Nhlangono wa matiko ya Afrika

Nhlangono wa matiko ya Afrika

Ntsengo wa vanhu	1,186,035,272
Ntlimbano	30.51/km² (80/sq mi)
Matiko	55
Ntsindza	Addis Ababa; Johanneburg
Tindzimi	Tindzimi ta Afrika na tinwana

Nhlangono wa matiko ya Afrika (AU) i nhlangano lowu akiweke hi matiko ya 55 eka tiko nkulu ra Afrika. Nhlangano lowu wusimekiwe hi 26 Mudyaxihi 2001 e Addis Ababa, Ethiopia, naswona wusungule kutirha hi 9 Mawuwani 2002 e Afrika Dzonga, ku siva nhlangano leyi ayirokona ekusunguleni ya Nhlangano wa vun'we bya Afrika (OAU). Swiboho swo hlawuleka swa AU, switekiwa eka huvo ya AU, leyi vitiwaka kambirhi hi lembe ya varhangeri va matiko na tihulumendhe ta matiko ya Afrika. Ofisi ra matsalwana wa nhlangano leyi, rikumeka e dorobheni ra Addis Ababa.

Nkatsakanyo

Swikongomelo swa AU iku:

1. Fikelela vun'we na kutirhisana exikarhi ka matiko ya Afrika na Vaaka tiko va rona.
2. Sirhelela mimfumo, ndzhawu ya vutiko na kutiyimela ka matiko ya nhlangano leyi.
3. Kondletela kutirhisana eka swa tipolitiki na ta vutomi na ikhonomi eka tiko-nkulu.
4. Kondlotela no sirhelela mayimele ya matiko ya Afrika eka timhaka leti khumbaka tiko-nkulu na vanhu va rona.
5. Kondlotela ntirhisano na matiko man'wana ya misava, kuri karhi ku tekeriwa enhlokweni timfanelo ta Nhlanangano ya Matiko ya misava.
6. kondlotela kurhula, kusirheleleka, na kutshamiseka e tikweni-nkulu leri.
7. Kondlotela matirhele ya xidemokhrasi, tindzawulo, kutirhisana na xitshungu na Vufumi lebyi nene.
8. kondlotela no sirhelela timfanelo ta vanhu, kuya hi Ntwanano wa Afrika eka timfanelo ta ximunhu.
9. Pfuneta tiko-nkulu ku tlanga xiphemu xa rona eka ikhonomi na mimbulavurisano ya misava.
10. kondlotela nhluvuko lowu tikurisaka eka ikhonomi, mahanyele na mindzhavuko, kuhlanganisa na kutirhisana ka ti ikhonomi ta Afrika.
11. kondlotela ntirisano eka swiyenge hinkwaswo swa vutomi na ku tlakusa mahanyele ya vanhu va Afrika.
12. Kongomisa na ku twananisa milawu exikarhi ka swifundza swa ti ikhonomi swa sweswi na swa nkarhi lowu taka, leswaku nhlangano lowu wu fikelela swikongomelo swa wona.
13. Antswisa nhluvuko wa tiko-nkulu na ku kondlotela vulavisisi eka mintlawa hikwayo ya Saynsi na Thekinoloji.
14. Tirhisana na nakulori vamisava eku heriseni vuvabyi lebyi sivelekaka na ku kondlotela rihanyo lerinene e tikweni nkulu.