Jan Daniluk
Researcher of the history of Gdańsk (Danzig) and Sopot (Zoppot), mostly 19th-20th cent. (first of all: Free City of Danzig 1920-1939). He is also mainly concerned with the history of the Polish territories incorporated into the Third Reich (Ger. eingegliederte Ostgebiete) during the Second World War and the history of East Prussia in 1933-1945. In a wider perspective, he researches the history of SS, SA, the Third Reich police and the prisoners of war in German captivity. He is also interested in the history of colonialism, particularly the German one (1884-1919)
less
Related Authors
InterestsView All (10)
Uploads
Papers by Jan Daniluk
Tytuł: Sport jeniecki w latach II wojny światowej w świetle raportów YMCA (szkic)
Streszczenie: W artykule podjęto próbę syntetycznego opisu sportu jenieckiego w latach II wojny światowej, opierając się na źródłach, które do tej pory relatywnie rzadko były brane pod uwagę przez badaczy – raportach delegacji YMCA wizytujących niemieckie obozy jenieckie,
w których w niewoli przebywali żołnierze z państw zachodnich. Na podstawie zidentyfikowanych w archiwach niemieckich, łącznie blisko 50 dokumentów, przedstawiono najpopularniejsze dyscypliny sportowe, tworzenie infrastruktury sportowej oraz uwarunkowania, w których sport jeniecki rozwijał się w latach II wojny światowej we wschodnich Okręgach Wojskowych (Wehrkreise), tj. oznaczonych numerami VIII, XX i XXI.
Artykuł przybrał formę szkicu i ma charakter sygnalny.
Słowa kluczowe: YMCA, sport, aktywność fizyczna, II wojna światowa, jeńcy wojenni.
[ENG]
Title: Prisoner-of-war sport in the years of World War II in the light of the YMCA reports (a sketch)
Summary: The article untertakes to synthetically describe POWs' sport in the years of World War II. It is based on the reports drawn up by delegations of the YMCA tat were inspecting German POW camps being places of internment for soldiers of western countries. The reports have been relatively rarely used by researchers to date. On the basis of the documents identified in German archives (all in all 50 documents) the most popular sport disciplines were presented, as well as the formation of sports infrastructure and conditions in which POW sport was developing in the eastern Military Districts (Wehrkreise): VIII, XX and XXI in the years of World War II. The present study has the form of a sketch and is of the advance character.
Keywords: YMCA, sports, physical activity, World War II, prisoners-of-war
other publications, author puts emphasis not on the military matters, but first and foremost on the description of the atmosphere and changes in public, social, economic and cultural life in Danzig, Zoppot (Sopot) and in the region. These changes were announcing the advent of the conflict.
[PL] Artykuł stanowi próbę zaprezentowania podstawowych informacji o obozach i oddziałach jenieckich, jakie funkcjonowały na obszarze XX Okręgu Wojskowym w latach 1939-1945, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania jeńców wojennych jako źródła siły roboczej. Ze względu na przyjętą formułę, tekst należy traktować przede wszystkim jako swego rodzaju punkt wyjścia do dalszych, z pewnością niezbędnych, badań nad zasygnalizowanym w tytule problemem. W latach II wojny światowej w XX Okręgu Wojskowym funkcjonowały trzy obozy jenieckie (Stalag XX A Thorn, stalag XX B Marienburg i Stalag 312 / XX C Thorn-Süd), dwie filie obozów (Stalag XX B/Z Danzig-Bischofsberg i Stalag XX B/Z Danzig-Oliva), więzienie wojskowe w Grudziądzu (Wehrmachtgefängnis Graudenz), w którym kary odbywali jeńcy wojenni z państw Europy Zachodniej, trzy jenieckie bataliony budowlano-robocze, jak również (w zależności od okresu) od kilkuset do ponad tysiąca komand roboczych, które w przeważającym stopniu zostały przeznaczone do pracy w rolnictwie.
[ENG] The paper is an attempt at presenting basic information about labour camps and units, which functioned within XX Military District in the years 1939–1945, with particular taking into account of exploiting prisoners-of-war as the source of labour force. Due to the accepted form, the paper ought to be treated, primarily, as a kind of starting point to conduct further, obviously, indispensable studies on the
problem area signalled in the title. In the years of the Second World War, as regards XX Military District, there functioned three POW camps (stalags XX A Thorn, XX B Marienburg and 312/XX C Thorn-Süd), two sub-camps (stalags XX B/Z Danzig-Bischofsberg and XX B/Z
Danzig-Oliva), a military prison in Grudziądz (Wehrmachtgefängnis Graudenz), where POWs of Western Europe served their terms, three POW constructionlabour battalions, as well as (dependent on the given period of time) from several hundred to over one thousand working units which – in their decisive majority – were directed to work in agriculture.
