Markos İncili

Markos İncili (Yunanca: τὸ εὐαγγέλιον κατὰ Μᾶρκον, to euangelion kata Markon; euaggélion = iyi haber), Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik (= Kutsal Kitap'ın dizisine ait) bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ikinci kitabıdır. Bu incilin Markos adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir. Markos'un bölümleri ve konuları vardır.

Markos İncili'nde Tanrı'nın krallığı ve Mesih aracılığıyla mümkün olan kurtuluş hakkındaki sevinçli haber anlatılır.

Bu kitap en kısa incildir ve başta Romalıları düşünerek yazılmıştır. Bu kitapta bulunan birçok açıklama Yahudi olmayan okuyucular için gerekliydi.

• Markos İsa'nın vaftizi (M.S. 29'un ilkbaharı) ile dirilişi (M.S. 33'ün ilkbaharı) arasındaki olayları anlatır.

• Markos incilinin sadece %7'si diğer incillerde olmayan bilgilerdir.

Yazar

Kutsal Kitap'ın tanıklığı

Markos Romalı bir isimdir. Onun Yahudi ismi Yuhanna idi. Elçilerin İşleri kitabında ondan “Markos denilen Yuhanna” diye söz edilir. Markos büyük ihtimalle Yeruşalim'de yaşayan varlıklı bir aileden geldi; çünkü kendi evleri ve hizmetçileri vardı. İlk cemaat onların evinde toplanıyordu. Çünkü annesi Meryem de İsa'nın bir takipçisiydi. Petrus bir melek tarafından hapishaneden kurtarıldığı zaman Markos'un annesinin evine gitti. Oraya varırken iman kardeşlerinin bir arada bulunduğunu gördü (Elçiler 12:12, 13).

Kutsal Kitapta değinilen Barnabas, Markos'un kuzeniydi (Elçiler 4:36; Koloseliler 4:10). Kıbrıslı bir Levioğlu olan Barnabas görevli bir vaiz olarak elçi Pavlus ile yakın bir işbirliği yaptı. Barnabas kıtlıktan etkilenen iman kardeşlerine yardım etmek amacıyla Pavlus'la birlikte Yeruşalim'e geldiği zaman Markos da Pavlus'la tanıştı.

Markos İsa'nın öğretilerini yayma işine katıldı (Matta 28:19). Bunun için sadece Barnabas'a değil, sonradan hem elçi Petrus'a hem de Pavlus'a yardım etti. Pavlus ilk defa Roma'da tutuklandığı zaman (M.S. y. 60-61) Markos onun yanındaydı (Filimon 1, 24). Sonra M.S. 62 ile 64 arası bir dönemde Petrus'la birlikte Babil'de bulundu (1. Petrus 5:13). Pavlus muhtemelen M.S. 65'te ikinci defa Roma'da hapisteydi. Oradan arkadaşı Timoteos'a yazdığı bir mektupta Pavlus Markos'u da yanına getirmesini istedi. Markos'la ilgili “çünkü hizmetiyle bana çok yararı dokunuyor” diye yazdı (2. Timoteos 1:8; 4:11).

Tarihsel tanıklık

İlk kilise tarihçileri bu incilin Markos tarafından yazıldığını desteklediler. Hierapolisli Papias (M.S. 60-163) Markos'un bu incilin yazarı olduğunu belirtti.

Sezariyeli Eusebios (M.S. 260/264-339/340) Papias'ın ihtiyar olan Yuhanna hakkında değindiği şu sözleri iktibas etti: „İhtiyar şunu öğretti: Markos, Petrus'un tercümanı olarak, efendinin hatırladığı sözleri ve işleri titiz -fakat sıraya göre değil- kaleme aldı.“

Origenes'e (M.S. 185-253/254) göre Markos İncili „Petrus'un öğrettiği“ Markos tarafından kaleme alındı.

Tertullianus (M.S. yaklaşık 150-220) Marcion'a karşı adlı eserinde Markos İncili'nin „Tercümanı Markos olduğu Petrus'a atfedilebildiğini yazıyor.

Bu görüşler Kutsal Kitabın raporuna uyuyorlar; çünkü Markos Petrus'un yakın iş arkadaşıydı ve Petrus ondan “oğlum Markos” diye söz eder (1. Petrus 5:13).

Tarih ve Yer

Kutsal Kitap'ın tanıklığı

Elçi Pavlus ikinci kez Roma'da tutuklandığı zaman Timoteos'a onun Markos'la birlikte Roma'ya gelmesini rica etti (2. Tim 4:11). Markos'un o zaman ikinci kez Roma'ya gittiği tahmin edilir. Markos'un raporunda, Yeruşalim'in İsa'nın önceden bildirmiş olduğu yıkımından (M.S. 70) bahsedilmediği için Markos'un İncili bu olaydan önce Roma'da bulunduğu zaman (M.S. 60-65) yazdığı söylenebilir.

