Kontent qismiga oʻtish

Qayrat (futbol klubi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kairat Almaty
Қайрат Алматы
Qaırat Almaty
Toʻliq nomi Football Club Kairat Almaty
«Қайрат» футбол клубы
Qairat Almaty Futbol Kluby
Laqabi Халық командасы / Halyq Komandasy (Xalq jamoasi)
Asos solingan 1954 (70 yil avval) (1954)
Lokomotiv Olmaota sifatida[1]
Markaziy stadion
Sigʻimi 23,804[2]
Raisi Qayrat Boranbayev
Direktori Aleksandr Kerjakov[3]
Liga Qozogʻiston Premyer-ligasi
Oʻrni Qozogʻiston Premyer-ligasi, 4-oʻrin
Vebsayti Klub sayti
Amaldagi mavsum

Qayrat futbol klubi (qozoqcha: Qayrat Fūtbol Klūby) – Qozogʻiston futbolining eng yuqori ligasi boʻlgan Qozogʻiston Premer-ligasida oʻynaydigan, Olmaotada joylashgan professional futbol klubi. 1954-yilda Olmaotaning „Lokomotiv“ jamoasi nomi bilan tashkil etilgan boʻlib, 1955-yilda „Urojay“, 1956-yilda „Qayrat“ nomiga oʻzgartirilgan. Klubning uy maydoni 23,804 tomoshabinga moʻljallangan „Markaziy“ stadiondir. Klubning uy liboslari sariq va qora chiziqli futbolkalar, qora shortilar va qora paypoqlardan iborat.

„Qayrat“ sovet davrida qozoqlarning yetakchi klubi boʻlgan va Qozogʻiston Sovet Sotsialistik Respublikasining SSSR oliy ligasida ishtirok etgan yagona vakili edi[4]. Buning uchun Qayrat „Xalq jamoasi“ laqabini olgan va butun mamlakat boʻylab keng qoʻllab-quvvatlangan[5]. Umuman olganda, klub 24 mavsumni Sovet Ittifoqining eng yuqori ligasida oʻtkazgan. Shuningdek, jamoa 1976 va 1983-yillarda ikki marta SSSR Birinchi ligasi chempionligini qoʻlga kiritgan. Bu davrda Qayrat Sovet Ittifoqining sport jamiyatlarining bir qismi edi.

Zamonaviy tarixda „Qayrat“ uchta chempionat, sakkiz marta Qozogʻiston kubogi va ikki marta Qozogʻiston Superkubogini qoʻlga kiritgan. Klubning eng kuchli raqibi „Astana“ klubi boʻlib, muxlislar orasida ularning oʻyinlari „Ikki poytaxt derbisi“ deb nomlanadi[6].

Tashkil etish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Klub 1954-yilda Olmaotaning „Dinamo“ futbol klubi negizida „Lokomotiv“ nomis ostida tashkil etilgan[7]. Bungacha „Dinamo“ jamoasini asosan „sovet futbolining otasi“ sifatida tanilgan va Moskva „Spartak“ klubining asoschisi Nikolay Starostin tashkil etgan[8]. Uning yordamchisi Arkadiy Xoxman klubning birinchi bosh murabbiyi boʻlgan[9]. „Lokomotiv“ sovet futbolining ikkinchi toifasi boʻlgan B toifasining I zonasiga qoʻshilgan. Debyut mavsumida jamoa 11 gʻalaba, 7 durang va 4 magʻlubiyat bilan 4-oʻrinni egallagan[10]. 1955-yilda klub qishloq xoʻjaligi sportchilarini birlashtirgan „Urojay“ sport jamiyati sifatida isloh qilingan. 1955-yilda Urojay B toifasining II zonasida qatnashib, mavsumni 10-oʻrinda yakunlagan[11]. 1956-yil 1-iyunda Qozogʻiston SSR Vazirlar Soveti „Urojay“ sport jamiyati va Respublika kolxozchilar sport jamiyatini, yangi Respublika qishloq ixtiyoriy sport jamiyatini tashkil etish uchun birlashtirish toʻgʻrisida qaror imzolagan[7]. Shundan soʻng Qozogʻiston sportini boshqarish organi birlashishni eʼtirof etgan holda yangi nomni qabul qilishni taklif qilgan. Tavsiya etilgan nomlar orasida Yeginshi (Kultivator), Tulpar (Feniks), Onim (Hosil), Oltin Dan (Oltin don), Kuresshi (Jangchi), Dala Burkiti (Dala burguti) va Jastar (Yoshlik). 1956-yil 18-iyunda Vazirlar Kengashining yalpi majlisida Qozogʻiston SSRning oʻsha paytdagi rahbari Dinmuhamed Qoʻnaev tomonidan ilgari surilgan va takliflar ichida yoʻq boʻlgan Qayrat (Hokimiyat) nomi uchun bir ovozdan ovoz berilgan. 1956-yil iyul oyida Pyotr Zenkin yangi bosh murabbiy etib tayinlangan[12]. Zenkin qoʻl ostida Qayrat ketma-ket toʻrt mavsumni B toifasida oʻtkazgan va yakuniy jadvallarda oʻrtacha natijalarni koʻrsatgan[13][14][15][16].

