Shaybon

Shaybon, Shayban, Shiban (13-asr) - Joʻjixonning beshinchi oʻgʻli, Chingizxonning nabirasi, shayboniylar bobokaloni.

Joʻjixonning qarorgohi — Dashti Qipchoqning Koʻk oʻrda degan yerida ulgʻaygan. Qoraqurumda boʻlgan qurultoy (1229)da akasi Botuxon bilan birgalikda qatnashib, Oʻqtoyni ulugʻ xon (qoon) qilib saylashgan. Soʻngra Botuxon bilan birgalikda Oʻqtoyning Xitoyga qilgan harbiy yurishlarida ham hamrohlik qilgan. Xitoy toʻla boʻysundirilgach, Dashti Qipchoqqa — Joʻji ulusiga qaytgan. Botuxonning Sharqiy Yevropaga qilgan harbiy yurishlarida ham qatnashgan.

1237-yilda Shiban boshqirdlar, Volga Bulgʻoriyasi va Mordoviyaliklarga qarshi, 1237-1238-yil qishda - Rossiyaga qarshi birinchi urushda qatnashdi. 1239-yil oxirida Shiban Buchek qoʻshinlari bilan birgalikda Qrimga bostirib kirib, Surojni egallab oldi. Shiban qoʻshinlari Kievni egallashda ishtirok etishdi, qoʻshinlar Volginaga boʻlinib boʻlgandan keyin, Shiban, Botu va Subedei bilan birgalikda Galichni 3 kun ichida olib ketishdi. Shundan soʻng, Kadan boshchiligidagi korpusning bir qismi janubroq yoʻnalishga borish uchun ajralib chiqdi. Ikkala guruh ham Karpatni yengib, Vengriyaga bostirib kirdilar va Vengriya qoʻshinlarini magʻlubiyatga uchratganlar (1241). Shiban Batu va Subedei bilan birgalikda Slovakiya va Chexiya erlarini vayron qildi, keyin Legnitsa gʻalabasidan keyin shimoldan kelgan Baydar korpusi bilan birlashdi.

Adabiyot

• Mirzo Ulugʻbek, Toʻrtulus tarixi, T., 1994;
• Abul gʻoziy, Shajarayi turk, T., 1992.