Books by Alexandra P H . TRIFONOVA
PhD at Aristotle University of Thessaloniki (in press)
Εικόνες Ιεράς Μονής Καρακάλλου [Icons of the Holy Monastery of Karakallou Mont Athos]
Εἰ κό νες τοῦ δεύ τε ρου μι σοῦ τοῦ 18ου αἰ ώ να* 1 Οἱ εἰ κό νες τῆς Μο νῆς Κα ρα κάλ λου τοῦ δεύ... more Εἰ κό νες τοῦ δεύ τε ρου μι σοῦ τοῦ 18ου αἰ ώ να* 1 Οἱ εἰ κό νες τῆς Μο νῆς Κα ρα κάλ λου τοῦ δεύ τε ρου μι σοῦ τοῦ 18ου αἰ ώ να, οἱ ὁ ποῖ ες πα ρου σι ά ζον ται στήν ἑ νό τη τα αὐ τή, ἀ νέρ χον ται στίς τρι άν τα ἐν νέ α καί προ έρ χονται ἀ πό τό κα θο λι κό, τό πα ρεκ κλή σι ο τῆς Κοι μή σε ως τῆς Θε ο τό κου, τόν κοι μη τη ρι α κό να ό τῶν Ἁγίων Πάντων καί τό εἰ κο νο φυ λά κι ο τῆς Μο νῆς. Συγ κε κρι μέ να, ἀ πό τό κα θο λι κό τῆς Μο νῆς προ έρ χον ται εἴ κο σι τρεῖς εἰ κό νες, ἀ πό τό εἰ κο νο φυ λά κι ο ἐν νέ α, ἀ πό τόν κοι μη τη ρι α κό να ό τῶν Ἁ γίων Πάν των τρεῖς δε σπο τι κές, τό βη μό θυ ρο, ἡ Με γά λη Δέ η ση στό ἐπιστύλιο καί τά λυ πη ρά, ἐ νῶ ἀ πό τό πα ρεκ κλή σι ο τῆς Κοι μή σε ως τῆς Θε ο τό κου μί α δε σπο τι κή εἰ κό να. Ἀ πό τίς πα ρα πά νω εἰ κό νες ἰ δι αί τε ρο ἐν δι α φέ ρον πα ρου σιά ζουν ὅ σες εἶ ναι ἐ νυ πό γρα φα ἔρ γα ἐ πώ νυ μων ζω γρά φων. Ἀ πό τήν με λέ τη τους πλη ρο φο ρού μα στε τό ὄ νο μα τοῦ ζω γρά φου Μη τρο φά νη τοῦ Χί ου, τοῦ ζω γρά φου Νέ στο ρα καί τοῦ ἱ ε ρο μο νάχου ζω γρά φου Νε ο φύτου. Ὁ Μη τρο φά νης ὁ Χί ος εἶ ναι γνω στός ζω γρά φος, ὁ ὁ ποῖ ος δρα στη ρι ο ποι εῖ ται κα τά τό τρί το τέ ταρ το τοῦ 18ου αἰ ώ να καί ἔρ γα του σώ ζον ται κυ ρί ως σέ μο νές τοῦ Ἁ γί ου Ὄ ρους. Ὁ ζω γρά φος Νέ στο ρας, ἀν τί θε τα, εἶ ναι ἄ γνω στος καί τό ὄ νο μά του τό συ ναν τᾶ με γιά πρώ τη φο ρά, ὅ πως καί τό ὄ νο μα τοῦ ἱ ε ρο μο νά χου Νεοφύ του. Ἡ ὑ πο γρα φή τοῦ Μη τρο φά νη ἀπό τήν Χίο σώ ζε ται σέ τρεῖς εἰ κό νες (εἰκ.174, 175 καί 176), ἐ νῶ τοῦ Νέ στο ρα σέ δύ ο (εἰκ.184 καί 185) καί τοῦ Νε ο φύ του σέ μία. Ἐ πί σης, μέ βά ση εἰ κο νο γρα φι κά καί καλ λι τε χνι κά κρι τή ρι α ἀ πο δί δου με ὁ ρι σμέ νες εἰ κό νες σέ ἐ πώ νυ μους ζω γρά φους τοῦ δεύ τε ρου μι σοῦ τοῦ 18ου αἰ ώ να, ὅ πως στόν Μη τρο φά νη (εἰκ. 177 καί 188) καί στούς Ἀ θα νά σι ο καί Κων σταν τί νο ἀ πό τήν Κο ρυ τσά (εἰκ. 178 καί 180). Ἄλ λες ἐν δι α φέ ρου σες εἰ κό νες εἶ ναι ὅ σες παρέχουν στοι χεῖ α γιά ἱ στο ρι κά πρό σω πα τῆς ἐ πο χῆς. Σε αὐ τές ἐν τάσ σον ται ὅ σες φέ ρουν τό ὄ νο μα τοῦ ἀ φι ε ρω τῆ καί τήν χρο νο λο γί α τῆς φι λο τέ χνη σής τους. Ἀ νά με σα στούς ἀ φι ε ρω τές εἰ κό νων ὑ πάρ χουν ἄ το μα ἀ πό τόν μο να στι κό κύ κλο, ὅ πως ὁ μο να χός Ματ θαῖ ος, ὁ ὁ ποῖ ος προ σέ φε ρε τήν εἰ κό να τοῦ ἔ φιπ που ἁ γί ου Δη μη τρί ου (1758) (εἰκ. 171), κα θώς καί ὁ μο να χός Ἄν θι μος, ὁ ὁ ποῖ ος ἀ φι έ ρω σε τήν εἰ κό να τῶν ἁ γί ων Πάν των (εἰκ. 181). Πλη ρο φο ρού μα στε ἐ πί σης ὅ τι ἀ νά με σα στούς ἀ φι ε ρω τές εἶ ναι καί εὐ σε βεῖς πι στοί, ὅ πως ὁ Βέρ γος, ἡ συμ βί α του καί τά τέ κνα τους, οἱ ὁ ποῖ οι προ σέ φε ραν τήν εἰ κό να τῶν ἁ γί ων Τεσ σα ρά κον τα Μαρ τύ ρων (1757) (εἰκ. 170). Στούς ἀ φι ε ρω τές πε ρι λαμβά νον ται ἀ κό μα καί ζω γρά φοι, ὅ πως ὁ Νέ στο ρας, ὁ ὁ ποῖ ος προ σέ φε ρε τό 1767 τήν εἰ κό να τοῦ ἁ γί ου Νέ στο ρος (εἰκ. 185) καί ὁ ζω γρά φος Μη τρο φά νης ὁ Χί ος, ὁ ὁ ποῖ ος ἀ φι έ ρω σε τήν εἰ κό να τοῦ Χρι στοῦ Ἀμ πέ λ ου (1776) (εἰκ. 176). Ἄλ λες εἰ κό νες φέ ρουν μό νο τήν χρο νο λο γί α φι λο τέ χνη σης, ὅ πως ἡ εἰ κό να τῶν ἁ γί ων Πάν των (1768) (εἰκ. 188), ἡ εἰ κό να τῶν ἁ γί ων Ἀν τω νί ου, εὐ θυ μί ου καί Σάβ βα (1776) (εἰκ. 196), ἡ εἰ κό να τῆς ἁ γί ας Μα ρί νας (1777) (εἰκ. 183), ἡ εἰ κό