Kontent qismiga oʻtish

Pensilvaniya universiteti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Pensilvaniya universiteti (Penn[1] yoki UPenn[2]) Pensilvaniya shtatining Filadelfiya shahridagi xususiy Ayvi ligasi tadqiqot universitetidir. 1740-yilda tashkil etilgan boʻlib, bu Amerika Qoʻshma Shtatlardagi toʻrtinchi eng qadimgi oliy taʼlim muassasasi va dunyodagi eng yuqori reytingga ega universitetlardan biri hisoblanadi. Shuningdek, u AQSh Mustaqillik Deklaratsiyasidan oldin tuzilgan toʻqqizta mustamlaka kollejlaridan biridir. Universitet asoschisi va birinchi prezidenti Benjamin Franklin akademiya, tijorat va davlat xizmatida yetakchilarni tayyorlaydigan taʼlim muassasasini yoqlab chiqqan.

Penn shahrida toʻrtta bakalavriat maktabi, shuningdek, oʻn ikkita aspirantura va professional maktablar mavjud. Bakalavriat talabalarini qabul qiladigan maktablar orasida Sanʼat va fan kolleji, Muhandislik va amaliy fanlar maktabi, Wharton maktabi va hamshiralik maktabi mavjud. Pennning „Bir universitet siyosati“ talabalarga oʻn ikkita maktabning har qaysinisida darslarga yozilish imkonini beradi[3][4][5][6][7] Bu yerda birinchi ikki qavatli kollej futbol stadioni (Franklin Field) joylashgan. 1924-yilda ikkinchi qavati qurilgan[8][9] va Pensilvaniya Hamdoʻstligining rasmiy daraxtzori Morris Arboretum bunyod etilgan.

2021-yil 30-iyun holatiga koʻra universitetning jamgʻarmasi 20,5 milliard dollar boʻlgan[10]. 2019-yilda 1,02 milliard dollarlik tadqiqot byudjetiga ega edi. Universitetning yengil atletika dasturi, Quakers, NCAA Division I Ivy League konferentsiyasi aʼzosi sifatida 33 sport turi boʻyicha universitet jamoalarini tashkil etgan.

2018-yil holatiga koʻra, taniqli bitiruvchilar va vasiylar qatoriga 2 ta Qoʻshma Shtatlar Prezidenti[11], 3 nafar AQSh Oliy sudi sudyasi, 32 ta AQSh senatori, AQSh Vakillar Palatasining 163 aʼzosi, 12 ta AQSh Vazirlar Mahkamasi kotibi, 46 nafar AQSh gubernatori, 8 ta imzolovchi kiradi. Mustaqillik Deklaratsiyasi[12][13] va AQSh Konstitutsiyasining 7 nafar imzolovchisi[14], Kontinental Kongressning 24 aʼzosi, 9 ta xorijiy davlat rahbarlari[15] va 51 ta turli mamlakatlardagi elchilar[16] ham shu muassasada ta'lim olgan. 2019-yil oktabr holatiga koʻra, 36 ta Nobel mukofoti sovrindorlari, Amerika Sanʼat va fan akademiyasining 80 aʼzosi[17], 64 tirik milliarder, ulardan 28 nafari Penn bakalavriat maktablarining bitiruvchilariDIR (Harvarddan bitta kam)[18][19][20][21][22][23][24]. 21 ta Marshall olimlari,[25][26] 33 ta Rodos olimlari,[27][28] 16 ta Pulitser mukofoti sovrindorlari, 20 nafar TonY mukofoti, 16 ta Grammy mukofotini qoʻlga kiritgan bitiruvchilar, 11 ta EmmY mukofoti va 4 ta Oskar mukofoti (Oskar)[29], EGOT sovrindori[30], 43 ta Olimpiya medali sovrindori ( 81 ta medal, SHUNDAN 26 tasi oltin)[31][32], 2 ta NASA astronavti[33][34] va 5 ta Amerika Qoʻshma Shtatlari Faxriy medali sohiblari universitetda tahsil olgan[35][36].

Kampus

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kirish qismidagi arka
Franklin Field 1925-yilda 2-bosqichni tugatgandan soʻng.
2007-yil aprel oyida Palestraning tashqi koʻrinishi

Penn inshootlarining katta qismi Filadelfiyada joylashgan Cope and Stewardson arxitektura firmasi tomonidan ishlab chiqilgan (Prinston universiteti va Sent-Luisdagi Vashington universitetining katta qismini loyihalashtirgan arxitektorlar). U Oxford universiteti va Gotika universitetining gotika arxitekturasini oʻzida birlashtirgani bilan mashhur. Collegiate Gothic uslubini oʻrnatish uchun mahalliy landshaft bilan Cambridge universiteti bezaklangan[37].