Tarihin tanıklığı ve dinbilimcilerin görüşü

Eski tarihçilere göre (Romalı Klemens, Sezariyeli Eusebios, Hieronymus) Markos İncili Roma'da yazıldı. Bu görüş Kutsal Kitap'ın raporuna uyum içindedir.

Markos İncili'nin varsayılı tamamlanışı

Adolf von Harnack (1851–1930)	John A.T. Robinson (1919-1983)	Werner G. Kümmel (1905–1995)	Klaus Berger (1940–2020)	Çoğunluğun görüşü
65–70	45–60	aşağıyukarı 70	70'ten önce	aşağıyukarı 70

İki Kaynak Teorisi

Kutsal Kitap bilginlerini ekseriyeti ilk önce Markos İncilinin yazılmış olması gerektiğini söylediler; çünkü Markos, Matta ve Luka'nın kayıtlarından çok farklı bir şey yazmış gibi görünmüyor.

Ayrıca Matta ve Luka'nın, İncillerini derlemek için Markos kitabını kullandıklarını ve “Q” adı verilen başka bir kaynak belgeye başvurduklarını varsaydılar (Bu isim, Almanca “kaynak” anlamına gelen „Quelle“ sözcüğünden gelir).

Kutsal Kitap bilgini A. F. J. Klijn'e göre bu yaygın varsayım “İncil yazarlarını masal derleyicileri konumuna düşürdü.” Böyle bir görüş İncil yazarlarını başkasının eserini çalan ve masallar uyduran kişiler haline getirir. İki kaynak teorisi 2. ve 3. yüzyılda yaşamış olan tarihçilerin ifadelerini gözden kaçırmaktadır. Eski kilise, Matta İncili'nin ilk incil olduğunu belirtir. Lyonlu İrenaeus (M.S. 180) Matta'nın „Petrus ve Pavlus'un Roma'da iyi haberi duyurdukları zaman“ raporunu yazdığına işaret ediyor. Buna göre Matta eserini M.S. 65'ten önce yazdı. Çoğunluğun görüşünü takip etmeyen bilginler eski yazarların tanık ifadelerinin hesaba katılması gerektiğini ileri sürerler.

Lyonlu İrenaeus'un tarihlendirilmesi doğru ise Markos İncili Matta için bir kaynak değildi. Markos Matta İncili'ne dayandırdığından dolayı bu iki incil arasında bir benzerlik ortaya çıktı. Augustinus'un (M.S. 354—430 u. Z.) tahmin ettiği gibi Markos Matta İncili'nin kısaltılmış bir şeklini yazmak istedi. Ayrıca görgü tanığı olan Matta kendi İncilini olayları yaşamayan Markos'un raporuna dayandırmazdı.

İki Kaynak Teorisi çok tartışılır; çünkü söz konusu olan „Q“ belgesi bugün mevcut değildir ve aslında bunun bir zamanlar var olduğu de kanıtlanamaz. Ayrıca Kilise Babaları da bu belgeden hiç söz etmediler. Bunun için bir Kutsal Kitap sözlüğünün söylediğine göre Markos İncili'nin ilk önce yazıldığı ve Matta ve Luka için kaynak görevi gördüğü kuramını destekleyen “kesin olarak savunulabilecek bir kanıt” yoktur.

Sadece Markos İncili'nde bulunan bazı ayrıntılar

Matta ve Luka'nın yazdıklarına yeni bir şey katmadığı hiç de doğru değildir. Markos'un İsa'nın hizmetiyle ilgili kaydında, Matta ve Luka'da bulunmayan 180'den fazla pasaj ve ilginç ayrıntılar bulunur.

• İsa etrafındakilere kızgınlıkla baktı. Yüreklerinin duyarsızlığı nedeniyle derin bir keder içindeydi (Markos 3:5).

• Yakub ve Yuhanna'ya Boanerces adı verilmişti (Markos 3:17).

• Kanaması olan kadın tüm varını harcamıştı (Markos 5:26).

• Herodias Vaftizci Yahya'ya kin besliyordu ve Herodes Yahya'dan korkar, onu esirgerdi (Markos 6:19, 20).

• İsa öğrencilerine biraz dinlenmelerini söyledi (Markos 6:31).

• Ferisiler ellerini dirseklerine dek yıkarlardı (Markos 7:2-4).

• İsa çocukları kucakladı (Markos 10:16).

• İsa genç yöneticiyi sevmişti (Markos 10:21).