να τῆς Ἀ πο κα θη λώ σεως (1783) (εἰκ. 206) καί ἡ εἰ κό να τῆς ἁ γί ας Πα ρα σκευ ῆς (1797) (εἰκ. 212). Οἱ εἰ κό νες τοῦ δεύ τε ρου μι σοῦ τοῦ 18ου αἰ ώ να στήν Μο νή Κα ρα κάλ λου πού πα ρου σι ά ζου με, φι λο τε χνή θη καν σέ μί α πε ρί ο δο κα τά τήν ὁ ποί α ἡ θρη σκευ τι κή ζω γρα φι κή χά νει στα δι α κά τόν ἀ κα δη μα ϊ κό χα ρα κτή ρα της καί γί νε ται λα ϊ κό τερη, χω ρίς ὡ στό σο νά πά ψουν καί οἱ ἀ κα δη μα ϊ κές ἐκ φρά σεις της. Τό Ἅ γι ον Ὄ ρος, τό ση μαν τι κό τε ρο κέν τρο καλ λι τε χνι κῆς πα ρα γω γῆς τήν πε ρί ο δο αὐ τή, θά παί ξει πρω τα γω νι στι κό ρό λο καί στά δύ ο πα ρα πά νω ρεύ μα τα.
Papers by Alexandra P H . TRIFONOVA
Актуальние проблемыи теории и истории искусства / Actual Problems of Theory and History of Art,, 2023
Рецензируемый сборник научных статей содержит материалы 10-й международной конференции «Актуальны... more Рецензируемый сборник научных статей содержит материалы 10-й международной конференции «Актуальные проблемы теории и истории искусства», проходившей 4-6 октября 2022 г. В статьях на русском и английском языках представлены результаты исследований в области изучения искусства от античности до современности: истории, теории, реставрации, а также междисциплинарных методов изучения культурного наследия. Издание предназначено в первую очередь для специалистов. Может быть использовано в учебной, научно-практической деятельности, а также интересно широкому кругу любителей искусства.
Zograf, 2022
In this article a miraculous icon of the Virgin Hodegetria with twelve Great Feast (Dodekaorton) ... more In this article a miraculous icon of the Virgin Hodegetria with twelve Great Feast (Dodekaorton) scenes (third quarter of the fourteenth c.) in the church of the Dormition of the Virgin in Nessebur (Mesembria) in Bulgaria is presented. The icon, which belongs to the category of inlaid icons, bears a silver revetment (eighteenth-nineteenth c.). The iconography, as well as the style and the technique of painting, seems closely related to the Palaeologan icons of the second and mainly the third quarter of the fourteenth century. This allows us to suppose that the main icon, as well as the framing icon, are works of anonymous painters, probably from a painting workshop of Constantinople or a local one, influenced or formed in the Byzantine capital.
ΣΤ΄ Επιστημονικό Συμπόσιο Νεοελληνικής Εκκλησιαστικής Τέχνης, 2022
Проблеми на изкуството / Problemi na izkustvoto, 2022
In this article thirty Greek inscriptions, dating back to the first quarter of the 18th till the ... more In this article thirty Greek inscriptions, dating back to the first quarter of the 18th till the third quarter of the 19th century, which come from the church of St Kyriake (Nedelya) in Plovdiv (Philippoupolis) or refer to it, are presented. These inscriptions, preserved on portable icons, paper, metal and marble, are grouped in categories - ktetors inscriptions (4), dedicatory inscriptions (16), grave inscriptions (8) and inscriptions with the name of the painter (2). They give valuable information about the Metropolis of Philippopolis and its clergy, as well as about the society of the town, including secular persons – donors, painters, goldsmiths, deceased persons, and merchants’ guilds.
More precisely the presented members of the ecclesiastical circle in the inscriptions are the metropolitan of Philippopolis Nicephorus of Lesbos (1824-1850) and two hieromonks - Kirkos (beginning of 18th c.) and hadji Cyril of Bachkovo (†1851).
