Kerkenes News 2016 - 2017

Kerkenes New s Haberleri 2 0 1 6 -2 0 1 7 kerkenesproject.org 2 Kerkenes Haberleri 2016-2017 Figure 1. The people and work at Kerkenes. Şekil 1. Kerkenes ekibi ve çalışmaları. Cover. Antler plaque with an image of a canine from within the inner room of the large columned building in Urban Block 8. Kapak. Kent Yapı Adası 8’de yer alan büyük, sütunlu binanın merkezi odasında bulunan, bir kurt ya da köpeğin betimlendiği boynuzdan yapılmış plaka. Kerkenes News 2016-2017 Kerkenes News 2016-2017 Participants / Katılımcılar 2016 2017 Dilara Akbal Burak Asiliskender Soran Avcıl Yasemin Aydoğdu Sevil Baltalı Tırpan Scott Branting Holly-Ann Carl Cerengül Çıkan Alana Douvros Melike Sena Erden Jesann Gonzalez Cruz Sarah R. Graff Bahar Hasırcı Feride Karakuzu Murat Barış Kaya Gizem Konca Dominique Langis-Barsetti Thomas Lee Joseph W. Lehner John Marston Summer Oxlade Yasemin Özarslan Paige Paulsen Victoria Priola Lucas Proctor Alexis Russell Noël Siver Fatma Uslu Ozan Ünver Ridvan Yiğit Nilüfer Yöney Burak Asiliskender Soran Avcıl Sevil Baltalı Tırpan Necip Becene Scott Branting Kibar Cesur Ben Claasz Coockson Hamdi Çakır Canan Çakırlar Oddens Justine Goupil-Barsetti Sarah R. Graff Jeffrey Hargett Tuna Kalaycı Enes Burak Karataş Franciscus Koolstra Christian Küchelmann Dominique Langis-Barsetti Thomas Lee Joseph W. Lehner John Marston Samuel Martin Yasemin Özarslan Paige Paulsen Lucas Proctor Alexis Russell Apostolos Sarris Noël Siver Muharrem Melih Utkan Hakkı Üncü Mehmet Sait Üzen Tomasz Wazny Bike Yazıcıoğlu-Santamaria Nilüfer Yöney Kerkenes Haberleri 2016-2017 Figure 2. Aerial view of the 2016 excavations. Şekil 2. 2016 kazılarının havadan görünümü. 3 Innovation has been a hallmark of the Kerkenes Project for the past twenty-five seasons. This spirit is in part a child of necessity. Effectively exploring the enormous late Iron Age city on top of Kerkenes Dağı, near Şahmuratlı village in the Sorgun region of Yozgat Province, has required the project to substantially rethink the scale and scope of traditional archaeological survey and excavation methodologies. However, an even larger reason behind this innovation has been the exceptional creativity of the researchers and the steadfast support of sponsors involved with the international collaboration that has always typified the Kerkenes Project. A mix of researchers and funding sources from across Turkey, the UK, the US, Canada, Germany, Australia, and elsewhere around the world, has led to a vibrant culture of innovation within the project. The innovations pioneered at Kerkenes have spread throughout projects in Turkey and around the world. With the issuance of the full excavation permit to the current team by the government of Turkey in advance of the 2016 season, the past two years have seen a renewal of this spirit of innovation. The work by our international team has laid the groundwork for new areas of innovation. You can find a great deal of this work in the pages that follow. New methods as well as new technologies are enabling the Kerkenes Project to delve ever deeper into an understanding of this important ancient city, dating from around 620 to 550 BC. In line with earlier discoveries, we are finding that this city was a center of innovation in its day. As always, we welcome interested partners to contact us about joining us in uncovering new discoveries about this city in the years of work that lie ahead. Yenilikçilik, başlangıcından bu yana 25 yıldır Kerkenes Projesi’nin en belirgin özelliği olmuştur. Bu yenilikçi ruh kısmen zorunluluklardan doğan bir sonuçtur. Öyle ki, Yozgat İli Sorgun İlçesi’nin Şahmuratlı Köyü yakınlarında, Kerkenes Dağı’nın tepesinde yer alan bu muazzam Geç Demir Çağı kentini etkin bir şekilde araştırmanın zorluğu, geleneksel arkeolojik araştırma ve kazı yöntemlerinin kapsam ve boyutlarının proje tarafından büyük ölçüde yeni baştan düşünülmesini gerektirmiştir. Ancak, bu yenilikçiliğin altında yatan etkenler esasen, projeye katkıda bulunan araştırmacıların sıra dışı yaratıcılığı ve Kerkenes Projesi’nin simgeleşmiş bir özelliği haline gelen uluslararası işbirliğinin yanı sıra proje sponsorlarının desteklerini kararlılıkla sürdürmüş olmalarıdır. Türkiye, İngiltere, ABD, Kanada, Almanya ve Avustralya başta olmak üzere dünyanın dört bir yanından gelen araştırmacılar ve finansman kaynaklarının proje kapsamında buluşması, burada canlı ve yenilikçi bir kültürün de doğmasını beraberinde getirmiştir. Kerkenes’te öncülük edilen yenilikler, Türkiye ve dünyadaki birçok projeye de yayılmıştır. 2016 çalışma sezonu başlamadan evvel Türkiye Cumhuriyeti hükümeti tarafından mevcut proje ekibine tam kazı izni verilmesiyle beraber, geçtiğimiz iki yılda bu yenilikçi ruh da yeniden canlandı. Uluslararası ekibimizin çalışmaları, farklı alanlarda gerçekleştirilmekte olan yeniliklere zemin hazırladı. İlerleyen sayfalarda, bu çalışmaların büyük bir kısmına dair ayrıntılı bilgiler bulacaksınız. Yeni araştırma yöntemlerinin yanı sıra yeni teknolojiler, yaklaşık olarak M.Ö. 620’den 550’ye dek yerleşilmiş olan bu önemli antik kenti Kerkenes Projesi’nin her geçen gün daha da derinlemesine keşfetmesine olanak tanıyor. Daha önceki araştırmalar sonucunda da görüldüğü gibi, bu kadim şehrin zamanında da yeniliklere ev sahipliği yapan bir merkez olduğu ortaya çıkıyor. Her zamanki gibi, önümüzdeki yıllarda projemize katılarak bu antik kentle ilgili yeni keşifler yapmamıza katkıda bulunmak isteyen ilgili kişi ve kurumları proje ile iletişime geçmeye davet ediyoruz. 