Xem mã nguồn của Tiếng Bồ Đào Nha

{{1000 bài cơ bản}}
{{Infobox language
| name          = Tiếng Bồ Đào Nha
| ethnicity     = Cộng đồng Bồ ngữ
* [[Người Bồ Đào Nha]]
* [[Người Brasil]]
* [[Người Bồ-Á]]
* [[Người Bồ-Phi]]
| nativename    = {{lang|pt|português}}
| pronunciation = {{IPA-pt|puɾtuˈɣeʃ|}}, {{IPA-pt|poɾtuˈɡes|}}, {{IPA-pt|poʁtuˈɡes|}}, {{IPA-pt|poɹtuˈɡes|}}, {{IPA-pt|pohtuˈgejʃ|}}, {{IPA-pt|pɔhtuˈgejs|}}
| speakers      = Bản ngữ: 250 triệu;
| ref           = e21
| speakers2     = 24 triệu người nói [[ngôn ngữ thứ hai|L2]];<ref name="e21" />
Tổng: 274 triệu
| familycolor   = Ấn-Âu
| fam2          = [[Nhóm ngôn ngữ gốc Ý|Italic]]
| fam3          = [[Nhóm ngôn ngữ Latinh-Falisci|Latinh-Falisci]]
| fam4          = [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|Rôman]]
| fam5          = [[Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman|Tây Rôman]]
| fam6          = [[Nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman|Iberia-Rôman]]
| fam7          = [[Nhóm ngôn ngữ Tây Iberia|Tây Iberia]]
| fam8          = [[Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha|Galicia-Bồ Đào Nha]]
| ancestor      = [[Tiếng Latinh cổ]]
| ancestor2     = [[Tiếng Latinh cổ điển]]
| ancestor3     = [[Tiếng Latinh thông tục]]
| ancestor4     = [[Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha]]
| script        = {{plainlist|
*[[Chữ Latinh|Latinh]] ([[bảng chữ cái Bồ Đào Nha]])
*[[Chữ nổi Bồ Đào Nha]]}}
| nation        = {{Collapsible list
                  | titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
                  | title = 9 quốc gia
                  | [[Angola]]
                  | [[Brasil]]
                  | [[Cape Verde]]
                  | [[Đông Timor]]
                  | [[Guinea Xích Đạo]]<ref>{{Chú thích web |url=http://www.guineaecuatorialpress.com/noticia.php?id=7775 |title=Continúan los actos del Día de la Lengua Portuguesa y la Cultura Lusófona |date=10 May 2016 |website=Government of the Republic of Equatorial Guinea |trans-title=Acts continue to mark Portuguese Language and Portuguese Culture Day}}</ref>
                  | [[Guinea-Bissau]]
                  | [[Mozambique]]
                  | [[Bồ Đào Nha]]
                  | [[São Tomé và Príncipe]]
                  | 
                  |
                 }}
                 {{Collapsible list
                  | titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
                  | title = 1 lãnh thổ phụ thuộc
                  | [[Ma Cao]] ([[Trung Quốc]])
                 }}
| minority      = {{Collapsible list
                  | titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
                  | title=Ngôn ngữ văn hóa
|[[Uruguay]]<ref>{{Citation |last=Gutiérrez Bottaro |first=Silvia Etel |title=El portugués uruguayo y las marcas de la oralidad en la poesía del escritor uruguayo Agustín R. Bisio |date=2014 |url=http://www.hispanistas.org.br/arquivos/revistas/sumario/revista6/109-129.pdf |work=abehache |volume=4 |issue=6 |trans-title=Uruguayan Portuguese and oral marks in the poetry of Uruguayan writer Agustín R. Bisio |language=es |access-date=18 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190812061109/http://www.hispanistas.org.br/arquivos/revistas/sumario/revista6/109-129.pdf |archive-date=12 August 2019 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Chú thích web |url = http://www.historiadelaslenguasenuruguay.edu.uy |title = Historia lingüística del Uruguay |website = www.historiadelaslenguasenuruguay.edu.uy |access-date = 9 May 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190405013655/http://www.historiadelaslenguasenuruguay.edu.uy/ |archive-date = 5 April 2019 |url-status = dead }}</ref><ref>{{Citation |last1=Fernández Aguerre |first1=Tabaré |title=Algunas notas teórico metodológicas sobre la relación entre regiones y aprendizajes en Uruguay |url=https://www.colibri.udelar.edu.uy/jspui/handle/20.500.12008/10776 |pages=11–15 |trans-title=Vài ghi chú phương pháp luận lý thuyết về quan hệ giữa các vùng và học tập tại Uruguay |language=es |last2=González Bruzzese |first2=Mahira |last3=Rodriguez Ingold |first3=Cecilia |year=2017 |hdl=20.500.12008/10776 |hdl-access=free}}</ref>                 
|Rất nhiều các tổ chức quốc tế}}
| agency        = {{plainlist|
*'''Bồ Đào Nha''':<br />[[Học viện Khoa học Lisbon]] <small>([[Học viện Khoa học Lisbon, Lớp Văn thư|Lớp Văn thư Học viện Lisbon]])</small>
*'''Brasil''':<br />[[Academia Brasileira de Letras]]}}
| iso1          = pt
| iso2          = por
| iso3          = por
| lingua        = 51-AAA-a
| map           = Detailed SVG map of the Lusophone world.svg
| mapcaption    = 
{{legend|#002375|Ngôn ngữ bản xứ}}
{{legend|#1886FE|Ngôn ngữ chính thức và hành chính}}
{{legend|#79BDFF|Ngôn ngữ văn hóa và thứ cấp}}
| notice        = IPA
| sign          = Tiếng Bồ Đào Nha mã hóa thủ công
| glotto        = port1283
| glottorefname = Portuguese
}}
{{Văn hóa Bồ Đào Nha}}
'''Tiếng Bồ Đào Nha''' hay '''tiếng Bồ''' ({{lang|pt|português}} hay đầy đủ là {{lang|pt|língua portuguesa}}) là một [[Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman|ngôn ngữ Tây Rôman]] thuộc [[ngữ hệ Ấn-Âu]] bắt nguồn từ [[bán đảo Iberia]] tại [[châu Âu]]. Nó là ngôn ngữ chính thức duy nhất của [[Bồ Đào Nha]], [[Brasil]], [[Angola]], [[Mozambique]], [[Guiné-Bissau]], [[Cabo Verde]] và [[São Tomé và Príncipe]],<ref name="CPLP2">{{Chú thích web|url=https://www.cplp.org/id-2597.aspx|tựa đề=Estados-membros|ngày=ngày 7 tháng 2 năm 2017|website=Community of Portuguese Language Countries|ngôn ngữ=pt|dịch tựa đề=Member States}}</ref> và là ngôn ngữ đồng chính thức tại [[Đông Timor]], [[Guinea Xích Đạo]] và [[Ma Cao]]. Một người hoặc một quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha được gọi là ''Lusófono'' (tạm dịch: ''cộng đồng Bồ ngữ''). Do sự bành trướng của [[Đế quốc Bồ Đào Nha]], hiện nay ta có thể bắt gặp tiếng Bồ Đào Nha và văn hóa Bồ Đào Nha trên khắp toàn cầu. Tiếng Bồ Đào Nha là một tiểu nhánh của [[nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman]], tức là nhóm ngôn ngữ hậu duệ của [[tiếng Latinh thông tục]] được sử dụng bởi [[vương quốc Galicia]] và [[bá quốc Bồ Đào Nha]] thời trung cổ, và vẫn còn lưu tồn một số đặc điểm ngữ âm và từ vựng của [[Tiếng Gallaecia|tiếng Celt lục địa]] từng được nói trước kia tại Iberia.<ref>{{Chú thích web|url=https://sites.duke.edu/judeolusitanica/2013/07/21/the-origin-and-formation-of-the-portuguese-language/|tựa đề=The Origin and Formation of The Portuguese Language|website=Judeo-Lusitanica|nhà xuất bản=Duke University|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20170510110052/https://sites.duke.edu/judeolusitanica/2013/07/21/the-origin-and-formation-of-the-portuguese-language/|ngày lưu trữ=ngày 10 tháng 5 năm 2017|ngày truy cập=ngày 15 tháng 10 năm 2016}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.filologia.org.br/vcnlf/anais%20v/civ8_03.htm|tựa đề=Breves considerações sobre o legado das línguas célticas|tác giả=Bittencourt de Oliveira|tên=João|website=filologia.org.br}}</ref>