The secular persons, among which donors of icons and metal work, appear from the first quarter of the 18th century to the second quarter of the 19th century - Konstantinos Mounidzoglou, anonymous orthodox Christians of Philippopolis, some couples with their children – Vlasios and Rali, Panayiotis and Smaragda, Georgakis and Mariola, Valko and Elisavet, Ioannis and Smaragda, the couple Konstantinos and Melahro, someone Peyo and the Zafeiriadis brothers.
The painters, referring to the Greek inscriptions, are three of the third quarter of the 19th century – Stefanos Antoniadis, Dimitrios and Stefanos Adrianoupolitis. The main painter of the iconostasis’s icons, who is not signed in the inscriptions, undoubtedly according to the style of painting is Dimitar Hristov Zograf from Samokov, along with his brother Zaharij Zograf, who left as well some icons.
The inscriptions refer also to a goldsmith from the first quarter of the 18th century – Georgios Papamanoli Nazloglou.
The deceased persons, buried in the yard of the church from the second to the third quarter of the 19th century are the parents of Artritsa Panayotou, Milahro hadji Iovani, Manouil and Teofano, Georgios Papasaoul, hadji Ioannis Konstantinou Tiutious, Lambros Petrou Kazisis and Maria Athanasiou, Zhelyo D. Boyadzis, and Christos.
The inscriptions give as well information about four merchants guilds during the second and the third quarter of the 19th century – the guilds of μπαχτσεβαζήδων (gardeners), of κουιομτζήδων (goldsmiths), of τσοχατζήδων (makers of soft woolen textile named tsoha) and of σαλτζίδων (sellers of textile).
Манастирот Слепче и пост - византиската уметност на Балканот од XVI и XVII век, 2021
Кога пред неколку години, во 2015 г., ја организиравме Првата научна конференција посветена на ма... more Кога пред неколку години, во 2015 г., ја организиравме Првата научна конференција посветена на манастирот "Св. Јован Претеча (Продром)", нашата намера беше да поканиме афирмирани истражувачи од земјата и од странство кои, од доменот на својот научен интерес, ќе презентираат нови сознанија за историјата на Манастирот, за неговото богато, книжевно и уметничко наследство, создавано повеќе од осум века. Високото научно ниво на студиите и на прилозите, објавени во Зборникот на трудови од Првата научна конференција во 2017 г., на најдобар начин ги оправда нашите заложби, низ еден научен, интердисциплинарен приод, да се проучуваат и да се афирмираат црковноисториските и уметничките вредности и старини на манастирот "Свети Јован Претеча Продром" во Слепче.
Αρχονταρίκι. Αφιέρωμα στον Ευθύμιο Ν. Τσιγαρίδα, ΤΑΠΑ, Αθήνα , 2021
Проблеми на изкуството / Problemi na izkustvoto, 2021
In the Art Gallery “Dimitar Dobrovich” in Sliven an icon of the Virgin Gorgoepikoos (Skoroposlush... more In the Art Gallery “Dimitar Dobrovich” in Sliven an icon of the Virgin Gorgoepikoos (Skoroposlushnica), painted in 1818, is kept. The central representation, according to its inscription and iconography, is a copy of the homonymous miracle-working icon of the Docheiariou monastery on Mount Athos. The Virgin with Christ is surrounded by six medallions with depictions of the miracles, made by the Virgin and her miraculous icon. In two of these scenes there are represented also the archangels Michael and Gabriel. In the lower part of the icon there is a depiction with the ktetors of the Docheiariou monastery - the monks Euthymios and Neophytos, as well as a dedicatory inscription of 1818, which is not wellpreserved. All the inscriptions of the icon are in Greek. To date there are no other known depictions of the miracles of the Sliven’s icon. It seems that they are related to an unpublished manuscript of the Docheiariou monastery, which was used by Nikodemus the Hagiorite in his book Synaxarion. Among the settlements, where the fame of the Virgin Gorgoepikoos was spread, Nikodemus the Hagiorite refers also to the town of Sliven. The icon is related with the metochion of the Docheiariou monastery in Sliven, established at the end of the 18th century. The mentioned in its dedicatory inscription person, named Ioannikios, is probably the same name monk of the Docheiariou monastery, who was oikonomos of the metochion at the beginning of the 19th century.
Zograf , 2021
Ова свеска штампана је средствима Министарства просвете, науке и технолошког развоја Републике Ср... more Ова свеска штампана је средствима Министарства просвете, науке и технолошког развоја Републике Србије и Министарства културе и информисања Републике Србије Лектура Ивана Игњатовић Преводи апстраката и резимеа на енглески језик Миљана Протић Класификација Весна Тодоровић Компјутерска припрема Досије Студио, Браће Недића 29, 11000 Београд Индексирање doiSerbia (www. doiserbia.nb.rs) Дистрибуција-Journal distribution Bookbridge d.o.o.,
Проблеми на изкуството / Problemi na izkustvoto, 2021
In this paper an icon of st Anastasia Pharmakolytria with eight life scenes (1789) is presented (... more In this paper an icon of st Anastasia Pharmakolytria with eight life scenes (1789) is presented (fig.1-2). The icon originates from the monastery of St Anastasia on the St Anastasia island of the Black Sea Coast, but nowadays is kept in the church of Dormition of the Virgin (1869) in Burgas.
The icon of st Anastasia Pharmakolytria bears the following vita scenes: 1. St Anastasia reads the letter of her teacher Chrysogonous (fig. 3). 2. St Anastasia imprisoned by the perfect’s order 3. St Anastasia in front of prefect Phloros (fig.5). 4. St Anastasia in front of emperor Diocletian (fig.6) 5. St Anastasia in front of king Poplios (fig.7). 6. St Anastasia in front of the perfect of Bethania (fig.8). 7. St Anastasia in a ship with a lot of martyrs (fig.9) 8. The martyrdom of st Anastasia in the fire (fig.10). There is also a donor’s inscription: † δέησις Τοῦ δούλου Τοῦ Θ(εο)ύ, Γεωργάκ[η …]χατ[………..] / αψπθ ὀκτωβρίου / κγ / χεῖρ δημητρίου - / προςκυνητοῦ (fig.11), which indicates that the icon was ordered by Georgakis and was painted by Dimitrios pilgrim (προσκυνητής) on 23th of October 1789.
