2022-yil 6-noyabr, 17:26 dagi (joriy) koʻrinishi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ux-la-moq

Aytilishi

Etimologiyasi

UXLA- 'fiziologik sokinlik qolatida boʻl-’. Ukam dong qotib u x l a r e d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda uyu- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasa — lib, ’uxlash qolatida’ maʼnosini anglatgan uyuq soʻzi — dan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 581); avval soʻz boshlanishidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (uch boʻgʻinli soʻz ikki boʻgʻinli soʻz holatiga keltirilgan), keyin q undoshi x undoshiga almashgan, soʻngra y undoshi ham talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan: uyuq + la = uyuqla- > yuqla- > yuxla- > uxlä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Uyquga ketmoq, uxloq ho-latda boʻlmoq. ◆ Bola.. goh u ishga, goh bu ishga yugurar, kechalari esa holdan toyib, horib, dong qotibuxlar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ .o.

2 koʻchma Tinch holatda boʻlmoq. ◆ Ogʻir sukunatga choʻmib uxlardi qishloq. Gʻayratiy . ◆ Pashsha uchmas, uxlar ungurlar. Allalaydi soyning shovqini. Toʻla .

Yetti uxlab, tush(i)da (ham) koʻrmagan yoki yetti uxlab, tush(i)ga (ham) kirmagan q. tush.

Sinonimlari

Antonimlari

УХЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Feʼl

uxlamoq uxlamoq

Tillar

Inglizcha: to sleep
Turkcha: uyumak

Ruscha _ru

uxlamoq
спать; ◆ tinch uxlamoq спокойно спать; uxlab bormoq1) спать в течение всей дороги, всю дорогу; 2) засыпать; uxlab qolmoq 1) заснуть, погрузиться в сон; 2) проспать; u uxlab qolib, poyezdga kechikibdi он проспал и опоздал на поезд.

@@ Qator 1: / Qator 1: @@
-{{-uz-}}
+= {{-uz-}} =
 == Morfologik va sintaktik xususiyatlari ==
 '''ux-la-moq'''
@@ Qator 5: / Qator 5: @@
 == Etimologiyasi ==
+{{OʻTEL|I|UXLA- 'fiziologik sokinlik qolatida boʻl-’. Ukam dong qotib u x l a r e d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda uyu- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasa — lib, ’uxlash qolatida’ maʼnosini anglatgan uyuq soʻzi — dan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 581); avval soʻz boshlanishidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (uch boʻgʻinli soʻz ikki boʻgʻinli soʻz holatiga keltirilgan), keyin q undoshi x undoshiga almashgan, soʻngra y undoshi ham talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan: uyuq + la <nowiki>=</nowiki> uyuqla- &gt;&nbsp;yuqla- &gt;&nbsp;yuxla- &gt;&nbsp;uxlä-.}}
 == Maʼnoviy xususiyatlari ==
@@ Qator 10: / Qator 11: @@
 Uyquga ketmoq, uxloq ho-latda boʻlmoq. {{misol|Bola.. goh u ishga, goh bu ishga yugurar, kechalari esa holdan toyib, horib, dong qotib{{ajrat|uxla}}r edi.|[[w:M. Ismoiliy|M. Ismoiliy]]|Fargʻonat}}.o.
-'''2 '''{{koʻchma|uz}} Tinch holatda boʻlmoq. {{misol|Ogʻir suku-natga choʻmib {{ajrat|Uxla}}rdi qishloq.|[[w:Gʻayratiy|Gʻayratiy]]}}. {{misol|Pashsha uchmas, {{ajrat|uxla}}r ungurlar. Allalaydi soy-ning shovqiniP.|[[w:Toʻla|Toʻla]]}}.
+'''2 '''{{koʻchma|uz}} Tinch holatda boʻlmoq. {{misol|Ogʻir sukunatga choʻmib {{ajrat|uxla}}rdi qishloq.|[[w:Gʻayratiy|Gʻayratiy]]}}. {{misol|Pashsha uchmas, {{ajrat|uxla}}r ungurlar. Allalaydi soyning shovqini.|[[w:Toʻla|Toʻla]]}}.
 :Yetti uxlab, tush(i)da (ham) koʻrmagan ''yoki ''yetti uxlab, tush(i)ga (ham) kirmagan ''q.'' tush.
 === Sinonimlari ===
@@ Qator 30: / Qator 29: @@
 *{{tr}}: [[uyumak]]
-[[ko:uxlamoq]]
-[[ru:uxlamoq]]
-[[tr:uxlamoq]]
 {{Tarjimalar
 |ru =
@@ Qator 39: / Qator 34: @@
 {{Tarjimalar
 |tur = keng
-|ru = <b>[[uxlamoq]]</b></br>
+|ru = '''uxlamoq'''<br />
-[[спать]]; {{tarjmisoli|tinch ~ }} спокойно спать; <b>uxlab bormoq</b>1) спать в течение всей дороги, всю дорогу; 2) засыпать; <b>uxlab qolmoq</b> 1) заснуть, погрузиться в сон; 2) проспать; <b>u uhlab qolib, poyezdga kechikibdi </b>он проспал и опоздал на поезд.</br>
+[[спать]]; {{tarjmisoli|tinch uxlamoq }} спокойно спать; '''uxlab bormoq'''1) спать в течение всей дороги, всю дорогу; 2) засыпать; '''uxlab qolmoq''' 1) заснуть, погрузиться в сон; 2) проспать; '''u uxlab qolib, poyezdga kechikibdi '''он проспал и опоздал на поезд.<br />
 }}