Nikiforos (sezar)
| Nikiforos | |
|---|---|
| Sezar | |
| Doğum | y. 756/758 |
| Ölüm | 812'den sonra Aphousia |
| Babası | V. Konstantinos |
| Annesi | Eudokia |
Nikiforos (Yunanca: Νικηφόρος), Bizans imparatoru V. Konstantinos'un (h. 741-775) ikinci oğlu ve Bizans İmparatorluğu'nun Sezar'ıydı. Üvey kardeşi IV. Leon'a (h. 775-780) karşı, Nikiforos'un unvanına mal olan bir komploya girişmişti ve sonraki hükümdarlıklar olan yeğeni VI. Konstantinos (h. 780-797) 780-797) ve Konstantinos'un annesi Atinalı İrini'den (h. 797-802) sırasında çok sayıda gasp komplosunun odak noktası oldu. Bu nedenle gözleri kör edildi ve hayatının çoğunu bir manastıra sürgüne gönderdi; muhtemelen 812'den sonra Aphousia adasında öldü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gençliği ve ilk komplolar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Nikiforos 750'lerin sonlarında (y. 756/758) İmparator V. Konstantinos ve üçüncü eşi Eudokia'nın çocuğu olarak doğmuştur. Nikiforos, Konstantinos'un ilk eşi Çiçek'in 750 yılında doğan gelecekteki IV. Leon ve yaklaşık 755 yılında Eudokia'nın oğlu olarak doğan Hristofer'ın ardından Konstantinos'un üçüncü oğluydu. Hristofer ya da Nikiforos muhtemelen Eudokia'nın ve Konstantinos'un tek kızı Anthusa'nın ikiz kardeşleriydi.[1][2] 1 Nisan 769'da Eudokia, Augusta olarak taç giydi ve aynı vesileyle Hristofer ve Nikiforos taç giyip Sezar rütbesine yükseltilirken, küçük kardeşi Nikitas Nobilissimus oldu.[3][4] Nikiforos'un daha sonraki tarihlerde Nobilissimi ünvanını alan Anthimos ve Eudokimos adında iki küçük erkek kardeşi daha vardı.[3]
V. Konstantinos, 775'te öldüğünde, en büyük oğlu IV. Leon Bizans tahtına çıktı. Kısa süre sonra Leon, üvey kardeşlerinin kullanımı için ayrılan büyük miktarda altına el koyarak bunu orduya ve Konstantinopolis vatandaşlarına bağış olarak dağıtarak aralarında bir anlaşmazlığa neden oldu.[1] Daha sonra 776 baharında Nikiforos'un önderlik ettiği ve bir dizi orta rütbeli saray mensubunun dahil olduğu bir komplo keşfedildi. Nikiforos'un kendisi de rütbesinden alındı, ancak bunun dışında zarar görmedi, bu arada diğer komplocular keşiş olarak şekillendirildi ve Kırım'daki Hersonos'a sürgüne gönderildi.[5]
Leon Ekim 780'de öldüğünde, onun tek varisi İmparatoriçe İrini'den olan oğlu genç VI. Konstantinos'du. Konstantinos'un reşit olmaması nedeniyle, İrini'nin başkanlığında bir naiplik kuruldu, ancak bu, önde gelen yetkililer arasında pek hoş karşılanmadı. Sadece zamanın askeri hakimiyetindeki düzene yabancı bir kadın tarafından yönetilmekle kalmıyordu, aynı zamanda İrini aynı zamanda ikonalara duyulan saygının bir taraftarı olan kanıtlanmış bir ikonofildi. Bu, özellikle ordu ve V. Konstantinos'un anısına sadık yetkililer arasında popüler olan, devlet destekli İkonoklazma doktrini tarafından sapkınlık olarak görülüyordu.[6][7] Anatolikon eski stratigos'u (valisi) Bardas, Logothetis tu dromu (dışişleri bakanı) Gregorios ve Ekskubitores muhafız alayının komutanı Konstantinos de dahil olmak üzere bir kısmı, sonuç olarak Nikiforos'un imparatorluk tahtına yükselmesini destekledi. Leon'un ölümünden ancak bir buçuk ay sonra komplo ortaya çıktı. İrini komplocuları sürgüne gönderdi ve Nikiforos ile küçük kardeşleri rahip olarak atanarak onları veraset hattından çıkardı. Bunu halkın önünde doğrulamak için 780 yılının Noel gününde Nikiforos ve kardeşleri Ayasofya'da cemaat ayinini yapmak zorunda kaldılar.[4][6][8]