[PL] Artykuł jest pierwszą próbą przedstawienia historii i znaczenia filii archiwum wojskowego z Poczdamu, która funkcjonowała w latach II wojny światowej w Gdańsku-Oliwie (początkowo jako Aktensammelstelle des Chefs der Heeresarchiv-Danzig, następnie Heeresarchiv-Zweigstelle Danzig-Oliva). Jako jedna z dwóch tego typu placówek w okupowanej Europie zajmowała ona ważne miejsce w systemie wojskowych archiwów III Rzeszy, odpowiadając przede wszystkim za przechowywanie, zabezpieczanie oraz opracowywanie w pierwszej kolejności zagarniętych przez okupanta niemieckiego materiałów wojskowych wytworzonych przez dawne Wojsko Polskie, a (od 1941 r.) również częściowo za przechowywanie archiwaliów i księgozbiorów Armii Czerwonej, zdobytych podczas kampanii w ZSRR.
W tekście przedstawiono przede wszystkim proces tworzenia placówki, jej lokalizację, warunki lokalowe, proces tworzenia zespołu pracowników, jak również poszczególne zadania, które zostały nałożone na kadrę archiwalnej placówki. W oparciu o zachowane dokumenty opisano zmiany, jakie zachodziły w funkcjonowaniu jednostki, związane z kolejnymi wydarzeniami w toku wojny (atak III Rzeszy na ZSRR, rosnące zagrożenie bombardowaniami lotniczymi, ewakuacja dóbr materialnych z Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie itd.). Szerzej opisano także losy archiwaliów gromadzonych w czasie wojny w Gdańsku-Oliwie, jak i samego obiektu, w pierwszych latach powojennych. Artykuł oparto przede wszystkim na dotąd niewykorzystanej bazie źródłowej Archiwum Federalnego-Archiwum Wojskowego we Fryburgu Bryzgowijskim, a także częściowo na materiałach z Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie.
[ENG] The article is a first attempt as presenting the history and significance of a branch of the army archive in Potsdam, which during the Second World War functioned in Gdańsk–Oliwa (initially as Aktensammelstelle des Chefs der Heeresarchiv–Danzig, and then as Heeresarchiv–Zweigstelle Danzig–Oliva). As one of two such institutions in occupied Europe, the titular archive was assigned an
important place in Third Reich army archives and was responsible predominantly for the storage, protection and studies of material produced by the former Polish Army and seized by the German occupant. From 1941 the archive in question was also partly in charge of the storage of Red Army archive material and book collections captured during the campaign in the Soviet Union. The text discusses, first and foremost, the establishment of the archive, its localisation, seat,
the creation of a staff, and particular tasks. Upon the basis of preserved documents the author describes changes within the functioning of the unit due to successive wartime events (the Third Reich offensive against the Soviet Union, the growing threat of air raids, the evacuation of
material goods from Reich District Gdańsk–Western Prussia, etc.). The author also proposes a more extensive presentation of the fate of archive material amassed during the war in Gdańsk–Oliwa as well as the of the archive during the post–war years. The article is based chiefly on heretofore unexamined sources at the Military Archive (Militärarchiv) of the Federal Archive (Bundesarchiv) in Freiburg im Breisgau, and partly on
material from the Central Army Archive in Warsaw.
[PL] W artykule przedstawiono dokument pochodzący ze zbiorów GStA PK – historię 389. SA-Standarte w Płocku (Schröttersburg) i okolicy w latach 1940-1943. We wstępie omówiono w zarysie zmiany organizacyjne, jakie dotknęły wschodniopruskie SA-Gruppe Ostland (od 1942 r.: SA-Gruppe Tannenberg) w latach II wojny światowej. Źródło stanowi nie tylko ciekawy przyczynek do dziejów okupacji niemieckiej na ziemi płockiej, ale może z powodzeniem posłużyć do opisania procesu powstania i funkcjonowania SA na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy w 1939 r.
[ENG] The article presents a document from GStA PK archives – the history of 389. SA-Standarte in Płock (from 1941 on – Schröttersburg) and the area in the years 1940-1943. Additionally, an introduction discusses the outline of organizational changes which the east-Prussian SA (SA-Gruppe Ostland, from 1942 on: SA-Gruppe Tannenberg) faced during World War II. The presented source constitutes not only an interesting contribution to the discussion on the history of German occupation of the Płock region, but may also be used to describe the process of establishment and operation of SA in all areas of Poland incorporated into the Third Reich in 1939.
