Xem mã nguồn của New Mexico

{{Tóm tắt về tiểu bang Hoa Kỳ
|Tên = New Mexico 
|Tên chính thức = Tiểu bang New Mexico
|Tên khác = New Mexico, ''Tân Mễ''
|Tên cũ = Lãnh thổ New Mexico
|Cờ = Flag of New Mexico.svg
|Huy hiệu = Seal of New Mexico.svg
|Bản đồ = New Mexico in United States.svg
|Tên hiệu = Land of Enchantment
|Khẩu hiệu = ''[[Crescit eundo]]'' ({{lang-en|It grows as it goes}})
|Thủ phủ = [[Santa Fe, New Mexico|Santa Fe]]
|Thành phố lớn nhất = [[Albuquerque, New Mexico|Albuquerque]]
|LargestMetro  = [[Albuquerque metropolitan area]]
|Ngôn ngữ = * Tiếng Anh 69,69%
* Tiếng Tây Ban Nha 28,45%
* [[Tiếng Navajo]] 3,5%
* khác 4,09%<ref>{{chú thích web |url=http://www.mla.org/map_data_results&SRVY_YEAR=2010&geo=state&state_id=35&mode=geographic |title=Most spoken languages in New Mexico in 2010 |publisher=MLA Data Center |access-date = ngày 4 tháng 11 năm 2012 }}</ref>
|Thống đốc = [[Michelle Lujan Grisham]] ([[Đảng Dân chủ (Hoa Kỳ)|Dân chủ]])
|Phó thống đốc = [[John Sanchez]] (CH)
|Lập pháp = [[Cơ quan lập quan New Mexico]]
|Thượng viện = [[New Mexico Senate|Senate]]
|Hạ viện = [[New Mexico House of Representatives|House of Representatives]]
|Thượng nghị sĩ = {{plainlist}}
* [[Tom Udall]] (DC)
* [[Martin Heinrich]] (DC)
{{endplainlist}}
|Representative = {{plainlist}}
* [[New Mexico's 1st congressional district|1]]: [[Michelle Lujan Grisham]] (D)
* [[New Mexico's 2nd congressional district|2]]: [[Steve Pearce (politician)|Steve Pearce]] (R)
* [[New Mexico's 3rd congressional district|3]]: [[Ben R. Luján]] (D)
{{endplainlist}}
|PostalAbbreviation = NM
|Diện tích xếp thứ = thứ 5
|Diện tích = 315,194
|Diện tích đất = 314161
|Diện tích nước = 608
|PTNước= 0.2
| Năm đếm dân số = 2018
|Dân số xếp thứ = thứ 36
| Dân số     = 2095428
|Mật độ xếp thứ = thứ 45
|Mật độ dân số = 6,62
|MedianHouseholdIncome=$45,119<ref>{{chú thích web|url=http://kff.org/other/state-indicator/median-annual-income/?currentTimeframe=0|work=The Henry J. Kaiser Family Foundation|title=Median Annual Household Income|access-date =ngày 9 tháng 12 năm 2016}}</ref>
|IncomeRank=46th
|AdmittanceOrder = 47th
|AdmittanceDate = ngày 6 tháng 1 năm 1912
|TimeZone    = [[Mountain Time Zone|Mountain]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]] [[Mountain Standard Time|−7]]/[[Mountain Daylight Time|−6]]
|area_code    = [[Area code 505|505]], [[Area code 575|575]]
|Kinh độ= 103° T tới 109° 3′ t
|Vĩ độ = 31° 20′ B tới 37° B
|Ngang        = 550
|Dài = 595
|Cao nhất = [[Đỉnh Wheeler (New Mexico)|Đỉnh Wheeler]]<ref>{{cite ngs |id=GM0779 |designation=Wheeler |access-date =ngày 24 tháng 10 năm 2011 }}</ref><ref name="USGS">{{chú thích web|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |title=Elevations and Distances in the United States |publisher=[[United States Geological Survey]] |year=2001 |access-date =ngày 24 tháng 10 năm 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |archive-date=ngày 15 tháng 10 năm 2011 }}</ref><ref name="NAVD88">Elevation adjusted to [[North American Vertical Datum of 1988]].</ref> 4013,3
|Trung bình = 1.740
|Thấp nhất = [[Hồ chứa nước Red Bluff]] cạnh {{nobreak|biên giới Texas}}<ref name="USGS"/><ref name="NAVD88"/> 867
|ISOCode     = US-NM
|Website     = www.newmexico.gov
}}
{{Infobox U.S. state symbols
|Name        = New Mexico
|Flag        = Flag of New Mexico.svg
|Seal        = Seal of New Mexico.svg
|Nickname      = The Land of Enchantment
|Motto       = ''Crescit eundo''
|Capital      = [[Santa Fe, New Mexico|Santa Fe]]
|Mammal       = [[Gấu đen Bắc Mỹ]]
|Bird        = [[Chẹo đất lớn]]
|Colors       = Đỏ và vàng
|Fish        = ''[[Oncorhynchus clarki virginalis]]''
|Flower       = [[Yucca]]
|Food        = [[Ớt]]
|Fossil       = ''[[Coelophysis]]''
|Gemstone      = [[Ngọc lam]]
|Grass       = ''[[Bouteloua gracilis]]''
|Reptile      = ''[[Aspidoscelis neomexicana]]''
|Tree        = ''[[Pinus edulis]]''
|Song        = ''"O' Fair New Mexico"''
|Route Marker    = New Mexico 120.svg
|Quarter      = 2008 NM Proof.png
|QuarterReleaseDate = 2008
}}