The presented icon is of great iconographical interest, because is the one of the three known vita icons of st Anastasia Pharmakolytria from the Balkans. Moreover, our research indicates that five of its life scenes are unique, which indicate that the painter of the icon, Dimitrios pilgrim, was inspired by a vita text of st Anastasia Pharmakolytria or by another lost nowadays vita icon of the saint.
Bulgaria Mediaevalis, 2018
In this paper 20 Greek inscriptions, preserved on a mural painting, icons and grave plaques, whic... more In this paper 20 Greek inscriptions, preserved on a mural painting, icons and grave plaques, which originate from the church of Dormition of Virgin (1845) in Plovdiv (Philippopolis) are presented. They date back from the last quarter of the 17th to the third quarter of the 19th cc. and give valuable information about persons from the ecclesiastical and social circles of Plovdiv (Philippopolis).
The mentioned in the inscriptions persons from the ecclesiastical circles refer to a Metropolitan of Philippopolis, Neophytos (last quarter of the 17th c. – 1711), during whose archbishopric the old church of the Virgin was build, in the place of which nowadays the church of Dormition of Virgin (1845) is erected. The other one is the rhetor of the same Metropolis, Andronikos (last quarter of the 17th c.), who gave the money for the mural painting of the above mentioned church of the Virgin.
The persons from the social circle, mentioned in the inscriptions, refer to Greeks and Bulgarians donnor’s and all of them were in a direct or indirect relation with the powerful Čalukov (Čaloglou or Čalukoglou) family in Plovdiv (Philippopolis). These persons sponsored the execution of different icons for the church, as Dimitris Tsaharlis - st Demetrios on a horseback (1812), Lucia and her children – st Menas (1846), Salčo Ioannou (Čomakov), together with his wife and children - st Stylianos (1846), Iakov Kendindenoglou – st Jacob (1846), Georgi Stoianovič (Čalukoglou) – st George (1846), Ioannis Dimitriou Sitsianis – st John the Forerunner (1846), Dimitrakis Kyriakou Mitsouras – st Demetrios (1846), Eustathios Ioannou Tsironis – st Spyridon enthroned (1846), Iskro Iskrov Kesak (Kesiakov) – st Nicholas enthroned (1846) and Teodor Vulko Čaloglou – Dormition of the Virgin (1848).
The provided from the inscriptions information about persons from the artistic circle refers to the painter Nicholaos, who could be identified as Nicholaos Adrinaoupolitis, the author of the above mentioned icons.
The inscriptions give also information about the descended persons in Plovdiv (Philippoplis) from the second to the third quarter of the 19th century, mostely Greeks, among which are Panagiotis Dimitriadis (†1838), Eleni (Politoglou) Čalukova (†1848), Anastasia Konstantinou Noutsi (†1852), Konstantinos Andreou Garginos (†1854), Teodoraki Stoian Teodorou (†1856), Ioanis Dimitriou Sitsianis (†1857) and S. Tsikerdekis (†1865).
Културното наследство на Странджа – богатство, рискове, предизвикателства, А. Николов (ред.), 2019
Център за славяно-византийски проучвания "Иван Дуйчев" при Софийския университет "Св. Климент Охр... more Център за славяно-византийски проучвания "Иван Дуйчев" при Софийския университет "Св. Климент Охридски" altrifonova@dujcev.uni-sofia.bg
Ε΄ Επιστημονικό Συμπόσιο Νεοελληνικής Εκκλησιαστικής Τέχνης, 2020
Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας , 2019
Dans la présente étude, nous nous proposons d’examiner, par ordre chronologique, onze icônes de l... more Dans la présente étude, nous nous proposons d’examiner, par ordre chronologique, onze icônes de l’époque des Paléologues, plus exactement, de la seconde moitié du XIIIe jusqu’ au dernier quart du XIVe siècle, d’origine différente, qui sont conservées dans différents musées de Bulgarie. La plupart de ces images proviennent de Nessebar, sur la mer Noire. Il s’agit en particulier des icônes, représentant la Vierge avec l'enfant Kiria Zoïss (Maîtresse de la Vie) (de la seconde moitié du XIIIe siècle) de Nessebar (fig.1); la Vierge Odigitria (icône en mosaïque du premier quart du XIVe siècle) d’Constantinople (fig. 2); saint Georges (icône bilatérale de la première moitié du XIVe siècle, deuxième couche du XVIIe siècle) et ses parents saint Gérontes et sainte Polychromie (première moitié du XIVe siècle) de Nessebar (fig. 3); l’Assemblée des Archanges (milieu du XIVe siècle) du monastère de Bačkovo (fig. 6); un saint hiérarque anonyme (milieu du XIVe siècle) d’origine inconnue (fig.7); un sujet inédit (la sainte Vierge ?) (icône bilatérale) et la Crucifixion (seconde moitié du XIVe siècle) de Nessebar (fig. 9); saint Jean Chrysostome (seconde moitié du XIVe siècle), d’origine inconnue (fig.12); le Christ Pantokrator (icône bilatérale, seconde moitié du XIVe siècle) et la Descente de Croix (début du XVIIIe siècle) de Nessebar (fig. 14); l’icône bilatérale de la sainte Vierge Cataphighie (Refuge) et saint Jean Chrysostome (dernier quart du XIVe siècle) et le Miracle de Latôme (dernier quart du XIVe siècle) du monastère de Poganovo en Serbie méridionale (fig. 16-17); la Crucifixion (dernier quart du XIVe siècle) du village de Bania, région de Bourgas (fig. 20) et saint Jean de Rila (dernier quart du XIVe siècle) du monastère de Rila (fig.23).
