Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler

2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi r ter > konom | üncelleme: 01 art 2022 K E EKONOMİ G | Kr ter M art 2022 / Yıl 6, Sayı 66 M Yen konom E İ l şk ler M odel ve Yükselen sya le konom k A E ürk yeʼn n bugün, neredeyse b r asırlık modernleşme serüven nde yen b r dönüm noktasındayız. rta-gel r-tuzağından ve bölgesel b r yumuşak güçten, küresel büyük b r oyuncuya doğru ev r len öneml kırılma noktalarından b r ndey z. Yen yüzyılın get receğ yen trendler, fırsatlar ve tehd tlere göre ürk yeʼn n önlemler alması, kend s ne yen b r yol har tası ç zmes gerekecekt r. T O T atıʼnın son k yüzyıllık mutlak üstünlüğünün sorgulandığı ve Asya örneğ nde olduğu g b küresel ekonom k s stem ve pol t k düzende hızlı b r değ ş m ve dönüşümün yaşandığı yen b r yüzyıldayız. Küresel ekonom n n ağırlık merkez de Batıʼdan Doğuʼya doğru kayıyor. 4-5 m lyarlık Asya, genç nüfusu ve d nam k ekonom ler le öneml b r potans yel taşımakta. Rusya, Ç n, H nd stan ve Endonezya g b ülkeler, küresel ekonom -pol t kte daha fazla öne çıkarken, bölgesel ve küresel s yasette söz sah b oluyorlar. Bu ülkeler n heps , aynı zamanda, dünya ekonom s n n yüzde 85ʼ n fade eden yen güç G-20ʼn n üyes . B B lal Bağış       bugün hala, küresel ekonom k düzen n, asker ve pol t k s stem n merkez ülkes konumunu sürdürüyor. Ancak İk nc Dünya Savaşıʼndan sonra Japonya le başlayan, 1970-80ʼlerden t baren Ç nʼ n de güçlü b r şek lde bu denkleme eklenmes le hız kazanan Asya kıtasının yüksel ş ; Asya Kaplanları, Rusya ve H nd stan g b BRICS ülkeler , yakın ve Orta Asyaʼdak enerj zeng n ülkeler ve ardından Güneydoğu Asya Ülkeler B rl ğ ʼndek (ASEAN) kıpırdanma hesaba katıldığında, yen dönem n çok daha farklı olacağının puçlarını ver yor. ABD üyük res mde, özell kle de 2008 sonrası, dünya ekonom s n n yüzde 50ʼye yakını sya ve daha genelde doğu bölges ne kaymış durumdadır. sya kıtası, küresel t caret n yüzde 60ʼını yönet yor. syaʼnın son yüzyıldak bu hızlı yüksel ş , hem yen b r “ sya yüzyılı” hem de son b rkaç yüzyılın genel kabulü hal n alan “ atıʼnın üstünlüğü” retor ğ n n değ şmekte olduğunun da haberc s d r. B A A A A B https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler 1/6 2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi te yandan, tıpkı , lmanya ve aponyaʼnın zamanında yüksel rken yaptığı g b ; n, nd stan, usya ve daha genelde de syaʼnın dev ekonom k blokları, bugün büyürken, etraflarında da yen , c dd refah halkaları oluşturuyorlar. usya se, ekstrem b r örnek olarak, bu sürec , f z k gen şleme şekl nde değerlend rmek stemekted r (bkz. usya-Ukrayna ger l m ). Ö ABD A J R Ç H A R R Yen D önem ve ş rl kler İ B ürk yeʼn n bugün, neredeyse b r asırlık modernleşme serüven nde yen b r dönüm noktasındayız. rta gel r tuzağından ve bölgesel b r yumuşak güçten, küresel büyük b r oyuncuya doğru ev r len öneml kırılma noktalarından b r ndey z. Yen yüzyılın get receğ yen