Nikiforos ve kardeşleri, 790'da bir askeri isyanla devrildikten sonra VI. Konstantinos'un Marcellae'de Bulgarlara karşı feci yenilgisinin birliklerde geniş bir huzursuzluk yaratmasından sonra İrini'nin iktidara geri dönmdüğü 792 yılına kadar kaynaklardan kaybolmuşlardır. İmparatorluk muhafız alaylarından bazıları tagmata Nikiforos'u imparator ilan etmiş, ancak Konstantinos hızla tepki göstermiş: İrini'nin ısrarı üzerine amcalarını tutuklamış ve Nikiforos'un gözleri kör edilirken diğerlerinin dilleri kesilmiştir. Daha sonra Therapia'daki bir manastıra hapsedilmişlerdir.[4][9]
792'den sonra
[değiştir | kaynağı değiştir]
Nikiforos'un 792'den sonra ismi artık anılmamaktadır; bunun yerine kardeşlerden topluca bahsediliyor. Bu nedenle sonraki olaylara dahil edilip edilmeyeceği şüphelidir, ancak geleneksel olarak (Oxford Dictionary of Byzantium gibi referans eserler dahil) kardeşlerinin kaderini paylaştığı ve 812'den sonra öldüğü kabul edilir.[10]
İmparatoriçe İrini'nin 797 yılında oğlunu tahttan indirmesinin ardından kardeşler, bazı destekçileri tarafından manastırda ziyaret edildi ve Ayasofya'ya sığınmaya ikna edildi. Eğer Konstantinopolis halkının içlerinden birini imparator ilan etme yönünde harekete geçeceği umulsaydı, umutları suya düşerdi. Desteklerinde herhangi bir ayaklanma gerçekleşmedi ve İrini'nin güvendiği hadım danışmanı Aetios, kardeşleri kurtarıp Atina'ya sürgüne göndermeyi başardı.[4][11] Orada yine bir komplonun hedefi oldular: Mart 799'da, Güney Tesalya'daki "Belzetia'daki Slavların Arhonu " olan Akameros, Hellas themandan (Atina'nın da dahil olduğu) yerel birliklerle birlikte, onlardan birini imparator ilan etmeyi planladı. Komplo bozuldu ancak kardeşler tekrar Marmara Denizi'ndeki Panormos'a götürüldü ve Nikiforos'un kardeşleri de kör edildi.[4][12]
Kardeşlerden son kez 812'de, Debeltum'un Bulgarlar tarafından ele geçirilmesinin ardından bir grup hoşnutsuz askerin kardeşleri imparator ilan etmeye çalıştığı sırada bahsediliyor. Ancak İmparator I. Mihail (h. 811-813), olaya karışan askerleri derhal görevden aldı ve kardeşleri Aphousia adasına taşıdı ve orada bir süre sonra öldüler.[4][13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Treadgold 1997, s. 367.
- ^ Rochow 1994, ss. 10–11, 14.
- ^ a b Rochow 1994, s. 13.
- ^ a b c d e f Kazhdan 1991, s. 1476.
- ^ Treadgold 1997, ss. 367, 369; Kaegi 1981, s. 216.
- ^ a b Garland 1999, s. 75.
- ^ Treadgold 1997, s. 417.
- ^ Treadgold 1997, ss. 417–418; Kaegi 1981, s. 217.
- ^ Treadgold 1997, ss. 421–422; Garland 1999, s. 83.
- ^ Rochow 1994, s. 230.
- ^ Treadgold 1997, s. 423; Garland 1999, ss. 86–87.
- ^ Garland 1999, s. 87.
- ^ Treadgold 1997, s. 430.
- Genel
- Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. New York, New York and London, United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-14688-3.
- Kaegi, Walter Emil (1981). Byzantine Military Unrest, 471–843: An Interpretation. Amsterdam, the Netherlands: Adolf M. Hakkert. ISBN 90-256-0902-3.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, (Ed.) (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Rochow, Ilse (1994). Kaiser Konstantin V. (741–775). Materialien zu seinem Leben und Nachleben (Almanca). Frankfurt am Main, Deutschland: Peter Lang. ISBN 3-631-47138-6.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.