Với khoảng 250 triệu người bản ngữ và 24 triệu người nói [[L2]], hiện có khoảng hơn 270 triệu người nói tiếng Bồ Đào Nha trên toàn cầu. Điều này khiến cho nó trở thành [[Danh sách ngôn ngữ theo tổng số người sử dụng|ngôn ngữ được nói nhiều thứ sáu]] trên thế giới, ngôn ngữ châu Âu được sử dụng nhiều thứ ba trên thế giới nếu tính theo số người nói bản xứ,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|tựa đề=CIA World Factbook|ngày truy cập=ngày 12 tháng 6 năm 2015|archive-date=2010-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|url-status=dead}}</ref> Là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất ở [[Nam Mỹ]] <ref>{{Chú thích web|url=https://e2f.com/4751/|tựa đề=What are the 5 official languages of South America?|tác giả=Admin|tên=e2f|website=e2f|ngôn ngữ=en-US|ngày truy cập=2020-06-21|archive-date=2020-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006215157/https://e2f.com/4751//|url-status=dead}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.babbel.com/en/magazine/how-many-people-speak-portuguese-and-where-is-it-spoken|tựa đề=How Many People Speak Portuguese, And Where Is It Spoken?|tác giả=Babbel.com|tác giả 2=GmbH|tên 2=Lesson Nine|website=Babbel Magazine|ngôn ngữ=en|ngày truy cập=2020-06-21}}</ref> và toàn bộ [[Nam bán cầu]],<ref>{{Chú thích web|url=http://www.uc.pt/international-applicants/oportunidades/linguas/economic_potential_portuguese.pdf|tựa đề=Potencial Económico da Língua Portuguesa|tác giả=|tên=|ngày=|website=University of Coimbra|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|ngày truy cập=}}</ref> nó cũng là ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ hai, sau [[tiếng Tây Ban Nha]], ở [[Mỹ Latinh]], một trong 10 ngôn ngữ được nói nhiều nhất ở  <ref>{{Chú thích web|url=https://africa-facts.org/top-10-most-spoken-languages-in-africa/|tựa đề=Top 11 Most Spoken Languages in Africa|ngày=2017-10-18}}</ref> và là ngôn ngữ chính thức của [[Liên minh Châu Âu|Liên minh châu Âu]], [[Mercosur]], [[Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ|Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ]], [[Cộng đồng Kinh tế Tây Phi|Cộng đồng Kinh tế của các Quốc gia Tây Phi]], [[Liên minh Châu Phi]] và [[Cộng đồng các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha|Cộng đồng các Quốc gia Ngôn ngữ Bồ Đào Nha]], một tổ chức quốc tế bao gồm tất cả các quốc gia chính thức của thế giới về Lusophone. Năm 1997, một nghiên cứu học thuật toàn diện đã xếp hạng tiếng Bồ Đào Nha, đặc biệt là [[tiếng Bồ Đào Nha Brasil]], là một trong 10 ngôn ngữ có ảnh hưởng nhất trên thế giới.<ref>[https://web.archive.org/web/20130507110651/http://www.andaman.org/BOOK/reprints/weber/rep-weber.htm The World's 10 most influential languages], George Werber, 1997, ''Language Today'', retrieved on scribd.com</ref><ref>Bernard Comrie, Encarta Encyclopedia (1998); George Weber "Top Languages: The World's 10 Most Influential Languages" in Language Today (Vol. 2, Dec 1997) [https://web.archive.org/web/20110927062910/http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm "Archived copy"]. Archived from the [http://www2.ignatius.edu/faculty/turner/languages.htm original] on 2011-09-27. Truy cập 2011-09-28.</ref>

== Lịch sử ==
Khi người [[Roma|La Mã]] đến [[bán đảo Iberia]] vào năm 216&nbsp;TCN, họ đã mang theo [[Tiếng Latinh|ngôn ngữ Latinh]], từ đó tất cả các ngôn ngữ Romance đều là con cháu của nó. Ngôn ngữ này được truyền bá bởi những người lính [[Đế quốc La Mã|La Mã]], những người định cư và thương nhân, những người đã xây dựng các thành phố La Mã chủ yếu gần các khu định cư của các nền văn minh [[Người Celt|Celtic]] trước đó được thành lập từ rất lâu trước khi người La Mã đến. Vì lý do đó, ngôn ngữ này đã lưu giữ một nền tảng có liên quan của nhiều hơn nữa, [[Cự thạch|Văn hóa cự thạch]] [[Đại Tây Dương Châu Âu|châu Âu Đại Tây Dương]] <ref>Benozzo, F. (2018): "Uma paisagem atlântica pré-histórica. Etnogénese e etno-filologia paleo-mesolítica das tradições galega e portuguesa", in proceedings of Jornadas das Letras Galego-Portugesas 2015–2017. Università de Bologna, DTS and Academia Galega da Língua Portuguesa. pp. 159–170</ref> và [[Người Celt|văn hóa Celtic]],<ref name="Gramatica 2007">{{Chú thích|title=Gramática Histórica do latim ao português brasileiro}}</ref> một phần của [[Ngôn ngữ Hispano-Celtic|nhóm]] ngôn ngữ cổ [[Ngôn ngữ Hispano-Celtic|Hispano-Celtic]].<ref name="Colera 2007 p.750 quote">"In the northwest of the Iberian Peninula, and more specifically between the west and north Atlantic coasts and an imaginary line running north-south and linking Oviedo and Merida, there is a corpus of Latin inscriptions with particular characteristics of its own. This corpus contains some linguistic features that are clearly Celtic and others that in our opinion are not Celtic. The former we shall group, for the moment, under the label northwestern Hispano-Celtic. The latter are the same features found in well-documented contemporary inscriptions in the region occupied by the Lusitanians, and therefore belonging to the variety known as LUSITANIAN, or more broadly as GALLO-LUSITANIAN. As we have already said, we do not consider this variety to belong to the Celtic language family." Jordán Colera 2007: p.750</ref>