Millat jamoasi (1960—1991)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1959-yil 21-dekabrda Sovet sportini boshqarish organi Sovet oliy ligasi jamoalari sonini 12 tadan 22 tagacha kengaytirish toʻgʻrisida qaror qabul qilgan[17]. Oʻnta Sovet respublikasi bitta jamoa bilan imtiyoz bilan ligada ishtirok etishi mumkin edi. Buning maqsadi liga maqomini „Umumiy ittifoq ligasi“ qilish boʻlgan[18]. Qozogʻiston tomoni mamlakat maʼmuriyati tomonidan kuchli lobbichilikka ega boʻlgan Qayrat jamoasiga joy bergan. 1960-yil 10-aprelda ular ligadagi birinchi raqobatbardosh oʻyinini „Admiralteyets Leningrad“ klubiga qarshi oʻtkazgan va 0:0 hisobida gʻalaba qozongan[19]. 1960-yil 13-may kuni „Qayrat“ Top-ligadagi ilk gʻalabasini mehmonda Minskning „Dinamo“ jamoasini 2:1 hisobida taslim etgan[20]. Mavsum davomida „Qayrat“ klubining taktik sxemasi futbol mutaxassislari orasida qizgʻin muhokamalarga sabab boʻlgan. Jamoa menejeri Nikolay Glebov 4-2-4 va 4-3-3 tuzilmalarini qabul qilgan va buni braziliyacha uslub deb hisoblashgan. Sovet jamoalari tomonidan ilgari bunday uslub qoʻllanilmagan edi[21]. Natijada jamoaviy oʻyin uslubi qatʼiy himoyaviy boʻlib qoldi[22]. Buning uchun sovet matbuoti va muxlislari jamoa himoyasini „Qayrat Beton“ deb nomlashdi, bu epitet keyingi oʻn yilliklarda klub bilan bogʻliq edi[23]. Shunga qaramay, hujumdagi zaifliklar va gol urishning pastligi ularning birinchi mavsumida yuqori ligada atigi 18-oʻrinni egallagan[24].

Qayrat yana uch mavsum yuqori saviyada musoboqalarda ishtirok etgan. 1963-yilda „Qayrat“ Sovet Kubogida eng yaxshi natijasini koʻrsatgan va „Shaxtyor Stalino“ jamoasiga qarshi yarim finalga qadar yetib borgan[25] Ushbu muvaffaqiyat uchun jamoaning barcha aʼzolariga SSSR sport ustasi unvoni berilgan[26]. 1964-yildagi muvaffaqiyatsiz mavsumdan soʻng ular Sovet Ittifoqi Birinchi ligasiga tushib ketishgan[27]. 1965-yilning 25-noyabrida klub Sovet ittifoqi Oliy ligasining yagona yoʻllanmasi uchun „Ararat Yerevan“ klubiga qarshi hal qiluvchi bahsni oʻtkazgan[28] „Qayrat“ oʻyinda 1:2 hisobida magʻlub boʻlgan[28]. Biroq, shu kuni jamoalar rahbarlari SSSR futbol federatsiyasidan har ikki klubni koʻtarish toʻgʻrisida qaror qabul qilganligi haqida telegramma olishgan, bu maʼlumot oʻyin oxirigacha futbolchilardan yashirilgan[28] „Qayrat“ 1969-yilgi mavsum oxirida Andrey Chen Ir Son boshqaruvida yana Birinchi ligaga tushib ketgan. Chen Ir Son oʻrniga Aleksandr Sevidov murabbiy etib tayinlangan. Sevidov murabbiyligida „Qayrat“ jamoasi 1970-yilgi Sovet Birinchi Ligasi mavsumida ikkinchi oʻrinni egallagan va Oliy ligaga yoʻllanma olgan[29] Keyingi mavsumda Sevidov jamoani tark etib, Kievning „Dinamo“ klubini boshqargan.

1971-yilgi mavsum klub uchun juda muvaffaqiyatli boʻlgan. Viktor Korolkov qoʻl ostida „Qayrat“ Top-ligada 8-oʻrinni egallagan va bu avvalgi Oliy liga mavsumlariga nisbatan sezilarli oʻsish edi[30]. 1971-yil 12-noyabrda „Qayrat“ finalda „Rapid Buxarest“ jamoasini 2:1 hisobida magʻlub etib, Temir yoʻllar boʻyicha Yevropa kubogini qoʻlga kiritgan[31]. Bu yutuq „Qayrat“ jamoasini Yevropa turnirida gʻolib chiqqan birinchi sovet jamoasiga aylantirgan[31]. Keyingi ikki mavsumda klub OLiy ligada oʻz oʻrnini saqlab qolgan. 1974-yilda Artyom Falyan qoʻl ostida Qayrat mavsumni 15-oʻrinda yakunlagan va yana bir bor quyi ligaga tushib ketgan. Kelasi yili yangi bosh murabbiy Vsevolod Bobrov qoʻl ostida Oli ligaga chiqa olmagan va mavsumni 4-oʻrinda yakunlagan. 1976-yilda Timur Segizbayev va Stanislav Kaminskiy qoʻl ostidagi klub Sovet Ittifoqi Birinchi ligasida gʻolib chiqqan va yana yuqori ligaga yoʻllanma olgan[32] Bosh murabbiylar ikki yil davomida jamoani boshqargan. 1977—1978-yilgi SSSR oliy ligasi mavsumlarida „Qayrat“ mos ravishda 8 va 12-oʻrinlarni egallagan. 1979-yilgi mavsumda Segizboyev va Igor Volchok boshchiligidagi „Qayrat“ klubni ligada 13-oʻrinni egallagan.

