Yoga (falsafa)

Yoga falsafasi---Hinduizmning oltita asosiy pravoslav maktablaridan biridir,garchi eramizning birinchi mingyilligining oxiridagina yoga hind matnlarida Samxyadan farqli ravishda alohida tafakkur maktabi sifatida tilga olingan.Qadimgi oʻrta asrlar va eng zamonaviy adabiyotlarda koʻpincha yoga falsafasi oddiygina Yoga deb ataladi.

Yoga metafizikasi Samkhyaning dualizmidir,unda koinot ikkita haqiqatdan iborat Purusha (guvoh-ong) va prakriti (tabiat) kontseptsiyasidirJiva (tirik mavjudot) purusaning qandaydir shaklda,turli xil almashinishlarda va turli elementlar,hislar,his-tuyg'ular,faoliyat va ongning kombinatsiyalarida prakriti bilan bog'langan holat sifatida qaraladi.Nomutanosiblik yoki nodonlik holatida bir yoki bir nechta tarkibiy qismlar boshqalarni bosib,qullik shaklini yaratadi.

Yoga falsafasining axloqiy nazariyasi Yamas va Niyamaga, shuningdek,Samxyaning Guna nazariyasining elementlariga asoslanadi.Yoga falsafasining gnoseologiyasi,xuddi Samkhya maktabi kabi,ishonchli bilim olish vositasi sifatida oltita Pramananing uchtasiga tayanadi.Bularga Pratyakṣa (idrok),Anumāṇa(xulosa)va Sabda ( Āptavacana,ishonchli manbalarning so'zi/guvohligi) kiradi.Yoga falsafasi chambarchas bog'liq bo'lmagan teistik/ateistik Samxya maktabidan"shaxsiy,lekin mohiyatan faol bo'lmagan xudo" yoki "shaxsiy xudo"(Ishvara)tushunchalarini o'zida mujassam etganligi bildiradi

Falsafa

Yoga-falsafa-bu Samxya.Ikkalasida ham asosiy tushunchalar ikkita haqiqatni o'z ichiga oladi:Purusha va Prakriti.Purusha-bu sof ong bo'lgan va fikrlar va fazilatlardan mahrum bo'lgan haqiqat deb ta'riflanadi. Prakriti-bu empirik,fenomenal haqiqat bo'lib,u materiyani, shuningdek,ongni,hissiy organlarni va o'ziga xoslikni (o'zini, ruhini)o'z ichiga oladi.Ikkala maktabda ham tirik mavjudot materiya va ongning birligi sifatida qabul qilinadi.Yoga maktabi Samxya maktabidan Purusha ontologiyasi, aksiologiya va soteriologiyaga qarashlari bilan farq qiladi.

Yana qarang

• Raja yoga
• Bhakti yoga
• Cittabhumi
• Jnana yoga
• Karma yoga
• Shinshin-tōitsu-do, yapon yoga

Qo'shimcha o'qish

• Alen Danielou (1991), Yoga: materiya va koinot sirlarini o'zlashtirish ,ISBN 978-0-89281-301-8, Ilova D: Yoga bo'yicha asosiy sanskrit risolalari
• Karl Olson (2007), Hinduizmning ko'p ranglari: tematik-tarixiy kirish, Rutgers universiteti nashriyoti,ISBN 978-0-8135-4068-9, 5-bob
• Karl Potter (2009), Hind falsafalari entsiklopediyasi jild. 1: Bibliografiya,ISBN 978-8120803084, Hinduizm yoga maktabiga oid bibliografiya, 1073–1093-betlar