AQSh iqtisodiyoti sahifasining manbasini koʻrish

{{bu tanlangan maqola}}
{{Iqtisodiyot bilgiqutisi
|country=Amerika Qoʻshma Shtatlari
|image=Manhattan New York skyline by Don Ramey Logan.jpg
|image_size=325px|caption=[[Nyu York]] shahri — dunyoning yetakchi moliyaviy markazi<ref>{{yangiliklar manbasi |url=https://www.reuters.com/business/new-york-widens-lead-over-london-top-finance-centres-index-2022-03-24/|title=New York widens lead over London in top finance centres index |website=www.reuters.com |date=March 24, 2022 |access-date=July 29, 2022|last1=Jones |first1=Huw }}</ref><ref>{{veb manbasi|url= https://www.longfinance.net/programmes/financial-centre-futures/global-financial-centres-index/gfci-32-explore-the-data/gfci-32-rank/|title=The Global Financial Centres Index 32|date=September 22, 2022|publisher=Long Finance|access-date=September 22, 2022}}</ref>
|currency=[[AQSh dollari]] (USD) <br /> {{Oʻsish}} [[AQSh dollari indeksi]]
|year=2022-yil 1-oktyabr — 2023-yil 30-sentyabr
|organs=[[Jahon savdo tashkiloti|JST]], [[Katta yigirmatalik|G-20]], [[G7]], [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECD]], [[AQSh-Meksika-Kanada kelishuvi|USMCA]], [[Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy hamkorlik tashkiloti|APEC]] va boshqalar
| group = {{plainlist|
* [[Rivojlangan mamlakat|Rivojlangan/Yetakchi]]<ref>{{veb manbasi |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April |title=World Economic Outlook Database, April 2022 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=April 20, 2022}}</ref>
* [[Yuqori daromadli iqtisodiyot]]<ref>{{veb manbasi |url=https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank-country-and-lending-groups |title=World Bank Country and Lending Groups |publisher=[[World Bank]] |website=datahelpdesk.worldbank.org |access-date=September 29, 2019}}</ref>}}
| population = 334,977,281 (2023-yil 6-iyun)<ref>{{veb manbasi |url=https://www.census.gov/popclock/?intcmp=home_pop |title=U.S. and World Population Clock |publisher=[[United States census]] |access-date=2023-06-26}}</ref>
| gdp = {{plainlist|
* {{Oʻsish}} $26.854 trillion ([[Yalpi ichki mahsulot|nominal]]; 2023)<ref name="IMFWEOCN">{{veb manbasi |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/April/weo-report?c=111,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Report for Selected Countries and Subjects: April 2023|publisher=[[International Monetary Fund]]|website=imf.org}}</ref>
* {{Oʻsish}} $26.854 trillion ([[Xarid qobiliyati pariteti|XQP]]; 2023)<ref name="IMFWEOCN"/>
}}
| gdp rank = {{plainlist|  
* [[YIM boʻyicha davlatlar roʻyxati|1-oʻrin (nominal; 2023)]]
* [[Dunyo mamlakatlarining YaIM (XQP)|2-oʻrin (XQP; 2023)]]
}}
| growth = {{plainlist|   
* {{Oʻsish}} 2.1%&nbsp;(2022)<ref name="IMF_forecast">{{veb manbasi | url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2023/04/11/world-economic-outlook-april-2023 | title=The outlook is uncertain again amid financial sector turmoil, high inflation, ongoing effects of Russia's invasion of Ukraine, and three years of COVID|work=[[International Monetary Fund]]|date=April 11, 2023 }}</ref>
* {{Oʻsish}} 1.6% &nbsp;{{abbr|(2023t)|2023 prognoz}}<ref name="IMF_forecast"/>
* {{Oʻsish}} 1.0%&nbsp;{{abbr|(2024t)|2024 prognoz}}<ref name="IMF_forecast"/>
}}
| per capita = {{plainlist|
* $80,034 (nominal; 2022)<ref name="IMFWEOCN"/>
* $80,034 (XQP; 2022)<ref name="IMFWEOCN"/>
}}
| per capita rank = {{plainlist|
* [[Yalpi ichki mahsulot kishi boshiga (nominal)|7-oʻrin (nominal; 2023)]]
* [[Aholi jon boshiga YIM (XQP) ga koʻra davlatlar roʻyxati|9-oʻrin (XQP; 2023)]]
}}
| sectors = {{plainlist|
* [[Iqtisodiyotning birlamchi sektori|Qishloq xoʻjaligi]]: 0.9%
* [[Iqtisodiyotning ikkinchi sektori|Sanoat]]: 18.9%
* [[Iqtisodiyotning uchinchi sektori|Xizmatlar]]: 80.2%
* (2017)<ref name="CIA_US">{{veb manbasi|title=Field Listing: GDP – Composition, by Sector of Origin|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|website=Central Intelligence Agency World Factbook|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=April 3, 2018}}</ref>}}
| components = {{plainlist|
* Uy xoʻjaligi isteʼmoli: 68.4%
* Hukumat isteʼmoli: 17.3%
* Asosiy kapitalga investitsiyalar: 17.2%
* Tovar-moddiy zaxiralarga investitsiyalar: 0.1%
* Tovarlar va xizmatlar eksporti: 12.1% 
* Tovarlar va xizmatlar importi: −15% 
* (2017)<ref name="CIA_US" />}}
| inflation = {{plainlist|
* 6.4% (2023)<ref>{{veb manbasi |url= https://www.ft.com/content/38c56ada-dba3-425b-9d5e-5494d12a3877|title=US inflation eases to 4.9% in April as Fed tightening takes effect|website=[[Financial Times]] }}</ref>}}
| poverty = {{plainlist|
*{{Salbiy oʻsish}} 11.6% (2021)<ref name="PovertyCB">{{veb manbasi|title=Poverty in the United States: 2021 |url=https://www.census.gov/library/publications/2022/demo/p60-277.html|date=September 13, 2022|publisher=[[United States Census Bureau]] |access-date=October 5, 2022}}</ref>
* {{Salbiy oʻsish}} 38 million (2021)<ref name="PovertyCB" />
}}
| gini = {{plainlist|
*{{Salbiy oʻsish}} 48.9 {{color|red|yuqori}} (2020, [[Amerika Qoʻshma Shtatlari aholini roʻyxatga olish byurosi|USCB]])<ref>{{veb manbasi |url=https://www.census.gov/content/dam/Census/library/visualizations/2021/demo/p60-273/figure3.pdf |title=Income Distribution Measures and Percent Change Using Money Income and Equivalence-Adjusted Income |publisher=United States Census Bureau |website=census.gov|access-date=January 15, 2021}}</ref>
* {{Salbiy oʻsish}} 43.4 {{color|darkorange|oʻrta}} (2017, [[Kongress byudjet idorasi|CBO]])<ref>{{veb manbasi |title=The Distribution of Household Income, 2017 |url=https://www.cbo.gov/system/files/2020-10/56575-Household-Income.pdf |pages=31, 32 |website=cbo.gov |publisher=[[Congressional Budget Office]] |date=October 2, 2020 |access-date=October 19, 2020}}</ref>}}
| hdi = {{plainlist|
* {{Oʻsish}} 0.921 {{color|darkgreen|juda yuqori}} (2021)<ref>{{veb manbasi |url=http://hdr.undp.org/en/indicators/137506 |title=Human Development Index (HDI) |publisher=[[Human Development Report|HDRO (Human Development Report Office)]] [[United Nations Development Programme]] |website=hdr.undp.org |access-date=November 12, 2022}}</ref> ([[Inson kamoloti indeksi|21-oʻrin]])
* {{Oʻsish}} 0.819 {{color|darkgreen|juda yuqori}} [[Tengsizlik boʻyicha tuzatilgan Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha mamlakatlar roʻyxati|(25-oʻrin)]] (2021)<ref>{{veb manbasi |title=Inequality-adjusted HDI (IHDI) |url=http://hdr.undp.org/en/indicators/138806 |website=hdr.undp.org |publisher=[[United Nations Development Programme|UNDP]] |access-date=November 12, 2022}}</ref>}}
| labor = {{plainlist|
* 161,200,000 (2023)<ref name="BLS_JobsData" />
* {{Oʻsish}} 62.4% bandlik darajasi (2022-yil mart)<ref name="BLS_JobsData" />}}
| unemployment = {{plainlist|
* {{Oʻrinli pasayish}} 3.4% (2023-yil yanvar)<ref name="BLS_JobsData">{{veb manbasi|url=https://www.bls.gov/news.release/empsit.t01.htm |title=Employment status of the civilian population by sex and age |publisher=[[Bureau of Labor Statistics]] |website=BLS.gov |access-date=October 4, 2020}}</ref>
* {{Oʻrinli pasayish}} 10.4% yoshlar ishsizligi (2022-yil dekabr; 16 dan 19 yoshgacha)<ref name="BLS_JobsData" />
* {{Oʻrinli pasayish}} 5.7 million ishsiz (2022-yil iyul)<ref name="BLS_JobsData" />}}
| average gross salary = {{Oʻsish}} $60,575 (2021), yillik<ref>{{veb manbasi|url=https://www.ssa.gov/oact/cola/AWI.html|title = National Average Wage Index}}</ref>
| average net salary = {{Oʻsish}} $50,354 (2021), yillik<ref>{{citation|title= $60,575【 USA Salary Calculator 】 - Salary After Taxes|website=goodcalculators.com|url=https://goodcalculators.com/us-salary-tax-calculator/}}</ref>
| gross median = {{Oʻsish}} $1,041 haftalik (Ch2, 2022)<ref>{{veb manbasi |title=Usual Weekly Earnings Summary |url=https://www.bls.gov/news.release/pdf/wkyeng.pdf |website=www.bls.gov |publisher=Bureau of Labor Statistics |date=January 17, 2020}}</ref>
| occupations = {{plainlist|
* [[Iqtisodiyotning birlamchi sektori|Qishloq xoʻjaligi]]: 1.0%
* [[Iqtisodiyotning ikkinchi sektori|Sanoat]]: 19%
* [[Iqtisodiyotning uchinchi sektori|Xizmatlar]]: 80% 
* (2018)<ref>{{veb manbasi|title=Employment by major industry sector|url=https://www.bls.gov/emp/tables/employment-by-major-industry-sector.htm|publisher=Bureau of Labor Statistics|access-date=July 5, 2018}}</ref>}}
| industries = {{hlist| [[Neft]] | [[poʻlat]] | [[transport vositasi]] | [[aerokosmika]] | [[telekommunikatsiya]] | [[kimyoviy modda]] | [[elektronika]] | [[oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash]] | [[axborot texnologiyasi]] | [[isteʼmol tovarlari]] | [[yogʻoch]]| [[kon sanoati]] }}
| exports = $3.009 trillion (2022)<ref name=bea>{{veb manbasi|title=us-international-trade-goods-and-services-december-2021 |url=https://www.bea.gov/news/2022/us-international-trade-goods-and-services-december-2021|work=[[Bureau of Economic Analysis]]|access-date=April 16, 2022}}</ref>
| export-goods = {{ublist|[[Qishloq xoʻjaligi]] mahsulotlari 10.7%| [[Yoqilgʻi]] va [[kon sanoati]] mahsulotlari 9.4%| [[Ishlab chiqarish|Ishlab chiqaruvchilar]] 74.8%| Boshqalar 5.1%<ref>{{veb manbasi|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/SAEXP.pdf|title=Exports of goods by principal end-use category|work=Census Bureau}}</ref>}}
| export-partners = {{ublist|{{flag|Yevropa Ittifoqi}}(+) 18.7%| {{flag|Kanada}}(+) 18.3%| {{flag|Meksika}}(+) 15.9%| {{flag|Xitoy}}(-) 8%| {{flag|Yaponiya}}(+) 4.4%||Boshqa mamlakatlar 34.8%<ref name=wto>{{veb manbasi|title=U.S. trade in goods with World, Seasonally Adjusted |url=https://www.census.gov/foreign-trade/Press-Release/current_press_release/ft900.pdf|work=[[United States Census Bureau]]|access-date=June 1, 2021}}</ref>}}
| imports = $3.957 trillion (2022)<ref name=bea />
| import-goods = {{ublist|[[Qishloq xoʻjaligi]] mahsulotlari 10.5%| [[Yoqilgʻi]] va [[kon sanoati]] mahsulotlari 10.7%| [[Ishlab chiqarish|Ishlab chiqaruvchilar]] 78.4%| Boshqalar 4.2%<ref>{{veb manbasi|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/SAIMP.pdf|title=Imports of goods by principal end-use category|work=Census Bureau}}</ref>}}
| import-partners = {{ublist|{{flag|Xitoy}}(-) 21.4%| {{flag|Yevropa Ittifoqi}}(+) 18.9%| {{flag|Meksika}}(+) 13.2%| {{flag|Kanada}}(+) 12.6%| {{flag|Yaponiya}}(+) 6%||Boshqalar 27.9%<ref name=wto />}}
| current account = {{plainlist|
* {{Salbiy oʻsish}} −$985.25 milliard (2022)<ref name="IMF_Finance"/>
* {{Salbiy oʻsish}} −3.93% YaIM hisobida (2022)<ref name="IMF_Finance"/>
}}
| FDI =
| debt = {{plainlist|  
* {{Salbiy oʻsish}} $30.568 trillion
* {{Salbiy oʻsish}} 122.1% YaIM hisobida (2022)<ref name="IMF_Finance">{{veb manbasi |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October/weo-report?c=111,&s=NID_NGDP,NGSD_NGDP,GGR,GGR_NGDP,GGX,GGX_NGDP,GGXWDG,GGXWDG_NGDP,BCA,BCA_NGDPD,&sy=2022&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1  |title=Report for Selected Countries and Subjects: October 2022|publisher=[[International Monetary Fund]]|website=imf.org}}</ref>
}}
| gross external debt = {{Salbiy oʻsish}} $27 trillion (2023)<ref>{{veb manbasi|publisher=U.S. Department of the Treasury|url=https://ticdata.treasury.gov/Publish/debta2022q3.html|title=Treasury TIC Data|access-date=2022-01-30 |df=mdy-all}}</ref>
| revenue = $8.371 trillion<ref name="IMF_Finance"/><br />33.4% YaIM hisobida (2022)
| expenses = $9.379 trillion<ref name="IMF_Finance"/><br />37.4% YaIM hisobida (2022)
| balance = −5.5% YaIM hisobida (2022)<ref name="CBO_Hist_20">[https://www.cbo.gov/about/products/budget-economic-data#2 CBO-Historical Budget Data-Retrieved January 28, 2020]</ref>
| reserves =
| credit =
| aid = ''donor'': [[Rasmiy rivojlanish yordami|ODA]], $35.26 milliard (2017)<ref name="oecd-aid">{{veb manbasi|title=Development aid rises again in 2016 but flows to poorest countries dip |url=http://www.oecd.org/dac/development-aid-rises-again-in-2016-but-flows-to-poorest-countries-dip.htm |website=[[OECD]] |access-date=2017-09-25 |date=2017-04-11 |df=mdy-all}}</ref>
| cianame = Qoʻshma Shtatlar
| spelling = AQSh
}}

'''AQSh iqtisodiyoti''' — oʻta yuqori darajadagi rivojlangan [[aralash iqtisodiyot]]<ref>[http://usa.usembassy.de/economy-conditions.htm "U.S. Economy - Basic Conditions & Resources"]. U.S. Diplomatic Mission to Germany. "The United States is said to have a mixed economy because privately owned businesses and government both play important roles." Retrieved October 24, 2011.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120114051146/http://infopedia.usembassy.or.kr/ENG/_f_030401.html (4)Outline of the U.S. Economy – (2)How the U.S. Economy Works]. U.S. Embassy Information Resource Center. "As a result, the American economy is perhaps better described as a 'mixed' economy, with the government playing an important role along with private enterprise. Although Americans often disagree about exactly where to draw the line between their beliefs in both free enterprise and government management, the mixed economy they have developed has been remarkably successful." Retrieved October 24, 2011.</ref><ref>{{kitob manbasi |editor-last1=Karagiannis|editor-first1=Nikolaos|editor-last2= Madjd-Sadjadi|editor-first2=Zagros|editor-last3= Sen|editor-first3=Swapan |date=2013 |title=The US Economy and Neoliberalism: Alternative Strategies and Policies|url=https://books.google.com/books?id=aYKfai1RlPYC&pg=PA1|location= |publisher=[[Routledge]]|page=1–2|isbn=978-1138904910}}</ref>. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari]] dunyodagi eng katta [[YIM boʻyicha davlatlar roʻyxati|nominal YaIMga]] hamda juda katta iqtisodiy boyliklarga egalik qilib, hozirda [[Dunyo mamlakatlarining YaIM (XQP)|dunyo mamlakatlarining xarid qobiliyati pariteti (XQP) boʻyicha hisoblangan yalpi ichki mahsuloti]] boʻyicha [[Xitoy]]dan keyingi 2-oʻrinni egallab turibdi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/April/weo-report?c=111,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)|publisher=IMF|language=en-US|access-date=20 April 2022}}</ref>. Mamlakat yaqin vaqtlarga qadar [[YIM jon boshi hisobi boʻyicha mamlakatlar roʻyxati|jon boshiga toʻgʻri keladigan YaIM (nominal)]] boʻyicha dunyoda 8-oʻrinni egallab turgan, ammo 2022-yil holatiga koʻra, aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan YaIM boʻyicha toʻqqizinchi oʻrinni qayd etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April|sarlavha=World Economic Outlook Database, April 2022|nashriyot=[[International Monetary Fund]]|ish=IMF.org|kirish sanasi=April 20, 2022}}</ref>. AQShning [[2022-yil|2022-yildagi]] nominal YaIM hajmi jahon iqtisodiyotining 25,4 foizini, XQP boʻyicha YaIM hajmi esa taxminan 15,6 foizini tashkil etdi<ref>{{veb manbasi|url=http://www.pwc.com/gx/en/issues/economy/global-economy-watch/projections.html|website=PWC|title=Global Economy Watch - Projections > Real GDP / Inflation > Share of 2016 world GDP|access-date=23 June 2017}}</ref><ref>{{Veb manbasi |title=United States' share of global gross domestic product (GDP) adjusted for purchasing power parity (PPP) |url=https://www.statista.com/statistics/270267/united-states-share-of-global-gross-domestic-product-gdp/#:~:text=In%202021%2C%20the%20United%20States,purchasing%20power%20parity%20(PPP). |website=Statiata}}</ref>. Qoʻshma Shtatlar dunyodagi eng taraqqiy etgan [[Texnologiya|texnologik]] va innovatsion iqtisodiyotga ega mamlakatlardan biri sanaladi<ref name=":3" />. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] firmalari texnologik yutuqlarda, ayniqsa, [[Sunʼiy ong|sunʼiy intellekt]], [[kompyuter]], [[Dori|farmatsevtika]], [[tibbiyot]], [[Aerokosmik strukturalar|aerokosmika]] va [[Harbiy muhandislik|harbiy texnika]] sohalarida yetakchi oʻrinlarni band etib turibdi<ref name=":3">{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|sarlavha=United States reference resource|ish=[[The World Factbook]] [[Central Intelligence Agency]]|kirish sanasi=May 31, 2019}}</ref>. [[AQSh dollari|AQSH dollari]] [[xalqaro savdo]]da eng keng qoʻllanadigan yetakchi valyuta boʻlib, u mamlakat iqtisodiyoti, barqaror hukumati, armiyasi hamda [[neft]]-[[dollar]] tizimiga mos standart valyuta sifatida qoʻllanishi sabab dunyo boʻylab keng tarqalgan, shuningdek, [[Yevrodollarlar|yevrodollar]] AQShning ulkan tashqi bozori bilan bogʻliq boʻlgan dunyodagi eng yirik zaxira valyutasi sanaladi<ref name="federalreserve.gov">{{Veb manbasi|url=http://www.federalreserve.gov/pf/pdf/pf_4.pdf|sarlavha=The Implementation of Monetary Policy – The Federal Reserve in the International Sphere|kirish sanasi=August 24, 2010}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Zaw Thiha Tun|sarlavha=How Petrodollars Affect The U.S. Dollar|url=http://www.investopedia.com/articles/forex/072915/how-petrodollars-affect-us-dollar.asp|sana=July 29, 2015|kirish sanasi=October 14, 2016}}</ref>. Baʼzi mamlakatlarda dollar rasmiy valyuta sifatida qabul qilingan<ref name="Benjamin J. Cohen 2006, p. 17" />. Boshqa mamlakatlarda esa [[De facto valyuta|asosiy toʻlov valyutasi]] sifatida foydalanib kelinadi<ref name="Benjamin J. Cohen 2006, p. 17">Benjamin J. Cohen, ''The Future of Money'', Princeton University Press, 2006, {{ISBN|0691116660}}; ''cf.'' „the dollar is the de facto currency in Cambodia“, Charles Agar, ''[[Frommer|Frommer’s]] Vietnam'', 2006, {{ISBN|0471798169}}, p. 17</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.multpl.com/us-gdp-growth-rate/table/by-year|sarlavha=US GDP Growth Rate by Year|sana=March 31, 2014|kirish sanasi=June 18, 2014|ish=multpl.com|nashriyot=US Bureau of Economic Analysis}}</ref>. AQShning eng yirik savdo hamkorlari [[Xitoy]], [[Yevropa Ittifoqi]], [[Kanada]], [[Meksika]], [[Hindiston]], [[Yaponiya]], [[Koreya Respublikasi|Janubiy Koreya]], [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniya]] va [[Xitoy Respublikasi|Tayvandir]]<ref name="auto">{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/highlights/top/top1612yr.html|sarlavha=Top Trading Partners|sana=December 2016|kirish sanasi=July 8, 2017|nashriyot=U.S. Census Bureau}}</ref>. Qoʻshma Shtatlar dunyodagi eng yirik [[import]] qiluvchi davlat boʻlishi bilan birgalikda [[eksport]] borasida ikkinchi oʻrinda turuvchi davlat hamdir<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts2019_e.pdf|sarlavha=World Trade Statistical Review 2019|ish=[[World Trade Organization]]|kirish sanasi=May 31, 2019}}</ref>. AQSh bir qancha davlatlar, jumladan, USMCA (United States-Mexico-Canada Agreement) mamlakatlari, [[Avstraliya]], Janubiy Koreya, [[Shveysariya]], [[Isroil]] kabi davlatlar bilan shartnoma asosida savdo munosabatlarini oʻrnatgan<ref name=":4" />. Mamlakat, shuningdek, muzokaralar olib borilayotgan bir qator boshqa davlatlar bilan ham erkin savdo aloqalariga ega<ref name=":4">{{Veb manbasi|url=https://ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements|sarlavha=United States free trade agreements|ish=[[Office of the United States Trade Representative]]|kirish sanasi=May 31, 2019}}</ref>.

AQSh iqtisodiyoti moʻl-koʻl [[Tabiat resurslari|tabiiy resurslar]], rivojlangan [[infratuzilma]] va yuqori mahsuldorligi bilan ajralib turadi<ref name="Wright, Gavin 2007 p. 185">Wright, Gavin, and Jesse Czelusta, „Resource-Based Growth Past and Present“, in ''Natural Resources: Neither Curse Nor Destiny'', ed.</ref>. 2019-yil holatiga koʻra, mamlakat 44,98 trillion [[AQSh dollari|AQSh dollarlik]] tabiiy resurslarning umumiy hisoblangan qiymati boʻyicha dunyoda ikkinchi oʻrinda ekanligi aytilgan, ammo manbalarda bu hisob-kitoblarni ifodalovchi raqamlar farqli keltirilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.investopedia.com/articles/markets-economy/090516/10-countries-most-natural-resources.asp|sarlavha=10 Countries With The Most Natural Resources|sana=September 12, 2016|muallif=Anthony|ism=Craig|ish=[[Investopedia]]}}</ref>. Amerikaliklar [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|''Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotiga'']] aʼzo davlatlar orasida uy-xoʻjalik buyumlarining moʻlligi va ishchi-xodimlari yuqori daromadga egaligi bilan ajralib turadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/income/|sarlavha=Income|ish=Better Life Index|nashriyot=OECD|kirish sanasi=September 28, 2019|iqtibos=In the United States, the average household net adjusted disposable income per capita is USD 45 284 a year, much higher than the OECD average of USD 33 604 and the highest figure in the OECD.}}</ref>. 2013-yilda amerikalik ishchi-xodimlar [[Mediana daromad|oʻrtacha daromadi]] boʻyicha dunyoda oltinchi oʻrinni egallagan<ref name="Household Income">{{Jurnal manbasi|title=Household Income|url=http://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/society-at-a-glance-2014_soc_glance-2014-en|journal=Society at a Glance 2014: OECD Social Indicators|publisher=OECD Publishing|access-date=May 29, 2014|doi=10.1787/soc_glance-2014-en|date=March 18, 2014|series=Society at a Glance|isbn=9789264200722 |issn=1995-3984}}</ref>. Bu koʻrsatkich amerikalik fuqarolar daromadi boʻyicha 2010-yildagi toʻrtinchi oʻrindan biroz pastga tushib qolganini koʻrsatadi<ref name="autogenerated4">{{Veb manbasi|sarlavha=OECD Better Life Index|url=http://www.oecdbetterlifeindex.org/#/11111111111|nashriyot=OECD|kirish sanasi=November 25, 2012}}</ref>.

1890-yilga kelib, Qoʻshma Shtatlar iqtisodiyoti [[Britaniya imperiyasi]]ni ortda qoldirib, dunyodagi yetakchi iqtisodiyotga aylandi<ref name="Digital History">{{Veb manbasi|muallif=Digital History|url=http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=188|arxivurl=https://web.archive.org/web/20040302193732/http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=188|arxivsana=2004-03-02|sarlavha=Digital History|nashriyot=Digitalhistory.uh.edu|kirish sanasi=April 21, 2012}}</ref>. Bu ayni paytda dunyodagi eng yirik [[Neft qazib olish boʻyicha davlatlar roʻyxati|neft]] va [[Tabiiy gaz qazib olish boʻyicha davlatlar roʻyxati|tabiiy gaz]] ishlab chiqaruvchi davlat maqomining AQShga oʻtishi bilan bogʻliq boʻlgan<ref name="lop">{{Veb manbasi|url=https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=36292|sarlavha=United States remains the world's top producer of petroleum and natural gas hydrocarbons|ish=EIA}}</ref>. [[2016-yil|2016-yili]] AQSh dunyodagi eng yirik savdo mamlakati hamda jahon ishlab chiqarish sanoatining beshdan bir qismini oʻzida toʻplagan eng yirik iqtisodiyotli davlatga aylandi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Katsuhiko Hara |last2=Issaku Harada (staff writers) |date=April 13, 2017 |title=US overtook China as top trading nation in 2016 |work=Nikkei Asian Review |location=Tokyo |url=http://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/US-overtook-China-as-top-trading-nation-in-2016 |access-date=2017-06-22 |archive-date=2022-02-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220223111822/https://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/US-overtook-China-as-top-trading-nation-in-2016 |url-status=dead }}</ref>. AQSh nafaqat tovarlarning eng katta ichki bozoriga ega, balki xizmatlar savdosida ham hukmronlik qilib kelmoqda<ref name="Vargo, Frank">{{Veb manbasi|url=http://shopfloor.org/2011/03/u-s-manufacturing-remains-worlds-largest/18756|sarlavha=U.S. Manufacturing Remains World's Largest|nashriyot=Shopfloor|sana=March 11, 2011|kirish sanasi=March 28, 2012|muallif=Vargo, Frank|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120404234310/http://shopfloor.org/2011/03/u-s-manufacturing-remains-worlds-largest/18756|arxivsana=April 4, 2012}}</ref>. AQSh savdosining umumiy hajmi 2018-yilda 4,2 trillion dollarni tashkil etgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.wto.org/english/news_e/pres17_e/pr791_e.htm|sarlavha=Trade recovery expected in 2017 and 2018, amid policy uncertainty|nashriyot=World Trade Organization|sana=April 12, 2017|kirish sanasi=2017-06-22}}</ref>. Dunyodagi 500 ta eng yirik kompaniyalardan 121 tasining shtab-kvartirasi AQShda joylashgan<ref name=":1">{{Veb manbasi|url=http://fortune.com/global500/list/filtered?hqcountry=U.S.|sarlavha=Global 500 2016|ish=Fortune|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2018-09-21|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180921142659/http://fortune.com/global500/list/filtered?hqcountry=U.S.}}</ref>. AQSh milliarderlar soni boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadi, ularning umumiy boyligi 3,0 trillion dollarni tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cnbc.com/2019/05/09/the-countries-with-the-largest-number-of-billionaires.html|sarlavha=The US is home to more billionaires than China, Germany and Russia combined|sana=May 9, 2019|nashriyot=CNBC|kirish sanasi=May 9, 2019}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://hk.asiatatler.com/life/top-10-countries-with-the-most-billionaires-in-2019|sarlavha=Wealth-X's Billionaire Census 2019 report reveals insights and trends about the world's top billionaires|ish=hk.asiatatler.com|kirish sanasi=May 14, 2019|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2020-01-31|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200131114329/https://hk.asiatatler.com/life/top-10-countries-with-the-most-billionaires-in-2019}}</ref>. Mamlakat tijorat banklarida 2020-yil holatiga koʻra, 20 trillion dollarlik aktivlar mavjud<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/TLAACBW027SBOG/|sarlavha=Total Assets, All Commercial Banks|sana=January 3, 1973}}</ref>. AQShning global aktivlari qiymati 30 trillion dollardan koʻproqni tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.agefi.fr/sites/agefi.fr/files/fichiers/2016/07/bcg-doubling-down-on-data-july-2016_tcm80-2113701.pdf|sarlavha=Doubling Down on Data|ish=|kirish sanasi=5 March 2022}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/45045/1/S1900994_en.pdf|sarlavha=The asset management industry in the United States|ish=|kirish sanasi=5 March 2022}}</ref>.

Amerikaning [[New York fond birjasi|Nyu York fond birjasi]] va [[Nasdaq|NASDAQ fond birjasi]] bozor kapitallashuvi hamda savdo hajmi boʻyicha dunyodagi eng yirik [[Fond birjasi|fond birjalari]] hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.world-exchanges.org/our-work/statistics|sarlavha=Monthly Reports - World Federation of Exchanges|nashriyot=WFE}}</ref><ref name="sfc.hk">[http://www.sfc.hk/web/doc/EN/research/stat/a01.pdf Table A — Market Capitalization of the World’s Top Stock Exchanges (As at end of June 2012)].</ref>. AQShga kiritilgan xorijiy investitsiyalar deyarli 4,0 trillion dollarni tashkil etadi<ref name="CIA – The World Factbook">{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071211224222/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html|arxivsana=December 11, 2007|sarlavha=CIA – The World Factbook|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=April 21, 2012}}</ref>, mamlakatning  xorijiy mamlakatlarga kiritgan sarmoyasi esa 5,6 trillion dollardan koʻproq<ref name="cia.gov">{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2199rank.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20071211224610/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2199rank.html|arxivsana=December 11, 2007|sarlavha=CIA – The World Factbook|nashriyot=Cia.gov|kirish sanasi=April 21, 2012}}</ref>. AQSh iqtisodiyoti [[Venchur kapitalini moliyalashtirish|venchur kapitali]] hamda global [[Tadqiqot va texnologik ishlanmalar|tadqiqot va ishlanmalarni]] moliyalashtirish boʻyicha xalqaro reytingda birinchi oʻrinni egallab turibdi<ref>[http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Global_venture_capital_insights_and_trends_2014/$FILE/EY_Global_VC_insights_and_trends_report_2014.pdf Adapting and evolving{{snd}}Global venture capital insights and trends 2014] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200804135427/https://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Global_venture_capital_insights_and_trends_2014/$FILE/EY_Global_VC_insights_and_trends_report_2014.pdf |date=2020-08-04 }}.</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.battelle.org/docs/tpp/2014_global_rd_funding_forecast.pdf?sfvrsn=4|sarlavha=2014 Global R&D Funding Forecast|sana=December 16, 2013|ish=battelle.org|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140209171411/http://www.battelle.org/docs/tpp/2014_global_rd_funding_forecast.pdf?sfvrsn=4|arxivsana=February 9, 2014}}</ref>. 2018-yilda isteʼmol xarajatlari AQSh iqtisodiyotining 68% ini tashkil etgan boʻlsa, 2017-yilda bu xarajatlarning mehnat daromadi bilan qondirilgan ulushi 43% ni tashkil etgan<ref name="consumerecon">[https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=ntyj „Personal consumption expenditures (PCE)/gross domestic product (GDP)“] ''FRED Graph'', Federal Reserve Bank of St. Louis</ref><ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/W270RE1A156NBEA „Shares of gross domestic income: Compensation of employees, paid: Wage and salary accruals: Disbursements: To persons“] ''FRED Graph'', Federal Reserve Bank of St. Louis</ref>. AQSh dunyodagi eng katta [[isteʼmol bozori]]ga ega mamlakatdir<ref name="unstats.un.org">{{Veb manbasi|sarlavha=United Nations Statistics Division – National Accounts Main Aggregates Database|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/selbasicFast.asp}}</ref>. Mamlakatning mehnat bozori butun dunyodan [[Qoʻshma Shtatlarga immigratsiya|immigrantlarni]] oʻziga jalb qilib keladi va migratsiya darajasi boʻyicha dunyodagi eng yuqori koʻrsatkichlardan birini qayd etib turibdi<ref name="The World Factbook">{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2112rank.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080709064749/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2112rank.html|arxivsana=July 9, 2008|sarlavha=Country comparison :: net migration rate|sana=2014|kirish sanasi=June 18, 2014|ish=Central Intelligence Agency|nashriyot=The World Factbook}}</ref>. AQSh [[Biznes yuritish qulayligi indeksi|biznes yuritish qulayligi indeksi]], [[global raqobatbardoshlik indeksi]] va boshqa shu kabi tadqiqotlar boʻyicha eng yaxshi natijalar koʻrsatgan davlatlardan biri sanaladi<ref name="World Economic Forum">{{Veb manbasi|url=http://www3.weforum.org/docs/GCR2013-14/GCR_Rankings_2013-14.pdf|sarlavha=Rankings: Global Competitiveness Report 2013–2014|nashriyot=World Economic Forum|kirish sanasi=June 1, 2014}}</ref>.

AQSh iqtisodiyoti 2007-yil dekabridan 2009-yil iyuniga qadar davom etgan [[Jahon moliyaviy inqirozi]] davrida jiddiy iqtisodiy tanazzulni boshidan kechirgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.federalreservehistory.org/essays/great-recession-of-200709 |sarlavha=The Great Recession |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Mamlakat YaIM inqirozdan oldingi (2007-yil oxiri) darajaga 2011-yilda<ref name="FRED – Real GDP">{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/GDPC1|sarlavha=FRED – Real GDP}}</ref>, ishchi-xodimlarning sof daromadi 2012-yil 2-choragida<ref name="FRED – Household Net Worth">{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/TNWBSHNO|sarlavha=FRED – Household Net Worth}}</ref>, qishloq xoʻjaligidan tashqari ish haqi 2014-yil may oyida<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/PAYEMS|sarlavha=FRED-Total Non-Farm Payrolls}}</ref>, ishsizlik darajasi 2015-yil sentyabr oyida erishgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/UNRATE|sarlavha=FRED-Civilian Unemployment Rate}}</ref>. Ushbu sohalarda qayd etilgan umumiy oʻsish keyinchalik ham rekord darajada davom etgan<ref name="The New York Times">[https://www.nytimes.com/2018/03/20/business/economy/economy-recovery.html ''The New York Times''. ]</ref>. 2017-yilda AQSh 156 ta davlat orasida [[Iqtisodiy tengsizlik|daromadlar tengsizligi]] boʻyicha 41-oʻrinni egalladi, bu Gʻarb olamida eng yuqori koʻrsatkich edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html#us|sarlavha=''CIA World Factbook'' "Distribution of Family Income"|kirish sanasi=June 17, 2018|arxivsana=June 4, 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110604005151/http://www.forbes.com/feeds/afx/2007/06/12/afx3810988.html#us}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Gray |first=Sarah |date=June 4, 2018 |title=Trump Policies Highlighted in Scathing U.N. Report On U.S. Poverty |work=[[Fortune (magazine)|Fortune]] |url=http://fortune.com/2018/06/04/trump-policies-u-n-report-u-s-poverty/ |access-date=September 13, 2018 |quote="The United States has the highest rate of income inequality among Western countries", the report states.}}</ref>.

== Tarixi ==
{{Asosiy|AQShning iqtisodiy tarixi}}

=== Mustamlaka davri va <nowiki>XVIII</nowiki> asr ===
AQShning iqtisodiy tarixi <nowiki>XVII—XVIII</nowiki> asrlarda Sharqiy dengiz sohillari boʻylab joylashgan Britaniya aholi punktlaridan boshlangan<ref>{{Veb manbasi |url=https://oxfordre.com/economics/display/10.1093/acrefore/9780190625979.001.0001/acrefore-9780190625979-e-480 |sarlavha=Economic History of the United States: Precolonial and Colonial Periods |qaralgan sana=2023-yil 9-iyul}}</ref>. Amerikada 1700-yillardan keyin aholi soni, [[import]] va [[eksport]] tez surʼatlar bilan oʻsib bordi. Mamlakat [[Afrika]], [[Osiyo]] mamlakatlari va asosan [[Yevropa]] koloniyalari bilan savdo aloqalarini yoʻlga qoʻygan<ref>{{Veb manbasi|sana=2018-05-24|sarlavha=Colonial Economy|url=https://americanhistory.si.edu/american-revolution/colonial-economy|kirish sanasi=2022-05-20|ish=National Museum of American History|til=en|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2023-09-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230913035149/https://americanhistory.si.edu/american-revolution/colonial-economy}}</ref>. Keyinchalik <nowiki>XVIII</nowiki> asr oxirida AQShni tashkil etgan [[Oʻn uchta koloniyalar|oʻn uchta koloniya]] [[Britaniya imperiyasi]] hukmronligidan ozod boʻlib, mustaqillikka erishgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Digital History|url=https://www.digitalhistory.uh.edu/active_learning/explorations/revolution/declaration_of_independence.cfm|kirish sanasi=2022-05-20|ish=www.digitalhistory.uh.edu}}</ref>. Ozod etilgan koloniyalar iqtisodiyoti tez orada mustamlakachilikka ixtisoslashgan iqtisodiyotdan [[qishloq xoʻjaligi]]ga yoʻnaltirilgan iqtisodiyotga aylandi<ref>{{Veb manbasi|sana=2018-05-24|sarlavha=Territory Worth Contesting|url=https://americanhistory.si.edu/american-revolution/territory-worth-contesting|kirish sanasi=2022-05-20|ish=National Museum of American History|til=en|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2023-07-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20230712081109/https://americanhistory.si.edu/american-revolution/territory-worth-contesting}}</ref>.

=== <nowiki>XIX</nowiki> asr ===
[[Fayl:LOSSING(1876)_p293_WASHBURN'S_&_MOEN_MANUFACTURING_CO.,_WORCESTER,_MA.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/LOSSING%281876%29_p293_WASHBURN%27S_%26_MOEN_MANUFACTURING_CO.%2C_WORCESTER%2C_MA.jpg/220px-LOSSING%281876%29_p293_WASHBURN%27S_%26_MOEN_MANUFACTURING_CO.%2C_WORCESTER%2C_MA.jpg|thumb| Worcesterdagi Washburn va Moen ishlab chiqarish kompaniyasi, Massachusetts, [[1876-yil]]]]

180 yil ichida AQSh jahon iqtisodiyotining beshdan bir qismini oʻzida jamlagan ulkan, integratsiyalashgan va sanoatlashgan iqtisodiyotga aylandi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.loc.gov/classroom-materials/united-states-history-primary-source-timeline/rise-of-industrial-america-1876-1900/overview/ |sarlavha=U.S. History Primary Source Timeline |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Natijada, [[YaIM jon boshi hisobi bo’yicha mamlakatlar ro’yhati|yalpi ichki mahsulotining aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan]] katta ulushi mamlakatning [[Britaniya imperiyasi]]dan, shuningdek, ilgari iqtisodiy jihatdan yetakchi boʻlgan boshqa mamlakatlardan oʻzib ketishini taʼminladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://cepr.org/voxeu/columns/understanding-global-role-us-economy |sarlavha=Understanding the global role of the US economy |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. AQSh iqtisodiyoti yuqori ish haqi toʻlash tizimini saqlab qoldi va butun dunyodan millionlab muhojirlarni oʻz sanoatiga jalb qilib keldi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=19th century: Immigration Galore – Peopling of NYC: The Immigrant Experience|url=https://peopleofnyc.commons.gc.cuny.edu/19th-century-immigration-galore/|kirish sanasi=2022-05-20|til=en-CAC}}</ref>. Ommaviy ishlab chiqarish 1820—1830-yillarda hunarmandlarning oʻz ishini sanoat darajasida yoʻlga qoʻyishiga olib keldi<ref name=":5" />. Yangi hukumat bu jarayonda [[patent]]lash ishiga alohida eʼtibor berdi<ref name=":5">{{Veb manbasi|sana=2018-05-24|sarlavha=A Market Revolution|url=https://americanhistory.si.edu/american-revolution/market-revolution|kirish sanasi=2022-05-20|ish=National Museum of American History|til=en|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2022-05-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20220520213132/https://americanhistory.si.edu/american-revolution/market-revolution}}</ref>.

1800-yillarning boshlarida Qoʻshma Shtatlar asosan qishloq xoʻjaligi bilan shugʻullangan va aholisining 80 foizdan ortigʻi dehqonchilik bilan mashgʻul boʻlgan agrar davlat boʻlgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.nass.usda.gov/About_NASS/pdf/The%20Story%20of%20U.S.%20Agricultural%20Estimates.pdf |sarlavha=The Story of U.S. Agricultural Estimates |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Mamlakat ishlab chiqarishining katta qismi birlamchi xom ashyo, yogʻoch ishlab chiqarish, tegirmon hamda toʻqimachilik sohasi, etik va poyabzallar ishlab chiqarishga yoʻnaltirilgan edi<ref name=":6" />. Oʻz navbatida AQShda boy resurs fondlarining mavjudligi <nowiki>XIX</nowiki> asrda jadal iqtisodiy oʻsishga, ekin maydonlarining koʻpligi fermerlar sonining ortishiga imkon berdi<ref name=":6" />. Mamlakatda ishlab chiqarish, xizmat koʻrsatish, transport va boshqa sohalardagi faollik sabab qishloq xoʻjaligiga nisbatan aynan bu sohalarning ancha tez surʼatlar bilan oʻsib borishi kuzatildi<ref name=":6" />. Shu tariqa 1860-yilga kelib AQShda qishloq aholisining ulushi 80 foizdan 50 foizga qisqardi<ref name=":6">{{Kitob manbasi|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=88ff|isbn=978-1107507180|url=https://books.google.com/books?id=xYEGswEACAAJ}}</ref>.

Mamlakatda XIX asrda yuz bergan inqirozlar koʻplab moliyaviy pasayishga yoʻl ochdi<ref name=":7" />. 1837-yilda yuz bergan inqiroz banklarning ishdan chiqishi va oʻsha paytdagi rekord darajadagi ishsizlik darajasiga sabab boʻlib, besh yil davom etgan iqtisodiy depressiyaga aylandi<ref name=":7">{{Kitob manbasi|last=W. J. Rorabaugh|title=America's Promise: A Concise History of the United States|url=https://books.google.com/books?id=VL_6X5zWOokC&pg=PA210|year=2004|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0742511897|page=210}}{{Oʻlikhavola|date=iyul 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Iqtisodiyotda asrlar davomida sodir boʻlgan katta oʻzgarishlar sababli hozirgi yaqin tarixda roʻy bergan zamonaviy iqtisodiy inqirozlarni dastlabki Jahon iqtisodiy inqirozi bilan solishtirish biroz mushkul<ref>{{Kitob manbasi|year=1986|title=Appendix A The Development and Role of the National Bureau of Economic Research's Business Cycle Chronologies|last=Moore|first=Geoffrey H.|url=https://www.nber.org/chapters/c10035|pages=735–780|publisher=University of Chicago Press}}</ref>. Ikkinchi jahon urushidan keyingi iqtisodiy inqirozlar avvalgi inqirozlarga nisbatan unchalik ham jiddiy oqibatlar bilan kechmagan, ammo buning aniq sabablari hozirga qadar nomaʼlum<ref>{{Kitob manbasi|title=Recessions and Depressions: Understanding Business Cycles|last=Knoop|first=Todd A.|publisher=Praeger Publishers|date=July 30, 2004|isbn=978-0275981624|pages=166–71|url=https://books.google.com/books?id=Ak_PQO2NprUC}}</ref>.

=== <nowiki>XX</nowiki> asr ===
[[Fayl:NIE_1905_Petroleum_-_oil_wells_at_Los_Angeles.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/NIE_1905_Petroleum_-_oil_wells_at_Los_Angeles.jpg/220px-NIE_1905_Petroleum_-_oil_wells_at_Los_Angeles.jpg|thumb| Los Anjelesdagi neft quduqlari, Kaliforniya, 1905-yil]]
Asr boshlarida yangi [[innovatsiya]]lar qilish va mavjud innovatsiyalarning takomillashtirilishi amerikalik isteʼmolchilarning turmush darajasini yaxshilash uchun xizmat qildi<ref>{{veb manbasi |title=U.S. Productivity Growth: The Slowdown Has Returned After a Temporary Revival |journal=International Productivity Monitor, Centre for the Study of Living Standards |date=Spring 2013 |last=Gordon |first=Robert J. |volume=25 |pages=13–19 |url=http://faculty-web.at.northwestern.edu/economics/Gordon/SAN-to-NBER%20Baily-Sharpe%20as%20published_130327.pdf |access-date=July 19, 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140809065612/http://faculty-web.at.northwestern.edu/economics/Gordon/SAN-to-NBER%20Baily-Sharpe%20as%20published_130327.pdf |archive-date=August 9, 2014 }}</ref>. Koʻpgina firmalar umummilliy faoliyatlarni amalga oshirish uchun keng miqyosdagi iqtisodiyot va yaxshi aloqa imkoniyatlaridan foydalangan holda yiriklashdi<ref name=":8" />. Ushbu sohalarda narxlarning oshishiga va ishlab chiqarishning pasayishiga olib keladigan monopoliyalar qurish imkoni  kuchaydi, ammo bu firmalarning koʻpchiligi xarajatlarni shunchalik tez qisqartirdiki, maqsad ushbu tarmoqlarda narxlarni pasaytirish va koʻproq tovar ishlab chiqarishga qaratildi<ref name=":8" />. Koʻpgina ishchilar dunyodagi eng yuqori ish haqini taklif qiladigan ushbu yirik firmalarda ishlash uchun keng miqyosdagi raqobatga kirishdilar<ref name=":8">{{Kitob manbasi|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=95|isbn=978-1107507180|url=https://books.google.com/books?id=xYEGswEACAAJ}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlar kamida 1920-yillardan beri YaIM boʻyicha dunyodagi eng yirik milliy iqtisodiyot boʻlib kelgan<ref name="Digital History"/>. 1930-yillardagi [[Buyuk Depressiya|Buyuk depressiyadan]] keyingi koʻp yillar davomida, iqtisodiy inqiroz xavfi jiddiy paydo boʻlganida, hukumat isteʼmolchilarning koʻproq pul sarflashini ragʻbatlantirish uchun soliqlarni qisqartirish va pul massasining tez oʻsishiga yordam berish orqali iqtisodiyotni mustahkamladi<ref name=":9" />. Iqtisodiyotni barqarorlashtirishning eng yaxshi vositalari haqidagi gʻoyalar 1930- va 1980-yillar orasida sezilarli darajada oʻzgardi<ref name=":9" />. 1933-yilda boshlangan [[Yangi shartnoma]] davridan 1960-yillardagi [[Buyuk jamiyat]] tashabbuslarigacha milliy siyosatchilar iqtisodiyotga taʼsir koʻrsatish uchun asosan fiskal siyosatga tayandilar<ref name=":9">{{Veb manbasi|url=https://open.lib.umn.edu/macroeconomics/chapter/17-1-the-great-depression-and-keynesian-economics/|sarlavha=17.1 the Great Depression and Keynesian Economics|sana=December 2016}}</ref>.
[[Fayl:B-24_Liberator_Consolidated-Vultee_Plant,_Fort_Worth_Texas.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/B-24_Liberator_Consolidated-Vultee_Plant%2C_Fort_Worth_Texas.jpg/220px-B-24_Liberator_Consolidated-Vultee_Plant%2C_Fort_Worth_Texas.jpg|thumb| Consolidated-Vultee zavodida yigʻilgan Consolidated B-24 Liberators, [[Fort Worth (Texas)]], 1943-yil]]
Yigirmanchi asrdagi jahon urushlari paytida Qoʻshma Shtatlar qolgan jangchi davlatlarga qaraganda yaxshiroq natijaga erishdi, chunki Birinchi jahon urushi va Ikkinchi jahon urushining aksariyat janglari Amerika hududida (va oʻsha paytdagi 48 shtatda) boʻlmagan<ref>{{Veb manbasi |url=https://crsreports.congress.gov/product/pdf/RL/RL32492 |sarlavha=American War and Military Operations Casualties: Lists and Statistics |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Shunga qaramay, hatto Qoʻshma Shtatlarda ham urushlar qurbonlikni anglatardi. Ikkinchi jahon urushi kechayotgan davrning eng yuqori choʻqqisida AQSh yalpi ichki mahsulotining qariyb 40 foizi urush uchun tovar ishlab chiqarishga ajratilgan. Iqtisodiyotning katta sohalari toʻgʻrisidagi qarorlar asosan harbiy maqsadlarda qabul qilingan va deyarli barcha tegishli mablagʻlar urush harakatlariga ajratilgan. Koʻpgina tovarlar ratsionga olingan, narxlar hamda ish haqi nazorat qilingan va koʻplab uzoq muddatli isteʼmol tovarlari ishlab chiqarilmagan. Ishchi kuchining katta qismi harbiy xizmatga jalb qilingan, qolgan ishchilar yarim oylik maosh uchun ishlagan va ularning ham qariyb yarmi qiyinchilikdan aziyat chekkan<ref>{{Kitob manbasi|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present|date=2016|publisher=Cambridge University Press|page=97f|isbn=978-1107507180|url=https://books.google.com/books?id=xYEGswEACAAJ}}</ref>.