La plupart des icônes proviennent des villes du littoral de la mer Noire, notamment, de Nessebar et de Bourgas et sont par conséquent, l’œuvre d’artistes, ayant été en relation directe avec les ateliers constantinopolitains de peinture d’icônes de cette période. C’est bien naturel, puisque les villes littorales de la mer Noire se trouvaient à proximité, aussi bien par terre, que par mer, de Constantinople, la capitale de l’Empire byzantin, avec lequel elles entretenaient des relations commerciales et d’où elles importaient, de même que diverses marchandises, des œuvres d’art.
Plusieurs icônes, telles l’icône bilatérale de la sainte Vierge Cataphighie (Refuge), saint Jean Chrysostome (dernier quart du XIVe siècle) et le Miracle de Latôme (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 16-17), ainsi que probablement l’icône de saint Jean de Rila (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 23), et l’icône du saint Jean Chrysostome (seconde moitié du XIVe siècle) (fig. 12-13) sont liées aux ateliers de peinture de Thessalonique. Le nombre réduit d’icônes, provenant de Thessalonique est dû probablement à la guerre civile entre (1341-1350) Jean V Paléologue et Jean VI Cantacuzène, qui a entravé les rapports commerciaux et par conséquent, les relations artistiques entre les villes bulgares et Thessalonique.
Σερραϊκά Σύμμεικτα / Serraika Symmeikta, 2018
Г О Д И Ш Н И К на Софийския университет “Св. Климент Охридски” Център за славяно-византийски проучвания “Иван Дуйчев” / A N N U A I R E de L’Université de Sofia “St. Kliment Ohridski” Centre de Recherches Slavo-Byzantines “Ivan Dujčev”, 2017
Κτίτωρ. Αφιέρωμα στον δάσκαλο Γεώργιο Βελένη. Θεσσαλονίκη, 2017
Η θέση και η εξέλιξη των οικισμών της Θάσου κατά την Τουρκοκρατία και η τυπολογία του παραδοσιακο... more Η θέση και η εξέλιξη των οικισμών της Θάσου κατά την Τουρκοκρατία και η τυπολογία του παραδοσιακού σπιτιού του νησιού ΣΟΦΊΑ ΑΚΡΊΒΟΠΟΎΛΟΎ Οι πρώτες ενάστειες ταφές στη Θεσσαλονίκη ΑΡΧΟΝΤΟΎΛΑ ΑΝΑΣΤΑΣΊΑΔΟΎ Η επιγραφή του αρχιεπισκόπου Αχιλλίου από τη βασιλική «του Φρουρίου» στη Λάρισα ΊΏΑΝΝΑ Π. ΑΡΒΑΝΊΤΊΔΟΎ Μονόχωροι καμαροσκεπείς ναοί με πλευρικούς χορούς ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΎΛΟΣ Παλαιοχριστιανικά κτίρια με κιονοστήρικτα ημιχώνια ΊΏΑΝΝΗΣ Δ. ΒΑΡΑΛΗΣ Παρατηρήσεις στη διευθέτηση του ιερού βήματος σε ναούς της Κρήτης ως τα μέσα του 11ου αιώνα ΚΏΝΣΤΑΝΤΊΝΑ ΓΕΡΟΛΎΜΟΎ Ενσφράγιστη πλίνθος από το θέατρο της Σπάρτης εντοιχισμένη σε βυζαντινό ασκητήριο στα Χρύσαφα Λακωνίας ΕΛΛΗ ΓΚΑΛΑ-ΓΕΏΡΓΊΛΑ Ένα μεγάλο υδρευτικό έργο στην περιοχή του Προφήτη Ηλία της Θεσσαλονίκης ΟΛΓΑ ΔΗΜΗΤΡΊΟΎ Κατάδεσμοι, αρές και κατάρες ΧΡΊΣΤΊΝΑ ΖΑΡΚΑΔΑ-ΠΊΣΤΊΟΛΗ Η χρωματική οργάνωση των κτιρίων του Μεσοπολέμου. Η περίπτωση της Φλώρινας ΜΊΧΑΛΗΣ ΚΑΠΠΑΣ Η εφαρμογή του απλού τετρακιόνιου/τετράστυλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου στη ναοδομία της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς Ασίας ΦΛΏΡΑ ΚΑΡΑΓΊΑΝΝΗ Η θέση του επισκοπικού ναού στη βυζαντινή πόλη ΕΛΕΝΑ ΚΟΣΤΊΤΣ Μορφολογικά χαρακτηριστικά των κυριλλικών επιγραφών στους πρώτους τρεις αιώνες εφαρμογής της κυριλλικής γραφής ΜΑΡΊΝΑ ΛΕΊΒΑΔΊΏΤΗ Το «Τζερέμπουλον» του Ιωάννη Αναγνώστη. Μία διαφορετική προσέγγιση -υπόθεση ΘΑΛΕΊΑ ΜΑΝΤΟΠΟΎΛΟΎ-ΠΑΝΑΓΊΏΤΟΠΟΎΛΟΎ Το χρονικό των επεμβάσεων στον ναό των Ταξιαρχών στη Θεσσαλονίκη κατά τη δεκαετία 1950-60 ΒΑΣΊΛΕΊΟΣ ΜΑΎΡΟΠΟΎΛΟΣ ΒΕΛΛΊΟΣ Παρατηρήσεις στην απεικόνιση ναών σε χειρόγραφα της μεσοβυζαντινής περιόδου ΑΝΝΑ ΜΊΣΑΗΛΊΔΟΎ Καλαμωτή Χίου: προσεγγίζοντας την πολεοδομία και την αρχιτεκτονική του οικισμού 15 93 165 39 99 175 55 107 183 63 123 197 71 135 215 79 155 Περιεχόμενα 11 ΜΑΡΊΑΝΝΑ ΟΊΚΟΝΟΜΟΎ Άγιος Ιωάννης Χρυσοπηγής Αχαΐας. Το μνημείο και ο ζωγράφος ΒΑΡΒΑΡΑ N. ΠΑΠΑΔΟΠΟΎΛΟΎ Άρτα. Ένας άγνωστος μεσοβυζαντινός ναός στην περιοχή Τοπ Αλτί. Πρώτα συμπεράσματα ΜΑΓΔΑ ΠΑΡΧΑΡΊΔΟΎ-ΑΝΑΓΝΏΣΤΟΎ Εικόνα του ζωγράφου Θεοδώρου από τον ναό της Παναγίας Λαοδηγήτριας ΕΛΕΝΗ ΠΡΟΚΟΠΊΟΎ Η νεότερη έρευνα σε βυζαντινά μνημεία της Ιεράς Μητρόπολης Τριμμυθούντας 2009-2010 ΚΏΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ Θ. ΡΑΠΤΗΣ Η δομική αποκατάσταση της Αχειροποιήτου κατά τον 7ο αιώνα και η σημασία της για την αστική συνέχεια της Θεσσαλονίκης κατά τους «σκοτεινούς αιώνες» ΞΑΝΘΗ ΣΑΒΒΟΠΟΎΛΟΎ-ΚΑΤΣΊΚΗ Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Εράτυρα. Ένα έργο ζουπανιωτών μαστόρων ΓΊΏΡΓΟΣ ΣΚΊΑΔΑΡΕΣΗΣ Το οθωμανικό λουτρό της Άρνισσας ΣΑΠΦΏ ΤΑΝΟΎ Τυπολογία βυζαντινών πύργων σε οχυρωματικούς περιβόλους του βορειοελλαδικού χώρου: μια πρώτη προσέγγιση ΑΝΑΣΤΑΣΊΟΣ ΤΑΝΤΣΗΣ Ένα κτίριο όπως το «Ενωτικό»: η Αγία Σοφία και η μονοφυσιτική διαμάχη HANNA-RIITTA TOIVANEN-KOLA Questioning the Imitation: The Multi-Domed Superstructure as a Neo-Byzantine Trend in the Ecclesiastical Architecture of Finland ALEXANDRA PH. TRIFONOVA Eλληνικές επιγραφικές μαρτυρίες απο τον ναό του Αγίου Χαραλάμπους (1874) στη Φιλιππούπολη ΝΊΚΟΛΕΤΑ ΤΡΟΎΠΚΟΎ Επιγραφική προσέγγιση των τοιχογραφιών του Πρωτάτου και του παρεκκλησίου του Αγίου Ευθυμίου στη Θεσσαλονίκη ΑΓΑΘΟΝΊΚΗ Δ. ΤΣΊΛΊΠΑΚΟΎ Νεότερες έρευνες στον ναό της Παναγίας Περιβλέπτου στη Βέροια ΕΛΕΝΗ Κ. ΤΣΊΜΠΊΔΑ Οι τοιχογραφίες του 17ου αιώνα στο ναό της Παναγίας στο Πύθιο Ελασσόνας ΓΊΏΡΓΟΣ ΦΟΎΣΤΕΡΗΣ Καθολικό της μονής Βλατάδων: λανθάνοντα ιστορικά στοιχεία στο εικονογραφικό πρόγραμμα του παρεκκλησίου ΠΕΡΊΚΛΗΣ Γ. ΦΏΤΊΑΔΗΣ Το Κάστρο του Πλαταμώνα τον 15ο αιώνα: η «ενδιάμεση φάση» της οχύρωσης CLAUDIO CONNENA «Στο χείλος του κρημνού». Το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό
Uploads
Books by Alexandra P H . TRIFONOVA
Papers by Alexandra P H . TRIFONOVA
More precisely the presented members of the ecclesiastical circle in the inscriptions are the metropolitan of Philippopolis Nicephorus of Lesbos (1824-1850) and two hieromonks - Kirkos (beginning of 18th c.) and hadji Cyril of Bachkovo (†1851).
The secular persons, among which donors of icons and metal work, appear from the first quarter of the 18th century to the second quarter of the 19th century - Konstantinos Mounidzoglou, anonymous orthodox Christians of Philippopolis, some couples with their children – Vlasios and Rali, Panayiotis and Smaragda, Georgakis and Mariola, Valko and Elisavet, Ioannis and Smaragda, the couple Konstantinos and Melahro, someone Peyo and the Zafeiriadis brothers.
The painters, referring to the Greek inscriptions, are three of the third quarter of the 19th century – Stefanos Antoniadis, Dimitrios and Stefanos Adrianoupolitis. The main painter of the iconostasis’s icons, who is not signed in the inscriptions, undoubtedly according to the style of painting is Dimitar Hristov Zograf from Samokov, along with his brother Zaharij Zograf, who left as well some icons.
The inscriptions refer also to a goldsmith from the first quarter of the 18th century – Georgios Papamanoli Nazloglou.
The deceased persons, buried in the yard of the church from the second to the third quarter of the 19th century are the parents of Artritsa Panayotou, Milahro hadji Iovani, Manouil and Teofano, Georgios Papasaoul, hadji Ioannis Konstantinou Tiutious, Lambros Petrou Kazisis and Maria Athanasiou, Zhelyo D. Boyadzis, and Christos.
The inscriptions give as well information about four merchants guilds during the second and the third quarter of the 19th century – the guilds of μπαχτσεβαζήδων (gardeners), of κουιομτζήδων (goldsmiths), of τσοχατζήδων (makers of soft woolen textile named tsoha) and of σαλτζίδων (sellers of textile).
