View metadata, citation and similar papers at core.ac.uk
brought to you by
CORE
provided by Organic Eprints
Archived at http://orgprints.org/19284
MUT YÖRESĠNDE ORGANĠK KAYISI YETĠġTĠRCĠLĠĞĠ
Mustafa BİRCAN1 mustafabircan33@yahoo.com, Rasim ARSLAN1 bekirdemirtas @gmail.com,
Bekir DEMİRTAŞ1 bekirdemirtas @gmail.com, Levent SON3 levent@mersin.edu.tr,
Naim ÖZTÜRK2, Dr. Ercan CANIHOŞ2 ecanihos@hotmail.com
Archived at http://orgprints.org/19284
Özet:
Bu çalışma, 2005-2007 yılları arasında Mersin ili Mut ilçesi Selamlı Köyü’nde Perecoce De Tyrinthe
çeşidi ile tesis edilmiş 5 yaşındaki bir kayısı bahçesinde yürütülmüştür. Organik ve konvansiyonel
uygulama yapılan kayısılarda Pomolojik analizler (meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, meyve
yüksekliği, çekirdek ağırlığı, SÇKM, pH ve toplam asit) ve yaprak-toprak analizleri yapılmıştır. Bu
ölçümler sonucunda çalışmanın birinci yılında (2005) pomolojik özellikler bakımından organik ve
konvansiyonel uygulamalar arasında bir fark bulunmamıştır. Çalışmanın ikinci yılında (2006) yapılan
istatistiksel analizler sonucunda verim, meyve etinin çekirdeğe oranı, meyve sertliği ve pH değerleri
açısından %1 önem düzeyinde önemsiz bulunmuştur. Konvansiyonel yetiştiricilik, SÇKM dışında
incelenen diğer kriterler açısından organik yetiştiriciliğe göre %5 önem düzeyinde önemli
bulunmuştur. Verim, meyve eti/çekirdek oranı, meyve sertliği gibi parametrelerde önemli bir fark
görülmemesine karşın; meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, meyve yüksekliği, çekirdek ağırlığı,
toplam % asitlik, SÇKM ve pH değerleri arasındaki farklar önemli bulunmuştur. Çalışmanın üçüncü
yılında (2007) ise, yapılan istatistiksel analizler sonucunda organik yetiştiricilikte meyve eni, meyve
boyu, meyve yüksekliği, meyve eti/çekirdek oranı, meyve sertliği, toplam asit ve pH değerleri
açısından %5 önem düzeyinde önemsiz bulunurken; konvansiyonel yetiştiricilikte verim, meyve
ağırlığı, çekirdek ağırlığı ve SÇKM % 5 önem düzeyinde önemli bulunmuştur.
Mut yöresindeki erkenci sofralık kayısı yetiştiriciliğinde bitki koruma çalışmaları açısından ise
organik üretim yapmanın günümüz koşullarında mümkün olabileceği ortaya konmuştur.
Abstract
This study was carried out in 5 year old apricot orchard of Perecoce De Tyrinthe cultivar located in
Mut region of Mersin province between 2005-2007. Pomological analyises(fruit weight, fruit width,
fruit height, flesh of firmness, seed weight, total soluble content, pH and total acidty) were done in
apricots that used organic and convantional appliciation. As result this datas, at first year of this study,
differencies couldn’t find between organic and convantional applications. Second year this of study,
yield, fruit flesh/seed ratio, fruit firmness and pH were found signifinat at at alpha of 0.01 as
statistically. Convantional cultivation was found signifinant at alpha of 0.05 with regard to other
characteristics except TTS. Althought there were no important differences at such yield, fruit
flesh/seed ratio, flesh of firmness; there were differences between fruit weight, fruit width, fruit height,
seed weight, % total acidty, total soluble content and pH. In 2007, Althought it couldn’t find signinant
as statistically with regard to fruit width, fruit height, fruit flesh/seed ratio, flesh of firmness, total
acidty and pH at organic cultivation; yield, fruit weight, seed weight and total soluble content were
found signifinat at alpha of 0.05 at convantional cultivation. It was determined as result of this study
that organic cultivation can use with regard to plant protection applications at early table apricot
cultivation in these conditons in Mut region.
Mut yöresindeki erkenci sofralık kayısı yetiştiriciliğinde bitki koruma çalışmaları açısından
ise organik üretim yapmanın günümüz koşullarında mümkün olabileceği ortaya konmuştur.