Britaniyalik iqtisodchi [[John Maynard Keynes]] tomonidan ilgari surilgan yondashuv hukumat ishlariga saylangan mansabdor shaxslarga iqtisodiyotni boshqarishda yetakchi rolni berdi, chunki xarajatlar va soliqlar [[AQSh prezidenti]] hamda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari Kongressi|Kongress]] tomonidan nazorat qilinadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.investopedia.com/terms/j/john_maynard_keynes.asp |sarlavha=Who Was John Maynard Keynes & What Is Keynesian Economics? |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. „<nowiki/>[[XX asr oʻrtalarida chaqaloqlar tugʻilish darajasining ortishi|Baby Boom]]<nowiki/>“ davrida, 1942—1957-yillarda tugʻilishning keskin oʻsishi kuzatildi; Bunga tushkunlik yillarida kechikkan nikohlar va farzand koʻrish, farovonlikning oʻsishi, shahar atrofidagi yakka tartibdagi uylarga boʻlgan talab (shahar ichidagi kvartiralardan farqli oʻlaroq) va porloq kelajakka qaratilgan yangi optimistik fikrlar sabab boʻlgan. „Boom“ taxminan 1957-yilda koʻtarildi, keyin asta-sekin pasaydi<ref name="Susan Kellogg 1988">Steven Mintz and Susan Kellogg, ''Domestic Revolutions: a Social History of American Family Life'' (1988) ch 9</ref>. 1973-yildan keyingi yuqori inflyatsiya, foiz stavkalarining oʻsishi va ishsizlik davri iqtisodiy faoliyatning umumiy surʼatini tartibga solish vositasi sifatida olib borilayotgan fiskal siyosatga ishonchni zaiflashtirdi<ref name="buchanan1977">{{Kitob manbasi|last=Buchanan|first=James M.|title=Democracy in Deficit: The Political Legacy of Lord Keynes|year=1977|publisher=Academic Press|location=New York|isbn=978-0865972278|pages=1–55|url=https://books.google.com/books?id=6RgARQAACAAJ}}</ref>.

AQSh iqtisodiyoti 1946-yildan 1973-yilgacha oʻrtacha 3,8% ga [[Oʻsish|oʻsib]], xususiy biznes egalarining real daromadi oʻrtacha 74% ga (yoki yiliga 2,1%) oshgan<ref name="hhes">{{Veb manbasi|url=http://www2.census.gov/prod2/popscan/p60-162.pdf|sarlavha=Current Population Reports: Money Income of Households and Persons in the United States (1987)|nashriyot=U.S. Department of Commerce}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www2.census.gov/prod2/popscan/p60-001.pdf|sarlavha=Current Population Reports: Income of nonfarm families and individuals (1946)|nashriyot=U.S. Department of Commerce}}</ref>.

Mamlakatda soʻnggi oʻn yilliklardagi ishlab chiqarish hajmining tushib ketishi boʻyicha eng past natija 2007—2008-yillardagi moliyaviy inqiroz davrida kuzatilgan<ref name="gcn">{{Veb manbasi|url=http://www.globalcrisisnews.com/usa/us-out-of-recession-as-economy-grows-by-3-5-percent/id=1238/|arxivurl=https://web.archive.org/web/20091103100949/http://www.globalcrisisnews.com/usa/us-out-of-recession-as-economy-grows-by-3-5-percent/id%3D1238/|sarlavha=Global Crisis News|nashriyot=GCN|sana=October 30, 2009|arxivsana=November 3, 2009}}</ref>. Oʻshanda YaIM 2008-yil bahoridan 2009-yilning bahoriga qadar 5,0% ga kamaydi. Boshqa yirik inqirozlar 1957—1958-yillarda sodir boʻldi, 1973-yildagi neft inqirozidan keyin YaIM 3,7% ga, 1973-yil oxiridan 1975-yil boshigacha 3,1% ga va 1981—1982-yillarda 2,9% ga kamaydi<ref name="cnn1">{{Veb manbasi|url=http://edition.cnn.com/2008/BUSINESS/03/21/us.recession.ap/index.html|sarlavha=Worries grow of deeper U.S. recession|nashriyot=CNN|kirish sanasi=November 17, 2008|arxivurl=https://web.archive.org/web/20080611130336/http://edition.cnn.com/2008/BUSINESS/03/21/us.recession.ap/index.html|arxivsana=June 11, 2008}}</ref>. Eng soʻnggi moliyaviy inqiroz 1990—1991-yillardagi pasayishni ichiga olgan boʻlib, bunda ishlab chiqarish 1,3% ga va 2001-yildagi retsessiyada YaIM 0,3% ga pasaydi; 2001-yildagi pasayish atigi sakkiz oy davom etgan<ref name="cnn1" />. Boshqa tomondan, iqtisodiy oʻsishning eng kuchli, barqaror davrlari 1961-yil boshidan 1969-yil oʻrtalarigacha kechgan boʻlib, 53% ga (yiliga 5,1%), 1982-yil oxiridan 1990-yil oʻrtalarigacha esa 37% ga (yiliga 4%), 1991-yil oʻrtalaridan 2000-yil oxirigacha 43% ga (yiliga 3,8%) oʻsib, ijobiy natija qayd etgan<ref name="gcn" />.
[[Fayl:New_McDonald's_restaurant_in_Mount_Pleasant,_Iowa.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/New_McDonald%27s_restaurant_in_Mount_Pleasant%2C_Iowa.jpg/220px-New_McDonald%27s_restaurant_in_Mount_Pleasant%2C_Iowa.jpg|thumb| [[Mount Pleasant (Iowa)|Iyova shtatining Mount Pleasant]] shahridagi [[McDonald's]] restorani]]
1970—1980-yillarda „[[Yaponiya iqtisodiyoti]] AQShnikidan oshib ketadi“, — degan taxmin AQShda keng tarqalgan, ammo bu jarayon sodir boʻlmadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://business.time.com/2011/02/14/is-china-facing-a-japanese-future/|sarlavha=Is China facing a Japanese future?|kirish sanasi=February 27, 2012|sana=February 14, 2011|muallif=Schuman|ism=Michael}}</ref>.

1970-yillardan boshlab bir qancha rivojlangan davlat maqomiga oʻtishga harakat qilayotgan davlatlar AQSh bilan iqtisodiy farqlarini yoʻq qila boshladilar<ref>{{veb manbasi |url=http://business.time.com/2011/02/14/is-china-facing-a-japanese-future/ |title=Is China facing a Japanese future?|magazine=Time |access-date=February 27, 2012|date=February 14, 2011|last1=Schuman|first1=Michael}}</ref>. Koʻpgina hollarda, mamlakatlar buni ilgari AQShda ishlab chiqarilgan tovarlarni yetkazib berish xarajatlarini kamaytirish va yuqori foyda olish uchun kamroq pul evaziga ishlab chiqarishi mumkin boʻlgan boshqa mamlakatlardan import qilish bilan amalga oshirdilar. Boshqa hollarda, baʼzi mamlakatlar asta-sekin ilgari faqat AQSh va bir nechta boshqa mamlakatlarda ishlab chiqarilishi mumkin boʻlgan mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqarishni oʻrgandilar. Shu sababli AQShda real daromad oʻsishi sekinlashdi.

=== <nowiki>XXI</nowiki> asr ===
Amerika Qoʻshma Shtatlari iqtisodiyoti 2001-yilda retsessiyani boshdan kechirdi, ish oʻrinlarining qayta tiklanishi gʻayrioddiy darajada sekinlik bilan kechdi, ish oʻrinlari soni 2005-yil yanvarigacha 2001-yil fevralidagi darajasiga qaytmadi<ref name="Payems">{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/PAYEMS|sarlavha=FRED – Total Non-Farm Payrolls|sana=January 1939}}</ref>. Ushbu „ishsizlikni tiklash“ uy-joy qarzlari va toʻlanmagan boshqa kattaroq qarzlar muammosi bilan bir vaqtda sodir boʻldi, uy xoʻjaliklari qarzining YaIMga nisbati 2001-yil 1-chorakdagi rekord daraja boʻlgan 70% dan 2008-yilning 1-choragida 99% gacha koʻtarildi. 2006-yilda uy-joy narxlari pasayishni boshlaganida, [[Ipoteka|ipoteka kreditlari]] uchun berilgan qimmatli qogʻozlarning qiymati keskin pasayib ketdi. Koʻpgina ipoteka kompaniyalari va boshqa depozitar boʻlmagan banklar (masalan, investitsiya banklari) 2007—2008-yillarda ogʻir iqtisodiy inqirozga duch kelishdi. Bank inqirozi 2008-yil sentyabr oyida [[Lehman Brothers]]ning bankrot boʻlishiga yoʻl ochib berdi<ref name="FCIC_1">{{Veb manbasi|url=http://fcic.law.stanford.edu/report/conclusions|sarlavha=Financial Crisis Inquiry Report-Conclusions-January 2011|nashriyot=Fcic.law.stanford.edu|sana=March 10, 2011|kirish sanasi=April 22, 2013}}</ref>.
[[Fayl:Donald_Trump_and_Mike_Pence_meet_with_automobile_industry_leaders.jpg|thumb| Prezident Donald Trump [[Amerika Qoʻshma Shtatlari avtomobilsozlik sanoati|avtomobil sanoatining]] asosiy yetakchilari bilan, 2017-yil]]
[[George W. Bush|Bush]] maʼmuriyati (2001—2009) va [[Barack Obama|Obama]] maʼmuriyati (2009—2017) banklarni inqirozdan qutqarish dasturlari va yuqori davlat taqchilligi orqali [[2009-yildagi Amerika tiklanish va qayta investitsiyalash qonuni|Keynes ragʻbatlantirishini]] qoʻllagan, Federal zaxira banki esa deyarli nol foizda berilayotgan stavkalarni qoʻllashni davom ettirgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2018/08/12-Fiscal-Policy-Prelim-Disc-Draft-2018.09.11.pdf |sarlavha=RESPONDING to the GLOBAL FINANCIAL CRISIS What We Did and Why We Did It |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Bu chora-tadbirlar iqtisodiyotning tiklanishiga yordam berdi, 1947-yildan sodir boʻlayotgan va iqtisodiyotning rivojlanishiga jiddiy toʻsiq boʻlayotgan omillar bartaraf etildi<ref name="FCIC_1"/>, uy xoʻjaliklari 2009—2012-yillarda qarzlarni toʻladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?graph_id=111185|sarlavha=FRED – Household Debt Changes|sana=October 1945}}</ref>. Real YaIM 2011-yil<ref name="FRED – Real GDP"/>, uy xoʻjaliklarining sof boyligi 2012-yil 2-choragi<ref name="FRED – Household Net Worth"/>, qishloq xoʻjaligiga oid boʻlmagan ish haqi 2014-yil may<ref name="Payems"/>, ishsizlik darajasi 2015-yil sentyabriga kelib<ref name="fred.stlouisfed.org">{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/UNRATE|sarlavha=FRED – Civilian Unemployment Rate|sana=January 1948}}</ref> inqirozdan oldingi (2007-yil oxiri) holatiga qaytdi<ref name="fred.stlouisfed.org"/>. Ushbu oʻzgarishlarning har biri oʻsha sanalardan soʻng iqtisodiy inqirozni boshdan kechirgan hududlarga kirib bordi va 2018-yil aprel oyida avvalgi darajasiga yetdi, bu AQSh iqtisodiyotining shu davrgacha kechirgan inqirozlaridan tiklanishi boʻyicha ikkinchi eng uzun muddat boʻldi<ref name="The New York Times"/>.

AQShda davlat qarzining oʻlchovi boʻlgan xalqning qarzi <nowiki>XXI</nowiki> asr davomida oʻsib bordi<ref>{{Veb manbasi |url=https://fiscaldata.treasury.gov/americas-finance-guide/national-debt/What is the national debt? |sarlavha=What is the national debt? |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul }}{{Oʻlikhavola|date=avgust 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 2000-yildagi 31% dan 2009-yilda 52% ga koʻtarilib, 2017-yilda YaIMning 77% iga yetgan AQSh qarzi boʻyicha 207 ta mamlakat ichida 43-oʻrinni egalladi. Daromadlar tengsizligi 2007-yilda eng yuqori choʻqqisiga chiqdi va Jahon moliyaviy inqirozi davrida pasaydi, AQSh bu koʻrsatkich boʻyicha 2017-yilda 156 ta mamlakat orasida 41-oʻrinni egalladi (yaʼni, boshqa mamlakatlarning 74% i daromadlarini AQShga qaraganda yaxshiroq taqsimlagan)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070613005546/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us|arxivsana=June 13, 2007|sarlavha=CIA World Factbook – Debt to GDP}}</ref>.

==== COVID-19 pandemiyasi davri ====
2020-yilning birinchi ikki choragida, [[Donald Trump]] prezidentligi davrida mart oyida chiqqan [[koronavirus]] tufayli AQSh iqtisodiyotining asosiy tarmoqlarini „yopib qoʻyishga“ toʻgʻri keldi<ref name="CNBC_Q3">{{Yangiliklar manbasi |last=Pound |first=Jesse |date=28 August 2020 |title=Fed's Bullard says the recession is over but rates will 'stay low for a long time' |url=https://www.cnbc.com/2020/08/28/feds-bullard-says-the-recession-is-over-but-rates-will-stay-low-for-a-long-time.html |access-date=September 4, 2020}}</ref> va bu katta muvaffaqiyatsizlikka olib keldi<ref>President Trump’s statements to reporters gathered at [[Joint Base Andrews]] on 5 May 2020, before his departure en route to Phoenix, Arizona, {{YouTube|DYZNpBhBkws|President Donald J. Trump departs from Joint Base Andrews en route to Phoenix}}, May 5, 2020, minutes 10:06-10:14.</ref>. 2020-yil mart oyi holatiga koʻra, butun dunyo boʻylab [[pandemiya]] natijasida AQShning avtomobillar va sanoat mashinalari eksporti keskin kamaydi<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Wiseman|first=Paul|date=May 5, 2020|title=US trade gap rises to $44.4 billion as virus slams commerce|language=en|agency=Associated Press|url=https://www.yahoo.com/news/us-trade-gap-rises-44-125440989.html}}</ref>. 2020-yil mart oyida kuchga kirgan va tovar/xizmatlarga boʻlgan talabga salbiy taʼsir koʻrsatgan ijtimoiy masofa saqlash choralari AQSh yalpi ichki mahsulotining birinchi chorakda yillik 4.8% ga pasayishiga olib keldi, bu 2008-yilning toʻrtinchi choragidan beri kuzatilgan ishlab chiqarish qisqarishining eng yuqori koʻrsatkichi boʻldi<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Mutikani|first=Lucia|date=May 5, 2020|title=U.S. trade deficit widens, services sector contracts amid coronavirus|language=en|publisher=Reuters|url=https://finance.yahoo.com/news/u-trade-deficit-widens-services-123754175.html}}</ref>. AQShning [[chakana savdo]]si 2020-yilning mart oyida rekord darajada 8,7% ga kamaydi. AQSh aviakompaniyasi ham daromadlari keskin kamayib ketgach jiddiy zarar koʻrdi<ref>{{yangiliklar manbasi|last1=Shepardson|first1=David|last2=Rucinski|first2=Tracy|date=May 6, 2020|title=Exclusive: U.S. airlines burn through 60 billion a month as traffic plummets|language=en|publisher=Reuters|url=https://finance.yahoo.com/news/exclusive-u-airlines-burn-10-212139039.html}}</ref>. [[COVID-19 retsessiyasi]] [[Buyuk depressiya]]dan keyingi eng ogʻir va [[Buyuk turgʻunlik davri|Jahon moliyaviy inqirozidan]] ham „yomonroq“ global iqtisodiy tanazzul deb taʼriflangan<ref>{{veb manbasi |url=https://www.bloombergquint.com/business/global-great-lockdown-will-dwarf-the-great-recession |title=The Great Recession Was Bad. The 'Great Lockdown' Is Worse. |website=BloombergQuint |access-date=April 15, 2020}}</ref><ref>{{veb manbasi |url=https://www.nysscpa.org/news/publications/the-trusted-professional/article/imf-says-%27great-lockdown%27-worst-recession-since-depression-far-worse-than-last-crisis-041420 |title=IMF Says 'Great Lockdown' Worst Recession Since Depression, Far Worse Than Last Crisis |website=nysscpa.org |access-date=April 15, 2020}}</ref><ref>{{veb manbasi|author=Ben Winck |url=https://www.businessinsider.com/imf-economic-outlook-great-lockdown-worst-recession-century-coronavirus-pandemic-2020-4 |title=IMF economic outlook: 'Great Lockdown' will be worst recession in century |publisher=Business Insider |date=April 14, 2020 |access-date=April 27, 2020}}</ref><ref>{{veb manbasi|editor=Larry Elliott Economics |url=https://www.theguardian.com/business/2020/apr/14/great-lockdown-coronavirus-to-rival-great-depression-with-3-hit-to-global-economy-says-imf |title='Great Lockdown' to rival Great Depression with 3% hit to global economy, says IMF &#124; Business |work=The Guardian |date=April 14, 2020 |access-date=April 27, 2020}}</ref>.

[[Fayl:West side of Manhattan from Hudson Commons (95103p).jpg|thumb|right|250px|[[Midtown Manhattan]] — dunyodagi eng katta markaziy biznes hududi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.reuters.com/business/new-york-widens-lead-over-london-top-finance-centres-index-2022-03-24/ |title=New York widens lead over London in top finance centres index |website=www.reuters.com |date= March 24, 2022|access-date=June 25, 2022|last1= Jones|first1= Huw}}</ref>]]
2020-yil may oyida [[CNN]] ishsizlik maʼlumotlarini tahlil qilib, AQSh iqtisodiyoti 1930-yillardan buyon eng yomon koʻrsatkichga ega boʻlganini aniqladi<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Collinson|first=Stephen|date=May 7, 2020|title=Trump economy faces long-term disaster as jobs data looms|language=en|publisher=CNN|url=https://edition.cnn.com/2020/05/07/politics/donald-trump-coronavirus-economy/index.html}}</ref>. 8-mayga kelib, AQShda 14,7 foiz ishsizlik darajasi aniqlanib, rekord darajaga yetgan va aprel oyida 20,5 million ish oʻrinlari yoʻqolgan<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Ross|first=Jamie|date=May 8, 2020|title=Trump's Live Reaction to Record Unemployment: Don't Blame Me|language=en|publisher=[[Yahoo! News|Yahoo Business]]|url=https://www.yahoo.com/news/trump-live-reaction-record-unemployment-133210016.html}}</ref>. AQSh Federal zaxira tizimi raisi [[Jerome Powell]] pandemiya tufayli AQSh iqtisodiyoti zaif iqtisodiy oʻsishdan toʻliq tiklanishi uchun „uzoq vaqt“ ketishi mumkinligi va yaqin kelajakda AQShdan „unumdorlikning past darajada oʻsishi va turgʻun daromadlar“ni kutish mumkinligi haqida ogohlantirdi<ref>{{yangiliklar manbasi|last1=Schneider|first1=Howard|last2=Saphir|first2=Ann|date=May 13, 2020|title=In nod to grim U.S. outlook, Fed's Powell calls for more fiscal support|language=en|publisher=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-fed-powell/in-nod-to-grim-us-outlook-feds-powell-calls-for-more-fiscal-support-idUSKBN22P1FG}}</ref>. 2020-yil 31-mayga kelib, qirq milliondan ortiq amerikaliklar [[ishsizlik nafaqasi]]ni olish uchun ariza topshirgan<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Fottrell|first=Quentin|date=May 31, 2020|title=Over 40 million people filed for unemployment since March – 15,200 stimulus checks are a mere Band-Aid for Americans|language=en|publisher=[[MarketWatch]] (for Yahoo! Finance)|url=https://www.marketwatch.com/story/heres-how-much-trouble-laid-off-americans-are-in-and-why-1200-stimulus-checks-are-only-a-band-aid-2020-05-19?siteid=yhoof2&yptr=yahoo,}}</ref>.

2020-yilning iyuniga kelib, [[COVID-19 pandemiyasi|koronavirus pandemiyasi]] tufayli AQShning kontinental parvozlariga talabning pasayishi 15 ta aviakompaniyaning 75 ta mahalliy aeroportga xizmat koʻrsatishini hukumat tomonidan vaqtincha toʻxtatilishiga olib keldi<ref>{{yangiliklar manbasi|last=Shepardson|first=David|date=June 4, 2020|title=U.S. airlines gain final approval to drop services to 75 domestic airports|language=en|publisher=Reuters|url=https://www.yahoo.com/news/u-finalizes-order-allowing-15-035146552.html}}</ref>. ''[[The New York Times]]'' 2020-yil 10-iyun kuni „AQSh byudjeti taqchilligi joriy moliya yilining dastlabki sakkiz oyi davomida rekord darajadagi 1,88 trillion dollargacha oʻsganini“ xabar qildi<ref>{{yangiliklar manbasi|date=June 10, 2020|title=Fed Expects Unemployment Rate to Stay High: Live Updates|language=en|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2020/06/10/business/stock-market-today-coronavirus.html}}</ref>.

AQSh iqtisodiyoti 2021-yilda COVID-19 pandemiyasidan oldingi darajasiga tiklanib, 5,7 foizga oʻsdi, bu [[Ronald Reagan]] prezidentligidan (1981—1989) buyon eng yaxshi koʻrsatkich boʻldi<ref>{{veb manbasi|title=US economy grew 5.7% in 2021 in rebound from 2020 recession|url=https://abcnews.go.com/US/wireStory/us-economy-grew-57-2021-rebound-2020-recession-82507751|access-date=2022-01-28|website=ABC News|language=en}}</ref>.

2021—2022-yillar Qoʻshma Shtatlarda tarixan juda yuqori inflyatsiya oʻsishi qayd etildi, [[isteʼmol narxlari indeksi]] inflyatsiya darajasi 2022-yil iyun oyida 2021-yil iyuniga nisbatan 9,1 foizga yuqori boʻldi, bu mamlakatdagi soʻnggi 41 yil ichidagi eng yuqori inflyatsiya darajasi edi, tanqidchilar inflyatsiya oʻsishida Federal zaxira bankini boshqa omillar qatorida ayblamoqda<ref>{{veb manbasi|title=Inflation Hits 9.1 Percent, Highest Level in 41 Years|url=https://reason.com/2022/07/13/inflation-hits-9-1-percent-highest-level-in-41-years/|date=July 13, 2022}}</ref>. Inflyatsiya darajasi 2023-yil aprel oyida 4,9% ga yetdi, bu Federal zaxira banki ajratadigan 2% maqsadli kredit stavkasidan deyarli 3% yuqori edi<ref>{{yangiliklar manbasi |last1=Aratani |first1=Lauren |title=US jobs market remains strong despite high interest rates and debt ceiling fight |url=https://www.theguardian.com/business/2023/jun/02/us-jobs-report-may-unemployment-rate |agency=The Guardian |date=2023}}</ref>.

== Maʼlumotlar ==
Quyidagi jadvalda 1980—2021-yillardagi asosiy iqtisodiy koʻrsatkichlar (XVF xodimlarining 2022—2027-yillardagi hisob-kitoblariga koʻra) keltirilgan. 5% dan past inflyatsiya yashil rangda koʻrsatilgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October/weo-report?c=111,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,PCPIPCH,LUR,GGXWDG_NGDP,&sy=1980&ey=2027&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|sarlavha=Report for Selected Countries and Subjects}}</ref>:
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!Yil
!YaIM
<small>(milliard AQSh$da XQP)</small>
!Aholi jon boshiga YaIM
<small>(AQSh$da XQP)</small>
!YaIM
<small>(milliard AQSh$da nominal)</small>
!Aholi jon boshiga YaIM
<small>(AQSh$da nominal)</small>
!YaIM oʻsishi
<small>(real)</small>
!Inflyatsiya darajasi
<small>(foizda)</small>
!Ishsizlik darajasi
<small>(foizda)</small>
!Davlat qarzi
<small>(YaIMning foizida)</small>
|-
|1980
|2,857.3
|12,552.9
|2,857.3
|12,552.9
|{{Loss}}-0.3%
|{{Salbiy oʻsish}}13.5%
|7.2%
|n/a
|-
|1981
|{{Oʻsish}}3,207.0
|{{Oʻsish}}13,948.7
|{{Oʻsish}}3,207.0
|{{Oʻsish}}13,948.7
|{{Oʻsish}}2.5%
|{{Salbiy oʻsish}}10.4%
|{{Salbiy oʻsish}}7.6%
|n/a
|-
|1982
|{{Oʻsish}}3,343.8
|{{Oʻsish}}14,405.0
|{{Oʻsish}}3,343.8
|{{Oʻsish}}14,405.0
|{{Loss}}-1.8%
|{{Salbiy oʻsish}}6.2%
|{{Salbiy oʻsish}}9.7%
|n/a
|-
|1983
|{{Oʻsish}}3,634.0
|{{Oʻsish}}15,513.7
|{{Oʻsish}}3,634.0
|{{Oʻsish}}15,513.7
|{{Oʻsish}}4.6%
|{{Oʻsish}}3.2%
|{{Oʻrinli pasayish}}9.6%
|n/a
|-
|1984
|{{Oʻsish}}4,037.7
|{{Oʻsish}}17,086.4
|{{Oʻsish}}4,037.7
|{{Oʻsish}}17,086.4
|{{Oʻsish}}7.2%
|{{Oʻsish}}4.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}7.5%
|n/a
|-
|1985
|{{Oʻsish}}4,339.0
|{{Oʻsish}}18,199.3
|{{Oʻsish}}4,339.0
|{{Oʻsish}}18,199.3
|{{Oʻsish}}4.2%
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Oʻrinli pasayish}}7.2%
|n/a
|-
|1986
|{{Oʻsish}}4,579.6
|{{Oʻsish}}19,034.8
|{{Oʻsish}}4,579.6
|{{Oʻsish}}19,034.8
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Oʻsish}}1.9%
|{{Oʻrinli pasayish}}7.0%
|n/a
|-
|1987
|{{Oʻsish}}4,855.3
|{{Oʻsish}}20,001.0
|{{Oʻsish}}4,855.3
|{{Oʻsish}}20,001.0
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Oʻsish}}3.6%
|{{Oʻrinli pasayish}}6.2%
|n/a
|-
|1988
|{{Oʻsish}}5,236.4
|{{Oʻsish}}21,376.0
|{{Oʻsish}}5,236.4
|{{Oʻsish}}21,376.0
|{{Oʻsish}}4.2%
|{{Oʻsish}}4.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.5%
|n/a
|-
|1989
|{{Oʻsish}}5,641.6
|{{Oʻsish}}22,814.1
|{{Oʻsish}}5,641.6
|{{Oʻsish}}22,814.1
|{{Oʻsish}}3.7%
|{{Oʻsish}}4.8%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.3%
|n/a
|-
|1990
|{{Oʻsish}}5,963.1
|{{Oʻsish}}23,848.0
|{{Oʻsish}}5,963.1
|{{Oʻsish}}23,848.0
|{{Oʻsish}}1.9%
|{{Salbiy oʻsish}}5.4%
|{{Salbiy oʻsish}}5.6%
|n/a
|-
|1991
|{{Oʻsish}}6,158.1
|{{Oʻsish}}24,302.8
|{{Oʻsish}}6,158.1
|{{Oʻsish}}24,302.8
|{{Loss}}-0.1%
|{{Oʻsish}}4.2%
|{{Salbiy oʻsish}}6.9%
|n/a
|-
|1992
|{{Oʻsish}}6,520.3
|{{Oʻsish}}25,392.9
|{{Oʻsish}}6,520.3
|{{Oʻsish}}25,392.9
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Oʻsish}}3.0%
|{{Salbiy oʻsish}}7.5%
|n/a
|-
|1993
|{{Oʻsish}}6,858.6
|{{Oʻsish}}26,364.2
|{{Oʻsish}}6,858.6
|{{Oʻsish}}26,364.2
|{{Oʻsish}}2.8%
|{{Oʻsish}}3.0%
|{{Oʻrinli pasayish}}6.9%
|n/a
|-
|1994
|{{Oʻsish}}7,287.3
|{{Oʻsish}}27,674.0
|{{Oʻsish}}7,287.3
|{{Oʻsish}}27,674.0
|{{Oʻsish}}4.0%
|{{Oʻsish}}2.6%
|{{Oʻrinli pasayish}}6.1%
|n/a
|-
|1995
|{{Oʻsish}}7,639.8
|{{Oʻsish}}28,671.5
|{{Oʻsish}}7,639.8
|{{Oʻsish}}28,671.5
|{{Oʻsish}}2.7%
|{{Oʻsish}}2.8%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.6%
|n/a
|-
|1996
|{{Oʻsish}}8,073.1
|{{Oʻsish}}29,947.0
|{{Oʻsish}}8,073.1
|{{Oʻsish}}29,947.0
|{{Oʻsish}}3.8%
|{{Oʻsish}}2.9%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.4%
|n/a
|-
|1997
|{{Oʻsish}}8,577.6
|{{Oʻsish}}31,440.1
|{{Oʻsish}}8,577.6
|{{Oʻsish}}31,440.1
|{{Oʻsish}}4.4%
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.9%
|n/a
|-
|1998
|{{Oʻsish}}9,062.8
|{{Oʻsish}}32,833.7
|{{Oʻsish}}9,062.8
|{{Oʻsish}}32,833.7
|{{Oʻsish}}4.5%
|{{Oʻsish}}1.5%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.5%
|n/a
|-
|1999
|{{Oʻsish}}9,631.2
|{{Oʻsish}}34,496.2
|{{Oʻsish}}9,631.2
|{{Oʻsish}}34,496.2
|{{Oʻsish}}4.8%
|{{Oʻsish}}2.2%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.2%
|n/a
|-
|2000
|{{Oʻsish}}10,251.0
|{{Oʻsish}}36,312.8
|{{Oʻsish}}10,251.0
|{{Oʻsish}}36,312.8
|{{Oʻsish}}4.1%
|{{Oʻsish}}3.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.0%
|n/a
|-
|2001
|{{Oʻsish}}10,581.9
|{{Oʻsish}}37,101.5
|{{Oʻsish}}10,581.9
|{{Oʻsish}}37,101.5
|{{Oʻsish}}1.0%
|{{Oʻsish}}2.8%
|{{Salbiy oʻsish}}4.7%
|53.1%
|-
|2002
|{{Oʻsish}}10,929.1
|{{Oʻsish}}37,945.8
|{{Oʻsish}}10,929.1
|{{Oʻsish}}37,945.8
|{{Oʻsish}}1.7%
|{{Oʻsish}}1.6%
|{{Salbiy oʻsish}}5.8%
|{{Salbiy oʻsish}}55.5%
|-
|2003
|{{Oʻsish}}11,456.5
|{{Oʻsish}}39,405.4
|{{Oʻsish}}11,456.5
|{{Oʻsish}}39,405.4
|{{Oʻsish}}2.8%
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Salbiy oʻsish}}6.0%
|{{Salbiy oʻsish}}58.6%
|-
|2004
|{{Oʻsish}}12,217.2
|{{Oʻsish}}41,641.6
|{{Oʻsish}}12,217.2
|{{Oʻsish}}41,641.6
|{{Oʻsish}}3.9%
|{{Oʻsish}}2.7%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.5%
|{{Salbiy oʻsish}}66.2%
|-
|2005
|{{Oʻsish}}13,039.2
|{{Oʻsish}}44,034.3
|{{Oʻsish}}13,039.2
|{{Oʻsish}}44,034.3
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Oʻsish}}3.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}65.5%
|-
|2006
|{{Oʻsish}}13,815.6
|{{Oʻsish}}46,216.9
|{{Oʻsish}}13,815.6
|{{Oʻsish}}46,216.9
|{{Oʻsish}}2.8%
|{{Oʻsish}}3.2%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.6%
|{{Oʻrinli pasayish}}64.2%
|-
|2007
|{{Oʻsish}}14,474.3
|{{Oʻsish}}47,943.4
|{{Oʻsish}}14,474.3
|{{Oʻsish}}47,943.4
|{{Oʻsish}}2.0%
|{{Oʻsish}}2.9%
|{{Oʻzgarishsiz}}4.6%
|{{Salbiy oʻsish}}64.6%
|-
|2008
|{{Oʻsish}}14,769.9
|{{Oʻsish}}48,470.6
|{{Oʻsish}}14,769.9
|{{Oʻsish}}48,470.6
|{{Oʻsish}}0.1%
|{{Oʻsish}}3.8%
|{{Salbiy oʻsish}}5.8%
|{{Salbiy oʻsish}}73.5%
|-
|2009
|{{Loss}}14,478.1
|{{Loss}}47,102.4
|{{Loss}}14,478.1
|{{Loss}}47,102.4
|{{Loss}}-2.6%
|{{Oʻsish}}-0.3%
|{{Salbiy oʻsish}}9.3%
|{{Salbiy oʻsish}}86.7%
|-
|2010
|{{Oʻsish}}15,049.0
|{{Oʻsish}}48,586.3
|{{Oʻsish}}15,049.0
|{{Oʻsish}}48,586.3
|{{Oʻsish}}2.7%
|{{Oʻsish}}1.6%
|{{Salbiy oʻsish}}9.6%
|{{Salbiy oʻsish}}95.2%
|-
|2011
|{{Oʻsish}}15,599.7
|{{Oʻsish}}50,008.1
|{{Oʻsish}}15,599.7
|{{Oʻsish}}50,008.1
|{{Oʻsish}}1.6%
|{{Oʻsish}}3.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}8.9%
|{{Salbiy oʻsish}}99.5%
|-
|2012
|{{Oʻsish}}16,254.0
|{{Oʻsish}}51,736.7
|{{Oʻsish}}16,254.0
|{{Oʻsish}}51,736.7
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Oʻsish}}2.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}8.1%
|{{Salbiy oʻsish}}103.1%
|-
|2013
|{{Oʻsish}}16,843.2
|{{Oʻsish}}53,245.5
|{{Oʻsish}}16,843.2
|{{Oʻsish}}53,245.5
|{{Oʻsish}}1.8%
|{{Oʻsish}}1.5%
|{{Oʻrinli pasayish}}7.4%
|{{Salbiy oʻsish}}104.6%
|-
|2014
|{{Oʻsish}}17,550.7
|{{Oʻsish}}55,083.5
|{{Oʻsish}}17,550.7
|{{Oʻsish}}55,083.5
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Oʻsish}}1.6%
|{{Oʻrinli pasayish}}6.2%
|{{Oʻrinli pasayish}}104.6%
|-
|2015
|{{Oʻsish}}18,206.0
|{{Oʻsish}}56,729.7
|{{Oʻsish}}18,206.0
|{{Oʻsish}}56,729.7
|{{Oʻsish}}2.7%
|{{Oʻsish}}0.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.3%
|{{Salbiy oʻsish}}105.2%
|-
|2016
|{{Oʻsish}}18,695.1
|{{Oʻsish}}57,840.0
|{{Oʻsish}}18,695.1
|{{Oʻsish}}57,840.0
|{{Oʻsish}}1.7%
|{{Oʻsish}}1.3%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.9%
|{{Salbiy oʻsish}}107.2%
|-
|2017
|{{Oʻsish}}19,479.6
|{{Oʻsish}}59,885.7
|{{Oʻsish}}19,479.6
|{{Oʻsish}}59,885.7
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Oʻsish}}2.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}106.2%
|-
|2018
|{{Oʻsish}}20,527.2
|{{Oʻsish}}62,769.7
|{{Oʻsish}}20,527.2
|{{Oʻsish}}62,769.7
|{{Oʻsish}}2.9%
|{{Oʻsish}}2.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}3.9%
|{{Salbiy oʻsish}}107.5%
|-
|2019
|{{Oʻsish}}21,372.6
|{{Oʻsish}}65,051.9
|{{Oʻsish}}21,372.6
|{{Oʻsish}}65,051.9
|{{Oʻsish}}2.3%
|{{Oʻsish}}1.8%
|{{Oʻrinli pasayish}}3.7%
|{{Salbiy oʻsish}}108.8%
|-
|2020
|{{Loss}}20,893.8
|{{Loss}}63,078.5
|{{Loss}}20,893.8
|{{Loss}}63,078.5
|{{Loss}}-3.4%
|{{Oʻsish}}1.2%
|{{Salbiy oʻsish}}8.1%
|{{Salbiy oʻsish}}134.5%
|-
|2021
|{{Oʻsish}}22,996.1
|{{Oʻsish}}69,227.1
|{{Oʻsish}}22,996.1
|{{Oʻsish}}69,227.1
|{{Oʻsish}}5.7%
|{{Oʻsish}}4.7%
|{{Oʻrinli pasayish}}5.4%
|{{Oʻrinli pasayish}}128.1%
|-
|2022
|{{Oʻsish}}25,035.2
|{{Oʻsish}}75,179.6
|{{Oʻsish}}25,035.2
|{{Oʻsish}}75,179.6
|{{Oʻsish}}1.6%
|{{Salbiy oʻsish}}8.1%
|{{Oʻrinli pasayish}}3.7%
|{{Oʻrinli pasayish}}122.1%
|-
|2023
|{{Oʻsish}}26,185.2
|{{Oʻsish}}78,421.9
|{{Oʻsish}}26,185.2
|{{Oʻsish}}78,421.9
|{{Oʻsish}}1.0%
|{{Oʻsish}}3.5%
|{{Salbiy oʻsish}}4.6%
|{{Salbiy oʻsish}}122.9%
|-
|2024
|{{Oʻsish}}27,057.2
|{{Oʻsish}}80,779.3
|{{Oʻsish}}27,057.2
|{{Oʻsish}}80,779.3
|{{Oʻsish}}1.2%
|{{Oʻsish}}2.2%
|{{Salbiy oʻsish}}5.4%
|{{Salbiy oʻsish}}126.0%
|-
|2025
|{{Oʻsish}}28,045.3
|{{Oʻsish}}83,463.2
|{{Oʻsish}}28,045.3
|{{Oʻsish}}83,463.2
|{{Oʻsish}}1.8%
|{{Oʻsish}}2.0%
|{{Oʻzgarishsiz}}5.4%
|{{Salbiy oʻsish}}129.4%
|-
|2026
|{{Oʻsish}}29,165.5
|{{Oʻsish}}86,521.2
|{{Oʻsish}}29,165.5
|{{Oʻsish}}86,521.2
|{{Oʻsish}}2.1%
|{{Oʻsish}}2.0%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.9%
|{{Salbiy oʻsish}}132.2%
|-
|2027
|{{Oʻsish}}30,281.5
|{{Oʻsish}}89,546.4
|{{Oʻsish}}30,281.5
|{{Oʻsish}}89,546.4
|{{Oʻsish}}1.9%
|{{Oʻsish}}2.0%
|{{Oʻrinli pasayish}}4.7%
|{{Salbiy oʻsish}}134.9%
|}
[[Fayl:CPI_1914-2022.webp|alt=CPI 1914-2022|center|thumb|400x400px|
{{legend|#0076BA|[[Inflyatsiya]]}}
{{legend|#EE220C |[[Deflyatsiya]]}}
{{legend-line|#1DB100 solid 3px|[[Pul massasi|M2 pul massasi]] yillik oʻsishi/yil}}]]

== YaIM ==
[[Fayl:United_States_GDP.webp|right|thumb|300x300px| Qoʻshma Shtatlar real choraklik YaIM (yillik) hajmi]]
[[Fayl:Presidential_Comparison_Real_GDP_-_v1.png|right|thumb|300x300px| AQSh prezidentlari (Reagandan Obamagacha) va AQShning umumiy real (inflyatsiyaga moslashtirilgan) YaIM oʻsishi<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/GDPC1 FRED-Real GDP-Retrieved July 1, 2018].</ref>]]
AQShning nominal yalpi ichki mahsulot hajmi 2017-yilda 19,5 trillion dollarni tashkil etib, yillik nominal YaIM 2018-yilning 1-choragida ilk bor 20 trilliondan oshgan va 20,1 trillion dollarga yetgan<ref>{{veb manbasi
|url=https://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|title=BEA News Release{{snd}}GDP Second Quarter 2018{{snd}}July 27, 2018}}</ref>. AQSh YaIMning 70% ga yaqinini shaxsiy isteʼmol, 18% ini biznes investitsiyalari, 17% ini hukumat (federal, shtat va mahalliy, lekin isteʼmolda boʻlgan ijtimoiy sugʻurta kabi transfert toʻlovlari bundan mustasno) va 3% ini sof eksportning AQSh hisobiga salbiy savdo taqchilligi tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|sarlavha=BEA News Release{{snd}}GDP Second Quarter 2018{{snd}}July 27, 2018}}</ref>. Mamlakatda real [[yalpi ichki mahsulot]] ishlab chiqarish va daromadning oʻlchovi boʻlib, 2017-yilda 2,3%, 2016-yilda 1,5% va 2015-yilda 2,9% ga oʻsdi. Real YaIM 2018-yilning 1-choragida 2,2%, 2018-yilning 2-choragida 4,2%, 2018-yilning 3-choragida 3,4% va 2018-yilning 4-choragida 2,2% yillik surʼatlarda oʻsdi; 2-chorak surʼati 2014-yilning 3-choragidan beri eng yaxshi oʻsish surʼati va 2018-yilda yalpi ichki mahsulotning 2,9% ga oʻsishi iqtisodiyotning oʻn yillikdagi eng yaxshi koʻrsatkichi boʻldi<ref name="Real_GDP">{{Veb manbasi|url=https://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|sarlavha=Bureau of Economic Analysis|ism=US Department of Commerce, BEA, Bureau of Economic|muallif=Analysis|ish=bea.gov|kirish sanasi=May 7, 2018}}</ref>. 2020-yilda oʻsish surʼati [[COVID-19 pandemiyasi]] natijasida pasayishni boshladi, natijada YaIM 2020-yilning 1-choragida choraklik oʻsish surʼati −5,0% ga va mos ravishda 2020-yilning 2-choragida −32,9% ga qisqardi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.bea.gov/news/2020/gross-domestic-product-2nd-quarter-2020-advance-estimate-and-annual-update|sarlavha=Gross Domestic Product, 2nd Quarter 2020 (Advance Estimate) and Annual Update|sana=2020-yil 30-iyul|kirish sanasi=2022-yil 11-noyabr}}</ref>.

2014-yil holatiga koʻra, Xitoy xarid qobiliyati paritetini konvertatsiya qilish stavkalari boʻyicha oʻlchanadigan yalpi ichki mahsulot boʻyicha AQShdan eng yirik iqtisodiyot sifatida oʻtib ketdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.everycrsreport.com/reports/RL33534.html|sarlavha=China’s Economic Rise: History, Trends, Challenges, and Implications for the United States|sana=June 25, 2019|kirish sanasi=2022-yil 11-noyabr}}</ref>. Amerika Qoʻshma Shtatlari bu muhim bosqichdan oldin bir asrdan koʻproq vaqt davomida eng yirik iqtisodiyot edi; Xitoy soʻnggi 40 yil ichida AQShning oʻsish surʼatlaridan uch baravar koʻproq oʻsdi. 2017-yil holatiga koʻra, [[Yevropa Ittifoqi iqtisodiyoti|Yevropa Ittifoqi yalpi ichki mahsuloti]] AQShga qaraganda taxminan 5% ga koʻproq edi<ref>[https://web.archive.org/web/20070613003104/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html#us CIA World Factbook-United States-Retrieved July 29, 2018].</ref>.

AQShda aholi jon boshiga real YaIM (2009-yil dollar bilan oʻlchangan) 2017-yilda 52 444 dollarni tashkil etdi va 2010-yildan buyon har yili oʻsib bormoqda, yaʼni 1960-yillarda yiliga oʻrtacha 3.0%, 1970-yillarda 2.1%, 1980-yillarda 2.4%, 1990-yillarda 2.2%, 2000-yillarda 0.7% va 2010—2017-yillarda 0.9% oʻsgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/A939RX0Q048SBEA|sarlavha=FRED{{snd}}Real GDP per Capita{{snd}}Annual Average|sana=January 1947}}</ref>. 2000-yildan beri oʻsishning sekinlashuvi sabablari iqtisodchilar tomonidan muhokama qilinmoqda va ular orasiga qarish demografiyasi, populyatsiya, ishchi kuchining sekinroq oʻsishi, unumdorlikning sekin oʻsishi, korporativ investitsiyalarning kamayishi, talabning pasayishiga olib keladigan daromadlar tengsizligi, asosiy innovatsiyalarning yetishmasligi hamda ishchi kuchining qisqarishi kiritildi<ref>[https://www.nytimes.com/2016/02/21/magazine/are-we-doomed-to-slow-growth.html ''The New York Times''. ]</ref>. AQSh 2017-yilda aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan yalpi ichki mahsulot boʻyicha 220 mamlakat ichida 20-oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html#us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070613004710/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html#us|arxivsana=June 13, 2007|sarlavha=''CIA World Factbook''. "USA Economy".}}</ref>. Zamonaviy AQSh prezidentlari orasida [[Bill Clinton]] prezidentlik muddati davomida ikki marta real YaIMning eng yuqori umumiy foiz oʻsishiga erishdi, bu koʻrsatkich boʻyicha Reagan ikkinchi va Obama uchinchi oʻrinda boʻlgan<ref name="Real_GDP"/>.

[[Jahon banki]] maʼlumotlariga koʻra, mamlakat YaIM rivojlanishi<ref>{{Veb manbasi|url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries|sarlavha=GDP growth (annual %)|nashriyot=Data.worldbank.org|kirish sanasi=December 8, 2014}}</ref>: AQSh real YaIM hajmi 2000-yildan 2014-yilning birinchi yarmigacha oʻrtacha 1,7% ga oʻsdi, bu 2000-yilgacha boʻlgan davrdagi oʻsgan YaIM hajmi oʻrtacha koʻrsatkichining yarmini tashkil etdi<ref name="bea.gov">{{Veb manbasi|sarlavha=National Income and Product Accounts Gross Domestic Product: Second Quarter 2014 (Advance Estimate) Annual Revision: 1999 through First Quarter 2014|url=https://www.bea.gov/newsreleases/national/gdp/gdpnewsrelease.htm|ish=Bureau of Economic Analysis|nashriyot=Bureau of Economic Analysis|kirish sanasi=July 31, 2014}}</ref>.
{{Manzara|Midtown Manhattan from Weehawken September 2021 panorama 2.jpg|700px|Midtown Manhetten panoramasi}}

== Iqtisodiyot tarmoqlari boʻyicha ==

=== Nominal YaIMning tarmoqlardagi tarkibi ===
[[Fayl:Number_of_Businesses_by_Type_(US_Census_Bureau_2019).png|thumb|190x190px| Turlari boʻyicha korxonalar soni (AQSh aholini roʻyxatga olish byurosi, 2019-yil)]]
YaIMning tarmoqlardagi real tarkibi 2005-yilgi oʻzgarmas narxlarda (million dollarlarda)<ref>{{Veb manbasi|url=http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=95|sarlavha=UNCTADstat – Table view|ish=unctadstat.unctad.org|kirish sanasi=2017-11-26|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2017-10-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171020072414/http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=95}}</ref>:
{| class="wikitable sortable"
! style="width:2%;" |No.
! style="width:95%;" | Mamlakat/Iqtisodiyot
! style="width:15%;" | Real YaIM
! style="width:10%;" | Qishloq xoʻjaligi
! style="width:10%;" | Sanoat  
! style="width:10%;" | Xizmat koʻrsatish
|-
| -
|'''{{Noflag}}Dunyo'''
| 60 093 221
| 1 968 215
| 16 453 140
| 38 396 695
|-
| 1
|{{Bayroq|AQSh}}
| 15 160 104
| 149 023
| 3 042 332
| 11 518 980
|}
Nominal YaIMning tarmoqlardagi tarkibi 2016-yil joriy narxlarda (million dollarlarda)<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=57&pr.y=7&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=111&s=NGDPD,NGDPDPC,PPPGDP,PPPPC&grp=0&a=|sarlavha=Report for Selected Countries and Subjects|ish=imf.org|til=en-US|kirish sanasi=2017-11-26}}</ref>:
{| class="wikitable sortable"
! style="width:2%;" |No.
! style="width:25%;" | Mamlakat/Iqtisodiyot
! style="width:15%;" | [[YIM boʻyicha davlatlar roʻyxati|Nominal YaIM]]
! style="width:10%;" | Qishloq xoʻjaligi
! style="width:10%;" | Sanoat
! style="width:10%;" | Xizmat koʻrsatish
|-
| 1
|{{Bayroq|AQSh}}
| 18 624 450
| 204 868,95
| 3 613 143,3
| 14 806 437,75
|-
| colspan="6" | * CIA World Factbookdan foizlar<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|sarlavha=The World Factbook – Central Intelligence Agency|ish=cia.gov|til=en|kirish sanasi=2017-11-26}}</ref>
|}

== Bandlik ==
[[Fayl:Jobs_and_quits_rate.webp|right|thumb|380x380px|{{legend-line|#AA4643 solid 3px|Jami ishsizlar}}{{legend-line|#89A54E solid 3px|Jami boʻsh ish oʻrinlari}}{{legend-line|#4572A7 solid 3px|Jami ishdan boʻshatilganlar}}]]
[[Fayl:Job_Growth_by_U.S._President_-_v1.png|right|thumb|300x300px| AQSh prezidentlari va ish oʻrinlarining oʻsishi (foiz oʻzgarishi sifatida oʻlchangan)<ref>[https://fred.stlouisfed.org/series/PAYEMS Federal Reserve Economic Data-All Employees Total Non-Farm-Retrieved July 29, 2018].</ref>]]
[[Fayl:U.S._Econonomic_Trends_2014-2017_Nine_Panel.png|right|thumb|300x300px| Panel diagrammasi 2014—2017-yillarda har yili oʻlchanadigan toʻqqizta asosiy iqtisodiy oʻzgaruvchilarni koʻrsatadi. 2014—2016-yillar prezident Obama boshchiligining ikkinchi muddatiga toʻgʻri kelgan boʻlsa, 2017-yil prezident Trump davri boʻlgan.]]
[[2017-yil]]i [[AQSh]]dagi ishchi kuchi bozorida taxminan 160,4 million kishi faoliyat olib borgan boʻlib, bu [[Xitoy]], [[Hindiston]] va [[Yevropa Ittifoqi]]dan keyin dunyoda toʻrtinchi oʻrinda turuvchi eng koʻp sonli ishchi kuchidir<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|sarlavha=''CIA World Factbook''. "United States.|sana=February 16, 2022}}</ref>. Mamlakatning hukumatga qarashli sohalarida (federal, shtat va mahalliy) [[2010-yil]] hisobi boʻyicha 22 million kishi ishlab kelgan<ref name="Mcfeatters">{{Yangiliklar manbasi |last=McFeatters |first=Dale |date=September 6, 2010 |title=Saluting 154 million in workforce on Labor Day |work=Napa Valley Register |url=http://napavalleyregister.com/news/opinion/editorial/article_43f9e712-b96a-11df-9e2d-001cc4c002e0.html}}</ref>. Kichik biznes sohasi AQShdagi eng yirik ish beruvchi boʻlib, unda ishlovchilar amerikalik ishchilarning 37% ini tashkil qiladi<ref name="sba.gov"/>. Ish bilan band boʻlganlarning yana bir katta ulushi AQShdagi ishchi kuchining 36% i ishlab kelayotgan yirik korxonalarga tegishlidir<ref name="sba.gov" />.