4 Kerkenes Haberleri 2016-2017 Figure 3. Results of the 2016 electrical resistance survey (darker tone) in the central area of the city, next to previous years' work (lighter tone). The electrical resistance revealed a number of structures that were not apparent in the magnetometry survey. Şekil 3. Şehrin orta kesiminde 2016’da yürütülen elektriksel özdirenç yüzey araştırmasının sonuçları (koyu gri) ve önceki yıllarda araştırılan alanlar (açık gri). Manyetometri sonuçlarında görülmeyen bazı yapılar özdirenç yöntemiyle belirlenebilmiştir. Figure 4. Results of the 2017 electrical resistance survey. This year's work allowed us to connect the previously surveyed northern and central portions of the city (see fig. 5). Şekil 4. 2017 yılı elektriksel özdirenç araştırmasının sonuçları. Bu yılki çalışmalar sayesinde, şehrin önceki yıllarda araştırılan kuzey ve orta kesimlerinin planları birleştirilmiştir (bkz. Şek. 5). 5 Kerkenes News 2016-2017 GEOPHYSICAL SURVEY JEOFİZİK YÜZEY ARAŞTIRMASI The expansion of the electrical resistance survey, using electrical current to map the buried walls and structures of the ancient city without disturbing them, accelerated during 2016 and 2017. The early issuance of the research permit in both years allowed us to take full advantage of optimal soil conditions for the survey in late April through mid-June. The focus of the survey in 2016 was in the south-central portion of the city, which connected the area surveyed in 2015 with the large area in the central portion of the city surveyed in earlier years. The 64,400m² (6.44 ha) surveyed in 2016 also allowed the buildingby-building mapping of this area of the city, effectively joining the 2003 and 2010 excavation areas. This region is of particular interest since many of the structures were heavily burnt in the final destruction of the city, while others around them were spared. The recently proposed dissertation project by Dominique Langis-Barsetti at the University of Toronto will examine this and similar areas in more detail to understand how the city met its fiery end. In 2017 the team surveyed an additional 64,400m² in the north-central region of the city, connecting the previously surveyed regions in the northern and central areas of the city. In addition to the work within the Iron Age city, a 400m² test area was also surveyed on the later Byzantine Kale, an area of the site that has yet to Antik kentin toprak altında kalan duvarlarını ve yapılarını bozmadan, elektrik akımı kullanarak gerçekleştirilen elektriksel özdirenç yüzey araştırmaları, 2016 ve 2017 yıllarında hızlandırıldı. Her iki yılda da araştırma izninin erken verilmesi, toprak koşullarının bu yüzey araştırması tekniği için ideal olduğu nisan ayı sonundan haziran ayı ortasına kadar çalışmamıza olanak tanıdı. 2016 yılında yapılan ve kentin güney-orta kesiminde odaklanan elektriksel özdirenç araştırması, 2015 yılında incelenen alan ile daha önceki yıllarda incelenen kentin orta kısmındaki geniş alanın bağlantısını ortaya koydu. 2016 yılında yapılan araştırma sayesinde, 2003 ve 2010 kazı alanlarını birbirine bağlayacak biçimde konumlandırılmış olan 64.400 metrekarelik (6,44 hektar) bir alandaki yapılar tek tek haritalanarak, kent yerleşim planı ortaya çıkarıldı. Bu bölge özellikle ilgi çekicidir; çünkü bu alandaki yapıların çoğu şehrin yıkımı sırasında yoğun bir şekilde yanmış, alanın çevresindeki yapılar ise yangından etkilenmemiştir. Dominique Langis-Barsetti, Toronto Üniversitesi’nde kısa süre önce önerdiği tez projesinde, bu ve benzeri alanları detaylı olarak inceleyerek şehre son veren yangının niteliğini ve yayılımını anlamamızı sağlayacak. 2017 yılında ekibimiz, kentin kuzey ve orta bölgelerinde daha önce incelenen alanları birleştirecek şekilde konumlanmış, kentin kuzey-orta kesiminde yer alan 64.400 metrekarelik bir diğer alanı da elektriksel özdirenç yöntemi ile araştırdı. Demir Çağı kentindeki çalışmalara ilaveten, daha evvel hiç jeofizik yüzey araştırması yürütülmemiş olan geç dönem Bizans Kalesi’nde de, 2018 sezonunda genişletilmek üzere 400 metrekarelik bir test (a) (b) Figure 5. Progress map showing the 2016 and 2017 electrical resistance survey. Şekil 5. Elektriksel özdirenç araştırmalarının yıllık gelişimi kapsamında 2016 ve 2017 çalışma alanları. Figure 6. (a) Setting up the electrical resistance survey on the Byzantine Kale and (b) surveying at the Roman bath outside the village of Şahmuratlı. Şekil 6. (a) Bizans Kalesi’nde özdirenç araştırması için hazırlık. (b) Şahmuratlı Köyü yakınındaki Roma hamamının özdirenç yöntemiyle araştırılması. 6 Kerkenes Haberleri 2016-2017 TR29 TR40 TR41 TR31 TR33 10 m Figure 7. Extent of excavations at the end of the 2017 season. Investigations in 2016-2017 focused efforts on the bin space located around the northern half of the columned building (TR40) and contexts east of the building (TR31 and TR41). Şekil 7. 2017 kazı alanının sezon sonundaki durumu. 2016-2017 araştırmaları, sütunlu binanın kuzey yarısını çevreleyen kanal biçimli alanda (TR40) ve binanın doğusundaki mekanlarda (TR31 ve TR41) yoğunlaştı. see extensive geophysical survey, but which we plan to return to in the 2018 season. All this work was undertaken in partnership with the FORTH Institute of Mediterranean Studies, represented by both Apostolos Sarris and Tuna Kalaycı. We look forward to expanding upon this partnership in future seasons. Beyond the city walls, the project undertook additional resistance survey, both on behalf of the Yozgat Museum and in support of the Archaeological Mission in Uşaklı Höyük. In 2016, our team surveyed 6,400m² of a Roman period bath discovered near to the village of Şahmuratlı in support of emergency rescue excavations undertaken by the Yozgat Museum. In 2017, our team surveyed 2,400m² along the southern side of the high mound at Uşaklı Höyük. Both efforts continue a long-standing tradition of the Kerkenes Project providing