Materyal ve Metod
Araştırma 2 yıl boyunca kimyasal ilaç ve gübre kullanılmayan Mersin’in Mut ilçe’sinin
Selamlı Köyündeki 6 dönümlük kayısı bahçesinde 400 adet zerdali anacına aşılı 5 yaşında
Precoce De Tyrinthe kayısı çeşidi ile yürütülmüştür.
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Erdemli/MERSİN,www.alata.gov.tr
Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, www.adanaziraimucadele.gov.tr
3
Mersin Üniversitesi, Silifke MYO www.mersin.edu.tr
1
2
Archived at http://orgprints.org/19284
Archived at http://orgprints.org/19284
Araştırma süreci boyunca organik uygulama yapılan ağaçlara yapılan toprak ve yaprak analiz
sonucuna göre yanmış çiftlik gübresi, EDTA şelatlı % 5’lik Demir, Mangan, Çinko ve
organik gübre (Biofarm) uygulamaları yapılmıştır. Geleneksel uygulama için yine toprak ve
yaprak analizi sonucuna göre gübre uygulaması yapılmıştır.
Bitki koruma çalışmalarında kültürel tedbirlere öncelik verilmiştir. Fungal hastalıklara karşı
koruyucu amaçlı 2 kez (Doz ve tarih) bordo bulamacı uygulaması yapılmıştır. Ana zararlının
populasyon takibinde 1 adet cinsel çekici tuzak asılmış ve haftalık kontroller yapılarak
kayıtları tutulmuştur. Ayrıca diğer hastalık ve zararlılarla ilgili gözlemler yapılmıştır.
Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre 4 yinelemeli olarak düzenlenmiş olup, her
yinelemede 5’er adet ağaç bulunmaktadır. Her yıl deneme ağaçlarından alınan örnek
meyvelerde pomolojik analizler yapılmış, ağaç başına verimleri saptanmıştır.
Veriler, istatistiksel olarak tesadüf parselleri deneme desenine göre değerlendirilmiş,
gruplama için Tukey testi kullanılmıştır.
Sonuçlar TartıĢma
Organik üretim yapılan kaysı ağaçlarında 3 yıllık ortalama verimi 12,83kg/ağaç olmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama verimi ise
13,12 kg/ağaç olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel
üretim yapılan kayısılar arasında ortalama verimler arasında istatistiksel olarak fark
görülmemiştir. Sadece 2007 yılı verim miktarındaki farklılık istatistiksel olarak önemli
bulunmuştur.(Çizelge.3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve ağırlıkları 33,62 g olmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama meyve
ağırlıkları 39,64g olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel
üretim yapılan kayısıların meyve ağırlıkları arsında ki fark hem 3 yıllık periyodta, hem de
ortalamalar arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur.(Çizelge.3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve eni 38,30 mm olmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama meyve eni ise
40,00 mm olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel üretim
yapılan kayısıların meyve eni arasındaki farklar 2005 ve 2007 yıllarında istatistiksel olarak
önemsiz bulunurken, 2006 yılı ve ortalama meyve eni arasındaki fark istatistiksel olarak
önemli bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve boyu 40,00 mm olmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama meyve boyu ise
42,40 mm olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel üretim
yapılan kayısıların meyve boyu arasındaki farklar 2005 ve 2007 yıllarında istatistiksel olarak
önemsiz bulunurken 2006 yılı ve ortalama meyve boyu arasındaki fark istatistiksel olarak
önemli bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve yüksekliği 39.90 mm
olmuş, konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama meyve
yüksekliği ise 42,50 mm olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla
konvansiyonel üretim yapılan kaysıların meyve yüksekliği arasındaki farklar 2005 ve 2007
yıllarında istatistiksel olarak önemsiz bulunurken, 2006 yılı ve ortalama meyve yüksekliği
arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kaysı ağaçlarında meyvelerin 3 yıllık ortalama çekirdek ağırlığı 2,63 g
olmuş, konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama çekirdek
ağırlığı ise 3,24 g olarak bulunmuştur. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel
üretim yapılan kayısıların meyvelerinin çekirdek ağırlıkları arasındaki fark tüm yıllar ve
ortalama için istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Archived at http://orgprints.org/19284
Archived at http://orgprints.org/19284
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve eti, çekirdek oranı 11,89