• Petrus, Yakub, Yuhanna ve Andreas İsa'ya özel olarak gelip soru sordular (Markos 13:3).

• Genç bir adam keten giysisini bırakıp kaçtı (Markos 14:51, 52).

• Ayrıca İsa'nın kullandığı örneklerden biri ve yaptığı mucizelerden ikisi sadece Markos kitabında bulunur (Markos 4:26-29; 7:32-37; 8:22-26).

Markos İncili görgü tanıklarının anlattığı ve diğer İncillerde bulunmayan daha birçok ayrıntı içerir.

İncillerin yazılışının sırası

1. Origenes ve Eusebios'a göre ilk olarak Matta İncili yazıldı. Eusebios (M.S. 260/264-339/340), Origenes'in (M.S. 185-253/254) inciller hakkında söylediği şu sözleri alıntılar: “İlk incili . . . . Matta kaleme aldı. . . . . Bu incili Yahudilikten gelen imanlılar için İbranice olarak yazdı.“ 2. Büyük ihtimalle Luka daha sonra İncilini yazdı. Elçilerin İşleri 24:27-27:1'de bulunan rapor bunu destekler. M.S. 58'de Porcius Festus Antonius Feliks'in Romalı vali olarak yerini aldığı düşünülür. A New Standard Bible Dictionary şunu yazar: „58 yılı onun [Festus'un] göreve başlaması söz konusudur.“ Bu yıl Encyclopædia Britannica'da da desteklenir: „İki kanıtın karşılaştırması, Feliks'in geri çağrılması ve Festus'un gelişinin 58 yılına düştüğü tahminine yol açar. Aziz Pavlus 56'da tutuklandıysa, Festus'un gelişinden sonra 58'da Sezarda temyiz ettiyse, gelecek yılın ilk yarısında Roma'ya geldiyse ve orada 2 yıl hapishanede kaldıysa, Elçilerin İşlerinde anlatılan zaman 61 yılının başlangıcında sona ermiş olmalı.“ (Elçilerin İşleri 27:1-28:1, 11-16, 30) Bundan anlaşılıyor ki Elçilerin İşleri kitabı M.S. 61'de yazıldı. Elçiler İşleri kitabının yazarı önce Luka İncili'nı yazdı (Luka 1:1; Elçilerin İşleri 1:1). Bu incilin yazılış tarihi M.S. 61'den önce olmalıydı. Luka 58 yılında Pavlus'la birlikte Roma'ya seyahat ettiği için ancak daha önce İsa'nın hayatının görgü şahitleriyle konuşabilmiştir (Luka 1:1-4). Bunun için Luka İncili'ni Pavlus'un iki yıl süren (M.S. 56-58) Sezariye'deki tutukluluğu esnasında yazdı. 3. Yazılış tarihine göre Markos İncili büyük olasılıkla üçüncüsüydü. Eski tarihçilere göre (Romalı Klemens, Sezariyeli Eusebios, Hieronymus) Markos İncili Roma'da yazıldı. Pavlus'un Roma'daki ilk tutukluluğu sırasında (M.S. yaklaşık 60-61) Markos onun yanındaydı (Filimon 1, 24). Sonra M.S. 62 ile 64 arası bir dönemde Petrus'la birlikte Babil'de bulundu (1. Petrus 5:13). Pavlus muhtemelen MS 65'te yine Roma'da hapisteydi. Oradan Timoteos'a yazdığı bir mektupta Markos'u da yanında getirmesini istedi, “çünkü hizmetiyle bana çok yararı dokunuyor” dedi (2. Timoteus 1:8; 4:11). Markos'un o zaman ikinci kez Roma'ya gittiği tahmin edilir. İncilini oradayken yazdı.

Markos İncili'nin kısa ve uzun kapanışı

Bazıları Markos İncili'nin bölüm 16 ayet 8'deki sözlerle bittiğini kabul etmezler. Orada şöyle yazılıdır: „Kimseye bir şey anlatmadılar çünkü içlerini korku sarmıştı.“ Bununla Markos ansızın sona erer.

4. yüzyılda yaşamış olan iki kilise tarihçisi olan Hieronymus (M.S. 347-420) Eusebios (M.S. 260/264-339/340) Markos İncili'nin metni „çünkü korktular“ sözleriyle bittiğini yazdılar.

Değişik el yazmaları ve tercümeler Markos 16:8'e kısa ya da uzun bir kapanış eklemektedirler. Kodeks Alexandrinus, Kodeks Ephraemi Syri reskriptus ve Kodeks Bezae Cantabrigiensis 12 ayetten oluşan uzun kapanışı ihtiva ederler. Ayrıca Vulgata, Peşitta ve Curetonianus tercümelerinde uzun kapanış bulunur. Kodeks Sinaiticus, Kodeks Vatikanus 1209, Sinaiticus tercümesi ve Ermeni tercümesinde ne uzun ne de kısa bir kapanış var.