expertise and equipment in support of colleagues in Yozgat and across Turkey. EXCAVATION The primary focus of excavation in both 2016 and 2017 continued to be the large-scale, long-term investigation of Urban Block 8. Located in the northern region of Kerkenes, this urban block is ca. 6,000m² in size and is one of ca. 750 urban blocks that form the structure of the city. By the end of 2017, the Kerkenes Project has excavated 1,500m² of Urban Block 8. These excavations are poised to provide critical data on the use of different types of buildings and outside spaces within the urban block by the inhabitants and their households, offering our first glimpse into how one of these urban blocks functioned in the broader social organization of the city. This information further permits us to better interpret the widespread geophysical survey data collected by the project and to discover patterns in the use of urban space that will guide future years of excavations. The value of this work and its potential for offering ideas to modern cities planners was recognized by the US National Science Foundation in their award of a major three-year grant to help support this research. Within Urban Block 8, work continued in both 2016 and 2017 on clearing the floors within the large 25m x 20m columned building and a narrow bin-like area just outside of the eastern, western, and northern walls of the structure. Constructed in-between terrace walls and columned building, the bin area likely served primarily as a channel to keep runoff water away from the building’s stone foundations. Sections of the plastered floor inside the large building were found preserved following the fiery destruction and collapse of the largely wooden superstructure of the building. Only a few artifacts were found on the floors, evidence perhaps of the inhabitants keeping it tidy, but extensive soil sampling should reveal more information on the types of activities that once took place upon them. Among the finds from the large inner room of the building were a 3cm x 3.5cm antler plaque with a carved figure of a canine and a more fragmentary 8cm x 4cm ivory plaque with three incised fantastic beasts including a sphinx. Meanwhile, the bin yielded many more artifacts, including large broken vessels with lead pot menders; animal bones including worked astragali; copper alloys and iron; carbonized wood; inlays of amber, antler, and bone; and dozens of finished ivory and bone objects. Among the more notable objects found were: Kerkenes News 2016-2017 7 alanı araştırıldı. Tüm bu çalışmalar, Apostolos Sarris ve Tuna Kalaycı tarafından temsil edilen FORTH Akdeniz Çalışmaları Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülmüştür. Gelecek sezonlarda bu ortaklığı ilerletmeyi heyecanla bekliyoruz. Şehir surlarının ötesinde, projemiz hem Yozgat Müzesi adına hem de Uşaklı Höyük’teki arkeolojik kazıları desteklemek amacıyla elektriksel özdirenç araştırmaları yürüttü. 2016 yılında ekip, Şahmuratlı Köyü yakınlarında bulunan bir Roma Dönemi hamamının Yozgat Müzesi tarafından üstlenilen acil kurtarma kazılarına destek olarak 6400 metrekarelik bir alanı araştırdı. 2017 yılında ise ekip, Uşaklı Höyüğün güney etekleri boyunca 2400 metrekarelik bir alanı özdirenç yöntemiyle araştırdı. Her iki çalışma da, Kerkenes Projesi’nin uzun zamandır gelenekselleşmiş olarak, Yozgat ve Türkiye'deki meslektaşlarımıza uzmanlık ve ekipman sağlayarak verdiği desteğin birer örneğidir. KAZI ÇALIŞMALARI 2016 ve 2017 yıllarında yapılan kazı çalışmalarının temel odağı Kent Yapı Adası 8’in büyük ölçekli ve uzun vadeli araştırılması olarak devam etti. Kerkenes’in kuzey kesiminde yer alan ve yaklaşık 6000 metrekarelik bir alanı kaplayan bu yapı adası, kent yerleşiminin yaklaşık 750 yapı adasından biridir. 2017 yılı sonu itibariyle Kerkenes Projesi Kent Yapı Adası 8’in 1500 metrekarelik bir alanını kazmış bulunuyor. Bu kazıların amacı, tek bir yapı adasında yaşayanların ve ailelerin, farklı bina tiplerini ve açık alanları ne amaçlarla kullanmış olduklarına dair önemli veriler elde etmek ve bu sayede yapı adalarının kentin geniş anlamdaki sosyal örgütlenmesi içindeki yerini değerlendirme olanağı edinmek. Aynı zamanda, bu alanın kazılarından elde edilen bilgiler, proje tarafından toplanan geniş ölçekli jeofizik araştırma verilerinin daha iyi yorumlanmasına ve kentsel alan kullanımındaki kalıpları keşfetmemize yardımcı olarak, gelecek yıllarda sürdürülecek kazı çalışmalarına rehberlik edecek. Bu çalışmanın değeri ve modern şehir planlamacılarına fikir sunma potansiyeli, ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) tarafından anlaşılmış ve projemize bu araştırmayı üç yıl boyunca destekleyecek olan büyük bir araştırma fonu verilmiştir. 2016 ve 2017 yıllarında Kent Yapı Adası 8 kapsamında yürütülen kazılarda, 25m x 20m boyutlarındaki büyük, sütunlu binanın taban dolguları temizlendi ve bu yapının doğu, batı ve kuzey duvarlarını takip ederek hemen dışına inşa edilmiş olan dar ve derin mekan araştırıldı. Teras duvarları ve sütunlu bina arasında inşa edilen bu ara mekan, büyük olasılıkla biriken yağmur ve sel akıntılarını binanın taş temellerinden uzak tutmak için bir kanal olarak kullanılmıştı. Büyük ölçüde ahşap kullanılarak inşa edilmiş olan sütunlu yapının yangınla tahribatı ve çöküşünden sonra, molozun altında kalan tabanın sıvasının çeşitli kesimlerde korunmuş olduğunu gördük. Yapının tüm mekanlarının tabanları üzerinde çok az sayıda eser bulunması, belki de mekanların temiz ve düzenli tutulduğunu düşündürmekte. Ancak kapsamlı ve sistematik olarak topladığımız toprak örneklerinin analizi, bu mekanların ne tür faaliyetler için kullanıldığı hakkında daha detaylı bilgiler verecek. Binanın geniş iç odasından elde edilen buluntular arasında, üzerinde oyularak biçimlendirilmiş bir köpek/kurt betimi bulunan 3cm x 3,5cm büyüklüğünde boynuzdan yapılmış bir plaka ile parçalanmış biçimde ele geçen, 8cm x 4cm boyutlarında ve üzerinde kazıma tekniği ile betimlenmiş, biri sfenks olmak üzere üç mitolojik yaratığın yer aldığı bir fildişi plaka bulunuyor. Diğer taraftan, binayı çevreleyen dar mekanın içinde daha çok buluntuya rastlandı: kırılmış ve kurşun parçaları kullanılarak tamir edilmiş büyük depolama kapları; aralarında işlenmiş aşık kemikleri (astragali) de bulunan hayvan kemikleri; çeşitli bakır alaşımları ve demirden parçalar; kömürleşmiş ahşap parçalar; kehribar, boynuz ve kemikten yapılmış kakmalar; ve onlarca işlenmiş fildişi ve Figure 8. North-facing aerial view of excavations in Urban Blocks 20 (bottom) and 8 (top) during the 2017 season. Şekil 8. Kent Yapı Adası 20 (önde) ve 8’in (arkada) 2017 sezonunda kuzey yönünde havadan görünümü. Figure 9. Stone pavement in TR31 and TR41. Şekil 9. TR31 ve TR41’deki taş kaplama taban. Figure 10. Excavator taking photos with a Samsung Gear 360 camera for the daily photogrammetric model of the trench. Şekil 10. Açmanın günlük fotogrametrik modeli için Samsung Gear 360 kamera ile fotoğraf çeken ekip üyesi. 8 Kerkenes Haberleri 2016-2017 Figure 11. Collecting soil samples from the bin context north of the columned building during the 2016 season. Şekil 11. 2016 sezonunda sütunlu binanın kuzeyindeki kanal biçimli ara mekandan toplanan toprak analiz örnekleri. Figure 12. Sampling the soil directly above the floor surfaces in TR40. Şekil 12. TR40 açmasındaki taban üstü toprağının analiz için örneklenmesi. miniature ivory bolsters with silver alloy pins, portions of several ivory plaques including one with a winged fantastic beast and at least one with a floral design, ivory discs with compass drawn circular designs, and a portion of an ivory bowl with squared areas for inlays around the edge. The ivory discs together with the worked astragali have parallels with a cache found in the Temple of Artemis at Ephesus, one of the seven wonders of the ancient world. Interior and exterior spaces to the north and east of the large building were also excavated and extensively soil sampled by the project in 2016 and 2017. Within the northernmost room of a two-roomed building directly to the east of the large building, the team found two large grinding stones as well as pottery and metal elements of the building’s superstructure. This room is located down the staircase from a likely kitchen area, and the grinding stones could be evidence of one of the distributed locations where the ancient inhabitants of this urban block were undertaking food preparation. In addition to excavations in Urban Block 8, the project excavated an additional trench in Urban Block 20, not far to the south. From the resistance survey data the team noticed that Urban Block 20 appeared to have a much more haphazard arrangement than was visible in the data for Urban Block 8, suggesting a less formalized construction plan during the time it was inhabited. Excavations in urban blocks other than Urban Block 8, utilizing the same excavation and soil sampling methodology will help the team to identify functional differences that might accompany this different sort of planning. Supporting these excavations, the Kerkenes Project uses photogrammetry, compiling a 3D model of the excavation areas and the buildings within them from multiple overlapping Kerkenes News 2016-2017 kemik nesne. Buluntular arasında daha dikkat çekici nesneler de yer alıyor: fildişinden minyatür payanda biçimli ve gümüş alaşımlı bir iğneye sahip eserler; kanatlı bir mitolojik yaratığın ve en azından bir bitkisel desenin betimlendiği fildişi plakalara ait parçalar; pergelle çizilmiş dairesel desenler içeren fildişi diskler; ve kenarlarında kakmalar için kare alanlar oyulmuş olan fildişi bir kaseye ait parça. Fildişinden yapılmış disk biçimli objelerin ve işlenmiş aşık kemiklerinin çok benzer örneklerine, antik dünyanın yedi harikasından biri olan Efes Artemis Tapınağı’nda bulunan bir toplu buluntu grubu içinde de rastlanmış olması ilgi çekici. 2016 ve 2017 yıllarında, büyük binanın kuzey ve doğusundaki iç ve dış mekanları da kazmaya ve sistematik olarak toprak analiz örnekleri toplamaya başladık. Büyük binanın hemen doğusunda yer alan iki odalı yapının en kuzeyindeki odada, ekibimiz iki büyük öğütme taşının yanı sıra çanak çömlek ve binanın üstyapısına ait olan metal parçalar da buldu. Bu oda, olası bir mutfak olarak değerlendirdiğimiz alanın merdivenlerinin hemen aşağısında yer alır. Ele geçen öğütme taşları da göz önünde bulundurulduğunda, bu alanın, yapı adasının çeşitli kesimlerine dağılmış olarak karşımıza çıkan yemek hazırlama işlevine sahip birimlerden biri olarak kullanıldığı düşünülebilir. Proje ekibi, Kent Yapı Adası 8’deki kazılara ek olarak, bu yapı adasının hemen güneyinde yer alan Kent Yapı Adası 20’de de kazı çalışmalarına başladı. Elektriksel özdirenç yüzey araştırmalarının ortaya koyduğu verilerden görüldüğü kadarıyla, Kent Yapı Adası 8’deki düzenli yapılaşmanın aksine, Kent Yapı Adası 20’deki yerleşim düzeni oldukça gelişigüzeldir. Dolayısıyla, Kent Yapı Adası 8 dışındaki yapı adalarında da aynı kazı ve toprak örnekleme metodolojisini kullanarak yürüteceğimiz çalışmalar, mimari planlardaki farklılıkların yanı sıra bu alanların işlevsel farklılıklarını da belgeleme ve tanımlamamıza olanak sağlayacak. Kerkenes Projesi, kazı çalışmalarında kaydedilen bilgileri her yıl sistematik olarak fotogrametrik belgeleme yöntemi ile de desteklemektedir. Her kazı sezonu sonunda, kazılan açmaların ve açmalarda ortaya çıkarılan yapıların son hali, her açıdan çekilen ve birbiriyle örtüşen çok sayıda fotoğraftan derlenen 9 Figure 13. 2016 excavations of the bin context revealed excellent preservation of carbonized timber beams, large shattered storage vessels, and animal bones. Şekil 13. 2016 kazılarında, kanal biçimli ara mekanda mükemmel biçimde korunmuş kömürleşmiş ahşap kirişler, büyük depolama kaplarına ait parçalar ve hayvan kemikleri bulundu. Kerkenes Haberleri 2016-2017 10 (a) (b) (c) (d) 5 cm Figure 14. Carved ivory, antler, and animal bone artifacts from TR40. (a) An ivory plaque with depictions of a sphinx, a quadruped, and a griffon. (b) A square openwork ivory plaque of a winged creature framed in a guilloche border. (c) An antler plaque with a canine figure. (d) Three decorated ivory discs and two worked astragali. Şekil 14. TR40 açmasında bulunan fildişi, geyik boynuzu ve hayvan kemiklerinden yapılmış eserler: (a) Bir sfenks, dört ayaklı bir hayvan ve bir grifonun betimlendiği fildişi plaka. (b) Kafes-oyma tekniğiyle şekillendirilmiş kanatlı bir yaratığın betimlendiği, kenarları burma motifi ile bezenmiş, kare biçimli fildişi eser. (c) Kurt/köpek betimli boynuzdan yapılmış plaka. (d) Üç adet fildişi disk ve iki adet işlenmiş aşık kemiği. Kerkenes News 2016-2017 11 (a) (c) (b) (e) (d) (f) (g) (i) (h) (j) Figure 15. Examples of worked antler, ivory, amber, and wood from TR40. (a) Eight, five, and six petalled rosettes made from antler. (b) Ivory bowl with spaces for square inlays. (c) Fragment of an ivory plaque with floral decorations. (d) Ivory palmette plaque. (e) Fragment of a carved ivory plaque with geometric and floral motifs. (f) Ivory bolster with perforated tenon found with silver alloy pin. (g) Ivory square beveled frame. (h) Ivory band decorated with diagonal incisions and regular perforations. (i) Amber inlays. (j) Carbonized wood with carved decoration and a single perforation. Şekil 15. TR40’ta bulunan geyik boynuzu, fildişi, kehribar ve ahşap eserler: (a) Boynuzdan yapılmış sekiz, beş ve altı yapraklı rozetler. (b) Kare biçimli kakmalar için oyuklarla çevrili fildişi kase. (c) Bitkisel motifli fildişi plaka parçası. (d) Palmet biçimli fildişi plaka. (e) Bitkisel ve geometrik desenli fildişi plaka. (f) Zıvanasındaki delikte gümüş alaşımından iğnesi ile birlikte bulunan, fildişinden payanda biçimli eser. (g) Fildişinden eğimli kare biçimli çerçeve. (h) Çapraz kesme desenli, düzgün aralıklarla delinmiş fildişi bant. (i) Kehribar kakma parçaları. (j) Oyma desenlerle bezeli, delikli kömürleşmiş ahşap parça. 12 Kerkenes Haberleri 2016-2017 Figure 16. Clearing the Cappadocia Gate of vegetation with students from Abdullah Gül University for photogrammetric modeling. Şekil 16. Kapadokya Kapısı duvarlarındaki yabani otlar, fotogrametrik modelleme öncesinde Abdullah Gül Üniversitesi’nden öğrencilerle birlikte temizleniyor. photographs, as a primary means of recording the final state of every excavation trench each season. In 2017, the use of inexpensive Samsung Gear 360 cameras allowed the team to expand this recording process. We now are able to produce multiple 3D models each day of each trench as work progresses, effectively replacing staples of archaeological practice like end of day photographs. This innovation is transforming collaboration between project team members after excavation hours and providing a more complete record of what was discovered during the day. Figure 17. Laying down geotextile over excavated architecture in Urban Block 20. Şekil 17. Kent Yapı Adası 20 kazılarında bulunan mimari kalıntılar jeotekstil ile örtülüyor. Figure 18. Architecture students from Abdullah Gül University assisted by craftsmen from Şahmuratlı village repaired stone wall reconstructions from the 2010 excavations. Şekil 18. Abdullah Gül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğrencileri, 2010 kazılarında bulunan ve restore edilen mimari kalıntıları Şahmuratlı Köyü’nden taş ustaları ile beraber onardılar. CONSERVATION AND SITE MANAGEMENT The conservation of material culture is an important part of any archaeology project, and at the Kerkenes Project this includes employing both traditional and innovative means of conservation, monitoring, and maintenance. The Cappadocia Gate presents particularly difficult preservation issues. Originally, the gate’s rubble-filled granite walls incorporated a series of wooden beams providing support and leveling for the courses of the structure. In the final fiery destruction of the city, the wooden beams were all burned away, leaving no support for the weight of the massive stones. In 2010 and 2011, approved restoration was undertaken within the Cappadocia Gate, some of which incorporated the work of traditional stonemasons as part of the restoration team. In some places, this included tearing down the walls stone-by-stone, inserting new wooden beams, and then restoring the original stones within the walls, though this could not be undertaken in large stretches of the high standing walls without significant risk of collapse. Since the project returned to the site in 2014, annual maintenance of the gate has been renewed, including replacing small stones holding the larger stones in place and removing weeds. In addition, the Kerkenes Project has used drone-based photogrammetry to assemble an annual 3D model of the gate. This is allowing the project, in collaboration with architects from Abdullah Gül University, to compare the 3D models year-by-year and to monitor small shifts in the stones that Kerkenes News 2016-2017 13 Figure 19. Digital model of the Cappadocia Gate showing spatial movement of stones between 2016 and 2017. Şekil 19. Kapadokya Kapısı duvarlarındaki taşların 2016 ve 2017 yılları arasındaki hareketini belgeleyen dijital model. üç boyutlu modeller biçiminde sanal ortamda yeniden canlandırılmaktadır. 