1980-yilda Igor Volchok yakka bosh murabbiy sifatida jamoani asosan yosh futbolchilardan tashkil qilgan[33][34]. Ular orasida Yevstafiy Pexlevanidi, Vohid Masudov, Anton Shox, Sergey Volgin, Sergey Ledovskix va 80-yillarda klubning asosiy oʻyinchilariga aylangan Qurbon Berdiyevlar bor edi[35][36]. „Qayrat“ 1980-yilgi mavsumni 10 gʻalaba, 11 durang va 13 magʻlubiyat bilan 12-oʻrinda yakunlagan[37]. 1982-yilgi mavsumda Yojef Betsa murabbiyligida jamoa natijalari keskin pasaygan[38][39]. Mavsum oxiriga kelib Betsa oʻrnini Leonid Ostroushko egallagan. Biroq vaziyatni oʻnglashga ulgurmagan va ular Birinchi ligaga tushib ketishgan[40][41]. 1986-yilgi mavsumda Ostroushko klubni 7-oʻringa olib chiqqan, bu „Qayrat“ jamoasining Sovet Top-ligasidagi eng yaxshi natijasi edi. 1988-yilgi mavsumda Segizboyev boshqaruvida „Qayrat“ yana birinchi ligaga tushib ketgan. Bu omadsizlikka qaramay, jamoa mavsumni muvaffaqiyat bilan yakunlagan. 1988-yil 22-noyabrda „Qayrat“ SSSR federatsiyasi kubogini qoʻlga kiritgan[42]. Kishinyovda boʻlib oʻtgan finalda klub Bokuning „Neftchi“ jamoasini 4:1 hisobida magʻlub etgan. Oʻyinda „Qayrat“ hujumchisi Viktor Karachun toʻrtta gol kiritib gʻalabaning asosiy muallifiga aylangan[43]. 1991-yil oxirida Sovet Ittifoqi parchalangunga qadar „Qayrat“ Birinchi liga ishtirokchisi boʻlib, mavsumdan-mavsumda pasayish kuzatilgan.

Birinchi qozoq chempioni va ajralish (1992—2000)

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Crest 2018-yilgacha ishlatilgan.

Qozogʻistonning mustaqilligi natijasida „Qayrat“ yangi tashkil etilgan Qozogʻiston Premyer-ligasiga qoʻshilgan. Oʻsha paytdagi eng kuchli qozoq klubi boʻlgan „Qayrat“ futbol boʻyicha Qozogʻiston milliy terma jamoasini shakllantirish uchun tayanch klub sifatida tanlangan[44]. Shu boisdan klub murabbiyi Baxtiyar Bayseyitov ham terma jamoani boshqargan[44]. Liganing ilk mavsumida klub chempion boʻlgan[45]. 1992-yilda Qozogʻiston kubogi finalida Fosfor Taraz jamoasi ustidan gʻalaba qozonib, birinchi dublga erishgan[46].

Keyingi mavsumda Qayrat natijalari keskin yomonlashgan. 1993-yilgi mavsumda 11-oʻrin olinishi natijasida Bayseitovning ishdan boʻshatilishiga olib kelgan[44] Ikki mavsum yakuniga koʻra, „Qayrat“ning sobiq futbolchisi Qurbon Berdiyev murabbiyligida Qayrat 11 va 9-oʻrinlarni egallagan. 1997-yilda yana bir „Qayrat“ faxriysi Vohid Maʼsudov jamoani Qozogʻiston kubogidagi ikkinchi muvaffaqiyatiga yetaklagan[47]. Mavsum yakunida mamlakatdagi moliyaviy inqiroz tufayli „Qayrat“ moliyaviy muammolarga duch kelgan. Qozogʻiston Mudofaa vazirligi bosh homiy boʻlishga va jamoani oʻz qanoti ostiga olishga qaror qilgan[48]. Biroq, jamoa rahbarlarining yarmi harbiy nazorat ostida boʻlish qaroriga rozi boʻlmagan[49]. Oʻzaro kelishmovchiliklar natijasida „Qayrat“ ikki jamoaga boʻlingan: „Qayrat“ sport va sogʻliqni saqlash professional futbol klubi, qisqa vaqt ichida „Qayrat“ SHPFC va „Qayrat-CSKA“ davlat harbiy organiga homiylik qilgan[49][49] 1998-yilgi mavsumda Qayrat SHPFC klubiga qozogʻistonlik tadbirkor Bulat Abilov homiylik qilgan, uning qoʻllab-quvvatlashi Qozogʻiston Birinchi divizionida gʻalaba qozonishi va Premyer-ligaga chiqishga olib kelgan[49]. Keyingi ikki mavsum ikkala „Qayrat“ jamoasining ham ligadagi ishtiroki belgilangan. Toʻliq gavjum boʻlgan „Markaziy“ stadion ularning oʻzaro oʻyinlarini oʻtkazgan va muxlislarda katta qiziqish bilan birga qarama-qarshiliklarga ham sabab boʻlgan[49]. 2000-yilda Qayrat SHPFC finalda Access-Golden Grainni 5:0 hisobida magʻlub etib, Qozogʻiston kubogini qoʻlga kiritgan.

Qayta birlashish, ikkinchi unvon va turgʻunlik (2001—2009)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2001-yil 1-martda Olmaota hokimi oʻrinbosari Qayrat Bukenov ikki klubning birlashishini eʼlon qilgan[49]. Birlashgan „Qayrat“ sifatida ular 2001 va 2003-yillarda Qozogʻiston kubogini qoʻlga kiritishgan. 2004-yilda Aleksey Petrushin boshqaruvi ostida klub oʻzining ikkinchi ichki chempionligini qoʻlga kiritgan.