Trong khoảng thời gian từ năm 409 đến năm 711 sau Công nguyên, khi [[Đế quốc La Mã|Đế chế La Mã]] sụp đổ ở [[Tây Âu]], bán đảo Iberia đã bị chinh phục bởi [[Các sắc tộc German|những người Germanic]] trong [[Giai đoạn Di cư|Thời kỳ Di cư]]. Những người chiếm đóng, chủ yếu là [[Suebi]],<ref>[http://www.arkeotavira.com/Mapas/Iberia/Populi.htm Ethnologic Map of Pre-Roman Iberia (c. 200 BC)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160405013713/http://www.arkeotavira.com/Mapas/Iberia/Populi.htm |date=2016-04-05 }}. Arkeotavira.com. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2011.</ref> [[Người Visigoth|Visigoths]] và [[Bộ lạc Buri|Buri]] <ref>Domingos Maria da Silva, Os Búrios, Terras de Bouro, Câmara Municipal de Terras de Bouro, 2006. (in Portuguese)</ref>, những người ban đầu nói [[Ngữ tộc German|tiếng Đức]], đã nhanh chóng tiếp nhận văn hóa La Mã muộn và các phương ngữ [[Tiếng Latinh thô tục|Latinh Vulgar]] của bán đảo và trong hơn 300 năm tiếp theo hoàn toàn hòa nhập vào dân cư địa phương. Sau cuộc xâm lược của [[Moor|người Moorish]] bắt đầu vào năm 711, [[tiếng Ả Rập]] đã trở thành ngôn ngữ hành chính và thông dụng ở các vùng bị chinh phục, nhưng phần lớn [[Mozarabs|dân số Kitô giáo còn lại]] tiếp tục nói một hình thức [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|Roman]] thường được gọi là [[Ngôn ngữ Mozarabic|Mozarabic]], kéo dài hơn ba thế kỷ ở [[Tây Ban Nha]]. Giống như các ngôn ngữ Neo-Latinh và châu Âu khác, tiếng Bồ Đào Nha đã sử dụng một số lượng đáng kể các [[từ mượn]] từ [[tiếng Hy Lạp]],<ref>{{Chú thích web|url=https://www.eduportal.gr/wp-content/uploads/2011/02/www.eduportal.gr_media_files_lexeis_2.pdf|tựa đề=Palavras que cheiram mar 2: Etimologia de mais de 1000 Palavras Gregas Usadas em Português (Λέξεις που μυρίζουν θάλασσα)|tác giả=Koutantos|tên=Dimitrios}}</ref> chủ yếu trong thuật ngữ khoa học và kỹ thuật. Những sự vay mượn này xảy ra thông qua tiếng Latinh, và sau đó là trong thời Trung cổ và Phục hưng.

Tiếng Bồ Đào Nha phát triển từ ngôn ngữ thời trung cổ, ngày nay được các nhà ngôn ngữ học gọi là [[tiếng Galicia-Bồ Đào Nha]], tiếng Bồ Đào Nha cổ hoặc tiếng Galicia cổ, của [[Vương quốc Galicia]] và [[Bá quốc Bồ Đào Nha|Quận Bồ Đào Nha]] thời trung cổ phía tây bắc.<ref>{{chú thích web | url = https://www.academia.edu/30975383/Vocabulário_Ortográfico_da_Galiza_AGLP_2015_ | tiêu đề = Vocabulário Ortográfico da Galiza [AGLP, 2015] | author =  | ngày =  | ngày truy cập = 20 tháng 9 năm 2024 | nơi xuất bản =  | ngôn ngữ = }}</ref>
[[Tập tin:Idioma_galaicoportugués.png|liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADptin:Idioma_galaicoportugu%C3%A9s.png|nhỏ|Khu {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200929072715/https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp |date=2020-09-29 }} vực nói tiếng [[Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha|Galicia-Bồ Đào Nha]] (còn được gọi là tiếng Bồ Đào Nha Cổ hoặc tiếng Galicia Trung Cổ) trong các vương quốc Galicia và León vào khoảng thế kỷ thứ 10, trước khi có sự tách biệt của [[tiếng Galicia]] và tiếng Bồ Đào Nha]]
Trong các tài liệu hành chính Latinh của thế kỷ thứ 9, các từ và cụm từ viết bằng tiếng Galicia-Bồ Đào Nha lần đầu tiên được ghi lại. Giai đoạn này được gọi là Proto-Portugal, kéo dài từ thế kỷ thứ 9 cho đến thế kỷ 12 sự độc lập của [[Bá quốc Bồ Đào Nha|Quận Bồ Đào Nha]] khỏi Vương quốc León, sau đó đã nắm quyền thống trị [[Galicia (Tây Ban Nha)|Galicia]].

Trong phần đầu của thời kỳ [[Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha|Galicia-Bồ Đào Nha]] (từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 14), ngôn ngữ này ngày càng được sử dụng rộng rãi cho các tài liệu và các dạng chữ viết khác. Trong một thời gian, nó là ngôn ngữ được ưa thích trong [[thơ trữ tình]] ở Christian [[Hispania]], cũng giống như [[tiếng Occitan]] là ngôn ngữ [[Văn học huyền bí|thơ của những người hát rong]] ở Pháp. Phương pháp biểu diễn tiếng Occitan ''lh'' và ''nh'', được sử dụng trong chính tả cổ điển của nó, đã được sử dụng bởi [[Bảng chữ cái tiếng Bồ Đào Nha|chính tả tiếng Bồ Đào Nha]], có lẽ là bởi [[Gerald của Braga]],<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Lay|first=Stephen|date=2015|title=Sanctity and Social Alienation in Twelfth-Century Braga as Portrayed in the Vita Sancti Geraldi|journal=Portuguese Studies|volume=31|issue=2|pages=153–168|doi=10.5699/portstudies.31.2.0153}}</ref> một tu sĩ từ [[Moissac]], người trở thành giám mục của [[Braga]] ở Bồ Đào Nha vào năm 1047, đóng một vai trò quan trọng trong hiện đại hóa tiếng Bồ Đào Nha bằng văn bản bằng cách sử dụng các quy tắc cổ điển của [[tiếng Occitan]].<ref>Jean-Pierre Juge (2001) ''Petit précis – Chronologie occitane – Histoire & civilisation'', p. 25</ref> Bồ Đào Nha trở thành một vương quốc độc lập vào năm 1139, dưới thời Vua [[Afonso I của Bồ Đào Nha]]. Năm 1290, Vua [[Denis của Bồ Đào Nha]] đã thành lập trường đại học Bồ Đào Nha đầu tiên ở Lisbon (''Estudos Gerais'', sau này chuyển đến [[Đại học Coimbra|Coimbra]]) và ban sắc lệnh cho tiếng Bồ Đào Nha, sau đó gọi đơn giản là "ngôn ngữ chung", được biết đến như là ngôn ngữ Bồ Đào Nha và được sử dụng chính thức.

Vào thời kỳ thứ hai của tiếng Bồ Đào Nha Cổ, vào thế kỷ 15 và 16, với những [[Thời đại Khám phá|khám phá của người Bồ Đào Nha]], ngôn ngữ này đã được đưa đến nhiều vùng của châu Phi, châu Á và [[châu Mỹ]]. Vào giữa thế kỷ 16, tiếng Bồ Đào Nha đã trở thành một ''[[Lingua franca|ngôn ngữ phổ biến]]'' ở châu Á và châu Phi, không chỉ được sử dụng cho quản lý thuộc địa và thương mại mà còn để giao tiếp giữa các quan chức địa phương và người châu Âu thuộc mọi quốc tịch.

