Toskana
| Toskana Özerk Bölgesi | |
|---|---|
İdari bölge | |
Toscana | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
 | |
| İller | Arezzo, Floransa ili, Grosseto ili, Livorno ili, Lucca ili, Massa ve Carrara ili, Pisa ili, Pistoia ili, Prato ili, Siena İli |
| İdare | |
| • Bölge Başkanı | Enrico Rossi (MDP) 1 Temmuz 2015’den beri (2ci dönem) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 22,985 km² |
| Nüfus (31 Aralık 2019[1]) | |
| • Toplam | 3.722,729 |
| • Yoğunluk | oto/km² |
Resmî site regione.toscana.it | |
Toskana (/ˈtʌskəni/ TUSK-ə-nee; İtalyanca: Toscana, İtalyanca telaffuz: [tosˈkaːna]), Orta İtalya'da yaklaşık 23.000 kilometrekare (8.900 milkare) bir alana ve yaklaşık 3,8 milyon nüfusa sahip bir bölgedir. Bölgenin başkenti Floransa'dır.
Toskana, manzaraları, tarihi, sanatsal mirası ve yüksek kültür üzerindeki etkisiyle bilinir. İtalyan Rönesansı'nın[2] ve İtalyan dilinin temellerinin doğduğu yer olarak kabul edilir. Toskana lehçesinin Dante Alighieri, Petrarca, Giovanni Boccaccio, Niccolò Machiavelli ve Francesco Guicciardini tarafından edebiyatta kullanılmasıyla oluşan prestij, daha sonra İtalya genelinde kültür dili olarak gelişmesine yol açtı.[3] Sanat ve bilim tarihinde etkili olan birçok kişiye ev sahipliği yapmakta, Uffizi ve Pitti Sarayı gibi ünlü müzeleri barındırmaktadır. Aynı zamanda Toskana, Chianti, Vino Nobile di Montepulciano, Morellino di Scansano, Brunello di Montalcino ve beyaz Vernaccia di San Gimignano gibi şaraplarıyla da tanınır. Güçlü bir dilsel ve kültürel kimliğe sahip olan bölge, bazen “ulus içinde ulus” olarak kabul edilmektedir.[4]
Toskana, İtalya'da Veneto'dan sonra gezginler için en popüler ikinci İtalyan bölgesidir.[5] Başlıca turistik noktalar Floransa, Castiglione della Pescaia, Pisa, San Gimignano, Lucca, Grosseto ve Siena'dır. Castiglione della Pescaia kasabası, bölgede en çok ziyaret edilen sahil destinasyonudur ve sahil turizminin yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır. Maremma bölgesi, Siena, Lucca, Chianti bölgesi, Versilia ve Val d'Orcia da uluslararası üne sahip ve gezginler arasında özellikle popüler yerlerdir.
Toskana'nın sekiz bölgesi Dünya Mirası Alanı olarak belirlendi: Floransa'nın tarihi merkezi (1982); Piazza dei Miracoli (1987); San Gimignano'nun tarihi merkezi (1990); Siena'nın tarihi merkezi (1995); Pienza'nın tarihi merkezi (1996); Val d'Orcia (2004), Medici Villaları ve Bahçeleri (2013) ve Avrupa'nın Büyük Kaplıca Şehirleri bir parçası olarak Montecatini Terme (2021). Toskana'nın 120'den fazla koruma altındaki doğa rezervine sahip olması, Toskana ve başkenti Floransa'yı popüler turizm destinasyonları haline getirmektedir. Sadece Floransa, 2018 yılında 5 milyondan fazla ziyaretçiye ev sahipliği yaparak dünyanın en çok ziyaret edilen 51. şehri oldu.[6]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kabaca üçgen şeklinde olan Toskana, İtalya'nın merkez bölgesi olup, batıda Tiren Denizi, kuzeybatıda Ligurya, kuzeyde Emilia-Romagna, kuzeydoğuda Marche, doğuda Umbria ve güneydoğuda Lazio ile sınırdır. Topraklarının üçte ikisi tepelik ve dörtte biri dağlıkdır. Geri kalan kısımlar ise Arno Nehri'nin şekillendirdiği vadideki düz ovalardır. Toskana'da Arezzo ili Badia Tedalda'nın komünü (belediyesi), Emilia-Romagna'da Ca' Raffaello adında bir dış mahalleye sahiptir.