Mamlakatdagi [[Xususiy sektor|xususiy tarmoqda]] amerikalik ishchilarning 85% i ishlaydi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.brookings.edu/articles/public-service-and-the-federal-government/ |sarlavha=Public service and the federal government |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Davlat tarmogʻida ishlaydiganlar AQShdagi barcha ishchilarning 14% ini tashkil qiladi. Qoʻshma Shtatlardagi barcha xususiy ish beruvchi tashkilotlarning 99% dan ortigʻi kichik biznes ulushiga toʻgʻri keladi<ref name="sba.gov"/>. Mamlakatdagi 30 milliondan ortiq kichik biznesdagi ish oʻrinlari yangi tashkil etilgan ish oʻrinlarining 64% ini tashkil qiladi<ref name="sba.gov" />. Kichik biznesdagi ish oʻrinlari soʻnggi oʻn yillikda yaratilgan ish oʻrinlarining 70% ini oʻz ichiga oladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.youtube.com/watch?v=if9NOcUK1F0|arxivurl=https://web.archive.org/web/20221016192056/https://www.youtube.com/watch?v=if9NOcUK1F0|arxivsana=2022-10-16|sarlavha=Obama: Small Business 'Heart' of Economy – YouTube|ish=Youtube|kirish sanasi=April 21, 2012|qaralgan sana=2023-07-04}}</ref>.

Kichik biznesda band boʻlgan amerikaliklarning yirik biznesga nisbatan ulushi yildan-yilga bir xil boʻlib qolmoqda, chunki baʼzi kichik korxonalar yirik korxonalarga aylanib, kichik biznesning yarmidan koʻpi besh yildan koʻproq vaqt davomida omon qolmoqda<ref name="sba.gov">{{Veb manbasi|url=http://www.sba.gov/advo/stats/sbfaq.pdf|sarlavha=Office of Advocacy – Frequently Asked Questions – How important are small businesses to the U.S. economy?|nashriyot=SBA.gov|kirish sanasi=April 21, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20101202170306/http://www.sba.gov/advo/stats/sbfaq.pdf|arxivsana=December 2, 2010}}</ref>. Yirik bizneslar orasida dunyodagi bir qancha yirik kompaniyalar va ish beruvchilar Amerika kompaniyalari hisoblanadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Global 500 2010: Global 500 1–100 |publisher=CNN |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/full_list/}}</ref>. Ular orasida dunyodagi eng yirik kompaniya va [[Xususiy sektor|xususiy tarmoqning]] eng yirik ish beruvchisi boʻlgan [[Walmart]] ham bor. Walmartda butun dunyo boʻylab 2,1 million kishi va birgina AQShda 1,4 million kishi ishlaydi<ref>[https://web.archive.org/web/20090318030352/http://walmartstores.com/download/2230.pdf Walmart Corporate and Financial Facts].</ref>.
[[Fayl:US_Census_Bureau_Number_of_Employees_per_Business.png|thumb|300x300px| AQSh aholini roʻyxatga olish byurosi (har bir korxona uchun xodimlar soni)]]
AQShda 33 milliondan ortiq kichik biznes mavjud<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.oberlo.com/blog/small-business-statistics |sarlavha=10 SMALL BUSINESS STATISTICS YOU NEED TO KNOW FOR 2023 |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Ispanlar, afro-amerikaliklar, osiyolik-amerikaliklar va tubjoy amerikaliklar (mamlakat aholisining 35% i) kabi guruhlar mamlakatdagi 4,1 million biznesga egalik qiladi<ref>"[https://articles.latimes.com/2010/jun/10/nation/la-na-census-20100611 Minority population growing in the United States, census estimates show]".</ref>. Bu guruhlarga tegishli korxonalar ishlab chiqarishda deyarli 700 milliard dollar daromadga ega va ular AQShda deyarli 5 million ishchini ish bilan taʼminlaydi<ref name="sba.gov"/><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bls.gov/web/laus/lauhsthl.htm|sarlavha=Current Unemployment Rates for States and Historical Highs/Lows|nashriyot=BLS|sana=June 2012|kirish sanasi=June 15, 2012}}</ref>. Amerikaliklar [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECD]] davlatlari orasida eng yuqori oʻrtacha [[Oʻrtacha oylik maosh boʻyicha davlatlar roʻyxati|xodimlar]] daromadiga ega<ref name="autogenerated4"/>. 2008-yil holatiga koʻra, AQShda uy xoʻjaliklarining oʻrtacha daromadi 52 029 dollarni tashkil qiladi<ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20100223212411/http://www.census.gov/prod/2009pubs/acsbr08-2.pdf Median Household Income for States: 2007 and 2008], September 2009, [https://www.census.gov/ census.gov].</ref>. AQShda 284 000 ga yaqin ishchilar ikkita toʻliq kunlik ish joyiga ega va 7,6 million kishi toʻliq kunlik ish bilan bir qatorda toʻliq boʻlmagan ish vaqtiga ega<ref name="Mcfeatters"/>. Qoʻshma Shtatlardagi barcha ishlaydigan shaxslarning 12 foizi kasaba uyushmasiga tegishli va kasaba uyushma aʼzolarining aksariyati hukumat uchun ishlaydi<ref name="Mcfeatters" />. Soʻnggi bir necha oʻn yilliklarda AQShda kasaba uyushmalariga aʼzolikning kamayishi ishchi kuchining iqtisodiyotdagi ulushiga parallel ravishda kechdi<ref>Doree Armstrong (February 12, 2014).</ref><ref>Keith Naughton, Lynn Doan and Jeffrey Green (February 20, 2015).</ref><ref>Michael Hiltzik (March 25, 2015).</ref>. Jahon bankining roʻyxatiga koʻra, AQSh ishchilarni yollash va ishdan boʻshatish qulayligi boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadi<ref name="EDBI">{{Veb manbasi|url=http://www.doingbusiness.org/ExploreEconomies/?economyid=197|kirish sanasi=June 28, 2007|sarlavha=Doing Business in the United States (2006)|nashriyot=World Bank}}</ref>. Qoʻshma Shtatlar oʻz ishchilariga haq toʻlanadigan taʼtil yoki haq toʻlanadigan kasallik kunlarini qonuniy kafolatlamaydigan yagona ilgʻor iqtisodiyotli mamlakatdir va dunyoda qonuniy huquq sifatida haq toʻlanadigan oilaviy taʼtil bermaydigan bir necha mamlakatlardan biridir<ref>Rebecca Ray, Milla Sanes, and John Schmitt (May 2013).</ref>, qolgan shu kabi mamlakatlar qatoriga [[Papua Yangi Gvineya]], [[Surinam]] va [[Liberiya]] kiradi<ref>Tara Siegel Bernard (February 22, 2013).</ref><ref>Maxwell Strachan, Alissa Scheller, Jan Diehm (October 29, 2013). [https://www.huffingtonpost.com/2013/10/29/american-exceptionalism_n_4170683.html?ncid=txtlnkushpmg00000029 15 Ways The United States Is The Best (At Being The Worst)].</ref>. 2014-yilda va yana 2020-yilda Xalqaro kasaba uyushmalari konfederatsiyasi AQShni{{Nbsp}}Kasaba uyushmalariga berilgan vakolatlar va huquqlar boʻyicha 5+ ballik tizimda 4 ball bilan baholadi, bu uchinchi eng past balldir<ref>Ishaan Tharoor (May 20, 2014).</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=O'Brien |first=Fergal |last2=Schneeweiss |first2=Zoe |date=June 18, 2020 |title=U.S. Ranked Worst for Workers' Rights Among Major Economies |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-06-18/u-s-ranked-worst-for-workers-rights-among-major-economies |access-date=June 19, 2020}}</ref>. Baʼzi olimlar, jumladan, biznes nazariyotchisi [[Jeffrey Pfeffer]] va siyosatshunos [[Deniel Kinderman]]: „Qoʻshma Shtatlardagi zamonaviy bandlik xodimlarga rahbariyat tomonidan ish samaradorligini oshirish uchun qilinadigan bosim va zaharli ish muhiti, xavfli ish vaqti hamda uzoq ish soatlari kabi qiyinchiliklardan iborat“, — deb taʼkidlaydilar, ushbu omillar mamlakatda har yili 120 000 ortiqcha oʻlimga sabab boʻlishi mumkin, bu esa ish joyini Qoʻshma Shtatlardagi eng koʻp oʻlimning beshinchi sababiga aylantiradi<ref>{{Kitob manbasi|last=Pfeffer|first=Jeffrey|date=2018|title=Dying for a Paycheck: How Modern Management Harms Employee Health and Company Performance – and What We Can Do About It|url=https://archive.org/details/dyingforpaycheck0000pfef|publisher=HarperBusiness|page=[https://archive.org/details/dyingforpaycheck0000pfef/page/38 38]|isbn=978-0062800923|authorlink=Jeffrey Pfeffer}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McGregor |first=Jena |date=March 22, 2018 |title=This professor says the workplace is the fifth leading cause of death in the U.S. |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/news/on-leadership/wp/2018/03/22/this-professor-says-the-workplace-is-the-fifth-leading-cause-of-death-in-the-u-s/ |access-date=July 5, 2019}}</ref><ref>{{Jurnal manbasi|last=Kinderman|first1=Daniel|date=2019|title=The Neoliberal Revolution in Industrial Relations|journal=Catalyst|volume=2|issue=4|pages=117–118|issn=2475-7365|quote=Neoliberal industrial relations reform and increased employer discretion has enabled employers to significantly increase the performance pressure, with serious repercussions for employees. In the United States, work-related issues including layoffs, job insecurity, toxic cultures, and long hours may be responsible for up to 120,000 deaths a year.}}</ref>.

=== Ishsizlik ===
{{Asosiy|AQShda ishsizlik}}
[[Fayl:U1-U6_unemployment_rate.webp|thumb|450x450px| U1-U6 ishsizlik darajasi]]
2017-yil dekabr holatiga koʻra, AQShda [[ishsizlik]] darajasi 4,1%<ref>{{Veb manbasi|url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/UNRATE|sarlavha=Federal Reserve Database-FRED-Data Series UNRATE|nashriyot=Research.stlouisfed.org|sana=September 6, 2013|kirish sanasi=October 20, 2013}}</ref> yoki 6,6 million kishini tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/UNEMPLOY|sarlavha=Federal Reserve Database-FRED-Data Series Unemploy|sana=January 1948|nashriyot=Research.stlouisfed.org|kirish sanasi=October 20, 2013}}</ref>. Mamlakatning toʻliq boʻlmagan ish bilan band boʻlganlarni oʻz ichiga olgan U-6 ishsizlik darajasi 8,1% yoki 8,2 million kishini tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/U6RATE|sarlavha=Federal Reserve Database-FRED-Data Series U6RATE-March 2013|nashriyot=Research.stlouisfed.org|sana=September 6, 2013|kirish sanasi=October 20, 2013}}</ref>. Bu raqamlar taxminan 327 million kishilik AQSh aholisi tarkibidagi<ref name="research.stlouisfed.org">{{Veb manbasi|url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/CLF16OV|sarlavha=Federal Reserve Database-CLF160V Data Series|sana=January 1948|nashriyot=Research.stlouisfed.org|kirish sanasi=October 20, 2013}}</ref> 160,6 million kishilik ishchi kuchi asosida hisoblangan<ref>{{Veb manbasi|url=http://research.stlouisfed.org/fred2/series/POP|sarlavha=FRED Database – POP Data Series – U.S. Population. November 2012|sana=January 1952|nashriyot=Research.stlouisfed.org|kirish sanasi=October 20, 2013}}</ref>.

Mamlakatda 2009- va 2010-yillar oraligʻida, Jahon moliyaviy inqirozidan soʻng, ishsizlikni tiklash muammosi 2010-yil yanvar holatiga koʻra, olti oydan ortiq ish izlayotgan 6 milliondan ortiq ishchi sababli [[Ishsizlik|uzoq muddatli ishsizlikning]] rekord darajasiga olib keldi, bu, ayniqsa, keksa ishchilarga taʼsir qildi<ref name="Goodman">[https://www.nytimes.com/2010/02/21/business/economy/21unemployed.html „Millions of Unemployed Face Years Without Jobs“] article by [[Peter S. Goodman]] in ''[[The New York Times]]'' February 20, 2010.</ref>. 2009-yil iyun oyida inqiroz tugaganidan bir yil oʻtib, immigrantlar AQShda 656 000 ish joyiga ega boʻlishdi, AQShda tugʻilgan ishchilar esa, qisman qarigan mamlakat (oq tanli nafaqaxoʻrlar hisobiga nisbatan) va demografik siljishlar tufayli bir milliondan ortiq ish joyini yoʻqotdilar<ref>"[https://money.cnn.com/2010/10/29/news/economy/jobs_immigrants/ Immigrants top native born in U. S. job hunt]".</ref>. 2010-yil aprel oyida rasmiy ishsizlik darajasi 9,9% ni tashkil etdi, ammo hukumatning [[Ishsizlik|U-6 ishsizlik]] darajasi 17,1% ni tashkil etdi<ref>"[https://blogs.wsj.com/economics/2010/05/07/broader-u-6-unemployment-rate-increases-to-171-in-april/ Broader U-6 Unemployment Rate Increases to 17.1% in April]".</ref>. 2008-yilning fevralidan 2010-yilning fevraligacha boʻlgan davrda iqtisodiy sabablarga koʻra, yarim kunlik ishlaydigan (yaʼni, toʻliq vaqtli ishlashni afzal koʻrgan) odamlar soni 4,0 millionga koʻpayib, 8,8 million kishini tashkil etdi, bu ikki yillik davr davomida toʻliq boʻlmagan ishda ishlaydigan ishchilar soni 83 foizga oʻsdi<ref name="EconPost">{{Veb manbasi|sarlavha=Four million more people working part time than 2 years ago|nashriyot=EconPost.com|sana=March 17, 2010|url=http://econpost.com/unitedstateseconomy/four-million-more-people-working-part-time-2-years-ago|kirish sanasi=March 30, 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100711052533/http://econpost.com/unitedstateseconomy/four-million-more-people-working-part-time-2-years-ago|arxivsana=July 11, 2010}}</ref>.

2013-yilga kelib, ishsizlik darajasi 8% dan pastga tushgan boʻlsa-da, uzoq muddatli ishsizlarning rekord ulushi va uy xoʻjaliklari daromadlarining doimiy ravishda qisqarishi ishsizlikning tiklanishidan dalolat beradi<ref name="SchwartzJobless">{{Yangiliklar manbasi |last=Schwartz |first=Nelson |date=March 3, 2013 |title=Recovery in U.S. Is Lifting Profits, but Not Adding Jobs |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2013/03/04/business/economy/corporate-profits-soar-as-worker-income-limps.html?pagewanted=all |access-date=March 18, 2013}}</ref>. Biroq, ish haqi toʻlash boʻyicha ish oʻrinlari soni 2014-yil may oyiga kelib, retsessiyadan oldingi (2007-yil noyabr) darajasiga qaytdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/PAYEMS|sarlavha=FRED – All Employees Total Non-farm Payrolls|sana=January 1939}}</ref>.

AQShda ishsizlik darajasi urushdan keyingi davrda yuqoriroq boʻlganidan soʻng, 1980-yillarning oʻrtalarida yevro hududidagi ishsizlik darajasining oʻsishidan pastga tushdi va shundan beri deyarli doimiy ravishda sezilarli darajada past boʻlib qoldi<ref>{{Jurnal manbasi|last=Constance Sorrentino|last2=Joyanna Moy|title=U.S. labor market performance in international perspective|journal=Monthly Labor Review|date=June 2002|url=http://www.bls.gov/opub/mlr/2002/06/art2full.pdf|access-date=August 22, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Chronic Unemployment in the Euro Area: Causes and Cures|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/1999/01/0599ch4.pdf|ish=World Economic Outlook|nashriyot=International Monetary Fund|kirish sanasi=August 22, 2013|yil=1999}}</ref>. 1955-yilda amerikaliklarning 55% qismi xizmat koʻrsatish sohasida, 30% dan 35% gacha qismi sanoatda va 10% dan 15% gacha qismi qishloq xoʻjaligida ishlagan. 1980-yilga kelib 65% dan ortiq qismi xizmat koʻrsatish sohasida, 25% dan 30% gacha qismi sanoatda va 5% dan kamroq qismi qishloq xoʻjaligida band edi<ref>Time-Life Books, Library of Nations: United States, Sixth European English language printing, 1989</ref>. Amerikada [[Ishsizlik|erkaklar ishsizligi]] ayollarnikidan sezilarli darajada yuqori boʻlishda davom etdi (2009-yilda 9,8% ga nisbatan 7,5%)<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Unemployment|url=http://www.unc.edu/depts/europe/euroeconomics/Unemployment.php|ish=Euro Economics|nashriyot=University of North Carolina|kirish sanasi=August 22, 2013|iqtibos=Chart}}</ref>. Kavkazliklar orasidagi ishsizlik afro-amerikaliklarga qaraganda ancha past boʻlib qolgan (2009-yilda 8,5% ga nisbatan 15,8%)<ref name="CPS06052009">{{Veb manbasi|url=http://www.bls.gov/cps/|sarlavha=Current Population Survey|nashriyot=Bureau of Labor Statistics, U.S. Government|sana=June 5, 2009|kirish sanasi=June 19, 2009}}</ref>.

Yoshlar orasidagi ishsizlik darajasi 2009-yil iyul oyida 18,5% ni tashkil etdi, bu 1948-yildan beri oʻsha oydagi eng yuqori koʻrsatkich edi<ref>"[https://web.archive.org/web/20100327214616/http://www.bls.gov/news.release/youth.nr0.htm Employment and Unemployment Among Youth Summary]".</ref>. Yosh afro-amerikaliklarning ishsizlik darajasi 2013-yil may oyida 28,2% ni tashkil etdi<ref>"[https://www.forbes.com/sites/susanadams/2013/06/07/the-unemployment-news-is-worse-for-many/ The Unemployment News Is Worse For Many]".</ref>.

Ishsizlik darajasi 2020-yil aprel oyida 14,7% ni tashkil etdi va 2020-yil iyun oyida 11,1% ga tushdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=The U.S. economy added 4.8 million jobs in June, but fierce new headwinds have emerged |language=en-US |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/07/02/june-2020-jobs-report/ |access-date=2021-06-08 |issn=0190-8286}}</ref>. [[Amerika Qoʻshma Shtatlarida COVID-19 pandemiyasi|COVID-19 pandemiyasining]] oqibatlari tufayli 2020-yilda AQShda 2-chorak YaIM 32,9% ga kamaydi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Gross Domestic Product, 2nd Quarter 2020 (Advance Estimate) and Annual Update {{!}} U. S. Bureau of Economic Analysis (BEA)|url=https://www.bea.gov/news/2020/gross-domestic-product-2nd-quarter-2020-advance-estimate-and-annual-update|kirish sanasi=2021-06-08|ish=www.bea.gov}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Cox|ism=Jeff|sana=2020-07-30|sarlavha=Second-quarter GDP plunged by worst-ever 32.9% amid virus-induced shutdown|url=https://www.cnbc.com/2020/07/30/us-gdp-q2-2020-first-reading.html|kirish sanasi=2021-06-08|ish=CNBC|til=en}}</ref>. Mamlakatda ishsizlik darajasi tez pasayishda davom etdi va 2021-yilda 3,9% gacha tushdi<ref>{{Veb manbasi|sana=2022-01-07|sarlavha=The US labor market recovered rapidly in 2021 but still fell short even before Omicron wave|url=https://www.piie.com/blogs/realtime-economic-issues-watch/us-labor-market-recovered-rapidly-2021-still-fell-short-even|kirish sanasi=2022-04-12|ish=PIIE|til=en}}</ref>.

=== Tarmoqlar boʻyicha bandlik ===
2012-yildagi hisob-kitoblarga koʻra, AQShda ishchi kuchi bandligi sohalar boʻyicha xizmat koʻrsatish sohasida 79,7%, ishlab chiqarish sohasida 19,2% va qishloq xoʻjaligida 1,1% ga boʻlingan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|sarlavha=The World Factbook (United States)|nashriyot=CIA.gov|sana=September 25, 2013|kirish sanasi=October 26, 2013}}</ref>.

* 2013-yil fevral sanoat tarmogʻi boʻyicha Amerika Qoʻshma Shtatlarining qishloq xoʻjaligidan tashqari bandligi<ref name="Inflation2">{{Veb manbasi|url=http://www.bls.gov/cpi/cpid1302.pdf|sarlavha=CPI Detailed Report – Data for February 2013|nashriyot=Bureau of Labor Statistics|kirish sanasi=June 1, 2014}}</ref>.

== Daromad va boylik ==
{{Asosiy|AQShda daromad}}
[[Fayl:Median_personal_income_after_taxes.webp|thumb|300x300px| Soliqlardan keyingi oʻrtacha shaxsiy daromad{{Legend|#FF2600|[[Daromad soligʻi|Davlat daromad soligʻi]]}}{{legend|#FFD932|[[Ishchi]] tomonidan [[AQShdagi ish haqi soligʻi|ish haqi soligʻi]]}}
{{legend|#B51700|[[Federal daromad soligʻi]]}}
{{legend|#1DB100|Soliqdan keyingi [[median daromad]]}}
{{legend|#FF95CA| [[Ish beruvchi]] tomonidan [[AQShdagi ish haqi soligʻi|ish haqi soligʻi]]}}
]]
{{Asosiy|AQShda daromad|AQShdagi farovonlik}}
[[Fayl:US_Real_Household_Median_Income_thru_2014.png|thumb|450x450px| AQShda uy xoʻjaliklarining real oʻrtacha daromadi (1984—2018)]]
[[Fayl:Top_1_pct_share_of_income_1979_2007_2014.png|thumb|450x450px| 1979—2007 va 2015-yillarda eng yaxshi 1% uy xoʻjaliklari tomonidan olingan daromadlarning AQSh ulushi (soliqdan oldingi va soliqdan keyin; CBO maʼlumotlari). Birinchi sana (1979) 1980-yilgacha tengsizlikka ega boʻlgan davrni aks ettiradi, 2007-yil 1980-dan keyingi davrdagi tengsizlikning eng yuqori choʻqqisiga toʻgʻri keldi va 2015-yilgi raqam Obama soliqlarining 1% ga oshganini hamda Jahon moliyaviy inqirozi qoldiq oqibatlarini aks ettiradi<ref name="CBO_Dist2015">{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/54646|sarlavha=CBO. ''The Distribution of Household Income, 2015''|sana=November 8, 2018}}</ref>.]]
[[Fayl:U.S._Income_and_Net_Worth_Distribution.png|thumb|450x450px| 2013—2016-yillardagi AQSh oilasining soliqqa tortilgunga qadar daromadi va sof boylik taqsimoti (Federal zaxira bankining Isteʼmolchi moliyasi tadqiqotidan)<ref name="fed2017sept">[[Federal Reserve Bulletin]].</ref>]]

=== Daromad oʻlchovlari ===
Uy xoʻjaliklarining real (yaʼni, inflyatsiyaga moslashtirilgan) oʻrtacha daromadi oʻrta sinf daromadini belgilovchi yaxshi oʻlchovdir, u AQShda 2016-yilda rekord darajaga yetib, 59 039 dollarni tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/MEHOINUSA672N|sarlavha=FRED – Real Median Household Income|sana=January 1984}}</ref>. Biroq, bu 1998-yilda oʻrnatilgan avvalgi rekorddan biroz yuqoriroq boʻlib, oʻrta sinf oilasining tovarlarni sotib olish qobiliyatining oʻsishi soʻnggi yigirma yil davomida toʻxtab qolgan yoki pasayganini ham koʻrsatadi. 2013-yil davomida xodimlarning tovon puli 8,969 trillion dollarni tashkil etdi, yalpi xususiy investitsiyalar esa 2,781 trillion dollarni tashkil etdi<ref name="Fed Z.1">{{Veb manbasi|url=http://www.federalreserve.gov/releases/z1/current/z1.pdf|sarlavha=Z.1: Financial Accounts of the United States|nashriyot=[[Federal Reserve Board of Governors]]|sana=March 6, 2014|kirish sanasi=May 31, 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140527095440/http://www.federalreserve.gov/releases/z1/Current/z1.pdf|arxivsana=May 27, 2014}}</ref>.

Amerikaliklar OECD davlatlari orasida uy xoʻjaliklarining eng yuqori oʻrtacha daromadiga ega va 2010-yilda [[Mediana daromad|uy xoʻjaliklarining oʻrtacha daromadi]] boʻyicha toʻrtinchi oʻrinni egallagan edi, bu mamlakatning 2007-yildagi ikkinchi oʻrnidan pastga tushganini anglatadi<ref name="Household Income"/><ref name="autogenerated4"/>. Tahlillardan biriga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi oʻrta sinf daromadlari 2010-yilda Kanadadagilar bilan tenglashgan va 2014-yilga kelib, undan ham ortda qolgan boʻlishi mumkin, ammo mamlakatdagi bir qancha ilgʻor iqtisodiyot sohalari soʻnggi yillarda bu farqni yopib ketgan<ref>David Leonhardt and Kevin Quealy (April 22, 2014).</ref>.

=== Daromadlar tengsizligi ===
Daromadlar tengsizligi butun dunyoda qizgʻin muhokama qilinadigan mavzuga aylandi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2015/sdn1513.pdf |sarlavha=Causes and Consequences of Income Inequality: A Global Perspective |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. ''CIA World Factbook'' maʼlumotlariga koʻra, 2017-yilda AQSh daromadlari tengsizligi boʻyicha 156 ta mamlakat orasida 41-oʻrinni egalladi (yaʼni, mamlakatlarning 74% i AQShdan koʻra, yaxshiroq natijaga erishgan)<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2172rank.html#us|sarlavha=''CIA World Factbook''. "Distribution of Family Income"|kirish sanasi=June 17, 2018|arxivsana=June 4, 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110604005151/http://www.forbes.com/feeds/afx/2007/06/12/afx3810988.html#us}}</ref>. [[Amerika Qoʻshma Shtatlari Kongressi|Kongressning]] Byudjet boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, mamlakatdagi uy xoʻjaliklarining eng koʻp daromad oluvchi yuqori 1% qismi 1979-yilda soliqdan oldingi daromadning taxminan 9% qismini olgan boʻlsa, 2007-yilda 19% va 2014-yilda 17% qismiga ega boʻlgan. Soliqdan keyingi daromadlar uchun bu koʻrsatkichlar mos ravishda 7%, 17% va 13% ni tashkil etdi. Bu raqamlar 1979- hamda 2007-yillar orasida eng koʻp maosh oluvchilarning daromadlari ulushi ikki baravardan koʻproq oshganini, keyin esa Jahon moliyaviy inqirozidan keyin biroz pasayganini va 2013-yilda Prezident Barack Obama tomonidan qoʻllangan yuqori soliq stavkalari va qayta taqsimlash siyosatini koʻrsatadi (yaʼni, Bushning eng yuqori daromad oluvchi 1% aholi uchun soliq imtiyozlari va kam daromadli odamlar uchun Affordable Care Act orqali subsidiyalari)<ref name="CBO_Dist2014">{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/53597|sarlavha=CBO. ''The Distribution of Household Income, 2014''|sana=March 19, 2018}}</ref>. 1979-yilgi daromad taqsimotidan foydalangan holda 2012-yilgi daromadni qayta koʻrib chiqilsa, (1950—1980-yillardagi tenglik davrini ifodalaydi) eng quyi 99% daromad oluvchi oilalar oʻrtacha 7100 dollardan koʻproq daromad olgan boʻlar edi<ref>[https://www.nytimes.com/2013/11/13/business/rethinking-the-income-gap-and-a-college-education.html ''The New York Times''. ]</ref>. Qoʻshma Shtatlardagi daromadlar tengsizligi 2005-yildan 2012-yilgacha uch metropolitenning ikkitasida koʻproq darajada oʻsdi<ref name="Chokshi">{{Yangiliklar manbasi |last=Chokshi |first=Niraj |date=August 11, 2014 |title=Income inequality seems to be rising in more than 2 in 3 metro areas |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/govbeat/wp/2014/08/11/income-inequality-seems-to-be-rising-in-more-than-2-in-3-metro-areas/ |access-date=September 13, 2014}}</ref>.

AQShda eng yuqori daromad oluvchi 1% aholining daromadi 2009-yildan 2015-yilgacha boʻlgan jami daromadning 52 foizini tashkil etdi, bunda daromad davlat transfertlarini ichiga olmagan bozor daromadi sifatida belgilanadi<ref>[[Emmanuel Saez|Saez, Emmanuel]] (June 30, 2016).</ref>, shu bilan birga ularning umumiy daromaddagi ulushi 1976-yildagi 9% dan 2011-yilda 20% ga ikki baravar koʻpaydi<ref name="PikettySaez">Alvaredo, Facundo; [[Anthony B. Atkinson|Atkinson, Anthony B.]]; [[Thomas Piketty|Piketty, Thomas]]; [[Emmanuel Saez|Saez, Emmanuel]] (2013).</ref>. OECDning 2014-yilgi hisobotiga koʻra, 1975-yildan 2007-yilgacha soliqqa tortilgunga qadar jami bozor daromadining 80% oʻsishi eng yuqori daromad oluvchi 10% aholi hissasiga toʻgʻri keldi<ref>[http://www.oecd.org/els/soc/OECD2014-FocusOnTopIncomes.pdf Focus on Top Incomes and Taxation in OECD Countries: Was the crisis a game changer?]</ref>.

Bir qator iqtisodchilar va boshqalar daromadlar tengsizligidan xavotir olayotganliklarini izhor qilib, buni „chuqur tashvishli“<ref name="Noah1">[http://www.tnr.com/blog/timothy-noah/99651/white-house-heres-why-you-have-care-about-inequality White House: Hereʼs Why You Have To Care About Inequality] Timothy Noah | tnr.com| January 13, 2012.</ref>, adolatsiz<ref name="Richer">{{Yangiliklar manbasi |last=Krugman |first=Paul |date=October 20, 2002 |title=For Richer |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2002/10/20/magazine/20INEQUALITY.html?pagewanted=all}}</ref>, demokratik/ijtimoiy barqarorlikka xavf<ref name="Oligarchy">[https://www.nytimes.com/2011/11/04/opinion/oligarchy-american-style.html?_r=1&partner=rssnyt&emc=rss ''The New York Times''. ]</ref><ref>{{Jurnal manbasi|title=Testing Theories of American Politics: Elites, Interest Groups, and Average Citizens|last=Martin Gilens|last2=Benjamin I. Page|journal=[[Perspectives on Politics]]|date=2014|volume=12|issue=3|pages=564–581|doi=10.1017/S1537592714001595|url=http://scholar.princeton.edu/sites/default/files/mgilens/files/gilens_and_page_2014_-testing_theories_of_american_politics.doc.pdf|qaralgan sana=2023-07-04|arxiv-sana=2020-04-06|arxiv-url=https://web.archive.org/web/20200406221448/https://scholar.princeton.edu/sites/default/files/mgilens/files/gilens_and_page_2014_-testing_theories_of_american_politics.doc.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="Piketty 2014">[[Thomas Piketty|Piketty, Thomas]] (2014).</ref> yoki milliy tanazzulning belgisi deb atashdi<ref name="Packer">"The Broken Contract", By George Packer, ''[[Foreign Affairs]]'', November/December 2011</ref>. [[Yale universiteti|Yale]] professori Robert Shiller bu haqida shunday dedi: „Bugungi kunda biz duch kelayotgan eng muhim muammo, menimcha, AQShda va dunyoning boshqa joylarida tengsizlikning kuchayishidir“<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Christoffersen |first=John |date=October 14, 2013 |title=Rising inequality 'most important problem,' says Nobel-winning economist |work=St. Louis Post-Dispatch |url=https://www.stltoday.com/business/local/rising-inequality-most-important-problem-says-nobel-winning-economist/article_a5065957-05c3-5ac0-ba5b-dab91c22973a.html |access-date=October 19, 2013}}</ref>. Parij iqtisodiyot maktabidan Thomas Piketty 1980-yildan keyin tengsizlikning kuchayishi 2008-yilgi inqirozda mamlakatning moliyaviy beqarorligiga hissa qoʻshgan holda rol oʻynaganini taʼkidlaydi<ref name="Piketty 2014"/>. 2016-yilda iqtisodchilar Peter H. Lindert va Jeffrey G. Williamson bu yilgi tengsizlik davlat tashkil topganidan beri eng yuqori koʻrsatkich ekanligini taʼkidladilar<ref>Jeff Guo (July 1, 2016).</ref>. 2018-yilda daromadlar tengsizligi Aholini roʻyxatga olish byurosi tomonidan qayd etilgan eng yuqori darajaga yetdi va Gini indeksi 0,485 ni tashkil etdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Telford |first=Taylor |date=September 26, 2019 |title=Income inequality in America is the highest it's been since census started tracking it, data shows |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/business/2019/09/26/income-inequality-america-highest-its-been-since-census-started-tracking-it-data-show |access-date=September 27, 2019}}</ref>.

Boshqalar esa tengsizlik muammosi surunkali ishsizlik va iqtisodiyotning sekin oʻsishi kabi haqiqiy muammolardan siyosiy chalgʻitish ekanligini aytishadi<ref name="Winship">{{Veb manbasi|muallif=Winship|ism=Scott|sarlavha=Overstating the Costs of Inequality|url=http://www.brookings.edu/~/media/research/files/articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf|ish=Brookings|kirish sanasi=August 12, 2014|sana=Spring 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131024141452/http://www.brookings.edu/~/media/Research/Files/Articles/2013/03/overstating%20inequality%20costs%20winship/overstating%20inequality%20costs%20winship.pdf|arxivsana=October 24, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Income Inequality in America: Fact and Fiction|url=http://www.economics21.org/files/e21ib_1.pdf|ish=e21|nashriyot=Manhattan Institute|kirish sanasi=August 14, 2014|sana=May 2014|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2018-01-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180103174659/https://economics21.org/files/e21ib_1.pdf}}</ref>. George Mason universitetining iqtisodchi professori Tyler Cowen tengsizlikni „qizil seld“ deb atadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Porter |first=Eduardo |date=July 30, 2014 |title=Tyler Cowen on Inequality and What Really Ails America |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2014/07/31/upshot/tyler-cowen-on-inequality-and-what-really-ails-america.html |access-date=August 12, 2014}}</ref>, uning millat ichida oʻsishiga turtki boʻlgan omillar bir vaqtning oʻzida global miqyosda uning qisqarishiga turtki boʻlishi mumkin va tengsizlikni kamaytirishga qaratilgan qayta taqsimlash siyosati ish haqining turgʻunligi muammosiga nisbatan foydadan koʻra koʻproq zarar keltirishi mumkinligini taʼkidlaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cowen |first=Tyler |date=July 19, 2014 |title=Income Inequality Is Not Rising Globally. It's Falling |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2014/07/20/upshot/income-inequality-is-not-rising-globally-its-falling-.html |access-date=August 12, 2014}}</ref>. Kichik Robert Lucasning taʼkidlashicha, Amerika turmush darajasi oldida turgan asosiy muammo bu iqtisodiyotga hukumat taʼsirining haddan tashqari oʻsganligidir va soʻnggi paytlarda Yevropa uslubidagi soliqqa tortish, farovonlik xarajatlari hamda tartibga solish yoʻnalishidagi oʻzgarishlar AQShni nomaʼlum muddatga Yevropa darajasidagi daromad traektoriyasidan sezilarli darajada pastga olib tushishi mumkinligidir<ref>{{Veb manbasi|muallif=Lucas|ism=Robert E. Jr.|sarlavha=The U.S. Recession of 2007–201?|url=http://econ.washington.edu/files/2013/05/millimansl.pdf|kirish sanasi=August 12, 2014|sana=May 19, 2011|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140812204022/http://econ.washington.edu/files/2013/05/millimansl.pdf|arxivsana=August 12, 2014}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Henninger |first=Daniel |date=July 13, 2011 |title=The Disappearing Recovery: What if the weak recovery is all the recovery we are going to get? |work=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304911104576443953024891120?mod=djemEditorialPage_h&mg=reno64-wsj&url=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2FSB10001424052702304911104576443953024891120.html%3Fmod%3DdjemEditorialPage_h |access-date=August 12, 2014}}</ref>. Baʼzi tadqiqotchilar tengsizlik tendensiyalari haqidagi daʼvolarga oid asosiy maʼlumotlarning toʻgʻriligiga eʼtiroz bildirishdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stiles |first=Andrew |date=May 28, 1014 |title=The Full Piketty: Experts raise questions about Frenchman's data on income inequality |work=The Washington Free Beacon |url=http://freebeacon.com/blog/the-full-piketty/ |access-date=August 12, 2014}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Feldstein |first=Martin |date=May 14, 2014 |title=Piketty's Numbers Don't Add Up: Ignoring dramatic changes in tax rules since 1980 creates the false impression that income inequality is rising |work=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304081804579557664176917086 |access-date=August 12, 2014}}</ref> va iqtisodchilar Michael Bordo hamda Christopher M. Meissner „2008-yildagi moliyaviy inqiroz uchun tengsizlikni ayblab boʻlmaydi“, — deb taʼkidladilar<ref>{{Veb manbasi|muallif=Michael Bordo|sarlavha=Does inequality lead to a financial crisis?|url=http://www.voxeu.org/article/does-inequality-lead-financial-crisis|nashriyot=Vox|kirish sanasi=August 12, 2014|sana=March 24, 2014}}</ref>.

Kongress tadqiqot xizmati hisobotiga koʻra, 1996-yildan 2006-yilgacha AQShda umumiy daromad tengsizligining oshishiga eng katta hissa qoʻshgan omil kapital daromad soligʻi boʻyicha progressivlikning pasayishi boʻlgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Hungerford|first=Thomas L.|title=Changes in the Distribution of Income Among Tax Filers Between 1996 and 2006: The Role of Labor Income, Capital Income, and Tax Policy|publisher=Congressional Research Service|location=Washington, DC|url=http://taxprof.typepad.com/files/crs-1.pdf|accessdate=January 1, 2014|format=Report 7-5700/R42131|date=December 29, 2011}}</ref>.

2010-yil holatiga koʻra, AQSh daromad taqsimoti boʻyicha [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECD]] davlatlari orasida Turkiya, Meksika va Chilidan keyin toʻrtinchi oʻrinda turadi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Inequality and Poverty|url=http://www.oecd.org/els/soc/OECD2013-Inequality-and-Poverty-8p.pdf|nashriyot=OECD|kirish sanasi=July 30, 2014|sana=May 2013}}</ref><ref>[http://www.compareyourcountry.org/inequality?cr=usa&cr1=oecd&lg=en&page=0 Compare your country: Income distribution and poverty].</ref><ref name="National Research Council">{{Kitob manbasi|title=U.S. Health in International Perspective|url=http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13497&page=171|publisher=National Research Council and Institute of Medicine|accessdate=April 8, 2013|last=Woolf, Steven|year=2013|pages=171–72|doi=10.17226/13497|isbn=978-0-309-26414-3}}</ref>. Brookings instituti 2013-yil mart oyida AQShda daromadlar tengsizligi oshib borayotgani va oʻsish doimiy boʻlib borayotgani, bu esa mamlakatda ijtimoiy harakatchanlikni keskin kamaytirayotganini aytdi<ref name="BrookingsPerm">{{Veb manbasi|sarlavha=Inequality Rising and Permanent Over Past Two Decades|url=http://www.brookings.edu/about/projects/bpea/latest-conference/2013-spring-permanent-inequality-panousi|ish=Brookings Papers on Economic Activity|nashriyot=Brookings Institution|kirish sanasi=March 23, 2013|muallif=Vasia Panousi|sana=Spring 2013|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130408151547/http://www.brookings.edu/about/projects/bpea/latest-conference/2013-spring-permanent-inequality-panousi|arxivsana=April 8, 2013}}</ref>. [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti]] AQShni ijtimoiy harakatchanlik boʻyicha Shimoliy Afrika mamlakatlari, Avstraliya, Kanada, Germaniya, Ispaniya va Fransiyadan keyin 10-oʻringa qoʻydi<ref>Dave Serchuk.</ref>. Mamlakatning harakatchanlik darajasi rivojlangan yirik davlatlardan faqat Italiya va Buyuk Britaniyanikidan pastdir<ref>Steve Hargreaves (December 18, 2013).</ref>. Ushbu koʻrsatkich qisman Amerika qashshoqligining kengligi bilan bogʻliq boʻlib, bu kambagʻal bolalarni iqtisodiy jihatdan noqulay ahvolga solib qoʻyadi<ref name="DeParle">DeParle, Jason (January 4, 2012).</ref>. AQShda mutlaq harakatchanlik oshsa ham sunʼiy daromad siqilishining yuz beraverishi va bunday xalqaro taqqoslashlar qanchalik toʻgʻri ekanligi haqida muhokamalar olib borilgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Schneider|ism=Donald|sarlavha=A Guide to Understanding International Comparisons of Economic Mobility|url=http://www.heritage.org/research/reports/2013/07/a-guide-to-understanding-international-comparisons-of-economic-mobility|nashriyot=[[The Heritage Foundation]]|kirish sanasi=August 12, 2014|sana=July 29, 2013}}</ref>.

AQShda 1970-yillardan boshlab unumdorlik va oʻrtacha daromadlar oʻrtasida katta farq kuzatildi<ref>Mishel, Lawrence (April 26, 2012).</ref>. Unumdorlik va daromad oʻsishi oʻrtasidagi tafovutning asosiy sababi aholi jon boshiga ishlagan soatlarning qisqarishidir<ref name="Gordon 2013">{{Jurnal manbasi|title=U.S. Productivity Growth: The Slowdown Has Returned After a Temporary Revival|journal=International Productivity Monitor, Centre for the Study of Living Standards|date=Spring 2013|last=Gordon|first1=Robert J.|volume=25|pages=13–19|url=http://faculty-web.at.northwestern.edu/economics/Gordon/SAN-to-NBER%20Baily-Sharpe%20as%20published_130327.pdf|access-date=2014-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140809065612/http://faculty-web.at.northwestern.edu/economics/Gordon/SAN-to-NBER%20Baily-Sharpe%20as%20published_130327.pdf|archivedate=August 9, 2014}}</ref>. Boshqa shu kabi sabablar orasiga ishchilarga tovon puli ulushi sifatida naqd boʻlmagan nafaqalar berilishining koʻpayishi (ular CPS daromadlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlarda hisobga olinmaydi), ishchi kuchi tarkibiga kiradigan immigrantlar, BLS va CPS tomonidan turli inflyatsiya rostlagichlaridan foydalanish sababli yuzaga kelgan statistik buzilishlar, daromadlarning kam mehnat talab qiladigan tarmoqlarga yoʻnaltirilganligi, daromadning mehnatdan kapitalga oʻtishi, malakaga bogʻliq boʻlgan ish haqining nomutanosibligi, texnologiya asosidagi yashirin amortizatsiya oʻsishi va import narxlarini oʻlchash muammolari tufayli unumdorlikning notoʻgʻri koʻtarilishi va/yoki urushdan keyingi gʻayritabiiy sharoitlarda daromadning oʻsishidan keyin tabiiy moslashish davri kiradi<ref name="Winship"/><ref>{{Veb manbasi|muallif=Rose|ism=Stephen|sarlavha=Does Productivity Growth Still Benefit Working Americans?: Unraveling the Income Growth Mystery to Determine How Much Median Incomes Trail Productivity Growth|url=http://www.itif.org/files/DoesProductivityGrowthStillBenefitWorkingAmericans.pdf|nashriyot=The Information Technology and Innovation Foundation|kirish sanasi=August 12, 2014|sana=June 2007}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ilo.org/global/about-the-ilo/newsroom/news/WCMS_324645/lang--en/index.htm|sarlavha=Global wage growth stagnates, lags behind pre-crisis rates|sana=December 5, 2014|kirish sanasi=August 10, 2017}}</ref>.

[[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECD]] tomonidan 2018-yilda oʻtkazilgan tadqiqotga koʻra, ishsizlar hamda ishsizlik xavfi ostida boʻlgan ishchilar davlat tomonidan deyarli hech qanday qoʻllab-quvvatlanmaydilar va jamoaviy muzokaralar tizimi juda zaifligi hisobga olinsa, Qoʻshma Shtatlarda deyarli barcha rivojlangan davlatlarga qaraganda ancha yuqori daromadlar tengsizligi kuzatiladi va kam taʼminlangan ishchilar soni koʻproq<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Van Dam |first=Andrew |date=July 4, 2018 |title=Is it great to be a worker in the U.S.? Not compared with the rest of the developed world |work=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2018/07/04/is-it-great-to-be-a-worker-in-the-u-s-not-compared-to-the-rest-of-the-developed-world/ |access-date=July 6, 2018}}</ref>.

=== Xususiy biznesning sof daromadi va ijtimoiy tengsizlik ===
{{Bar chart|float=right|title=Qoʻshma Shtatlardagi sof daromad, 2006—2018<ref>{{veb manbasi| url = https://fred.stlouisfed.org/series/TNWBSHNO| title = Federal Reserve Economic Data{{snd}}Households and Nonprofit Organizations{{snd}}Net Worth Level| date = October 1945}}</ref>|table_width=20|bar_width=20<!--must be an unformatted number-->|data_max=110,000<!--upper bound on the values in the data fields-->|label_type=Yil|data_type={{center|Boylik (milliard [[AQSh dollari]]da)}}|label1=2006|data1=67,704|label2=2007|data2=68,156|label3=2008|data3=58,070|label4=2009|data4=60,409|label5=2010|data5=64,702|label6=2011|data6=66,457|label7=2012|data7=72,316|label8=2013|data8=81,542|label9=2014|data9=86,927|label10=2015|data10=89,614|label11=2016|data11=95,101|label12=2017|data12=103,484|label13=2018|data13=104,329|caption=}}2017-yilning 4-choragi holatiga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi xususiy bizneslarning umumiy boyligi rekord darajadagi 99 trillion dollarni tashkil etib, 2016-yildagidan 5,2 trillion dollarga oshgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.reuters.com/article/usa-economy-wealth-idUSN9N1PY00L |sarlavha=U.S. household net worth $98.7 trln in Q4 2017 |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Bu oʻsish ham fond bozori, ham uy-joy narxining oʻsishida oʻz aksini topgan. Ushbu koʻrsatkich 2012-yilning 4-choragidan buyon yangi rekordlar oʻrnatib kelmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?graph_id=369801|sarlavha=FRED "Household and Non-Profit net worth{{snd}}Real and Nominal"}}</ref>. Agar 99{{Nbsp}}trillion dollarni teng boʻlinsa, har bir uy xoʻjaligiga oʻrtacha 782 000 dollardan (taxminan 126,2 million uy xoʻjaliklari uchun) yoki kishi boshiga 302 000 dollardan toʻgʻri keladi. Biroq, xususiy biznesdan keladigan daromadning oʻrtacha qiymati (yaʼni, bu darajadan yuqori va past oilalarning yarmi) 2016-yilda 97 300 dollarni tashkil etdi. Quyi daromadga ega 25% oilalarning oʻrtacha sof boyligi nolga teng boʻlsa, 25-50% oilalarning oʻrtacha sof boyligi 40 000 dollarni tashkil etgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.federalreserve.gov/econres/scfindex.htm|sarlavha=Federal Reserve – Survey of Consumer Finances 2016}}</ref>.