Sự lan rộng của ngôn ngữ này được giúp đỡ bởi các cuộc hôn nhân hỗn hợp giữa người Bồ Đào Nha và người địa phương và sự liên kết của nó với [[Nhà truyền giáo|các]] nỗ lực [[Nhà truyền giáo|truyền giáo của]] [[Giáo hội Công giáo|Công giáo La Mã]], dẫn đến việc hình thành các [[ngôn ngữ creole]] như [[Ngôn ngữ Creole|tiếng]] [[tiếng Kristang|Kristang]] ở nhiều nơi ở châu Á (từ từ ''cristão'', "Cơ đốc giáo") . Ngôn ngữ này tiếp tục phổ biến ở các vùng của châu Á cho đến thế kỷ 19. Một số cộng đồng Cơ đốc giáo nói tiếng Bồ Đào Nha ở [[Ấn Độ]], [[Sri Lanka]], [[Malaysia]] và [[Indonesia]] vẫn bảo tồn ngôn ngữ của họ ngay cả sau khi họ bị tách ra khỏi Bồ Đào Nha.

Sự kết thúc của thời kỳ Bồ Đào Nha Cổ được đánh dấu bằng việc [[Garcia de Resende]] xuất bản ''Geral ở Cancioneiro'' vào năm 1516. Thời kỳ đầu của tiếng Bồ Đào Nha Hiện đại, kéo dài từ thế kỷ 16 đến ngày nay, được đặc trưng bởi sự gia tăng số lượng các từ học được vay mượn từ [[Tiếng Latinh cổ điển|tiếng La tinh cổ điển]] và [[Tiếng Hy Lạp cổ đại|tiếng Hy Lạp cổ điển]] vì [[Phục Hưng|thời Phục hưng]] (các từ học được vay mượn từ tiếng Latin cũng đến từ [[tiếng Latinh thời Phục hưng]], hình thức của tiếng Latinh trong thời gian đó), đã làm phong phú thêm rất nhiều từ vựng. Hầu hết những người nói tiếng Bồ Đào Nha biết chữ cũng biết chữ bằng tiếng Latinh; và do đó họ dễ dàng sử dụng các từ Latinh vào văn bản của họ&nbsp;- và cuối cùng là văn nói- ở Bồ Đào Nha.<ref name="Chú thích"/>

Tác giả người Tây Ban Nha [[Miguel de Cervantes]] từng gọi tiếng Bồ Đào Nha là "ngôn ngữ ngọt ngào và duyên dáng", trong khi nhà thơ Brasil [[Olavo Bilac]] mô tả nó như {{Lang|pt|a última flor do Lácio, inculta e bela}} ("bông hoa cuối cùng của [[Latium]], ngây thơ và xinh đẹp"). Tiếng Bồ Đào Nha còn được gọi là "ngôn ngữ của Camões", theo tên của [[Luís Vaz de Camões]], một trong những nhân vật văn học vĩ đại nhất bằng tiếng Bồ Đào Nha và là tác giả của [[sử thi]] Bồ Đào Nha ''[[The Lusiads]]'' .<ref>{{Chú thích sách|url=https://archive.org/details/lifeofmigueldece00watt|title=Miguel de Cervantes: His Life & Works|last=Watts|first=Henry Edward|publisher=Walter Scott|year=1891|location=London|author-link=Henry Edward Watts}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://archive.org/details/encyclopediaofli01ship|title=Encyclopedia of Literature|last=Shipley|first=Joseph T.|publisher=Philosophical Library|year=1946|page=1188|url-access=registration}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=A historical companion to postcolonial literatures: continental Europe and its empires|last=Poddar|first=Prem|last2=Patke|first2=Rajeev S.|last3=Jensen|first3=Lars|publisher=Edinburgh University Press|year=2008|isbn=978-0-7486-2394-5|page=431|chapter=Introduction: The Myths and Realities of Portuguese (Post) Colonial Society|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Ghah5S3usnsC&pg=PA431&lpg=PA431&dq=%22language+of+Cam%C3%B5es%22#v=onepage&q=%22language%20of%20Cam%C3%B5es%22&f=false}}</ref>

Vào tháng 3 năm 2006, [[Bảo tàng Ngôn ngữ Bồ Đào Nha]], một bảo tàng tương tác về ngôn ngữ Bồ Đào Nha, được thành lập tại [[São Paulo]], Brasil, thành phố có số lượng người nói tiếng Bồ Đào Nha nhiều nhất trên thế giới.<ref name="NOVA">{{Chú thích web|url=http://www.noticiaslusofonas.com/view.php?load=arcview&article=13562&catogory=CPLP|tựa đề=Museu da Língua Portuguesa aberto ao público no dia 20|ngày=ngày 8 tháng 3 năm 2006|website=Noticiaslusofonas.com|ngôn ngữ=pt|dịch tựa đề=Portuguese Language Museum open to the public on 20|ngày truy cập=ngày 23 tháng 7 năm 2012}}</ref> Bảo tàng này là bảo tàng đầu tiên thuộc loại hình này trên thế giới.<ref name="NOVA" /> Vào năm 2015, bảo tàng đã bị phá hủy một phần trong một trận hỏa hoạn,<ref>{{Chú thích báo|url=http://www.ibtimes.co.uk/brazil-fire-engulfs-portuguese-language-museum-sao-paulo-one-killed-1534447|title=Brazil: Fire engulfs Portuguese language museum in Sao Paulo, one killed|date=ngày 22 tháng 12 năm 2015|work=International Business Times}}</ref> nhưng được khôi phục và mở cửa trở lại vào năm 2020.

== Phân bố ==

Tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính ở Angola (80%),<ref>Medeiros, Adelardo [http://www.linguaportuguesa.ufrn.br/pt_3.4.a.php Portuguese in Africa&nbsp;– Angola]</ref> Brasil,<ref>[http://countrystudies.us/brazil/39.htm Portuguese language in Brazil]</ref> Bồ Đào Nha,<ref name="Special Eurobarometer 243">{{Chú thích web|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf |title=Special Eurobarometer 243 "Europeans and their Languages"|year=2006|page=6|publisher= European Commission|access-date =ngày 11 tháng 5 năm 2011}}</ref> và São Tomé and Príncipe (95%).<ref>99.8% tuyên bố là sử dụng tiếng Bồ Đào Nha năm 1991</ref> Mặc dù chỉ hơn 10% dân cư Mozambique là người bản ngữ tiếng Bồ Đào Nha, song quốc gia có khoảng 50,4% cư dân nói tiếng Bồ Đào Nha theo thống kê năm 2007.<ref>Medeiros, Adelardo [http://www.linguaportuguesa.ufrn.br/pt_3.4.d.php Portuguese in Africa&nbsp;– Moçambique]</ref> Có khoảng 11,5% dân số ở Guinea-Bissau cũng sử dụng ngôn ngữ này.<ref>Medeiros, Adelardo [http://www.linguaportuguesa.ufrn.br/pt_3.4.c.php Portuguese in Africa&nbsp;– Guiné-Bissau]</ref>