Yodgorlik minorasining pastki qismini tashkil etuvchi Yuqori Quad darvoza (Ispan Amerika urushi faxriylarini sharaflaydi)

Hozirgi asosiy kampus 299 ark (121ga) maydonga ega. U Gʻarbiy Filadelfiya universitet city boʻlimining tutashgan hududida, kampusning eski binosi esa Pensilvaniya Universiteti kampusining tarixiy okrugida joylashgan. Pennning barcha maktablari va tadqiqot institutlarining aksariyati shu kampusda joylashgan.

Pensilvaniya universiteti kampusi

Atrofdagi hududda bir nechta restoranlar, barlar, yirik oziq-ovqat doʻkoni va kampusning gʻarbiy chekkasida esa kinoteatr mavjud. Pennning asosiy kampusi Drexel universiteti bilan chegaradosh va Filadelfiyadagi Fanlar universiteti va Walnut Hill kollejidagi restoran maktabidan bir necha blok uzoqlikda joylashgan. Mashhur saraton tadqiqot markazi Wistar instituti ham kampusda joylashgan. 2014-yilda institutning 1897-yilda qurilgan asl gʻisht binosi yonida 7 qavatli shisha va poʻlatdan yangi bino qurib bitkazilgan. Universitet va Wistar instituti oʻrtasidagi hamkorlikni yanada yaxshilangan[38].

Wistar institutining 2014-yilda qurilgan 7 qavatli poʻlat va shisha binosi

Penn shahridagi 6-modul kommunal zavodi va garaji BLT Architects tomonidan ishlab chiqilgan va 1995-yilda qurib bitkazilgan[39][40].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ (The registered trademark as the primary substitute for using the University’s full name and part of official brand), accessed June 9, 2021
  2. ↑ (permissible in situations where it may help to distinguish Penn from other universities within the Commonwealth of Pennsylvania and used as part of email address), accessed June 9, 2021
  3. ↑ due to Wilsonʼs role on the Committee of Detail see Stewart, David O. (2007).
  4. ↑ Meyerson, Martin (January 29, 1973).
  5. ↑ „Brief Histories of the Schools of the University of Pennsylvania Law School: A Brief History“. University of Pennsylvania. Qaraldi: 20-avgust 2021-yil.
  6. ↑ Morgan, John. A Discourse upon the Institution of Medical Schools in America. Philadelphia: William Bradford, 1765. OCLC 62815747. 
  7. ↑ John Whitney Evans, Making the Best of a Bad Job?
  8. ↑ Tannenbaum. „Undergraduate Student Governance at Penn, 1895–2006“. University Archives and Research Center. University of Pennsylvania. 23-aprel 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-avgust 2011-yil.
  9. ↑ „Penn's Heritage | University of Pennsylvania“ (en). www.upenn.edu. Qaraldi: 29-aprel 2020-yil.
  10. ↑ „About the Endowment“. Penn Office of Investments. Qaraldi: 30-sentabr 2021-yil.
  11. ↑ William Henry Harrison, the 9th president of the United States for 31 days in 1841 and Donald J. Trump, the 45th president of the United States whose four year term ended in January 2021
  12. ↑ „Search“.
  13. ↑ „Penn Signers of the Constitution and the Declaration of Independence“. Archives.upenn.edu. 7-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-yanvar 2017-yil.
  14. ↑ „Penn Notables – Signers of the Declaration of Independence and the Constitution“. University of Pennsylvania. 7-mart 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-dekabr 2021-yil.
  15. ↑ Non-U.S. heads of state: Nnamdi Azikiwe, 1st president of Nigeria; Ernesto P. Balladares, 28th president of Panama; Toomas Hendrik Ilves, 4th president of Estonia; Arturs Krišjānis Kariņš, 14th prime minister of Latvia; Kwame Nkrumah, 1st president of Ghana; Alassane D. Ouattara, 5th president of Côte d'Ivoire; Francisco Sagasti, 62nd president of Peru; Cesar Virata, prime minister of the Philippines; William Walker, president of the Republic of Nicaragua
  16. ↑ see Government, politics, and law subsection of List of University of Pennsylvania people
  17. ↑ „Facts | University of Pennsylvania“. Upenn.edu. 23-oktabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-yanvar 2017-yil.
  18. ↑ Cai. „These 11 Colleges Have Produced The Most Billionaire Alumni“. forbes.com (24-may 2022-yil).
  19. ↑ Elkins. „More billionaires went to Harvard than to Stanford, MIT, and Yale combined“. CNBC (18-may 2018-yil). 22-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-yanvar 2019-yil.
  20. ↑ „Top 20 Colleges with the most billionaire alumni“. CNN (17-sentabr 2014-yil). 20-sentabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-sentabr 2014-yil.
  21. ↑ „Which Universities Produce the Most Billionaires?“ (23-oktabr 2014-yil). — „According to annual studies (UBS and Wealth-X Billionaire Census) by UBS and Wealth-X, the University of Pennsylvania has produced the most billionaires in the world, as measured by the number of undergraduate degree holders. Four of the top five schools were Ivy League institutions.“. 31-dekabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-dekabr 2014-yil.
  22. ↑ Parr. „Top 20 universities for producing billionaires | Times Higher Education (THE)“. Times Higher Education (9-fevral 2017-yil). Qaraldi: 14-mart 2017-yil.
  23. ↑ „Top 10 most popular universities for billionaires“. Telegraph. Qaraldi: 14-mart 2017-yil.
  24. ↑ Cineas. „Penn Produces the Most Billionaires“. Phillymag.com (25-iyul 2016-yil). Qaraldi: 14-mart 2017-yil.
  25. ↑ „Marshall Scholarships“. University of Pennsylvania. 27-yanvar 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-dekabr 2019-yil.
  26. ↑ „Marshall Scholarships • University Archives and Records Center“. University Archives and Records Center.
  27. ↑ „Rhodes Scholarships“. University of Pennsylvania. 27-yanvar 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-dekabr 2019-yil.
  28. ↑ Taylor. „Two Penn students named 2022 Rhodes Scholars“. The Daily Pennsylvanian (28-noyabr 2021-yil). Qaraldi: 1-dekabr 2021-yil.
  29. ↑ See List of University of Pennsylvania people 'Arts, media, and entertainmentʼ section for list of Penn alumni who earned Emmy, Grammy, Oscar, and Tony award winners, replete with hyperlinks.
  30. ↑ „How Did John Legend Win His EGOT? - John Legend Emmy, Grammy, Oscar, and Tony Awards“. Countryliving.com (2019-yil 18-mart). Qaraldi: 2022-yil 13-fevral.
  31. ↑ See List of University of Pennsylvania people athletics section for list of Penn Olympic medal winners, replete with hyperlinks.
  32. ↑ „Penn in the Olympics“. University of Pennsylvania. Qaraldi: 12-avgust 2021-yil.
  33. ↑ NASA. „Biographical Data: Michael L. Gernhardt (Ph.D.)“ (2008-yil iyul). Qaraldi: 23-iyul 2022-yil.
  34. ↑ Jagoda, Naomi. „Astronaut's career was launched here“. The Daily Pennsylvanian (2008-yil 25-mart). 2011-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  35. ↑ Ahern. „Congressional Medals of Honor, Recipients from the Civil War • University Archives and Records Center“. Penn University Archives and Records Center (2011-yil yanvar).
  36. ↑ „Frederick C. Murphy, Our Facility's Namesake“. archives.gov. National Archives at Boston (15-avgust 2016-yil). Qaraldi: 24-iyun 2018-yil.
  37. ↑ „Cope & Stewardson (fl. 1885-1912) -- Philadelphia Architects and Buildings“. www.philadelphiabuildings.org.
  38. ↑ Clarke, Dominique. „Wistar strategic plan includes new building and research“. The Daily Pennsylvanian (26-sentabr 2011-yil). 21-yanvar 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-noyabr 2011-yil.
  39. ↑ Helmer. „Tracking The Evolution Of Industry At 34th And Grays Ferry“. Pennovation Works University of Pennsylvania (16-mart 2017-yil). Qaraldi: 19-mart 2021-yil.
  40. ↑ „University of Pennsylvania Module 6 Utility Plant and Garage“. BLT Architects. 12-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-avgust 2011-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Pensilvaniya_universiteti&oldid=4626208" dan olindi