Toskana'nın Ligurya Denizi ve Tiren Denizi'nde batı kıyı şeridi vardır; aralarında en büyük adası Elba olan Toskana Takımadaları bulunur. Toskana yaklaşık 22.993 kilometrekare (8.878 sq mi) alana sahiptir. Büyük dağ silsileleri ile çevrili ve çaprazlanmış ve az sayıda ama verimli ovaya sahip olan bölge, tarım için kullanılan engebeli arazinin hakim olduğu bir kabartmaya sahiptir. Tepeler, 15.292 kilometrekare (5.904 sq mi) ile bölgenin toplam alanının yaklaşık üçte ikisini (%66,5) ve dağlar (en yüksekleri Apeninlerdir), %25 ‘ini veya 5.770 kilometrekare (2.230 sq mi) oluşturur. Ovalar toplam alanın %8,4'ünü kaplar—1.930 kilometrekare (750 sq mi)—çoğunlukla Arno vadisinin çevresindedir. Başkent Floransa, Empoli ve Pisa dahil olmak üzere Toskana'nın en büyük şehirlerinin çoğu Arno'nun kıyısındadır.
İklim, kıyı bölgelerinde oldukça ılıman ve iç kesimlerde ise daha sert ve yağışlıdır, kış ve yaz arasındaki sıcaklıkta önemli dalgalanmalar vardır,[7] bölgeye toprak yapıcı aktif bir donma-çözülme döngüsü verir bu da kısmen bölgenin iklim değişikliğini hesaba katar ki bir zamanlar antik Roma'nın temel ekmek sepeti olarak hizmet etmişti.[8]
-
Castiglione della Pescaia’daki ayçiçeği tarlası, Maremma -
Siena yakınındaki Toskana manzarası -
Val d'Orcia’daki tepelik manzara -
Radicofani çevresindeki tepeler -
Toskana üzüm bağı -
San Gimignano’daki vadi
Bölgenin illeri ve beldeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Toskana bolgesindeki 10 il şunlardir:
| İl adı | Yüzölçümü (km²) | Nüfus | Yoğunluk (kişi/km²) |
|---|---|---|---|
| Arezzo ili | 3.232 | 345.547 | 106,9 |
| Floransa ili | 3.514 | 983.073 | 279,8 |
| Grosseto ili | 4.504 | 225.142 | 50,0 |
| Livorno ili | 1.218 | 340.387 | 279,5 |
| Lucca ili | 1.773 | 389.495 | 219,7 |
| Massa ve Carrara ili | 1.157 | 203.449 | 175,8 |
| Pisa ili | 2.448 | 409.251 | 167,2 |
| Pistoia ili | 965 | 289.886 | 300,4 |
| Prato ili | 365 | 246.307 | 674,8 |
| Siena ili | 3.281 | 268.706 | 81,9 |
Toskana bölgesinde bulunan önemli beldelerin listesi şudur:[9]
| Arma | Belde | İl | Nüfus (kişi) | Yüzölçümü (km²) |
|---|---|---|---|---|
|
Floransa | Floransa ili | 370.702 | 102.41 |
| Prato | Prato ili | 187.994 | 97,45 | |
| Livorno | Livorno ili | 161.084 | 104.79 | |
| Arezzo | Arezzo ili | 100.140 | 386,25 | |
| Pistoia | Pistoia ili | 90.226 | 236 | |
| Pisa | Pisa ili | 88.332 | 185 | |
| Lucca | Lucca ili | 84.928 | 185 | |
| Grosseto | Grosseto ili | 82.284 | 474,46 | |
| Massa | Massa ve Carrara ili | 71.006 | 94 | |
| Carrara | Massa ve Carrara ili | 65.612 | 71 | |
| Viareggio | Lucca ili | 64.427 | 31,88 | |
|
Siena | Siena ili | 54.561 | 118 |
| Scandicci | Floransa ili | 50.304 | 59,59 | |
| Empoli | Floransa ili | 48.070 | 62 | |
| Sesto Fiorentino | Floransa ili | 47.641 | 49 | |
| Capannori | Lucca ili | 46.231 | 156,59 | |
| Cascina | Pisa ili | 44.180 | 79,23 | |
| Campi Bisenzio | Floransa ili | 43.855 | 28 | |
| Piombino | Livorno ili | 35.079 | 129 | |
| Camaiore | Lucca ili | 32.614 | 84 | |