'''New Mexico''' ({{lang-es|Nuevo México}} {{IPA-es|ˈnweβo ˈmexiko|}}; {{lang-nv|Yootó Hahoodzo}} {{IPA-nv|jò:txó hàhò:tsò|}}) là một [[tiểu bang Hoa Kỳ|tiểu bang]] tọa lạc ở vùng [[Tây Nam Hoa Kỳ|Tây Nam]] [[Hoa Kỳ]], giáp biên giới quốc tế với bang [[Chihuahua]] của [[México]]. New Mexico trở thành bang thứ 47 vào ngày 6 tháng 1 năm 1912. Nó thường được xem là một [[Các tiểu bang miền Núi|tiểu bang miền Núi]]. New Mexico có [[Danh sách tiểu bang Hoa Kỳ theo diện tích|diện tích lớn thứ năm]], [[Danh sách tiểu bang Hoa Kỳ theo dân số|dân số lớn thứ 36]], và [[Danh sách các tiểu bang Hoa Kỳ theo mật độ dân số|mật độ dân số thấp thứ sáu]] trong 50 tiểu bang Hoa Kỳ.

Đã có người sinh sống từ hàng nghìn năm trước khi người châu Âu đến khai phá, New Mexico trở thành một phần của thuộc địa [[Tân Tây Ban Nha]] của [[đế quốc Tây Ban Nha]] năm 1598. Sau đó, nó là một phần của nước [[México]] độc lập trước khi trở thành một [[lãnh thổ Hoa Kỳ]] và cuối cùng thành một tiểu bang Hoa Kỳ do kết quả của cuộc [[Chiến tranh Hoa Kỳ-México]]. Trong các tiểu bang, New Mexico có tỉ lệ người [[Người Hispano và Latino tại Hoa Kỳ|Hispano]] cao nhất, gồm con cháu của [[Người Hispano tại New Mexico|thực dân Tây Ban Nha]], những người đã sống ở đây hơn 400 năm. Nó cũng có tỉ lệ người bản địa cao thứ nhì sau [[Alaska]], và có tổng số người bản địa cao thứ tư sau [[California]], [[Oklahoma]], và [[Arizona]].<ref name="demo">{{Chú thích web | last1=Norris | first=Tina | last2=Vines | first2=Paula L. | last3=Hoeffel | first3=Elizabeth M. | ngày = February 2012| url=http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-10.pdf | tiêu đề= The American Indian and Alaska Native Population: 2010 | nhà xuất bản=[[United States Census Bureau]] | work=Census 2010 Brief | ngày truy cập=ngày 1 tháng 5 năm 2012}}</ref> Đa số người bản địa thuộc các dân tộc [[người Navajo|Navajo]], [[các dân tộc Pueblo|Pueblo]], và [[Apache]]. Nền văn hóa tiểu bang được định hình qua các ảnh hưởng từ Hispano và người bản địa, và được thể hiện qua bang kỳ. Màu đỏ và vàng được lấy từ [[hoàng kỳ Tây Ban Nha]], với biểu tượng mặt trời cổ xưa của [[người Zia]].<ref>{{Chú thích web|url=http://www.netstate.com/states/symb/flags/nm_flag.htm |tiêu đề=New Mexico State Flag – About the New Mexico Flag, its adoption and history from |nhà xuất bản=Netstate.Com |ngày truy cập=ngày 10 tháng 6 năm 2012}}</ref>

Có một niềm tin sai lầm rằng New Mexico, hay ''{{lang|es|Nuevo México}}'' trong tiếng Tây Ban Nha, lấy tên theo quốc gia [[México]]. Tuy nhiên, khi người Tây Ban Nha khai phá New Mexico năm 1563, và lần nữa năm 1581, họ tin rằng nó cũng có nền văn hóa Mexica tương tự của [[Đế quốc Aztec]]. Cái tên này đơn giản là được chấp nhận, dù tiểu bang không có liên hệ gì với các bộ tộc tại México.<ref>{{chú thích sách |first=David J. |last=Weber |title=The Spanish Frontier in North America |url=https://archive.org/details/spanishfrontiern00webe |publisher=Yale University Press |location=[[New Haven, Connecticut|New Haven]] và [[London]] |year=1992 |page=[https://archive.org/details/spanishfrontiern00webe/page/n95 79] }}</ref><ref>{{chú thích sách |first=Joseph P. |last=Sanchez |title=The Rio Abajo Frontier, 1540–1692: A History of Early Colonial New Mexico |location=Albuquerque |publisher=Museum of Albuquerque History Monograph Series |year=1987 |page=51 }}</ref><ref>{{chú thích sách |title=Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States |url=https://archive.org/details/namesonlandhisto0000stew_q0q6 |last=Stewart |first=George |authorlink=George R. Stewart |origyear=1945 |year=2008 |publisher=NYRB Classics |location=New York |pages= [https://archive.org/details/namesonlandhisto0000stew_q0q6/page/23 23]–24 |isbn=978-1-59017-273-5 |quote=There was Francisco de Ibarra, a great seeker after gold mines. In 1563 he went far to the north... when he returned south, Ibarra boasted that he had discovered a New Mexico. Doubtless, like others, he stretched the tale, and certainly the land of which he told was well south of the one now so called. Yet men remembered the name ''Nuevo México'', though not at first as that of the region which Coronado had once conquered. }}</ref>

==Chú thích==
{{tham khảo}}
{{sơ khai Hoa Kỳ}}
{{New Mexico}}
{{Hoa Kỳ}}
{{Các chủ đề|Hoa Kỳ|Địa lý}}

[[Thể loại:New Mexico| ]]
[[Thể loại:Tiểu bang Hoa Kỳ]]
[[Thể loại:Tây Nam Hoa Kỳ]]
[[Thể loại:Tây Hoa Kỳ]]