The icon of st Anastasia Pharmakolytria bears the following vita scenes: 1. St Anastasia reads the letter of her teacher Chrysogonous (fig. 3). 2. St Anastasia imprisoned by the perfect’s order 3. St Anastasia in front of prefect Phloros (fig.5). 4. St Anastasia in front of emperor Diocletian (fig.6) 5. St Anastasia in front of king Poplios (fig.7). 6. St Anastasia in front of the perfect of Bethania (fig.8). 7. St Anastasia in a ship with a lot of martyrs (fig.9) 8. The martyrdom of st Anastasia in the fire (fig.10). There is also a donor’s inscription: † δέησις Τοῦ δούλου Τοῦ Θ(εο)ύ, Γεωργάκ[η …]χατ[………..] / αψπθ ὀκτωβρίου / κγ / χεῖρ δημητρίου - / προςκυνητοῦ (fig.11), which indicates that the icon was ordered by Georgakis and was painted by Dimitrios pilgrim (προσκυνητής) on 23th of October 1789.
The presented icon is of great iconographical interest, because is the one of the three known vita icons of st Anastasia Pharmakolytria from the Balkans. Moreover, our research indicates that five of its life scenes are unique, which indicate that the painter of the icon, Dimitrios pilgrim, was inspired by a vita text of st Anastasia Pharmakolytria or by another lost nowadays vita icon of the saint.
The mentioned in the inscriptions persons from the ecclesiastical circles refer to a Metropolitan of Philippopolis, Neophytos (last quarter of the 17th c. – 1711), during whose archbishopric the old church of the Virgin was build, in the place of which nowadays the church of Dormition of Virgin (1845) is erected. The other one is the rhetor of the same Metropolis, Andronikos (last quarter of the 17th c.), who gave the money for the mural painting of the above mentioned church of the Virgin.
The persons from the social circle, mentioned in the inscriptions, refer to Greeks and Bulgarians donnor’s and all of them were in a direct or indirect relation with the powerful Čalukov (Čaloglou or Čalukoglou) family in Plovdiv (Philippopolis). These persons sponsored the execution of different icons for the church, as Dimitris Tsaharlis - st Demetrios on a horseback (1812), Lucia and her children – st Menas (1846), Salčo Ioannou (Čomakov), together with his wife and children - st Stylianos (1846), Iakov Kendindenoglou – st Jacob (1846), Georgi Stoianovič (Čalukoglou) – st George (1846), Ioannis Dimitriou Sitsianis – st John the Forerunner (1846), Dimitrakis Kyriakou Mitsouras – st Demetrios (1846), Eustathios Ioannou Tsironis – st Spyridon enthroned (1846), Iskro Iskrov Kesak (Kesiakov) – st Nicholas enthroned (1846) and Teodor Vulko Čaloglou – Dormition of the Virgin (1848).
The provided from the inscriptions information about persons from the artistic circle refers to the painter Nicholaos, who could be identified as Nicholaos Adrinaoupolitis, the author of the above mentioned icons.
The inscriptions give also information about the descended persons in Plovdiv (Philippoplis) from the second to the third quarter of the 19th century, mostely Greeks, among which are Panagiotis Dimitriadis (†1838), Eleni (Politoglou) Čalukova (†1848), Anastasia Konstantinou Noutsi (†1852), Konstantinos Andreou Garginos (†1854), Teodoraki Stoian Teodorou (†1856), Ioanis Dimitriou Sitsianis (†1857) and S. Tsikerdekis (†1865).
La plupart des icônes proviennent des villes du littoral de la mer Noire, notamment, de Nessebar et de Bourgas et sont par conséquent, l’œuvre d’artistes, ayant été en relation directe avec les ateliers constantinopolitains de peinture d’icônes de cette période. C’est bien naturel, puisque les villes littorales de la mer Noire se trouvaient à proximité, aussi bien par terre, que par mer, de Constantinople, la capitale de l’Empire byzantin, avec lequel elles entretenaient des relations commerciales et d’où elles importaient, de même que diverses marchandises, des œuvres d’art.
Plusieurs icônes, telles l’icône bilatérale de la sainte Vierge Cataphighie (Refuge), saint Jean Chrysostome (dernier quart du XIVe siècle) et le Miracle de Latôme (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 16-17), ainsi que probablement l’icône de saint Jean de Rila (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 23), et l’icône du saint Jean Chrysostome (seconde moitié du XIVe siècle) (fig. 12-13) sont liées aux ateliers de peinture de Thessalonique. Le nombre réduit d’icônes, provenant de Thessalonique est dû probablement à la guerre civile entre (1341-1350) Jean V Paléologue et Jean VI Cantacuzène, qui a entravé les rapports commerciaux et par conséquent, les relations artistiques entre les villes bulgares et Thessalonique.
More precisely the presented members of the ecclesiastical circle in the inscriptions are the metropolitan of Philippopolis Nicephorus of Lesbos (1824-1850) and two hieromonks - Kirkos (beginning of 18th c.) and hadji Cyril of Bachkovo (†1851).
The secular persons, among which donors of icons and metal work, appear from the first quarter of the 18th century to the second quarter of the 19th century - Konstantinos Mounidzoglou, anonymous orthodox Christians of Philippopolis, some couples with their children – Vlasios and Rali, Panayiotis and Smaragda, Georgakis and Mariola, Valko and Elisavet, Ioannis and Smaragda, the couple Konstantinos and Melahro, someone Peyo and the Zafeiriadis brothers.
The painters, referring to the Greek inscriptions, are three of the third quarter of the 19th century – Stefanos Antoniadis, Dimitrios and Stefanos Adrianoupolitis. The main painter of the iconostasis’s icons, who is not signed in the inscriptions, undoubtedly according to the style of painting is Dimitar Hristov Zograf from Samokov, along with his brother Zaharij Zograf, who left as well some icons.