2006-yilgi mavsum oxirida „Qozogʻiston temir yoʻllari“ klubining bosh homiysi sifatida oʻz faoliyatini toʻxtatgan. Bu 2007-yilgi mavsum boshiga qadar davom etgan moliyaviy muammolarni keltirib chiqargan. Binobarin, bu davrda klubning aksariyat futbolchilari boshqa jamoalarga oʻtishgan. Klub 2007-yilgi mavsumda tajribasiz, yosh jamoa bilan ishtirok etgan. 2007-yilning iyul oyida bir guruh xususiy investorlar klubni sotib olishgan va 4 million AQSH dollariga yaqin sarmoya kiritgan edilar. 2009-yil boshida klub oʻzini bankrot deb eʼlon qilgan va birinchi divizionga tushib ketgan. 2009-yilning noyabrida „Qayrat“ birinchi divizion chempioni boʻldi va yana oliy ligaga qaytgan.

Soʻnggi yillar (2010-yildan hozirgi kungacha)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yil 15-oktyabrda Carlos Alós oʻzaro kelishuvga koʻra[50] „Qayrat“ jamoasini tark etgan, Andrey Karpovich esa vaqtincha bosh murabbiy etib tayinlangan[51]. 2018-yilning 25-noyabrida Qayrat Aleksey Shpilevskiyni yangi bosh murabbiy sifatida taqdim etgan[52]. 2021-yil 7-iyunda Aleksey Shpilevskiy „Qayrat“ jamoasini tark etib, „Erzgebirge Aue“ klubiga oʻtgan[53]. 2021-yil 24-avgust kuni Qurbon Berdiyev Qozogʻiston Premer-ligasining „Qayrat“ klubiga bosh murabbiy etib tayinlangani eʼlon qilingan[54] Berdiyev 2022-yil 6-iyun kuni oʻzaro kelishuvga koʻra „Qayrat“ klubini tark etdi[55] Kirill Keker ikki kundan keyin, 2022-yil 8-iyunda klubning doimiy bosh murabbiyi etib tayinlangan[56].

„Qayrat“ avvalgi yillarida uy oʻyinlarini „Spartak“ stadionida oʻtkazgan. Klubning hozirgi bazasi, Olmaota markaziy stadioni qurish 1956-yilda boshlangan[57]. Binoning tashabbuskori oʻsha paytdagi Qozogʻiston SSR rahbari Leonid Brejnev edi. Abay, Baytursinov, Satpayev koʻchalari va Yesentay daryosi bilan oʻralgan maydonda stadion uchun joyni Brejnevning oʻzi tanlagan. Arxitektor Adambay Kapanov yangi stadion uchun namuna sifatida Moskvadagi „Lujniki“ stadionini olgan[58]. „Lujniki“ stadionidan kichikroq boʻlgan stadion keyinchalik „Kichik Lujniki“ deb nom olgan[59]. Arenada yugurish yoʻlakchasi va yengil atletika musobaqalari uchun kerakli sport sharoiti qilingan. „Markaziy“ stadion 1958-yilda foydalanishga topshirilgan. Biroq, birinchi rasmiy oʻyin 1960-yil 10-aprelda boʻlib oʻtgan. Shu kuni „Qayrat“ Sovet Oliy Ligasidagi debyut uchrashuvini „Admiralteyets Leningrad“ jamoasiga qarshi oʻtkazgan va oʻyin 0:0 hisobida yakunlangan. Dastlab, stadion oʻrindiqlari 35 000 ga yaqin odamni oʻz ichiga olgan[60]. 1997-yilda stadion qayta taʼmirlangan[61]. Eski yogʻoch oʻrindiqlar alohida plastik stullar bilan almashtirilishi natijasida sigʻim 23 804 oʻringa qisqardi.

Sovet davrida Markaziy stadion davlat mulki edi. Qozogʻiston mustaqillikka erishgach, stadion Olmaota shahar kengashiga tasarrufiga oʻtgan. 2015-yilda stadion klubning 30 % aktsiyalariga almashtirish uchun „Qayrat“ mulkiga oʻtkazilgan.

Birinchi jamoa tarkibi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2024-yil 26-iyul[62]
Amplua Futbolchi
1  KAZ DR Danil Ustimenko
2  KAZ HM Egor Tkachenko
3  UZB HM Ibrohimhalil Yoʻldoshev (Pari Nizhny Novgorod klubidan ijaraga olingan)
4  KAZ HM Damir Kasabulat
6  KAZ YH Adilet Sadybekov
7  GEO YH Giorgi Zaria
9  KAZ HJ Vyacheslav Shvyryov
11  BRA HJ João Paulo
13  KAZ HM Lev Kurgin
14  BLR HM Alyaksandr Martynovich
15  ISR HM Ofri Arad
17  KAZ HJ Saif Popov
Amplua Futbolchi
19  BRA HJ Élder Santana
20  RUS YH Dmitry Sergeyev
21  KAZ YH Arsen Buranchiev
22  KAZ YH Yerkebulan Seydakhmet
23  KAZ YH Andrey Ulshin
24  KAZ HM Alexander Mrynsky
26  KAZ YH Miras Omatay
29  KAZ HM Sultan Askarov
30  RUS DR Vadim Ulyanov
33  SRB HM Jug Stanojev
44  GEO HM Luka Gadrani
55  BLR YH Valery Gromyko

Ijaraga berilganlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Amplua Futbolchi
27  KAZ DR Nikita Pivkin (Altai jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)
 KAZ DR Temirlan Anarbekov (Zhenis jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)
 KAZ YH Daniyar Usenov (Zhetysu jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)
Amplua Futbolchi
 KAZ HJ Galymzhan Kenzhebek (Zhenis jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)
18  KAZ HJ Yan Trufanov (Zhenis jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)
25  KAZ HM Aleksandr Shirobokov (Slavia Mozyr jamoasiga 2024-yil 31-dekabrgacha ijara)