| Rosignano Marittimo | Livorno ili | 32.493 | 120 | |
| San Giuliano Terme | Pisa ili | 31.782 | 91,71 |
Mutfak
[değiştir | kaynağı değiştir]
Toskana mutfağı'nın merkezinde sadelik vardır. Bakliyatlar, ekmek, peynir, sebze, mantar ve taze meyve kullanılır. Zeytinyağı, Moraiolo, Leccino ve Frantoiano zeytinlerinden yapılır. San Miniato'dan beyaz trüf'ler Ekim ve Kasım aylarında görünür. En yüksek kalitede sığır eti Chiana Valley'den gelir özellikle Chianina olarak bilinen ve Floransalı bifteği için kullanılan bir cins. domuz'un yerli Cinta Senese cinsi de üretilir.[10]
Şarap, Toskana'nın ünlü ve yaygın bir ürünüdür. Chianti tartışmasız uluslararası alanda en iyi bilinenidir. Chianti şarabının üretildiği bölgeye o kadar çok İngiliz turist gelir ki bu bölgeye "Chiantishire" lakabı takılmıştır.
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Pisa - Pisa Kulesi -
Castiglioncello -
Floransa -
Pisa -
Grosseto -
Arezzo -
Siena -
Livorno -
Lucca -
Prato -
Pistoia -
Cortona -
Volterra -
Colle Val d'Elsa -
San Gimignano -
Pienza -
Monte Argentario'dan manzara
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgenin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) 2018'de 117.5 milyar avroydu ve İtalya'nın ekonomik üretiminin %6,7'sini oluşturuyordu. Satın alma gücüne göre ayarlanan kişi başına GSYİH, aynı yıl 31,400 Euro veya AB27 ortalamasının %104'ü idi. Çalışan başına GSYİH, AB ortalamasının %106'sıydı.[11]
İşsizlik oranı
[değiştir | kaynağı değiştir]İşsizlik oranı 2018'de %7,3 olarak gerçekleşti ve ülke ortalamasının biraz altında kaldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Statistiche demografiche ISTAT". demo.istat.it. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
- ^ Burke, P., The European Renaissance: Centre and Peripheries (1998).
- ^ "storia della lingua in 'Enciclopedia dell'Italiano'". Treccani.it. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2017.
- ^ Hewlett, Maurice Henry (1904). "The road in Tuscany: a commentary". Macmillan Publishers.
- ^ "Le sei regioni italiane più visitate. La top 20 europea". www.rainews.it (İtalyanca). 10 Temmuz 2014. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ "Top 100 City Destinations: 2019 Edition". Euromonitor International. 3 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ "TOSCANA - Geography and history". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. Text finalised in March 2004 - Eurostat.
- ^ Military Channel (Discovery Network) documentary series Rome: Power and Glory, episode "The Grasp of an Empire", copyright unknown, rebroadcast 11-12:00 hrs EDST, 2009-06-29.
- ^ 30.11.2010 tarihine göre (ISTAT) veri rakamları
- ^ Piras, 221-239.[kaynak belirtilmeli]
- ^ "Regional GDP per capita ranged from 30% to 263% of the EU average in 2018". Eurostat. 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Toskana Bölgesi resmi websitesi 4 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca) (Erişme:28.1.2009)
- Curlie'de Toskana (DMOZ tabanlı)
 | ||
* Özerk bölgeler | ||