olmuş, konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık meyve eti,
çekirdek oranı ortalaması ise 11,57 olarak bulunmuştur. Organik üretim yapılan kayısılarla
konvansiyonel üretim yapılan kayısıların meyvelerinin meyve eti/ çekirdek oranı arasındaki
fark, tüm yıllar ve ortalama için istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur.(Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama meyve sertliği 3,59 kg olmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının 3 yıllık ortalama meyve sertliği
ise 4,07 kg olarak gerçekleşmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel üretim
yapılan kayısıların meyve sertliği arasındaki farklar 2005,2006,2007 yıllarında ve ortalama
meyve sertliği arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 2005, 2006 ve 2007 yıllarında meyvelerde 3 yıllık
ortalama toplam asit miktarı (%) 1,37 olmuş, konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan
kayısı ağaçlarının meyvelerinde 3 yıllık ortalama toplam asit miktarı ise (%) 1,50 olarak tespit
edilmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel üretim yapılan kayısıların
meyvelerinde toplam asitlik miktarı arasındaki farklar 2005, 2007 yıllarında ve ortalama
olarak istatistiksel olarak önemsiz bulunurken, 2006 yılında toplam asitlik arasındaki fark
istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. (Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kaysı ağaçlarında meyvelerde 3 yıllık ortalama ŞÇKM oranı 10,69
olmuş, konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının meyvelerinde 3 yıllık
ortalama SÇKM oranı ise 9,60 olarak tespit edilmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla
konvansiyonel üretim yapılan kayısıların meyvelerinde SÇKM oranı arasındaki fark 2005
yılında istatistiksel olarak önemsiz bulunmuş, 2006, 2007 yıllarında ve ortalama olarak
SÇKM oranlarındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur.( Çizelge 3.1)
Organik üretim yapılan kayısı ağaçlarında 3 yıllık ortalama pH’sı 3,36 bulunmuş,
konvansiyonel yöntemlerle üretim yapılan kayısı ağaçlarının meyvelerinde 3 yıllık ortalama
pH’sı ise 3,33 olarak tespit edilmiştir. Organik üretim yapılan kayısılarla konvansiyonel
üretim yapılan kayısıların meyvelerinde pH’sı arasındaki fark 2005 yılında istatistiksel olarak
önemli bulunmuş, 2006, 2007 yıllarında ve ortalama olarak pH arasındaki fark istatistiksel
olarak önemli bulunmuştur.( Çizelge 3.1)
Mut (Mersin) yöresi kayısılarındaki organik kayısı yetiştiriciliğinin araştırılması konusundaki
çalışmalar, 2004 yılı sonbahar (kasım ayı)’ında başlayarak 2007 yılı haziran ayı sonuna kadar
devam etmiştir. Çalışmalarda çiçeklenme başlangıcından hasat sonuna kadar 1- haftalık, diğer
zamanlarda ise periyodik olmayan çıkışlarla kayısı hastalık ve zararlıları ile doğal düşmanları
konusunda gerekli gözlem ve incelemeler yapılarak, elde edilen veriler birlikte
değerlendirilmiştir.
Organik kayısı yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlıların mücadelesinde öncelikle kültürel
tedbirlere ağırlık verilmiştir. Uygulamalar sonucunda yıl içerisinde yapılan arazi
gözlemlerinde herhangi bir hastalık etmenine rastlanmamıştır. Zararlılarla ilgili yapılan
çalışmalarda ise, ana zararlı Şeftali güvesinin populasyonu takibi için tuzak asılmıştır. Yapılan
tuzak kontrollerinde zararlı erginlerinin ilk olarak nisan başlarında yakalandığı belirlenmiştir.
Ancak zararlının başlangıç populasyonunun düşük olması ve hasat sonuna kadar mücadele
eşiğine ulaşmadığından ilaçlama yapılmamıştır. Öztürk ve Ulusoy (2005) yörede yaptıkları bir
çalışmada, Şeftali güvesi ilk ergin çıkışlarının nisan ayı başlarında olduğunu, zararlının
ilkbahardaki başlangıç populasyonunun düşük olduğunu ve kayısı meyvelerinde beslenen
birinci dölünün de erkenci kayısılarda çok fazla zararlı olmadığını bildirmişlerdir. Çalışma
süresince diğer kayısı hastalık ve zararlıları ile ilgili yapılan kontrollerde de mücadele eşiğine
ulaşan bir hastalık ya da zararlı gözlenmemiştir. Bu durumun deneme bahçesinin topoğrafik
yapısından (yöney, meyil, vb.), çeşidin erkenci olmasından, dikim aralığının uygun
olmasından ve yeşil gübre amacıyla ekilen çiçekli bitkilerin doğal düşman etkinliğini
arttırmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.