Klub xodimlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lavozimi Ismi
Kuzatuv kengashi raisi Qozogʻiston Kairat Boranbayev
Bosh direktor Qozogʻiston Marat Baymuhanov
Sport direktori Qozogʻiston Konstantin Lezhnev
Boshqaruvchi direktor Qozogʻiston Talgat Takiyev
Texnik direktor Qozogʻiston Evgeniy Krasikov
Akademiya direktori Germaniya Wolfgang Geiger

Last updated: July 2021[63]
Source: FC Kairat

Murabbiylar shtabi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lavozimi Ismi
Bosh murabbiy Qozogʻiston Kirill Keker
Murabbiy yordamchisi Qozogʻiston Artem Gavrilenko
Darvozabonlar murabbiyi Qozogʻiston Ilya Yurov
Conditioning Coach Gretsiya Christos Papadopoulos
Fitnes murabbiyi Qozogʻiston Artem Savelyev
Video tahlilchisi Qozogʻiston Dmitriy Gusev
Video tahlilchi Qozogʻiston Elshad Khinizov
Fizioterapevt Braziliya Felipe Coimbra Meira
Klub shifokori Qozogʻiston Alexander Kornilov
Klub shifokori Qozogʻiston Dastan Turaliev
Uqalovchi Qozogʻiston Bauyrzhan Kaldykulov

Last updated: July 2021
Source: [manba kerak]

Taniqli murabbiylar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyidagi murabbiylar „Qayrat“ni boshqarganlarida kamida bitta sovrin yutishgan:

Ism Davr Kuboklar
Sovet Ittifoqi Viktor Korolkov 1971—1972-yillar Temirsozlik boʻyicha Yevropa kubogi
Sovet Ittifoqi Stanislav Kaminskiy 1976—1978-yillar Sovet Birinchi Ligasi
Sovet Ittifoqi Leonid Ostroushko 1983—1986-yillar Sovet Birinchi Ligasi
Qozogʻiston Baxtiyor Bayseyitov 1992—1993-yillar Qozogʻiston Premyer-ligasi, Qozogʻiston kubogi
Qozogʻiston Vohid Masudov 1996—1998-yillar Qozogʻiston kubogi
Qozogʻiston Vladimir Nikitenko 1999—2000-yillar Qozogʻiston kubogi
Qozogʻiston Vohid Masudov 2001-yil Qozogʻiston kubogi
Qozogʻiston Leonid Ostroushko 2003-yil Qozogʻiston kubogi
Rossiya Aleksey Petrushin 2004—2005 Qozogʻiston Premyer-ligasi
Slovakiya Vladimir Vays 2012—2015-yillar Qozogʻiston kubogi
Gruziya Kaxaber Tsxadadze 2016—2017-yillar 2 ta Qozogʻiston Superkubogi
Ispaniya Karlos Alos Ferrer 2017—2018-yillar Qozogʻiston kubogi
Belarus Aleksey Shpilevskiy 2018—2021-yillar Qozogʻiston Premyer-ligasi
  • Qozog'iston Premer-ligasi
    • Gʻoliblar (3): 1992, 2004, 2020
  • Qozogʻiston Birinchi divizioni
    • Gʻoliblar (1): 2009-yil
  • Sovet Birinchi Ligasi
    • Gʻoliblar (2): 1976, 1983
  • Qozogʻiston kubogi
    • Gʻoliblar (10): 1992, 1996-97, 1999-2000, 2001, 2003, 2014, 2015, 2017, 2018, 2021 (rekord)
  • Qozogʻiston Superkubogi
    • Gʻoliblar (2): 2016, 2017
  • SSSR federatsiyasi kubogi
    • Gʻoliblar (1): 1988-yil

Oxirgi mavsumlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Klubning soʻnggi oʻn yillikdagi mavsumdan-mavsumdagi koʻrsatkichi:

Mavsum Liga Oʻrin D M UG OʻG G/N Ochko Kubok CL EL ECL
2009 Birinchi liga 1 26 19 4 3 63 21 38 42 1R
2010 Premyer-liga 10 32 6 11 15 17 38 −21 29 3R
2011 Premyer-liga 11 32 8 8 16 30 49 −19 22 QF
2012 Premyer-liga 10 26 7 8 11 23 34 −11 29 2R
2013 Premyer-liga 3 32 12 12 8 44 38 6 33 2R
2014 Premyer-liga 3 32 18 5 9 58 31 27 38 Gʻolib 2QR
2015 Premyer-liga 2 32 20 7 5 60 19 41 45 Gʻolib PO
2016 Premyer-liga 2 32 22 5 5 75 30 45 71 Ikkinchi oʻrin 2QR
2017 Premyer-liga 2 33 23 5 5 78 32 46 74 Gʻolib 2QR
2018 Premyer-liga 2 33 19 5 9 60 33 27 62 Gʻolib 3QR
2019 Premyer-liga 2 33 22 2 9 65 32 33 68 QF 2QR
2020 Premyer-liga 1 20 14 3 3 48 19 29 45 2QR
2021 Premyer-liga 3 26 14 9 3 52 21 31 51 TBC 2QR 3QR GS

; Kalit

Rank = Ligadagi oʻrin; P = Oʻynadi; W = gʻalaba; D = Chizish; L = yoʻqotish; F = Maqsadlar; A = Qarshi gollar; GD = Maqsadlar farqi; Pts = Ballar; Kubogi = Qozogʻiston kubogi; CL = UEFA Chempionlar Ligasi; EL = UEFA Yevropa ligasi; ECL = UEFA Yevropa konferensiya ligasi . in = Hali ham raqobatda; – = Ishtirok etmagan; 1R = 1-raund; 2R = 2-raund; 3R = 3-raund; 1QR = 1-saralash bosqichi; 2QR = 2-saralash bosqichi; 3QR = 3-saralash bosqichi; PO = pley-off bosqichi; GS = Guruh bosqichi; R16 = 16-tur; QF = Chorak final; SF = Yarim final.

Yevropa musoboqalardagi natijalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qozogʻiston futbol ittifoqi 2002-yilda UEFAga aʼzo boʻlgunga qadar klub ikki marta 1997-98 va 2000-01-yillarda Osiyo Kubogi egalari kubogida ishtirok etgan. Oxirgi oʻyinda ular eng yaxshi natijasini chorak finalga yoʻl olishdi va Eronning „Estegʻlal“ jamoasiga umumiy 0:3 hisobida magʻlub boʻldi.

O'yinlar 2022-yil 28-iyulda boʻlib oʻtgan
Musoboqa Oʻyin Gʻalaba Durang Magʻlubiyat UG OʻG G/N Gʻal%
UEFA Chempionlar Ligasi| style="text-align:center" |6 3 1 2 8 11 −3 0100
UEFA Yevropa Ligasi| style="text-align:center" |38 17 7 14 60 41 +19 045
Yevropa Konferensiya Ligasi| style="text-align:center" |10 2 2 6 13 15 −2 00
Jami 54 22 10 22 81 67 +14 041

Kalit: UG= Urilgan gollar. OʻG= Oʻtkazilgan gollar. GD = Gollar farqi.

Mavsum Musoboqa Bosqich Klub Uy Safar Natija
2002-03 UEFA kubogi QR Serbiya Red Star Belgrade 0-2 0-3 0-5
2005-06 UEFA Chempionlar Ligasi 1QR Slovakiya Artmedia Bratislava 2-0 1-4 (q.v) 3-4
2006-07 UEFA Cup 1QR Vengriya Fehervar 2-1 0-1 2-2 (a)
2014-15 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Albaniya Kukësi 1-0 0-0 1-0
2QR Daniya Esbjerg 1-1 0-1 1-2
2015-16 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Serbiya Red Star Belgrade 2-1 2-0 4-1
2QR Armaniston Alashkert 3-0 1-2 4-2
3QR Shotlandiya Aberdeen 2-1 1-1 3-2
PO Fransiya Bordeaux 2-1 0-1 2-2 (a)
2016-17 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Albaniya Teuta 5-0 1-0 6-0
2QR Isroil Maccabi Tel Aviv 1-1 1-2 2-3
2017-18 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Litva Atlantas 6-0 2-1 8-1
2QR Albaniya Skënderbeu 1-1 0-2 1-3
2018-19 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Andorra Engordany 7-1 3-0 10-1
2QR Niderlandiya AZ Alkmaar 2-0 1-2 3-2
3QR Chexiya Sigma Olomouc 1-2 0-2 1-4
2019-20 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Bosniya va Gersegovina Široki Brijeg 2-1 2-1 4-2
2QR Isroil Hapoel Beʼer Sheva 1-1 0-2 1-3
2020-21 UEFA Yevropa Ligasi 1QR Armaniston Noah 4-1
2QR Isroil Maccabi Haifa 1-2
2021-22 UEFA Chempionlar Ligasi 1QR Isroil Maccabi Haifa 2-0 1-1 3-1
2QR Serbiya Red Star Belgrade 2-1 0-5 2-6
UEFA Yevropa Ligasi 3QR Armaniston Alashkert 0-0 2-3 (q.v) 2-3
UEFA Yevropa Konferensiya Ligasi PO Lyuksemburg Fola Esch 3-1 4-1 7-2
Group H Shveysariya Basel 2-3 2-4 4th
Ozarbayjon Qarabağ 1-2 1-2
Kipr Omonia 0-0 0-0
2022-23 UEFA Yevropa Konferensiya Ligasi 2QR Vengriya Kisvárda 0-1 0-1 0−2

;Kalit

QR = Saralash bosqichi; 1QR = 1-saralash bosqichi; 2QR = 2-saralash bosqichi; 3QR = 3-saralash bosqichi; PO = pley-off bosqichi.

UEFA koeffitsienti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyidagi roʻyxatda „Qayrat“ning UEFA klublar reytingidagi hozirgi oʻrni keltirilgan:

Daraja Jamoa Ballar
187 Polsha Lex Poznan 6.000
188 Chernogoriya FK Budućnost Podgoritsa 6.000
189 Qozogʻiston Qayrat 6.000
190 Xorvatiya NK Osijek 6.000
191 Albaniya FK Kukesi 6.000

2021-yil iyul holatiga koʻra.[64]

Eng yaxshi toʻpurarlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Natijalar 2018-yil 9-avgustgacha boʻlgan davrga oid
Ism Yillar Liga Kubok Superkubok Yevropa Jami
1 Sovet Ittifoqi Yevstafiy Pexlevanidi 1980—1989 94 11 - - 105
2 Kot-dʼIvuar Jerar Gohou 2014—2017 80 8 - 11 99
3 Qozogʻiston Alibek Buleshev 2000—2006, 2007—2008 77 12 - 1 90
4 Sovet Ittifoqi Sergey Kvochkin 1960—1969 75 6 - - 81
4 Sovet Ittifoqi Anatoliy Ionkin 1972—1978 64 4 - - 68
6 Sovet Ittifoqi Qozogʻiston Sergey Volgin 1980—1985, 1986—1989, 1992-yillar 42 20 - - 62
7 Sovet Ittifoqi Leonid Ostroushko 1954—1957, 1959—1967-yillar 56 2 - - 58
8 Qozogʻiston Bourjon Islomxon 2014—2020 43 8 - 6 57
9 Sovet Ittifoqi Sergey Stukashov 1977—84 52 5 - - 57
10 Sovet Ittifoqi Qozogʻiston Sergey Klimov 1978—1980, 1986, 1989—1992, 1996—2000 28 27 - - 55
  • Portugaliya Sporting CP (2015-hozirgacha)[65]:
  • 2015-yil 29-yanvarda Qayrat Portugaliya Primeira Liga jamoasi Sporting CP bilan hamkorlik qilish uchun Sporting CP Yoshlar va Akademiyasida Qayrat Akademiyasi futbolchilari uchun malaka va bilim almashish, skautlik va oʻquv-mashgʻulot yigʻinlarida hamkorlik qilgani eʼlon qilingan.
  1. „History“. FC Kairat. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-oktyabr.
  2. „ru:Стадион“ [Stadium] (ru). FC Kairat. 2014-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-oktyabr.
  3. „«Кайрат» официально представил нового главного тренера“ (ru). sports.kz (2024-yil 29-may).
  4. Aidyn Kozhakhmetov. „ru:"Кайрат": пять поводов для гордости“ ["Kairat": five reasons for pride] (ru). UEFA.com (2015-yil 8-iyul). 2019-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 8-sentyabr.
  5. „ru:Кайрат Боранбаев: Кайрат — Народная команда. Так было всегда, и мы хотим это возродить“ [Kairat Boranbayev: Kairat is the People's Team. It has always been so, and we want to revive it] (ru). sports.kz (2015-yil 3-mart). 2022-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-sentyabr.
  6. Tlek Adryshev. „Two Capitals Derby: Astana Share Spoils With Kairat Thanks to Last-Gasp Equaliser“. Football Federation of Astana (FFA) (2-may 2017-yil). 6-sentyabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-sentyabr 2017-yil.
  7. 7,0 7,1 Asema Tungishbayeva. „arxiv nusxasi“ (ruscha). BNews.kz (2015-yil 26-noyabr). 2015-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  8. „ru:Легендарный Старостин. Годы ссылки в Алма-Ате“ [Legendary Starostin. Years of exile in Alma-Ata] (ru). Caravan (2003-yil 28-mart). 2017-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-sentyabr.
  9. „arxiv nusxasi“ (ruscha). footbalfacts.ru. Semyon Neverov. 2020-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-noyabr.
  10. „Soviet Union 1954“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  11. „Soviet Union 1955“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  12. Stanislav Sarsekov. „arxiv nusxasi“ (ruscha). FFA (2016-yil 18-iyul). 2018-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  13. „Soviet Union 1956“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  14. „Soviet Union 1957“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  15. „Soviet Union 1958“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  16. „Soviet Union 1959“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  17. Axel Vartanian.. „ru: Летопись Акселя Вартаняна. 1960 год. Часть первая. Расширить и углубить!“ (ru) (2011-yil 1-iyul). 2021-yil 8-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 4-sentyabr.
  18. Axel Vartanian. „ru: Летопись Акселя Вартаняна. 1960 год. Часть первая. Расширить и углубить!“ (ruscha). Sport Express (1-iyul 2011-yil). Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  19. „arxiv nusxasi“ (ruscha). Caravan (2015-yil 10-aprel). 2015-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-sentyabr 2017-yil.
  20. „Soviet Union 1960“. RSSSF. Qaraldi: 4-sentyabr 2017-yil.
  21. Sergey Vyskov and Sergey Kulish. „ru:Капелло – он и в Алма-Ате Капелло“ [Capello in Almaty is still Capello] (ru). nvdaily.ru (2016-yil 22-sentyabr). 2017-yil 7-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-sentyabr.
  22. „Soviet Union 1960“. RSSSF. 2022-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 4-sentyabr.
  23. Sergey Railyan. „ru:Неистовый Остроушко“ [Frantic Ostroushko] (ru). Caravan (2008-yil 25-yanvar). 2017-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-sentyabr.
  24. „Soviet Union 1960“. RSSSF. 2022-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-sentyabr.
  25. „arxiv nusxasi“ (kk). VoxPopuli.kz (2013-yil 20-iyun). 2019-yil 7-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-sentyabr 2017-yil.
  26. Andrey Litsov. „ru:Тимур Сегизбаев – ум, честь и совесть казахстанского футбола“ [Timur Segizbayev – mind, honor and conscience of Kazakhstan football] (ru). Caravan (2011-yil 20-may). 2017-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-sentyabr.
  27. „Soviet Union 1964“. RSSSF. Qaraldi: 7-sentyabr 2017-yil.
  28. 28,0 28,1 28,2 „arxiv nusxasi“ (ruscha). ArmFootball.com (2015-yil 25-noyabr). 2017-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-sentyabr 2017-yil.
  29. Alexander Keplin. „ru:Умер Виктор Шведков“ [Viktor Shvedkov has died] (ru). kaz-football.kz (2007-yil 30-noyabr). 2024-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-sentyabr.
  30. „ru:40 лет – как мгновение“ [40 years – as a moment] (ru). Caravan (2011-yil 11-noyabr). 2017-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-sentyabr.
  31. 31,0 31,1 „9 things you should know about FC Kairat“. The Scotsman (27-iyul 2015-yil). Qaraldi: 9-sentyabr 2017-yil.
  32. Stanislav Sarsekov. „arxiv nusxasi“ (ruscha). Football Federation of Astana (2016-yil 19-dekabr). 2018-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-sentyabr 2017-yil.
  33. Andrey Litsov. „ru:Сергей Стукашов: Про "Кайрат", "своего парня" Малофеева и железного Марадону“ [Sergey Stukashov: About "Kairat", "his fella" Malofeev and Iron Maradona] (ru). kaz-football.kz (2011-yil 11-aprel). 2021-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 10-sentyabr.
  34. Stanislav Sarsekov. „ru:Геннадий Штромбергер: Форвард должен штамповать голы, а как – неважно!“ [Gennady Stromberger: The forward must stamp goals, but how – it does not matter!] (ru). kaz-football.kz (2016-yil 21-yanvar). 2018-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-sentyabr.
  35. Andrey Litsov. „ru:Борис Емелин: «Кайрат» 80-х был суперкомандой!“ [Boris Yemelin: "Kairat" of the 80s was a super team!] (ru). sports.kz (2013-yil 28-fevral). 2020-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-sentyabr.
  36. Stanislav Sarsekov. „arxiv nusxasi“ (ruscha). kaz-football.kz (2016-yil 21-yanvar). 2018-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.
  37. „Soviet Union 1980“. RSSSF. Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.
  38. Sergey Railyan. „ru:Эта команда в наших сердцах“ [This team is in our hearts] (ru). Caravan (2010-yil 3-dekabr). 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-sentyabr.
  39. Ruslan Pryanikov. „ru:“Кайрат” 80-х: “административный” подход“ ["Kairat" of the 80s: "administrative" approach] (ru). Caravan (2010-yil 5-noyabr). 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-sentyabr.
  40. Sergey Railyan. „Sergey Railyan“ (ruscha). Caravan (2010-yil 3-dekabr). Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.
  41. Ruslan Pryanikov. „Ruslan Pryanikov caravan.kz“ (ruscha). Caravan (2010-yil 5-noyabr). Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.
  42. „ru:В этот день“ [On this day] (ru). Caravan (2013-yil 22-noyabr). 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-sentyabr.
  43. „caravan.kz“ (ruscha). Caravan (2013-yil 22-noyabr). Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.
  44. 44,0 44,1 44,2 {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. Sergey Railyan. „{{{title}}}“ (ruscha). kaz-football.kz (2016-yil 17-yanvar). Qaraldi: 19-sentyabr 2017-yil.
  45. Yelsiyar Karimov. „Yelsiyar Karimov“ (ruscha). kaz-football.kz (2011-yil 25-fevral). Qaraldi: 12-sentyabr 2017-yil.
  46. Stansilav Sarsekov. „arxiv nusxasi“ (ruscha). Football Federation of Astana (FFA) (2016-yil 9-noyabr). 2017-yil 12-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-sentyabr 2017-yil.
  47. „Caravan11“ (ruscha). Caravan (2007-yil 17-iyul). Qaraldi: 19-sentyabr 2017-yil.
  48. „FC Kairat Almaty Standings 2009/2010 & Table from Tribuna.com“ (en). Tribuna.com. 2023-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 8-iyun.
  49. 49,0 49,1 49,2 49,3 49,4 49,5 Stansilav Sarsekov. „arxiv nusxasi“ (ruscha). Football Federation of Astana (2016-yil 21-dekabr). 2018-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-sentyabr 2017-yil.
  50. „arxiv nusxasi“ (ruscha). fckairat.com. FC Kairat (15-oktabr 2018-yil). 2018-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr 2018-yil.
  51. „arxiv nusxasi“ (ruscha). fckairat.com. FC Kairat (15-oktabr 2018-yil). 2022-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr 2018-yil.
  52. „arxiv nusxasi“ (ruscha). fckairat.com. FC Kairat (25-noyabr 2018-yil). 2019-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-yanvar 2019-yil.
  53. „АЛЕКСЕЙ ШПИЛЕВСКИЙ ПЕРЕХОДИТ В НОВЫЙ КЛУБ“ (ruscha). fckairat.com/. FC Kairat (7-iyun 2021-yil). 2021-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-iyun 2021-yil.
  54. „КУРБАН БЕРДЫЕВ — ГЛАВНЫЙ ТРЕНЕР "КАЙРАТА"“ (ruscha). FC Kairat (24-avgust 2021-yil). 2023-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-noyabr.
  55. „СПАСИБО КУРБАН БЕКИЕВИЧ!“ (ruscha). fckairat.com. FC Kairat (6-iyun 2022-yil). 2022-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-iyun 2022-yil.
  56. „КИРИЛЛ КЕКЕР – НОВЫЙ ГЛАВНЫЙ ТРЕНЕР ФК "КАЙРАТ"“ (ruscha). fckairat.com. FC Kairat (8-iyun 2022-yil). 2022-yil 8-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-iyun 2022-yil.
  57. Almat Temirtasov. „ru:«Кайрат» и Центральный стадион – 54 года вместе“ ["Kairat" and the Central Stadium – 54 years together] (ru). KP.kz (2014-yil 10-aprel). 2017-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-sentyabr.
  58. „ru:История“ [History] (ru). CentralStadium.kz. 2022-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-sentyabr.
  59. Almat Temirtasov. „Almat Temirtasov“ (ruscha). KP.kz (2014-yil 10-aprel). 2017-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-sentyabr 2017-yil.
  60. „ru:Центральный стадион“ [The Central Stadium] (ru). Almaty Encyclopedia. 2017-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-sentyabr.
  61. „ru:Центральный стадион Алматы — символ спортивной эпохи“ [Central stadium of Almaty – a symbol of the sports epoch] (ru). Sports.kz. 2017-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-sentyabr.
  62. „Футбольный клуб "Кайрат"“ (Russian). pflk.kz/. PFLK. 2019-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 3-mart.
  63. „Руководство“. 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 21-iyul.
  64. „UEFA rankings for club competitions“. UEFA.com. Qaraldi: 1-avgust 2018-yil.
  65. „arxiv nusxasi“ (ruscha). Kazinform (2015-yil 29-yanvar). 2017-yil 11-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-sentyabr 2017-yil.