trendler, fırsatlar ve tehd tlere göre ürk yeʼn n önlemler alması, kend s ne yen b r yol har tası ç zmes gerekecekt r. ürk ye ç n, bu noktada kr t k konulardan b r : 2020-21ʼn n küresel ov d-19 pandem sürec sonrası yen dönem n fırsatlarıdır. andem sona yaklaşıyor; pandem sonrası süreç öneml fırsatlar ve çıkış yolları sunuyor. Yükselen sya ekonom ler , ürk ye g b köklü b r tar he ve c dd b r ekonom k potans yele sah p; bölge le de tar h , kültürel ve coğraf öneml l şk ler barındıran ülkeler ç n öneml ş b rl ğ fırsatları ve potans yel c dd kazanımlar sunuyorlar. sya bölges , ve vrupa le b rl kte, yen dönem n küresel ekonom k merkezler nden b r konumunda bulunuyor. nce aponya, ardından yen dönemde de n ve nd stan g b yen büyük oyuncuların artan ağırlıkları le yen yüzyıl, b r sya yüzyılı olmaya doğru dönüşüyor. u anlamda da konom k şb rl ğ eşk latı ( ), ülkeler ve g b alternat fler, yakın ve orta vadede d kkat çek lmes , faydalanılması ve ş b rl ğ fırsatlarının kaçırılmaması gereken öneml ops yonlar. ar h köklü bağların olduğu afkasya ve rta- sya bölges le l şk ler, ürk evletler eşk latı ve konom k şb rl ğ eşk latı örnekler nde olduğu g b , bugün, hızla büyüyor. ürk ye, bu bölgeler de çeren ulaştırma ve taşımacılık, yen dem ryolları projeler , k l ekonom k ve t car l şk ler sürekl gel şt r yor. akü- fl s- ars dem ryolu ve azar geç şl taşımacılık adımlarının yanı sıra, ahçıvan le zerbaycanʼı b rb r ne bağlayan Zengezur or doru bağlantısı da stratej k b r avantaj sağlayacak. sya bölges , bugün, vrupa ve ʼl atı bloğu karşısındak en güçlü ekonom k yapı olarak karşımızda duruyor. ünyanın yakın gelecektek en öneml ekonom k gücü n ve öneml enerj sağlayıcı ülkeler nden usya, ran, zerbaycan, ürkmen stan, alezya ve azak stan g b ülkelerle adım adım küresel ekonom -pol t ğ n merkez ne oturmaya ve etk alanını gen şletmeye devam ed yor. T O T T C P A A ABD T A Ö J Ç H A E İ T EİT T E BRICS K İ ASEAN O A T T B D T T T K H A A B N K A ABD B D Ç R https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler İ A T M K 2/6 2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi te yandan, tasarrufların atıl kaldığı, yatırım fırsatlarının azaldığı ekonom ler le yen yatırım alanlarının ve fırsatlarının arandığı ülkeler arasındak farkın da bel rg nleşt ğ yepyen b r dönemdey z. el şm ş atı ve uzey ülkeler nde nüfusun g derek yaşlandığı, g r ş mc l k ve yen l kler n sya, üney mer ka ve fr kaʼya doğru aktığı yen b r dönem doğuyor. el şm ş ülkeler n, aponya ve vrupa örneğ nde olduğu g b , adım adım teknoloj k ve nüfus büyüme hızlarının c dd oranda zayıfladığı (secular stagnat on), durgunluğa sürüklend ğ b r süreçtey z. ve vrupa, eş benzer görülmem ş n cel ksel gen şleme adımları ve t caret savaşları le kuruluş değerler n dah sorgulatmaktadır. Ö G G B K A A A G J A ABD A ürk yeʼn n otans yel ürk ye, car fazla veremed ğ ç n, f nansal sermaye b r k m n n de sınırlı olduğu ülkelerden b r d r. oğal kaynak zeng n olmayan ürk ye; ancak