Daha sonraki el yazmaları ve çevirilerinde kısa kapanış bulunur. 8. yüzyıla ait olan Kodeks Regius'ta hem kısa hem de uzun kapanış mevcuttur. Fakat bu kodekste ikisi sağlam kapanışlar olarak sayılmaz.

Kutsal Kitap çevirmeni Edgar J. Goodspeed Markos İncili'nin kısa ve uzun kapanışı hakkında şunu belirtir: „Uzun olandan çok kısa kapanış Markos 16:8'e daha uygun geliyor fakat ikisi Markos İncili'nin ilk kısmı olarak sayılmaz.“

Kanon Dizileri ve El Yazmaları

Kartaca Konsili'nden önce hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait listelerden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur.

El yazmalarına gelince, yazarlar ilk önce papirüs kullandılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren el yazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanılmaya başladılar. Bu vellumlardan günümüze dek ulaşan bazıları çok önemli Kutsal Kitap el yazmalarını içerir.

Kanon Dizileri

Kodeks Sinaiticus

Markos İncili Kutsal Kitabın erken kanon dizilerinde geçer:

Kanon Dizileri

	İsim	Yıl (M.S.)
1	Muratori Fragmanı (İtalya)	170
2	İrenaeus (Anadolu)	180
3	İskenderiyeli Clemens	190
4	Tertullianus (Kuzey Afrika)	207
5	Origenes (İskenderiye)	230
6	Eusebios (Filistin)	320
7	Kudüslü Kyrillos	348
8	Cheltenham-Listesi (Kuzey Afrika)	365
9	Athanasios (İskenderiye)	367
10	Epiphanios (Filistin)	368
11	Nazianzoslu Gregorios (Anadolu)	370
12	Amphilokhios (Anadolu)	370
13	Philaster (İtalya)	383
14	Hieronymus (İtalya)	394
15	Augustinus (Kuzey Afrika)	397
16	Kartaca Konsili (Kuzey Afrika)	397

Papirüs El Yazmaları

Markos İncil'inin bazı ayetleri eski Papirüs El Yazmalarında bulunur.

Papirüs El Yazmaları

Simge	İsim	Tarih (M.S.)	Bulundukları Yer	İçerik
${\mathfrak {P}}^{45}$	Chester Beatty 1	3.yüzyıl	Dublin (İrlanda), Viyana (Avusturya)	Markos 4:36-40; 5:15-26; 5:38 - 6:3, 16-25, 36-50; 7:3-15; 7:25 - 8:1, 10-26; 8:34 - 9:9, 18-31; 11:27 - 12:1, 5-8, 13-19, 24-28
${\mathfrak {P}}^{84}$		6. yüzyıl	Leuven (Belçika)	Markos 2:2-5, 8, 9; 6:30, 31, 33, 34, 36, 37, 39-41
${\mathfrak {P}}^{88}$		4. yüzyıl	Milano (İtalya)	Markos 2:1-26
${\mathfrak {P}}^{137}$	P. Oxy. 5345	2. yüzyıl	Oxford (İngiltere)	Markos 1:7-9, 16-18

Vellum ve Deri El Yazmaları

Markos İncili'nin tümü bazı meşhur Vellum ve Deri El Yazmalarında bulunur.

Vellum ve Deri El Yazmaları

	Simge	İsim	Tarih (M.S.)	Dil	Bulundukları Yer
1	א	Kodeks Sinaiticus	4. yüzyıl	Yunanca	Londra (İngiltere)
2	A	Kodeks Alexandrinus	5. yüzyıl	Yunanca	Londra (İngiltere)
3	B	Kodeks Vatikanus 1209	4. yüzyıl	Yunanca	Vatikan Kütüphanesi
4	C	Kodeks Ephraemi Syri reskriptus	5. yüzyıl	Yunanca	Paris (Fransa)
5	Dea	Kodeks Bezae Cantabrigiensis	5. yüzyıl	Yunanca / Latince	Cambridge (İngiltere)

Bölümleme

Kutsal Kitap'ın bölümlere ve ayetlere bölünmesi orijinal yazarlara geri dönmez, fakat yüzyıllar sonra yararlılık nedenleriyle tanıtıldı. Masoretler, İbranice Kutsal Yazıları ayetlere ayırdı. Daha sonra M.S. 13. yüzyılda bölümler eklendi. 1553'te, Robert Estienne'in Fransızca Kutsal Kitap'ı nihayet mevcut bölüm ve ayet bölümüyle birlikte ilk tam Kutsal Kitap olarak basıldı.