Ijtimoiy tengsiz aholi daromadining umumiy miqdoriga qaralganda yuqori va quyi daromadli aholi oʻrtasida ancha farq yuzaga kelganini koʻrish mumkin, 2012-yilda daromadi eng yuqori 1% uy xoʻjaliklari mamlakatdagi sof boylikning taxminan 42% iga egalik qilgan boʻlsa, 1979-yilda bu qism 24% ga egalik qilgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=http://gabriel-zucman.eu/uswealth/|sarlavha=Economist Gabriel Zucman "Wealth Inequality in the United States Since 1913"|sana=October 12, 2014}}</ref>. Federal zaxiraning 2017-yil sentyabr oyidagi hisobotiga koʻra, ijtimoiy tengsizlik eng yuqori daromadga ega boʻlgan 1% aholi 2016-yilga kelib mamlakat boyligining 38,6% ini nazorat qilganida koʻringan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Egan |first=Matt |date=September 27, 2017 |title=Record inequality: The top 1% controls 38.6% of America's wealth |work=[[CNNMoney]] |url=https://money.cnn.com/2017/09/27/news/economy/inequality-record-top-1-percent-wealth/index.html |access-date=October 12, 2017}}</ref>. [[Boston Consulting Group]] 2017-yil iyun oyida eʼlon qilgan hisobotiga koʻra, amerikaliklarning eng yuqori qatlamdagi 1% qismi 2021-yilga kelib mamlakat boyligining 70% ini nazorat qilib kelmoqda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Steverman |first=Ben |date=June 16, 2017 |title=The U.S. Is Where the Rich Are the Richest |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-06-16/the-u-s-is-where-the-rich-are-the-richest |access-date=October 22, 2017}}</ref>.

Eng boy aholining 10% qismi barcha moliyaviy aktivlarning 80% qismiga egalik qiladi<ref name="hurst34">{{Kitob manbasi|last=Hurst|first=Charles E.|title=Social Inequality: Forms, Causes, and Consequences|year=2007|publisher=Pearson Education, Inc.|isbn=978-0205698295|page=34|url=https://books.google.com/books?id=M0FVPwAACAAJ}}</ref>. AQShda boylik tengsizligi Shvetsiyadan tashqari koʻplab rivojlangan mamlakatlarga qaraganda yuqori<ref name="Weissmann">{{Yangiliklar manbasi |date=June 23, 2021 |title=Global Wealth Databook 2021 |pages=115–118 |work=Credit Suisse |url=https://www.credit-suisse.com/media/assets/corporate/docs/about-us/research/publications/global-wealth-databook-2021.pdf |access-date=March 4, 2022}}</ref>. [[Meros|Meros boʻlgan boylik]] boyib ketgan koʻplab amerikaliklarning „boshlash uchun poydevor“ga ega boʻlganini tushuntirishga yordam berishi mumkin<ref name="Salon-20140324">{{Veb manbasi|muallif=Bruenig|ism=Matt|sarlavha=You call this a meritocracy? How rich inheritance is poisoning the American economy|url=http://www.salon.com/2014/03/24/death_of_meritocracy_how_inheritance_is_poisoning_the_american_economy/|sana=March 24, 2014|ish=[[Salon (website)|Salon]]|kirish sanasi=August 24, 2014}}</ref><ref name="ECO-20140318">{{Yangiliklar manbasi |last=Staff |date=March 18, 2014 |title=Inequality – Inherited wealth |work=[[The Economist]] |url=https://www.economist.com/blogs/buttonwood/2014/03/inequality |access-date=August 24, 2014}}</ref>. 2012-yil sentyabr oyida mamlakatdagi Siyosatshunoslik instituti maʼlumotlariga koʻra, Forbes jurnalining eng boy 400 nafar amerikaliklarining 60% idan ortigʻi „katta imtiyozga ega boʻlgan“<ref name="OW-20120924">{{Veb manbasi|muallif=Pizzigati|ism=Sam|sarlavha=The 'Self-Made' Hallucination of America's Rich|url=http://inequality.org/selfmade-myth-hallucinating-rich/|sana=September 24, 2012|ish=[[Institute for Policy Studies]]|kirish sanasi=August 24, 2014}}</ref>. Yuz bergan buyuk iqtisodiy inqiroz tufayli AQShda uy xoʻjaliklarining oʻrtacha boyligi 35% ga, yaʼni 2005—2011-yillar oraligʻida 106,591 dollardan 68,839 dollargacha kamaygan, lekin yuqorida aytib oʻtilganidek, oʻsha paytdan boshlab iqtisodiyot qayta tiklana boshlagan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Median Household Net Worth by Quintile|url=https://www.census.gov/newsroom/releases/pdf/cb14-156_net_worth_graphic.pdf|ish=United States Census|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140912175408/http://www.census.gov/newsroom/releases/pdf/cb14-156_net_worth_graphic.pdf|arxivsana=September 12, 2014}}</ref>.

Butun dunyo millionerlarining qariyb 30% qismi Qoʻshma Shtatlar hududida istiqomat qilib keladi (2009-yil holatiga koʻra)<ref name="WorldWealthReport2010">{{Veb manbasi|url=http://www.capgemini.com/insights-and-resources/by-publication/world-wealth-report-2010/|sarlavha=World Wealth Report 2010 – Resource|sana=June 18, 2010|qaralgan sana=August 10, 2017|arxivsana=2012-04-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120406122836/http://www.capgemini.com/insights-and-resources/by-publication/world-wealth-report-2010/}}</ref>. Economist Intelligence Unit 2008-yil hisobiga koʻra, AQShda 16 600 000 nafar millioner borligini taxmin qilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.barclayswealth.com/files/volume5.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090326020703/http://www.barclayswealth.com/files/volume5.pdf|arxivsana=March 26, 2009|sarlavha=Barclays Wealth Insights|qaralgan sana=February 2, 2017}}</ref>. Bundan tashqari, dunyodagi milliarderlarning 34% qismi amerikaliklardir (2011-yilda)<ref name="forbes.com">{{Yangiliklar manbasi |date=March 14, 2011 |title=Forbes |url=https://www.forbes.com/wealth/billionaires}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Ody |first=Elizabeth |date=March 10, 2011 |title=Carlos Slim Tops Forbes List of Billionaires for Second Year |publisher=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/2011-03-09/carlos-slim-tops-forbes-list-of-billionaires-for-second-year.html |access-date=April 21, 2012}}</ref>.

=== Uy egaligi ===
[[Fayl:Aerial_-_Interstate_805_in_San_Diego,_CA_01.jpg|thumb| [[San Diego]] chekka hududlarining havodan koʻrinishi]]
2018-yilning 1-choragida AQShda uy-joyga egalik qilish darajasi 64,2% ni tashkil etga boʻlib, bu 2004-yilning 4-choragida belgilangan 69,2% dan ancha past koʻrsatkichdir<ref name=":10" />. 2007—2009-yillarda yuz bergan iqtisodiy inqiroz davrida millionlab uylar garovga qoʻyilib, 2016-yilning 2-choragida egalik darajasi 62,9% ga pasaygan<ref name=":10" />. 1965-yildan 2017-yilga qadar boʻlgan davrda uyga egalik darajasi oʻrtacha 65,3% ni tashkil etgan<ref name=":10">{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/RHORUSQ156N|sarlavha=FRED "Homeownership rate for the United States"|sana=January 1965}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlardagi oʻrtacha uy kishi boshiga 700 kvadrat futdan (65 kvadrat metr) koʻproqni tashkil qiladi, bu boshqa yuqori daromadli mamlakatlarda kishi boshiga toʻgʻri keladigan oʻrtacha koʻrsatkichdan 50%—100% ga koʻproqdir<ref name="Rector-Johnson">{{Veb manbasi|url=http://www.heritage.org/Research/Welfare/bg1713.cfm|sarlavha=Understanding Poverty in America|sana=January 5, 2004|muallif=Robert E. Rector|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100313053958/http://www.heritage.org/research/welfare/bg1713.cfm|arxivsana=March 13, 2010}}</ref>. Xuddi shunday, uylarning gadjetlar va qulayliklarga egalik darajasi ham boshqa mamlakatlarga nisbatan yuqori<ref name="Rector">{{Veb manbasi|url=http://www.heritage.org/Research/Welfare/bg2064.cfm|sarlavha=How Poor Are America's Poor? Examining the "Plague" of Poverty in America|sana=August 27, 2007|muallif=Robert Rector|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100312170900/http://www.heritage.org/Research/Welfare/bg2064.cfm|arxivsana=March 12, 2010}}</ref><ref>W. Michael Cox and Richard Alm (1999), The myths of rich and poor: why weʼre better off than we think.</ref>.

2016-yilda Pew Research Center tomonidan maʼlum qilinishicha, soʻnggi 130 yil ichida ilk bor 18 yoshdan 34 yoshgacha boʻlgan amerikaliklar orasida alohida yashaganlardan koʻra ota-onalari bilan yashash holatlari koʻproq kuzatilgan<ref>[https://www.theguardian.com/money/us-money-blog/2016/may/27/housing-market-real-estate-millennials-living-at-home-with-parents Millennials arenʼt buying homes right now. ]</ref>.

ATTOM Data Solutions kompaniyasi tomonidan olib borilgan bir tadqiqotda soʻrovda qatnashgan okruglarning 70% ida uylar oʻrtacha daromadga ega AQSh ishchilari uchun arzonlashib borayotganligi aniqlangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Min |first=Sarah |date=March 28, 2019 |title=Average Americans can't afford a home in 70 percent of the country |work=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/news/housing-market-2019-americans-cant-afford-a-home-in-70-percent-of-the-country |access-date=April 1, 2019}}</ref>.

2018-yil holatiga koʻra, arzon uy-joy topa olmagani uchun oʻz avtomobillarida yashovchi AQSh fuqarolari soni koʻpayib ketgan, bu holat ayniqsa [[Los-Anjeles]], [[Portland (Oregon)|Portland]] va [[San Francisco|San-Fransisko]] kabi uy-joy narxi keskin oshgan shaharlarda yuqoriroq darajada kuzatilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Berr |first=Johnathan |date=July 31, 2018 |title=More Americans are forced to "reside" in their vehicles |work=[[CBS MoneyWatch]] |url=https://www.cbsnews.com/news/more-americans-are-living-in-their-vehicles-amid-high-housing-prices/ |access-date=August 2, 2018}}</ref>.

=== Daromad va ish haqi ===
[[Fayl:Wages_in_the_United_States.webp|thumb|300x300px| Qoʻshma Shtatlardagi ish haqi <div class="legend"><span class="legend-line mw-no-invert" style="display: inline-block; vertical-align: middle; width: 1.67em; height: 0; border-style: none; border-top: 2px dotted black;border-top:#5E5E5E solid 3px;">&nbsp;</span>&nbsp;[[Nominalizm|Nominal]] ish haqi</div>{{legend|#0094EC|Inflyatsiyaga moslashtirilgan ish haqi|outline=#0076BA}}]]

[[1970-yil]]da [[ish haqi]] AQSh yalpi ichki mahsulotining 51% dan ortigʻini tashkil etgan<ref name="DThompson">{{Yangiliklar manbasi |last=Derek |first=Thompson |date=March 4, 2013 |title=Corporate Profits Are Eating the Economy |work=The Atlantic |url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2013/03/corporate-profits-are-eating-the-economy/273687/ |access-date=March 18, 2013}}</ref>. Ammo [[2013-yil]]ga kelib, ish haqi YaIMning 44% iga qadar tushib, daromad ikki barobardan koʻproqqa oshgan va jami 11% ga yetgan. Aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan inflyatsiya darajasi shaxsiy daromadga nisbatan 1945-yildan 2008-yilgacha barqaror ravishda oʻsib borgan, biroq oʻsha davrdan buyon umumiy miqdor deyarli oʻzgarmagan<ref>[http://research.stlouisfed.org/fred2/graph/?g=f3v „Real Disposable Personal Income: Per capita“] ''Federal Reserve Bank of St. Louis'', 2013</ref><ref>[http://thinkprogress.org/economy/2013/01/25/1495171/the-rich-are-enjoying-the-recovery-while-wages-fall-for-everyone-else/ „The Rich Are Enjoying The Recovery While Wages Fall For Everyone Else“] ''ThinkProgress'', January 25, 2013.</ref>.

[[2005-yil]]da 18 yoshdan oshganlarning oʻrtacha shaxsiy daromadi ishsiz, turmushga chiqqan [[Osiyodan kelgan amerikalar|osiyolik amerikalik]] ayol uchun 3317 dollar<ref name="US Census Bureau, females, 18 or older, unemployed, personal income, 2005">{{Veb manbasi|url=http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_067.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120205211730/http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_067.htm|arxivsana=February 5, 2012|sarlavha=US Census Bureau, females, 18 or older, unemployed, personal income, 2005|qaralgan sana=December 8, 2006}}</ref>, toʻliq vaqtli, yil davomida ishlaydigan osiyolik amerikalik erkak uchun 55 935 dollar boʻlgan<ref name="US Census Bureau, male, 18 or older, employed full-time year round, 2005">{{Veb manbasi|url=http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_037.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120205211741/http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_037.htm|arxivsana=February 5, 2012|sarlavha=US Census Bureau, male, 18 or older, employed full-time year round, 2005|qaralgan sana=December 8, 2006}}</ref>. AQShda aholini roʻyxatga olish tashkilotlari bergan maʼlumotlariga koʻra, erkaklar ayollarga, shuningdek, osiyoliklar va oq tanli amerikaliklar [[Afroamerikaliklar|afro-amerikaliklar]] hamda ispaniyaliklarga qaraganda nisbatan koʻproq ish haqi olishgan. 2005-yilda 18 yoshdan oshgan barcha shaxslar uchun umumiy oʻrtacha shaxsiy daromad 24 062 AQSh dollarini<ref name="US Census Bureau, 18+ age, 2005">{{Veb manbasi|url=http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_001.htm|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120205211745/http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new02_001.htm|arxivsana=February 5, 2012|sarlavha=US Census Bureau, 18+ age, 2005|qaralgan sana=December 8, 2006}}</ref> (25 yosh va undan yuqori boʻlganlar uchun 32 140 AQSh dollarini) tashkil etdi<ref name="US Census Bureau, Personal income for all sexes, races in 2005">{{Veb manbasi|url=http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new03_001.htm|sarlavha=US Census Bureau, Personal income for all sexes, races in 2005|qaralgan sana=November 19, 2006|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070319232115/http://pubdb3.census.gov/macro/032006/perinc/new03_001.htm|arxivsana=March 19, 2007}}</ref>.

Maʼlumot sifatida, 2009- va 2017-yillarda eng kam ish haqi stavkasi soatiga 7,25 dollarni yoki odatdagi ish yilidagi 2080 soat uchun 15 080 dollarni tashkil etgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://poverty.ucdavis.edu/faq/what-are-annual-earnings-full-time-minimum-wage-worker |sarlavha=What are the annual earnings for a full-time minimum wage worker? |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Eng kam ish haqi bir kishi uchun kambagʻallik darajasidan bir oz yuqoriroq darajada yashashga va toʻrt kishilik oila uchun qashshoqlik darajasining taxminan 50% ini tashkil qilgan holda yashashga yetadi.

[[Pyu tadqiqot markazi|Pew Research Center]] tomonidan 2014-yil oktyabr oyida eʼlon qilingan hisobotga koʻra, ish oʻrni oʻsishidan qatʼi nazar, soʻnggi besh oʻn yillikda koʻpchilik amerikalik ishchilar uchun [[real ish haqi]] bir xil boʻlgan yoki pasaygan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/10/09/for-most-workers-real-wages-have-barely-budged-for-decades/|sarlavha=For most workers, real wages have barely budged for decades|muallif=Desilver|ism=Drew|sana=October 9, 2014|nashriyot=Pew Research Center|qaralgan sana=July 20, 2018|iqtibos=But a look at five decades' worth of government wage data suggests that the better question might be, why should now be any different? For most U.S. workers, real wages{{snd}}that is, after inflation is taken into account{{snd}}have been flat or even falling for decades, regardless of whether the economy has been adding or subtracting jobs.|arxivsana=2018-08-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20180806142636/http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/10/09/for-most-workers-real-wages-have-barely-budged-for-decades/}}</ref>. Bloombergning 2018-yil iyul oyida bergan xabariga koʻra, Amerikada aholi jon boshiga real YaIM Jahon moliyaviy inqirozidan keyin sezilarli darajada oʻsgan, biroq real kompensatsiya, jumladan, imtiyozlar umuman oshgani yoʻq<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Smith |first=Noah |date=July 25, 2018 |title=How About a Free Market for Wages? |work=Bloomberg Opinion |url=https://www.bloomberg.com/view/articles/2018-07-25/states-should-ban-contracts-barring-workers-from-joining-rivals |access-date=August 31, 2018}}</ref>.

2017-yil avgust oyida CareerBuilder tomonidan oʻtkazilgan soʻrov shuni koʻrsatdiki, AQShda oʻn nafar ishchidan sakkiztasi maoshdan maoshgacha yashaydi<ref>{{Veb manbasi |url=https://press.careerbuilder.com/2017-08-24-Living-Paycheck-to-Paycheck-is-a-Way-of-Life-for-Majority-of-U-S-Workers-According-to-New-CareerBuilder-Survey |sarlavha=Living Paycheck to Paycheck is a Way of Life for Majority of U.S. Workers, According to New CareerBuilder Survey |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. CareerBuilder matbuot kotibi Mike Erwin „ish haqining turgʻunligi va taʼlimdan tortib koʻplab isteʼmol tovarlarigacha boʻlgan har bir narsaning oʻsishi“da mamlakatni aybladi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Picchi |first=Aimee |date=August 24, 2017 |title=Vast number of Americans live paycheck to paycheck |work=[[CBS News]] |url=https://www.cbsnews.com/news/americans-living-paycheck-to-paycheck/ |access-date=August 25, 2017}}</ref>. Isteʼmolchilarni moliyaviy himoya qilish federal byurosining AQSh fuqarolarining moliyaviy farovonligi boʻyicha oʻtkazgan soʻroviga koʻra, mamlakat aholisining qariyb yarmi toʻlovlarni toʻlashda muammolarga duch kelgan va uchdan biridan koʻprogʻi yashash joyiga ega boʻlmaslik, oziq-ovqat yetishmasligi yoki tibbiy yordamga toʻlash uchun yetarli pul yoʻqligidan aziyat chekkan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Albrecht |first=Leslie |date=September 27, 2017 |title=One-third of American households can't afford food, shelter or medical care |work=[[Marketwatch]] |url=http://www.marketwatch.com/story/one-third-of-american-households-cant-afford-food-shelter-or-medical-care-2017-09-27 |access-date=October 6, 2017}}</ref>. Jurnalist va yozuvchi Alissa Quartning soʻzlariga koʻra, yashash narxi ish haqi va oyliklarning oʻsishiga qaraganda, jumladan, oʻqituvchilik kabi anʼanaviy xavfsiz kasblar uchun ham tez oʻsib bormoqda. Uning yozishicha, „oʻrta sinfning hayoti hozir 20 yil oldingiga qaraganda 30% qimmatroq“<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Getlen |first=Larry |date=July 23, 2018 |title=America's middle class is slowly being 'wiped out' |work=[[MarketWatch]] |url=https://www.marketwatch.com/story/americas-middle-class-is-slowly-being-wiped-out-2018-07-23 |access-date=July 29, 2018}}</ref>.

2019-yil fevral oyida Nyu York Federal zaxira banki AQShning yetti million fuqarosi avtomobil toʻlovlarini uch oy yoki undan koʻproq kechiktirib, rekord oʻrnatganini maʼlum qildi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.washingtonpost.com/business/2019/02/12/record-million-americans-are-months-behind-their-car-payments-red-flag-economy/ |sarlavha=A record 7 million Americans are 3 months behind on their car payments, a red flag for the economy |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Bu iqtisodchilar tomonidan „qizil bayroq“ deb hisoblanadi, chunki amerikaliklar ishsizlik darajasi past boʻlishiga qaramay, toʻlovlarni toʻlashda qiynalmoqda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Long |first=Heather |date=February 13, 2019 |title=Record 7 million Americans are 3 months behind on car payments |work=boston.com |url=https://www.boston.com/cars/car-news/2019/02/13/record-7-million-americans-are-3-months-behind-on-car-payments |access-date=February 15, 2019}}</ref>. 2019-yil may oyida NPR tomonidan oʻtkazilgan soʻrov shuni koʻrsatdiki, amerikalik qishloq aholisining 40 foizi sogʻliqni saqlash, oziq-ovqat va uy-joy uchun pul toʻlashda qiynalmoqda, 49 foizi esa 1000 dollarlik kutilmagan favqulodda xarajatlar uchun naqd pul toʻlay olmagan va buning oʻrniga pulni toʻlash uchun qarz olishni afzal koʻrgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Neel |first=Joe |last2=Neighmond |first2=Patti |date=May 21, 2019 |title=Poll: Many Rural Americans Struggle With Financial Insecurity, Access To Health Care |work=NPR |url=https://www.npr.org/sections/health-shots/2019/05/21/725059882/poll-many-rural-americans-struggle-with-financial-insecurity-access-to-health-ca |access-date=May 21, 2019}}</ref>. Baʼzi ekspertlarning taʼkidlashicha, Qoʻshma Shtatlar „ikki bosqichli tiklanish“ ni boshdan kechirgan, bu aholining 60 foiziga foyda keltirgan, „quyi darajadagi“ qolgan 40 foizi esa ish haqi turgʻun holda saqlanib qolgani bilan bir qatorda uy-joy, taʼlim va sogʻliqni saqlash xarajatlari hamda oʻsib borayotgan qarzlarining toʻlovlarini toʻlashda qiynalmoqda<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Long |first=Heather |date=July 4, 2019 |title='This doesn't look like the best economy ever': 40% of Americans say they still struggle to pay bills |work=[[The Washington Post]] |url=https://www.msn.com/en-us/news/us/this-doesnt-look-like-the-best-economy-ever-40percent-of-americans-say-they-still-struggle-to-pay-bills/ar-AADRErK?li=BBnbcA1 |access-date=July 5, 2019}}</ref>.

National Low Income Housing Coalitionning 2021-yildagi tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, ishchilar standart ikki xonali uyni ijaraga olish imkoniyatiga ega boʻlishlari uchun (odam daromadining 30 foizi yoki undan kamini anglatadi) soatiga kamida 24,90 dollar yoki AQShning istalgan joyida bir yotoqxonali uy uchun 20,40 dollar ishlab topishlari kerak<ref>{{Veb manbasi |url=https://nlihc.org/resource/nlihc-releases-out-reach-2021 |sarlavha=NLIHC Releases Out of Reach 2021 |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Birinchi turdagi ijara narxi amaldagi federal eng kam ish haqidan 3,4 baravar yuqoridir<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Romo |first=Vanessa |date=July 14, 2021 |title=Rents Are Out Of Reach For Most Americans Earning Minimum Wage, A Study Says |work=NPR |location= |url=https://www.npr.org/2021/07/14/1016230724/rents-are-out-of-reach-for-most-americans-earning-minimum-wage-a-study-says |access-date=July 15, 2021}}</ref>.

=== Qashshoqlik ===
{{Asosiy|AQSHda qashshoqlik}}
[[Fayl:Number_in_Poverty_and_Poverty_Rate_1959_to_2011._United_States..PNG|thumb|AQShda qashshoqlar soni va qashshoqlik darajasi: 1959-yildan 2016-yilgacha.]]
AQShda 1980-yillardan boshlab nisbiy [[qashshoqlik]] darajasi boshqa badavlat davlatlarnikidan doimiy ravishda oshib bordi, ammo taqqoslash uchun umumiy maʼlumotlar toʻplamidan foydalangan holda kelib chiqqan tahlillar shuni koʻrsatadiki, mamlakatda bozor daromadlari boʻyicha mutlaq qashshoqlik darajasi boshqa badavlat davlatlarga qaraganda pastroq<ref name="National Research Council"/>. Qoʻshma Shtatlardagi oʻta qashshoq, yaʼni hukumat tomonidan beriladigan nafaqalardan tashqari kuniga 2 dollardan kam daromad qiladigan uy xoʻjaliklari 1996-yildagi darajadan ikki baravar koʻpayib, 2011-yilda 1,5 million xonadonni, shu jumladan 2,8 million bolani qamrab oldi<ref name="NatlPovertyCtr">[http://npc.umich.edu/publications/policy_briefs/brief28/policybrief28.pdf „Extreme Poverty in the United States, 1996 to 2011“] ''National Poverty Center'', February 2012.</ref>. 2013-yilda bolalar qashshoqligi rekord hisobida yuqori darajaga yetdi, 16,7 million bola oziq-ovqat taʼminoti bilan taʼminlanmagan xonadonlarda yashaydi, bu 2007-yildagidan qariyb 35 foizga koʻp edi<ref name="WalkerBBC">{{Yangiliklar manbasi |last=Walker |first=Duncan |date=March 6, 2013 |title=The children going hungry in America |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-21636723 |access-date=March 13, 2013}}</ref>. 2015-yil holatiga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi bolalarning 44 foizi kam taʼminlangan oilalarda yashaydi<ref>[https://www.pbs.org/newshour/rundown/nccp-finds-44-percent-u-s-children-live-low-income-families/ Report finds 44 percent of U. S. children live in low-income families].</ref>.

2016-yilda AQSh aholisining 12,7 foizi qashshoqlikda yashadi, bu 2015-yildagi 13,5 foizdan kam koʻrsatkichdir<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.everycrsreport.com/reports/R44991.html |sarlavha=Poverty in the United States in 2016: In Brief |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Qashshoqlik darajasi 2007-yildagi 12,5% dan yuqorilab, 2010-yilda [[Buyuk turgʻunlik davri|Jahon moliyaviy inqirozidan]] oldingi davrdagidek 15,1% ga koʻtarildi. 1959—1962-yillarda mamlakatda qashshoqlik darajasi 20% dan oshgan, lekin [[Lyndon Johnson]] prezidentligi davrida boshlangan qashshoqlikka qarshi kurashdan keyin 1973-yilda 11,1% ga tushib ketgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/library/publications/2017/demo/p60-259.html|sarlavha=U.S. Census Bureau{{snd}}Income and Poverty in the United States 2016}}</ref>. 2016-yil iyun oyida XVJ Qoʻshma Shtatlarni yuqori qashshoqlik darajasiga zudlik bilan qarshi turishi kerakligi haqida ogohlantirdi<ref>[https://www.bbc.com/news/business-36599316 IMF warns the US over high poverty].</ref>.
[[Fayl:US_Wealth_Inequality_-_v2.png|thumb|250x250px| Qoʻshma Shtatlarda 1989-yildan 2013-yilgacha oshib borgan daromadlar tengsizligi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 18, 2016 |title=Trends in Family Wealth, 1989 to 2013 |work=[[Congressional Budget Office]] |url=https://www.cbo.gov/publication/51846}}</ref>]]
2000-yildan 2009-yilgacha qashshoqlik darajasi yuqori boʻlgan mahallalarda aholi soni uchdan bir qismga koʻpaydi<ref name="Concentrated Poverty">Kneebone, Elizabeth; Nadeau, Carey; Berube, Alan (November 3, 2011).</ref>. Bunday mahallalarda yashovchi odamlar odatda sifatli taʼlim olish imkoniyati yetishmasligidan aziyat chekishadi, jinoyatlarning yuqori darajasi, jismoniy va ruhiy kasalliklarning yuqori darajasi, kreditni toʻlash va boylik toʻplashning qiyinligi, tovarlar va xizmatlar uchun toʻlanadigan yuqori narxlar va ish imkoniyatlaridan foydalanish cheklanganligi bu hududlar aholisi uchun xosdir<ref name="Concentrated Poverty" />. 2013-yil holatiga koʻra, Amerika kambagʻallarining 44 foizi „oʻta qashshoqlikda“ deb hisoblangan, ularning daromadi hukumat belgilagan rasmiy qashshoqlik chegarasidan 50 foiz yoki undan ham pastroqni tashkil etadi<ref>Shah, Neil (October 11, 2013).</ref>.

AQSh uy-joy va shaharsozlik departamentining uysizlikni baholash boʻyicha yillik hisobotining 2017-yil holatiga koʻra, oʻrtacha bir kechada Qoʻshma Shtatlarda 554 000 nafar yoki aholining 0,17% qismi atrofida uysizlar bor edi<ref name="bbc2017">{{Veb manbasi|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42248999|sarlavha=US homeless people numbers rise for first time in seven years|nashriyot=BBC|sana=December 6, 2017}}</ref>. Ularning deyarli uchdan ikki qismi favqulodda boshpana yoki vaqtinchalik uy-joy dasturi doirasidagi uylarda qolgan, qolgan uchdan bir qismi koʻchada, tashlandiq binoda yoki inson yashashi uchun moʻljallanmagan boshqa joyda yashagan<ref name="HUDhomeless2009">{{Veb manbasi|url=http://www.huduser.org/publications/pdf/5thHomelessAssessmentReport.pdf|sarlavha=HUD 5th Annual Homelessness Assessment Report to Congress, June 2010|qaralgan sana=October 20, 2013}}</ref>. 2008-yil 1-oktyabrdan 2009-yil 30-sentyabrgacha 1,56 million kishi yoki AQSh aholisining taxminan 0,5 foizi favqulodda boshpana yoki vaqtinchalik uy-joy dasturidan foydalangan. Uysizlarning qariyb 44 foizi ish bilan band aholidir<ref>[http://www.nationalhomeless.org/factsheets/employment.html Employment and Homelessness] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190526022516/http://www.nationalhomeless.org/factsheets/employment.html |date=2019-05-26 }}.</ref>.

Qoʻshma Shtatlar rivojlangan dunyoda eng keng tarqalgan ijtimoiy xavfsizlik tarmoqlaridan biriga ega boʻlib, mamlakat nisbiy qashshoqlikni ham, mutlaq qashshoqlikni ham boy davlatlar uchun oʻrtacha koʻrsatkich boʻlgan darajadan sezilarli darajada kamaytirgan<ref name="Sme">{{Jurnal manbasi|last=Smeeding|first1=T.M.|year=2005|title=Public Policy: Economic Inequality and Poverty: The United States in Comparative Perspective|journal=Social Science Quarterly|volume=86|pages=955–83|doi=10.1111/j.0038-4941.2005.00331.x}}</ref><ref>{{Jurnal manbasi|last=Kenworthy|first1=L.|year=1999|title=Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment|journal=Social Forces|volume=77|issue=3|pages=1119–39|doi=10.1093/sf/77.3.1119|url=https://www.econstor.eu/bitstream/10419/160860/1/lis-wps-188.pdf}}</ref><ref>{{Jurnal manbasi|last=Bradley, D.|last2=E. Huber|last3=S. Moller|last4=F. Nielsen|last5=J.D. Stephens|year=2003|title=Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies|journal=American Sociological Review|volume=68|issue=1|pages=22–51|doi=10.2307/3088901|jstor=3088901}}</ref><ref>Kevin Drum (September 26, 2013).</ref><ref>Gould, Elise and Wething, Hilary (July 24, 2012).</ref>. Baʼzi ekspertlarning taʼkidlashicha, rivojlanayotgan dunyo bilan raqobatlashadigan sharoitlarda aholining sezilarli qismi qashshoqlikda yashaydi<ref>{{Kitob manbasi|last=Temin|first=Peter|authorlink=Peter Temin|date=2017|title=The Vanishing Middle Class: Prejudice and Power in a Dual Economy|url=https://mitpress.mit.edu/books/vanishing-middle-class|publisher=[[MIT Press]]|isbn=978-0262036160}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Alston |first=Philp |date=December 15, 2017 |title=Extreme poverty in America: read the UN special monitor's report |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/world/2017/dec/15/extreme-poverty-america-un-special-monitor-report |access-date=December 16, 2017}}</ref>. BMTning oʻta qashshoqlik va inson huquqlari boʻyicha maxsus maʼruzasining 2018-yil may oyidagi hisobotida aytilishicha, Qoʻshma Shtatlarda besh milliondan ortiq odam „Uchinchi dunyo“ sharoitida yashaydi<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=June 4, 2018 |title="Contempt for the poor in US drives cruel policies," says UN expert |work=OHCHR |url=http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=23172&LangID=E |access-date=June 6, 2018}}</ref>. Soʻnggi oʻttiz yil ichida Amerikadagi kambagʻallar boshqa rivojlangan mamlakatlardagi kambagʻallarga qaraganda ancha yuqori darajada qamoqqa olingan va qamoqqa olinish „mehnat yoshidagi kambagʻal erkaklar uchun odatiy hol“ hisoblanadi<ref>Bruce Western.</ref>. Baʼzi olimlarning taʼkidlashicha, 1970-yillarning oxirida boshlangan neoliberal ijtimoiy va iqtisodiy siyosatga oʻtish davlatdagi jazolanuvchilar sonini kengaytirdi, ijtimoiy farovonlik koʻrsatkichini kamaytirdi, iqtisodni tartibga solishni chekladi va qashshoq aholi orasidagi jinoyatchilikni avj oldirdi, natijada „Amerikada kambagʻal boʻlish qanday maʼnoni anglatishini oʻzgartirdi“<ref>Marie Gottschalk.</ref>.

== Sogʻliqni saqlash ==
[[Fayl:Health_Insurance_Coverage_in_the_U.S._2016_-_v1.png|right|thumb|300x300px| 2016-yilda manba boʻyicha AQSh sogʻliqni saqlash sugʻurtasi qamrovi. CBO hisob-kitoblariga koʻra, ACA/Obamacare va Medicaid qamrab olingan 23 million kishi uchun javobgar boʻlgan<ref name="CBO_Subsidy2016">{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/51385|sarlavha=Federal Subsidies for Health Insurance Coverage for People Under Age 65|nashriyot=CBO|sana=March 24, 2016}}</ref>.]]
[[Fayl:OECD_life_expectacy_and_health_spending_per_capita_2013_v1.png|right|thumb|300x300px| 2013-yil holatiga koʻra, OECD mamlakatlari uchun tugʻilishda kutilayotgan umr koʻrish va aholi jon boshiga sogʻliqni saqlash xarajatlarini koʻrsatadigan jadval. Qoʻshma Shtatlar ancha yuqori xarajatlarga ega, ammo oʻrtacha umr koʻrish past<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.oecd.org/health/health-systems/health-at-a-glance-19991312.htm|sarlavha=OECD Health at a Glance 2015{{snd}}Table 3.3}}</ref>.]]
[[Fayl:Healthcare_costs_to_GDP_OECD_2015_v1.png|right|thumb|300x300px| Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti mamlakatlari boʻyicha sogʻliqni saqlash xarajatlarini yalpi ichki mahsulotga nisbatini taqqoslaydigan chiziqli diagramma]]
[[Fayl:U.S._healthcare_coverage_2008-2026.png|right|thumb|300x300px| 2016-yilgacha boʻlgan tarixiy maʼlumotlarni va 2026-yilgacha boʻlgan ikki CBO prognozini (2016/Obama siyosati va 2018/Trump siyosati) ichiga olgan AQShda sugʻurtalanmaganlar soni (million) va stavkasi (%). Prezident Trump davrida koʻproq aholi sugʻurtalanmaganligining ikkita asosiy sababi quyidagilardan iborat: 1) Tibbiy sugʻurtaga ega boʻlish uchun individual mandatni bekor qilish; 2) Xarajatlarni taqsimlashni qisqartirish boʻyicha toʻlovlarni toʻxtatish<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/53826|sarlavha=Federal Subsidies for Health Insurance Coverage for People Under Age 65: 2018 to 2028|sana=May 23, 2018|qaralgan sana=June 17, 2018}}</ref>]]

{{Asosiy|AQShda sogʻliqni saqlash}}

=== Sugʻurta ===
Amerika [[Sugʻurta|sugʻurta tizimi]] davlat va xususiy sugʻurtaning aralashmasidan iborat<ref>{{Veb manbasi |url=The American system is a mix of public and private insurance. |sarlavha=International Health Care System Profiles United States |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Hukumat Medicare orqali qariyb 53 million qariyani, Medicaid orqali 62 million kam taʼminlangan kishini va Veterans maʼmuriyati orqali 15 million harbiy faxriyni sugʻurta bilan taʼminlaydi<ref>{{Jurnal manbasi|title=How Much Has the Number of Uninsured Risen Since 2016-And At What Cost to Health and Life?|last=Gaffney|first=Adam|date=2020-10-29|doi=10.1377/forefront.20201027.770793|language=en-us|doi-access=free}}</ref>. Kompaniyalarda ishlaydigan qariyb 178 million kishi ish beruvchi orqali subsidiyalangan tibbiy sugʻurta oladi, 52 million kishi esa sugʻurtani „Affordable Care Act“ning bir qismi sifatida ishlab chiqilgan subsidiyalangan bozor birjalari orqali yoki toʻgʻridan-toʻgʻri sugʻurtachilardan sotib oladi<ref name="Census_HistTable" />. Xususiy tarmoqlar sugʻurta qilingan shaxslarga sogʻliqni saqlash xizmatlarini taqdim etadi (Veterans maʼmuriyati bundan mustasno) va bunda shifokorlar hukumat nazorati ostida ishlaydi<ref name="Census2016">{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/library/publications/2017/demo/p60-260.html|sarlavha=Health Insurance Coverage in the United States: 2016|ism=US Census|muallif=Bureau|ish=census.gov}}</ref>.

Koʻplab soʻrovlar, shuningdek, „ACA“ yoki „Obamacare“ deb ham ataladigan bemorlarni himoya qilish va arzon parvarishlash toʻgʻrisidagi qonun tufayli oʻrnatilgan Medicaid huquqi hamda sogʻliq sugʻurtasi miqyosi kengaytirilganligi sababli mamlakatda sugʻurtalanmaganlar soni 2013- va 2016-yillar oraligʻida kamaydi<ref name="Census_HistTable" />. Amerika Qoʻshma Shtatlari Aholini roʻyxatga olish byurosi maʼlumotlariga koʻra, 2012-yilda AQShda 45,6 million kishi (65 yoshgacha boʻlgan aholining 14,8 foizi) tibbiy sugʻurtaga ega boʻlmagan. Bu koʻrsatkich 2016-yilga kelib 18,3 millionga (40 foizga) kamayib, 27,3 millionni tashkil etdi (65 yoshgacha boʻlgan aholining 8,6 foizi)<ref name="Census_HistTable">{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/health-insurance/historical-series/hic.html|sarlavha=Health Insurance Historical Tables –HIC Series|ism=US Census|muallif=Bureau|nashriyot=Census}}</ref>.

Biroq, Prezident [[Donald Trump|Trump]] davrida sogʻliqni saqlash sohasidagi bu yutuqlarning oʻsishi orqaga qaytishni boshladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://trumpwhitehouse.archives.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-america-first-healthcare-plan/ |sarlavha=Remarks by President Trump on the America First Healthcare Plan |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Hamdoʻstlik jamgʻarmasi 2018-yil may oyida sugʻurtalanmaganlar soni 2016-yil boshidan 2018-yil boshigacha toʻrt millionga oshganini taxmin qildi. Mamlakatda sugʻurtalanmaganlar darajasi 2016-yildagi 12,7 foizdan 15,5 foizgacha oʻsdi. Bu holat yuqori daromadli katta yoshdagi aholiga qaraganda yuqori sugʻurta stavkasiga ega boʻlgan kam daromadli katta yoshdagi aholi orasida koʻproq kuzatildi. Mintaqaviy nuqtai nazardan, janub va gʻarbda sugʻurtaga ega boʻlmaganlar soni shimol va sharqqa qaraganda yuqori edi. Bundan tashqari, Medicaid sugʻurta hajmini kengaytirmagan 18 ta shtatda sugʻurtalanmaganlik darajasi yuqori boʻlgan<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://www.commonwealthfund.org/publications/blog/2018/apr/health-coverage-erosion|title=Commonwealth Fund – First Look at Health Insurance Coverage in 2018 Finds ACA Gains Beginning to Reverse|year=2018|doi=10.26099/aacp-5268|last=Collins|first1=Sara R.|last2=Gunja|first2=Munira Z.|last3=Doty|first3=Michelle M.|last4=Bhupal|first4=Herman K.|publisher=Commonwealth Fund}}</ref>.

Mamlakat aholisining salomatligini saqlash uchun yoʻlga qoʻyilgan shifokorlik dasturiga koʻra, AQShda sugʻurta yetishmasligi yiliga taxminan 48,000 kishining oʻlimiga olib keladi<ref name="uninsureddeaths">{{Veb manbasi|muallif=Woolhandler|ism=S.|sana=September 12, 2012|sarlavha=Despite slight drop in uninsured, last year's figure points to 48,000 preventable deaths|nashriyot=Physicians for a National Health Program|url=http://www.pnhp.org/news/2012/september/despite-slight-drop-in-uninsured-last-year%E2%80%99s-figure-points-to-48000-preventable-|qaralgan sana=September 26, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120924021844/http://www.pnhp.org/news/2012/september/despite-slight-drop-in-uninsured-last-year%E2%80%99s-figure-points-to-48000-preventable-|arxivsana=September 24, 2012}}</ref>. Dastur metodologiyasi Jon C. Goodman tomonidan oʻlim sababining koʻrib chiqilmagani yoki vaqt oʻtishi bilan sugʻurta holatining oʻzgarishi, shu jumladan, oʻlim vaqti kuzatilmaganligi uchun tanqid qilingan<ref>{{Jurnal manbasi|last=Goodman|first1=John|title=Does Lack Of Insurance Cause Premature Death?|url=https://www.healthaffairs.org/do/10.1377/forefront.20090921.002196|publisher=Health Affairs|date=September 21, 2009|doi=10.1377/forefront.20090921.002196}}</ref>. Ushbu holat yuzasidan [[Bill Clinton|Clintonning]] siyosat boʻyicha sobiq maslahatchisi Richard Kronik tomonidan 2009-yilda tadqiqot oʻtkazildi, uning natijalariga koʻra, sogʻliqning yomonlashishiga olib keluvchi maʼlum xavf omillari nazorat ostiga olingandan keyin sugʻurta qilinmaganligi uchun oʻlganlar soni koʻpayishi aniqlamagan<ref>{{Jurnal manbasi|last=Kronick|first1=Richard|title=Health Insurance Coverage and Mortality Revisited|journal=Health Services Research|date=August 2009|volume=44|issue=4|pages=1211–31|doi=10.1111/j.1475-6773.2009.00973.x|pmid=19453392|pmc=2739025}}</ref>.

=== Natijalar ===
AQSh sogʻliqni saqlashning umumiy koʻrsatkichlari boʻyicha ortda qolmoqda, ammo u tibbiy innovatsiyalar boʻyicha jahon yetakchisidir<ref>{{Veb manbasi |url=https://edition.cnn.com/2023/01/31/health/us-health-care-spending-global-perspective/index.html |sarlavha=US spends most on health care but has worst health outcomes among high-income countries, new report finds |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 2001-yilda shifokorlar oʻrtasida oʻtkazilgan soʻrov natijalariga koʻra, Amerika 1975-yildan beri oʻnta eng muhim tibbiy innovatsiyalarning toʻqqiztasini ishlab chiqqan yoki ishlab chiqarishga sezilarli hissa qoʻshgan, Yevropa Ittifoqi va Shveysariya esa beshtasiga hissa qoʻshgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Cowen |first=Tyler |date=October 5, 2006 |title=Poor U.S. Scores in Health Care Don't Measure Nobels and Innovation |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2006/10/05/business/05scene.html?_r=1& |access-date=October 9, 2012}}</ref>. 1966-yildan beri amerikaliklar tibbiyot boʻyicha dunyoning qolgan qismidan koʻra koʻproq Nobel mukofotiga sazovor boʻlishdi. 1989-yildan 2002-yilgacha Amerikadagi xususiy biotexnologiya kompaniyalariga Yevropadagiga qaraganda toʻrt baravar koʻproq mablagʻ sarflangan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Whitman, Glen|sarlavha=Bending the Productivity Curve: Why America Leads the World in Medical Innovation|url=http://www.cato.org/publications/policy-analysis/bending-productivity-curve-why-america-leads-world-medical-innovation|nashriyot=The Cato Institute|qaralgan sana=October 9, 2012}}</ref>.

2013-yilda milliy sogʻliqni saqlash institutlari tomonidan oʻrganilgan 17 ta yuqori daromadli mamlakatlar orasida Qoʻshma Shtatlar semirish darajasi, avtomobillardan foydalanish orqali yuzaga kelgan baxtsiz hodisalar, qotilliklar, chaqaloqlar oʻlimi darajasi, yurak va oʻpka kasalliklari bilan kasallanish, jinsiy yuqadigan infeksiyalar, oʻsmirlar homiladorligi, giyohvand moddalar yoki spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish natijasida oʻlim, jarohatlar va nogironlik darajasi boʻyicha yetakchi mamlakat boʻlib chiqqan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK154472/ |sarlavha=U.S. Health in International Perspective: Shorter Lives, Poorer Health |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Bunday turmush tarzi va ijtimoiy omillar sababli AQSh umr koʻrish davomiyligi boʻyicha mamlakatlar ichida roʻyxatning eng oxirida turadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://ourworldindata.org/us-life-expectancy-low |sarlavha=Why is life expectancy in the US lower than in other rich countries? |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Oʻrtacha umr koʻradigan amerikalik erkak bu roʻyxatda birinchi oʻrinni egallagan mamlakatdagi erkakka qaraganda deyarli toʻrt yil kam umr koʻrishi mumkin, ammo 75 yoshga toʻlgan amerikaliklar boshqa davlatlardagi bu yoshga yetganlarga qaraganda koʻproq yashashi kuzatilgan<ref name="nihbph">{{Kitob manbasi|url=http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=13497|title="U.S. Health in International Perspective: Shorter Lives, Poorer Health" (2013) National Institutes of Health Committee on Population, Board on Population Health and Public Health Practice|year=2013|publisher=Books.nap.edu|doi=10.17226/13497|isbn=978-0-309-26414-3|accessdate=October 20, 2013|last=National Research Council (US)}}</ref>. Yuqorida tavsiflangan bir nechta kasalliklarni keltirib chiqaradigan bitta isteʼmol tanlovi sigaretalardir<ref name="CDCTobaccoFree" />. Amerikaliklar 2016-yilda 258 milliard sigareta chekishgan<ref name="CDCTobaccoFree">{{Veb manbasi|url=https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/economics/econ_facts/index.htm|sarlavha=Economic Trends in Tobacco|muallif=CDCTobaccoFree|sana=2018-05-04|ish=Centers for Disease Control and Prevention|til=en-us|qaralgan sana=2019-06-03}}</ref>. Sigaretalar Qoʻshma Shtatlarga har yili toʻgʻridan-toʻgʻri sogʻliqni saqlash xarajatlari (170 milliard dollar) va unumdorlikni yoʻqotish (156 milliard dollar) natijasida 326 milliard dollarga tushadi<ref name="CDCTobaccoFree" />.

2007-yilda yevropalik shifokorlar tomonidan olib borilgan keng qamrovli tadqiqot shuni koʻrsatdiki, AQShda [[Saraton (kasallik)|saraton kasalligidan]] besh yil davomida omon qolish darajasi barcha oʻrganilgan Yevropaning 21 davlatiga qaraganda ancha yuqori<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin |first=Nicole |date=August 21, 2007 |title=UK cancer survival rate lowest in Europe |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1560849/UK-cancer-survival-rate-lowest-in-Europe.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=August 19, 2013 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1560849/UK-cancer-survival-rate-lowest-in-Europe.html |archive-date=January 11, 2022}}</ref>: erkaklar uchun 66,3% va ayollar uchun 62,9%, Yevropadagi oʻrtacha koʻrsatkich esa erkaklar uchun 47,3% va ayollar uchun 52,8%ni tashkil etgan<ref>{{Jurnal manbasi|last=Verdecchia|first1=A|last2=Francisci, S|last3=Brenner, H|last4=Gatta, G|last5=Micheli, A|last6=Mangone, L|last7=Kunkler, I|last8=EUROCARE-4 Working, Group|title=Recent cancer survival in Europe: a 2000–02 period analysis of EUROCARE-4 data|journal=The Lancet Oncology|date=September 2007|volume=8|issue=9|pages=784–96|pmid=17714993|doi=10.1016/s1470-2045(07)70246-2}}</ref>. Amerikaliklar boshqa rivojlangan mamlakatlardagi odamlarga qaraganda ancha yuqori surʼatlarda saraton tekshiruvidan oʻtadilar, shuningdek, [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECDning]] boshqa mamlakatlariga qaraganda [[MRT]] hamda [[kompyuter tomografiyasi]]dan eng yuqori tezlikda foydalanishadi<ref name="Atlas">{{Kitob manbasi|last=MD|first=Scott W. Atlas|title=In excellent health : setting the record straight on America's health care and charting a path for future reform|year=2011|publisher=Hoover Institution Press, Stanford University|location=Stanford, California|isbn=978-0817914448|pages=199–205|url=https://books.google.com/books?id=0qExi2-3m5IC}}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda yuqori [[xolesterin]] yoki [[Arterial gipertenziya|gipertoniya]] tashxisi qoʻyilgan odamlar farmatsevtik muolajalardan boshqa rivojlangan mamlakatlarda tashxis qoʻyilgan kishilarga qaraganda yuqori tezlikda foydalanishadi va bu sharoitlar doimiy nazorat ostida boʻlishi ehtimoli koʻproqdir<ref>Atlas 2011, pp. 205-07</ref><ref>{{Jurnal manbasi|last=Wolf-Maier|first1=K.|title=Hypertension Treatment and Control in Five European Countries, Canada, and the United States|journal=Hypertension|date=November 24, 2003|volume=43|issue=1|pages=10–17|doi=10.1161/01.HYP.0000103630.72812.10|pmid=14638619}}</ref>. [[Qandli diabet]]ga chalinganlar Kanada, Angliya yoki Shotlandiyaga qaraganda AQShda davolanish maqsadlariga erishish ehtimoli koʻproq<ref>Atlas 2011, pp. 150-56</ref><ref>{{Jurnal manbasi|first1=June E.|last=O'Neill|first2=Dave M.|last2=O'Neill|title=Health Status, Health Care and Inequality: Canada vs. the U.S|journal=Forum for Health Economics & Policy|volume=10|issue=1|doi=10.2202/1558-9544.1094|year=2008|url=http://www.nber.org/papers/w13429.pdf}}</ref>.