Tytuł: Sport jeniecki w latach II wojny światowej w świetle raportów YMCA (szkic)
Streszczenie: W artykule podjęto próbę syntetycznego opisu sportu jenieckiego w latach II wojny światowej, opierając się na źródłach, które do tej pory relatywnie rzadko były brane pod uwagę przez badaczy – raportach delegacji YMCA wizytujących niemieckie obozy jenieckie,
w których w niewoli przebywali żołnierze z państw zachodnich. Na podstawie zidentyfikowanych w archiwach niemieckich, łącznie blisko 50 dokumentów, przedstawiono najpopularniejsze dyscypliny sportowe, tworzenie infrastruktury sportowej oraz uwarunkowania, w których sport jeniecki rozwijał się w latach II wojny światowej we wschodnich Okręgach Wojskowych (Wehrkreise), tj. oznaczonych numerami VIII, XX i XXI.
Artykuł przybrał formę szkicu i ma charakter sygnalny.
Słowa kluczowe: YMCA, sport, aktywność fizyczna, II wojna światowa, jeńcy wojenni.
[ENG]
Title: Prisoner-of-war sport in the years of World War II in the light of the YMCA reports (a sketch)
Summary: The article untertakes to synthetically describe POWs' sport in the years of World War II. It is based on the reports drawn up by delegations of the YMCA tat were inspecting German POW camps being places of internment for soldiers of western countries. The reports have been relatively rarely used by researchers to date. On the basis of the documents identified in German archives (all in all 50 documents) the most popular sport disciplines were presented, as well as the formation of sports infrastructure and conditions in which POW sport was developing in the eastern Military Districts (Wehrkreise): VIII, XX and XXI in the years of World War II. The present study has the form of a sketch and is of the advance character.
Keywords: YMCA, sports, physical activity, World War II, prisoners-of-war
other publications, author puts emphasis not on the military matters, but first and foremost on the description of the atmosphere and changes in public, social, economic and cultural life in Danzig, Zoppot (Sopot) and in the region. These changes were announcing the advent of the conflict.
[PL] Artykuł stanowi próbę zaprezentowania podstawowych informacji o obozach i oddziałach jenieckich, jakie funkcjonowały na obszarze XX Okręgu Wojskowym w latach 1939-1945, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania jeńców wojennych jako źródła siły roboczej. Ze względu na przyjętą formułę, tekst należy traktować przede wszystkim jako swego rodzaju punkt wyjścia do dalszych, z pewnością niezbędnych, badań nad zasygnalizowanym w tytule problemem. W latach II wojny światowej w XX Okręgu Wojskowym funkcjonowały trzy obozy jenieckie (Stalag XX A Thorn, stalag XX B Marienburg i Stalag 312 / XX C Thorn-Süd), dwie filie obozów (Stalag XX B/Z Danzig-Bischofsberg i Stalag XX B/Z Danzig-Oliva), więzienie wojskowe w Grudziądzu (Wehrmachtgefängnis Graudenz), w którym kary odbywali jeńcy wojenni z państw Europy Zachodniej, trzy jenieckie bataliony budowlano-robocze, jak również (w zależności od okresu) od kilkuset do ponad tysiąca komand roboczych, które w przeważającym stopniu zostały przeznaczone do pracy w rolnictwie.
[ENG] The paper is an attempt at presenting basic information about labour camps and units, which functioned within XX Military District in the years 1939–1945, with particular taking into account of exploiting prisoners-of-war as the source of labour force. Due to the accepted form, the paper ought to be treated, primarily, as a kind of starting point to conduct further, obviously, indispensable studies on the
problem area signalled in the title. In the years of the Second World War, as regards XX Military District, there functioned three POW camps (stalags XX A Thorn, XX B Marienburg and 312/XX C Thorn-Süd), two sub-camps (stalags XX B/Z Danzig-Bischofsberg and XX B/Z
Danzig-Oliva), a military prison in Grudziądz (Wehrmachtgefängnis Graudenz), where POWs of Western Europe served their terms, three POW constructionlabour battalions, as well as (dependent on the given period of time) from several hundred to over one thousand working units which – in their decisive majority – were directed to work in agriculture.