• Bölüm 1: Yahya va'zediyor (1-8). İsa'nın vaftizi (9-11). Şeytan İsa'yı deniyor (12, 13). İsa Celile'de duyuru işine başlıyor (14, 15). İlk öğrencileri (16-20). Kötü ruh çıkarılıyor (21-28). Kefernahum'da birçoklarını iyileştiriyor (29-34). İsa ıssız bir yerde dua ediyor (35-39). Cüzamlı bir adam iyileştiriliyor (40-45).
• Bölüm 2: Felçli bir adam iyileştiriliyor (1-12). Levi (Matta) çağırılıyor (13-17). Oruç (18-22). İsa „Sebt gününün Efendisi'dir (23-28).
• Bölüm 3: Eli sakat bir adam iyileştiriliyor (1-6). Göl kenarında olan kalabalık (7-12). On iki elçi (13-19). Kutsal ruha küfretmek (20-30). İsa'nın annesi ve kardeşleri (31-35).
• Bölüm 4: İsa öğretirken birçok örneklemeler kullanıyor (1-34). İsa rüzgarı azarlıyor (35-41).
• Bölüm 5: İsa kötü ruhları domuzlara gönderiyor (1-20). Kanaması olan bir kadın iyileştiriliyor ve Yairus'un kızı diriltiliyor (21-43).
• Bölüm 6: İsa kendi memleketinde kabul edilmiyor (1-6). On ikiler duyuru işi için yönergeler alıyorlar (7-13). Yahya öldürülüyor (14-29). İsa 5.000 kişiyi yediriyor (30-44). İsa suda yürüyor (45-52). Genesaret'te yapılan iyileştirmeler (53-56).
• Bölüm 7: İsa dinsel gelenekler hakkında konuşuyor (1-13). Yürekten gelen şey insanı kirletir (14-23). Suriye-Fenike halkından olan bir kadının imanı (24-30). Sağır biri iyileştiriliyor (31-37).
• Bölüm 8: 4.000 kişi yediriliyor (1-9). Bazıları bir alamet istiyorlar (10-13). Ferisilerin ve Herodes'in mayası (14-21). Beytsayda'da İsa kör olan bir adamı iyileştiriyor (22-26). Petrus, İsa'nın Mesih olduğunu söylüyor (27-30). İsa ölümünü önceden bildiriyor (31-33). İsa'yı izlemek isteyenin yüklenmek zorunda olduğu şey (34-38).
• Bölüm 9: İsa değiştiriliyor (1-13). Kötü bir ruhun etkisi olan bir oğlanın iyileştirilmesi (14-29). İsa tekrar ölümü hakkında konuşuyor (30-32). Öğrenciler, kimin en büyük olduğuna dair tartışıyorlar (33-37). „Bize karşı olmayan bizden yanadır.“ (38-41). Tökezletme taşları (42-48). „Kendi içinizde tuz olsun“ (49, 50).
• Bölüm 10: Evlilik ve boşanma (1-12). İsa çocuklara hayırdua ediyor (13-16). Zengin bir adamın sorusu (17-25). İsa için her şeyi bırakmak (26-31). İsa bir daha ölümü hakkında konuşuyor (32-34). Yakup ve Yuhanna'nın ricası (35-45). Kör olan Bartimeos iyileştiriliyor (46-52).
• Bölüm 11: İsa Yeruşalim'e geliyor (1-11). Bir incir ağacı lanetleniyor (12-14). İsa tüccarları mabetten dışarı atıyor (15-18). Kurumuş olan incir ağacından alınabilen ders (19-26). „Bunları hangi yetkiyle yapıyorsun?“ (27-33).
• Bölüm 12: Zorba bağcılar (1-12). Tanrı ve Sezar (13-17). Dirilme hakkındaki soru (18-27). İki en önemli emir (28-34). Mesih Davud'un oğlu mudur? (35-37a). Yazıcılardan sakınmak (37b-40). Yoksul bir dul kadının iki pulu (41-44).
• Bölüm 13: Elçiler mabedin imhası için bir alamet istiyorlar (1-4). İsa'nın söylediği alametler ve yönergeler (5-37).
• Bölüm 14: Kâhinler İsa'yı öldürmenin yolunu planlıyorlar (1, 2). Güzel kokulu yağ İsa'nın başına dökülüyor (3-9). Yahuda İsa'yı ele veriyor (10, 11). Son Fısıh bayramı (12-21). Birinci Anma Yemeği (22-26). İsa, Petrus'un onu inkâr edeceğini söylüyor (27-31). İsa Getsemani bahçesinde dua ediyor (32-42). İsa tutuklanıyor (43-52). İsa Sanhedrin'in önünde duruyor (53-65). Petrus İsa'yı inkâr ediyor (66-72).
• Bölüm 15: İsa Pilatus'un önünde duruyor (1-15). İsa ile alay ediliyor (16-20). Bir direğe çivileniyor (21-32). İsa ölüyor (33-41). İsa'nın gömülmesi (42-47).
• Bölüm 16: İsa diriltiliyor (1-8).

