Mariz Kemal
Mariz Kemal (Маризь Кемаль) ya da doğum ismiyle Raisa Stepanovna Kemaykina (Раиса Степановна Кемайкина; d. 13 Ağustos 1950, Maloye Maryesyevo, Çamzinskiy Rayon, Mordovya ÖSSC, SSCB), Erzyan gazeteci, şair ve aktivist. 1993'te "Erzyava" (Эрзява) adındaki Erzyan kadın hareketinin kurucusu ve başkanı oldu.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mariz Kemal, kendisi Fin-Ugor Volga Fin kavimi olan Erzyan halkındandır. 1950 yılında, Çamzinskiy Rayon'a bağlı Maloye Maryesyevo köyünde Raisa Kemaykina ismiyle dünyaya geldi. Annesiyle babası çiftçiydi. Kemal, sekiz senelik köy eğitimini gördükten sonra ortaokula gitti. Bunun sonrasında da Mordovya Devlet Üniversitesi filoloji bölümünden mezun oldu. 1972 ile 1975 yılları arasında kendi memleketindeki köy okulunda öğretmen olarak çalıştı.
1975 yazında Kemal, Saransk şehrine taşındı ve iki yıl boyunca Erzyanca Pravda (Эрзянь правда) gazetesi için çalıştı. Bunun ardından, Mordovya ÖSSC'ndeki Puşkin Kütüphanesi'nde çalıştı. İlk şiirleri 1980'de yayımlandı. 1985 ile 1988 yılları arasında Kemal, Syatko dergisinin şiir bölümünün başkanıydı. 1989'da da Erzyan çocuk dergisi Çilisyema (Чилисема)'nın yönetici sekreteri oldu.
Kemal Syatko, Çilisyema ve Erzyan mastor (Эрзянь мастор) dergileri için din ve Erzyan halkının gelenekleri hakkında kritik makaleler yazardı.
Yazarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kemal'in ilk şiiri Eykakşçin' lavs' (Эйкакшчинь лавсь, "Çocukluğun beşiği"), 1980 yılı Syatko dergisinin Ağustos sayımında yayımlandı. Genç yazarların seminerlerine katılmaya başladı. Kemal'in yazdığı birçok şiir, üç diğer yazarın yazdığı şiirlerle bir arada 1987 yılında yayımlanan Maney vasolkst (Маней васолкст) başlıklı şiir kitabında yer alır. Kemal'in ilk şiir kitabı "Lavs'" (Лавсь, "beşik"), 1988 yılında yayımlandı ve Kemal'in çocukluk ve gençlik hatıralarını içerir.
Kemal'in ikinci şiir kitabı Ştatol'un (Штатол, "Mum") teması, Erzyan halkının kaderi hakkındaydı. Bu kitapta, kendi halkına dair tutumunu anlattığı Moy - erzyan! (Мон - эрзян!, "Ben bir Erzyan kadınıyım!") şiiri yer alır. Yıllarca Ersja'nın tarihini ve kültürünü inceledikten sonra Kemal, Evkson' kujo (Евксонь кужо, "Masal ışığı") masal kitabını, sonra da Erzyan halkının ünlü üyeleri hakkındaki biyografi koleksiyonu Sın' ul'nyest' erzya'yı (Сынь ульнесть эрзя, "Onlar Erzyandı") yayımladı. Şiirleri, Estonya'da yayına girmiş Nilye avat - nilye morot (Ниле ават – ниле морот, "Dört Kadın - Dört Şarkı") şiir kitabında yer aldı. 2007 yılında Aşo narmunt' (Ашо нармунть, "Ak kuşlar") kitabını yayımladı.
1996'dan beri Kemal, Rusya Yazarlar Birliği'nin (Союз писателей России) üyesidir.
Erzyan aktivizmi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kemal, 1989'da Mastorava (Масторава) kültür ve eğitim toplumunu kurdu. Aralık 1993'te Erzyava (Эрзява, "Erzyan anne") kadın örgütü kurulduğu zaman Kemal, bunun başkanı olarak seçildi[1] ve 1997'ye kadar bu görevi üstlendi. Bunun yanında da Lamzur' (Ламзурь) folklor topluluğunu kurdu.
Estonlar, Finler, Çirmişler ve Erzyan Mordvinlerinin Ural yerel dinleri için beraber kurdukları "Uluslararası Ural Yerli Din Cemaati"nin 2001'deki kuruluşunda Kemal, "Ural Cemaati Beyannamesi"ni imzaladı. Bu cemaat, Fin-Ugor halklarının farklı yerli dinleri arasında temasların kurulması ve bu dinlerin muhafaza edilmesi ve güçlendirilmesini hedeflemektedir.[2]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şiir kitapları
- «Лавсь» 1988. (Rusça: Колыбель; "Beşik").
- «Штатол» 1994. (Rusça: Свеча, "Mum").
- «Ниле ават – ниле морот» Tallinn 1998. (Четыре женщины – четыре песни; "Dört Kadın – Dört Şarkı").
- Neli mordvalannat. (Estonca çeviri) Tallinn 1998.
- «Ашо нармунть» издательство «Книга», Saransk 2007 (Белые птицы; "Ak Kuşlar").
- Masal kitabı
- «Евксонь кужо» (Сказочная поляна; "Masal ışığı")
- Biyografiler ve Erzyan folkloru
- «Сынь ульнесть эрзя» (Они были зрзянами; "Onlar Erzyanlardı")
- «Масторов нолдасынек сюкпрянок» 2014.
- «Котова таргазь монь палям …» 2019. (В шесть полос вышита моя рубаха …; "Elbisem altı kurdele ile süslendi...")
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Taagepera, Rein (2013). The Finno-Ugric Republics and the Russian State (İngilizce). Routledge. s. 191.
- ^ Maavalla Koda: Declaration of the Uralic Communion. 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce; 7 Nisan 2020 tarihinde erişildi).
