Yakup İncili
Yakup İncili (Yakup Çocukluk İncili veyâ Yakup Protoevangeliumu), Nasıralı İsa'nın çocukluğuna ve annesi Meryem'in doğumu ve çocukluğuna dair bilgiler rivâyet eden bir incildir. Bu incil, İsa'nın doğumundan önce, doğumu döneminde ve sonrasında, kısaca bütün ömrü zarfında Meryem Ana'nın hep bâkire olarak yaşayıp vefat ettiğini öğretir. İncilin kaydedildiği eski el yazmalarında, incile farklı başlıklar verildiği bilinmektedir. Bu başlıklar, Meryem'in Doğumu, Tanrı'nın Annesi Azize Meryem'in Doğumu veyâ Yakup Vahiy Kitabı: Meryem'in Doğumu’dur.[1]
Yazarı ve telif zamanı
[değiştir | kaynağı değiştir]İncilin metninde, şu cümle geçmektedir, "Şimdi, Kudüs'te bu tarihsel kaydı yazan ben, Yakup...".[2] Yazar, bu incilin yazıldığı varsayılan MS 1. asırda Yahudi toplumunda vâr olduğu bilinmeyen bir gelenekten bahsetmektedir. İncilde, İsa’nın annesi Meryem’in Mâbed’e vakfedildiği yazmaktadır. Bu geleneğe göre, bilinenlerin aksine Süleyman Mâbedi’ne erkeklerin yanı sıra kızlar da nezir (adak) olarak vakfedilmekteydi. Ancak, Doğu Ortodoks Kilisesi ve Roma Katolik Kilisesi mensupları içinde, Samuel Peygamber zamanından beri bâkire kızların Tapınağa adanmasının âdet olduğunu savunanlar da mevcuttur. Onlar 1. Samuel 2:22’nin[3] buna işâret ettiğini kabul etmektedirler.[4]
İlk kez 3. yüzyılda, İskenderiyeli Origenes (yakl. 184-253) yazılarında, Petrus İncili ile birlikte bu incili de zikrederek ikisinin de son zamanlarda ortaya çıkmış şüpheli eserler olduklarını savunmaktadır. Origenes, bu incilin sahih olmadığını savunmakla birlikte, yine de Yakup İncili’nde geçen, Meryem Ana’nın ömrü boyunca hep bâkire kaldığı, İsa’dan başka çocuğu olmadığı ve “İsa’nın kardeşleri” denilen havârilerin aslında Marangoz Yusuf’un başka bir kadından çocukları olduğu fikrini benimsemektedir.[5]
El yazmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakup İncili, 150’den fazla Yunanca el yazması derlemesinin içinde mevcut olarak bulundu. Bunun dışında, târih boyunca Süryanice, Geezce, Kıptîce, Gürcüce, Eski Kilise Slavcası, Ermenice, Arapça, İrlandaca ve Latince dillerine çevrildi. Ancak ilk asırlara ait Latince bir tercümesi henüz bilinmemektedir. Gelasius Kararnamesi ile apokrifa sınıfına derkedildi. Gelasius Kararnamesi, Yakup İncili’nin Roma Katolik Kilisesi’nde de en azından 5. yüzyıldan beri bilindiğini göstermektedir.[6] Bununla birlikte bilinen en eski el yazması Latince tercümeleri 10. yüzyıldan veyâ sonraki asırlardan kalmadır. Yakup İncili’nin, 1958’de bulunan, yaklaşık olarak 3. yüzyıl ilâ 4. yüzyılın başlarına târihlenen, bilinen en eski versiyonu, 1958'de bulundu. Cenevre’de Bodmer Kütüphânesi’ndedir. Yok olmaktan kurtulan Yunanca el yazmaları içinde bu incilin tamâmını barındıran en eski el yazması, 10. yüzyıla aittir ve Paris’te Fransa Millî Kütüphanesi’ndedir.
Türü
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakup İncili, bir çocukluk incilidir. Diğer çocukluk incilleri gibi, İsa'nın yetişkinlik döneminden önceki yıllarını konu edinmektedir. Yunancada bu incil türüne protoevangelion (İncil öncesi) denmektedir. Çünkü, bu incillerde, İsa'nın kanonik incillerde anlatılanlardan önceki yıllardaki yaşamı anlatılmaktadır. Bu incilin el yazmalarındaki yazı tipi, 2. yüzyıl veya sonrasında kaleme alındığını göstermektedir. Bu kategorideki diğer inciller, Tomas Çocukluk İncili, Sözde-Matta İncili (Yakup İncili ve Tomas Çocukluk İncili'nden bir derlemedir) ve Arapça Çocukluk İncili'dir. Bütün bu inciller, Kilise tarafından apokrif olarak kabûl edilmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ (İngilizce) Bart D. Ehrman; Lost Scriptures 19 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; s. 63
- ^ (İngilizce) Yakup Çocukluk İncili 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 25:1
- ^ 1. Samuel, 2:22 15 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ catholic.com 5 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’da Mary: Ever Virgin 26 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Philip Schaff; Ante-Nicene Fathers IX 10 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Origen's Commentary on the Gospel of Matthew 30 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Brethren of Jesus 2 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (Latince) The Latin Library 2 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.’de Decretum Gelasianum 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