Sogʻliqni saqlash oʻlchovlari va baholash instituti tomonidan eʼlon qilingan 2016-yilgi maʼlumotlarning 2018-yildagi tadqiqotiga koʻra, Qoʻshma Shtatlar sogʻliqni saqlash va taʼlim boʻyicha dunyoda 27-oʻrinni egallab, 1990-yildagi 6-oʻrnidan ancha pastga tushgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McDonald |first=Andy |date=September 28, 2018 |title=U.S. Drops To 27th In The World For Education And Health Care |work=The Huffington Post |url=https://www.huffingtonpost.com/entry/whelp-the-us-now-ranks-27th-in-the-world-on-education-and-healthcare_us_5bae5d02e4b0425e3c23508f |access-date=October 6, 2018}}</ref>.

=== Narxi ===
Qoʻshma Shtatlarda sogʻliqni saqlash xarajatlari boshqa koʻrsatkichlar qatorida YaIMdagi ulush sifatida boshqa mamlakatlarga qaraganda ancha yuqori<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.commonwealthfund.org/publications/issue-briefs/2023/jan/us-health-care-global-perspective-2022 |sarlavha=U.S. Health Care from a Global Perspective, 2022: Accelerating Spending, Worsening Outcomes |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti|OECD]] maʼlumotlariga koʻra, 2015-yilda AQSh sogʻliqni saqlash xarajatlari YaIMning 16,9% ini tashkil etdi, bu AQShdan keyingi oʻrinda turuvchi OECDning YaIM hajmi eng yuqori mamlakatidan 5% ga koʻproq natijadir<ref name="OECD1">{{Veb manbasi|url=http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SHA|sarlavha=OECD Statistical Database{{snd}}Health expenditure and financing}}</ref>. YaIMning 5% farqi 1 trillion dollarni tashkil qiladi, bu kishi boshiga taxminan 3000 dollar yoki AQShdan keyingi oʻrinda turuvchi YaIM hajmi eng yuqori mamlakatga nisbatan uchdan bir qismga koʻp miqdorni tashkil etadi<ref name="CDC1">{{Veb manbasi|url=https://www.cdc.gov/nchs/fastats/health-expenditures.htm|sarlavha=FastStats|sana=July 18, 2017|ish=cdc.gov}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlarda sogʻliqni saqlashning yuqori narxi texnologik taraqqiyot, maʼmuriy xarajatlar, dori narxi, yetkazib beruvchilarning tibbiy asbob-uskunalar uchun koʻproq haq olishi, boshqa mamlakatlardagi odamlarga qaraganda koʻproq tibbiy yordam olish, shifokorlarning yuqori maoshi, hukumat qoidalari, davolarning taʼsiri va uchinchi tomon toʻlov tizimlarining (sugʻurtalar) isteʼmolchilar davolanishi uchun toʻliq narxni qoplab berishi bilan bogʻliq<ref>{{Veb manbasi|muallif=Conover|ism=Christopher J.|sarlavha=Health Care Regulation A 70869 Billion Hidden Tax|url=http://www.cato.org/sites/cato.org/files/pubs/pdf/pa527.pdf|nashriyot=Cato Institute|qaralgan sana=September 2, 2014|sana=October 4, 2004}}</ref><ref name="Cutler">{{Veb manbasi|sarlavha=Why Does Health Care Cost so Much in America? Ask Harvard's David Cutler|url=https://www.pbs.org/newshour/making-sense/why-does-health-care-cost-so-m/|ish=Public Broadcasting Service|sana=November 19, 2013}}</ref>. Hukumat sugʻurtalarida dori-darmonlar, tibbiy asboblar va shifokorlarga toʻlovlar uchun eng past narxlarni keltirib oʻtadi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Lawler|ism=Joseph|sarlavha=Health Care Economist John Goodman on Market-Based Health Care|url=http://www.realclearpolicy.com/blog/2012/09/19/health_care_economist_john_goodman_on_health_care_markets_290.html|nashriyot=Real Clear Policy|qaralgan sana=September 2, 2014|sana=September 19, 2012}}</ref>. Amerikaliklar boshqa mamlakatlardagilarga qaraganda koʻproq tibbiy yordam olishadi, bu esa yuqori xarajatlarga sezilarli hissa qoʻshadi. Qoʻshma Shtatlarda yurak xurujidan soʻng, boshqa mamlakatlarga qaraganda, odam ochiq yurak operatsiyasini olish ehtimoli koʻproq<ref name="Cutler" />. Medicaid chegirmalari qonun orqali oʻrnatilganligi sababli, u koʻplab retsept boʻyicha dori-darmonlar uchun Medicaredan kamroq pul toʻlaydi, Medicare narxlari esa xususiy sugʻurtachilar va dori kompaniyalari tomonidan kelishib olinadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Medicaid Pays Less Than Medicare for Many Prescription Drugs, U.S. Report Finds |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2011/08/16/us/16drug.html}}</ref>. Hukumat sugʻurtalari koʻpincha qoʻshimcha xarajatlardan kamroq pul toʻlaydi, natijada tibbiy xizmat koʻrsatuvchilar yuqori narxlar sabab xarajatlarni xususiy sugʻurtalangan kishilarga oʻtkazadilar<ref>{{Jurnal manbasi|last=Dobson|first1=A.|last2=DaVanzo|first2=J.|last3=Sen|first3=N.|title=The Cost-Shift Payment 'Hydraulic': Foundation, History, And Implications|journal=Health Affairs|date=January 1, 2006|volume=25|issue=1|pages=22–33|doi=10.1377/hlthaff.25.1.22|pmid=16403741}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Pope|ism=Christopher|sarlavha=Legislating Low Prices: Cutting Costs or Care?|url=http://www.heritage.org/research/reports/2013/08/legislating-low-prices-cutting-costs-or-care|nashriyot=The Heritage Foundation|qaralgan sana=September 2, 2014|sana=August 9, 2013}}</ref>.

== Iqtisodiyot tarmoqlarining tarkibi ==
{{Asosiy|Iqtisodiyot tarmoqlari boʻyicha AQSh iqtisodiyoti}}
[[Fayl:Wheat_harvest.jpg|thumb| [[Aydaho]]da [[bugʻdoy]] oʻrimi]]
Qoʻshma Shtatlar dunyodagi ikkinchi yirik tovar ishlab chiqaruvchi boʻlib, 2013-yilda sanoat ishlab chiqarishi 2,4 trillion AQSh dollarini tashkil etdi, yaʼni mamlakatning ishlab chiqarish hajmi Germaniya, Fransiya, Hindiston va Braziliyaning ishlab chiqarish hajmini birlashtirgandan koʻproq miqdorni tashkil etadi<ref name="imt">{{Veb manbasi|sarlavha=Manufacturing Output by Country|url=http://news.thomasnet.com/IMT/2013/03/14/china-widens-lead-as-worlds-largest-manufacturer/|nashriyot=imt|qaralgan sana=April 4, 2014|arxivsana=2013-07-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130727123309/http://news.thomasnet.com/IMT/2013/03/14/china-widens-lead-as-worlds-largest-manufacturer/}}</ref>. Uning asosiy tarmoqlariga neft, poʻlat, avtomobilsozlik, qurilish mashinasozligi, aerokosmika, qishloq xoʻjaligi mashinasozligi, telekommunikatsiya, kimyo, elektronika, oziq-ovqat, xalq isteʼmoli tovarlari, yogʻoch, togʻ-kon sanoati kiradi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Martin Crutsinger |date=April 20, 2007 |title=Factory jobs: 3 million lost since 2000 |work=USA Today |agency=Associated Press |url=https://www.usatoday.com/money/economy/2007-04-20-4155011268_x.htm |access-date=March 4, 2012}}</ref>.

AQSh samolyot ishlab chiqarish boʻyicha dunyoda yetakchilik qiladi, bu esa mamlakat sanoat mahsulotining katta qismini tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.cfr.org/backgrounder/how-us-aviation-infrastructure-works |sarlavha=How U.S. Aviation Infrastructure Works |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. [[Boeing]], [[Cessna]] (qarang: [[Textron]]), [[Lockheed Martin]] (qarang: [[Skunk Works]]) va [[General Dynamics]] kabi Amerika kompaniyalari dunyodagi fuqaro va harbiy samolyotlarning koʻp qismini Qoʻshma Shtatlardagi zavodlarda ishlab chiqaradi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nasa.gov/worldbook/aviation_worldbook.html|sarlavha=World Book at NASA|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100731165241/http://www.nasa.gov/worldbook/aviation_worldbook.html|arxivsana=July 31, 2010|qaralgan sana=March 5, 2022}}</ref>.

AQSh iqtisodiyotining ishlab chiqarish tarmogʻi soʻnggi bir necha yil ichida sezilarli ish oʻrinlarini yoʻqotdi<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://prospect.org/article/cost-free-trade|title=The Cost of Free Trade|last=Michael Lind|date=December 1, 2011|journal=The American Prospect|access-date=March 3, 2012}}</ref>. 2004-yil yanvar oyida bunday ish oʻrinlari soni 14,3 millionni tashkil etgan, bu 2000-yil iyulidan buyon 3 million ish oʻrni (17,5 foizga) va 1979-yildagi tarixiy choʻqqidan buyon taxminan 5,2 million ish oʻrni kamayganini koʻrsatadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.cbo.gov/doc.cfm?index=5078&type=0|sarlavha=What Accounts for the Decline in Manufacturing Employment?|sana=February 18, 2004|qaralgan sana=August 10, 2017}}</ref>. Poʻlat ishlab chiqaruvchi ishchilar soni 1980-yildagi 500 ming kishidan 2000-yilda 224 ming kishiga qisqargan<ref>"''[https://books.google.com/books?id=iOgfSDKecCcC&pg=PA4557 Congressional Record V. 148, Pt. 4, April 11, 2002 to April 24, 2002]''".</ref>.

[[Fayl:Survival rate of US start-ups, 1977–2012.svg|thumb|AQSh Aholini roʻyxatga olish byurosi tomonidan eʼlon qilingan statistik maʼlumotlarga koʻra, 2008-yilda biznesdagi „oʻlimlar“ soni biznesdagi „tugʻilganlar“ sonidan oʻzib keta boshlagan va bu tendensiya kamida 2012-yilgacha davom etgan <ref>{{Kitob manbasi|title=UNESCO Science Report: towards 2030|publisher=UNESCO Publishing|year=2015|isbn=978-9231001291|location=Paris|page=141|url=https://books.google.com/books?id=SDHwCgAAQBAJ}}</ref>]]
AQSh jahonda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning qariyb 18% qismini ishlab chiqarayotgan edi, bu ulush boshqa davlatlar raqobatbardosh ishlab chiqarish tarmoqlarini rivojlantirishi natijasida kamaydi<ref name="greyhill">{{Veb manbasi|sarlavha=Manufacturing Output by Country|url=http://greyhill.com/blog/2011/10/5/manufacturing-output-by-country.html|nashriyot=Greyhill Advisors|qaralgan sana=October 5, 2011}}</ref>. Ushbu doimiy hajmning oʻsishi davomida ish oʻrinlarining yoʻqolishi koʻplab omillar, jumladan, samaradorlikning oshishi, savdo va dunyoviy iqtisodiy tendensiyalarning natijasidir<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=What Accounts for the Decline in Manufacturing Employment?|url=http://www.cbo.gov/doc.cfm?index=5078&type=0|nashriyot=Congressional Budget Office|qaralgan sana=October 5, 2011}}</ref>. Bundan tashqari, telekommunikatsiya, farmatsevtika, samolyotsozlik, ogʻir mashinasozlik va boshqa sohalardagi oʻsish, kiyim-kechak, oʻyinchoqlar va boshqa yengil ishlab chiqarish kabi past darajadagi, past malakali sanoatdagi pasayish AQShdagi baʼzi ish joylarining yuqori malakali va yaxshi maoshli boʻlishiga olib keldi<ref>{{Jurnal manbasi|url=http://prospect.org/article/back-china|title=Back from China?|last=Harold Meyerson|date=November 29, 2011|journal=The American Prospect|access-date=March 4, 2012}}</ref>. Qoʻshma Shtatlarda ishlab chiqarishdagi ish oʻrinlarining qisqarishi Amerika kasaba uyushmalari bilan bogʻliqmi, xorijiy ish haqining kamayishi bilan bogʻliqmi yoki ikkalasi bilan bogʻliqmi degan koʻplab munozaralar boʻlib oʻtdi<ref name="Pope_2012">{{Yangiliklar manbasi |last=Carl Pope |author-link=Carl Pope (environmentalist) |date=January 18–20, 2012 |title=America's Dirty War Against Manufacturing: Part 1 |work=Bloomberg |url=https://www.bloomberg.com/news/2012-01-18/america-s-dirty-war-against-manufacturing-part-1-carl-pope.html |access-date=January 22, 2012}}</ref>.

AQShda yetishtiriladigan qishloq xoʻjaligi mahsulotlari orasiga [[bugʻdoy]], [[makkajoʻxori]], boshqa don, [[meva]], [[sabzavot]]lar, [[paxta]], [[Goʻsht|mol goʻshti]], [[Goʻsht|choʻchqa goʻshti]], [[Goʻsht|parranda goʻshti]], [[sut mahsulotlari]], [[Oʻrmonchilik|oʻrmon mahsulotlari]] va [[Baliqchilik|baliq]] kiradi<ref name="btb 22.01.2012">{{Veb manbasi|url=http://www.cepr.net/index.php/blogs/beat-the-press/hasnt-anyone-at-the-nyt-heard-of-exchange-rates|sarlavha=Hasn't Anyone at the NYT Heard of Exchange Rates?|muallif=Dean Baker|muallifhavola=Dean Baker|sana=January 22, 2012|ish=Beat the Press|nashriyot=Center for Economic and Policy Research|qaralgan sana=January 22, 2012|arxivsana=2015-04-03|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150403000757/http://www.cepr.net/index.php/blogs/beat-the-press/hasnt-anyone-at-the-nyt-heard-of-exchange-rates}}</ref>.

== Transport, energetika va telekommunikatsiya ==
{{Asosiy|AQShda energetika}}
[[Fayl:Map_of_current_Interstates.svg|thumb|Davlatlararo avtomobil yoʻllari tizimi {{Convert|46876|mi|km}}<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Interstate FAQ (Question #3)|nashriyot=Federal Highway Administration|yil=2006|url=http://www.fhwa.dot.gov/interstate/faq.htm#question3|qaralgan sana=March 4, 2009}}</ref>]]
[[Fayl:Houston_Ship_Channel_Barbours_Cut.jpg|thumb|Xyuston porti — Qoʻshma Shtatlardagi eng yirik portlardan biri.]]

=== Transport ===
==== Yoʻl ====
AQSh iqtisodiyotida odamlar va yuklarni tashiydigan avtomobil transport xizmati ham alohida oʻrin egallaydi<ref>{{Veb manbasi |url=https://heavyweighttransportinc.com/trucking-in-the-economy/ |sarlavha=The Role of Trucking in the U.S. Economy |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul }}{{Oʻlikhavola|date=noyabr 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Mamlakatda shaxsiy transport uchun 4 million milya (6,4 million km) umumiy foydalanishdagi yoʻllar tarmogʻi mavjud<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Public Road and Street Mileage in the United States by Type of Surface|url=http://www.rita.dot.gov/bts/sites/rita.dot.gov.bts/files/publications/national_transportation_statistics/html/table_01_04.html|ish=United States Department of Transportation|qaralgan sana=January 13, 2015|arxivsana=January 2, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150102141414/http://www.rita.dot.gov/bts/sites/rita.dot.gov.bts/files/publications/national_transportation_statistics/html/table_01_04.html}}</ref>, jumladan, AQShda 57,000 milya (91,700&nbsp;km) boʻlgan dunyodagi eng uzun avtomobil yoʻllari tizimlaridan biri qurilgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 22, 2011 |title=China Expressway System to Exceed US Interstates |work=New Geography |location=Grand Forks, ND |url=http://www.newgeography.com/content/002003-china-expressway-system-exceed-us-interstates |access-date=September 16, 2011}}</ref>. Dunyodagi ikkinchi yirik avtomobil bozori boʻlgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=January 8, 2010 |title=China overtakes US in car sales |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/business/2010/jan/08/china-us-car-sales-overtakes |access-date=July 10, 2011}}</ref> Qoʻshma Shtatlar jon boshiga avtomobilga egalik qilish boʻyicha dunyodagi eng yuqori koʻrsatkichga ega, yaʼni 1000 amerikalikka 765 ta mashina toʻgʻri keladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles|sarlavha=Motor vehicles statistics – countries compared worldwide|nashriyot=NationMaster|qaralgan sana=July 10, 2011}}</ref>. Shaxsiy transport vositalarining qariyb 40% qismini [[furgon]]lar, sport mashinalari yoki [[Yuk mashinasi|yengil yuk mashinalari]] tashkil etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|sarlavha=Household, Individual, and Vehicle Characteristics|nashriyot=U.S. Dept. of Transportation, Bureau of Transportation Statistics|ish=2001 National Household Travel Survey|qaralgan sana=August 15, 2007|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070929125403/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/html/section_01.html|arxivsana=September 29, 2007}}</ref>.

==== Temir yoʻl ====
Ommaviy tranzit harakati AQShdagi umumiy ish safarlarining 9% ini tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140924071956/http://www.policy.rutgers.edu/vtc/documents/TOD.Euro-Style_Planning-Renne-Wells.pdf|muallif=Renne, John L.|sarlavha=Emerging European-Style Planning in the United States: Transit-Oriented Development|yil=2003|nashriyot=Rutgers University|qaralgan sana=June 11, 2007|arxivsana=September 24, 2014}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html|sarlavha=NatGeo surveys countries' transit use: guess who comes in last|muallif=Benfield|ism=Kaid|nashriyot=Natural Resources Defense Council|sana=May 18, 2009|qaralgan sana=January 6, 2015|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150120234533/http://switchboard.nrdc.org/blogs/kbenfield/natgeo_surveys_countries_trans.html|arxivsana=January 20, 2015}}</ref>. Temir yoʻl orqali yuklarni tashish keng qamrovli boʻlsa-da, nisbatan kam sonli yoʻlovchilar (har yili taxminan 31 million) sayohat qilish uchun shaharlararo temir yoʻldan foydalanadilar, bu qisman mamlakat boʻylab aholi zichligi pastligiga ham bogʻliq<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gao.gov/products/GAO-07-15|sarlavha=Intercity Passenger Rail: National Policy and Strategies Needed to Maximize Public Benefits from Federal Expenditures|sana=November 13, 2006|nashriyot=U.S. Government Accountability Office|qaralgan sana=June 20, 2007}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |date=August 29, 2013 |title=The Economist Explains: Why Americans Don't Ride Trains |work=[[The Economist]] |url=https://www.economist.com/blogs/economist-explains/2013/08/economist-explains-18 |access-date=May 12, 2015}}</ref>. Biroq, Amtrak milliy shaharlararo yoʻlovchi temir yoʻl tizimiga boʻlgan talab 2000- va 2010-yillar orasida deyarli 37% ga oʻsdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Amtrak Ridership Records|url=http://www.amtrak.com/servlet/BlobServer?blobcol=urldata&blobtable=MungoBlobs&blobkey=id&blobwhere=1249227805921&blobheader=application%2Fpdf&blobhead|nashriyot=Amtrak|sana=June 8, 2011|qaralgan sana=February 29, 2012}}</ref>. Bundan tashqari, soʻnggi yillarda yengil temir yoʻl xizmatining rivojlanishi ortdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=McGill, Tracy |date=January 1, 2011 |title=3 Reasons Light Rail Is an Efficient Transportation Option for U.S. Cities |work=MetaEfficient |url=http://www.metaefficient.com/trains/master-2.html |access-date=June 14, 2013}}</ref>. [[Kaliforniya|Kaliforniya shtati]] hozirda mamlakatdagi birinchi tezyurar temir yoʻl tizimini qurmoqda.

==== Havo yoʻli ====
AQShdagi fuqarolik aviakompaniyasi butunlay xususiy mulkdir va 1978-yildan beri tartibga solinmagan, aksariyat yirik aeroportlar esa davlatga tegishli<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Privatization|url=http://www.downsizinggovernment.org/privatization|ish=downsizinggovernment.org|nashriyot=Cato Institute|qaralgan sana=December 27, 2014}}</ref>. Yoʻlovchilar tashish boʻyicha dunyodagi eng yirik uchta aviakompaniya AQShda joylashgan; American Airlines 2013-yilda US Airways tomonidan sotib olinganidan keyin birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.iata.org/publications/pages/wats-passenger-carried.aspx|sarlavha=Scheduled Passengers Carried|nashriyot=International Air Transport Association (IATA)|yil=2011|qaralgan sana=February 17, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131113175503/http://www.iata.org/publications/pages/wats-passenger-carried.aspx|arxivsana=November 13, 2013}}</ref>. Dunyodagi eng gavjum oʻttizta yoʻlovchi aeroportidan oʻn ikkitasi Qoʻshma Shtatlarda joylashgan, jumladan, ulardan eng gavjumi Hartsfield-Jackson Atlanta xalqaro aeroportidir<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.aci.aero/News/Releases/Most-Recent/2014/03/31/Preliminary-World-Airport-Traffic-and-Rankings-2013--High-Growth-Dubai-Moves-Up-to-7th-Busiest-Airport-|sarlavha=Preliminary World Airport Traffic and Rankings 2013 – High Growth Dubai Moves Up to 7th Busiest Airport – March 31, 2014|nashriyot=Airports Council International|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140401052319/http://www.aci.aero/News/Releases/Most-Recent/2014/03/31/Preliminary-World-Airport-Traffic-and-Rankings-2013--High-Growth-Dubai-Moves-Up-to-7th-Busiest-Airport-|arxivsana=April 1, 2014|sana=March 31, 2014|qaralgan sana=May 17, 2014}}</ref>.

=== Energetika ===
[[Fayl:Countries_by_Natural_Gas_Proven_Reserves_(2014).svg|thumb| Tabiiy gazning tasdiqlangan zaxiralari boʻyicha mamlakatlar (2014). Qoʻshma Shtatlar [[Tabiiy gazlar|tabiiy gaz]] zaxiralari boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinda turadi.]]
Qoʻshma Shtatlar umumiy foydalanish boʻyicha ikkinchi yirik [[Energetika sanoati|energiya]] isteʼmolchisidir<ref>{{Veb manbasi|muallif=Barr|ism=Robert|url=https://www.nbcnews.com/id/43327793|sarlavha=China surpasses US as top energy consumer – Business – Oil & energy – NBC News|ish=NBC News|qaralgan sana=April 21, 2012}}</ref>. AQSh aholi jon boshiga energiya isteʼmoli boʻyicha Kanada va boshqa qator mamlakatlardan keyin yettinchi oʻrinda turadi<ref>[https://web.archive.org/web/20061013182222/http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/tablee1c.xls World Per Capita Total Primary Energy Consumption,1980-2005] (MS Excel format)</ref><ref>World Resources Institute „[https://web.archive.org/web/20041212020102/http://earthtrends.wri.org/text/energy-resources/variable-351.html Energy Consumption: Consumption per capita]“ (2001).</ref>. Ushbu energiyaning asosiy qismi [[Qazib olinadigan yoqilg'i|qazib olinadigan yoqilgʻilardan]] olinadi: 2005-yilda mamlakat energiyasining 40 foizi neftdan, 23 foizi koʻmirdan va 23 foizi tabiiy gazdan olingani taxmin qilingan<ref name=":11" />. [[Yadro energetikasi|Yadro energiyasining]] 8,4% va [[qayta tiklanadigan energiya]]ning 6,8% ini gidroelektrik toʻgʻonlar taʼminlagan, ammo boshqa qayta tiklanadigan manbalar ham mavjud<ref name=":11">US Dept. of Energy, „[http://www.eia.doe.gov/emeu/aer/pdf/pages/sec1_3.pdf Annual Energy Report]“ (July 2006), Energy Flow diagram</ref>.

Amerikaning [[Neft import qiluvchi davlatlar|neft importiga]] qaramligi 1970-yildagi 24 foizdan 2005-yil oxiriga kelib 65 foizgacha oʻsdi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tertzakian |first=Peter |date=November 15, 2005 |title=The U.S. Senate's Oil Spill |work=Forbes |url=https://www.forbes.com/home/energyspecial/2005/11/15/energy-oil-exxonmobil-cx_pt_1116energy_tertzakian.html |url-status=dead |access-date=April 21, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060214225748/http://www.forbes.com/home/energyspecial/2005/11/15/energy-oil-exxonmobil-cx_pt_1116energy_tertzakian.html |archive-date=February 14, 2006}}</ref>. Mamlakatda transport eng yuqori isteʼmol stavkalariga ega boʻlib, 2006-yilda Qoʻshma Shtatlarda ishlatilgan neftning taxminan 69% qismi va Hirsch hisobotida hujjatlashtirilganidek, butun dunyo boʻylab neftdan foydalanishning 55% ini sarflagan<ref name="btstable4-3">{{Veb manbasi|url=http://www.rita.dot.gov/bts/sites/rita.dot.gov.bts/files/publications/national_transportation_statistics/html/table_04_03.html|sarlavha=Domestic Demand for Refined Petroleum Products by Sector|nashriyot=U.S. [[Bureau of Transportation Statistics]]|qaralgan sana=August 23, 2014}}</ref>.

2013-yilda Qoʻshma Shtatlar 2010-yildagi 3,377 milliard barrelga nisbatan kamroq, yaʼni 2,808 milliard barrel [[Neft|xom neft]] import qildi<ref>"[https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/petr.txt U. S. Imports of Crude Oil]".</ref>. Qoʻshma Shtatlar yoqilgʻining eng yirik importchisi boʻlsa-da, ''[[The Wall Street Journal]]'' 2011-yilda mamlakat soʻnggi 62 yil ichida birinchi marta yoqilgʻining sof eksportchisiga aylanish arafasida ekanligini xabar qildi. Gazetaning xabar berishicha, bu 2020-yilgacha davom etadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Pleven |first=Liam |date=November 30, 2011 |title=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052970203441704577068670488306242 |access-date=April 21, 2012}}</ref>. Aslida, 2011-yilda neft mamlakatdan eksport qilinadigan asosiy mahsulot edi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Kahn |first=Chris |date=December 31, 2011 |title=In a first, gas and other fuels top U.S. exports |page=4A |work=[[Florida Today]] |location=Melbourne, FL |url=http://www.floridatoday.com/usatoday/article/52298812?odyssey=mod_sectionstories |archive-url=https://web.archive.org/web/20120311011059/http://www.floridatoday.com/usatoday/article/52298812?odyssey=mod_sectionstories |archive-date=March 11, 2012}}</ref>.

=== Telekommunikatsiya ===
[[Internet]] AQShda ishlab chiqarilgan va mamlakatda dunyodagi koʻplab eng yirik telekommunikatsiya markazlari joylashgan<ref>[http://www.livinginternet.com/i/ii_ipto.htm „IPTO — Information Processing Techniques Office“] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140702210822/http://www.livinginternet.com/i/ii_ipto.htm}}, ''The Living Internet'', Bill Stewart (ed), January 2000.</ref>.

== Xalqaro savdo ==
{{Asosiy|AQShning xalqaro savdosi}}
[[Fayl:Protectionist measures taken 2008–2013 according to Global Trade Alert.png|thumb| Mamlakatlar boʻyicha 2008-yildan beri qoʻllangan [[Proteksionizm siyosati|proteksionizm]] choralari<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.globaltradealert.org/|sarlavha=Global Trade Alert – Independent monitoring of policies that affect world trade|ish=globaltradealert.org}}</ref>]]
Qoʻshma Shtatlar dunyodagi ikkinchi yirik savdo davlatidir<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=China overtakes US as world's largest goods trader |work=Financial Times |url=http://www.ft.com/cms/s/0/7c2dbd70-79a6-11e3-b381-00144feabdc0.html#axzz2q8OrFdV3 |access-date=January 10, 2014}}</ref>. Butun sayyora boʻylab muomalada katta miqdorda [[AQSH dollari|AQSh dollari]] mavjud; xalqaro savdoda foydalaniladigan mablagʻlarning qariyb 60% qismi AQSh dollarini tashkil etadi. Dollar xalqaro bozorlarda oltin va neft kabi tovarlar uchun standart valyuta birligi sifatida ham qoʻllanadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=Free exchange: Petrodollar profusion |work=The Economist |url=http://www.economist.com/node/21553424}}</ref>.

[[Shimoliy Amerika erkin savdo bitimi]] yoki NAFTA 1994-yilda dunyodagi eng yirik savdo bloklaridan birini yaratdi<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=North American Free Trade Agreement {{!}} History, Purpose, & Provisions|url=https://www.britannica.com/event/North-American-Free-Trade-Agreement|ish=Encyclopedia Britannica|qaralgan sana=March 24, 2020|til=en}}</ref><ref>{{Veb manbasi|sarlavha=North American Free Trade Agreement (NAFTA) {{!}} United States Trade Representative|url=https://ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/north-american-free-trade-agreement-nafta|ish=ustr.gov|qaralgan sana=March 24, 2020|arxivsana=2020-05-08|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200508182542/https://ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/north-american-free-trade-agreement-nafta}}</ref>.

1976-yildan beri AQSh boshqa davlatlar bilan tovar savdosi defitsitini, 1982-yildan esa joriy hisob taqchilligini saqlab qoldi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.jstor.org/stable/2534513 |sarlavha=The Persistence of the U.S. Trade Deficit |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Shunga qaramay, mamlakatning xizmatlar savdosidagi uzoq yillik profitsiti saqlanib qoldi va 2013-yilda rekord darajadagi 231 mlrd AQSh dollariga yetdi<ref name="Exports-Imports">{{Veb manbasi|url=https://www.bea.gov/newsreleases/international/trade/2015/pdf/trad1214.pdf|sarlavha=U.S. International Trade in Goods and Services|nashriyot=BEA|sana=February 5, 2015|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2017-09-06|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170906091430/https://www.bea.gov/newsreleases/international/trade/2015/pdf/trad1214.pdf}}</ref>.

AQSh [[Savdo balansi|savdo kamomadi]] 2016-yildagi 502 milliard dollardan 2017-yilda 552 milliard dollarga, yaʼni 50 milliard dollarga yoki 10%ga oshgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?graph_id=474908&rn=8252|sarlavha=FRED – Trade Balance, Goods and Services, Balance of Payments Basis|sana=January 1992}}</ref>. 2017-yil davomida umumiy import 2,90 trillion dollarni, eksport esa 2,35 dollarni tashkil etgan<ref name=":12" />. Tovarlarning sof taqchilligi 807 mlrd dollarni tashkil etib, xizmatlar boʻyicha sof profitsit esa 255 mlrd dollarni tashkil etgan<ref name=":12">{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/foreign-trade/statistics/historical/index.html|sarlavha=U.S. International Trade in Goods and Services{{snd}}Historical Series}}</ref>.

Amerikaning oʻnta yirik savdo hamkorlari — Xitoy, Kanada, Meksika, Yaponiya, Germaniya, Janubiy Koreya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Hindiston va Tayvan<ref name="auto"/>. Xitoy bilan tovar savdosi kamomadi 2016-yildagi 347 mlrd dollardan oshdi va 2017-yilda 376 milliard dollarni tashkil etib, 30 milliard dollarga yoki 8% ga oshgan. 2017-yilda AQShda Meksika bilan 71 mlrd dollarlik va{{Nbsp}}Kanada bilan 17 mlrd dollarlik tovarlar savdosi kamomadi bor edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.census.gov/foreign-trade/balance/index.html|sarlavha=Census – Foreign Trade – Balance by Partner Country}}</ref>.

KOF Globallashuv indeksi va AT Kearney/Foreign Policy Magazine tomonidan oʻtkazilgan Globallashuv indeksiga koʻra, AQSh nisbatan yuqori darajadagi [[globallashuv]] darajasiga ega. AQSh ishchilari dunyodagi barcha pul oʻtkazmalarining uchdan bir qismini joʻnatadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.finfacts.com/irelandbusinessnews/publish/article_10001284.shtml|sarlavha=IMF: US accounts for one-third of annual remittances to Developing Countries of 77200bn|nashriyot=Finfacts.com|qaralgan sana=April 21, 2012}}</ref>.

{| class="wikitable"
! colspan="10" |<big>2014-yildagi savdo balansi (faqat tovarlar)</big><ref>{{Yangiliklar manbasi |title=This chart shows how America stacks up in trade with everyone in the world |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/balance-of-goods-us-trading-partners-from-goldman-sachs-2017-5 |access-date=2018-03-20}}</ref>
|-
!
!Xitoy
!Yevro hududi
!Yaponiya
!Meksika
!Tinch okeani
!Kanada
!Yaqin Sharq
!Lotin Amerikasi
! style="background: #91A3B0" |Jami mahsulot boʻyicha
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Kompyuter'''
| style="background: #FA6E79" |−151.9
|3.4
|−8.0
|−11.0
| style="background: #FA6E79" |−26.1
| style="background: #A4C639" |20.9
|5.8
|12.1
| style="background: red" |{{Center|'''−155.0'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Neft, gaz, minerallar'''
|1.9
|6.4
|2.4
| style="background: #FA6E79" |−20.8
|1.1
| style="background: #FA6E79" |−79.8
| style="background: #FA6E79" |−45.1
| style="background: #FA6E79" |−15.9
| style="background: red" |{{Center|'''−149.7'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Transport'''
|10.9
| style="background: #FA6E79" |−30.9
| style="background: #FA6E79" |−46.2
| style="background: #FA6E79" |−59.5
|−0.5
|−6.1
| style="background: #A4C639" |17.1
|8.8
| style="background: red" |{{Center|'''−106.3'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Kiyim-kechak'''
| style="background: #FA6E79" |−56.3
|−4.9
|0.6
|−4.2
|−6.3
|2.5
|−0.3
|−1.1
| style="background: red" |{{Center|'''−69.9'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Elektr jihozlari'''
| style="background: #FA6E79" |−35.9
|−2.4
|−4.0
|−8.5
|−3.3
|10.0
|1.8
|2.0
| style="background: red" |{{Center|'''−40.4'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Boshqa ishlab chiqarish'''
| style="background: #FA6E79" |−35.3
|4.9
|2.7
|−2.8
|−1.4
|5.8
|−1.5
|1.8
| style="background: red" |{{Center|'''−25.8'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Mebel'''
| style="background: #FA6E79" |−18.3
|−1.2
|0.0
|−1.6
|−2.1
|0.4
|0.2
|0.0
| style="background: red" |{{Center|'''−22.6'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Mashinasozlik'''
| style="background: #FA6E79" |−19.9
| style="background: #FA6E79" |−27.0
| style="background: #FA6E79" |−18.8
|3.9
|7.6
| style="background: #A4C639" |18.1
|4.5
|9.1
| style="background: red" |{{Center|'''−22.4'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Birlamchi metallar'''
|−3.1
|3.1
|−1.8
|1.0
|1.9
|−8.9
|−0.9
|−10.4
| style="background: red" |{{Center|'''−19.1'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Tayyor metallar'''
| style="background: #FA6E79" |−17.9
|−5.9
|−3.5
|2.8
|−4.3
|7.3
|1.2
|1.9
| style="background: red" |{{Center|'''−18.5'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Plastmassalar'''
| style="background: #FA6E79" |−15.7
|−1.9
|−2.0
|5.7
|−4.1
|2.6
|−0.1
|0.5
| style="background: red" |{{Center|'''−15.0'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Toʻqimachilik'''
|−12.3
|−1.1
|−0.3
|2.8
|−4.6
|1.5
|−0.9
|0.2
| style="background: red" |{{Center|'''−14.7'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Ichimliklar, tamaki'''
|1.3
|−9.9
|0.6
|−3.3
|0.0
|1.0
|0.2
|−0.6
| style="background: red" |{{Center|'''−10.6'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Metall boʻlmagan minerallar'''
|−6.1
|−1.9
|−0.4
|−1.2
|0.1
|1.9
|−0.5
|−0.8
| style="background: red" |{{Center|'''−8.9'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Qogʻoz'''
|−2.7
|1.2
|1.1
|4.3
|1.2
|−9.8
|0.9
|−1.9
| style="background: red" |{{Center|'''−5.8'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Kimyoviy moddalar'''
|−3.9
| style="background: #FA6E79" |−39.5
|−1.5
| style="background: #A4C639" |19.1
|3.2
|4.6
|−2.4
| style="background: #A4C639" |15.8
| style="background: red" |{{Center|'''−4.7'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Oziq-ovqat'''
|0.7
|−3.6
|6.1
|4.9
|0.9
|0.1
|1.4
|−1.1
| style="background: green" |{{Center|'''9.5'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Qishloq xoʻjaligi'''
| style="background: #A4C639" |17.8
|6.2
|7.3
|−3.0
|5.7
|−0.8
|2.8
|−6.5
| style="background: green" |{{Center|'''29.5'''}}
|-
| style="background: #91A3B0" |'''Neft va neft mahsulotlari'''
|0.6
|−1.2
|0.1
| style="background: #A4C639" |16.6
|−2.0
|−0.1
|0.6
| style="background: #A4C639" |18.3
| style="background: green" |{{Center|'''32.9'''}}
|-
!Mamlakat/Hudud boʻyicha jami
! style="background: red" |−346.1
! style="background: red" |−106.1
! style="background: red" |−65.6
! style="background: red" |−54.9
! style="background: red" |−33.0
! style="background: red" |−29.0
! style="background: red" |−15.1
! style="background: green" |32.3
!
|}

== Moliyaviy holati ==
{{Asosiy|AQShning moliyaviy holati}}
AQShning uy xoʻjaliklari va notijorat sof boyligi 2018-yilning 1-choragida birinchi marta 100 trillion dollardan oshdi; 2012-yilning 4-choragidan buyon rekordlar oʻrnatayotgan edi<ref>{{Veb manbasi|url=https://fred.stlouisfed.org/series/TNWBSHNO|sarlavha=FRED – Household and Non-Profit Net Worth|sana=October 1945}}</ref>. AQSh federal hukumati qarzi yoki „milliy qarz“ 2018-yil may oyida 21,1 trillion dollarni tashkil etdi, bu esa 100% YaIMdan sal koʻproq<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.treasurydirect.gov/govt/reports/pd/mspd/mspd.htm|sarlavha=Treasury Direct – Monthly Statement of the Public Debt|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2020-02-13|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200213153409/https://www.treasurydirect.gov/govt/reports/pd/mspd/mspd.htm}}</ref>. Davlat qarzining „jamoat tomonidan ushlab turilgan qarz“ deb nomlangan kichik toʻplamidan foydalangan holda, AQSh qarzi 2017-yilda YaIMning taxminan 77% ini tashkil etdi va ushbu koʻrsatkich boʻyicha mamlakat jahon davlatlari orasida 43-oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|sarlavha=CIA World Factbook – USA|sana=February 16, 2022}}</ref>. [[Buyuk turgʻunlik davri|Jahon moliyaviy inqirozi]] va uning oqibatlari natijasida aholining qarzlari sezilarli darajada oshdi. Mamlakat qarzi 2028-yilga kelib 100% yalpi ichki mahsulotga yetgunicha oʻsishda davom etishi kutilmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/53651|sarlavha=CBO. Budget & Economic Outlook 2018–2028|sana=April 9, 2018}}</ref>.

AQSh davlat qarzi 1980-yilda 909 mlrd dollarni tashkil etgan, bu Amerika yalpi ichki mahsulotining (YaIM) 33% iga teng edi; 1990-yilga kelib, bu raqam 3,2 trillion dollardan koʻproqqa oʻsdi — YaIMning 56% qismi<ref>[https://web.archive.org/web/20100201131532/http://www.whitehouse.gov/omb/budget/fy2010/assets/hist.pdf FY 2010 Budget Historical Tables. pp. 127-28].</ref>. 2001-yilda davlat qarzi 5,7 trillion dollarni tashkil etdi; ammo qarzning YaIMga nisbati 1990-yildagi darajasida saqlanib qoldi<ref>"[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article742188.ece US spends its way to 28 Eiffel towers: made out of pure gold] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070214085759/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article742188.ece |date=2007-02-14 }}".</ref>. Keyingi oʻn yil ichida qarz darajasi tez oʻsdi va 2010-yil 28-yanvarda AQSh qarzining chegarasi 14,3 trillion dollarga koʻtarildi<ref>"[https://www.reuters.com/article/idUSTRE60R5DK20100128?type=politicsNews Senate backs increase in debt limit to $14.3{{Nbsp}}trillion]".</ref>. 2010-yilgi Amerika Qoʻshma Shtatlari federal byudjetiga asoslanib, umumiy davlat qarzi 2009-yil boshidagi taxminan 80% darajasiga nisbatan yalpi ichki mahsulotning qariyb 100% qismigacha oʻsadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gpoaccess.gov/usbudget/fy10/pdf/summary.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111010084418/http://www.gpoaccess.gov/usbudget/fy10/pdf/summary.pdf|arxivsana=October 10, 2011|sarlavha=2010 Budget-Summary Tables S-13 and S-14|qaralgan sana=July 21, 2014}}</ref>. [[Oq uy]]ning hisob-kitoblariga koʻra, hukumatning xizmat koʻrsatish sohasidagi qarzi 2009-yildagi 202 mlrd dollardan<ref>"[http://www.abc.net.au/news/stories/2009/12/15/2771641.htm?site=thedrum Debt has become Americaʼs life blood]".</ref> 2019-yilda 700 mlrd dollargacha oshgan<ref>"[https://www.nytimes.com/2009/11/23/business/23rates.html?_r=1 Wave of Debt Payments Facing US Government]".</ref>.

AQSh gʻaznachiligi statistikasi shuni koʻrsatadiki, 2006-yil oxirida AQSH fuqarosi boʻlmagan kishilar va muassasalar federal qarzning 44 foiziga ega boʻlgan<ref>"[http://www.gpoaccess.gov/usbudget/fy08/pdf/spec.pdf Analytical Perspectives of the FY 2008 Budget] {{webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100107153657/http://www.gpoaccess.gov//usbudget/fy08/pdf/spec.pdf |date=7-yanvar, 2010}}".</ref>. 2014-yil holatiga koʻra, Xitoy 1,26 trillion dollarga ega gʻaznachilik obligatsiyalari bilan AQSh davlat qarzining eng yirik xorijiy moliyachisi hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.treasury.gov/ticdata/Publish/mfh.txt|sarlavha=Major Foreign Holders of Treasury Securities|sana=July 2014|nashriyot=United States Department of the Treasury|qaralgan sana=August 23, 2014|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151017031710/http://www.treasury.gov/ticdata/Publish/mfh.txt|arxivsana=October 17, 2015}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlarning 2014-yildagi umumiy moliyaviy holati 269,6 trillion dollarlik uy xoʻjaliklari, korxonalar va hukumatlarga tegishli boʻlgan aktivlarni oʻz ichiga olgan va bu Amerika Qoʻshma Shtatlarining yillik yalpi ichki mahsulotidan 15,7 baravar koʻp edi<ref name="2014Q1flowoffunds">
{{Veb manbasi|url=http://www.federalreserve.gov/releases/z1/current/z1.pdf|sarlavha=Z.1 Financial Accounts of the United States – Flow of Funds, Balance Sheets, and Integrated Macroeconomic Accounts – First Quarter 2014|muallif=Federal Reserve|sana=2014-06-05|qaralgan sana=July 3, 2010|arxivurl=https://web.archive.org/web/20100702134328/http://www.federalreserve.gov/releases/Z1/current/z1.pdf|arxivsana=July 2, 2010|muallifhavola=Federal Reserve}}</ref>. Shu davrdagi qarzlar 145,8 trillion dollarni tashkil etadi, bu esa yillik yalpi ichki mahsulotning qariyb 8,5 barobariga teng edi<ref name="2005to2013flowoffunds">
{{Veb manbasi|url=http://www.federalreserve.gov/releases/z1/current/annuals/a2005-2013.pdf|sarlavha=Z.1 Financial Accounts of the United States – Flow of Funds, Balance Sheets, and Integrated Macroeconomic Accounts – Historical Annual Tables 2005–2013|muallif=Federal Reserve|sana=2014-06-05|arxivurl=https://web.archive.org/web/20140813015931/http://www.federalreserve.gov/releases/z1/Current/annuals/a2005-2013.pdf|arxivsana=August 13, 2014|muallifhavola=Federal Reserve}}</ref>.

2010-yildan beri AQSh gʻaznachiligi davlat qarzi boʻyicha salbiy real foiz stavkalarini qayd etmoqda<ref>Saint Louis Federal Reserve (2012) [http://research.stlouisfed.org/fred2/series/DFII5 „5-Year Treasury Inflation-Indexed Security, Constant Maturity“] FRED Economic Data chart from government debt auctions (the x-axis at y=0 represents the inflation rate over the life of the security)</ref>. [[Inflatsiya|Inflyatsiya]] darajasidan yuqori boʻlgan bunday koʻrsatkichlar bozor yetarlicha past xatarli alternativ tovarlar mavjud emasligiga ishonganda yoki sugʻurta kompaniyalari, [[pensiya]]lar hamda obligatsiyalar, pul bozori va muvozanatli investitsiya fondlari kabi mashhur institutsional investitsiyalar talab qilinganda yoki xavfdan himoya qilish uchun gʻaznachilik qimmatli qogʻozlariga yetarlicha katta miqdorda sarmoya kiritganida yuzaga keladi<ref name="liquidation">Carmen M. Reinhart and M. Belen Sbrancia (March 2011) [http://www.imf.org/external/np/seminars/eng/2011/res2/pdf/crbs.pdf „The Liquidation of Government Debt“] National Bureau of Economic Research working paper No. 16893</ref>. Amerikalik iqtisodchi Lawrence Summersning taʼkidlashicha, bunday past stavkalarda davlat qarzi soliq toʻlovchining pulini tejaydi va kredit qobiliyatini yaxshilaydi<ref>Lawrence Summers (June 3, 2012) [https://web.archive.org/web/20120605042224/http://blogs.reuters.com/lawrencesummers/2012/06/03/breaking-the-negative-feedback-loop/ „Breaking the negative feedback loop“] ''Reuters''</ref>.

1940-yillarning oxiri va 1970-yillarning boshlarida AQSh va Buyuk Britaniya salbiy real foiz stavkalaridan foydalangan holda oʻz qarz yukini har oʻn yilda YaIMning 30—40% qismigacha kamaytirdi, biroq davlat qarzi stavkalari bundan keyin ham shunday past darajada qolishiga kafolat yoʻq edi<ref name="liquidation" /><ref>William H. Gross (May 2, 2011) [http://www.pimco.com/EN/insights/pages/the-caine-mutiny-part-2.aspx „The Caine Mutiny (Part 2)“] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121013181717/http://www.pimco.com/EN/Insights/Pages/The-Caine-Mutiny-Part-2.aspx |date=2012-10-13 }} ''PIMCO Investment Outlook''</ref>. 2012-yil yanvar oyida qimmatli qogʻozlar sanoati va moliya bozorlari assotsiatsiyasining AQSh gʻaznachilik qarzlari boʻyicha maslahat qoʻmitasi bir ovozdan davlat qarzlarini manfiy mutlaq foiz stavkalaridan ham pastroq foizda auksionga qoʻyishga ruxsat berishni tavsiya qildi<ref>U. S. Treasury (January 31, 2012) [http://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1404.aspx „Minutes of the Meeting of the Treasury Borrowing Advisory Committee of the Securities Industry and Financial Markets Association“]</ref>.

