Nagyszentmiklós Hazinesi
Nagyszentmiklós Hazinesi (Macarca: Nagyszentmiklósi kincs; Almanca: Schatz von Nagyszentmiklós; Romence: Tezaurul de la Sannicolau Mare), Nagyszentmiklós yakınlarında 1799 yılında bulunan toplam 9.945 kg ağırlığındaki 23 erken ortaçağ altın kapların önemli bir hazinesidir. Kazıdan sonra hazine Habsburg Monarşisinin hanedan başkenti Viyana'ya devredildi. O zamandan beri, orada kalıcı olarak Kunsthistorisches Müzesi'nde sergilenmektedir.
Parçaların stillerinin tarihlendirilmesi, kökenleri ve yapıldıkları bağlam hakkında, parçalar arasında farklılık gösterebilecek geniş bir görüş yelpazesine sahip olmaya devam etmektedir. Alışılmadık bir şekilde, bazı parçalardaki yazıtlar, argümanları azaltmaktan ziyade karmaşıklığı artırdı. 2008'de Rumen yetkililer Avusturya hükümetinden hazinenin ülkesine geri gönderilmesini istediler.[1][2]
19. Yüzyılda hazine, Macaristan'da Macar halkının öncüllerinden kaynaklandığı ve Macar milliyetçiliğinin bir simgesi olarak kayda değer bir rol oynadığı kabul edildi. Özellikle, kasenin üzerinde geriye dönük bir boğa başı olan altın kupa "Attila Kupası" olarak biliniyordu.
6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar çeşitli tarihlere tarihlenen 23 altın kaptan oluşan hazine, 3 Temmuz 1799'da iki Bulgar çiftçi olan Neru Vuin tarafından Nagyszentmiklós yakınlarında bulundu.[3] diğer süs eşyalarının tasarımı, buluntularla yakın benzerlikler göstermektedir. Novi Pazar, Bulgaristan ve Sarkel, Rusya . Üslup olarak Orta Asya, Pers-Sasani ve Bizans etkileri baskındır.[4]
yazıtlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Hazinedeki kaplardan birinin üzerinde Yunan alfabesiyle yazılmış bir yazıt vardır:
- ΒΟΥΗΛΑ. ΖΟΑΠΑΝ. ΤΕΣΗ. ΔΥΓΕΤΟΙΓΗ. ΒΟΥΤΑΟΥΛ. ΖΩΑΠΑΝ. ΤΑΓΡΟΓΗ. ΗΤΖΙΓΗ. ΤΑΙΣΗ:[5] (Çevriyazım: bouēla zoapan tesē dygetoigē boutaoul zōapan tagrogē ētzigē taisē[6] )
Bugün hemen hemen tüm bilim adamları metnin Türk dilinde yazıldığı, [7] [8] [9] ancak deşifre edilmediği ve dilin kesin sınıflandırmasının tartışma konusu olduğu görüşündedir. [7] [8] Genellikle Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun Türk Bulgar dili ile karşılaştırılmıştır, [10] [8] [11], 8-9. yüzyılda Yunan harfleriyle yazılmış birkaç yazıt üzerinde doğrulanmıştır. [12] Daha yakın zamanlarda Eugene Helimski , dilin Proto-Tunguzca'ya yakın olduğunu savundu, [13] ancak bu öneri Marcel Erdal tarafından abartılı bulunarak reddedildi. [14]
Yunan dilinde başka bir yazıt daha var. Ayrıca, Türk dilinde olması muhtemel olan runiform bir yazıyla çok kısa başka yazıtlar da vardır, ancak bunlar çok kısadır ve deşifre edilmemiştir.[15][16]
Kültürel bağlam
[değiştir | kaynağı değiştir]Hazinedeki nesnelerin yaratıldığı, bir araya getirildiği ve yerleştirildiği kültürel ortam veya ortam, tartışmanın genellikle milliyetçi kaygılardan etkilenmesiyle tartışmalı olmaya devam etmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- İskit sanatı
- Avar Hazinesi
- Riton
- grifon
- Simurg / Simurg
- Garuda
- Sasani sanatı
- Oxus Hazinesi
- Ganymede (mitoloji)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Banatenii spera sa recupereze Tezaurul de la Sannicolau[ölü/kırık bağlantı]. Retrieved September 02, 2008.
- ^ Comorile Banatului se intorc acasa 16 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved September 02, 2008
- ^ Gyula László, István Rácz: The Treasure of Nagyszentmiklós, Corvina, 1984, pp. 19
- ^ László Gy., Rácz I. (1986): A Nagyszentmiklósi kincs Treasure of Nagyszentmiklos. Helikon, Budapest
- ^ Gyula Moravcsik, Byzantinoturcica: Sprachreste der Türkvölker in den byzantinischen Quellen (1983)
- ^ Francis Dvornik, "Deux inscriptions gréco-bulgares de Philippes", Bulletin de correspondance hellénique, 1928 Vol. 52 no. 52, pp. 125-147, accessed Oct. 10, 2011
- ^ a b Alemany 2009.
- ^ a b c Göbl & Róna-Tas 1995.
- ^ Róna-Tas 1999.
- ^ Erdal 1988.
- ^ Thomsen 1918.
- ^ Fiedler 2008.
- ^ Helimski 2000.
- ^ Erdal 2007.
- ^ András Róna-Tas, Hungarians and Europe in the early Middle Ages (Central European University Press, 1999; 963-9116-48-3), pp. 131-132 6 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Agustí Alemany, "From Central Asia to Balkans: the title *ču(b)-pān" in Christine Allison, Anke Joisten-Pruschke, Antje Wendtland (eds.), Daēnā to Dîn: Religion, Kultur und Sprache in der iranischen Welt (2009; 978-3-447-05917-6), pp. 3-The inscription is executed with Greek capital letters along the periphery of a richly decorated with an open-work interlaced design golden disk, complementarily mounted on the bottom of a shallow semispherical golden cup in the shape of an oval basin with a diameter of 12, p. 5 6 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sanat Tarihi Müzesi, Viyana
- ATTILA'DAN SIMEON'A BULGAR HANLARININ ALTIN HAZİNELERİ 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ATTILA'DAN SIMEON'A BULGAR HANLARININ ALTIN HAZİNELERİ 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgarca)