Endüstri 4.0'ın Türkiye Ekonomisindeki Etkileri

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN GÜNCEL SORUNLARI 2 Editörler Doç. Dr. Hüseyin Naci BAYRAÇ Doç. Dr. Emrah DOĞAN 2024 © 2024 Ekin Yayınevi Tüm hakları mahfuzdur. Bu kitabın tamamı ya da bir kısmı 5846 Sayılı Yasa’nın hükümlerine göre, kitabı yayınlayan yayınevinin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz, özetlenemez, yayınlanamaz, depolanamaz. Sertifika No: 48743 ISBN: 978-625-6263-63-5 Sayfa Düzeni / Kapak Tasarımı: Aslı AYRANCI Baskı ve Cilt: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd. Şti. İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler - Ankara Tel.: (0312) 341 36 67 Sertifika No: 47865 Baskı Tarihi: Ekim 2024 EKİN Basım Yayın Dağıtım Şehreküstü Mah. Cumhuriyet Cad. Durak Sk. No: 2 Osmangazi / BURSA Tel .: (0.224) 220 16 72 - 223 04 37 Fax.: (0.224) 223 41 12 e-mail: info@ekinyayinevi.com www.ekinkitap.com 10. BÖLÜM ENDÜSTRİ 4.0’IN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ ETKİLERİ 1 ÖZET Türkiye, cumhuriyet döneminde sanayileşmeye yönelik büyük ve önemli adımların atıldığı, sanayi devrimlerinin sosyo-ekonomik alandaki geniş etkilerinin farkındalığına sahip bir perspektifle hareket eden bir ekonomidir. Dünyadaki temel gelişmeler bu süreçte Türkiye ekonomisinde de az ya da çok kendini göstermiş ve ekonominin çehresinin de bu eksende biçimlenmesinde rol oynamıştır. Geçmişte olduğu gibi bugün de teknolojik gelişmeler ve bunların toplumun çeşitli alanlarında, iş ilişkilerinde, ekonomik çerçevede ortaya çıkardığı değişim ve dönüşümler söz konusudur. Endüstri 4.0 bugünün dünyasında çeşitli teknolojilerin bir araya geldiği bir paradigma dönüşümünü sembolize etmektedir. Dünyadaki gelişmiş ekonomiler ve gelişmekte olan diğer ülkelerin yanı sıra Türkiye ekonomisinin de Endüstri 4.0 kapsamında ele alınan gelişmelerden geri kalması kabul edilebilir değildir. Zira ekonomik gelişme süreci, ancak dünyadaki eğilimlerin yakalanması ile sağlanıp sürdürülebilecektir. Bu bağlamda Türkiye’nin Endüstri 4.0 kapsamındaki gelişmeleri gerek toplumsal alanda gerek üretime dayalı olarak iktisadi faaliyetler çerçevesinde geleneksel süreçlere entegre etmesi ve bu gelişmelerin çeşitli alanlardaki olası olumsuz sonuçlarını yönetecek politikalar tasarlaması gerekmektedir. Endüstri 4.0 ile gündeme gelen konu yelpazesinin genişliği, pek çok boyutta ulusal nitelikte sonuçlar yaratmasından ötürü çözüm arayışlarının da kamu-özel sektör iş birliğine dayalı olmasını elzem hale getirmektedir. Bu çalışmada, Endüstri 4.0 sürecinin Türkiye ekonomisindeki etkileri değerlendirilmektedir. Bu kapsamda tarihsel bağlamda sanayi devrimleri, Türkiye ekonomisindeki düne, bugüne ve geleceğe dair potansiyel etkileri ele alınmaktadır. Çalışmada ayrıca Türkiye ekonomisinde bu süreçte Endüstri 4.0 sürecinde karşı karşıya kalınabilecek etkilerin yönetilmesine dair temel politika önerileri açıklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Türkiye Ekonomisi, Endüstri 4.0, İşgücü Piyasası, Eğitim 1 Prof. Dr. Oytun MEÇİK, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, oytunm@ogu.edu.tr; ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-7409-6266. 194 Türkiye Ekonomisinin Güncel Sorunları 2 KAYNAKÇA Adami, P.; Rodrigues, P. B.; Woods, P. J.; Becerik-Gerber, B.; Soibelman, L.; Copur-Gencturk, Y.; ve Lucas, G. (2021). “Effectiveness of VR-based training on improving construction workers’ knowledge, skills, and safety behavior in robotic teleoperation”, Advanced Engineering Informatics, 50, 101431. https://doi.org/10.1016/j.aei.2021.101431 Akman, S. (2012). Turkey in the World Trading System and the WTO: Activism under Global Challenges and the EU Process. Afro Eurasian Studies, 1(1), 134-172. Al-Sharafi, M. A.; Iranmanesh, M.; Al-Emran, M.; Alzahrani, A. I.; Herzallah, F.; Jamil, N. (2023). “Determinants of cloud computing integration and its impact on sustainable performance in SMEs: An empirical investigation using the SEM-ANN approach”, Heliyon, 9(5), https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16299 Aldoseri, A.; Al-Khalifa, K.N. ve Hamouda, A. M. (2023). “Re-Thinking Data Strategy and Integration for Artificial Intelligence: Concepts, Opportunities, and Challenges”, Appl. Sci., 13, 7082. https://doi.org/10.3390/app13127082 Alenazi, M. (2023). “IoT and Energy”, IntechOpen. doi: https://doi.org/10.5772/intechopen.113173 Arucu, M. (2020). “Scanning the Industry 4.0 Ecosystem in Turkey: Digitization and Innovation Studies”, European Journal of Science and Technology, (20), 50-55. Asenjo, A.; Escudero, V. ve Liepmann, H. (2024). “Why Should we Integrate Income and Employment Support? A Conceptual and Empirical Investigation”, The Journal of Development Studies, 60(1), 1-29, Doi: 10.1080/00220388.2023.2246621 Aslan A.,ve Celik Y. (2022). “A Literature Review on 3D Printing Technologies in Education” Int. J. of 3D Printing Tech. Dig. Ind., 6(3): 592-613. Borboni, A.; Reddy, K.V.V.; Elamvazuthi, I.; AL-Quraishi, M.S.; Natarajan, E. ve Azhar Ali, S. S. (2023). “The Expanding Role of Artificial Intelligence in Collaborative Robots for Industrial Applications: A Systematic Review of Recent Works”, Machines, 11, 111. https://doi.org/10.3390/machines11010111 Budhwar, P.; Chowdhury, S.; Wood, G.; Aguinis, H.; Bamber, G. J.; Beltran, J. R.; Boselie, P.; Lee Cooke, F.; Decker, S.; DeNisi, A.; Dey, P. K.; Guest, D.; Knoblich, A. J.; Malik, A.; Paauwe, J.; Papagiannidis, S.; Patel, C.; Pereira, V.; Ren, S.; Rogelberg, S.; Saunders, M. N. K.; Tung, R. L.; ve Varma, A. (2023). “Human resource management in the age of generative artificial intelligence: Perspectives and research directions on ChatGPT”, Human Resource Management Journal, 1(XXX). https://doi.org/10.1111/1748-8583.12524 Çağlıyan, V. ve Acar, Ö. E. (2020). “Endüstri 4.0 ve Toplum 5.0: Kavramsal Açıdan Bir İnceleme”, Endüstri 4.0 Perspektifinden İşletme Fonksiyonları ve Dijital Dönüşüm içinde (N. Yılmaz ve M. N. Salur, Ed.). (ss. 3-22). NEÜ Yayınları: Konya. Deloitte (2018). Preparing tomorrow’s workforce for the Fourth Industrial Revolution, for business: A framework for action. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/br/Documents/technology-media-telecommunications/preparing-tomorrow-workforce-for4IR_C.pdf Demir, E. M. (2022). “On the Current Situation of Creative Industries in Turkey”, Etkileşim, 5(9), 224-239. Endüstri 4.0’ın Türkiye Ekonomisindeki Etkileri 195 Doğan, E. (2016). “The Effect of Innovation on Competitiveness”, Ekonometri ve İstatistik, 24, 6081. Halisdemir, E. (2021). National Cybersecurity Organisation: Turkey. NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence. https://ccdcoe.org/uploads/2021/08/TUR_country_report_final_clean_ver_2408.pdf Horts, J. ve Santiago, F. (2018). “What can policymakers learn from Germany’s Industrie 4.0 development strategy?”, Department of Policy, Research and Statistics Working Paper 22/2018. Vienna: United Nations Industrial Development Organization. İşlek, M. S. (2020). “Endüstri 4.0 ve Tüketiciye Değer Yaratma: Nesnelerin İnterneti ve Yapay Zekâ Uygulamaları”, Endüstri 4.0 Perspektifinden İşletme Fonksiyonları ve Dijital Dönüşüm içinde (N. Yılmaz ve M. N. Salur, Ed.). (ss. 23-42). Konya: NEÜ Yayınları. İşler, H. (2022). Transformations Created by the Third Industrial Revolution on Vocational Technical Education Systems. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 354-370. İşler, H. (2021). Industrialization Policies in Turkey 1923-1980 Period. GSI Journals Serie B: Advancements in Business and Economics, 4(1), 35-51. Kang, K. H.; Jo, G. S. ve Kang, J. (2015). “External technology acquisition: a double-edged sword”, Asian Journal of Technology Innovation, 23(1), 35-52, Doi: 10.1080/19761597.2015.1010265 Karabacak, M. ve Meçik, O. (2023), “Yerel Büyüme Sürecinde Anadolu Kaplanları Modeli”, H. N. Bayraç; E. Doğan (Ed.), Türkiye Ekonomisinin Güncel Sorunları 1 içinde (ss. 539-561), Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım. Keleko, A. T; Kamsu-Foguem, B.; Ngouna, R. H.; Tongne, A. (2022). “Artificial intelligence and real-time predictive maintenance in industry 4.0: a bibliometric analysis”, AI and Ethics, 2. Doi: 10.1007/s43681-021-00132-6 Mansour-Ichrakieh, L. ve Zeaiter, H. (2019) “The role of geopolitical risks on the Turkish economy opportunity or threat”, The North American Journal of Economics and Finance, 50(9):101000, doi: 10.1016/j.najef.2019.101000. Moghrabi, I.A.R.; Bhat, S.A.; Szczuko, P.; AlKhaled, R.A.; Dar, M.A. (2023). “Digital Transformation and Its Influence on Sustainable Manufacturing and Business Practices”, Sustainability, 15, 3010. https://doi.org/10.3390/su15043010 Mohajan, H. K. (2019). “The First Industrial Revolution: Creation of a New Global Human Era”, Journal of Social Sciences and Humanities, 5(4), 377-387. OECD (2022). Business Insights on Emerging Markets 2022, OECD Emerging Markets Network, Paris: OECD Development Centre, http://www.oecd.org/dev/oecdemnet.htm OECD (2020). Strengthening the Role of Private Finance in Infrastructure Development in Eastern Partner Countries, Paris: OECD Publishing. http://www.oecd.org/eurasia/competitivenessprogramme/eastern-partners/Strengthening-the-Role-of-Private-Finance-in-InfrastructureDevelopment-in-Eastern-Partner-Countries-EN.pdf Özdener, Ç., (2020). “The Impact of Innovation on Economic Development in Turkey”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(8) 94-110. Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 196 Türkiye Ekonomisinin Güncel Sorunları 2 Pan, G.; Seow, P. S.; Chan, C.; And L. ve Chu Y. (2015). “Analytics and Cybersecurity: The Shape of Things to Come”. Research Collection School of Accountancy, 1-94. Simon, J.; Gogolák, L.; Sárosi, J. ve Fürstner, I. (2023). “Augmented Reality Based Distant Maintenance Approach”, Actuators, 12, 302. https://doi.org/10.3390/act12070302 Tariq, U.; Ahmed, I.; Bashir, A.K.; Shaukat, K. A., (2023). “Critical Cybersecurity Analysis and Future Research Directions for the Internet of Things: A Comprehensive Review”. Sensors 2023, 23, 4117. https://doi.org/10.3390/s23084117 TBMM (2023). Endüstri 4.0: Kavramsal Çerçeve ve Ülke Uygulamaları. Ankara: TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları. TÜBİSAD (2020). Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi 2020. İstanbul: TÜBİSAD. TÜSİAD (2016). Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0: Gelişmekte Olan Ekonomi Perspektifi. İstanbul: TÜSİAD. Yang, F. ve Gu, S. (2021). “Industry 4.0, a revolution that requires technology and national strategies”, Complex Intell. Syst. 7, 1311–1325. https://doi.org/10.1007/s40747-020-00267-9 Yılmaz, N. (2020). “Endüstri 4.0 Bağlamında Akıllı Fabrika”, Endüstri 4.0 Perspektifinden İşletme Fonksiyonları ve Dijital Dönüşüm içinde (N. Yılmaz ve M. N. Salur, Ed.). (ss. 43-62). NEÜ Yayınları: Konya.