2017 yılında, çok pahalı olmayan Samsung Gear 360 kameralar kullanmaya başlayan ekibimiz, bu kayıt yöntemini kazı çalışmalarının sistematik bir işlemi haline getirdi. Artık, her bir açmada yürütülen günlük çalışmaları, kazılarda geleneksel olarak kullanılan gün sonu durum fotoğrafları yerine kullandığımız bu belgeleme yöntemi sayesinde iş gününün sonunda 3D modeller üretebilecek şekilde fotoğraflayabiliyoruz. Bu yenilik, gün içinde keşfedilenlerin daha eksiksiz kaydını sağlamanın yanı sıra, her gün arazi çalışması bittikten sonra farklı açmalarda çalışan ekip üyeleri arasındaki bilgi alışverişini de kolaylaştırmakta. ONARIM VE KORUMA ÇALIŞMALARI Maddi kültür kalıntılarının konservasyonu, yani onarımı ve korunması, tüm arkeolojik kazı projelerinin önemli bir parçasıdır. Kerkenes Projesi'nde konservasyon, hem geleneksel hem de yenilikçi onarım, koruma, gözetim ve bakım yöntemleri kullanılarak gerçekleştiriliyor. Özellikle Kapadokya Kapısı’nın korunması son derece zorlu bir iş. Kapının granit levhalarla kaplı duvarlarında, moloz dolgu taş sıraları arasında hem düz bir seviye belirlemek hem de yapıyı desteklemek amacıyla bir dizi ahşap kiriş kullanılmış. Şehre son veren yangın sonucunda ahşap kirişler yandığından, bu iri taşların ağırlığını taşıyacak hiçbir destek kalmamış bulunuyor. 2010 ve 2011 yıllarında bakanlığın onayıyla gerçekleştirilen restorasyon çalışması sırasında, restorasyon ekibinin taş ustaları tarafından Kapadokya Kapısı’nın hasar gören bölümleri geleneksel yollarla onarılmıştı. Bu çalışma kapsamında, duvarın bazı kesimlerindeki taşlar tek tek sökülüp yeni ahşap kirişler yerleştirildikten sonra duvarların orijinal taşları tekrar yerlerine yerleştirilmişti. Ancak bu çalışma, duvarın yüksek kesimlerinde büyük bir çökme riski bulunduğundan kısıtlı ölçüde uygulanabilmişti. Projenin 2014 yılında ören yerinde çalışmaya geri dönmesinden sonra, kapı yapısının yıllık bakımı tekrar ele alınmış ve daha büyük taşları yerinde tutan küçük dolgu taşları yenilenerek taşlar arasında büyüyen yabani otlar temizlenmişti. Buna ek olarak, Kerkenes Projesi, uzaktan kumandalı uçaklardan (drone) yararlanarak fotogrametrik yöntemle kapının yıllık 3D modellerini oluşturmaya başladı. Her yıl üretilen bu 3D modeller, projemizin yapı taşlarında yıldan yıla oluşan ince oynamaları karşılaştırmasına Figure 20. Repairing signs for visitors. Şekil 20. Ziyaretçiler için işaret levhaları yenileniyor. Figure 21. Augmented reality development by the DATCH project seeks to aid digital in situ recording. Şekil 21. DATCH projesi kapsamında geliştirilen artırılmış gerçeklik cihazları arazide dijital kayıt yapılmasını sağlıyor. Kerkenes Haberleri 2016-2017 14 (b) (c) (a) (d) (e) Figure 22. (a) Wet sieving soil from important contexts in TR40. (b) Ben Claasz Coockson drawing a large vessel. (c) Conservator Soran Avcil carefully extracting a large piece of carbonized wood block-lifted from TR40. (d) Ceramicist Sarah R. Graff and conservator Noël Siver analyzing ceramics. (e) Samuel Martin developing 3D scanning methods for finds using an Artec Spider. Şekil 22. (a) TR40 açmasının birincil bağlamlarından alınan toprak örneklerinin ıslak eleme analizi. (b) Ben Claasz Coockson büyük bir çömleğin teknik çizimini yaparken. (c) Konservatör Soran Avcıl, TR40’tan toprak blok halinde kaldırılan büyük bir odun kömürü parçasını titizce kazarak çıkarıyor. (d) Seramik uzmanı Sarah R. Graff ve konservatör Noël Silver çanak çömlekleri analiz ederken. (e) Samuel Martin, Artec Spider cihazı kullanarak eserler için 3D tarama yöntemi geliştirirken. might eventually lead to significant preservation issues. With this annual data, future restoration projects should be able to find ways to overcome the serious difficulties created in the destruction of the city just over 2,500 years ago. In addition to the major annual work in the Cappadocia Gate, the team is undertaking smaller scale projects in various areas that we have excavated. In the active excavation areas, the team uses a layer of geotextile and clean soil to protect exposed floor surfaces from the weather on top of the mountain. Stone walls in the excavation area are rebuilt with one or two courses of new stone to both cap and consolidate the existing walls. The annual maintenance of these walls offers opportunities for collaboration and learning between university students and villagers from Şahmuratlı that have been building stone field walls using traditional techniques for decades. Between the excavation areas the team is also working on renewing aging or damaged signage and developing new signs which will be installed in coming years to highlight natural and cultural aspects of Kerkenes Dağı. We are always actively seeking partners to assist in this important work of preserving and maintaining this important and yet challenging site. One such new partner is the US National Endowment for the Humanities (NEH), which has just awarded a Digital Humanities Advancement grant for the DATCH Project at the University of Central Florida, of which the Kerkenes Project is a part. This award will allow Kerkenes to play a pioneering role in developing open source software for augmented reality devices, enabling them to be used in the field for digital recording and overlay of existing datasets. 