The inscriptions refer also to a goldsmith from the first quarter of the 18th century – Georgios Papamanoli Nazloglou.
The deceased persons, buried in the yard of the church from the second to the third quarter of the 19th century are the parents of Artritsa Panayotou, Milahro hadji Iovani, Manouil and Teofano, Georgios Papasaoul, hadji Ioannis Konstantinou Tiutious, Lambros Petrou Kazisis and Maria Athanasiou, Zhelyo D. Boyadzis, and Christos.
The inscriptions give as well information about four merchants guilds during the second and the third quarter of the 19th century – the guilds of μπαχτσεβαζήδων (gardeners), of κουιομτζήδων (goldsmiths), of τσοχατζήδων (makers of soft woolen textile named tsoha) and of σαλτζίδων (sellers of textile).
The icon of st Anastasia Pharmakolytria bears the following vita scenes: 1. St Anastasia reads the letter of her teacher Chrysogonous (fig. 3). 2. St Anastasia imprisoned by the perfect’s order 3. St Anastasia in front of prefect Phloros (fig.5). 4. St Anastasia in front of emperor Diocletian (fig.6) 5. St Anastasia in front of king Poplios (fig.7). 6. St Anastasia in front of the perfect of Bethania (fig.8). 7. St Anastasia in a ship with a lot of martyrs (fig.9) 8. The martyrdom of st Anastasia in the fire (fig.10). There is also a donor’s inscription: † δέησις Τοῦ δούλου Τοῦ Θ(εο)ύ, Γεωργάκ[η …]χατ[………..] / αψπθ ὀκτωβρίου / κγ / χεῖρ δημητρίου - / προςκυνητοῦ (fig.11), which indicates that the icon was ordered by Georgakis and was painted by Dimitrios pilgrim (προσκυνητής) on 23th of October 1789.
The presented icon is of great iconographical interest, because is the one of the three known vita icons of st Anastasia Pharmakolytria from the Balkans. Moreover, our research indicates that five of its life scenes are unique, which indicate that the painter of the icon, Dimitrios pilgrim, was inspired by a vita text of st Anastasia Pharmakolytria or by another lost nowadays vita icon of the saint.
The mentioned in the inscriptions persons from the ecclesiastical circles refer to a Metropolitan of Philippopolis, Neophytos (last quarter of the 17th c. – 1711), during whose archbishopric the old church of the Virgin was build, in the place of which nowadays the church of Dormition of Virgin (1845) is erected. The other one is the rhetor of the same Metropolis, Andronikos (last quarter of the 17th c.), who gave the money for the mural painting of the above mentioned church of the Virgin.
The persons from the social circle, mentioned in the inscriptions, refer to Greeks and Bulgarians donnor’s and all of them were in a direct or indirect relation with the powerful Čalukov (Čaloglou or Čalukoglou) family in Plovdiv (Philippopolis). These persons sponsored the execution of different icons for the church, as Dimitris Tsaharlis - st Demetrios on a horseback (1812), Lucia and her children – st Menas (1846), Salčo Ioannou (Čomakov), together with his wife and children - st Stylianos (1846), Iakov Kendindenoglou – st Jacob (1846), Georgi Stoianovič (Čalukoglou) – st George (1846), Ioannis Dimitriou Sitsianis – st John the Forerunner (1846), Dimitrakis Kyriakou Mitsouras – st Demetrios (1846), Eustathios Ioannou Tsironis – st Spyridon enthroned (1846), Iskro Iskrov Kesak (Kesiakov) – st Nicholas enthroned (1846) and Teodor Vulko Čaloglou – Dormition of the Virgin (1848).
The provided from the inscriptions information about persons from the artistic circle refers to the painter Nicholaos, who could be identified as Nicholaos Adrinaoupolitis, the author of the above mentioned icons.
The inscriptions give also information about the descended persons in Plovdiv (Philippoplis) from the second to the third quarter of the 19th century, mostely Greeks, among which are Panagiotis Dimitriadis (†1838), Eleni (Politoglou) Čalukova (†1848), Anastasia Konstantinou Noutsi (†1852), Konstantinos Andreou Garginos (†1854), Teodoraki Stoian Teodorou (†1856), Ioanis Dimitriou Sitsianis (†1857) and S. Tsikerdekis (†1865).
La plupart des icônes proviennent des villes du littoral de la mer Noire, notamment, de Nessebar et de Bourgas et sont par conséquent, l’œuvre d’artistes, ayant été en relation directe avec les ateliers constantinopolitains de peinture d’icônes de cette période. C’est bien naturel, puisque les villes littorales de la mer Noire se trouvaient à proximité, aussi bien par terre, que par mer, de Constantinople, la capitale de l’Empire byzantin, avec lequel elles entretenaient des relations commerciales et d’où elles importaient, de même que diverses marchandises, des œuvres d’art.
Plusieurs icônes, telles l’icône bilatérale de la sainte Vierge Cataphighie (Refuge), saint Jean Chrysostome (dernier quart du XIVe siècle) et le Miracle de Latôme (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 16-17), ainsi que probablement l’icône de saint Jean de Rila (dernier quart du XIVe siècle) (fig. 23), et l’icône du saint Jean Chrysostome (seconde moitié du XIVe siècle) (fig. 12-13) sont liées aux ateliers de peinture de Thessalonique. Le nombre réduit d’icônes, provenant de Thessalonique est dû probablement à la guerre civile entre (1341-1350) Jean V Paléologue et Jean VI Cantacuzène, qui a entravé les rapports commerciaux et par conséquent, les relations artistiques entre les villes bulgares et Thessalonique.