Orman bahçeciliği
Orman bahçeciliği az bakım gerektiren, bitki bazlı gıda üretimi ve tarımsal ormancılığa dayalı sürdürülebilir bir bahçecilik sistemidir. Bu tür bahçeler ormanlık ekosistemleri örnek alırlar ve çeşitli meyve ve fındık ağaçları, çalılar, otlar, sarmaşıklar ve çok yıllık sebzeler gibi insanlara doğrudan faydalı bitkiler içerirler. Bu bitkiler tıpkı doğal ormanlık alanlardaki gibi birbirine uyum sağlayacak şekilde (eşlik eden ekim) ekilir. Ekosistem kurulduktan sonra bahçedeki bitkiler fazladan bakım istemeden kendi kendilerine yetişirler.
Orman bahçeleri, tropik bölgelerde yiyecekleri güvence altına almak için kullanılan tarih öncesi bir yöntemdir. 1980'lerde, Robert Hart bu yöntemi ılıman iklimlere uyarlamış ve İngilizce "orman bahçeciliği" anlamına gelen "forest gardening" terimini tanıtmıştır.[1]
Yedi katmanlı sistem
[değiştir | kaynağı değiştir]
Robert Hart, doğal ormanın farklı seviyelere bölünebileceği gözlemine dayanan bir sistemin öncülüğünü yaptı. Bu sisteme göre farklı türdeki bitkiler bir arada dikilerek, çok kültürlü bir bahçe sistemi elde ediliyordu. Bu sistem yedi katman içermektedir:
- Orijinal olgun meyve ağaçlarından oluşan ' gölgelik tabakası '.
- Cüce kök yapısına sahip küçük fındık ve meyve ağaçlarından oluşan 'alçak ağaç tabakası'.
- Kuş üzümü ve meyveleri gibi meyve çalılıklarından oluşan 'çalı tabakası'.
- Çok yıllık sebze ve bitkilerin oluşturduğu 'otsu tabaka'.
- Kökleri ve yumru kökleri için yetiştirilen bitkilerin oluşturduğu 'rizosfer' veya 'yer altı' tabakası.
- Yatay olarak yayılan yenilebilir bitkilerin oluşturduğu 'zemin örtüsü' tabakası.
- Asma ve diğer tırmanıcılardan oluşan 'dikey katman'.
Robert Hart'a göre yedi katmanlı sistemin en temel bileşeni seçtiği bitkilerdi. Havuç gibi günümüzde yetiştirilen geleneksel sebzelerin çoğu bol güneş isteyen, gölgeli orman bahçesi sistemi için uygun olmayan bitkilerdir. Hart ise orman bahçeleri için gölge toleransı yüksek olan çok yıllık sebzeleri tercih etti.
Permakültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Permakültür terimini icad eden Bill Mollison, 1990 yılının Ekim ayında Robert Hart'ı Wenlock Edge'deki orman bahçesinde ziyaret etti.[2] Hart'ın yedi katmanlı sistemi o zamandan beri ortak permakültür tasarım öğesi olarak kabul edildi.
Graham Bell, Patrick Whitefield, Dave Jacke, Eric Toensmeier ve Geoff Lawton gibi çok sayıda permakültürcü orman bahçelerinin ya da yiyecek ormanlarının savunucularıdır. Bell, 1991 yılında orman bahçesini inşa etmeye başladı ve 1995'te ''The Permaculture Garden (Permakültür Bahçesi) kitabını yazdı. Whitefield, 2002'de How to Make a Forest Garden (Nasıl Bir Orman Bahçesi Yapılır?), Jacke ve Toensmeier ise 2005 yılında Edible Forest Gardens (Yenilebilir Orman Bahçeleri) adlı iki ciltlik kitabını yayımladı. Lawton ise 2008 yılında Establishing a Food Forest (Bir Gıda Ormanı Kurulması) filmini yayınladı.[3][4][5]
Avusturyalı Sepp Holzer kendi Krameterhof çiftliğinde "Holzer Permakültürünü" deniz seviyesinden 1,100 ila 1,500 metre arasında değişen çeşitli yüksekliklerde uygulamıştır. Tasarımları, kayalar, göletler ve yaşayan rüzgar bariyerlerini kullanarak mikroiklimler oluşturmak üzerine kurulmuştur. Bu sayede yıl boyu ortalama sıcaklığı 4 °C olan ve kış sıcaklıkları -20 °C'ye kadar düşebilen bir ortamda çeşitli meyve ağaçları, sebzeler ve çiçekler yetiştirmiştir.
Diğer Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- https://gaiadergi.com/kazmayi-kuregi-topraga-gomuyoruz-gida-ormani-bahceciligi/; 2 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Crawford, Martin (2010). Creating a Forest Garden. Green Books. s. 18.
- ^ Hart, Robert A. de J. (1996a), s. 149
- ^ "Graham Bell's Forest Garden". 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Edible Forest Gardening". 1 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ "Establishing a Food Forest review". 22 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.