Liyaz
Biyokimyada, liyaz, hidroliz ve yükseltgenme (oksidasyon) harici yollarla çeşitli kimyasal bağları kırabilen, çoğu zaman bunu yeni bir çift bağ veya halka yapısı oluşturarak gerçekleştiren bir enzimdir. Örneğin bu reaksiyonu katalizleyen enzim bir liyazdır.
Diğer enzimlerden farklı olarak liyazlar, reaksiyonun bir yönü için bir substrat, ama ters yönü için iki substrat kullanırlar.
Adlandırma sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Liyazlar için sistematik adlar "substrat grubu liyaz" biçiminde oluşturulur. Yaygın isimler ise dekarboksilaz, dehidrataz, aldolaz, vb. olabilir. Eğer ters reaksiyon daha önemliyse adın içinde "sintaz" sözcüğü olabilir.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Liyazlar EC numara sınıflamasına göre "EC 4" olarak sınıflanırlar. Bu sistemde liyazlar aşağıdaki gruplara ayrılırlar:
- EC 4.1 karbon-karbon bağlarını kesen liyazları içerir, dekarboksilazlar (EC 4.1.1), aldehit liyazlar (EC 4.1.2), okso asit liyazlar (EC 4.1.3) ve diğerleri (EC 4.1.99) gibi
- EC 4.2 karbon-oxygen bağlarını kesen liyazları içerir, dehidratazlar gibi
- EC 4.3 karbon-azot bağlarını kesen liyazları içerir
- EC 4.4 karbon-kükürt bağlarını kesen liyazları içerir
- EC 4.5 karbon-halojenür bağlarını kesen liyazları içerir
- EC 4.6 fosfor-oksijen bağlarını kesen liyazları içerir, adenilat siklaz ve guanilat siklaz gibi
- EC 4.99 diğer liyazları içerir, ferrokelataz gibi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- EC 4 giriş bölümü Queen Mary, University of London, kimya bölümünden. (İngilizce)