Archived at http://orgprints.org/19284
Archived at http://orgprints.org/19284
Sonuç olarak; sofralık kayısı yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Mut yöresinde son
yıllarda yoğun olarak geleneksel yetiştiricilik yapılmaktadır. Ancak bununla beraber tüm
dünyada organik tarımın ön plana çıkmasıyla Mut yöresinde konvansiyonel yetiştiriciliğin
yanında organik kayısı yetiştiriciliğinin yapılabilmesi, bu değerlendirme sonuçları ışığında
olağan görünmektedir.
Çizelge 3.1. Mut Yöresinde Organik Ve Konvansiyonel Yöntemlerle Yetiştirilen Sofralık Precoce De
Tyrinthe Çeşidi Kayısıların Pomolojik özellikler
Organik
Konvansiyonel
LSD (%5)
UYGULAMA
2005
10,00
9,75
ÖD**
18,99
19,12
ÖD**
V.R (Kg/Ağaç) 2006
2007
9,50 b
10,50 a
0,63
2005
37,21 b
42,86 a
4,44
2006
27,17 b
33, 95 a
4,34
M.A (gr)
2007
36,49b
42,11 a
3,92
2005
3,85
3,96
ÖD**
2006
3,78 b
4,08 a
0,16
M.E (cm)
2007
38,50
39,50
ÖD**
2005
3,98
4,14
ÖD**
2006
3,95 b
4,25 a
0,24
M.B (cm)
2007
40,60
43,30
ÖD**
2005
4,08
4,24
ÖD**
2006
4,16 b
4,58 a
0,24
M.Y (cm)
2007
3,74
3,93
ÖD**
2005
2,45 b
2,80 a
0,14
2006
2,28 b
2,80 a
0,25
Ç.A (gr)
2007
3,18b
4,13a
0,86
2005
14,20
14,31
ÖD**
2006
10,93
11,15
ÖD**
M.E/ Ç
2007
10,55
9,26
ÖD**
2005
3,89 a
3,68 b
0,03
M.S (kg)
2006
2,63 a
2,51 b
0,10
2007
4,32
5,9
ÖD**
2005
1,39
1,50
ÖD**
2006
1,32 b
1,57 a
0,20
T.A %
2007
1,40
1,43
ÖD**
2005
9,75
10,50
ÖD**
2006
11,75 a
9,75 b
0,87
S.Ç.K.M. %
2007
10,58a
8,55 b
0,55
2005
3,40 a
3,32 b
0,009
2006
3,44
3,43
ÖD**
pH
2007
3,23
3,24
ÖD**
Kaynaklar:
Fao, 2009. www. faostat.org
Anonim,1974. Sofralık (Taze) ve Kuru Kaysı İhracatının Geliştirilmesi Hakkında Rapor.
İGEME Yayınları. No: 42, s:75.
Aksoy, U., Altındişli, A., 1998. Ekolojik Tarım. ETO Derneği, İzmir. 125s.
Demirtaş, B., 2000. İçel İlinde Kayısı Üretim Ekonomisi, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Tarım
Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 107s. Adana. (Yayınlanmamış)
Archived at http://orgprints.org/19284
Kaşka, N., Ayanoğlu, H., Yıldız, A., 1993. Akdeniz Bölgesi Erkenci Kaysı Seleksiyonu II ve
Akdeniz Bölgesi İçin Seçilen Erkenci Kaysı Çeşitlerinin Adaptasyonu (Ülkesel Proje). Alata
Bahçe Kültürleri Araş. 25s.
Tezcan, S., 2001. Ekolojik Kiraz Üretiminde Tuzak Kullanımının Başarısı. Cinetarım,
Sayı:35, S:45.
Yanmaz, R., 1996. Organik Tarım. Türk-Koop. 286, s:5.
Öztürk, N., 2003. Mersin İli Kayısı Bahçelerinde Şeftali güvesi, Anarsia lineatella Zell. (Lep.:
Gelechiidae)’nın Popülasyon Takibi ve Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. Çukurova
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana (YL. Tezi), 50 s.
M. R. Ulusoy, 2003. Mersin İli Kayısılarında Saptanan Zararlılar. Alatarım Dergisi, Cilt 2 (2),
s.: 21-26.