Bunların hepsi, Markos'un bölümleri ve konuları'nda geçer.

İçerik

İncilinin başında Markus, Vaftizci Yahya'yı teşhis eder. Bu, “Yehova'nın yolunu hazırlayın, yollarını düzeltin” diye haykırmak için gönderilen ve önceden bildirilen habercidir. İsa Celile'deki Nasıra'dan geliyor ve Yahya onu vaftiz ediyor. Tanrı'nın ruhu, İsa'nın üzerine bir güvercin gibi iner ve gökten bir ses işitilebilir: “Sen benim Sevgili Oğlumsun; Sende zevk buldum” (1:3, 10, 11). İsa çölde Şeytan tarafından ayartılır ve melekler ona hizmet eder. Tüm bu dramatik olaylar, Markos İncili'nin ilk 13 ayetinde anlatılmaktadır.

Yahya'nın tutuklanmasından sonra İsa, Tanrı'nın iyi haberini Celile'de vaaz etti. “Tanrı'nın Krallığı yakın. Tövbe edin ve iyi habere inanın” diye söylüyor (1:15). Simon, Andreas, Yakup ve Yuhanna'dan balık ağlarını bırakıp onun öğrencisi olmalarını ister. Sebt (Şabat) Günü Kapernahum'daki havrada öğretmeye başlar. İnsanlar hayretler içinde kalıyor, çünkü o, "yazıcılar gibi değil de yetki sahibi biri gibi" öğretiyor. “Tanrı'nın Kutsalı” olarak sahip olduğu yetkinin kanıtı olarak, bir kişiden bir cin çıkarır ve Simun'un hasta olan kayınvalidesini iyileştirir. Haber çabuk yayılır ve akşama doğru "bütün şehir" Simun'un evinin önünde toplanır. İsa birçok hastayı iyileştirir ve sayısız cinleri çıkarır (1:22, 23, 33).

İsa görevine şu sözlerle değindi: "Ben … vaaz ederim" (1:38). Galile'nin her yerinde iyi haberi duyuruyor. Gittiği her yerde cinleri kovuyor ve hastaları iyileştiriyor. Vergi tahsildarı Levi (Matta) onun öğrencisi olduğunda, İsa yazıcılara şöyle dedi: “Doğru kişileri değil, günahkârları çağırmaya geldim.” Kendisini “Sebt gününün de Rabbi” olarak açıklar (2:17, 28).

Sonra İsa 12 elçinin grubunu oluşturuyor. Annesi ve erkek kardeşleri ona geldikleri zaman şunu söylüyor: "Kim Tanrı'nın iradesini yaparsa, bu benim kardeşim, kız kardeşim ve annemdir" (3:14, 35).

İsa, benzetmelerle "Tanrı'nın krallığının kutsal sırını" öğretmeye başlar. Tohumun farklı toprak türleri üzerine düşmesiyle eken adamdan (bunlar Tanrı'nın sözünün farklı türde dinleyicilerini tasvir ederler) ve şamdanından parlayan kandilden söz eder. Başka bir benzetmede İsa, Tanrı'nın krallığının toprağa tohum atan bir adama benzediğini söyler (4:11, 28). Ayrıca tohumların en küçüğü olan hardal tohumu meselini de anlatır. İsa, öğrencileriyle birlikte Celile Denizi'ni geçerken, mucizevi bir şekilde şiddetli bir fırtına rüzgarının dinmesine neden olur (4:39). İsa döndükten sonra bir kadın, Yairus'un 12 yaşındaki kızını diriltmeye giderken onun dış giysisine dokunduğu için kan akışından iyileşir. Ancak, yaşadığı bölgedeki insanlar yetkisini sorguluyor. İnançsızlıklarını merak eder, fakat “Tanrı’nın sözünü öğreterek çepçevre tüm köyleri dolaştı” (6:6). On ikiler ikişer ikişer gönderilir ve onlara vaaz etme, öğretme, insanları iyileştirme ve cinleri kovma talimatı ve yetkisi verilir (6:7). İsa'nın adı iyi bilinir; bazıları onun dirilmiş Vaftizci Yahya olduğunu düşünüyor. Bu ihtimal Hirodes'i endişelendiriyor çünkü kendi doğum günü şenliği esnasında Yahya'nın kafasının kesilmesini emretti (6:21-29). Büyük bir kalabalık, Celile'de İsa'nın ardından gitti ve onlara acıdı, çünkü 'çobanı olmayan koyunlar gibiler'. Böylece onlara birçok şey öğretmeye başlar (6:34). Ayrıca 5.000 erkeği beş somun ekmek ve iki balıkla besler (6:37-44). Kısa bir süre sonra, öğrenciler, Bethsayda'ya giderken kayıklarında bir fırtınaya karşı savaşırken, onlara doğru yürüyerek geldi ve rüzgarı yatıştırdı. (6:51).