15 Kerkenes News 2016-2017 (a) (d) (e) (b) (c) ve bu sayede uzun vadede önemli koruma sorunlarına yol açabilecek değişimleri Abdullah Gül Üniversitesi’nden mimarlarla işbirliği içinde gözlemlemesine olanak tanıyor. Her yıl toplanan bu veriler sayesinde, ilerleyen yıllarda sürdüreceğimiz restorasyon çalışmaları kapsamında, şehrin yaklaşık 2500 yıl önce meydana gelen yıkımından kaynaklanan ciddi zorlukların üstesinden gelmenin yollarını bulabileceğiz. Kapadokya Kapısı’ndaki yıllık çalışmalara ek olarak, ekibimiz kentin kazılarla ortaya çıkardığımız çeşitli alanlarında da daha küçük ölçekli onarım ve koruma projeleri yürütüyor. Aktif olarak çalışılan kazı alanlarında ortaya çıkardığımız tabanları jeotekstil ve temiz toprak tabakası ile örterek bu dağlık kesimdeki hava koşullarına karşı korumaya alıyoruz. Kazı alanlarında bulunan taş duvarların üzerine bir ya da iki sıra taş dizerek hem mevcut taş temelleri sağlamlaştırıyor hem de üstlerini kaplamak suretiyle hava koşullarına karşı korumaya alıyoruz. Bu duvarların yıllık bakımı, yıllar boyunca geleneksel yöntemler kullanarak bu dağlık arazide taş duvarlar inşa etmiş olan Şahmuratlı köylüleri ile üniversite öğrencileri arasında işbirliği ve öğrenme fırsatları da sunuyor. Aynı zamanda ekip, ören yerinin çeşitli yerlerine dağılmış olarak yerleştirilmiş olan ve Kerkenes Dağ’ın doğal ve kültürel yönlerini vurgulayan, hasar görmüş bilgi levhalarını yeniliyor ve ileriki yıllarda yerleştirilecek yeni levhalar üzerinde çalışıyor. Ekip, bu son derece önemli ve bir o kadar da zorlu sit alanını korumak ve bakımını sürdürmek için sürekli ve aktif olarak projeyle işbirliği içinde çalışacak kurumsal ortaklar aramaktadır. Yakın zamanda böylesine kurumsal bir destek, ABD Ulusal Beşeri Bilimler Vakfı (NEH) tarafından sağlandı. Kerkenes Projesi’nin de bir parçası olduğu Central Florida Üniversitesi’ne ait DATCH Projesi’ne NEH’in Sayısal Beşeri Gelişim fonundan bir ödenek hibe edildi. Bu ödül, Kerkenes Projesi’nin artırılmış gerçeklik cihazları için açık kaynaklı yazılım geliştirmede öncü bir rol oynamasına izin verecek ve bu uygulamaların arazide dijital kayıt yapılmasına ve mevcut veri setlerinin bindirmeli kullanımına olanak sağlayacak. (f) Figure 23. (a) Francis Koostra and Christian Küchelmann analyzing the zooarchaeological assemblage. (b) Students hard at work cleaning animal bones. (c) Yasemin Aydoğdu wrapping carbonized wood retrieved from TR40. (d) The Stone Depot building now serves as a space for artefact analysis as well as material storage. (e) Archaeological stone organized and packed for long-term storage with newly constructed shelving space. (f) A new metallurgical microscope brings high-magnification capabilities to our lab. Şekil 23. (a) Francis Koostra ve Christian Küchelmann zooarkeolojik buluntuları incelerken. (b) Hayvan kemiği buluntularını özenle temizleyen öğrenciler. (c) Yasemin Aydoğdu TR40’ta bulunan odun kömürü kalıntılarını sarmalıyor. (d) Yeniden düzenlenen Taş Deposu binası eserlerin analizi ve depolanması için kullanılıyor. (e) Uzun süreliğine depolanmak üzere paketlenen taş buluntular için kurulan yeni raf sistemi. (f) Laboratuvarımızın yüksek hassasiyetli analiz kapasitesini arttıran yeniliklerden biri de metal mikroskopu. 16 FACILITIES AND OUTREACH Throughout the 2016-2017 seasons, the team has been actively involved in improving the facilities and infrastructure that is necessary to support this innovative research. Financial partners have played a critical role in these ongoing efforts. The Yozgat Governor’s office, the Sorgun Regional Governor’s office, and Metin Kayhan, the Sorgun Administrative Director, have all been extremely supportive in providing yearly repairs to the roads leading up to the site and in facilitating work within the excavation compound. Generous financial support from project sponsors over these years has allowed the team to make necessary repairs and improvements to existing buildings, including installing a large rainwater barrel to minimize the project’s impact on the village’s limited water supplies. In 2017, we were also able, with donors’ support, to build a new garage to provide additional storage and workspace areas while also keeping the project tractor safe during the winter. This is part of a larger effort by the team to reorganize and rehouse equipment and archaeological materials to allow a more effective use of space by project specialists and team members. We have also installed new equipment in these work areas for conservation and the scientific analysis of excavated materials. These enhanced facilities have also supported the project’s growing outreach initiatives. The project has actively engaged with local schoolchildren in the nearby city of Sorgun at both the elementary and middle school levels. Activities undertaken include lectures about Kerkenes in English and Turkish as well as participation in local science fairs at the schools. We also worked with the Kültür 2000 Koleji in Istanbul to use Kerkenes as a high school class research project for the year. This included hosting a group of the students and faculty at the University of Central Florida in Orlando and coordinating with them on a subsequent visit to the site. At the university level, 2017 saw the start of a geophysical field school at Kerkenes setup through the University of Central Florida. This is a natural continuation of the years of geophysical and geospatial training of Turkish and foreign students that has been a hallmark of the Kerkenes Project since its inception. None of these endeavors would be possible, however, without the generous financial support of the project’s ongoing sponsors. Kerkenes Haberleri 2016-2017 KAZI EVİ TESİSİ ALTYAPI ÇALIŞMALARI VE KAMUSAL GİRİŞİMLER 2016-2017sezonlarıboyunca,ekipbuyenilikçiaraştırmayı desteklemek için gerekli olan tesis ve altyapıyı geliştirmek yönünde önemli çalışmalar yürüttü. Kuşkusuz, finansal destekçilerimiz süregiden bu çalışmaların yürütülebilmesinde son derece önemli bir rol oynuyor. Yozgat Valiliği, Sorgun Kaymakamlığı ve Sorgun İlçe Özel İdare Müdürü Metin Kayhan, ören yerine çıkan yolların yıllık onarımının tamamlanması ve kazı evi tesisindeki iyileştirme çalışmalarının yürütülmesi için desteklerini esirgemediler. Proje sponsorlarının bu yıllar zarfında sağladığı mali destek, projenin köyün sınırlı su kaynakları üzerindeki etkisini en aza indirmek için büyük bir yağmur suyu varilinin yerleştirilmesi de dahil olmak üzere, mevcut binalara gerekli onarımların ve iyileştirmelerin yapılmasına olanak sağladı. 