çalışarak, mücadeleyle, üreterek, satarak ve tasarruf le f nansman sıkıntısını aşab l r. üçlü b r hracat ve dış denge pol t kasıyla, sermaye b r k m sağlanab ld ğ ve f nansman sorunu aşıldığı zaman da f nansman mal yetler düşecek (enflasyon le fa zler ger leyecek), kur baskısı azalacak makro-f nansal st krar kolaylaşacaktır. ürk yeʼn n sya ülkeler le t caret, yatırım, enerj , tur zm, savunma, mühend sl k, teknoloj , ulaştırma, let ş m teknoloj ler ve loj st k g b sektörlerde öneml b r ş b rl ğ potans yel bulunmaktadır. u t car l şk ler gel şt r l rken de ürk yeʼn n artıları noktasında: güçlü ekonom k altyapısı, beşer sermayes ve genç nüfusu, yüksek üret m kapas tes , ürün kal tes ve rekabetç f yatları, stratej k konumu ve st krarlı pol t k yönet m le sağlam bankacılık ve f nans altyapısı unutulmamalıdır. Y ne, unutmamak gerek r k ; etrafı sorunlu komşularıyla çevr l de olsa, ürk yeʼn n gen ş vrasya ve hatta fr ka bölges nde c dd b r tar h , kt sad , pol t k ve kültürel potans yel mevcuttur. üm bu alanlarda potans yel n y anlaşılması, ekonom k ş b rl ğ ve fırsatlar ç n çabalar göster lmes ve de T P T D T G T A B T T A https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler A T 3/6 2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi gerekl adımların ved l kle atılması amaçlanmalıdır. sya ülkeler yle özell kle de Uzak Ülkeler tratej belges ndek ülkeler le gel şt r lecek ekonom k l şk ler, dış t caret denges n sağlama ve car açığın düşürülmes noktasında öneml avantajlar sağlayacaktır. Y ne, Yen den sya g r ş m n n de daha somut hedeflerle devam ett r lmes hedeflenmel d r. ürk yeʼn n rta- syaʼdan nʼe uzanmasını sağlayacak rta or dor rojes de doğuya açılım noktasında atılmış güzel b r başka bölgesel ş b rl ğ adımıdır. 2017ʼde ek nʼdek lk uşak ve Yol r ş m ( ) z rves nde, ürk yeʼn n “ rta or dor” öner s de kapsamdak ana taşımacılık yollarına eklend . rta or dor, ürk yeʼn n yakın coğrafyasındak , güçlü bağlara sah p olduğu rta sya ve azar bağlantısını çermekted r. A S A T O A Ç O K P P K G BRI T O O A O K K BRI T H Sonuç vrasyaʼnın yüksel ş ve yen dünya düzen n n oluşum sürec , yen dönem n temel tartışma konusu olacağa benz yor. ürk ye, bu yen tren kaçırmamalıdır. ürk yeʼn n zaman kaybetmeden, uluslarüstü b r meden yet projes ve karşılıklı saygı ve kazanıma dayanan güçlü ekonom k, pol t k ve kültürel l şk ler ağı kurma sürec ne geçmes gerek yor. zell kle de kaçırılmaması gereken angay şb rl ğ rgütü, konom k şb rl ğ eşk latı, sya aplanları ve ülkeler le potans yel ş b rl ğ fırsatları bu kapsamda özel önem arz eder. ürk ye, başta ekonom olmak üzere, b rçok anlamda atı le tam entegred r. ncak, bugünün s yas konjonktüründe b rçok konuda da atıdan bağımsız hareket etme, l şk ler çeş tlend rme gereğ bulunmaktadır. ış t caret nde neredeyse 3ʼte 2 oranında atının egemen olduğu, yatırımların ve f nansmanın büyük ölçüde batıdan geld ğ b r durumda; bağımlılık ve geç şkenl k etk ler n n m n m ze ed lmes açısından, daha