== Valyuta va markaziy bank ==
{{Asosiy|AQSh dollari}}
[[Fayl:Marriner_S._Eccles_Federal_Reserve_Board_Building.jpg|right|thumb| Federal zaxira tizimi AQShning markaziy bank tizimidir.]]
[[AQSh dollari|Amerika Qoʻshma Shtatlari dollari]] AQShning milliy [[pul birligi]]dir<ref>{{Veb manbasi |url=https://investopedia.com/terms/forex/u/usd-united-states-dollar.asp |sarlavha=What Is USD (United States Dollar)? Definition, Uses, Importance |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. AQSh dollari xalqaro operatsiyalarda eng koʻp qoʻllanadigan valyuta hisoblanadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.federalreserve.gov/pf/pdf/pf_4.pdf|sarlavha=The Implementation of Monetary Policy – The Federal Reserve in the International Sphere|qaralgan sana=April 21, 2012}}</ref>. Bir qancha davlatlar undan [[Valyuta almashtirish|rasmiy valyuta]] sifatida foydalanadi, boshqa koʻp mamlakatlarda esa bu [[de facto valyuta]] hisoblanadi<ref>Benjamin J. Cohen, ''The Future of Money'', Princeton University Press, 2006, {{ISBN|0691116660}}; ''cf.'' „the dollar is the de facto currency in Cambodia“, Charles Agar, ''Frommer’s Vietnam'', 2006, {{ISBN|0471798169}}, p. 17</ref>.

Federal hukumat past inflyatsiya, yuqori iqtisodiy oʻsish va past ishsizlikni saqlab qolish uchun [[pul-kredit siyosati]]dan (foiz stavkalarining oʻzgarishi kabi mexanizmlar orqali pul taklifini nazorat qilish) va fiskal siyosatdan (soliqlar va xarajatlar) foydalanishga harakat qiladi<ref name="federalreserve.gov"/>. Mamlakatda Federal zaxira banki deb nomlanuvchi xususiy [[markaziy bank]] 1913-yilda barqaror valyuta va [[pul-kredit siyosati]]ni taʼminlash uchun tashkil etilgan. AQSh dollari dunyodagi eng barqaror valyutalardan biri sifatida qabul qilingan va koʻplab davlatlar oʻz valyutalarini AQSh dollari zaxiralari bilan saqlaydi<ref name="Benjamin J. Cohen 2006, p. 17">Benjamin J. Cohen, ''The Future of Money'', Princeton University Press, 2006, {{ISBN|0691116660}}; ''cf.'' „the dollar is the de facto currency in Cambodia“, Charles Agar, ''[[Frommer|Frommer’s]] Vietnam'', 2006, {{ISBN|0471798169}}, p. 17</ref>.

AQSh dollari dunyoning asosiy zaxira valyutasi sifatidagi mavqeini saqlab qolgan<ref>"[https://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/stephanieflanders/2009/01/biggest_game_in_town.html Biggest game in town]".</ref>. Dunyo boʻylab saqlanadigan valyuta zaxiralarining deyarli uchdan ikki qismi AQSh dollarida saqlanadi, keyingi eng mashhur valyuta [[yevro]] esa taxminan 25% ni tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.imf.org/external/np/sta/cofer/eng/cofer.pdf|sarlavha=Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves (COFER) – June 30, 2011|qaralgan sana=April 21, 2012}}</ref>. AQSh davlat qarzining oʻsishi va bu koʻrsatkichni miqdoriy yumshatish baʼzilarning AQSh dollarining jahon zaxira valyutasi maqomini yoʻqotishini taxmin qilishiga sabab boʻldi, ammo, bu bashoratlar hali amalga oshmadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Rooney, Ben |date=February 10, 2011 |title=IMF calls for dollar alternative |publisher=CNN |url=https://money.cnn.com/2011/02/10/markets/dollar/index.htm |access-date=March 28, 2012}}</ref>.

== Korrupsiya ==
{{Asosiy|AQShda korrupsiya}}
2019-yilda Qoʻshma Shtatlar Transparency Internationalning [[korrupsiyani idrok etish indeksi]]da 100 balldan 69 ball bilan 23-oʻrinni [[AQShda korrupsiya|egalladi]]<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.transparency.org/cpi2019|sarlavha=2019 - Cpi|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2020-01-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20200123102925/https://www.transparency.org/cpi2019}}</ref>. Mamlakat bu indeksda 2018-yilda 100 balldan 71 ball olgan edi; kelasi yildagi koʻrsatkich korrupsiya darajasi yaxshilanganligini bildirmoqda<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.transparency.org/cpi2018|sarlavha=2018 - Cpi|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2019-04-27|arxivurl=https://web.archive.org/web/20190427092026/https://www.transparency.org/cpi2018}}</ref>.

== Qonun va hukumat ==
Qoʻshma Shtatlar biznes yuritish qulayligi indeksi boʻyicha 2012-yilda 4-oʻrinni, 2012-yilda Fraser instituti tomonidan aniqlangan dunyoning iqtisodiy erkinligi indeksida 18-oʻrinni, 2012-yilda ''[[The Wall Street Journal]]'' va The Heritage Foundation tomonidan tuzilgan [[iqtisodiy erkinlik indeksi]]da 10-oʻrinni egalladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/economic-freedom-of-the-world-2012-rev.pdf |sarlavha=Economic Freedom of the World |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 2014-yilgi global savdo hisobotida 15-oʻrin<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=Enabling Trade Index 2014|url=http://widgets.weforum.org/global-enabling-trade-report-2014/|ish=World Economic Forum}}</ref> va [[Global raqobatbardoshlik indeksi|global raqobatbardoshlik hisobotida]] 3-oʻringa ega boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|sarlavha=2014 Global Competitiveness Report|url=http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalCompetitivenessReport_2014-15.pdf}}</ref>.

''[[The Wall Street Journal]]'' va The Heritage Foundation tomonidan eʼlon qilingan 2014-yilgi [[iqtisodiy erkinlik indeksi]]ga koʻra, AQSh iqtisodiy jihatdan eng erkin davlatlar oʻntaligidan chiqib ketdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702303848104579308811265028066 |sarlavha=America's Dwindling Economic Freedom |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Qoʻshma Shtatlar yetti yillik iqtisodiy erkinlik barqaror ravishda pasayib borib, buni amalga oshirgan yagona davlatdir<ref name="US economic freedom">{{Veb manbasi|sarlavha=2014 Index of Economic Freedom – United States|url=http://www.heritage.org/index/country/unitedstates|nashriyot=Heritage Foundation|qaralgan sana=January 14, 2014|arxivsana=2012-03-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120320134206/http://www.heritage.org/index/country/unitedstates}}</ref>. Indeks har bir davlatning erkin tadbirkorlikka boʻlgan majburiyatini 0 dan 100 gacha boʻlgan shkalada oʻlchaydi. Iqtisodiy erkinlikni yoʻqotgan va past koʻrsatkichlarga ega boʻlgan mamlakatlar iqtisodiy turgʻunlik, ishsizlikning yuqori darajasi va ijtimoiy sharoitlarning pasayishi xavfi ostida qolgan boʻladi<ref name="wsj miller">{{Yangiliklar manbasi |last=Terry |first=Miller |date=2014-yil 13-yanvar |title=America's Dwindling Economic Freedom Regulation, taxes and debt knock the U.S. out of the world's top 10 |work=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702303848104579308811265028066?mg=reno64-wsj&url=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2FSB10001424052702303848104579308811265028066.html |access-date=January 14, 2014}}</ref><ref name="Index of economic freedom">{{Veb manbasi|sarlavha=2014 Index of Economic Freedom|url=http://www.heritage.org/index/ranking|nashriyot=Heritage Foundation|qaralgan sana=January 14, 2014|arxivsana=2017-09-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170916153902/http://www.heritage.org/index/ranking}}</ref>. 2014-yilgi iqtisodiy erkinlik indeksi Qoʻshma Shtatlarga 75,5 ball berdi va u dunyodagi eng erkin iqtisodiyot reytingida oʻn ikkinchi oʻrinni egalladi. Mamlakat ikki marta bu oʻrindan pastga tushdi va uning koʻrsatkichi 2013-yildagidan yarim ball past boʻldi<ref name="US economic freedom" />.

=== Tartibga solish ===
[[Fayl:BankingCrises.svg|thumb|1800-yildan beri har yili bank inqiroziga uchragan mamlakatlar soni. Bu „''This Time is Different: Eight Centuries of Financial Folly“ kitobida'' bor-yoʻgʻi 70 ta mamlakatni qamrab olgan<ref>{{Veb manbasi |url=http://www.reinhartandrogoff.com/ |sarlavha=This Time is Different |muallif=Carmen M. Reinhart |nashriyot=Anchor Media Works |ish=reinhartandrogoff.com}}</ref>. Umumiy oʻsish tendensiyasi koʻplab omillar bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Ulardan biri oʻz mehnati uchun pul oladigan odamlar foizining bosqichma-bosqich oʻsishidir. Ushbu grafikning dramatik xususiyati 1945-yildan 1971-yilgacha Bretton Woods kelishuvi davrida bank inqirozlarining deyarli yoʻqligidir. Reinhart va Rogoff (2009) tomonidan olib borilgan tahlil deyarli bir xil natija bergan (rasm).]]
AQSh federal hukumati xususiy tadbirkorlikni turli yoʻllar bilan tartibga soladi. Reglament ikkita umumiy toifaga boʻlinadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://usa.usembassy.de/etexts/oecon/chap6.htm |sarlavha=The Role of Government in the Economy |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

Baʼzi harakatlar toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita narxlarni nazorat qilish bilan olib boriladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/Series/Back-to-Basics/Fiscal-Policy |sarlavha=FISCAL POLICY: TAKING AND GIVING AWAY |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Anʼanaga koʻra, hukumat elektr energiyasi kabi davlat tomonidan tartibga solinadigan [[monopoliya]]larni yaratishga harakat qildi va shu bilan birga narxlarni ularga normal foyda keltiradigan darajada qoʻyilishiga ruxsat berdi. Baʼzida hukumat iqtisodiy nazoratni boshqa sanoat turlariga nisbatan qoʻllashni ham kengaytirdi. [[Buyuk depressiya]]dan keyingi yillarda u tez oʻzgaruvchan talab va taklifga javoban vahshiyona oʻzgarib turadigan qishloq xoʻjaligi mahsulotlari narxlarini barqarorlashtirish uchun murakkab tizimni ishlab chiqdi. Bir qator boshqa sohalar — yuk tashish va keyinchalik aviakompaniyalar — narxlarni pasaytirish zararli deb hisoblagan narsalarni cheklash orqali mamlakat tartibga solishda muvaffaqiyat qozondi, bu jarayon tartibga solishni qoʻlga olish deb ataladi<ref name="ReferenceA">Regulation and Control in the U. S. Economy: About.com</ref>.

Iqtisodiy tartibga solishning yana bir shakli, monopoliyaga qarshi qonun toʻgʻridan-toʻgʻri tartibga solishga ehtiyoj qolmasligi uchun bozor kuchlarini oshirishga qaratiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.thoughtco.com/regulation-and-control-in-the-us-economy-1147549 |sarlavha=Regulation and Control in the U.S. Economy |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Hukumat va baʼzan xususiy partiyalar monopoliyaga qarshi qonunni qoʻllab, raqobatni asossiz ravishda cheklaydigan amaliyotlar yoki qoʻshilishlarni taqiqlaydi<ref name="ReferenceA" />.

Qoʻshma Shtatlardagi banklarni tartibga solish, aksariyat faqat bitta bank regulyatoriga ega boʻlgan boshqa G10 mamlakatlariga nisbatan juda tarqoq<ref>{{Veb manbasi |url=https://thefinancialbrand.com/news/bank-culture/comparing-united-states-canadian-banking-systems-54467/ |sarlavha=The Differences Between Banking in the US and Canada |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. AQShda bank ishi federal va shtat darajasida tartibga solinadi. AQSh, shuningdek, dunyodagi eng yuqori tartibga solinadigan bank muhitiga ega mamlakat; biroq, bu koʻpgina meʼyoriy-huquqiy hujjatlar asosida emas, aksincha, shaxsiy daxlsizlik, oshkor qilish, firibgarlikning oldini olish, jinoiy daromadlarni legallashtirish, terrorizmga qarshi kurash, sudxoʻrlik bilan bogʻliq kreditlarga qarshi kurashish va daromadi past boʻlgan qatlamlarga kredit berishni ragʻbatlantirish bilan amalga oshirilgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://thefinancialbrand.com/news/bank-culture/comparing-united-states-canadian-banking-systems-54467/ |sarlavha=The Differences Between Banking in the US and Canada |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

1970-yillardan boshlab hukumat aholi salomatligi va xavfsizligini yaxshilash yoki sogʻlom atrof-muhitni saqlash kabi ijtimoiy maqsadlarga erishish uchun xususiy kompaniyalar ustidan nazoratni amalga oshirdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK218227/ |sarlavha=Public Health as a Problem-Solving Activity: Barriers to Effective Action |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Masalan, mehnatni muhofaza qilish va sogʻliqni saqlash boshqarmasi ish joyida xavfsizlik standartlarini taʼminlaydi va qoʻllaydi, shuningdek, Qoʻshma Shtatlar atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi havo, suv va yer resurslarini saqlash uchun standartlar hamda qoidalarni taqdim etadi. AQSh [[oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi]] qaysi dorilar bozorga chiqishini tartibga soladi, shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlariga qoʻyiladigan standartlarini taqdim etadi<ref name="ReferenceA" />.

Amerikaning tartibga solishga boʻlgan munosabati <nowiki>XX</nowiki> asrning oxirgi oʻttiz yilligida sezilarli darajada oʻzgardi<ref name=":18">{{Veb manbasi |url=https://usa.usembassy.de/etexts/oecon/chap2.htm |sarlavha=How the U.S. Economy Works |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. 1970-yillardan boshlab siyosatchilar iqtisodiy tartibga solish aviakompaniyalar va yuk tashish kabi sohalaridagi isteʼmolchilarning hisobiga kompaniyalarni himoya qilishiga ishonchi ortdi. Shu bilan birga, texnologik oʻzgarishlar bir paytlar tabiiy monopoliya hisoblangan telekommunikatsiya kabi baʼzi tarmoqlarda yangi raqobatchilarni paydo qildi. Ikkala oʻzgarishlar ham tartibga solishni yengillashtiradigan bir qator qonunlar ishlab chiqarilishiga olib keldi<ref name="ReferenceA" />.

Amerikaning ikkita eng nufuzli siyosiy partiyalari rahbarlari 1970-, 1980- va 1990-yillarda iqtisodiy tartibga solishni umuman yoqlagan boʻlsa-da, ijtimoiy maqsadlarga erishish uchun moʻljallangan qoidalarga nisbatan kamroq eʼtibor qaratdi<ref name=":18" />. Ijtimoiy tartibga solish [[Buyuk depressiya|Depressiya]] hamda [[Ikkinchi jahon urushi]]dan keyingi yillarda va yana 1960- hamda 1970-yillarda tobora kuchli ahamiyat kasb etdi. 1980-yillarda hukumat bunday tartibga solish [[Erkin bozor|erkin tadbirkorlikka]] xalaqit beradi, biznesni yuritish xarajatlarini oshiradi va shu bilan inflyatsiyaga yordam beradi, degan gʻoyaga asoslanib, mehnat, isteʼmolchi va atrof-muhit qoidalarini yumshatdi. Bunday oʻzgarishlarga turli munosabatlar bildirildi, koʻplab amerikaliklar muayyan voqealar yoki tendensiyalar haqida xavotirlarini bildirishda davom etishdi, bu hukumatni baʼzi sohalar uchun, jumladan, atrof-muhitni muhofaza qilish uchun yangi qoidalar chiqarishga undadi<ref name="ReferenceA" />.

Qonunchilik javob bermagan hollarda, ayrim fuqarolar ijtimoiy muammolarni tezroq hal qilish uchun sudga murojaat qilishadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.uscourts.gov/about-federal-courts/federal-courts-public |sarlavha=Federal Courts & the Public |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Misol uchun, 1990-yillarda baʼzi shaxslar va oxir-oqibat hukumatning oʻzi tamaki kompaniyalarini sigareta chekishning sogʻliq uchun xavfliligi sababli sudga berdi. 1998-yildagi [[Amaki boʻyicha asosiy hisob-kitob shartnomasi|Tobacco Master Settlement Agreement]] davlatlarga chekish bilan bogʻliq kasalliklarni davolashda sarflangan tibbiy xarajatlarni qoplash uchun uzoq muddatli toʻlovlarni taqdim etdi<ref name="ReferenceA">Regulation and Control in the U. S. Economy: About.com</ref><ref>{{Veb manbasi |url=https://www.naag.org/our-work/naag-center-for-tobacco-and-public-health/the-master-settlement-agreement/ |sarlavha=The Master Settlement Agreement |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>.

2000- va 2008-yillar oraligʻida Qoʻshma Shtatlardagi iqtisodiy tartibga solish 1970-yillarning boshidan beri eng tez kengayishga erishdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/pb_deregulation_crandall.pdf |sarlavha=Extending Deregulation. Make the U.S. Economy More Efficient |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Iqtisodiy tartibga solish uchun vakolati boʻlgan Federal reestrdagi yangi sahifalar soni 2001-yildagi 64 438 yangi sahifadan 2007-yilda 78 090 ta yangi sahifaga oʻsdi, bu tartibga solishning rekord miqdori edi. Mamlakatda iqtisodiy ahamiyatga ega boʻlgan reglamentlar, 100 million dollardan ortiq turadigan qoidalar yiliga 70% ga oshdi. Tartibga solish xarajatlari 26,4 milliard dollardan 62 foizga oshib, 42,7 milliard dollargacha{{Nbsp}}koʻtarildi<ref name="bushregulation">{{jurnal manbasi|title=Bush's Regulatory Kiss-Off – Obama's assertions to the contrary, the 43rd president was the biggest regulator since Nixon|url=http://www.reason.com/news/show/130328.html|magazine=Reason magazine|date=January 2009|access-date=February 12, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20090902085717/http://www.reason.com/news/show/130328.html|archive-date=September 2, 2009|url-status=dead}}</ref>.

=== Soliq tizimi ===
{{Asosiy|AQSh soliq tizimi}}
Qoʻshma Shtatlardagi soliqqa tortish murakkab tizim boʻlib, u kamida toʻrt xil darajadagi hukumatga toʻlovlarni va soliqqa tortishning koʻplab usullarini oʻz ichiga oladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.bu.edu/eci/files/2019/06/Taxes_in_the_United_States.pdf |sarlavha=Taxes in the United States: History, Fairness and Current Political Issues |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul |muallif=Brian Roach}}</ref>. Soliqlar federal hukumat, shtat hukumatlari va koʻpincha mahalliy hukumatlar tomonidan undiriladi, ular orasiga [[Okrug (AQSh)|okruglar]], munitsipalitetlar, shaharchalar, maktab okruglari va boshqa maxsus maqsadli tumanlar ham kiradi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Porter |first=Eduardo |date=August 14, 2012 |title=America's Aversion to Taxes |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2012/08/15/business/economy/slipping-behind-because-of-an-aversion-to-taxes.html?_r=1&src=recg |access-date=August 15, 2012 |quote=In 1965, taxes collected by federal, state and municipal governments amounted to 24.7 percent of the nation's output. In 2010, they amounted to 24.8 percent. Excluding Chile and Mexico, the United States raises less tax revenue, as a share of the economy, than every other industrial country.}}</ref>.

Soliq shakllariga daromad, mol-mulk, savdo, import, ish haqi, mulk va sovgʻa soliqlari, shuningdek, turli yigʻimlar kiradi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.coursehero.com/study-guides/boundless-politicalscience/taxes/ |sarlavha=Taxes |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Hukumatning barcha darajalari boʻyicha soliqqa tortish hisobga olinsa, 2011-yilda yalpi ichki mahsulotga nisbatan foiz sifatida soliqqa tortishning umumiy miqdori YaIMning chorak qismini tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.heritage.org/index/country/unitedstates|sarlavha=Index of Economic Freedom: United States|nashriyot=Index of Economic Freedom|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2012-03-20|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120320134206/http://www.heritage.org/index/country/unitedstates}}</ref>. [[Qora bozor]]ning AQSh iqtisodiyotidagi ulushi boshqa mamlakatlarga nisbatan juda past<ref name="Trans-Atlantic Comparisons 3-2">{{Yangiliklar manbasi |date=June 6, 2009 |title=Is the US Really a Nation of God-Fearing Darwin-Haters? |work=Der Spiegel |url=http://www.spiegel.de/international/europe/0,1518,628389-2,00.html}}</ref>.

Federal [[mol-mulk soligʻi]] Amerika Qoʻshma Shtatlari Konstitutsiyasi tomonidan taqiqlangan boʻlsa-da, agar tushumlar shtatlarga ularning aholisi boʻyicha taqsimlanmasa, shtat va mahalliy hukumatlar undiradigan mulk soligʻi koʻchmas mulkka boʻlgan boylik soligʻini tashkil etishi mumkin va kapital daromadi soligʻidan (belgilab qoʻyilgan foyda soligʻi) inflyatsiya darajasi boʻyicha boylik soligʻi miqdori oʻrniga nominal boʻyicha soliq undiriladi<ref name="YglesiasWealth">{{Yangiliklar manbasi |last=Yglesias |first=Matthew |date=March 6, 2013 |title=America Does Tax Wealth, Just Not Very Intelligently |work=Slate |url=http://www.slate.com/blogs/moneybox/2013/03/06/america_s_wealth_tax_it_s_called_property_taxes_and_they_re_not_very_smart.html |access-date=March 18, 2013}}</ref>.

AQSh soliqlari odatda progressiv xarakterga egadir, ayniqsa ular federal darajada va rivojlangan dunyoda eng oʻsib borayotgan soliqlar hisoblanadi<ref name="CBO 2010">{{Veb manbasi|url=http://cbo.gov/publication/44604|sarlavha=The Distribution of Household Income and Federal Taxes, 2010|nashriyot=The US Congressional Budget Office (CBO)|sana=December 4, 2013|qaralgan sana=August 13, 2014}}</ref><ref>{{Jurnal manbasi|last=Prasad|first1=M.|last2=Deng|first2=Y.|title=Taxation and the worlds of welfare|journal=Socio-Economic Review|date=April 2, 2009|volume=7|issue=3|pages=431–57|doi=10.1093/ser/mwp005|url=http://www.lisdatacenter.org/wps/liswps/480.pdf}}</ref><ref name="Dylan47">{{Yangiliklar manbasi |last=Matthews |first=Dylan |date=September 19, 2012 |title=Other countries don't have a "47%" |work=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/wonkblog/wp/2012/09/19/other-countries-dont-have-a-47/ |access-date=October 29, 2013}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Stephen |first=Ohlemacher |date=March 3, 2013 |title=Tax bills for rich families approach 30-year high |work=The Seattle Times |agency=Associated Press |url=http://seattletimes.com/html/politics/2020475301_apustaxingtherich.html |access-date=April 3, 2013}}</ref>. Bu boʻyicha „Soliqlar koʻproq progressiv boʻlishi kerakmi yoki kamroqmi?“ degan bahs-munozaralar ham mavjud<ref name="YglesiasWealth" /><ref name="BairParity">{{Yangiliklar manbasi |last=Bair |first=Sheila |date=February 26, 2013 |title=Grand Old Parity |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2013/02/27/opinion/republicans-must-bridge-the-income-gap.html |access-date=March 18, 2013}}</ref><ref>{{Veb manbasi|muallif=Hodge|ism=Scott A.|sarlavha=The Case for a Single-Rate Tax: Why Our Progressive Tax Code is Inconsistent with the Changing Face of American Taxpayers|url=http://taxfoundation.org/article/case-single-rate-tax-why-our-progressive-tax-code-inconsistent-changing-face-american-taxpayers|nashriyot=Tax Foundation|qaralgan sana=August 13, 2014|sana=April 29, 2005|arxivsana=2015-12-22|arxivurl=https://web.archive.org/web/20151222115717/http://taxfoundation.org/article/case-single-rate-tax-why-our-progressive-tax-code-inconsistent-changing-face-american-taxpayers}}</ref><ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Frank |first=Robert |date=March 26, 2011 |title=The Price of Taxing the Rich: The top 1% of earners fill the coffers of states like California and New York during a boom – and leave them starved for revenue in a bust |work=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052748704604704576220491592684626 |access-date=August 13, 2014}}</ref>.

2022-yilgi Tax Justice tarmogʻi maʼlumotlariga koʻra, AQSh [[Shveysariyada bank ishi|Shveysariya]], [[Kayman orollari|Kayman]] va [[Bermud oroli|Bermud orollari]] jamlagandan koʻra koʻproq global moliyaviy sirlarga ega<ref name="SWI swissinfo.ch 2022">{{Veb manbasi|sarlavha=Switzerland ranked second-worst global facilitator of tax avoidance|ish=SWI swissinfo.ch|sana=2022-05-18|url=https://www.swissinfo.ch/eng/business/switzerland-ranked-second-worst-global-facilitator-of-tax-avoidance/47603522|qaralgan sana=2022-06-28}}</ref>.

=== Xarajatlar ===
{{Asosiy|AQSh federal byudjeti}}
[[Fayl:2022_US_Federal_Budget_Infographic.png|right|thumb|401x401px| CBO: 2022-moliya yili uchun AQSh Federal xarajatlari va daromadlari komponentlari. Xarajatlarning asosiy toifalari sogʻliqni saqlash, ijtimoiy taʼminot va mudofaa uchun sarflangan; daromad va ish haqi soliqlari asosiy daromad manbalari hisoblanadi.]]
[[Fayl:CBO_Deficit_-_Baseline_Comparison_-_April_2018.png|right|thumb|350x350px| Kongress Byudjet byurosining (CBO) asosiy taqqoslashlari: 2017-yil iyun (asosan prezident Trumpga Prezident Obamadan meros boʻlib qolgan kamomad traektoriyasi), 2018-yil aprel (bu Trumpning soliqlarni qisqartirish va xarajatlarni toʻlashini aks ettiradi) va 2018-yil apreldagi muqobil davr (boshqa joriy siyosat kengaytmalari qatorida Trump soliq imtiyozlarini uzaytirishni nazarda tutadi)<ref name="CBO_BOE2018">{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/53651|sarlavha=CBO Budget and Economic Outlook 2018–2028|sana=April 9, 2018}}</ref>]]
Qoʻshma Shtatlarda davlat tarmogʻiga qarashli xarajatlar YaIMning taxminan 38% qismini tashkil qiladi (federal 21% atrofida, qolgani shtat va mahalliy)<ref>{{Veb manbasi|url=https://data.oecd.org/gga/general-government-spending.htm|sarlavha=General Government Spending}}</ref>. Hukumat koʻplab xizmatlarni taqdim etib keladi. Federal hukumat, masalan, milliy mudofaa, asosan yangi mahsulotlarni ishlab chiqishga moʻljallangan tadqiqotlar uchun masʼuliyatni oʻz boʻyniga olgan boʻlib, kosmik tadqiqotlar olib boradi va ishchilarga ish joyidagi koʻnikmalarni rivojlantirish hamda ish topishga yordam berishga qaratilgan koʻplab dasturlarni amalga oshiradi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/3194361/dod-releases-report-on-defense-spending-by-state-in-fiscal-year-2021/ |sarlavha=DOD Releases Report on Defense Spending by State in Fiscal Year 2021 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Davlat xarajatlari mahalliy va mintaqaviy iqtisodiyotlarga, iqtisodiy faoliyatning umumiy surʼatlariga sezilarli taʼsir koʻrsatadi.

Shu bilan birga, [[Amerika Qoʻshma Shtatlari siyosati|shtat hukumatlari]] koʻplab avtomobil yoʻllarini qurish va saqlash uchun javobgardir<ref>{{Veb manbasi |url=https://usinfo.org/enus/government/forpolicy/chap2.html |sarlavha=How the U.S. Economy Works |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Davlat maktablarini moliyalashtirish va faoliyat yuritishda shtat, okrug yoki shahar hokimiyatlari yetakchi rol oʻynaydi. Mahalliy hukumatlar birinchi navbatda politsiya va yongʻindan himoya qilish uchun javobgardir. 2016-yilda AQSh shtatlari va mahalliy hukumat 3 trillion dollar hajmida qarzdor boʻlgan va yana 5 trillion dollarlik moliyalashtirilmagan loyihalarni oʻz boʻyniga olgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=December 1, 2016 |title=Debt Myths, Debunked |work=U.S. News |url=https://www.usnews.com/opinion/economic-intelligence/articles/2016-12-01/myths-and-facts-about-the-us-federal-debt}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlardagi farovonlik davri 1930-yillarda, Buyuk depressiya davri davomida, [[Yangi kelishuv]]ning yoʻlga qoʻyilishi bilan boshlangan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.loc.gov/classroom-materials/united-states-history-primary-source-timeline/great-depression-and-world-war-ii-1929-1945/franklin-delano-roosevelt-and-the-new-deal/ |sarlavha=President Franklin Delano Roosevelt and the New Deal |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Keyinchalik farovonlik davri 1960-yillarda Medicare, Medicaid, Older American Act va federal taʼlimni moliyalashtirishni oʻz ichiga olgan [[Buyuk jamiyat]] qonunchiligi orqali yanada mustahkam asosga ega boʻldi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.history.com/topics/1960s/great-society |sarlavha=Great Society |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

Umuman olganda, federal, shtat hamda mahalliy xarajatlar 1998-yilga kelib yalpi ichki mahsulotning deyarli 28% qismini tashkil etgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.gpoaccess.gov/usbudget/fy01/guide01.html|sarlavha=U.S. Budget 2001|arxivurl=https://web.archive.org/web/20120112170429/http://www.gpoaccess.gov/usbudget/fy01/guide01.html|arxivsana=January 12, 2012}}</ref>.

=== Federal byudjet va qarz ===
2017-yilgi moliyaviy hisob-kitoblarga koʻra, federal hukumat xarajatlar uchun byudjet pul oʻtkazmalari yoki naqd pul asosida 3,98 trillion dollar sarflagan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.fiscal.treasury.gov/reports-statements/financial-report/2017/government-financial-position-and-condition.html |sarlavha=The Government´s Financial Position and Condition |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Moliyaviy xarajatlar 2016-yili 3,85 trillion dollarga teng boʻlib, bu xarajatlarning oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 128 milliard dollarga yoki 3,3% ga oshganini koʻrsatadi. 2017-yilgi moliya xarajatlarining asosiy tarkibi quyidagilardan iborat boʻlgan: Medicare va Medicaid (1,077 milliard dollar yoki xarajatlarning 27 foizi), ijtimoiy sugʻurta (939 milliard dollar yoki 24 foiz), federal departamentlar va agentliklarni boshqarish uchun foydalaniladigan mudofaadan tashqari ixtiyoriy xarajatlar (610 milliard dollar yoki 15%), Mudofaa vazirligi xarajatlari (590 milliard dollar yoki 15%) va boshqalar (263 milliard dollar yoki 7%)<ref name="CBO_BOE2018">{{Veb manbasi|url=https://www.cbo.gov/publication/53651|sarlavha=CBO Budget and Economic Outlook 2018–2028|sana=April 9, 2018}}</ref>.

2017-yilgi hisob-kitoblarga koʻra, federal hukumat taxminan 3,32 trillion dollarlik soliq yigʻib olgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://1investing.in/new-york-city-is-the-worlds-wealthiest-with-us/ |sarlavha=New York City Is the World’s Wealthiest, With US$three Trillion in Total Wealth |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Bu 2017-yildagi soliq tushumi 2016-yilgi soliq tushumiga nisbatan 48 milliard dollarga yoki 1,5 foizga koʻp ekanligini bildiradi<ref name="CBO_BOE2018" />. Birlamchi tushum tarkibi shaxsiy daromad soligʻini ($1,587{{Nbsp}}milliard yoki umumiy tushumning 48%), ijtimoiy sugʻurta/ijtimoiy sugʻurta soliqlarini (1162 dollar milliard yoki 35%) va korporativ soliqlarni (297 dollar{{Nbsp}}milliard yoki 9%) oʻz ichiga oladi. Boshqa soliq tushumlari tarkibiga esa aksiz, mulk kabi soliqlar kiradi. 2017-yilgi daromad [[yalpi ichki mahsulot]]ning (YaIM) 17,3% ini tashkil etgan boʻlib, 2016-yilda bu koʻrsatkich 17,7% ga teng boʻlgan. 1980—2017-yillar davomida soliq tushumlari oʻrtacha yalpi ichki mahsulotning taxminan 17,4 foizini tashkil etgan<ref name="CBO_BOE2018" />.

Mamlakatda 2017-yilgi federal byudjet taqchilligi (yaʼni, xarajatlar daromadlarga nisbatan kattaroq) 665 milliard dollarni tashkil etgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.cbo.gov/publication/53624 |sarlavha=The Federal Budget in 2017: An Infographic |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Byudjet taqchilligi 2016-yilda 585 milliard dollar boʻlgan. Bu byudjet taqchilligining oʻtgan yilgiga nisbatan 80 milliard dollarga yoki 14% ga koʻʻpayganini koʻrsatadi. Byudjet taqchilligi 2016-yilda YaIMga nisbatan 3,2 foiz boʻlgan boʻlsa, 2017-yilda bu koʻrsatkich 3,5 foizni tashkil etdi<ref name="CBO_BOE2018" />.

AQShda davlat qarzining asosiy oʻlchovi sanalgan milliy qarz 2017-yilda taxminan 14,7 trillion dollarni tashkil etgan, bu YaIMning 77 foiziga teng boʻlib, ayni paytda AQSh davlat qarzining koʻpligi boʻyicha 207 mamlakat orasida 43-oʻrinni egallagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070613005546/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html#us|arxivsana=June 13, 2007|sarlavha=CIA World Factbook-Debt to GDP}}</ref>. Ushbu qarz YaIMning foiziga koʻra, Gʻarbiy Yevropadagi koʻplab davlatlarning umumiy qarziga teng<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.dailyfinance.com/story/is-rising-u-s-debt-inviting-trouble-ask-japan/19469343/|qaralgan sana=May 18, 2010|sarlavha=Is Rising U.S. Debt Inviting Trouble? Ask Japan|nashriyot=Daily Finance|ism=Vishesh|muallif=Kumar}}</ref>.

== Biznes madaniyati ==
AQSh iqtisodiyotining oʻziga xos asosiy xususiyati ishlab chiqariladigan mahsulotning yoʻnalishi va koʻlamini belgilash boʻyicha koʻplab iqtisodiy qarorlarni qabul qilishida xususiy tarmoqqa beriladigan iqtisodiy erkinlikdir<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.investopedia.com/ask/answers/031815/united-states-considered-market-economy-or-mixed-economy.asp |sarlavha=Is the United States a Market Economy or a Mixed Economy? |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. Bu erkinlik iqtisodiyotni tartibga solishning nisbatan past darajalari va hukumat ishtiroki<ref>{{Veb manbasi|ism=Jack|muallif=Anderson|url=https://www.forbes.com/global/2006/0522/032.html|sarlavha=Tax Misery & Reform Index|ish=Forbes|sana=May 22, 2006|qaralgan sana=November 17, 2008}}</ref>, shuningdek, [[Egalik huquqi|mulk huquqlarini]] himoya qiluvchi va shartnomalar bajarilishini taʼminlaydigan sud tizimi bilan nazoratda ushlab turiladi. Bugungi kunda Qoʻshma Shtatlarda 29,6 million kichik biznes subyektlari, dunyodagi millionerlarning 30 foizi, milliarderlarning 40 foizi va dunyodagi 500 ta eng yirik kompaniyalardan 139 tasi joylashgan<ref name="sba.gov"/><ref name="forbes.com"/><ref name="Global 500 2010: Countries">{{Yangiliklar manbasi |title=Global 500 2010: Countries |publisher=CNN |url=https://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/US.html}}</ref><ref>{{Veb manbasi|url=http://articles.moneycentral.msn.com/Investing/Extra/WhereTheMillionairesAreNow.aspx|sarlavha=Where the millionaires are now|nashriyot=MSN|sana=October 22, 2007|qaralgan sana=April 21, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20110927143337/http://articles.moneycentral.msn.com/Investing/Extra/WhereTheMillionairesAreNow.aspx|arxivsana=September 27, 2011}}</ref>.
[[Fayl:Boeing_787-10_rollout_with_President_Trump_(32335755473)_(cropped).jpg|thumb| [[Boeing]] bosh direktori Dennis Muilenburg [[Boeing 787 Dreamliner|787-10 Dreamlinerning]] taqdimot marosimida]]
Amerika Qoʻshma Shtatlari mustaqil davlat sifatida paydo boʻlganidan beri ilm-fan va innovatsiyalarni ragʻbatlantirib keladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://usa.usembassy.de/technology.htm |sarlavha=Science & Technology > Introduction |qaralgan sana=2023-yil 11-iyul}}</ref>. <nowiki>XX</nowiki> asr boshlarida AQSH sanoati va akademiyasining norasmiy hamkorligi natijasida ishlab chiqilgan tadqiqotlar tez surʼatlar bilan oʻsib borgan va 1930-yillarning oxiriga kelib Buyuk Britaniyada olib borilayotgan tadqiqotlar hajmidan oshib ketdi (biroq, bu vaqtda AQSh tadqiqotlarining sifati hali Britaniya va Germaniya tadqiqotlari bilan teng boʻlmagan edi). [[Ikkinchi jahon urushi]]dan keyin ilmiy-tadqiqotlarni qoʻllab-quvvatlash va monopoliyaga qarshi siyosatga ajratilgan federal xarajatlar AQShning innovatsiyalarida muhim rol oʻynagan<ref>{{Veb manbasi|url=http://usinfo.state.gov/infousa/government/forpolicy/chap2.html|arxivurl=https://web.archive.org/web/20081114043907/http://usinfo.state.gov/infousa/government/forpolicy/chap2.html|arxivsana=2008-11-14|sarlavha=U.S. Department of state: How the U.S. Economy Works}}</ref>.

Qoʻshma Shtatlar tabiiy resurslarga, unumdor dehqonchilik tuproqlariga boy va moʻtadil iqlimga ega<ref>{{Veb manbasi |url=http://www.let.rug.nl/usa/outlines/economy-1991/how-the-united-states-economy-works/basic-ingredients-of-the-us-economy.php |title=Basic Ingredients Of The Us Economy |archivedate= |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Shuningdek, mamlakatning Atlantika, Tinch okeanlarida va Meksika koʻrfazida keng qirgʻoqlari mavjud. Qitʼa ichidan daryolar oqib oʻtadi va [[Buyuk koʻllar]] (Kanada chegarasidagi beshta yirik ichki koʻllar) qoʻshimcha yuk tashish imkoniyatini beradi. Ushbu keng koʻlamli suv yoʻllari yillar davomida mamlakatning iqtisodiy oʻsishini shakllantirish va AQShning asosi boʻlgan 50 ta shtat hamda 1 federal oʻlkani yagona iqtisodiy birlik atrofida birlashtirish uchun asosiy omil boʻldi<ref>{{Kitob manbasi|last=Walker, William|title=National innovation systems : a comparative analysis|date=1993|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195076172|editor=Nelson|location=New York|pages=61–64|chapter=National Innovation Systems: Britain|ref=Walker1993|chapterurl=https://books.google.com/books?id=YFDGjgxc2CYC&pg=PA61}}</ref>.

AQShda [[isteʼmol xarajatlari]] 1960-yili YaIMning taxminan 62% igacha oʻsgan va taxminan 1981-yilga qadar bu koʻrsatkich saqlanib turdi<ref>{{Kitob manbasi |title=Remaking the Wealth of the Nations |author=Md Shamsul A. Chowdhury |date= |url=https://books.google.co.uz/books?id=RnpnDwAAQBAJ&pg=PT56&lpg=PT56&dq=Consumer+spending+in+the+U.S.+rose+to+about+62%25+of+GDP+in+1960,+where+it+stayed+until+about+1981&source=bl&ots=g21T-NbKgk&sig=ACfU3U0j_ar9Y3SOZVjhGlW3Le0QeSwi-g&hl=uz&sa=X&ved=2ahUKEwj2yM_unoiAAxVvIBAIHYyTDnkQ6AF6BAgoEAM#v=onepage&q=Consumer%20spending%20in%20the%20U.S.%20rose%20to%20about%2062%25%20of%20GDP%20in%201960%2C%20where%20it%20stayed%20until%20about%201981&f=false |origdate=2018-yil 23-iyul |accessdate=2023-yil 12-iyul}}</ref>. 2013-yilga kelib esa bu koʻrsatkich 71% ga qadar koʻtarildi<ref name="consumerecon" />. Butun tarixi davomida Qoʻshma Shtatlarda ishchi kuchining barqaror oʻsishi kuzatildi. Bu, ayni paytda, doimiy iqtisodiy oʻsishning samarasi va natijasi boʻlgan. [[Birinchi jahon urushi]]dan koʻp oʻtmay, koʻpchilik ishchilar tarkibini Yevropadan kelgan muhojirlar, ularning avlodlari, Afrikadan olib kelingan qullar hamda ularning avlodlari boʻlgan afro-amerikaliklar tashkil etgan<ref>"''[https://books.google.com/books?id=EB29BrnCMm4C&pg=PA280 Trends in International Migration 2002: Continuous Reporting System on Migration]''".</ref>.

== Demografik oʻzgarishlar ==
<nowiki>XX</nowiki> asrning oxiridan boshlab Lotin Amerikasi aholisi, keyinchalik esa immigratsiya kvotalari olib tashlanganidan soʻng koʻplab osiyoliklar AQShga immigratsiya qila boshlagan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.boston.com:80/news/politics/2008/articles/2008/11/11/obama_victory_took_root_in_kennedy_inspired_immigration_act/?page=full|sarlavha=Obama victory took root in Kennedy-inspired Immigration Act|muallif=Peter S. Canellos|sana=November 11, 2008|ish=The Boston Globe|qaralgan sana=November 14, 2008}}</ref>. Vaʼda qilingan yuqori ish haqi butun dunyodan koʻplab malakali ishchilarni, shuningdek, norasmiy iqtisodiyotda ish izlayotgan millionlab noqonuniy immigrantlarni Qoʻshma Shtatlarga oqib kela boshlashiga yoʻl ochgan. Birgina <nowiki>XX</nowiki> asrning 90-yillarida AQShga rasman 13 milliondan ortiq odam koʻchib kelgan<ref>{{Kitob manbasi|last=Jeanette Altarriba|title=An Introduction to Bilingualism: Principles and Processes|url=https://books.google.com/books?id=87snuOaE7DwC&pg=PA212|year=2007|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0203927823|page=212}}</ref>.

[[Fayl:Philadelphia_-_panoramio_-_4net_(3).jpg|thumb|Chinatowndagi restoranlar va doʻkonlar, Filadelfiya]]
Ishchi kuchining harakatchanligi Amerika iqtisodiyotining oʻzgaruvchan sharoitlarga moslashish qobiliyati uchun muhim ahamiyat kasb etdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpwps/ecbwp1767.en.pdf |sarlavha=Labour market adjustments in Europe and the US: How different? |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Mamlakatning sharqiy qirgʻoqdagi mehnat bozorlarini immigrantlar bosib ketganida, koʻplab ishchilar boshqa yerlarga koʻchib oʻta boshladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://usa.usembassy.de/etexts/oecon/chap2.htm |sarlavha=How the U.S. Economy Works |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Xuddi shunday, sanoat va shimoliy shaharlardagi iqtisodiy imkoniyatlar <nowiki>XX</nowiki> asrning birinchi yarmida janubda yashovchi fermer xoʻjaliklaridagi qora tanli amerikaliklarni jalb qilish imkonini berdi. Bu koʻchish tarixga [[Buyuk migratsiya]] nomini bilan kirgan<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.archives.gov/research/african-americans/migrations/great-migration|title=The Great Migration (1910–1970)|date=May 20, 2021|access-date=March 21, 2022|archive-date=September 27, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220927001728/https://www.archives.gov/research/african-americans/migrations/great-migration|url-status=live}}</ref>.

Amerika Qoʻshma Shtatlarida korporatsiyalar aksiyadorlar deb nomlanuvchi mulkdorlar uyushmasi sifatida paydo boʻlgan boʻlib, bular murakkab qoidalar va urf-odatlar bilan boshqariladigan biznes korxonasini tashkil qiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://news.law.fordham.edu/jcfl/2018/11/18/a-brief-history-of-the-corporate-form-and-why-it-matters/ |sarlavha=A Brief History of the Corporate Form and Why it Matters |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Ommaviy ishlab chiqarish jarayoni natijasida yuzaga kelgan [[General Electric]] kabi korporatsiyalar Qoʻshma Shtatlarni shakllanishida muhim rol oʻynadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://richmondvale.org/blog/second-industrial-revolution/ |sarlavha=The Second Industrial Revolution: The Technological Revolution |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. [[Fond bozori|Qimmatli qogʻozlar bozori]] orqali Amerika banklari hamda investorlari daromadli korporatsiyalarga sarmoya kiritish va kapitalni olib qoʻyish orqali oʻz mablagʻalarini koʻpaytirib olishgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.reuters.com/article/us-investment-mutualfunds-lipper-idUSKBN1FS3D7 |sarlavha=Investors withdraw record $23.9 billion from U.S.-based stock funds: Lipper |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Bugungi kunda roʻy berayotgan [[globallashuv]] davrida amerikalik investorlar va korporatsiyalar butun dunyoga taʼsir oʻtkazib kelmoqda. Amerika hukumati ayni paytda Amerika iqtisodiyotining asosiy sarmoyadorlari qatoriga kiradi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.brookings.edu/articles/the-globalization-challenge-the-u-s-role-in-shaping-world-trade-and-investment/ |sarlavha=The “Globalization” Challenge: The U.S. Role in Shaping World Trade and Investment |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Hukumat asosiy investitsiyalarini keng koʻlamli jamoat ishlariga (masalan, Hoover toʻgʻonini qurishga), harbiy-sanoat shartnomalariga va moliya sanoatiga yoʻnaltirilgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://prezi.com/m2uf0p0ehwel/economy-of-the-united-states/ |sarlavha=Economy of the United States |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

=== Aholi qarishi ===
Bir qator tadqiqotlarga koʻra, AQSh aholisi tez qarib bormoqda<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.urban.org/policy-centers/cross-center-initiatives/program-retirement-policy/projects/data-warehouse/what-future-holds/us-population-aging |sarlavha=The US Population Is Aging |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Bu yalpi ichki mahsulotning oʻsishiga, shuningdek, iqtisodiy koʻrsatkichlar pasayishiga, innovatsiya va daromadlar tengsizligiga sezilarli taʼsir koʻrsatadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2018/01/wp405.pdf |sarlavha=The Long-term Impact of Aging on the Federal Budget |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 2019-yili mamlakatdagi oʻrtacha ishchi yoshi 42 yosh, 2000-yilda 38 yosh edi. 2015-yilga kelib 16 yoshdan oshgan kattalarning qariyb 62 foizi turli ishlarga jalb qilindi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.migrationpolicy.org/article/frequently-requested-statistics-immigrants-and-immigration-united-states |sarlavha=Frequently Requested Statistics on Immigrants and Immigration in the United States |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Tadqiqotlarga koʻra, 2000-yildan beri qarish yiliga 0,25% dan 0,7% gacha kamayishi taxmin qilinadi. YaIMning oʻsishi (bir ishchiga toʻgʻri keladigan mahsulot) va ishchilar soniga bogʻliq boʻlgani sababli, ikkala tendensiya ham YaIM oʻsish surʼatini sekinlashtiradi<ref name=":13" />. Keksa ishchilar daromadlarini koʻproq jamgʻarma qilishadi, bu esa foiz stavkalarini pasaytiradi, yalpi ichki mahsulot oʻsishining bir qismini qisqartiradi va Federal zaxira bankining foiz stavkalarini pasaytirish orqali [[retsessiya]]ni hal qilish qobiliyatini kamaytiradi. Mamlakatda qarish tendensiyasini hal qilish vositalari immigratsiya (nazariy jihatdan yosh ishchilarni jalb qiladi) va tugʻilishning yuqori koʻrsatkichlarini oʻz ichiga oladi, shuningdek, koʻproq farzand koʻrishni ragʻbatlantirish uchun soliq imtiyozlari, subsidiyalar hamda koʻproq taʼtillar berilishi ham mumkin<ref name=":13">{{Yangiliklar manbasi |last=Porter |first=Eduardo |date=June 15, 2019 |title=This Economy Is Not Aging Gracefully |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2019/06/15/sunday-review/work-age-economy.html? |access-date=June 15, 2019}}</ref>.

Kongress Byudjet byurosi tomonidan [[2019|2019-yil]] may oyida amalga oshirilgan hisob-kitoblarga koʻra, majburiy xarajatlar (masalan, Medicare, Medicaid va ijtimoiy taʼminot) aholi yoshi oshib borgani sayin iqtisodiyot hajmiga (YaIMga) nisbatan oʻsishda davom etadi<ref name=":14" />. 2019—2029-yillar davomida 65 va undan katta yoshdagi aholi soni uchdan birga koʻpayishi prognoz qilinmoqda<ref name=":14" />. Majburiy dastur xarajatlari 2019-yilda YaIMning 12,7 foizini tashkil etgan va 2025—2029-yillar davomida bu koʻrsatkich YaIMning oʻrtacha 14,4 foizini tashkil etishi prognoz qilinmoqda<ref name=":14">{{Yangiliklar manbasi |date=May 2, 2019 |title=Updated Budget Projections: 2019 to 2029 |work=[[Congressional Budget Office]] |url=https://www.cbo.gov/publication/55151 |access-date=June 15, 2019}}</ref>.

