Terekti Nehri
| Terekti Теректi, Қусақ (Kazakça) 铁列克提河, 库萨克 (Çince) Теректы, Кусак (Rusça) | |
|---|---|
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Çin,  Kazakistan
|
| Bölge(ler) | Sincan Uygur Özerk Bölgesi (Çin) |
| Eyalet(ler) | Abay (Kaz.) |
| İl(ler) | Tarbagatay (Çin) |
| İlçe(ler) | Çağantogay (Çin), Ürjar (Kaz.) |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Kertau[1] 45°46′00″N 82°47′00″E / 45.766667°K 82.783333°D |
| Kaynak rakımı | y. 2.923 m (9.590 ft)[2] |
| Ağız | Jalanaş Gölü[3] 45°36′00″N 82°10′00″E / 45.600000°K 82.166667°D |
| Ağız rakımı | y. 375 m (1.230 ft)[2] |
| Yükseklik farkı | y. 2.548 m (8.360 ft) |
Terekti (Kazakça: Теректi өзенi, Rusça: река Теректы), Çinlileştirilmiş yazılışıyla Tielieketi (Çince: 铁列克提河; pinyin: Tiělièkètí hé), Çin'den Kazakistan'a doğru akan küçük bir nehirdir. Aşağı kısımlarında nehir Kusak (Kazakça: Қусақ, Rusça: Кусак, Çince: 库萨克; pinyin: Kùsàkè) olarak da bilinir. Nehrin büyük bir kısmı, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Tarbagatay ili'ne bağlı, Çağantogay İlçesi'nin güneyindeki seyrek nüfuslu dağlık araziden akar. Çin-Kazakistan sınırı geçtikten sonra Abay eyaletinin Ürjar ilçesine giriş yapararak Jalanaş Gölü'nün doğusundaki düz bir çöl arazisine ulaşır. Nehir yatağı genellikle kuruduğundan Jalanaş Gölü'ne nadiren ulaşır.[4]
Nehir yolu
[değiştir | kaynağı değiştir]Topografik haritalara göre Terekti, Kertau veya Barlik (巴尔鲁克) Dağları'ndan 45°46′00″K 82°47′00″D / 45.76667°K 82.78333°D doğar.[5][6] Terekti, yaklaşık 20 km boyunca güneye doğru akar, 45°39′00″K 82°46′00″D / 45.65000°K 82.76667°D civarında birkaç nehir kolu katılır ve batıya doğru kıvrılır. Alagöl-Jalanaş Gölü çukuruna ulaşana kadar dar bir vadiden akar. Jalanaş Gölü'nün doğusundaki ovaya 45°37′00″K 82°18′00″D / 45.61667°K 82.30000°D giriş yaptıktan sonra büyük bir alüvyon yelpazesi oluşturur. Bu bölgede su akışı mevsimseldir, nehir yatağı yılın büyük bölümünde kurudur. Terekti (Kusak) nehrinin genellikle kurak olan nehir deltası, akışın olduğu yıllarda 45°36′00″K 82°10′00″D / 45.60000°K 82.16667°D civarında Jalanaş Gölü'nün kuzeydoğu köşesine ulaşır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Terekti esas olarak Ağustos 1969'da Çin-Sovyet sınırında meydana gelen bir çatışma sebebiyle tanınmaktadır.
1994 yılında imzalanan ortak bir antlaşma ile, modern Çin-Kazakistan sınırını belirlemek için bir Çin-Kazak sınır komisyonu kuruldu. Terekti (Kusak) Nehri'nin her iki tarafına, sınır çizgisini kesin olarak belirleyebilmek için iki adet sınır anıtının yapılmasına karar verildi. Komisyon protokolüne göre, nehrin sağ (kuzey) kıyısına 241/1 numaralı granit anıt 45°37′05.3″K 82°15′37.4″D / 45.618139°K 82.260389°D ve nehrin sol (güney) kıyısına 242 numaralı betonarme anıt 45°36′57.3″K 82°15′32.2″D / 45.615917°K 82.258944°D inşa edilmiştir. İki anıt arasındaki mesafe 285.8 m'dir.[7]
İsmin anlamı ve başka yerlerde kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]"Terekti" (Kazakça: теректi), Kazakçada terek (Kazakça: терек) kelimesinden türemiştir.[8] Dolaysıyla "Terekti Nehri" (Kazakça: Теректi өзенi) "Kavak Nehri" anlamına gelmektedir.
"Terekti" Kazakistan'da oldukça yaygın kullanılan bir yer adıdır. Aynı isim ile birkaç köy, başka bir nehir ve bir dağ geçidi bulunmaktadır.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sovyet haritasındaki kaynak yeri (haritada: Теректы) (Rusça) 1:500.000". 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ a b Google Earth
- ^ "Sovyet haritasındaki ağız yeri (haritada: Кусак)(Rusça) 1:500.000". 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ "L-44 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça) 1:1000000". 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2023.
- ^ Nehrin kaynak bölgesi, Sovyet topografik haritasında 19 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kertau Zirvesinin (3282 m yüksekliğiyle işaretlenmiştir) yaklaşık 2 km kuzeydoğusunda görülebilir.
- ^ "L-44-4 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça) 1:1000000". 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ a b О ратификации Протокола между Правительством Республики Казахстан и Правительством Китайской Народной Республики о демаркации линии казахстанско-китайской государственной границы. Закон Республики Казахстан от 4 июля 2003 года, N 469 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ("Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Kazakistan-Çin uluslararası sınır hattının belirlenmesine ilişkin Protokolün onaylanması hakkında. Kazakistan Cumhuriyeti 469 sayılı Kanun. 4 Temmuz 2003")
- ^ "Kazakça Sözlük, Pamukkale Üniversitesi". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