Celile bölgesinde İsa, Yeruşalim'den yazıcılar ve Ferisilerle yıkanmamış ellerle yemek yemek hakkında tartıştı ve onları "Tanrı'nın emirlerinden vazgeçip insan geleneğine bağlı kaldıkları" için azarladı. Kirlenmenin dışarıdan girenlerle değil, iç varlığından, kalpten gelenlerle, yani “zararlı düşüncelerle” olduğunu söylüyor (7:8, 21).

Celile'ye döndüğünde İsa, kendisini izleyen kalabalığa tekrar acıdı ve 4.000 kişiyi yedi somun ekmek ve birkaç küçük balıkla besledi. Öğrencilerini Ferisilerin ve Hirodes'in mayaları hakkında uyarır, ama onlar onun bununla ne demek istediğini henüz anlamıyorlar. Sezariye Filipi'deki köylere giderken Petrus, İsa'nın "Mesih" olduğuna tamamen inandığını söyledi, ancak daha sonra İsa, İnsanoğlu'nun yaklaşmakta olan acılarından ve ölümünden söz ettiğinde itirazda bulundu (8:29, 32).

İsa, öğrencilerini iyi haber uğruna sürekli olarak kendisini takip etmeye teşvik ediyor. “Biri benim arkamdan gelmek isterse, kendini reddetsin; işkence direğini yüklensin ve hep beni izlesin” diye söylüyor (8:34). İsa, yaklaşmakta olan ıstırabı ve ölümü hakkında ikinci kez konuşuyor. Öğrencilerine, hiçbir şeyin onların Tanrı'nın krallığına girmesine engel olmasına izin vermemelerini öğütler (9:31, 43-47).

Sonra İsa, Yahudiye sınırlarına ve "Ürdün'ün ötesine" (Perea'ya) gelir. Orada birkaç Ferisi ona boşanma konusunda sorular soruyor ve o, evlilik için Tanrısal ilkeleri belirleme fırsatını değerlendiriyor. Zengin bir genç ona sonsuz yaşamı nasıl miras alabileceğini sorar, ancak gökte hazineye sahip olmak için malını satması ve İsa'nın takipçisi olması gerektiğini duyduğunda üzülür. İsa öğrencilerine şöyle dedi: "Devenin iğne deliğinden geçmesi zengin adamın Tanrı’nın krallığına erişmesinden kolaydır.” İyi haber uğrunda her şeyden vazgeçenlere bu dönemde kaybettiklerinin yüz mislisini ve “gelecek ortamda sonsuz yaşam” alacaklarını vadediyor (10:1, 25, 30).

İsa ve on iki elçisi Yeruşalim'e doğru yola çıktılar. Üçüncü kez onlara gelecek olan acılar ve dirilişi hakkında konuşur. Onlara şöyle der: "Aranızda kim birinci olmak istiyorsa, hepinizin hizmetçisi olsun." Eriha'dan ayrılırlarken, yol kenarından kör bir dilenci seslenir: “Davut'un Oğlu İsa, bana merhamet et!” İsa kör adamın tekrar görmesini sağlar; ve bu, İsa'nın Markos tarafından bildirilen son mucizevi iyileşmesidir (10:44, 47, 48).

İsa bir sıpa üzerinde Yeruşalim'e girer ve halk onu kral olarak selamlar (11:7-10). Ertesi gün tapınağı tüccar ve satıcılardan temizler (11:15). Sonra Ferisilerden bazıları, vergiyi ödemeye ilişkin bir soru sorarak onda bir hata bulmak istediler. İsa bir dinar ister ve sorar: "Bu resim ve yazı kime ait?" Onlar "Sezar'a" diye cevap verirler. Cevap olarak İsa “Sezar’a ait olanı Sezar’a, Tanrı’ya ait olanı Tanrı’ya ödeyin” diye söyledi (12:16, 17).