Có một số lượng đáng kể cộng đồng người di cư nó tiếng Bồ Đào Nha ở một số quốc gia như [[Andorra]] (15,4%),<ref>13.100 người Bồ Đào Nha năm 2010 theo [http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=3&codi_tema=2&codi_divisio=28&codi_subtemes=8 Population par nationalité on the site of the "Département des Statistiques d'Andorre"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110520014456/http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=3&codi_tema=2&codi_divisio=28&codi_subtemes=8 |date = ngày 20 tháng 5 năm 2011}}</ref> [[Úc]],<ref>0,13% hay 25.779 người sử dụng tiếng này trong giao tiếp ở nhà năm 2006, xem {{Chú thích web|url=http://www.censusdata.abs.gov.au/ABSNavigation/download?format=xls&collection=Census&period=2006&productlabel=Language Spoken at Home (full classification list) by Sex&producttype=Census Tables&method=Place of Usual Residence&areacode=0|title=Language Spoken at Home from the 2006 census|publisher=Australian Bureau of Statistics}}{{Liên kết hỏng|date=2024-04-17 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[Bermuda]],<ref>{{Chú thích web|url=http://www.worldinfozone.com/country.php?country=Bermuda |title=Bermuda |publisher=World InfoZone |date= |access-date =ngày 21 tháng 4 năm 2010}}</ref> [[Canada]] (0,72% hay 219.275 người năm 2006<ref>{{Chú thích web| url= http://www40.statcan.ca/l01/cst01/demo11a-eng.htm| title= Population by mother tongue, by province and territory (2006 Census)| publisher= Statistics Canada| ngày truy cập= 2012-04-03| archive-date = ngày 13 tháng 3 năm 2012 | archive-url= https://web.archive.org/web/20120313161228/https://www40.statcan.ca/l01/cst01/demo11a-eng.htm}}</ref> nhưng có từ 400.000 đến 500.000 theo Nancy Gomes),<ref>{{chú thích | last=Gomes | first=Nancy | contribution=Os portugueses nas Américas: Venezuela, Canadá e EUA | year=2001 | title=Actualidade das migrações | publisher=Janus | url=http://janusonline.pt/2001/2001_3_2_5.html | access-date=ngày 13 tháng 5 năm 2011 | archive-date=2012-12-22 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121222082935/http://janusonline.pt/2001/2001_3_2_5.html }}</ref> [[Curaçao]], [[Pháp]],<ref>580.000 ước tính theo năm 1999 và 490.444 năm 2007, xem ''[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=etrangersnat Répartition des étrangers par nationalité]''</ref> [[Nhật Bản]],<ref>{{Chú thích web| url=http://www.correiodoestado.com.br/noticias/japao-imigrantes-brasileiros-popularizam-lingua-portuguesa_43355/| title=Japão: imigrantes brasileiros popularizam língua portuguesa| language=pt| year=2008| ngày truy cập=2012-04-03| archive-date = ngày 6 tháng 7 năm 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110706152346/http://www.correiodoestado.com.br/noticias/japao-imigrantes-brasileiros-popularizam-lingua-portuguesa_43355/}}</ref> [[Jersey]],<ref>{{Chú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/je.html |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=4.6% according to the 2001 census, see |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226073715/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/je.html |url-status=dead }}</ref> [[Luxembourg]] (9%),<ref name="Special Eurobarometer 243"/> [[Namibia]] (khoảng 4-5% dân số, chủ yếu là người tị nạn từ Angola ở phía Bắc quốc gia này)<ref>[http://www.namibian.com.na/index.php?id=28&tx_ttnews%5Btt_news%5D=85817&no_cache=1 www.namibian.com.na]</ref> [[Paraguay]] (10,7% hay 636.000 người),<ref>{{Chú thích web| url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=Paraguay | title=Languages of Paraguay}}</ref> [[Ma Cao]] (0,6% hay 12.000 người),<ref>{{Chú thích web | url=http://www.pagef30.com/2008/10/how-much-portuguese-is-spoken-in-macau.html | title=Languages of Macau | ngày truy cập=2012-04-03 | archive-date=2021-05-07 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210507021502/http://www.pagef30.com/2008/10/how-much-portuguese-is-spoken-in-macau.html | url-status=dead }}</ref> [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]],<ref>Giữa 300.000 đến 600.000 theo {{chú thích| last=Pina| first=António| contribution=Portugueses na África do Sul| year=2001| title=Actualidade das migrações| publisher=Janus| url=http://www.janusonline.pt/2001/2001_3_2_11.html| access-date=ngày 13 tháng 5 năm 2011| archive-date=2013-05-18| archive-url=https://web.archive.org/web/20130518163649/http://janusonline.pt/2001/2001_3_2_11.html}}</ref> [[Thụy Sĩ]] (196.000 bản ngữ năm 2008),<ref>{{chú thích| first= Rosita| last= Fibbi| year= 2010| title= Les Portugais en Suisse| publisher= Office fédéral des migrations| url= http://www.bfm.admin.ch/content/dam/data/migration/publikationen/diasporastudie-portugal-f.pdf| access-date= ngày 13 tháng 5 năm 2011| archive-date= 2011-07-06| archive-url= https://web.archive.org/web/20110706221205/http://www.bfm.admin.ch/content/dam/data/migration/publikationen/diasporastudie-portugal-f.pdf}}</ref> [[Venezuela]] (1 đến 2% hay 254.000 đến 4800 người),<ref>See {{Chú thích web | url=http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=VE | title=Languages of Venezuela }} and {{chú thích | last=Gomes | first=Nancy | contribution=Os portugueses nas Américas: Venezuela, Canadá e EUA | year=2001 | title=Actualidade das migrações | publisher=Janus | url=http://janusonline.pt/2001/2001_3_2_5.html | access-date=ngày 13 tháng 5 năm 2011 | archive-date=2012-12-22 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121222082935/http://janusonline.pt/2001/2001_3_2_5.html }}</ref> và Mỹ (0,24% hay 687.126 người sử dụng năm 2007 theo [[American Community Survey]]),<ref>{{chú thích | last=Carvalho | first=Ana Maria| contribution=Portuguese in the USA | year=2010 | editor-last= Potowski | editor-first= Kim | title= Language Diversity in the USA | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-74533-8| pages =346 }}</ref> chủ yếu ở [[Connecticut]],<ref>{{Chú thích web |url=http://www.pfict.org/ |ngày truy cập=2021-07-06 |tựa đề=''The Portuguese Foundation, Inc.'' |archive-date = ngày 10 tháng 8 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180810110722/http://pfict.org/ |url-status=dead }}</ref> [[Florida]],<ref>{{Chú thích web |url=http://www.jornalbb.com/quem_somos.html |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=''Jornal Brasileiras & Brasileiros'' |archive-date=2012-03-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120330194721/http://www.jornalbb.com/quem_somos.html |url-status=dead }}</ref> [[Massachusetts]] (nơi có người sử dụng nhiều thứ 2 trong bang),<ref>[http://www.boston.com/jobs/diversityfall_07/an_immigration_phenomenon/ ''An immigration phenomenon: Why Portuguese is the second language of Massachusetts''] from ''www.boston.com'' Fall 2007</ref> [[New Jersey]],<ref>Hispanic Reading Room of the U.S. Library of Congress Web site, [http://www.loc.gov/rr/hispanic/portam/arrivals.html Twentieth-Century Arrivals from Portugal Settle in Newark, New Jersey],</ref>
[[Thành phố New York|New York]]<ref>{{Chú thích web|url=http://www.nyu.edu/classes/blake.map2001/brazil.html |title=Brazucas (Brazilians living in New York) |publisher=Nyu.edu |date= |access-date =ngày 21 tháng 4 năm 2010}}</ref> và [[rhode Island|đảo Rhode]].<ref>Hispanic Reading Room of the U.S. Library of Congress Web site, [http://www.loc.gov/rr/hispanic/portam/whaling.html Whaling, Fishing, and Industrial Employment in Southeastern New England]</ref>

