ulaşan tek satirikon dramadır. Euripides'in MÖ 5. yüzyılda düzenlenen Atina festivalinde sergilediği, dörtlemenin bir parçasıdır.

Yunan mitolojisine göre, satirler, tanrı Dionysos'un maiyetinde yer alan yarı-keçi yarı-insan yaratıklardır ve şarap ve eğlenceden hoşlanırlar, kabadırlar ve şehvet düşkünüdürler. Satirikon dramanın korosunu, satirler oluştururlar. Satyrler alaycı, kaba bir şekilde konuşur, müstehcen espriler yaparlar. Siyasi konulara ve kişilere değinilmez. Koronun dansları kabadır ve ayaklarını yere vurarak motif yaparlar. Tragedyalardan sonra, komik içeriği ile seyirciyi rahatlatmayı amaçlar. Yine tragedyalardan farklı olarak, kahramanların komik yönleri açığa çıkarılır. Bu oyunda Odysseus'un kurnazlığına vurgu yapılır. Oyun bir prologos, bir parados, üç epeisidon, üç stasimon ve bir eksodostan oluşur.

KARAKTERLER

• Silenos: Satirlerin babası ve Dionysos alayının başı
• Koro: satirlerden oluşuyor
• Odysseus: İthaka Kralı
• Polyphemos: Kyklops

ÖZET

Oyun, Sicilya'da Aitna Dağı eteklerinde bulunan Polyphemos'un mağarasında geçer. Dionysos'un maiyetinde bulunan ve alayının başındaki satir Silenos'un konuşması ile açılır. Silenos yıllardır Dionysos ile beraberdir ve bundan çok çekmiştir. Dionysos'un korsanlar tarafından kaçırıldığını öğrendiğinde satirleri ile gemiye atlayıp onu aramaya çıkmışlardır ancak Meleas Burnundan geçerken gemileri buraya sürüklenmiştir. Uygarlık olmayan, şarap olmayan, insan yiyen kyklopsların yaşadığı bu adada, satirleri kyklopsların çobanlığını yapmaktadır. Kendisi de Poseidon'un oğlu kyklops Polyphemos'un mağarasında temizlik yapıp yalaklara su doldurmaktadır. Denizde bir gemi görür ve Hellaslıların geldiğini anlar. Odysseus sahneye girer, yemek ve su aramaktadır. Truva'dan geldiğini öğrenince, satirlerden ulaşan koro, Helen ve kadınlarla kaba bir şekilde dalga geçerler. Odysseus yemek karşılığında Silenos'a şarap teklif eder. Silenos uzun süredir şarap içmediğinden hemen teklifi kabul eder ve bir yudumda sarhoş olur. Sonra Polyphemos gelir ve Odysseus ile arkadaşlarını yakalar. Odysseus'un Truva'dan döndüğünü öğrenince sinirlenir, sadakatsiz bir kadın uğruna düzenlenen seferi saçma bulur. Zeus ile dalga geçer. Yellenir, geğirir. Sonra Odysseus'un iki arkadaşını yer. Odysseus'un aklına kyklopsa şarap sunmak gelir ve bu şekilde kyklopsu sarhoş eder. Kendinden geçen kyklops, Silenos'u Ganymedes sanar ve erkeklerden hoşlandığını söyleyerek onu mağaraya götürür. Odysseus sızan kyklopsun gözünü çıkarır ve satirleri de yanına alarak adadan kaçar.

GALERİ

• 
  Arnold Böcklin - Odysseus and Polyphemus
• 
  Eckersberg, Christoffer Wilhelm, Odysseus, Polyphemos'un mağarasından kaçarken, 1812
• 
  Odysseus, Polyphemos'un mağarasından kaçarken, Nationalmuseum
• 
  Constantin Hansen, Polyphemos ve Ulysses, 1835
• 
  Jacob Jordaens, Odysseus, Polyphemos'un mağarasından kaçarken, 1635
• 
  Ulysses Polyphemos ile dalga geçiyor, Joseph Mallord Wiliam Turner, Londra Ulusal Galerisi
• 
  Ulysses ve Polyphemos, Villa Eomana del Casale Antresi, İtalya
• 
  Ulysses'in Hikâyesi, Pellegrino Tibaldi, Palazzo Poggi, Bologna
• 
  Polyphemos'u kör ederken