[PL] Artykuł jest pierwszą próbą przedstawienia historii i znaczenia filii archiwum wojskowego z Poczdamu, która funkcjonowała w latach II wojny światowej w Gdańsku-Oliwie (początkowo jako Aktensammelstelle des Chefs der Heeresarchiv-Danzig, następnie Heeresarchiv-Zweigstelle Danzig-Oliva). Jako jedna z dwóch tego typu placówek w okupowanej Europie zajmowała ona ważne miejsce w systemie wojskowych archiwów III Rzeszy, odpowiadając przede wszystkim za przechowywanie, zabezpieczanie oraz opracowywanie w pierwszej kolejności zagarniętych przez okupanta niemieckiego materiałów wojskowych wytworzonych przez dawne Wojsko Polskie, a (od 1941 r.) również częściowo za przechowywanie archiwaliów i księgozbiorów Armii Czerwonej, zdobytych podczas kampanii w ZSRR.
W tekście przedstawiono przede wszystkim proces tworzenia placówki, jej lokalizację, warunki lokalowe, proces tworzenia zespołu pracowników, jak również poszczególne zadania, które zostały nałożone na kadrę archiwalnej placówki. W oparciu o zachowane dokumenty opisano zmiany, jakie zachodziły w funkcjonowaniu jednostki, związane z kolejnymi wydarzeniami w toku wojny (atak III Rzeszy na ZSRR, rosnące zagrożenie bombardowaniami lotniczymi, ewakuacja dóbr materialnych z Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie itd.). Szerzej opisano także losy archiwaliów gromadzonych w czasie wojny w Gdańsku-Oliwie, jak i samego obiektu, w pierwszych latach powojennych. Artykuł oparto przede wszystkim na dotąd niewykorzystanej bazie źródłowej Archiwum Federalnego-Archiwum Wojskowego we Fryburgu Bryzgowijskim, a także częściowo na materiałach z Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie.
[ENG] The article is a first attempt as presenting the history and significance of a branch of the army archive in Potsdam, which during the Second World War functioned in Gdańsk–Oliwa (initially as Aktensammelstelle des Chefs der Heeresarchiv–Danzig, and then as Heeresarchiv–Zweigstelle Danzig–Oliva). As one of two such institutions in occupied Europe, the titular archive was assigned an
important place in Third Reich army archives and was responsible predominantly for the storage, protection and studies of material produced by the former Polish Army and seized by the German occupant. From 1941 the archive in question was also partly in charge of the storage of Red Army archive material and book collections captured during the campaign in the Soviet Union. The text discusses, first and foremost, the establishment of the archive, its localisation, seat,
the creation of a staff, and particular tasks. Upon the basis of preserved documents the author describes changes within the functioning of the unit due to successive wartime events (the Third Reich offensive against the Soviet Union, the growing threat of air raids, the evacuation of
material goods from Reich District Gdańsk–Western Prussia, etc.). The author also proposes a more extensive presentation of the fate of archive material amassed during the war in Gdańsk–Oliwa as well as the of the archive during the post–war years. The article is based chiefly on heretofore unexamined sources at the Military Archive (Militärarchiv) of the Federal Archive (Bundesarchiv) in Freiburg im Breisgau, and partly on
material from the Central Army Archive in Warsaw.
[PL] W artykule przedstawiono dokument pochodzący ze zbiorów GStA PK – historię 389. SA-Standarte w Płocku (Schröttersburg) i okolicy w latach 1940-1943. We wstępie omówiono w zarysie zmiany organizacyjne, jakie dotknęły wschodniopruskie SA-Gruppe Ostland (od 1942 r.: SA-Gruppe Tannenberg) w latach II wojny światowej. Źródło stanowi nie tylko ciekawy przyczynek do dziejów okupacji niemieckiej na ziemi płockiej, ale może z powodzeniem posłużyć do opisania procesu powstania i funkcjonowania SA na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy w 1939 r.
[ENG] The article presents a document from GStA PK archives – the history of 389. SA-Standarte in Płock (from 1941 on – Schröttersburg) and the area in the years 1940-1943. Additionally, an introduction discusses the outline of organizational changes which the east-Prussian SA (SA-Gruppe Ostland, from 1942 on: SA-Gruppe Tannenberg) faced during World War II. The presented source constitutes not only an interesting contribution to the discussion on the history of German occupation of the Płock region, but may also be used to describe the process of establishment and operation of SA in all areas of Poland incorporated into the Third Reich in 1939.
[ENG] The article discusses the newest book by Maximilian Becker, a German historian, which deals with the origin, development and the functioning of the German court system on the Polish land incorporated into the Reich in 1939–1945. It is the first attempt at a comprehensive and synthetic approach of this complex matter in historiography. The common and special court system played a crucial role in the German terror machine working against the residents of the incorporated
areas – primarily Poles and Jews.