Ở một vài nơi người ta gọi là tiếng Bồ Đào Nha Ấn Độ, như tại [[Goa]]<ref>{{Chú thích web |url=http://www.colaco.net/1/port.htm |title=Portuguese Language in Goa |publisher=Colaco.net |date= |access-date=ngày 21 tháng 4 năm 2010 |archive-date=2001-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010529163919/http://www.colaco.net/1/port.htm |url-status=dead }}</ref> và [[Daman và Diu]],<ref>{{Chú thích web |url=http://www.rjmacau.com/english/rjm1996n3/ac-mary/portuguese.html |title=The Portuguese Experience: The Case of Goa, Daman and Diu |publisher=Rjmacau.com |date= |access-date =ngày 21 tháng 4 năm 2010 |archive-date = ngày 21 tháng 7 năm 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060721135904/http://www.rjmacau.com/english/rjm1996n3/ac-mary/portuguese.html }}</ref> thì ngôn ngữ này vẫn được sử dụng.

=== Hiện được sử dụng chính thức ===
[[Tập tin:CPLPmap.png|nhỏ|trái|Cộng đồng các nước nói tiếng Bồ Đào Nha]]
[[Tập tin:Detailed SVG map of the Lusophone world.svg|nhỏ|phải|300px|Các quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng tiếng Bồ Đào Nha làm ngôn ngữ chính thức]]

[[Cộng đồng các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha]]<ref name="CPLP">{{chú thích web|url=http://www.cplp.org/id-22.aspx|title=Estados-membros da CPLP|language=pt|date=ngày 28 tháng 2 năm 2011}}</ref>
(gọi tắt là CPLP) gồm 8 quốc gia độc lập sử dụng tiếng Bồ Đào Nha làm ngôn ngữ chính thức: [[Angola]], [[Brasil]], [[Cabo Verde|Cape Verde]], [[Đông Timor]], [[Guiné-Bissau|Guinea-Bissau]], [[Mozambique]], [[Bồ Đào Nha]] và [[São Tomé và Príncipe]].<ref name="CPLP"/>

[[Guinea Xích Đạo]] nộp đơn để gia nhập cộng đồng CPLP tháng 6 năm 2010 và sử dụng tiếng Bồ Đào Nha làm ngôn ngữ chính thức thứ 3 (bên cạnh tiếng Tây Ban Nha và tiếng Pháp) vì đây là một trong những điều kiện để gia nhập cộng đồng này. Tổng thống Guinea Xích Đạo, Obiang Nguema Mbasog, và Thủ tướng Ignacio Milam Tang, đã phê chuẩn vào ngày 20 tháng 6 năm 2011, Hiến pháp mới dự định sẽ thêm vào tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính thức của quốc gia này.<ref>[http://www.guineaecuatorialpress.com/noticia.php?id=703 El portugués será el tercer idioma oficial de la República de Guinea Ecuatorial - Página Oficial del Gobierno de la República de Guinea Ecuatorial]</ref><ref>{{Chú thích web |url=http://www.guineaecuatorialpress.com/imgdb/2010/20-7-2010Decretosobreelportuguescomoidiomaoficial.pdf |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Decreto sobre el portugues como idioma oficial - Página Oficial del Gobierno de la República de Guinea Ecuatorial |archive-date=2012-01-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120103202646/http://www.guineaecuatorialpress.com/imgdb/2010/20-7-2010Decretosobreelportuguescomoidiomaoficial.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Chú thích web |url=http://www.guineaecuatorialpress.com/noticia.php?id=712 |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=El Presidente Obiang asiste a la Cumbre de la CPLP - Página Oficial del Gobierno de la República de Guinea Ecuatorial |archive-date=2012-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120625092947/http://www.guineaecuatorialpress.com/noticia.php?id=712 |url-status=dead }}</ref>

Tiếng Bồ Đào Nha cũng là một trong những ngôn ngữ chính thức của các khu vực đặc quyền kinh tế thuộc Trung Quốc như [[Ma Cao]] (cùng với [[tiếng Trung Quốc]]) và một số tổ chức quốc tế như [[Mercosur]],<ref>{{Chú thích web |url=http://actrav.itcilo.org/actrav-english/telearn/global/ilo/blokit/mercopro.htm#Chapter%20VIII |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Official languages of Mercosul as agreed in the ''Protocol of Ouro Preto''. |archive-date = ngày 22 tháng 7 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722053855/http://actrav.itcilo.org/actrav-english/telearn/global/ilo/blokit/mercopro.htm#Chapter%20VIII }}</ref> [[Tổ chức các quốc gia Iberia-châu Mỹ]],<ref>[http://www.oei.es/estatutos.htm Official statute of the organization]</ref> [[Liên minh các Quốc gia Nam Mỹ]],<ref>{{Chú thích web |url=http://www.pptunasur.com/downloads/tratado-constitutivo-UNASUR.pdf |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=''Artículo 23'' for the official languages |archive-date = ngày 8 tháng 11 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108203623/http://www.pptunasur.com/downloads/tratado-constitutivo-UNASUR.pdf }}</ref> [[Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ]],<ref>General Assembly of the OAS, [http://www.oas.org/juridico/english/agres_1737_xxxo00.htm Amendments to the Rules of Procedure of the General Assembly], ngày 5 tháng 6 năm 2000</ref> [[Liên minh châu Phi]]<ref>Article 11, Protocol on Amendments to the Constitutive Act of the African Union [http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/Text/Protocol%20on%20Amendments%20to%20the%20Constitutive%20Act.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131208183015/http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/Text/Protocol%20on%20Amendments%20to%20the%20Constitutive%20Act.pdf|date=ngày 8 tháng 12 năm 2013}}</ref> và [[Cộng đồng châu Âu]].<ref>{{Chú thích web|title=Languages in Europe&nbsp;– Official EU Languages|publisher=EUROPA web portal|url=http://ec.europa.eu/education/languages/languages-of-europe/doc135_en.htm|access-date =ngày 12 tháng 10 năm 2009}}</ref>