bağımsız pol t kalar yürütme gereğ açıktır. tek m, ürk yeʼn n mevcut durumda, ve vrupaʼdak atılı dostları le öneml bölgesel konularda ve k l s yas , güvenl k konularında da çıkar çatışmaları bulunmaktadır. u da ürk yeʼy n ve usya g b ve hatta ak stan, zerbaycan, rta- sya ve sya- as f k g b sya bloğu ülkeler ne yanaştırmaktadır. sya ve Uzak- oğuʼdak ekonom k ş b rl ğ fırsatları y değerlend r lmel d r. syaʼya açılımın y yönet lmes , programlanması, alt bölgeler n ve ülkeler n özell kler ne uygun olarak tasarlanmış, sürdürüleb l r b r plan ve stratej çerçeves nde ve karşılıklı faydaya dayanan b r esasla gerçekleşt r lmes , yürütülmes de b r o kadar öneml d r. Uzak Ülkeler tratej s , Yen den sya g r ş m ve rta or dor projes ; ndonezya ve alezya g b ülkeler , usya, n ve nd stan gb üyeler ve azak stan, zerbaycan ve ürkmen stan g b ve ürk evletler eşk latı üyes ülkeler le gel şen l şk ler, değ şen parad gmaların, değ şen küresel dengeler n ve yen dönem n daha y okunuyor oluşunun güzel b rer örneğ d r. A T T Ö Ö E İ T A Ş K İ ASEAN T B A B D N B T ABD A B B Ç R P A O A A A P T A D A S O K BRICS Et ketler » E M K A Yen Ekon… ABD Ç n ASEAN T k nc İ ün… D R EİT rta Asya O A T Ç D H T ov d-19 C akaley Satın Alın M erg y Satın Alın D lg l İ aberler H umhurbaşkanı ecep ayy p rdoğan “ eç mler ç n ampanya tratej m z 21 Yıl nce azırlamaya aşladık” C İ R K T S E S Ö H eprem n Tarıma Etk ler D M art 2023 Üzer ne B N san 2023 B M rl k lma uygusu ve yaset n epremle mt hanı O D S D İ art 2023 https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler ıfır Atık Hareket nden Sıfır Atık D plomas s ne S Ş ubat 2023 4/6 2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi Ekonom akaleler M üresel konom de rayışlar; ürk ye ç n ırsatlar ve skler K İ E A F Üret m konom s ürk ye evr m ne T E önüşeb l r m ? R T D D art 2022 cak 2022 M O Yen Yıl, Yen odel ve Yen r M B H cak 2022 kaye O B 6 Ş lal Bağış Makaleler ubat epremler n n Ş ubat 2024 D ürk ye Yüzyılıʼnın T A ralık 2022 akro Resm M rajed ve ırsatlar k lem nde azze konom s T O akro V zyonu M İ G E cak 2024 Yer nde r yasa üdahales rneğ B onutlar P M Ö larak Sosyal O K E https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler F k m 2022 5/6 2/4/24, 4:06 AM Yeni Ekonomi Modeli ve Yükselen Asya ile Ekonomik İlişkiler, Ekonomi Bilal Bağış | Kriter Dergi ylık yaset oplum ve konom A S T Ş E md bone A erg s D l O G erçeve öyleş Ç ortre P S D ış Pol t ka edya Kr t k nfograf k M İ D osya F oto-Yorum opyr ght © 2016 r ter | u yayının tüm hakları çoğaltılamaz. C K B çık Oturum A SET D S uyuru yaset let ş m İ E konom H K akkımızda rş    taplık ünye K Vakfı İkt sad İşletmes ʼne a tt r. Derg çer ğ , G zl l k ve üvenl k ol t kası G P z n alınmadan elektron k veya basılı şek lde kullanılamaz, aynak göstermek suret yle alıntı yapılab l r. Yazıların sorumluluğu yazarlarına a tt r. K https://kriterdergi.com/yazar/bilal-bagis/yeni-ekonomi-modeli-ve-yukselen-asya-ile-ekonomik-iliskiler 6/6