== Tadbirkorlik ==
[[Fayl:Government_and_State-Owned_Enterprises_to_GDP_for_United_States.png|thumb|Davlat korxonalari yoki hukumat homiyligidagi korxonalarning AQSh iqtisodiyotidagi foizi]]
[[Fayl:PyramidParthenon.jpg|thumb|Tennessi, 1897-yil. Bu davrda elektr yoritishdan foydalanishda AQSh yetakchi edi.]]
Qoʻshma Shtatlar <nowiki>XIX</nowiki> asr oxiridan boshlab texnologik innovatsiyalar va <nowiki>XX</nowiki> asr oʻrtalaridan boshlab ilmiy tadqiqotlar boʻyicha dunyoda yetakchi mamlakat sanaladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.bbvaopenmind.com/en/articles/technological-change-and-the-evolution-of-the-u-s-national-innovation-system-1880-1990/ |sarlavha=Technological Change and the Evolution of the U.S. “National Innovation System”, 1880-1990 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. [[1876|1876-yili]] [[Alexander Graham Bell]] tlabtelki efon ishlab chiqarish uchun AQSh patentini olishga muvaffaqa boʻlgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.history.com/this-day-in-history/alexander-graham-bell-patents-the-telephone |sarlavha=Alexander Graham Bell patents the telephone |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. [[Thomas Edison]] laboratoriyasi [[fonograf]]ni, birinchi [[choʻgʻlanma lampa]]ni va birinchi koʻchma kinokamerani ijotaqdimldi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.loc.gov/collections/edison-company-motion-pictures-and-sound-recordings/articles-and-essays/biography/life-of-thomas-alva-edison/ |sarlavha=Inventing Entertainment: The Early Motion Pictures and Sound Recordings of the Edison Companies |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Edison kompaniyasi, shuningdek, (toʻgʻridan-toʻgʻri oqimga asoslangan) elektr energiyasini yetkazib berish boʻyicha kashshof boʻlib, uni jahon bozorga olib chiqdi, keyinroq oʻzgaruvchan tokni yetkazib berishni keng yoʻlga qoʻygan Westinghouse Electric Corporation kabi yirik kompaniyalar paydo boʻldi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.history.com/news/what-was-the-war-of-the-currents |sarlavha=How Edison, Tesla and Westinghouse Battled to Electrify America |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. <nowiki>XX</nowiki> asr boshlarida Ransom E. Olds va [[Henry Ford]]ning a<nowiki/>[[Henry Ford|g]]<nowiki/>tomobil kompaniyalari yigʻish liniyasiga asos soldi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.britannica.com/technology/automotive-industry/Ford-and-the-assembly-line |sarlavha=Ford and the assembly line |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. [[Aka-uka Wrightlar]] 1903-yilga kelib aeroplanda ilk bor barqaror va boshqariladigan parvozni amalga oshirishga erishdi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Benedetti, François|url=http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070912065254/http://www.fai.org/news_archives/fai/000295.asp|arxivsana=September 12, 2007|sarlavha=100 Years Ago, the Dream of Icarus Became Reality|nashriyot=Fédération Aéronautique Internationale (FAI)|sana=December 17, 2003|qaralgan sana=August 15, 2007}}</ref>.
[[Fayl:Steve_Jobs_and_Bill_Gates_(522695099).jpg|thumb| [[Steve Jobs]] va [[Bill Gates]] amerikalik eng taniqli tadbirkorlardandir.]]
Amerika jamiyati tadbirkorlik va biznesga katta eʼtibor berib keladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.linkedin.com/pulse/10-definitions-business-entrepreneurship-america-mandalu-ph-d |sarlavha=10 Definitions of Business Entrepreneurship In America |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Tadbirkorlik — bu tadbirkor boʻlish harakati boʻlib, uni „innovatsiyalarni iqtisodiy mahsulotga aylantirish uchun [[innovatsiya]]lar, moliya va ishbilarmonlik qobiliyatini oʻz zimmasiga oladigan kishi“ deb taʼriflash mumkin<ref name=":15">{{Veb manbasi |url=https://www.coursesidekick.com/business/study-guides/boundless-business/introduction-to-entrepreneurship |sarlavha=Introduction to Entrepreneurship |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Tadbirkorlik bilan shugʻullanishga harakat qilish yangi tashkilotlarning paydo boʻlishiga olib kelishi yoki berilgan imkoniyatlarga javoban yetuk tashkilotlarni yanada rivojlantirishda maʼlum rol oʻynashi mumkin<ref name="ReferenceB">Shane, Scott „A General Theory of Entrepreneurship: the Individual-Opportunity Nexus“, Edward Elgar</ref>. Amerikalik tadbirkorlar davlat-xususiy sheriklik orqali davlat xizmatlarini amalga oshirish bilan ham shugʻullanib keladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/library/ppp-unit-united-states-america |sarlavha=PPP Unit United States of America |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

Tadbirkorlikning eng keng tarqalgan davri yangi biznesni boshlash jarayoni va ishtirokini bildiradi (bu jarayon [[Startap]] deb ataladi); biroq soʻnggi yillarda bu muddat tadbirkorlik faoliyatining ijtimoiy va siyosiy shakllarini qamrab olgan holda kengaytirib borildi<ref name=":15" />. Tadbirkorlik firma yoki yirik tashkilot ichidagi faoliyatni tavsiflaganda, u ichki tadbirkorlik deb ataladi va yirik korxonalar tashkilotlardan ajralib chiqqach korporativ tadbirkorlikka aylanadi<ref name="ReferenceB" />.

Tadbirkorlik boʻyicha olim va Global Entrepreneurship Monitor yaratuvchisi Paul Reynoldsning soʻzlariga koʻra, „Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi barcha ishchilarning yarmi pensiya yoshiga yetganlarida, bir yoki bir necha yil oʻz-oʻzini ish bilan taʼminlash imkoniga ega boʻladi va har toʻrtdan biri olti yoki undan koʻp yil davomida mustaqil ish bilan shugʻullana oladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.researchgate.net/publication/321611030_Entrepreneurship_in_The_United_States_The_Future_is_Now |sarlavha=Entrepreneurship in The United States: The Future is Now |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Yangi biznes yaratishda ishtirok etish amerikalik ishchilar orasida keng tarqalgan faoliyatdir“<ref>Reynolds, Paul D. „Entrepreneurship in the United States“, Springer, 2007, {{ISBN|978-0387456676}}</ref>. Va soʻnggi yillarda biznesni yaratish Amerika Qoʻshma Shtatlarida ham, Gʻarbiy Yevropada ham iqtisodiy oʻsishning asosiy omili boʻlgani [[David Audretsch]] kabi olimlar tomonidan oʻrganib chiqilgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://phys.org/tags/entrepreneurship/ |sarlavha=Entrepreneurship |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 

[[Fayl:Survival rate of US start-ups, 1977–2012.svg|thumb| AQSh startaplarining omon qolish darajasi, [[1977]]—[[2012]]. Manba: AQSh aholini roʻyxatga olish byurosi, biznes dinamikasi statistikasi, Gallup tomonidan nashr etilgan, UNESCOning ilmiy hisobotida takrorlangan: 2030-yilga qadar, 5.7-rasm, 143-bet.]]

== Venchur kapitaliga investitsiyalar ==
[[Fayl:US_VC_funding.png|alt=Quarterly U. S. venture capital investments, 1995-2017|right|300x300px| 1995—2017-yillarda AQShning har chorakdagi venchur kapital qoʻyilmalari]]
[[Venchur kapitalini moliyalashtirish|Venchur kapitali]] sanoat tarkibi sifatida Amerika Qoʻshma Shtatlarida paydo boʻlgan va mamlakat hali ham bu yoʻnalishda hukmronlik qilib keladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.briskfox.com/open/years/2009_q1/do_v_c44780.php|sarlavha=Mandelson, Peter. "There is no Google, or Amazon, or Microsoft or Apple in the UK, Mandelson tells BVCA." BriskFox Financial News, March 11, 2009|nashriyot=Briskfox.com|qaralgan sana=April 21, 2012}}</ref>. Milliy venchur kapital assotsiatsiyasi maʼlumotlariga koʻra, xususiy tarmoqdagi ish oʻrinlarining 11 foizi venchur kapitali qoʻllab-quvvatlanadigan kompaniyalarda tashkil etilgan va venchur kapitali bilan taʼminlangan sanoatdan keladigan daromad AQSh yalpi ichki mahsulotining 21 foizini tashkil qiladi<ref>{{Kitob manbasi|url=http://www.nvca.org/index.php?option=com_content&view=article&id=255&Itemid=103|title=Venture Impact|publisher=IHS Global Insight|year=2009|isbn=978-0978501570|edition=5|page=2}}</ref>.

[[2014|2014-yilda]] AQShda venchur kapitali boʻyicha 4356 ta bitim tuzilib, jami sarmoya 48,3 milliard dollarni tashkil etdi<ref name=":16">{{Veb manbasi |url=https://www.finsmes.com/2015/01/venture-capitalists-invested-48-3-billion-in-4356-deals-in-2014.html |sarlavha=US Venture Capitalists Invested $48.3 Billion in 4,356 Deals in 2014 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Milliy venchur kapital assotsiatsiyasining xabar berishicha, bu „oldingi yilga nisbatan dollarda 61 foizga va bitimlar hajmi boʻyicha 4 foizga koʻproq“<ref name=":16" />. [[Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti]] hisob-kitoblariga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi venchur kapital investitsiyalari [[2014|2014-yilga]] kelib inqirozdan oldingi darajasiga toʻliq tiklangan<ref name=":17">{{Veb manbasi |url=https://unctad.org/system/files/official-document/wir2014_en.pdf |sarlavha=World Investment Report 2014 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Milliy venchur kapital assotsiatsiyasi 2014-yilda ijtimoiy hayot bilan bogʻliq yoʻnalishlarga venchur kapital qoʻyilmalari 2008-yildan beri eng yuqori darajada boʻlganini maʼlum qildi: biotexnologiya sohasidagi 470 ta bitimga 6,0 milliard dollar va umuman ijtimoiy sohalar boʻyicha (shu jumladan biotexnologiya va tibbiy asboblar) 789 ta bitimga 8,6{{Nbsp}}milliard dollar sarmoya kiritilgan<ref name=":17" />. Biotexnologiyaga sarflangan investitsiyalarning uchdan ikki qismi (68%) birinchi/dastlabki bosqichdagi rivojlanish bitimlariga, qolgan qismi esa rivojlanishning kengayish bosqichiga (14%), oʻsayotgan kompaniyalarga (11%) va oxirgi bosqichdagi kompaniyalarga (7%) toʻgʻri keladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.fiercebiotech.com/biotech/venture-capital-dollars-invested-life-sciences-companies-2014-at-highest-level-since-2007 |sarlavha=Venture Capital Dollars Invested in Life Sciences Companies in 2014 at Highest Level Since 2007, According to the MoneyTree Report |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref><ref>{{Veb manbasi |url=https://scalefinance.com/venture-capital-industry-update-2014/ |sarlavha=Venture Capital Industry Update – 2014 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Biroq, mamlakatda dasturiy taʼminot sanoati eng koʻp bitimlarga sarmoya kiritgan sohadir: 1799 bitim uchun 19,8 milliard dollarlik sarmoya. Ikkinchi oʻrinni internetga oid kompaniyalar egalladi, ular kiritgan sarmoya 1005 ta bitimga 11,9 milliard AQSH dollarini tashkil qildi. Ushbu kompaniyalarning koʻpchiligi Kaliforniya shtatida joylashgan boʻlib, AQSh tadqiqot ishlarining atigi 28 foizi bu yerda olib boriladi<ref name=":0"/>.

Baʼzi yangi Amerika korxonalari angel investorlaridan (venchur kapitalistlari) investitsiyalarni jalb qiladilar<ref>{{Veb manbasi |url=https://startupsavant.com/best-angel-investor-groups |sarlavha=19 Best Angel Investor Groups for Startups |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 2010-yilda angel investitsiyalarining eng katta ulushi sogʻliqni saqlash/tibbiyot sohasiga toʻgʻri keldi, bu soha umumiy angel investitsiyalarining 30% (2009-yilda 17%) qismini qamrab oldi, undan keyin dasturiy taʼminot 16% (2007-yildagi 19%), biotexnologiya 15% (2009-yilda 8%), sanoat/energetika 8% (2009-yilda 17%), chakana savdo 5% (2009-yilda 8%) va IT xizmatlari (5%) uchun angel investitsiyalari jalb etilgan<ref>{{Veb manbasi|muallif=Sohl|ism=Jeffrey|sarlavha=Full Year 2009 Angel Market Trends|url=http://wsbe.unh.edu/files/2009_Angel_Market_Press_Release.pdf|arxivurl=https://web.archive.org/web/20130120034841/http://wsbe.unh.edu/files/2009_Angel_Market_Press_Release.pdf|arxivsana=January 20, 2013|nashriyot=University of New Hampshire Center for Venture Research|qaralgan sana=September 27, 2011|sana=March 31, 2010}}</ref>.

Amerikaliklar har xil turdagi yangi mahsulotlarni sinab koʻrishga intiladigan va mahsulotlarni yaxshilash uchun ishlab chiqaruvchilarni bezovta qiladigan gʻayrioddiy boʻlgan „tashabbuskor isteʼmolchilar“dir<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.economist.com/node/13216037|sarlavha=The United States of Entrepreneurs|sana=March 12, 2009}}</ref>.

== Birlashuv va sotib olish jarayoni ==
1985-yildan beri AQShda Birlashuv/Sotib olishning uchta asosiy toʻlqini roʻy berdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://imaa-institute.org/mergers-and-acquisitions-statistics/united-states-ma-statistics/ |sarlavha=United States - M&A Statistics |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. 2017-yil bitimlar soni boʻyicha (12 914 ta) eng faol yil boʻldi, 2015-yilda esa bitimlar oʻzining eng katta umumiy qiymatini (24 milliard dollar) tashkil etgan edi<ref>{{Veb manbasi |url=https://booksite.elsevier.com/samplechapters/9780750682893/02~Chapter_1.pdf |sarlavha=Understanding mergers and acquisitions: activity since 1990 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

AQSh tarixidagi eng yirik birlashuv shartnomasi 2000-yilda America Online Inc. tomonidan Time Warner kompaniyasini sotib olish boʻlib, unda savdo uchun taklif qilingan miqdor 164 milliard dollardan ortiq boʻlgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.nytimes.com/2000/01/11/business/media-megadeal-overview-america-online-agrees-buy-time-warner-for-165-billion.html |sarlavha=MEDIA MEGADEAL: THE OVERVIEW; AMERICA ONLINE AGREES TO BUY TIME WARNER FOR $165 BILLION; MEDIA DEAL IS RICHEST MERGER |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. 2000-yildan beri xitoylik investorlar tomonidan AQSh kompaniyalarini sotib olish 368 foizga oʻsgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.reuters.com/article/usa-china-investment-idINL1N0EI1VB20130609 |sarlavha=Despite the politics, Chinese investment in U.S. grows |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Aksincha, Xitoy kompaniyalarini sotib olgan AQSh kompaniyalari 2007-yilgacha qisqa muddatli oʻsish tendensiyasini koʻrsatib, undan keyin esa 25% ga kamayib ketgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |title=M&A US – Mergers & Acquisitions in the United States |language=en-US |work=IMAA-Institute |url=https://imaa-institute.org/m-and-a-us-united-states/ |access-date=2018-02-22}}</ref>.

== Tadqiqot va ishlanmalar ==
[[Fayl:GERD GDP ratio in the USA, 2002–2013.svg|thumb|AQShda ilmiy-tadqiqot ishlariga yalpi ichki xarajatlar YaIMning ulushi sifatida, 2002—2013. Taqqoslash uchun boshqa mamlakatlar berilgan. Manba: UNESCOning ilmiy hisoboti: 2030-yilga qadar]]
Qoʻshma Shtatlar tadqiqot va ishlanmalarga, umumiy qilib olganda G7ga kiruvchi boshqa davlatlarni jamlagandan koʻra koʻproq mablagʻ ajratib keladi: 2012-yilda 17,2% ga koʻproq mablagʻ sarflagan<ref name=":0" />. 2000-yildan beri AQShda ilmiy-tadqiqot ishlariga qilingan xarajatlar 31,2% ga oʻsdi va bu G7 davlatlarining ilmiy-tadqiqot ishlari uchun sarflagan umumiy xarajatlarining 54,0% (2000-yilda 54,2%) qismiga teng<ref name=":0">{{Kitob manbasi|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002354/235406e.pdf|title=United States of America. In: UNESCO Science Report: towards 2030|last=Stewart|first=Shannon|publisher=UNESCO|year=2015|isbn=978-9231001291|location=Paris|pages=129–55}}</ref>.

=== Retsessiyaning tadqiqot xarajatlariga taʼsiri ===
Umuman olganda, AQShning ilmiy-tadqiqot ishlariga investitsiyalari <nowiki>XXI</nowiki> asrning birinchi yillarida iqtisod bilan birga oʻsib bordi, bundan oldin iqtisodiy inqiroz davrida bir oz pasaygan boʻlsa ham oʻsish tiklanishi bilan yana ijobiy darajaga erishdi<ref name=":0" />. Ilmiy-tadqiqot ishlariga qilingan xarajatlar 2009-yilda eng yuqori choʻqqisiga erishib, 406 milliard AQSh dollarini tashkil etdi (YaIMga nisbatan 2,82%). Retsessiyaga qaramay, u 2012-yilda YaIMning 2,79% qismini tashkil etishda davom etdi<ref name=":0">{{Kitob manbasi|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002354/235406e.pdf|title=United States of America. In: UNESCO Science Report: towards 2030|last=Stewart|first=Shannon|publisher=UNESCO|year=2015|isbn=978-9231001291|location=Paris|pages=129–55}}</ref>.

Federal hukumat 2012-yilda 52,6% ni tashkil etgan fundamental tadqiqotlarning asosiy moliyachisi hisoblanadi; shtat hukumatlari, universitetlar va boshqa notijorat tashkilotlar 26% tadqiqotlarni moliyalashtiradi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.nsf.gov/statistics/infbrief/nsf14318/ |sarlavha=Federal Funding for Basic Research at Universities and Colleges Essentially Unchanged in FY 2012 |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Boshqa tomondan, eksperimental rivojlanish asosan sanoat tarmoqlari tomonidan moliyalashtiriladi, yaʼni 2012-yilda bunday tadqiqotlarning 76,4% qismiga sanoat tarmoqlari mablagʻ ajratgan boʻlsa, federal hukumat 22,1% qismiga mablagʻ ajratgan<ref name=":0" />.

[[Fayl:World_shares_of_GDP,_GERD,_researchers_and_publications_for_the_G20,_2009_and_2013.svg|thumb|YaIMning jahon ulushlari, tadqiqot xarajatlari, tadqiqotchilar va ilmiy nashrlar, 2009—2013-yillar. Manba: UNESCOning ilmiy hisoboti: 2030-yilgacha, 1.7-rasmlar.]]
AQShning ilmiy-tadqiqot va ishlanmalarga sarmoyasi yuqori boʻlsa-da, 2016-yildagi Obamaning prezidentlik muddati yakuniga koʻra, bu xarajatlar YaIMning 3 foizini tashkil etish koʻrsatkichiga erisha olmagan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.aaas.org/news/new-data-says-us-rd-has-topped-3-gdp-first-time-ever |sarlavha=New Data Says U.S. R&D Has Topped 3% of GDP For the First Time Ever |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. 2009- va 2012-yillar oraligʻida Qoʻshma Shtatlarning tadqiqot xarajatlaridagi dunyo ulushi 30,5% dan 28,1% gacha qisqardi. Ayni paytda bir qancha mamlakatlar yalpi ichki mahsulotning 4% dan ortigʻini ilmiy-tadqiqot ishlariga (Isroil, Yaponiya va Koreya Respublikasi) bagʻishlamoqda, boshqalari esa 2020-yilgacha (Finlandiya va Shvetsiya) ilmiy-tadqiqot ishlariga sarmoyalar/YaIM nisbatini 4% gacha oshirishni rejalashtirmoqda<ref name=":0"/>.

=== Tadqiqot uchun tadbirkorlar xarajatlari ===
AQShda tadbirkorlik subyektlarining jami tadqiqot ishlariga qoʻshgan hissasi 2000-yildagi 59.1% dan koʻpayib, 2012-yilda 69,0% ni tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000235447 |sarlavha=Is the gender gap narrowing in science and engineering? |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Xususiy notijorat tashkilotlar va xorijiy tashkilotlar esa umumiy ilmiy-tadqiqot ishlarining kichik qismiga, mos ravishda 3,3% va 3,8% qismiga hissa qoʻshadilar<ref name=":0"/>.
[[Fayl:R&D budget by US agency, 1994–2014.svg|thumb|1994—2014-yillar uchun davlat agentligi tomonidan taqdim etilgan AQSh tadqiqot va rivojlanish byudjeti. Manba: UNESCOning ilmiy hisoboti: 2030-yilga qadar, 5.4-rasm, Amerika fanni rivojlantirish assotsiatsiyasi maʼlumotlariga asoslangan]]
Qoʻshma Shtatlar tarixan tadbirkorlikdagi ilmiy-tadqiqot va innovatsiyalar sohasida yetakchi boʻlib kelgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://obamawhitehouse.archives.gov/omb/factsheet/winning-the-future-through-innovation |sarlavha=Winning the Future through Innovation |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Biroq, bunga 2008—2009-yillardagi uzoq davom etgan iqtisodiy inqiroz taʼsir koʻrsatdi. Ilmiy-tadqiqot va ishlanmalarning asosiy ishtirokchilari bu vaqtda oʻz majburiyatlarini bajargan boʻlsalar-da, AQShdagi inqiroz toʻlqinini asosan kichik biznes va startaplar his qildi. AQSh aholini roʻyxatga olish byurosi tomonidan eʼlon qilingan statistik maʼlumotlar shuni koʻrsatdiki, 2008-yilda biznesdagi „oʻlimlar“ soni biznesdagi „tugʻilganlar“ sonini ortda qoldira boshladi va bu tendensiya kamida 2012-yilgacha davom etdi. 2003-yildan 2008-yilgacha biznes tadqiqotlari uchun sarf-xarajatlarning asosan oʻsishi kuzatildi. 2009-yilda oʻsayotgan egri chiziq teskari boʻlib ketdi, chunki xarajatlar oʻtgan yilga nisbatan 4% ga, keyin 2010-yilda yana 1—2% ga kamaydi. Sogʻliqni saqlash kabi imkoniyatlar yuqori boʻlgan sohalardagi kompaniyalar tadqiqotlar uchun qilinadigan xarajatlarni qazib olinadigan yoqilgʻi kabi yetukroq sohalarga qaraganda kamroq qisqartiradilar. Tadqiqot xarajatlarining eng katta qisqarishi qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga toʻgʻri keldi: oʻrtacha ilmiy-tadqiqot va sof sotish hajmiga nisbatan −3,5%. 2011-yilda ilmiy-tadqiqot va ishlanmalarga qilingan xarajatlarning tadbirkorlar tomonidan moliyalashtiriladigan qismining oʻsish surʼati tiklandi. Bu oʻsishning davom etishi, iqtisodiy tiklanish hamda oʻsishga intilish, federal tadqiqotlarni moliyalashtirish darajasi va umumiy biznes muhitiga bogʻliq boʻladi<ref name=":0"/>.

=== Davlat darajasida tadqiqot xarajatlari ===
Amerikada har bir shtatning tadqiqot xarajatlari darajasi boshqasidan sezilarli darajada farq qiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.statsamerica.org/sip/rank_list.aspx?rank_label=rnd1_a&item_in=2016&ct=S09 |sarlavha=R&D Expenditures Over Time (2020 Adj. Dollars) in 2016 |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Oltita shtatning ([[Nyu-Meksiko|Nyu Meksiko]], [[Maryland|Merilend]], [[Massachusetts]], [[Vashington (shahar)|Vashington]], [[Kaliforniya]] va [[Michigan]]) har biri 2010-yilda yalpi ichki mahsulotining 3,9% yoki undan koʻproq qismini ilmiy-tadqiqot ishlariga bagʻishlagan va bu mamlakat jami milliy tadqiqot xarajatlarining 42% ini tashkil qilgan. 2010-yilda ilmiy-tadqiqot ishlarining toʻrtdan biridan koʻprogʻi Kaliforniya (28,1%), Massachusetts (5,7%), [[New Jersey|Nyu Jersi]] (5,6%), Vashington shtati (5,5%), Michigan (5,4%), [[Texas]] (5,2%), [[Illinoys]] (4,8%), Nyu York (3,6%) va [[Pennsilvaniya|Pensilvaniyada]] (3,5%) toʻplangan. Yetti shtat ([[Arkanzas]], [[Nevada]], [[Oklaxoma]], [[Luiziana]], [[Janubiy Dakota]] va [[Vayoming]]) yalpi ichki mahsulotining 0,8% dan kamrogʻini ilmiy-tadqiqot ishlariga ajratgan<ref name=":0"/>.
[[Fayl:Science_and_engineering_in_the_USA_by_state,_2010.svg|thumb|Shtat boʻyicha AQShda fan va muhandislik. Manba: UNESCO fan hisoboti: 2030-yilgacha, 5.6-rasm, Amerika fanni rivojlantirish assotsiatsiyasi maʼlumotlariga asoslangan]]
Kaliforniyada [[Silicon vodiysi|Silikon vodiysi]] joylashgan boʻlib, bu nom axborot texnologiyalari sohasidagi yetakchi korporatsiyalar va startaplar joylashgan hududga berilgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.investopedia.com/terms/s/siliconvalley.asp |sarlavha=Silicon Valley: Definition, Where Is It and What It's Famous For |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Bu shtat, shuningdek, [[San Fransisko (daryo)|San-Fransisko koʻrfazi]] hududidagi, [[Los-Anjeles]] va [[San Diego|San-Diegodagi]] dinamik biotexnologiya klasterlariga mezbonlik qiladi. Kaliforniyadan tashqaridagi asosiy biotexnologiya klasterlari Boston/Kembrij, Massachusetts, Merilend, Vashingtonning shahar atrofi, Nyu York, Sietl, Filadelfiya va Chikago shaharlarida joylashgan. Kaliforniya butun mamlakat boʻylab fan va muhandislik boʻyicha barcha ish oʻrinlarining 13,7 foizini taʼminlaydi, bu koʻrsatkich boshqa shtatlarga qaraganda koʻproqdir. Kaliforniyaliklarning 5,7 foizi shu sohalarda ishlaydi. Ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflangan xarajatlarning ushbu yuqori ulushi hududda kuchli biznes olib borilishini bildiradi va kuchli akademik bilimlarni talab etadi, masalan, nufuzli [[Stanford universiteti]] va [[Kaliforniya universiteti]] Silikon vodiysi bilan hamkorlikda faoliyat olib boradi. Xuddi shu tarzda, Massachusetts shtatining Boston atrofidagi 128-marshruti nafaqat koʻplab yuqori texnologiyali firma va korporatsiyalarga, balki mashhur [[Harvard universiteti]] va [[Massachusetts texnologiya instituti]]ga ham mezbonlik qiladi<ref name=":0"/>.

Nyu Meksikoning yuqori tadqiqot intensivligini unda [[Los Alamos milliy laboratoriyasi]] joylashganligi bilan izohlash mumkin<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.britannica.com/topic/Los-Alamos-National-Laboratory |sarlavha=Los Alamos National Laboratory |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Merilend shtatining oʻrni u yerda federal moliyalashtiriladigan tadqiqot institutlarining kontsentratsiyasi yuqoriligi bilan ifodalanadi. Vashington shtatida Microsoft, Amazon hamda Boeing kabi yuqori texnologiyali firmalarning yuqori konsentratsiyasi mavjud va aksariyat avtomobil ishlab chiqaruvchilarning muhandislik binolari [[Michigan]] shtatida joylashgan<ref name=":0" />.

=== Transmilliy korporatsiyalarning tadqiqot xarajatlari ===
Federal hukumat va Qoʻshma Shtatlar tarkibiga kiruvchi 50 ta shtatning aksariyati tadqiqot va ishlanmalar bilan shugʻullanishga ragʻbatlantirish uchun muayyan sanoat va kompaniyalarga soliq imtiyozlarini taklif qiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.cbo.gov/sites/default/files/110th-congress-2007-2008/reports/06-18-research.pdf |sarlavha=Federal Support for Research and Development |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Kongress odatda bir necha yilda bir marta soliq imtiyozini yangilaydi. 2012-yilda ''[[The Wall Street Journal]]'' tomonidan oʻtkazilgan soʻrovga koʻra, kompaniyalar ilmiy-tadqiqot ishlariga sarmoya kiritish toʻgʻrisida qaror qabul qilishda ushbu kreditlarga eʼtibor bermaydilar, chunki ular yangilangan kreditlarga tayanmaydilar<ref name=":0"/>.

2014-yilda AQShning toʻrtta transmilliy korporatsiyasi ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflagan xarajatlari boʻyicha Top 50 talikka kirdi: Microsoft, Intel, Johnson & Johnson va Google<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.researchgate.net/publication/309457581_2014_global_RD_funding_forecast |sarlavha=2014 global R&D funding forecast |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Eng kamida oʻn yil davomida bir nechtasi Top 20 talikka kirgan: Intel, Microsoft, Johnson & Johnson, Pfizer va IBM. Google bu roʻyxatga birinchi marta 2013-yilda kiritilgan<ref name=":0" />.

=== Yuqori texnologiyali tovarlar va patentlar eksporti ===
[[Fayl:High-tech exports from the USA as a world share, 2008–2013.svg|thumb|2008—2013-yillardagi jahon ulushi sifatida aks ettirilgan AQShdan qilingan yuqori texnologiyali eksport. Manba: UNESCOning ilmiy hisoboti: 2030-yilga qadar, 5.10-rasm, Comtrade maʼlumotlar bazasiga asoslangan]]
Qoʻshma Shtatlar postindustrial mamlakatdir<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.thoughtco.com/post-industrial-society-3026457 |sarlavha=Post-Industrial Society in Sociology |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Mamlakatda yuqori texnologiyali mahsulotlar importi eksportdan ancha yuqori. Biroq, Qoʻshma Shtatlarning texnologik jihatdan malakali ishchi kuchi katta hajmdagi patentlarni ishlab chiqaradi va hali ham ushbu patentlarni litsenziyalash yoki sotishdan foyda oladi. Amerika Qoʻshma Shtatlarining ilmiy-tadqiqot sohalarida faol boʻlgan kompaniyalari ishlab chiqargan mahsulot va xizmatlarning 9,1 foizi intellektual mulk huquqlarini litsenziyalash bilan bogʻliq<ref name=":0" />.

Intellektual mulk savdosiga kelsak, Qoʻshma Shtatlar bu yoʻnalishda tengsizligicha qolmoqda<ref>{{Veb manbasi |url=https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/456368/IP_rights_in_USA.pdf |sarlavha=Intellectual Property Rights in the USA |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. AQShda 2013-yilda mualliflik huquqi va litsenziyalashdan tushgan daromad 129,2 milliard dollarni tashkil etdi, bu oʻsha yili dunyodagi eng yuqori koʻrsatkich edi. 2013-yilda Yaponiya 31,6 milliard dollarlik tushum bilan ikkinchi oʻrinni egallagan. Shu yili Qoʻshma Shtatlarning intellektual mulkdan foydalanganlik uchun toʻlovlari 39,0 milliard dollarni tashkil etdi, biroq Irlandiya bu koʻrsatkich boʻyicha mamlakatdan oshib ketgan (46,4 dollar{{Nbsp}}milliard)<ref name=":0" />.

== Mashhur kompaniyalar va bozorlar ==
[[Fayl:Walmart_exterior.jpg|right|thumb| Oddiy [[Walmart]] chegirmali doʻkoni, [[Laredo (Texas)|Laredo, (Texas)]]]]
2011-yilda daromadlari boʻyicha AQShning 20 ta eng yirik kompaniyalari [[Walmart]], [[ExxonMobil]], [[Chevron Corporation|Chevron]], [[ConocoPhillips]], [[Fannie Mae]], [[General Electric]], [[Berkshire Hathaway]], [[General Motors]], [[Ford Motor Company]], [[Hewlett-Packard]], [[AT&T]], [[Cargill]], [[McKesson Korporatsiyasi|McKesson Corporation,]] [[Bank of America]], [[Freddie Mac|Federal Home Loan Mortgage Corporation]], [[Apple Inc.]], [[Verizon Communications|Verizon]], [[JPMorgan Chase]] va [[Cardinal Health]] edi<ref>{{Kitob manbasi |title=Revolution Planet Earth |url=https://books.google.co.uz/books?id=TalcDwAAQBAJ&pg=PT139&lpg=PT139&dq=The+20+largest+US+companies+by+revenue+in+2011+are+Walmart,+ExxonMobil,+Chevron,+ConocoPhillips,+Fannie+Mae,+General+Electric,+Berkshire+Hathaway,+General+Motors,+Ford+Motor+Company,+Hewlett-Packard,+AT%26T,+Cargill,+McKesson+Corporation,+Bank+of+America,+were+Federal+Home+Loan+Mortgage+Corporation,+Apple+Inc.,+Verizon,+JPMorgan+Chase+and+Cardinal+Health.&source=bl&ots=ivDATX2c6g&sig=ACfU3U2Xq7pMiAJKkZiK-PQNPcWtbigFew&hl=uz&sa=X&ved=2ahUKEwiU4eCbxYSAAxXtIhAIHX2eCEAQ6AF6BAgDEAM#v=onepage&q=The%2020%20largest%20US%20companies%20by%20revenue%20in%202011%20are%20Walmart%2C%20ExxonMobil%2C%20Chevron%2C%20ConocoPhillips%2C%20Fannie%20Mae%2C%20General%20Electric%2C%20Berkshire%20Hathaway%2C%20General%20Motors%2C%20Ford%20Motor%20Company%2C%20Hewlett-Packard%2C%20AT%26T%2C%20Cargill%2C%20McKesson%20Corporation%2C%20Bank%20of%20America%2C%20were%20Federal%20Home%20Loan%20Mortgage%20Corporation%2C%20Apple%20Inc.%2C%20Verizon%2C%20JPMorgan%20Chase%20and%20Cardinal%20Health.&f=false |author=Paul Thor |accessdate=2023-yil 10-iyul}}</ref>.

2013-yilda bozor kapitallashuvi boʻyicha dunyodagi eng yirik oʻnta kompaniyadan sakkiztasi Amerikada joylashgan: Apple Inc., ExxonMobil, Berkshire Hathaway, Walmart, General Electric, [[Microsoft]], [[IBM]] va Chevron Corporation<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ft.com/indepth/ft500|sarlavha=FT 500 2013|ish=ft.com|sana=June 19, 2015}}</ref>.

Fortune Global 500ning 2011-yilgi maʼlumotlariga koʻra, AQShning eng yirik ish beruvchilari oʻntaligiga Walmart, [[AQSh pochta xizmati]], IBM, [[Birlashgan posilka xizmati|UPS]], [[McDonald's]], [[Target Corporation]], [[Kroger]], [[The Home Depot]], General Electric va [[Sears Holdings]] kiradi<ref>{{Veb manbasi|url=http://fortune.com/global500/2011/|sarlavha=Global 500|ish=Fortune}}</ref>.

Apple Inc., [[Google]], IBM, McDonaldʼs va Microsoft Millward Brown tomonidan chop etilgan indeksda dunyodagi eng qimmat beshta brend hisoblangan<ref>{{Yangiliklar manbasi |date=May 9, 2011 |title=Apple usurps Google as world's most valuable brand |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/us-apple-brand-idUSTRE74800D20110509 |access-date=August 10, 2017}}</ref>.

Amerikaning eng yirik kompaniyalari har yili Fortune 500da daromadlari boʻyicha yuqori oʻrinlarni egallaydi<ref>{{Veb manbasi |url=https://fortune.com/ranking/fortune500/ |sarlavha=Fortune 500 |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Roʻyxatning 2000—2022-yillardagi nashrida Fortune 500 reytingida birinchi oʻrinni avtomobil ishlab chiqaruvchi General Motors (GM), neft va gaz giganti ExxonMobil yoki chakana sotuvchi Walmart egallagan<ref>{{veb manbasi |last=Hoover |first=Gary |date=2022-06-26 |title=2022 UPDATED Largest Companies Charts |url=https://americanbusinesshistory.org/2022-updated-largest-companies-charts/ |access-date=2023-02-09 |website=Business History - The American Business History Center |language=en-US}}</ref>. AQSh bozor kapitallashuvi boʻyicha dunyodagi koʻplab yirik kompaniyalarning bosh qarorgohidir; 2023-yil 9-fevral holatiga koʻra, bozor kapitali boʻyicha Amerikaning eng yirik kompaniyalari Apple, Microsoft, Google ([[Alphabet Inc.|Alphabet]] xolding kompaniyasi orqali), Amazon Berkshire Hathaway, [[Tesla]] , [[Nvidia]], [[Visa payWave|Visa]], ExxonMobil va [[Meta Platforms]]  hisoblanadi<ref>{{veb manbasi |title=Companies ranked by Market Cap - CompaniesMarketCap.com |url=https://companiesmarketcap.com/ |access-date=2023-02-09 |website=companiesmarketcap.com |language=en-us}}</ref>. Bundan tashqari, ushbu kompaniyalarning aksariyati eng qimmat brendlar boʻlib, daromadlari va bozor kapitali boʻyicha [[Coca-Cola]], [[The Walt Disney Company]] va McDonaldʼs kabi koʻplab yirik kompaniyalar [[Forbes]] tomonidan eng qimmat brendlarning yillik reytingiga qoʻshiladi<ref>{{veb manbasi |title=The 2020 World's Most Valuable Brands |url=https://www.forbes.com/the-worlds-most-valuable-brands/ |access-date=2023-02-09 |website=Forbes |language=en}}</ref>.

Amerikadagi baʼzi sanoatlar hajmi bir nechta yirik kompaniyalar tomonidan belgilanadi, ular koʻpincha „katta uchlik“ yoki „katta toʻrtlik“ deb ataladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4406204 |sarlavha=Giant Asset Managers, the Big Three, and Index Investing |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Ushbu hodisaga misollar: Katta uchlik kredit hisobot agentliklari ([[Equifax Inc.|Equifax]], [[Experian]] va [[TransUnion]]), Katta uchlik avtomobil ishlab chiqaruvchilari ([[Ford]], [[General Motors]] va [[Stellantis]]), Katta toʻrtlik buxgalteriya firmalari ([[Deloitte Touche Tohmatsu|Deloitte]], [[Ernst & Young]], [[KPMG]] va [[PricewaterhouseCoopers|PwC]]) va Katta toʻrtlik aloqa operatorlari ([[Verizon Communications|Verizon]], [[AT&T]], [[T-Mobile US|T-Mobile]]/[[Sprint Corporation|Sprint]] va [[DISH Network|Dish Network]])<ref>{{yangiliklar manbasi |title=How to protect yourself against the theft of your identity |newspaper=The Economist |url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2017/09/14/how-to-protect-yourself-against-the-theft-of-your-identity |access-date=2023-02-10 |issn=0013-0613}}</ref><ref>{{veb manbasi |title=Big 4 wireless carriers spent 85800B on 5G spectrum: Was it worth it? |url=https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/latest-news-headlines/big-4-wireless-carriers-spent-100b-on-5g-spectrum-was-it-worth-it-68488095 |access-date=2023-02-10 |website=www.spglobal.com |language=en-us}}</ref>. Amerika energetika sanoati dunyo boʻyicha eng yiriklaridan biri boʻlib, neft, tabiiy gaz, koʻmir va qayta tiklanadigan energiya manbalari boʻyicha yirik kompaniyalardan iborat. Bozor boʻyicha Amerikaning eng yirik energetika kompaniyalari neft va gaz sohasida joylashgan boʻlib, bunga ExxonMobilga Chevron, [[ConocoPhillips]] va [[Schlumberger]] qoʻshiladi; Britaniyaning [[BP]] hamda [[Royal Dutch Shell|Shell]] neft kompaniyalari ham Qoʻshma Shtatlar energetika sohasida sezilarli ishtirokka ega va London hamda Nyu York [[Fond birjasi|fond birjalarida]] savdo qiladi<ref name=":1" />. Amerikaning koʻplab yirik neft kompaniyalari, shuningdek, BP ham John D. Rockefeller tomonidan boshqariladigan sobiq monopoliya boʻlgan [[Standard Oil]]dan kelib chiqqan. Amerika koʻmir sanoatida 30 milliard dollarlik aylanmaga ega [[Peabody Energy]] ustunlik qiladi, u 2021-yilda deyarli 23 milliard dollar daromad bilan dunyodagi eng yirik koʻmir kompaniyasi hisoblangan<ref>{{veb manbasi |title=The 10 Largest Coal Mining Companies In The United States – Zippia |date=July 26, 2022 |url=https://www.zippia.com/advice/largest-coal-mining-companies/ |access-date=2023-02-10 |language=en}}</ref>. Mamlakatda koʻmir qazib olishning katta qismi [[Gʻarbiy Virjiniya]], [[Pennsilvaniya]], [[Kentukki]] va [[Appalachia (Virginia)|Appalachia]] shtatlari hissasiga toʻgʻri keladi<ref>{{veb manbasi |last=Desjardins |first=Jeff |date=2017-11-24 |title=Chart: The Evolution of Standard Oil |url=https://www.visualcapitalist.com/chart-evolution-standard-oil/ |access-date=2023-02-10 |website=Visual Capitalist |language=en-US}}</ref>.

''STORES'' jurnalida eʼlon qilingan 2012-yilgi Deloitte hisobotiga koʻra, 2010-moliya yilida chakana savdodan tushgan daromad boʻyicha dunyodagi eng yirik 250 ta chakana sotuvchilardan 32% qismi AQShda joylashgan va bu 32% qism jahon jami chakana savdosining 41% ini tashkil qilgan<ref>Deloitte, ''Switching Channels: Global Powers of Retailing 2012'', ''STORES'', January 2012, G20.</ref>. [[Amazon (shirkat)|Amazon]] dunyodagi eng yirik onlayn sotuvchi hisoblanadi<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Jopson |first=Barney |date=July 12, 2011 |title=Amazon urges California referendum on online tax |work=Financial Times |url=http://www.ft.com/cms/s/0/61828252-ac1d-11e0-b85c-00144feabdc0.html#axzz1RxkefD8m |url-status=live |access-date=August 4, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110714230245/http://www.ft.com/cms/s/0/61828252-ac1d-11e0-b85c-00144feabdc0.html |archive-date=July 14, 2011}}</ref>.

Amerika [[yarimoʻtkazgich]] ishlab chiqarish boʻyicha dunyoda birinchi oʻrinda turadi<ref>{{Veb manbasi |url=https://worldpopulationreview.com/country-rankings/semiconductor-manufacturing-by-country |sarlavha=Semiconductor Manufacturing by Country 2023 |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. 2011-yilda sotuvlar boʻyicha dunyodagi eng yirik 20 ta yarimoʻtkazgich ishlab chiqaruvchilarning yarmi amerikalik boʻlgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.isuppli.com/PublishingImages/Press%20Releases/2011-12-01_Market_Share_Table1.jpg|sarlavha=IHS iSuppli Semiconductor preliminary rankings for 2011|qaralgan sana=April 21, 2012|arxivurl=https://web.archive.org/web/20131214152106/http://www.isuppli.com/PublishingImages/Press%20Releases/2011-12-01_Market_Share_Table1.jpg|arxivsana=December 14, 2013}}</ref>. Yaqinda [[Joe Biden]] boshchiligidagi Kongress yarimoʻtkazgich ishlab chiqarishni kuchaytiruvchi ikki partiyaviy qonun loyihasini, CHIPS and Science Act qonunini qabul qildi<ref>{{veb manbasi |last=House |first=The White |date=2022-08-09 |title=FACT SHEET: CHIPS and Science Act Will Lower Costs, Create Jobs, Strengthen Supply Chains, and Counter China |url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2022/08/09/fact-sheet-chips-and-science-act-will-lower-costs-create-jobs-strengthen-supply-chains-and-counter-china/ |access-date=2023-02-10 |website=The White House |language=en-US}}</ref>. Amerikaning eng yirik yarimoʻtkazgich firmalari va chip kompaniyalari [[Broadcom Inc.|Broadcom]], [[Intel]], [[Advanced Micro Devices|AMD]] va [[Qualcomm]]dir<ref>{{veb manbasi|url=http://www.isuppli.com/PublishingImages/Press%20Releases/2011-12-01_Market_Share_Table1.jpg |title=IHS iSuppli Semiconductor preliminary rankings for 2011 |access-date=April 21, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214152106/http://www.isuppli.com/PublishingImages/Press%20Releases/2011-12-01_Market_Share_Table1.jpg|archive-date=December 14, 2013}}</ref><ref>{{veb manbasi |title=Top 10 Semiconductor Manufacturers in the U.S. - IndustrySelect® |url=https://www.industryselect.com/blog/top-10-semiconductor-manufacturers-in-the-us |access-date=2023-02-10 |website=www.industryselect.com}}</ref>.

Bozor kapitaliga koʻra, Qoʻshma Shtatlardagi eng yirik firmalarning aksariyati texnologiya kompaniyalaridir<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.investopedia.com/biggest-companies-in-the-world-by-market-cap-5212784 |sarlavha=Biggest Companies in the World by Market Cap |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Ushbu kompaniyalarda katta beshlik texnologiya gigantlari ([[Apple Inc.|Apple]], [[Amazon (shirkat)|Amazon]], [[Google]], [[Microsoft]] va [[Meta (Kampanien)|Meta]]) hukmronlik qiladi, shuningdek, Amerikadagi koʻplab [[dasturiy taʼminot]] firmalari ham texnologiya sanoatida hukmronlik qiladi<ref>{{veb manbasi |last=Girardin |first=McKayla |date=2022-09-22 |title=Top Tech Companies in 2022 |url=https://www.theforage.com/blog/companies/what-companies-in-technology-field |access-date=2023-02-10 |website=Forage |language=en-US}}</ref>. Mamlakatda [[Dell Technologies]], [[IBM]], [[Hewlett-Packard]] va [[Cisco]] kabi apparat ishlab chiqaruvchilardan tortib, [[Oracle]], [[Salesforce]], [[Adobe Inc.|Adobe]] va [[Intuit]] kabi dasturiy taʼminot hamda hisoblash infratuzilmasi dasturchilarigacha boʻlgan bunday firmalar faoliyat yuritadi<ref>{{veb manbasi |title=Top 1000 Technology Companies United States 2023 |url=https://disfold.com/united-states/sector/technology/companies/ |access-date=2023-02-10 |website=Disfold Data |language=en}}</ref>.

Amerikalik prodyuserlar [[Eng kassabop filmlar roʻyxati|dunyodagi eng yuqori daromad keltiruvchi filmlarning]] deyarli barchasini yaratadilar<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.dexerto.com/tv-movies/top-50-highest-grossing-movies-of-all-time-1856841/ |sarlavha=Top 50 highest-grossing movies of all time |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Dunyodagi eng koʻp sotilgan musiqalar sanʼatkorlarining aksariyati Qoʻshma Shtatlarda yashaydi. Amerikaning eng yirik media kompaniyalari: [[The Walt Disney Company]], [[Warner Bros.|Warner Bros. Discovery]], [[Netflix]], [[Comcast]], [[Paramount Global]] va [[Fox Corporation|Fox]]<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.investopedia.com/articles/investing/020316/worlds-top-10-entertainment-companies-cmcsa-cbs.asp |sarlavha=10 Biggest Entertainment Companies |qaralgan sana=30-iyun, 2023-yil |muallif=investopedia.com}}</ref>.

[[AQShda turizm|AQSh turizm tarmogʻi]] har yili 60 millionga yaqin xalqaro tashrif buyuruvchilarni qabul qiladi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.dreambigtravelfarblog.com/blog/us-travel-tourism-statistics |sarlavha=77+ US Travel & Tourism Statistics (2023) |qaralgan sana=2023-yil 10-iyul}}</ref>. Yaqinda Salam Standard tomonidan olib borilgan tadqiqotda maʼlum qilinishicha, [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Qoʻshma Shtatlar]] global [[musulmon]] turizmi xarajatlaridan eng koʻp foyda oluvchi davlat boʻlib, butun dunyo boʻylab musulmonlar [[sayohat]]i uchun sarflangan umumiy xarajatlarning 24 foizi yoki qariyb 35 milliard dollariga AQSh egalik qiladi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.ttnworldwide.com/Article/16895/Welcoming_the_halal_traveller|sarlavha=Speaking out Welcoming the halal traveller|ish=ttnworldwide.com|qaralgan sana=2016-12-16|arxivurl=https://web.archive.org/web/20161220140833/http://www.ttnworldwide.com/Article/16895/Welcoming_the_halal_traveller|arxivsana=December 20, 2016}}</ref>.