=== Số dân của các quốc gia nói tiếng Bồ Đào Nha chính thức ===

Theo dữ liệu thống kê và có độ tin cậy từ các chính phủ và các cơ quan thống kê của các quốc gia đó thì dân số hợp pháp của họ nói tiếng Bồ Đào Nha gồm (theo thứ tự giảm dần):
* [[Brasil]]: 190.755.799 (năm 2010);<ref>[http://www.ibge.gov.br/home/presidencia/noticias/noticia_visualiza.php?id_noticia=1866&id_pagina=1 Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística]</ref>
* [[Mozambique]]: 20.366.795 (năm 2007);<ref>{{Chú thích web |url=http://www.portaldogoverno.gov.mz/Mozambique |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Informação geral sobre Moçambique - Portal do Governo de Moçambique |archive-date = ngày 23 tháng 3 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323200329/http://www.portaldogoverno.gov.mz/Mozambique |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.ine.gov.mz/censo2007 3° recenseamento geral da população e habitação - Instituto Nacional de Estatística]</ref>
* [[Angola]]: 15.116.000 (ước tính của chính phủ. Angola không có thống kê trong vài thập kỷ nay, họ dự kiến tiến hành thống kê năm 2013);<ref>{{Chú thích web |url=http://www.governo.gov.ao/PerguntasERespostasTodos.aspx?Codigo=27 |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Governo da República de Angola |archive-date=2010-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100305031606/http://www.governo.gov.ao/PerguntasERespostasTodos.aspx?Codigo=27 |url-status=dead }}</ref>
* [[Bồ Đào Nha]]: 10.555.853 (kết quả sơ bộ năm 2011);<ref>[http://www.ine.pt/scripts/flex_v10/Main.html Aplicação interativa do Instituo Nacional de Estatística sobre os resultados preliminares do Censos 2011]</ref><ref>[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_indicadores&indOcorrCod=0005889&selTab=tab0 Instituo Nacional de Estatística]</ref>
* [[Guiné-Bissau|Guinea-Bissau]]: 1.520.830 (năm 2009);<ref>{{Chú thích web |url=http://www.republica-da-guine-bissau.org/RGP.ppt |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Apresentação dos resultados definitivos do Censos 2009 do Instituto Nacional de Estatística |archive-date = ngày 26 tháng 12 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111226005249/http://www.republica-da-guine-bissau.org/RGP.ppt |url-status=dead }}</ref>
* [[Đông Timor]]: 1.066.582 (kết quả sơ bộ năm 2010);<ref>[http://timor-leste.gov.tl/?p=4144&n=1 Resultados do Censos 2010 - Governo de Timor Leste]</ref>
* [[Ma Cao]]: 558.100 (ước tính của DSEC, SAR Macau).<ref>[http://www.dsec.gov.mo/TimeSeriesDatabase.aspx?KeyIndicatorID=12 Estimativas da população de Macau - Direção dos Serviços de Estatística e Censos do Governo da RAE de Macau]</ref><ref>[http://www.dsec.gov.mo/default.aspx?lang=pt-PT Direção dos Serviços de Estatística e Censos do Governo da RAE de Macau]</ref><ref>[http://censos.dsec.gov.mo/default.aspx?lang=pt-PT Censos 2011 de Macau - Direção dos Serviços de Estatística e Censos do Governo da RAE de Macau]</ref>
* [[Cabo Verde|Cape Verde]]: 491.575 (số liệu sơ bộ năm 2010);<ref>{{Chú thích web |url=http://www.ine.cv/actualise/destaques/files/RELATORIO%20RESULTADOS%20PRELIMINARESR%20RGPH%202010%20final.pdf |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=Apresentação de dados preliminares do IV° RGPH 2010 - Instituto Nacional de Estatística, Cabo Verde |archive-date = ngày 13 tháng 11 năm 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101113152636/http://www.ine.cv/actualise/destaques/files/RELATORIO%20RESULTADOS%20PRELIMINARESR%20RGPH%202010%20final.pdf }}</ref>
* [[São Tomé và Príncipe]]: 137.599 (số liệu năm 2001 xuất bản năm 2003)<ref>{{Chú thích web |url=http://www.ine.cv/actualise/destaques/files/RELATORIO%20RESULTADOS%20PRELIMINARESR%20RGPH%202010%20final.pdf |ngày truy cập=2012-04-03 |tựa đề=RGPH 2001 Estado e estrutura da população de São Tomé e Príncipe - Instituto Nacional de Estatística, São Tomé e Príncipe - 2003 |archive-date = ngày 13 tháng 11 năm 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101113152636/http://www.ine.cv/actualise/destaques/files/RELATORIO%20RESULTADOS%20PRELIMINARESR%20RGPH%202010%20final.pdf }}</ref>

=== Sử dụng Tiếng Bồ Đào Nha như ngoại ngữ ===
Tiếng Bồ Đào Nha được giảng dạy bắt buộc trong các trường ở [[Uruguay]]<ref>{{Chú thích web |url=http://noticias.uol.com.br/ultnot/lusa/2007/11/05/ult611u75523.jhtm |title=Uruguayan government makes Portuguese mandatory. |language=pt |publisher= |date=ngày 5 tháng 11 năm 2007 |access-date =ngày 13 tháng 7 năm 2010}}</ref> và [[Argentina]].<ref>{{Chú thích web |url=http://portal.educ.ar/noticias/educacion-y-sociedad/el-portugues-sera-materia-obli.php |title=Portuguese will be mandatory in high school. |language=es |publisher= |date=ngày 21 tháng 1 năm 2009 |access-date =ngày 13 tháng 7 năm 2010 |archive-date = ngày 6 tháng 1 năm 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100106033856/http://portal.educ.ar/noticias/educacion-y-sociedad/el-portugues-sera-materia-obli.php }}</ref> Các quốc gia khác có giảng dạy tiếng Bồ Đào Nha trong các trường học gồm [[Venezuela]],<ref>{{Chú thích web |url=http://www.letras.etc.br/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=93:lingua-portuguesa-sera-opcao-no-ensino-oficial-venezuelano&catid=6:noticia&Itemid=13/ |title=Portuguese language will be option in the official Venezuelan teachings. |language=pt |publisher= |date=ngày 24 tháng 5 năm 2009 |access-date =ngày 13 tháng 7 năm 2010 |archive-date = ngày 22 tháng 5 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522092756/https://www.letras.etc.br/joomla/index.php?option=com_content&view=article&id=93%3Alingua-portuguesa-sera-opcao-no-ensino-oficial-venezuelano&catid=6%3Anoticia&Itemid=13%2F }}</ref> [[Zambia]],<ref>{{Chú thích web |url=http://movv.org/2009/05/26/a-zambia-vai-adotar-a-lingua-portuguesa-no-seu-ensino-basico/ |title=Zambia will adopt the Portuguese language in their Basic school. |language=pt |publisher= |date=ngày 26 tháng 5 năm 2009 |access-date =ngày 13 tháng 7 năm 2010 |archive-date = ngày 28 tháng 5 năm 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090528221719/http://movv.org/2009/05/26/a-zambia-vai-adotar-a-lingua-portuguesa-no-seu-ensino-basico/ }}</ref> [[Cộng hòa Congo]],<ref name="estadao">{{Chú thích web |url=http://www.estadao.com.br/noticias/arteelazer,congo-passara-a-ensinar-portugues-nas-escolas,561666,0.htm/ |title=Congo will start to teach Portuguese in schools. |language=pt |publisher= |date=ngày 4 tháng 6 năm 2010 |access-date =ngày 13 tháng 7 năm 2010}}</ref> [[Sénégal|Senegal]],<ref name="estadao"/> [[Namibia]],<ref name="www.namibian.com.na">{{chú thích web|url=http://www.namibian.com.na/index.php?id=28&tx_ttnews%5Btt_news%5D=85817&no_cache=1 |title=www.namibian.com.na |publisher=www.namibian.com.na |date=ngày 15 tháng 8 năm 2011 |access-date =ngày 23 tháng 7 năm 2012}}</ref> [[Eswatini]],<ref name="estadao"/> [[Bờ Biển Ngà|Côte d'Ivoire]],<ref name="estadao"/> và [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]].<ref name="estadao"/>

