Félix María Samaniego
Félix María Serafín Sánchez de Samaniego Zabala (Laguardia, Álava, 12 oktober va 1745 – zeifste plekke, 11 ogustus va 1801) was e Spoansche schryvre vermoard vo ze faabls.
Leevnsbeschryvienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Van oadlyk’ ofkomste, ze famielje was ryke genoeg vor êm te loatn studeern zoveele of datn goeste ad. Oovr ostn nog kiend en joenk was, istr nie veele geweetn : ze belanrykste leevsbeschryvre, Eustaquio Fernández de Navarrete, schryft datn noa 't schoole gienk in e college in Frankryke, zoendre te zegn woa [1]. Loatre bezochtn twêe joar den Universiteit va Valladolid voa rechtsgelêerdheid. Y makte ze stuudjes nie of, en y gienk weunn in Vergara, oendre de beschermienge va Xavier María de Munibe, grave va Peñaflorida, zyn noenkle. Y was lid van de Sociedad Bascongada de Amigos del País (Baskisch Genôotschap van de Vriendn van 't Land), gesticht deur Peñaflorida, woa datn zyn êeste faables vôornlas. D' êeste verzoamlienge van die faables verschêen in Valencia in 1781.
Uut z’n bewoendrienge vo d' enciklopediestn, misschiens oentstoan binst zyn ipvoedienge in Frankryke, kwam zyn bytende kritiek vôort teegn de politiek en de godsdienst; y stakte de draake mê de prievieleezjes en y weigerde e' postje datn angebôodn krêeg deur graaf Floridablanca [2]. Zyn scherpste veroaln zyn gemakt volgenst de styl van de erotiesche faables van Jean de la Fontaine. Vô die geschriftn en vor andre antiklerikoale uutiengn, kwaamtn in botsienge met d' Inkwiezietsje : 't Tribunaal va Logroño liet êm in e klôostre ipsluutn in 1793 in Portugalete. Achtre verschillende moandn kostn dr uutgraakn met de tusschnkomste van zyn moatn mê e langen oarm. De deetajs van 't proces zyn niet te best bekend [2]. De geweldige geschiln dietn adde mê sommigte andre schryvrs zyn wêl bekend, lik mê Vicente García de la Huerta en mê poatre Diego González. Moa, zoendre twyfl, 't beruchtste was de kwêble, die joarn deurde, teegn Tomás de Iriarte, die lange zyn moat was gewist. Samaniego, die in 1781 zyn êeste verzaamlinge faables uutgegeevn ad, was koleirig ô Iriarte zyn eign werk voornstelde, verschêenn 't volgende joar, lik Primera colección de fábulas enteramente originales (êeste verzoamlienge van faables, hêelegans ôorsproenklyk) [3].
Werkn
[bewerkn | brontekst bewerken]Den invloed van zyn Fransche ipvoedienge blykt uut 't êenige werk woavôorn daw êm kenn : de Fábulas en verso castellano para el uso del Real Seminario Bascongado (Faables in Spoansche vêrzn vô te gebruuken in 't Keuninklik Baskisch Seminoarje), 257 faables verdêeld oovre 9 boekn. Samaniego lacht mê de menschlike gebreekn in ze faables, lik de grôote faabledichtrs Gayo Julio Fedro, Esopos en Jean de la Fontaine. Oewêl de faables va Samaniego in verzn geschrêevn zyn, undre inoed is zoendre gevoel, vô d'oendrewerpn en vô 't belêernd doel. No 't vôorbeeld va Fedro, verwydert Samaniego uut zyn faables d' oenschuldige e lieflike tôon van Esopos en y stikt ze vul mê bedekte moa ounverzoenlike kritiek ip passnde persôon, moatschapplike toestandn en politieke standpuntn va twyflachtige moraliteit. Tusschn zyn belangrykste faables vien je : La paloma (De duuve), Congreso de ratones (Rattekongres), La cigarra y la hormiga (De kreekle en de miere), El perro y el cocodrilo (Den oend en de krokkediele) en La peutea y las uvas .
Y êt ook e verzaamlienge van erotische gedichtn geschreevn, mê lachnde tôon ’ ingoedn brutaliteit, die geweunlik uutgegeevn wordt oendre de tietle El Jardín de Venus (Den of va Venus).
E proevrtje
[bewerkn | brontekst bewerken]Den oedemaakre
[bewerkn | brontekst bewerken]An de voetn van e brave bruune poatre
knieldr e biechtelienk – "Zeg myn, broedre,
Wat is joen stiel ?" – "Poatre, oedemaakre."
"En joen stoat ?" – "Joenkman."
"En wad is joen grotste zoende ?"
"E mokschje bezoekn." – "Oeveele kêe ?"
"Poatre, mêer of genoeg."
"Iedre moand ?" – "Veele mêer" – "Iedre weeke ?"
"Nog mêer." – "Iedre dag ?"
"'k ên ik pertank goeie intensjies."
"Jamoa broedre, zeg myn duudlik :
Twêe kêern per dag ?" – "Zjuuste."
"Moa wannêer makje gy ton oedn ?"
( Êrtoalienge [4] deur e' busveugle. )
E bitje vodr kykn
[bewerkn | brontekst bewerken]- Portal consagrado a Samaniego en la Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes
- Obras de Samaniego en la Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes
- Otra colección en línea de fábulas de Samaniego
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie Félix María Samaniego van Wikimedia Commons. |
Verwyziengn
[bewerkn | brontekst bewerken]<references>
- ↑ Alborg, Juan Luis: Historia de la literatura española. Tomo III: Siglo XVIII. Madrid, Gredos, 1993 (séptima reimpresión). ISBN 84-249-3130-0; p. 530.
- ↑ 2,0 2,1 Alborg, Juan Luis: op. cit., p. 531.
- ↑ Alborg, Juan Luis: op. cit., pp. 531-532.
- ↑ Poesía Española - siglos XVIII y XIX. Colección Cosmos, Edimat Libros, S.A., 187 blz., blz. 31, ISBN 84-95002-54-X