== Moliya ==
{{Asosiy|AQSh bank tizimi}}
[[Fayl:NYC_NYSE.jpg|thumb| [[New York fond birjasi|Nyu York fond birjasi]] dunyodagi eng yirik fond birjasidir.]]
[[Listing]] kompaniyalari qimmatli qogʻozlari qiymati boʻyicha oʻlchanadigan boʻlsa, [[New York fond birjasi|Nyu York fond birjasi]] dunyodagi boshqa fond birjalaridan uch barobar koʻproq mablagʻga ega<ref name="world-exchanges.org">{{Veb manbasi|url=http://www.world-exchanges.org/statistics/ytd-monthly|arxivurl=https://web.archive.org/web/20111106005313/http://www.world-exchanges.org/statistics/ytd-monthly|arxivsana=November 6, 2011|sarlavha=WFE – YTD Monthly|sana=November 6, 2011|qaralgan sana=June 8, 2014}}</ref>. 2008-yil oktyabr holatiga koʻra barcha mahalliy NYFB listing kompaniyalarining umumiy kapitallashuvi 10,1 trillion AQSh dollarini tashkil etdi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nyxdata.com/nysedata/default.aspx?tabid=115|sarlavha=> Data Products > NYSE > Facts & Figures|nashriyot=NYXdata|qaralgan sana=April 21, 2012|arxivsana=2009-02-28|arxivurl=https://web.archive.org/web/20090228111716/http://www.nyxdata.com/nysedata/Default.aspx?tabid=115}}</ref>. [[Nasdaq|NASDAQ]] yana bir Amerika fond birjasi hisoblanib, Nyu York fond birjasi va Yaponiyaning Tokio fond birjasidan keyin dunyodagi eng yirik uchinchi birjadir. Biroq, NASDAQning savdo qiymati Yaponiyaning TFBdan kattaroqdir<ref name="world-exchanges.org" />. NASDAQ AQShdagi eng yirik elektron ekran orqali amalga oshiriladigan qimmatli qogʻozlar savdosi bozori hamdir. Taxminan 3800 ta kompaniya va korporatsiyalar bilan u boshqa fond birjalariga qaraganda koʻproq savdo hajmiga ega<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.nasdaq.com/newsroom/stats/Performance_Report.stm#item_2|sarlavha=NASDAQ Performance Report|qaralgan sana=February 15, 2007|sana=January 12, 2007|ish=NASDAQ Newsroom|nashriyot=The Nasdaq Stock Market|arxivurl=https://web.archive.org/web/20070210233035/http://www.nasdaq.com/newsroom/stats/Performance_Report.stm|arxivsana=February 10, 2007}}</ref>.

AQSh moliya sanoati 1947-yilda qishloq xoʻjaligidan tashqari umumiy biznes daromadining atigi 10 foizini tashkil qilgan boʻlsa, 2010-yilga kelib bu 50 foizga oʻsdi<ref>{{Veb manbasi |url=https://oa.mg/work/3138538489 |sarlavha=Post-Deregulation in the Financial Services Sector: The Birth of the Discount Brokerage Industry |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. Xuddi shu davrda moliya sanoatining daromadlari YaIMdagi ulushi sifatida 2,5% dan 7,5% gacha, moliya sanoatining barcha korporativ daromadlardagi ulushi esa 10% dan 20% gacha koʻtarildi. Nyu York shahridagi moliya sohasida oʻrtacha ish haqi 1981-yildagi 80 000 dollardan, 2011-yilda 360 000 dollargacha, Nyu York shahridagi oʻrtacha ish haqi 40 000 dollardan 70 000 dollargacha oʻsgan. 1988-yilda AQShda 900 dan ortiq depoziti boʻlgan va bu depozitlar qiymati 300 million dollardan kam boʻlgan 12 500 ga yaqin bank mavjud edi. 2012-yilga kelib, 1 800 dan ortiq depozitlari bilan 300 million dollardan kam boʻlgan depozit qiymatiga ega 4 200 ta bank faoliyat olib borgan<ref>[http://www.goldmansachs.com/investor-relations/index.html Investor Relations].</ref>.

Aktivlari qiymati boʻyicha AQShning eng yaxshi oʻnta banki:<ref>{{Veb manbasi|url=https://www.usbank.com/cgi_w/cfm/about/investor/index.cfm|sarlavha=Financial and investor information from U.S. Bank|ish=usbank.com|qaralgan sana=2023-07-04|arxivsana=2018-10-12|arxivurl=https://web.archive.org/web/20181012182518/https://www.usbank.com/cgi_w/cfm/about/investor/index.cfm}}</ref>: 
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;"
|1.|| JP Morgan Chase
|-
|2.||Bank of America
|-
|3.||Citigroup
|-
|4.||Wells Fargo
|-
|5.||Goldman Sachs
|-
|6.||Morgan Stanley
|-
|7.||U.S. Bancorp
|-
|8.||Bank of NY Mellon
|-
|9.||HSBC North American Holdings
|-
|10.||Capital One Financial
|}
[[Xalqaro valyuta jamgʻarmasi]]ning 2012-yildagi tadqiqotiga koʻra AQSh moliya tarmogʻi shunchalik katta miqyosda oʻsishga erishganki, buning natijada [[Oʻsish|iqtisodiy oʻsish]] sekinlashgan<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.imf.org/-/media/Websites/IMF/imported-flagship-issues/external/pubs/ft/GFSR/2012/01/pdf/_textpdf.ashx |sarlavha=Global Stability Report; April 2012 |qaralgan sana=2023-yil 12-iyul}}</ref>. [[Nyu-York universiteti|Nyu York universiteti]] iqtisodchisi Thomas Philippon bu tadqiqotni qoʻllab-quvvatlab, AQSh moliyaviy xizmatlar uchun yiliga 300 milliard dollar sarflashini taxmin qildi. Bu juda koʻp tarmoqlarning 20% ga qisqartirilishi anglatadi. [[Harvard universiteti]] hamda [[Chicago universiteti|Chikago universiteti]] iqtisodchilari 2014-yilda tadqiqot va ishlanmalar bilan shugʻullanuvchi ishchilar ishlagan har bir dollar yalpi ichki mahsulotga 5 dollar qoʻshishini, biroq moliya sohasi xodimlari uchun toʻlanadigan ish haqining har bir dollari YaIMning 0,60 dollarga qisqarishiga olib kelishini hisoblab chiqishgan<ref>{{Yangiliklar manbasi |last=Tankersley |first=Jim |date=December 16, 2014 |title=A black hole for our best and brightest |work=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/sf/business/2014/12/16/a-black-hole-for-our-best-and-brightest/ |access-date=December 23, 2014}}</ref>. Xalqaro hisob-kitoblar banki olib borgan tadqiqoti natijasida ham xuddi shunday xulosaga keldi, yaʼni moliya sanoati iqtisodiy oʻsish va tadqiqot/ishlanmalarga asoslangan sanoatlarga toʻsqinlik qiladi<ref>{{Veb manbasi|muallif=Cecchetti|ism=Stephen G|sarlavha=Why does financial sector growth crowd out real economic growth?|url=http://www.bis.org/publ/work490.pdf|ish=BIS Working Papers No 490|nashriyot=Bank for International Settlements|qaralgan sana=September 20, 2015}}</ref>.

== Tarixiy statistika ==

=== Yalpi ichki mahsulot ===

==== 1790—2006-yilgi YaIM ====
{{hidden begin|titlestyle=background:#cff|title=Amerika Qoʻshma Shtatlarining yillik iqtisodiy maʼlumotlari|contentstyle=border:solid 1px silver; padding:8px; background:white;}}

{| class="wikitable"
!colspan=6|Amerika Qoʻshma Shtatlarining yillik iqtisodiy maʼlumotlari<ref>GDP (nominal and adjusted) figures from 1929 to present are from the Bureau of Economic Analysis.<br />Figures for before 1929 have been reconstructed by Johnston and Williamson based on various sources and are less reliable. See [http://www.measuringworth.org/usgdp/] for more information about sources and methods.<br />[https://www.bea.gov/national/xls/gdplev.xls Current-dollar and real GDP] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200307152331/https://www.bea.gov/national/xls/gdplev.xls |date=2020-03-07 }}. United States Bureau of Economic Analysis. December 20, 2007.<br />Louis D. Johnston and Samuel H. Williamson, „The Annual Real and Nominal GDP for the United States, 1790-present“. Economic History Services, July 27, 2007.<br />Inflation-adjusted figures are for base year 2000.</ref>
|-
!Yil
!YaIM,<br />nominal<br />($ milliard)
!YaIM,<br />tuzatilgan<br />($ milliard)
!Aholi<br />(millions)
!Aholi jon boshiga YaIM,<br />nominal ($)
!Aholi jon boshiga YaIM,<br />tuzatilgan ($)
|-
|1790 || 0.19 || 3.60 || 3.929 || 48 || 916
|-
|1791 || 0.21 || 3.82 || 4.048 || 52 || 944
|-
|1792 || 0.22 || 4.10 || 4.171 || 53 || 983
|-
|1793 || 0.25 || 4.43 || 4.297 || 58 || 1031
|-
|1794 || 0.31 || 5.00 || 4.428 || 70 || 1129
|-
|1795 || 0.38 || 5.31 || 4.562 || 83 || 1164
|-
|1796 || 0.41 || 5.47 || 4.700 || 87 || 1164
|-
|1797 || 0.41 || 5.57 || 4.843 || 85 || 1150
|-
|1798 || 0.41 || 5.80 || 4.990 || 82 || 1162
|-
|1799 || 0.44 || 6.20 || 5.141 || 86 || 1206
|-
|1800 || 0.48 || 6.55 || 5.297 || 91 || 1237
|-
|1801 || 0.51 || 6.87 || 5.486 || 93 || 1252
|-
|1802 || 0.45 || 7.09 || 5.679 || 79 || 1248
|-
|1803 || 0.48 || 7.21 || 5.872 || 82 || 1228
|-
|1804 || 0.53 || 7.49 || 6.065 || 87 || 1235
|-
|1805 || 0.56 || 7.88 || 6.258 || 89 || 1259
|-
|1806 || 0.61 || 8.26 || 6.451 || 95 || 1280
|-
|1807 || 0.58 || 8.27 || 6.644 || 87 || 1245
|-
|1808 || 0.64 || 8.28 || 6.838 || 94 || 1211
|-
|1809 || 0.68 || 8.92 || 7.031 || 97 || 1269
|-
|1810 || 0.70 || 9.40 || 7.224 || 97 || 1301
|-
|1811 || 0.76 || 9.82 || 7.460 || 102 || 1316
|-
|1812 || 0.78 || 10.2 || 7.700 || 101 || 1326
|-
|1813 || 0.96 || 10.8 || 7.939 || 121 || 1358
|-
|1814 || 1.06 || 11.2 || 8.179 || 130 || 1372
|-
|1815 || 0.91 || 11.3 || 8.419 || 108 || 1342
|-
|1816 || 0.81 || 11.3 || 8.659 || 94 || 1304
|-
|1817 || 0.76 || 11.5 || 8.899 || 85 || 1297
|-
|1818 || 0.72 || 12.0 || 9.139 || 79 || 1308
|-
|1819 || 0.72 || 12.3 || 9.379 || 77 || 1309
|-
|1820 || 0.70 || 12.8 || 9.618 || 73 || 1328
|-
|1821 || 0.73 || 13.4 || 9.939 || 73 || 1351
|-
|1822 || 0.80 || 14.0 || 10.268 || 78 || 1360
|-
|1823 || 0.75 || 14.5 || 10.596 || 71 || 1364
|-
|1824 || 0.75 || 15.3 || 10.924 || 69 || 1400
|-
|1825 || 0.81 || 16.0 || 11.252 || 72 || 1421
|-
|1826 || 0.86 || 16.6 || 11.580 || 74 || 1431
|-
|1827 || 0.91 || 17.1 || 11.909 || 76 || 1433
|-
|1828 || 0.89 || 17.3 || 12.237 || 73 || 1415
|-
|1829 || 0.92 || 18.0 || 12.565 || 73 || 1431
|-
|1830 || 1.01 || 19.5 || 12.901 || 78 || 1518
|-
|1831 || 1.04 || 21.2 || 13.321 || 78 || 1591
|-
|1832 || 1.12 || 22.6 || 13.742 || 82 || 1646
|-
|1833 || 1.14 || 23.3 || 14.162 || 80 || 1647
|-
|1834 || 1.20 || 23.7 || 14.582 || 82 || 1625
|-
|1835 || 1.32 || 25.0 || 15.003 || 88 || 1664
|-
|1836 || 1.46 || 25.7 || 15.423 || 95 || 1667
|-
|1837 || 1.54 || 26.0 || 15.843 || 97 || 1639
|-
|1838 || 1.58 || 27.1 || 16.264 || 97 || 1663
|-
|1839 || 1.65 || 27.8 || 16.684 || 99 || 1666
|-
|1840 || 1.55 || 27.8 || 17.123 || 91 || 1622
|-
|1841 || 1.63 || 28.4 || 17.733 || 92 || 1603
|-
|1842 || 1.60 || 29.4 || 18.345 || 87 || 1600
|-
|1843 || 1.55 || 30.8 || 18.957 || 82 || 1623
|-
|1844 || 1.69 || 32.6 || 19.569 || 86 || 1665
|-
|1845 || 1.84 || 34.6 || 20.182 || 91 || 1715
|-
|1846 || 2.04 || 37.4 || 20.794 || 98 || 1799
|-
|1847 || 2.39 || 40.0 || 21.406 || 112 || 1870
|-
|1848 || 2.41 || 41.4 || 22.018 || 109 || 1881
|-
|1849 || 2.40 || 42.0 || 22.631 || 106 || 1855
|-
|1850 || 2.56 || 43.9 || 23.261 || 110 || 1889
|-
|1851 || 2.70 || 47.5 || 24.086 || 112 || 1972
|-
|1852 || 3.04 || 53.0 || 24.911 || 122 || 2128
|-
|1853 || 3.28 || 57.3 || 25.736 || 127 || 2226
|-
|1854 || 3.68 || 59.3 || 26.561 || 139 || 2232
|-
|1855 || 3.94 || 61.7 || 27.386 || 144 || 2254
|-
|1856 || 4.00 || 64.1 || 28.212 || 142 || 2270
|-
|1857 || 4.13 || 64.4 || 29.037 || 142 || 2218
|-
|1858 || 4.05 || 67.1 || 29.862 || 136 || 2247
|-
|1859 || 4.38 || 72.0 || 30.687 || 143 || 2346
|-
|1860 || 4.32 || 72.3 || 31.513 || 137 || 2296
|-
|1861 || 4.58 || 73.7 || 32.351 || 142 || 2277
|-
|1862 || 5.76 || 82.9 || 33.188 || 174 || 2497
|-
|1863 || 7.60 || 89.3 || 34.026 || 223 || 2624
|-
|1864 || 9.43 || 90.4 || 34.863 || 270 || 2592
|-
|1865 || 9.86 || 93.0 || 35.701 || 276 || 2606
|-
|1866 || 8.98 || 88.8 || 36.538 || 246 || 2430
|-
|1867 || 8.33 || 90.4 || 37.376 || 223 || 2418
|-
|1868 || 8.14 || 93.9 || 38.213 || 213 || 2458
|-
|1869 || 7.85 || 96.6 || 39.051 || 201 || 2473
|-
|1870 || 7.79 || 100 || 39.905 || 195 || 2509
|-
|1871 || 7.68 || 105 || 40.938 || 188 || 2573
|-
|1872 || 8.21 || 113 || 41.972 || 196 || 2683
|-
|1873 || 8.68 || 123 || 43.006 || 202 || 2824
|-
|1874 || 8.43 || 124 || 44.040 || 191 || 2815
|-
|1875 || 8.05 || 123 || 45.073 || 179 || 2726
|-
|1876 || 8.21 || 128 || 46.107 || 178 || 2781
|-
|1877 || 8.27 || 132 || 47.141 || 175 || 2804
|-
|1878 || 8.31 || 139 || 48.174 || 172 || 2894
|-
|1879 || 9.36 || 157 || 49.208 || 190 || 3188
|-
|1880 || 10.4 || 170 || 50.262 || 206 || 3379
|-
|1881 || 11.6 || 191 || 51.542 || 226 || 3708
|-
|1882 || 12.2 || 201 || 52.821 || 231 || 3800
|-
|1883 || 12.3 || 206 || 54.100 || 227 || 3808
|-
|1884 || 11.8 || 203 || 55.379 || 212 || 3667
|-
|1885 || 11.4 || 201 || 56.658 || 202 || 3552
|-
|1886 || 12.0 || 218 || 57.938 || 208 || 3764
|-
|1887 || 13.0 || 234 || 59.217 || 219 || 3944
|-
|1888 || 13.8 || 249 || 60.496 || 227 || 4108
|-
|1889 || 13.8 || 258 || 61.775 || 224 || 4169
|-
|1890 || 15.2 || 284 || 63.056 || 240 || 4502
|-
|1891 || 15.5 || 287 || 64.361 || 240 || 4459
|-
|1892 || 16.4 || 301 || 65.666 || 250 || 4590
|-
|1893 || 15.5 || 284 || 66.970 || 231 || 4242
|-
|1894 || 14.2 || 271 || 68.275 || 208 || 3972
|-
|1895 || 15.6 || 300 || 69.580 || 224 || 4313
|-
|1896 || 15.4 || 294 || 70.885 || 218 || 4153
|-
|1897 || 16.1 || 307 || 72.189 || 223 || 4256
|-
|1898 || 18.2 || 344 || 73.494 || 248 || 4685
|-
|1899 || 19.5 || 365 || 74.799 || 261 || 4884
|-
|1900 || 20.7 || 376 || 76.094 || 272 || 4943
|-
|1901 || 22.4 || 397 || 77.584 || 289 || 5112
|-
|1902 || 24.2 || 417 || 79.163 || 305 || 5261
|-
|1903 || 26.1 || 429 || 80.632 || 323 || 5317
|-
|1904 || 25.8 || 414 || 82.166 || 314 || 5034
|-
|1905 || 28.9 || 459 || 83.822 || 344 || 5480
|-
|1906 || 30.9 || 475 || 85.450 || 362 || 5564
|-
|1907 || 34.0 || 492 || 87.008 || 391 || 5649
|-
|1908 || 30.3 || 439 || 88.710 || 342 || 4949
|-
|1909 || 32.2 || 468 || 90.490 || 356 || 5169
|-
|1910 || 33.4 || 473 || 92.407 || 362 || 5116
|-
|1911 || 34.3 || 488 || 93.863 || 366 || 5200
|-
|1912 || 37.4 || 511 || 95.335 || 392 || 5359
|-
|1913 || 39.1 || 531 || 97.225 || 403 || 5462
|-
|1914 || 36.5 || 490 || 99.111 || 368 || 4948
|-
|1915 || 38.7 || 504 || 100.546 || 385 || 5011
|-
|1916 || 49.6 || 574 || 101.961 || 487 || 5626
|-
|1917 || 59.7 || 560 || 103.268 || 578 || 5418
|-
|1918 || 75.8 || 610 || 103.208 || 735 || 5910
|-
|1919 || 78.3 || 615 || 104.514 || 749 || 5883
|-
|1920 || 88.4 || 609 || 106.461 || 830 || 5721
|-
|1921 || 73.6 || 595 || 108.538 || 678 || 5483
|-
|1922 || 73.4 || 628 || 110.049 || 667 || 5708
|-
|1923 || 85.4 || 711 || 111.947 || 763 || 6350
|-
|1924 || 87.0 || 733 || 114.109 || 762 || 6422
|-
|1925 || 90.6 || 750 || 115.829 || 782 || 6475
|-
|1926 || 97.0 || 799 || 117.397 || 826 || 6806
|-
|1927 || 95.5 || 807 || 119.035 || 803 || 6777
|-
|1928 || 97.4 || 816 || 120.509 || 808 || 6771
|-
|1929 || 103.6 || 865.2 || 121.767 || 851 || 7105
|-
|1930 || 91.2 || 790.7 || 123.077 || 741 || 6424
|-
|1931 || 76.5 || 739.9 || 124.040 || 617 || 5965
|-
|1932 || 58.7 || 643.7 || 124.840 || 470 || 5156
|-
|1933 || 56.4 || 635.5 || 125.579 || 449 || 5061
|-
|1934 || 66.0 || 704.2 || 126.374 || 522 || 5572
|-
|1935 || 73.3 || 766.9 || 127.250 || 576 || 6027
|-
|1936 || 83.8 || 866.6 || 128.053 || 654 || 6768
|-
|1937 || 91.9 || 911.1 || 128.825 || 713 || 7072
|-
|1938 || 86.1 || 879.7 || 129.825 || 663 || 6776
|-
|1939 || 92.2 || 950.7 || 130.880 || 704 || 7264
|-
|1940 || 101.4 || 1034.1 || 131.954 || 768 || 7837
|-
|1941 || 126.7 || 1211.1 || 133.121 || 952 || 9098
|-
|1942 || 161.9 || 1435.4 || 133.920 || 1209 || 10718
|-
|1943 || 198.6 || 1670.9 || 134.245 || 1479 || 12447
|-
|1944 || 219.8 || 1806.5 || 132.885 || 1654 || 13594
|-
|1945 || 223.1 || 1786.3 || 132.481 || 1684 || 13483
|-
|1946 || 222.3 || 1589.4 || 140.054 || 1587 || 11348
|-
|1947 || 244.2 || 1574.5 || 143.446 || 1702 || 10976
|-
|1948 || 269.2 || 1643.2 || 146.093 || 1843 || 11248
|-
|1949 || 267.3 || 1634.6 || 148.665 || 1798 || 10995
|-
|1950 || 293.8 || 1777.3 || 151.235 || 1943 || 11752
|-
|1951 || 339.3 || 1915.0 || 153.310 || 2213 || 12491
|-
|1952 || 358.3 || 1988.3 || 155.687 || 2301 || 12771
|-
|1953 || 379.4 || 2079.5 || 158.242 || 2398 || 13141
|-
|1954 || 380.4 || 2065.4 || 161.164 || 2360 || 12816
|-
|1955 || 414.8 || 2212.8 || 164.308 || 2525 || 13467
|-
|1956 || 437.5 || 2255.8 || 167.306 || 2615 || 13483
|-
|1957 || 461.1 || 2301.1 || 170.371 || 2706 || 13506
|-
|1958 || 467.2 || 2279.2 || 173.320 || 2696 || 13150
|-
|1959 || 506.6 || 2441.3 || 176.289 || 2874 || 13848
|-
|1960 || 526.4 || 2501.8 || 179.979 || 2925 || 13901
|-
|1961 || 544.7 || 2560.0 || 182.992 || 2977 || 13990
|-
|1962 || 585.6 || 2715.2 || 185.771 || 3152 || 14616
|-
|1963 || 617.7 || 2834.0 || 188.483 || 3277 || 15036
|-
|1964 || 663.6 || 2998.6 || 191.141 || 3472 || 15688
|-
|1965 || 719.1 || 3191.1 || 193.526 || 3716 || 16489
|-
|1966 || 787.8 || 3399.1 || 195.576 || 4028 || 17380
|-
|1967 || 832.6 || 3484.6 || 197.457 || 4217 || 17647
|-
|1968 || 911.0 || 3652.7 || 199.399 || 4564 || 18319
|-
|1969 || 984.6 || 3765.4 || 201.385 || 4889 || 18698
|-
|1970 || 1038.5 || 3771.9 || 203.984 || 5091 || 18491
|-
|1971 || 1127.1 || 3898.6 || 206.827 || 5449 || 18850
|-
|1972 || 1238.3 || 4105.0 || 209.284 || 5917 || 19614
|-
|1973 || 1382.7 || 4341.5 || 211.357 || 6542 || 20541
|-
|1974 || 1500.0 || 4319.6 || 213.342 || 7031 || 20247
|-
|1975 || 1638.3 || 4311.2 || 215.465 || 7604 || 20009
|-
|1976 || 1825.3 || 4540.9 || 217.583 || 8389 || 20870
|-
|1977 || 2030.9 || 4750.5 || 219.760 || 9241 || 21617
|-
|1978 || 2294.7 || 5015.0 || 222.095 || 10332 || 22580
|-
|1979 || 2563.3 || 5173.4 || 224.567 || 11414 || 23037
|-
|1980 || 2789.5 || 5161.7 || 227.225 || 12276 || 22716
|-
|1981 || 3128.4 || 5291.7 || 229.466 || 13633 || 23061
|-
|1982 || 3255.0 || 5189.3 || 231.664 || 14051 || 22400
|-
|1983 || 3536.7 || 5423.8 || 233.792 || 15128 || 23199
|-
|1984 || 3933.2 || 5813.6 || 235.825 || 16678 || 24652
|-
|1985 || 4220.3 || 6053.7 || 237.924 || 17738 || 25444
|-
|1986 || 4462.8 || 6263.6 || 240.133 || 18585 || 26084
|-
|1987 || 4739.5 || 6475.1 || 242.289 || 19561 || 26725
|-
|1988 || 5103.8 || 6742.7 || 244.499 || 20875 || 27578
|-
|1989 || 5484.4 || 6981.4 || 246.819 || 22220 || 28286
|-
|1990 || 5803.1 || 7112.5 || 249.623 || 23247 || 28493
|-
|1991 || 5995.9 || 7100.5 || 252.981 || 23701 || 28067
|-
|1992 || 6337.7 || 7336.6 || 256.514 || 24707 || 28601
|-
|1993 || 6657.4 || 7532.7 || 259.919 || 25613 || 28981
|-
|1994 || 7072.2 || 7835.5 || 263.126 || 26878 || 29779
|-
|1995 || 7397.7 || 8031.7 || 266.278 || 27782 || 30163
|-
|1996 || 7816.9 || 8328.9 || 269.394 || 29017 || 30917
|-
|1997 || 8304.3 || 8703.5 || 272.647 || 30458 || 31922
|-
|1998 || 8747.0 || 9066.9 || 275.854 || 31709 || 32868
|-
|1999 || 9268.4 || 9470.3 || 279.040 || 33215 || 33939
|-
|2000 || 9817.0 || 9817.0 || 282.217 || 34785 || 34785
|-
|2001 || 10128.0 || 9890.7 || 285.226 || 35509 || 34677
|-
|2002 || 10469.6 || 10048.8 || 288.126 || 36337 || 34876
|-
|2003 || 10960.8 || 10301.0 || 290.796 || 37692 || 35423
|-
|2004 || 11685.9 || 10675.8 || 293.638 || 39797 || 36357
|-
|2005 || 12433.9 || 11003.4 || 296.507 || 41935 || 37110
|-
|2006 || 13194.7 || 11319.4 || 299.98 || 44071 || 37807
|}

{{Clear}}

{{hidden end}}

<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Contributions to Percent Change in Real GDP (the US 1930-1946).png|Real YaIMning foiz koʻrinishidagi oʻzgarishi (1930—1946); manba: [[Iqtisodiy tahlil byurosi]]
Fayl:Contributions to Percent Change in Real GDP (the US 1947-1973).png|Real YaIMning foiz koʻrinishidagi oʻzgarishi (1947—1973); manba: [[Iqtisodiy tahlil byurosi]]
Fayl:Contributions to Percent Change in Real GDP (the US 1974-1990).png|Real YaIMning foiz koʻrinishidagi oʻzgarishi (1974—1990); manba: [[Iqtisodiy tahlil byurosi]]
Fayl:Contributions to Percent Change in Real GDP (the US 1991-).png|Real YaIMning foiz koʻrinishidagi oʻzgarishi (1991—2008), manba: [[Bureau of Economic Analysis|I]][[Iqtisodiy tahlil byurosi|qtisodiy tahlil byurosi]]
Fayl:United States GDP per capita.png|alt=AQShda aholi jon boshiga real YaIM[449]|AQShda aholi jon boshiga real YaIM<ref>{{Veb manbasi |url=https://tradingeconomics.com/united-states/gdp-per-capita |sarlavha=United States GDP per capita |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul |muallif=tradingeconomics.com}}</ref>
Fayl:Historical GDP growth of the United States.png|alt=1961—2015-yillarda AQSh iqtisodiyotining tarixiy oʻsishi[450]|1961—2015-yillarda AQSh iqtisodiyotining tarixiy oʻsishi<ref name="macrotrends.net">{{Veb manbasi |url=https://www.macrotrends.net/countries/USA/united-states/gdp-growth-rate |sarlavha=U.S. GDP Growth Rate 1961-2023 |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul |muallif=www.macrotrends.net}}</ref>
Fayl:GDP per person in the United States.png|alt=Qoʻshma Shtatlarda kishi boshiga YaIM[450]|Qoʻshma Shtatlarda kishi boshiga YaIM<ref name="macrotrends.net"/>
Fayl:US Real Gross Private Domestic Investment and Real Corporate Profits After Tax.png|alt=AQSh yalpi xususiy ichki investitsiyalari va soliqdan keyingi korporativ foyda yalpi ichki mahsulot ulushi sifatida[452]|AQSh yalpi xususiy ichki investitsiyalari va soliqdan keyingi korporativ foyda yalpi ichki mahsulot ulushi sifatida<ref>{{Veb manbasi |url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=1Pik |sarlavha=Corporate Profits After Tax (without IVA and CCAdj)/Gross Domestic Product |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul}}</ref>
Fayl:US share of world GDP since 1980.jpg|alt=1980-yildan beri AQShning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi (%). AQSHning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi (nominal) 1985-yilda eng yuqori choʻqqisiga chiqdi va jahon YaIM hajmining 32,74 foizini (nominal) tashkil etdi. Ikkinchi eng yuqori ulush 2001-yilda 32,24% ni tashkil etdi. AQShning xarid qobiliyati boʻyicha jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 1999-yilda eng yuqori choʻqqisiga chiqdi va global YaIMning (XQP) 23,78% qismini tashkil etdi. Shundan beri ulush har yili pasayib bormoqda[453]|1980-yildan beri AQShning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi (%). AQShning jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi (nominal) 1985-yilda eng yuqori choʻqqisiga chiqdi va jahon YaIM hajmining 32,74 foizini (nominal) tashkil etdi. Mamlakat keyingi eng yuqori ulushni 2001-yilda 32,24% bilan qayd etdi. AQShning xarid qobiliyati boʻyicha jahon yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 1999-yilga kelib eng yuqori choʻqqisiga chiqdi va global YaIMning (XQP) 23,78% qismini tashkil etdi. Shundan buyon AQSh iqtisodiyotining jahondagi ulushi har yili pasayib bormoqda<ref>{{Veb manbasi |url=https://csis-website-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/legacy_files/files/publication/111103_Defense_Resources_Threats_update.pdf |sarlavha=Defense Budget Cuts and Non-Traditional Threats to US Strategy: An Update |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul |muallif=Anthony H. Cordesman}}</ref>.
</gallery>
{{clear}}

=== Bandlik ===
{{Asosiy|AQShda ishsizlik}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:US employment 1995-2012.png|alt=AQShdagi mehnatga layoqatli aholining ish bilan band boʻlish ulushi, 1995—2012[454]|AQShdagi mehnatga layoqatli aholining ish bilan band boʻlish ulushi, 1995—2012<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.zippia.com/advice/working-age-population/ |sarlavha=WHAT IS THE WORKING AGE POPULATION IN THE U.S.? [2023]: STATISTICS ON PRIME WORKING AGE POPULATION IN AMERICA |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul}}</ref>
Fayl:Us unemployment rates 1950 2005.png|alt=AQShdagi rasmiy ishsizlik darajasi, 1950—2005[455]|AQShdagi rasmiy ishsizlik darajasi, 1950—2005<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.thebalancemoney.com/unemployment-rate-by-year-3305506 |sarlavha=Historical US Unemployment Rate by Year |qaralgan sana=2023-yil 7-iyul}}</ref>
Fayl:United States Mean Duration of Unemployment.jpg|alt=Qoʻshma Shtatlardagi ishsizlikning oʻrtacha davomiyligi (1948—2010)[456]|Qoʻshma Shtatlardagi ishsizlikning oʻrtacha davomiyligi (1948—2010)<ref>{{Veb manbasi |url=https://tradingeconomics.com/united-states/unemployment-rate |sarlavha=United States Unemployment Rate |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Average annual hours worked.png|alt=Oʻrtacha yillik ish vaqti[457]|Oʻrtacha yillik ish vaqti<ref>{{Veb manbasi |url=https://stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=ANHRS |sarlavha=Average annual hours actually worked per worker |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul |muallif=stats.oecd.org}}</ref>
Fayl:EmploymentUSbranchFredgr.png|alt=Xususiy sanoat filiallari boʻyicha barcha xodimlar[458]|Xususiy sanoat filiallari boʻyicha barcha xodimlar<ref>{{Veb manbasi |url=https://fred.stlouisfed.org/series/USPRIV |sarlavha=All Employees, Total Private |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Daromad ===
{{Asosiy|AQShda daromad|Qoʻshma Shtatlardagi farovonlik}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Mean Quintile Household Income (1967-2015).png|alt=Mean Quintile Household Income (1967-2015)|Uy xoʻjaliklarining beshta daraja boʻyicha oʻrtacha daromadi (1967—2015)<ref>{{veb manbasi |url=https://fas.org/sgp/crs/misc/R44705.pdf |title=The U.S. Income Distribution: Trends and Issues |website= |access-date=5 March 2022}}</ref>
Fayl:Real family income indexed to 1973, across the distribution 1947-2014.png|alt=Real family income indexed to 1973, across the distribution 1947-2014|1947—2014-yillardagi taqsimot boʻyicha 1973-yilga indekslangan real oila daromadlari<ref>{{veb manbasi |url=http://www.hbs.edu/competitiveness/Documents/problems-unsolved-and-a-nation-divided.pdf |title=Problems Unsolved and A Nation Divided |website= |access-date=5 March 2022}}</ref>
</gallery>

=== Kompensatsiya ===
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Realcompenstionusa.png|alt=AQShda soatiga real kompensatsiya (1947—2021)[461]|AQShda soatiga real kompensatsiya (1947—2021)<ref>{{Veb manbasi |url=https://fred.stlouisfed.org/tags/series?t=compensation%3Breal |sarlavha=Real Compensation |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Ish haqi ===
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:US Real Wages 1964-2004.gif|alt=1964-yildan 2005-yilgacha AQShda real ish haqining tarixiy grafigi[462]|1964-yildan 2005-yilgacha AQShda real ish haqining tarixiy grafigi<ref>{{Veb manbasi |url=https://journalistsresource.org/economics/real-earnings-inflation/ |sarlavha=Real earnings in America: Parsing strong wage growth amid high inflation |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Median Real Wages by Educational Attainment.png|alt=Median Real Wages by Educational Attainment.png|Taʼlim darajasi boʻyicha oʻrtacha real ish haqi<ref>{{veb manbasi |url=https://fas.org/sgp/crs/misc/R45090.pdf |title=Real Wage Trends, 1979 to 2019 |website= |access-date=5 March 2022}}</ref>
</gallery>

=== Unumdorlik ===
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Productivity and Real Median Family Income Growth 1947-2009.png|alt=Unumdorlik va real oʻrtacha oila daromadining oʻsishi, 1947—2009[464]|Unumdorlik va real oʻrtacha oila daromadining oʻsishi, 1947—2009<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.researchgate.net/figure/USA-Productivity-and-Real-Median-Family-Income-Growth-1947-2006_fig7_228426170 |sarlavha=USA: Productivity and Real Median Family Income Growth, 1947-2006 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

<blockquote>Hozirda milliy daromadning xodimlarga toʻgʻri keladigan ulushi taxminan olganda 1970-yildagi bilan bir xil darajada<ref>{{veb manbasi|url=https://www.nber.org/digest/oct08/total-compensation-reflects-growth-productivity|title=Total Compensation Reflects Growth in Productivity|website=NBER}}</ref>. </blockquote>

<blockquote>Ish haqi va unumdorlik oʻrtasidagi aniq tafovutlar inflyatsiyani hisoblash uchun oʻtkazilgan turli soʻrovlar va foydalanilgan formulalardan kelib chiqadi<ref>{{veb manbasi|url=https://www.americanexperiment.org/2017/09/when-you-measure-it-properly-workers-compensation-is-driven-by-productivity/|title=When you measure it properly, worker's compensation is driven by productivity|date=September 19, 2017}}</ref>.</blockquote>

=== Tengsizlik ===
{{Asosiy|AQShda daromadlar tengsizligi}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Top income inequality in the United States.png|alt=Qoʻshma Shtatlar va Fransiya solishtirilgandagi daromad tengsizligi[467]|Qoʻshma Shtatlar va [[Fransiya]]ni solishtirilgandagi daromad tengsizligi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2020/02/07/6-facts-about-economic-inequality-in-the-u-s/ |sarlavha=6 facts about economic inequality in the U.S. |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Top 1% fiscal income share.png|alt=Mamlakatdagi eng yuqori daromadga ega 1% aholining  fiskal daromad ulushi[468]|Mamlakatdagi eng yuqori daromadga ega 1% aholining  fiskal daromad ulushi<ref>{{Veb manbasi |url=https://taxfoundation.org/publications/latest-federal-income-tax-data/ |sarlavha=Summary of the Latest Federal Income Tax Data, 2023 Update |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Sogʻliqni saqlash xarajatlari ===
{{Asosiy|AQShda sogʻliqni saqlash}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Life expectancy vs healthcare spending.jpg|alt=Life expectancy vs healthcare spending of rich OECD countries.|OECD boy davlatlaridagi oʻrtacha umr koʻrishning sogʻliqni saqlash xarajatlariga nisbati<ref name="life">[https://ourworldindata.org/the-link-between-life-expectancy-and-health-spending-us-focus Link between health spending and life expectancy: US is an outlier]. May 26, 2017. By [[Max Roser]] at [[Our World in Data]]. Click the sources tab under the chart for info on the countries, healthcare expenditures, and data sources. See the later version of the chart [https://ourworldindata.org/us-life-expectancy-low here].</ref><ref name=Kenworthy2011>{{veb manbasi|last= Kenworthy|first= Lane|date= July 10, 2011|title= America's inefficient health-care system: another look|publisher= Consider the Evidence (blog)|url= http://lanekenworthy.net/2011/07/10/americas-inefficient-health-care-system-another-look/ |access-date=September 11, 2012}}</ref>
Fayl:Health spending as a share of GDP.png|alt=Sogʻliqni saqlash xarajatlarining YaIMdagi ulushi[471]|Sogʻliqni saqlash xarajatlarining YaIMdagi ulushi<ref>{{Veb manbasi |url=https://data.worldbank.org/indicator/SH.XPD.CHEX.GD.ZS |sarlavha=Current health expenditure (% of GDP) |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Tarif stavkalari ===
{{Asosiy|AQShdagi tariflar roʻyxati|3=Qoʻshma Shtatlardagi proteksionizm}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Average Tariff Rates in USA (1821-2016).png|alt=AQShda oʻrtacha tarif stavkalari (1821—2016)[472]|AQShda oʻrtacha tarif stavkalari (1821—2016)<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.economicshelp.org/blog/166756/economics/global-tariff-rates/ |sarlavha=Global Tariff Rates |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Average tariff rates (France, UK, US).png|alt=Oʻrtacha tarif stavkalari (Fransiya, Buyuk Britaniya, AQSh)[473]|Oʻrtacha tarif stavkalari (Fransiya, Buyuk Britaniya, AQSh)<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.researchgate.net/figure/Average-tariff-rates-of-France-UK-and-US-1830-2010-Source-US-Department-of-Commence_fig2_339581042 |sarlavha=Average tariff rates of France, UK and US 1830-2010 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Average Tariff Rates for Selected Countries (1913-2007).png|alt=Tanlangan mamlakatlar uchun oʻrtacha tarif stavkalari (1913—2007)[474]|Tanlangan mamlakatlar uchun oʻrtacha tarif stavkalari (1913—2007)<ref name=":2">{{Veb manbasi |url=https://data.worldbank.org/indicator/TM.TAX.MRCH.WM.AR.ZS |sarlavha=Tariff rate, applied, weighted mean, all products (%) |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Average Tariff Rates on manufactured products.png|alt=Ishlab chiqarilgan mahsulotlarga oʻrtacha tarif stavkalari[474]|Ishlab chiqarilgan mahsulotlarga oʻrtacha tarif stavkalari<ref name=":2" />
</gallery>

=== Savdo balansi ===
{{Asosiy|Amerika Qoʻshma Shtatlari tashqi savdosi}}
<gallery mode="packed" widths="200">
Fayl:Imports vs exports & net imports.png|alt=Import, eksport va sof import[475]|Import, eksport va sof import<ref>{{Veb manbasi |url=https://oec.world/en/profile/country/usa |sarlavha=United States (USA) Exports, Imports and Trade Partners |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:US Trade Balance from 1960.svg|alt=AQSh savdo balansi[476]|AQSh savdo balansi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.macrotrends.net/countries/USA/united-states/trade-balance-deficit |sarlavha=U.S. Trade Balance 1970-2023 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Inflyatsiya ===
[[Fayl:US Historical Inflation Ancient.svg|thumb|left|1666-yildan beri Qoʻshma Shtatlar tarixiy inflyatsiya darajasi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.officialdata.org/us/inflation/1666 |sarlavha=The U.S. dollar has lost 99% its value since 1666 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>]]
{{clear}}

=== Federal soliq ===
{{Asosiy|AQShda soliq tizimi}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:US federal effective tax rates by income percentile and component.gif|alt=U. S. federal effective tax rates by income percentile and component as projected for 2014 by the Tax Policy Center.|Soliq siyosati markazi tomonidan 2014-yil uchun prognoz qilingan daromad foizlari va komponentlari boʻyicha AQSh federal soliq stavkalari<ref>{{veb manbasi|title=Effective tax rates: income, payroll, corporate and estate taxes combined|url=http://pgpf.org/Chart-Archive/0102_tax-rates|publisher=Peter G. Peterson Foundation|access-date=November 3, 2013|date=July 1, 2013}}</ref><ref>{{veb manbasi|title=T13-0174 – Average Effective Federal Tax Rates by Filing Status; by Expanded Cash Income Percentile, 2014|url=http://www.taxpolicycenter.org/numbers/displayatab.cfm?DocID=3933|publisher=Tax Policy Center|access-date=November 3, 2013|date=July 25, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20141211105316/http://www.taxpolicycenter.org/numbers/displayatab.cfm?DocID=3933|archive-date=December 11, 2014|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref>
Fayl:Average US Federal Tax Rates 1979 to 2013.png|alt=CBO estimates of historical effective federal tax rates broken down by income level.|Kongress byudjet idorasi tomonidan tarixiy federal soliq stavkalarining daromad darajasi boʻyicha taqsimlangan hisob-kitoblari<ref name = "CBO 2010" />
</gallery>

=== Hukumat xarajatlari ===
{{Asosiy|AQSh federal byudjeti}}
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Total government spending on all levels (United States).png|alt=Federal, state, and local government spending as a % of GDP history|Federal, shtat va mahalliy hukumat xarajatlari YaIMning %i sifatida<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.urban.org/policy-centers/cross-center-initiatives/state-and-local-finance-initiative/state-and-local-backgrounders/state-and-local-expenditures |sarlavha=State and Local Expenditures |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:Global Military Spending.webp|alt=2021-yilda mamlakatlar boʻyicha global harbiy xarajatlar milliard AQSh dollarida koʻrsatilgan dumaloq diagramma[481]|2021-yilda mamlakatlar boʻyicha global harbiy xarajatlar milliard AQSh dollarida koʻrsatilgan dumaloq diagramma<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.sipri.org/sites/default/files/2022-04/fs_2204_milex_2021_0.pdf |sarlavha=TRENDS IN WORLD MILITARY EXPENDITURE, 2021 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Qarz ===
{{Asosiy|AQShning davlat qarzi}}
<gallery mode="packed" widths="200">
Fayl:Debt in the United States.jpg|alt=Qoʻshma Shtatlardagi qarz[482]|Qoʻshma Shtatlar qarzi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.statista.com/statistics/187867/public-debt-of-the-united-states-since-1990/ |sarlavha=Public debt of the United States from 1990 to 2022 |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:US federal government debt ceiling from 1990 to 2013.png|alt=Development of U. S. federal government debt ceiling from 1990 to January 2012.|1990-yildan 2012-yil yanvarigacha aniqlangan AQSh federal hukumati qarzining chegarasi<ref>{{veb manbasi|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/omb/budget/historicals|title=Table 7.3 – Statutory Limits on Federal Debt: 1940–Current|publisher= [[Office of Management and Budget]]|access-date=December 25, 2013}}</ref>
Fayl:USDebt.png|alt=AQSh sof davlat qarzi va umumiy davlat qarzi[484]|AQSh sof davlat qarzi va umumiy davlat qarzi<ref>{{Veb manbasi |url=https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEGDQ188S |sarlavha=Federal Debt: Total Public Debt as Percent of Gross Domestic Product |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>

=== Defitsit ===
<gallery mode="packed" widths="200px">
Fayl:Annual Federal Deficit as a percent of GDP.pdf|alt=Yillik federal taqchillikning YaIMdagi ulushi (foizda)[485]|Yillik federal taqchillikning YaIMdagi ulushi (foizda)<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.usgovernmentspending.com/federal_deficit_percent_gdp |sarlavha=Recent US Federal Deficits as Percent of GDP |qaralgan sana=2023-yil 8-iyul}}</ref>
Fayl:TwinE.PNG|alt=Egizak defitsit, (1960—2006)[486]|Egizak defitsit, (1960—2006)<ref>{{Kitob manbasi |title=The United States: Resolving “Twin” Deficits |author=Vladimir Klyuev |url=https://www.elibrary.imf.org/downloadpdf/book/9781475573664/ch003.xml |accessdate=2021-yil 8-iyul}}</ref>
</gallery>
{{clear}}

== Davlat va hudud iqtisodiyotlari roʻyxati ==
=== Shtat va federal okrug iqtisodiyotlari ===
{{Columns-list|colwidth=25em|
* [[Alabama iqtisodiyoti]]
* [[Alyaska iqtisodiyoti]]
* [[Arizona iqtisodiyoti]]
* [[Arkanzas iqtisodiyoti]]
* [[Kaliforniya iqtisodiyoti]]
* [[Kolorado iqtisodiyoti]]
* [[Konnektikut iqtisodiyoti]]
* [[Delaver iqtisodiyoti]]
* [[Kolumbiya okrugi iqtisodiyoti]]
* [[Florida iqtisodiyoti]]
* [[Jorjiya iqtisodiyoti]]
* [[Gavayi iqtisodiyoti]]
* [[Aydaho iqtisodiyoti]]
* [[Illinoys iqtisodiyoti]]
* [[Indiana iqtisodiyoti]]
* [[Ayova iqtisodiyoti]]
* [[Kanzas iqtisodiyoti]]
* [[Kentukki iqtisodiyoti]]
* [[Luiziana iqtisodiyoti]]
* [[Meyn iqtisodiyoti]]
* [[Merilend iqtisodiyoti]]
* [[Massachusetts iqtisodiyoti]]
* [[Michigan iqtisodiyoti]]
* [[Minnesota iqtisodiyoti]]
* [[Missisipi iqtisodiyoti]]
* [[Missuri iqtisodiyoti]]
* [[Montana iqtisodiyoti]]
* [[Nebraska iqtisodiyoti]]
* [[Nevada iqtisodiyoti]]
* [[Nyu Xempshir iqtisodiyoti]]
* [[Nyu Jersi iqtisodiyoti]]
* [[Nyu Meksiko iqtisodiyoti]]
* [[Nyu York iqtisodiyoti]]
* [[Shimoliy Karolina iqtisodiyoti]]
* [[Shimoliy Dakota iqtisodiyoti]]
* [[Ogayo iqtisodiyoti]]
* [[Oklaxoma iqtisodiyoti]]
* [[Oregon iqtisodiyoti]]
* [[Pensilvaniya iqtisodiyoti]]
* [[Rod Aylend iqtisodiyoti]]
* [[Janubiy Karolina iqtisodiyoti]]
* [[Janubiy Dakota iqtisodiyoti]]
* [[Tennessi iqtisodiyoti]]
* [[Texas iqtisodiyoti]]
* [[Yuta iqtisodiyoti]]
* [[Vermont iqtisodiyoti]]
* [[Virjiniya iqtisodiyoti]]
* [[Vashington iqtisodiyoti]]
* [[Gʻarbiy Virjiniya iqtisodiyoti]]
* [[Viskonsin iqtisodiyoti]]
* [[Vayoming iqtisodiyoti]]
}}

=== Hudud iqtisodiyotlari ===
* [[Amerika Samoasi iqtisodiyoti]]
* [[Guam iqtisodiyoti]]
* [[Shimoliy Mariana orollari iqtisodiyoti]]
* [[Puerto-Riko iqtisodiyoti]]
* [[Amerika Qoʻshma Shtatlari Virjiniya orollari iqtisodiyoti]]

== Yana qarang ==
* [[Bretton Woods tizimi]]
* [[AQShning energetika siyosati]]
* [[Amerika Qoʻshma Shtatlarining moliyaviy holati]]
* ''[[Amerika Qoʻshma Shtatlarining tarixiy statistikasi]]''
* [[Qoʻshma Shtatlardagi kasaba uyushmalari]]
* [[Qoʻshma Shtatlardagi sanoat savdo guruhlari roʻyxati]]
* [[2003-yildan beri jahon neft bozori xronologiyasi]]

== Manbalar ==
{{manbalar}}

== Adabiyotlar ==
* {{kitob manbasi |title=The American Business Cycle: Continuity and Change |date=1986 |publisher=Chikago universiteti nashriyoti |location=Chikago |isbn=0-226-30452-3 |url=https://www.nber.org/books-and-chapters/american-business-cycle-continuity-and-change |author=Robert J. Gordon}}
== Havolalar ==
{{AQSh iqtisodiyoti |holat=yigʻilgan}}
{{Portal bar|Amerika Qoʻshma Shtatlari}}
{{Tashqi havolalar}}
{{Commons|Category:Economy of the United States|AQSh iqtisodiyoti}}

[[Turkum:AQSh iqtisodiyoti]]
[[Turkum:AQSh]]
[[Turkum:Davlatlarga koʻra iqtisodiyotlar]]
[[Turkum:TM-sinfi Amerika Qo‘shma Shtatlari loyihasining Eng ahamiyatli maqolalari]]