=== Tương lai ===
Theo thống kê của [[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc|UNESCO]], tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Tây Ban Nha là các [[ngôn ngữ học châu Âu|ngôn ngữ của châu Âu]] phát triển nhanh nhất sau tiếng Anh và ngôn ngữ này có nhiều khả năng phát triển mạnh nhất như là ngôn ngữ quốc tế ở miền nam châu Phi và [[Nam Mỹ]].<ref name="The Portugal News">{{Chú thích web|url= http://www.theportugalnews.com/cgi-bin/article.pl?id=906-9|title= Portuguese language gaining popularity|publisher= Anglopress Edicões e Publicidade Lda|date= ngày 5 tháng 5 năm 2007|access-date = ngày 18 tháng 5 năm 2011|archive-date = ngày 18 tháng 3 năm 2012 |archive-url= https://web.archive.org/web/20120318152307/http://www.theportugalnews.com/cgi-bin/article.pl?id=906-9}}</ref> Các quốc gia châu Phi nói tiếng Bồ Đào Nha được trông đợi là có tổng số người sử dụng là 83 triệu vào năm 2050. Tổng cộng số người nói tiếng Bồ Đào Nha ở các quốc gia vào thời điểm đó khoảng 335 triệu người.<ref name="The Portugal News"/>

== Ví dụ về sự khác biệt giữa các phương ngữ tiếng Bồ Đào Nha ==
Trích dẫn từ sử thi Bồ Đào Nha ''[[Os Lusíadas]]'', của tác giả [[Luís Vaz de Camões|Luís de Camões]] (I, 33)
{| class=wikitable
|-
!|Nguyên bản
!|[[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]] (Lisbon)
!|[[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]] (São Paulo)
!|[[Bảng mẫu tự phiên âm quốc tế|IPA]] (Santiago de Compostela)
|- e&771
|Sustentava contra ele Vénus bela,
|{{IPA|suʃtẽˈtavɐ ˈkõtɾɐ ˈelɨ ˈvɛnuʒ ˈβɛlɐ}}
||{{IPA|sustẽˈtavɐ ˈkõtɾɐ ˈeli ˈvenuz ˈbɛlɐ}}
||{{IPA|sustenˈtaβa ˈkontɾa ˈel ˈβɛnuz ˈβɛla}}
|-
|Afeiçoada à gente Lusitana,
|{{IPA|ɐfɐjsuˈaða ˈʒẽtɨ luziˈtɐnɐ}}
|{{IPA|afejsuˈada ˈʒẽtʃi luziˈtɐnɐ}}
|{{IPA|afejθoˈaða ˈʃente lusiˈtana}}
|-
|Por quantas qualidades via nela
|{{IPA|puɾ ˈkwɐ̃tɐʃ kwɐliˈðaðɨʒ ˈviɐ ˈnɛlɐ}}
|{{IPA|puɾ ˈkwɐ̃tɐs kwaliˈdadʒiz ˈviɐ ˈnɛlɐ}}
|{{IPA|poɾ ˈkantas kwaliˈðaðez ˈβia ˈnɛla}}
|-
|Da antiga tão amada sua Romana;
|{{IPA|dɐ̃ˈtiɣɐ ˈtɐ̃w̃ ɐˈmaðɐ ˈsuɐ ʁuˈmɐnɐ}}
|{{IPA|dɐ̃ˈtʃiɡɐ ˈtɐ̃w̃ ɐˈmadɐ ˈsuɐ hoˈmɐnɐ}}
|{{IPA|danˈtiɣa ˈtaŋ aˈmaða ˈsua roˈmana}}
|-
|Nos fortes corações, <br /> na grande estrela,
|{{IPA|nuʃ ˈfɔɾtɨʃ kuɾɐˈsõj̃ʃ <br /> nɐ ˈɣɾɐ̃dɨʃˈtɾelɐ}}
|{{IPA|nus ˈfɔɾtʃis koɾaˈsõj̃s <br /> na ˈɡɾɐ̃dʒisˈtɾelɐ}}
|{{IPA|nos ˈfɔɾtes koɾaˈθons <br /> na ˈɣɾandesˈtɾela}}
|-
|Que mostraram na terra Tingitana,
|{{IPA|kɨ muʃˈtɾaɾɐ̃w̃ nɐ ˈtɛʁɐ tĩʒiˈtɐnɐ}}
|{{IPA|ki mosˈtɾaɾɐ̃w̃ na ˈtɛhɐ tʃĩʒiˈtɐnɐ}}
|{{IPA|ke mosˈtɾaraŋ na ˈtɛra tinʃiˈtana}}
|-
|E na língua, na qual quando imagina,
|{{IPA|i nɐ ˈlĩɡwɐ nɐ ˈkwaɫ ˈkwɐ̃du jmɐˈʒinɐ}}
|{{IPA|i na ˈlĩɡwɐ na ˈkwaw ˈkwɐ̃dimaˈʒinɐ}}
|{{IPA|e na ˈliŋgwa na ˈkal ˈkando jmaˈʃina}}
|-
|Com pouca corrupção crê que é a Latina.
|{{IPA|kõ ˈpokɐ kuʁupˈsɐ̃w̃ ˈkɾe kiˈɛ ɐ lɐˈtinɐ}}
|{{IPA|kũ ˈpokɐ kohup(i)ˈsɐ̃w̃ ˈkɾe kiˈɛ a laˈtʃinɐ}}
|{{IPA|kom ˈpowka korupˈθoŋ ˈkɾe ˈke ˈɛ a laˈtina}}
|}

==Tham khảo==
{{Tham khảo|30em}}

== Liên kết ngoài ==
{{InterWiki|code=pt}}
{{Wiktionarylang|code=pt}}
{{Wikibookspar||Portuguese}}
{{thể loại Commons|Portuguese language}}
* [https://archive.today/20121209034446/www.bbc.co.uk/languages/other/portuguese/ Học tiếng Bồ Đào Nha trên] ''[[BBC]]''
* [https://archive.today/20120802003224/www.bbc.co.uk/languages/other/portuguese/talk/languagenotes.shtml Những điều cần lưu ý về tiếng Bồ Đào Nha] ''[[BBC]]''
* [http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=por Ethnologue report for Portuguese] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120509183829/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=por |date=2012-05-09 }}
* [http://www.aulp.org/ AULP - Associação das Universidades de Língua Portuguesa] Portuguese Language Universities Association.
* [https://web.archive.org/web/20010503170134/http://www.abc.net.au/rn/arts/ling/stories/s113139.htm Portuguese in East Timor] an interview with Dr. Geoffrey Hull
* [http://www.bepolyglot.com Comparative Portuguese, Spanish, French, Italian] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150801060915/http://bepolyglot.com/ |date=2015-08-01 }}

{{DEFAULTSORT:Bồ Đào Nha}}
[[Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình]]
[[Thể loại:Tiếng Bồ Đào Nha| ]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Bồ Đào Nha]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Đông Timor]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Angola]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Brasil]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Guiné-Bissau]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Ma Cao]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Mozambique]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Cabo Verde]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại São Tomé và Príncipe]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ chủ-động-tân]]
[[Thể loại:Cộng đồng các nước nói tiếng Bồ Đào Nha]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ hòa kết]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Ấn Độ]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Paraguay]]
[[Thể loại:Ngôn ngữ tại Uruguay]]