kihatchî

Walon (Rifondou)

Plinne cogne lidjwesse	Cogne namurwesse (nén spotchåve)	Sipotcheye cogne (Lidje-Årdene)
kihatchî	cohatchî	khatchî

Etimolodjeye

Do viebe «hatchî», avou l’ betchete « ki- » des viebes

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /ki.ha.ˈt͡ʃiː/ /ki.hɛ.ˈt͡ʃiː/ /ky.ha.ˈt͡ʃiː/ /kɛ.ha.ˈt͡ʃiː/ /kœ.ha.ˈt͡ʃiː/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ki.ha.ˈt͡ʃiː/
• Ricepeures : ki·ha·tchî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	kihatche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	kihatchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	kihatchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	kihatchnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	kihatchrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	kihatchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	kihatche
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	kihatchî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

kihatchî (viebe å coplemint)

1. hatchî a meye bokets.
   • Kihatchîz todi l' tchå — D.T.W.
   • Il a khatchî s' feme a bokets — D.T.W.
   • Vraiy k' ele aveut payî tchir si petchî, ca s' bea coir di pope fwait avou del grijhe toele et des soyeures fourit tot khatchî avou les bokets d' veule… — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.20 (fråze rifondowe).
2. må djåzer on lingaedje.
   • Dji vous vs ôre dabôrd pårler come on parole,
     Sins vni khatchî l' francès come ene vatche espagnole. — André Delchef, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6 (fråze rifondowe).
   • Nosse pôve diåle don, k' e-st ecoraedjî,
     È va don håre don hote sayî,
     Do vinde li frut di ses souweurs,
     Et khatchant l' francès tot do long,
     I vante si fråjhûle martchandeye,
     Di poite a poite, tant k' on lyi deye,
     K' i doet s' aler fé pinde pus lon. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li martchand d’posteûres", p.51 (fråze rifondowe).
3. (imådjreçmint) touwer.
   • I s' a fwait khatchî — Motî Rmåke li vî (fråze rifondowe).
   • Pinsèt ele seulmint, totes ces djins la (ki vnèt vey les blankès croes), ki dizo tchaeke di zeles, gn a-st on djonne coir k' a stou khatchî d' on sclat ou trawé d' ene bale ? — Édouard Seret (fråze rifondowe).
   • Dji sos binåjhe ki l' guere est fineye, di dj' a mes camaerådes, nos avans kihatchî assez d' pôves djubets ki n' nos avéns rén fwait ! Awè, da, l' guere fineye !... Elle aléve aprume kimincî !— Dieudonné Salme, Li houlot (fråze rifondowe).

Sinonimeye

kibroyî, hatchî mnou, dimoirceler

Ortografeyes

{{Orto

• kihechî]] / k'hechî : E177

| k(i)hatchî (kihatchî / k'hatchî) = E1

• kihatchî / k'hatchî : E170

| kuhètchî = E1 | coatchi = C1 | co.atchî = O0 | cou.atchî = O0 | couwatchî = O0 | kihatchî = R10 |- = E165, S44, R13 }}

Ratournaedjes

hatchî a meye bokets

• Almand : zerkleinern ^(de), zerfetzen ^(de)
• Inglès : to shred ^(en)
• Espagnol : trocear ^(es)
• Francès : déchiqueter ^(fr)
• Neyerlandès : versnipperen ^(nl)

Ratournaedjes

touwer Loukîz a : touwer

• Francès : occir ^(fr), mettre en pièces ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	kihatchî	kihatchîs
femrin	kihatcheye	kihatcheyes

kihatchî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "kihatchî".
   • Pinsèt ele seulmint, totes ces djins la (ki vnèt vey les blankès croes), ki dizo tchaeke di zeles, gn a-st on djonne coir k' a stou khatchî d' on sclat ou trawé d' ene bale ? — Édouard Seret (fråze rifondowe).