uxlamoq: Versiyalar orasidagi farq
Tahrir izohi yoʻq |
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
||
(14 oraliq tahrir tomonidan 7 foydalanuvchi koʻrsatilmagan) | |||
Qator 1: | Qator 1: | ||
{{-uz-}} |
= {{-uz-}} = |
||
== Morfologik va sintaktik xususiyatlari == |
|||
⚫ | |||
'''ux-la-moq''' |
|||
== Aytilishi == |
|||
== Etimologiyasi == |
|||
:[1] |
|||
{{OʻTEL|I|UXLA- 'fiziologik sokinlik qolatida boʻl-’. Ukam dong qotib u x l a r e d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda uyu- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasa — lib, ’uxlash qolatida’ maʼnosini anglatgan uyuq soʻzi — dan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 581); avval soʻz boshlanishidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (uch boʻgʻinli soʻz ikki boʻgʻinli soʻz holatiga keltirilgan), keyin q undoshi x undoshiga almashgan, soʻngra y undoshi ham talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan: uyuq + la <nowiki>=</nowiki> uyuqla- > yuqla- > yuxla- > uxlä-.}} |
|||
== Maʼnoviy xususiyatlari == |
|||
=== Maʼnosi === |
|||
1 Uyquga ketmoq, uxloq ho-latda boʻlmoq. {{misol|Bola.. goh u ishga, goh bu ishga yugurar, kechalari esa holdan toyib, horib, dong qotib{{ajrat|uxla}}r edi.|[[w:M. Ismoiliy|M. Ismoiliy]]|Fargʻonat}}.o. |
|||
'''2 '''{{koʻchma|uz}} Tinch holatda boʻlmoq. {{misol|Ogʻir sukunatga choʻmib {{ajrat|uxla}}rdi qishloq.|[[w:Gʻayratiy|Gʻayratiy]]}}. {{misol|Pashsha uchmas, {{ajrat|uxla}}r ungurlar. Allalaydi soyning shovqini.|[[w:Toʻla|Toʻla]]}}. |
|||
:Yetti uxlab, tush(i)da (ham) koʻrmagan ''yoki ''yetti uxlab, tush(i)ga (ham) kirmagan ''q.'' tush. |
|||
=== Sinonimlari === |
|||
=== Antonimlari === |
|||
{{OʻTIL|УХЛАМОҚ}} |
|||
== Tarjimalari == |
|||
{{uz-verb}} |
|||
⚫ | |||
===Tillar=== |
|||
*{{en}}: to [[sleep]] |
*{{en}}: to [[sleep]] |
||
*{{tr}}: [[uyumak]] |
*{{tr}}: [[uyumak]] |
||
{{Tarjimalar |
|||
|ru = |
|||
[[ko:uxlamoq]] |
|||
}} |
|||
[[ru:uxlamoq]] |
|||
{{Tarjimalar |
|||
[[tr:uxlamoq]] |
|||
|tur = keng |
|||
|ru = '''uxlamoq'''<br /> |
|||
[[спать]]; {{tarjmisoli|tinch uxlamoq }} спокойно спать; '''uxlab bormoq'''1) спать в течение всей дороги, всю дорогу; 2) засыпать; '''uxlab qolmoq''' 1) заснуть, погрузиться в сон; 2) проспать; '''u uxlab qolib, poyezdga kechikibdi '''он проспал и опоздал на поезд.<br /> |
|||
}} |
2022-yil 6-noyabr, 17:26 dagi (joriy) koʻrinishi
Morfologik va sintaktik xususiyatlari
[tahrirlash]ux-la-moq
Aytilishi
[tahrirlash]Etimologiyasi
[tahrirlash]UXLA- 'fiziologik sokinlik qolatida boʻl-’. Ukam dong qotib u x l a r e d i. Bu feʼl qadimgi turkiy tilda uyu- feʼlidan -q qoʻshimchasi bilan yasa — lib, ’uxlash qolatida’ maʼnosini anglatgan uyuq soʻzi — dan -la qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 581); avval soʻz boshlanishidagi u unlisi talaffuz qilinmay qoʻygan (uch boʻgʻinli soʻz ikki boʻgʻinli soʻz holatiga keltirilgan), keyin q undoshi x undoshiga almashgan, soʻngra y undoshi ham talaffuz qilinmay qoʻygan, a unlisi ä unlisiga almashgan: uyuq + la = uyuqla- > yuqla- > yuxla- > uxlä-.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
[tahrirlash]Maʼnosi
[tahrirlash]1 Uyquga ketmoq, uxloq ho-latda boʻlmoq. ◆ Bola.. goh u ishga, goh bu ishga yugurar, kechalari esa holdan toyib, horib, dong qotibuxlar edi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ .o.
2 koʻchma Tinch holatda boʻlmoq. ◆ Ogʻir sukunatga choʻmib uxlardi qishloq. Gʻayratiy . ◆ Pashsha uchmas, uxlar ungurlar. Allalaydi soyning shovqini. Toʻla .
- Yetti uxlab, tush(i)da (ham) koʻrmagan yoki yetti uxlab, tush(i)ga (ham) kirmagan q. tush.
Sinonimlari
[tahrirlash]Antonimlari
[tahrirlash]УХЛАМОҚ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.
Tarjimalari
[tahrirlash]Feʼl
[tahrirlash]uxlamoq uxlamoq