Yazıcılardan biri, “Tüm emirler içinde en başta gelen hangisidir?” diye sorar. İsa cevap verdi: “En başta gelen şudur: ‘Dinle ey İsrail, Tanrımız Yehova tek Yehova’dır. Tanrın Yehova’yı bütün yüreğinle, bütün canınla, bütün zihninle ve bütün kuvvetinle seveceksin.’ İkincisi şudur: ‘Komşunu kendin gibi seveceksin.’ Bunlardan daha büyük emir yoktur" (12:28-31). Bundan sonra kimse onu sorgulamaya cesaret edemez. Büyük kalabalık onu dinlemeyi sever ve İsa onları kendini beğenmiş yazıcılar hakkında uyarır. Daha sonra, öğrencilerinin önünde zavallı bir dul kadını, tapınağın hazine sandığına herkesten daha fazlasını koyduğu için övdü, çünkü onun iki küçük madeni parası "tek sahip olduğu, tüm geçim kaynağıydı (12:44).

İsa, mabedin karşısındaki Zeytin Dağı'nda oturduğunda ve dört öğrencisiyle yalnız kaldığında, onlara bu ortamın sona ereceği zamanın “alametinden” söz etti. (Bu, Markos'un kaydettiği tek uzun konuşmadır ve Matta, 24 ve 25. bölümlerdeki sohbete tekabül eder.) İsa şu öğüt verici sözlerle bitirir: “O gün ve saat konusunda kimse bir şey bilmez; ne gökteki melekler, ne de Oğul, yalnızca Baba bilir. … Size söylediğim bu şeyi herkese diyorum: Uyanık kalın!” (13: 4, 32, 37)

Nisan ayının on dördünde, İsa ve on iki, Fısıh bayramını kutlamak için şehirde toplanıyorlar. Kendisine ihanet edenin kim olduğunu söyler, sadık öğrencileriyle Anma Yemeğini kutluyor ve onlarla Zeytin Dağı'na gidiyor (14:17-26). Yolda İsa onlara hepsinin tökezleyeceğini belirtir. Petrus "ben değil" diye itiraz ediyor. Ama İsa ona dedi ki, "Sen bile bu gece, horoz iki kez ötmeden önce beni üç kere inkar edeceksin" (14:29, 30). Getsemani denilen yere vardıklarında, İsa dua etmek için geri çekilir ve öğrencilerinin uyanık kalmasını ister. İsa üç kez öğrencilerine döner ve üç kez de onları uyurken bulur (14:29, 30, 36, 41).

Yahuda İsa'ya yaklaşır ve onu öper. Bu, başkâhinlerin silahlı adamlarının İsa'yı tutuklamalarının işaretidir. Onu Başkâhinin evine götürürler, orada birçok kişi ona karşı yalan tanıklıkta bulunur, ancak onların tanıklığı uyuşmuyor. İsa'nın kendisi sessizdir. Sonunda başkâhin ona sorar: “Kutsal Olanın oğlu Mesih sen misin?” O zaman İsa “Benim” dedi" (14:61-64 ). Avluda Petrus İsa'yı üç kez inkâr etti. Horoz ikinci kez öter ve Petrus, İsa'nın sözlerini hatırlayarak yıkılır ve ağlar (14:72).

Şafakta hemen Yahudilerin mahkemesi (Sanhedrin) görüşüp İsa'yı bağlı olarak Roma'nın valisi olan Pilatus'a gönderdi. Çok geçmeden İsa'nın bir suçlu olmadığını anlar ve onu serbest bırakmaya çalışır. Başkâhinler tarafından kışkırtılan kalabalık ısrarla İsa'nın ölümünü istediğinden, Pilatus sonunda İsa'yı direğe germek üzere teslim eder (15:1, 9, 14, 15).

İsa Golgota'ya ("kafatası" anlamına gelir) getirip bir direğe gerilir. Üzerine "Yahudilerin Kralı" içeren bir yazıt yapıştırıldı. Öğle vakti (altıncı saat) tüm ülkenin üzerine öğleden sonra 3'e kadar süren bir karanlık çöküyor. İsa “Tanrım, Tanrım, beni neden terk ettin?” diyerek yüksek sesle bağırır ve ölür. Bir subay tüm bunları gördüğünde, “Bu adam kesinlikle Tanrı'nın Oğluydu” der. Sanhedrin'e ait olan Arimatealı Yusuf, Pilatus'tan İsa'nın cesedini ister ve onu bir mezara yerleştirir (15:22, 26, 34, 39).

Haftanın ilk günü çok erken saatte üç kadın mezara gider. Şaşırtıcı bir şekilde, girişteki büyük taşın yuvarlanmış olduğunu görürler. Mezarda oturan bir "genç adam" onlara İsa'nın dirildiğini söyler (16:5). Kadınlar korkudan titreyerek mezardan kaçarlar.

Dış bağlantılar

• Kitab-ı Mukaddes28 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bibleserver.com