2017 yılında sponsorların desteğiyle, kış aylarında proje traktörünün güvenliğini sağlayacak olan ve aynı zamanda ek depolama ve çalışma alanlarına da sahip olan yeni bir garaj inşa edildi. Bu yeni inşaat, proje uzmanları ve ekip üyelerinin çalışma alanlarını etkin bir biçimde genişletmek amacıyla, kazı evi tesisinde barındırılan ekipman ve arkeolojik malzemelerin depolanma alanlarının yeniden düzenlenmesini içeren kapsamlı çalışmanın bir parçasıdır. Ayrıca bu yıl, kazılarda elde edilen arkeolojik buluntuların onarım, koruma ve bilimsel analizi için edindiğimiz yeni ekipmanları da çalışma odalarına yerleştirdik. Kazı evi tesislerindeki bu yenilikler, projenin gelişmekte olan kamusal girişimlerini de kolaylaştırdı. Bir süredir, yakınımızdaki Sorgun İlçesi’nde ilkokul ve ortaokul öğrencilerine yönelik çalışmalar yürütmekteyiz. Kerkenes’le ilgili İngilizce ve Türkçe sunumların yanı sıra, okullarda düzenlenen bilim şenliği günleri kapsamında yaptığımız tanıtımlar da yürüttüğümüz etkinlikler arasında. Geçen yıl ayrıca, İstanbul'daki Kültür 2000 Koleji Lisesi öğrencileriyle de bir çalışma yürüttük. Öğrenciler bir sınıf projesi olarak okul yılı boyunca Kerkenes üzerine araştırma yaptıktan sonra, bir grup öğrenci ve öğretmeni Orlando'daki Central Florida Üniversitesi'nde misafir ettik ve Kerkenes Dağ’a düzenledikleri geziyi koordine ettik. Eğitim alanında 2017 yılında başlattığımız bir diğer girişim ise, Central Florida Üniversitesi aracılığıyla Kerkenes ören yerinde üniversite öğrencileri için düzenlenen jeofizik yüzey araştırması arazi okuludur. Bu son girişim, kurulduğu günden bu yana yıllardır Kerkenes Projesi’nin ayırt edici bir özelliği olan, arazi çalışması süresince Türk ve yabancı öğrencilere sağlanan jeofizik ve jeo-uzamsal yöntemler konusundaki eğitimin doğal bir uzantısı niteliğindedir. Ancak, bu girişimlerin hiçbiri, projenin sponsorlarının devam eden cömert mali desteği olmadan mümkün olamazdı. Figure 24. (a) Newly installed and sheltered rain collection barrel helps the project conserve water for our flotation system. (b) Construction of our new garage added 125m2 of equipment storage and shelter for the project's vehicles. (c) Repairing the roof of the Erdoğan Akdağ building. (d) Water delivery from the Sorgun municipality replenished our supplies during the dry 2017 season. (e) Local students presenting on Kerkenes at the Yavuz Selim Middle School science fair in 2017. (f) Director Scott Branting presenting the Kerkenes Project to a group of students at the Mehmet Akif Ersoy Middle School in 2017. (g) UCF undergraduate student Jeffrey Hargett observing and learning from Apostolos Sarris during the first year of the geophysical field school in 2017. (h) One of several lectures that took place at the dig house during the 2017 season. Şekil 24. (a) Yeni kurulan yağmur suyu toplama birimi yüzdürme aparatı için köy şebekesinden alınan su miktarını önemli derecede azaltmaktadır. (b) Yeni garaj malzeme deposuna 125 metre kare daha eklemiş ve projede kullanılan araçlar için bir korunak sağlamıştır. (c) Erdoğan Akdağ Binası'nın çatısı tamir edilirken. (d) Kurak geçen 2017 yılında Sorgun Belediyesi tarafından su sağlanmıştır. (e) Yavuz Selim okulu öğrencileri 2017 yılı bilim fuarında Kerkenes üzerine bir proje hazırlamışlardır. (f) Scott Branting Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu öğrencilerine Kerkenes Projesi hakkında bir sunum yapmıştır. (g) UCF öğrencisi Jeffrey Hargett jeofizik yaz okulunda Apostolos Sarris gözetiminde çalışmalarda bulunmuştur. (h) 2017 sezonunda kazı evinde verilen birçok dersten biri. 17 Kerkenes News 2016-2017 (a) (b) (c) (e) (g) (d) (f) (h) 18 Kerkenes Haberleri 2016-2017 KERKENES PROJECT / KERKENES PROJESİ Director / Kazı Başkanı Scott Branting Department of Anthropology Howard Philips Hall Room 309 University of Central Florida 4000 Central Florida Blvd. Orlando, FL 32816-1361, USA email: scott.branting@ucf.edu Tel: +1 407 823 4962 Co-Director / Kazı-Eş Başkanı Joseph W. Lehner Department of Archaeology University of Sydney email: joseph.lehner@sydney.edu.au Figure 25. The Kale and city wall as seen from west of Kerkenes Dağı. Şekil 25. Kale ve şehir duvarlarının Kerkenes Dağı’nın batısından görünümü. Associate Director / Yardımcı Başkan Sevil Baltalı Tırpan İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü Fen-Edebiyat Fakültesi İstanbul Teknik Üniversitesi Maslak 34469, İstanbul, Türkiye email: sbaltali@itu.edu.tr Assistant Directors / Yardımcı Başkanlar Dominique Langis-Barsetti University of Toronto, Canada Tuna Kalaycı Istituto per i beni archeologici e monumentali (CNR-IBAM), Italia Yasemin Özarslan Koç Üniversitesi, Türkiye Senior Researchers / Uzman Araştırmacılar Nilüfer Yöney Abdullah Gül Üniversitesi, Türkiye Burak Asiliskender Abdullah Gül Üniversitesi, Türkiye John (Mac) Marston Boston University, USA Sarah R. Graff Arizona State University, USA Lucas Proctor University of Connecticut, USA Noël Siver Freelance conservator, USA Soran Avcıl Freelance conservator, Türkiye Tomasz Wazny University of Arizona, USA Canan Çakırlar Oddens Groningen University, Netherlands Kerkenes House / Kerkenes Kazı Evi Şahmuratlı Köyü P.O. Box 23, Sorgun, Yozgat, Turkey Tel: 0 354 421 5154 (local) +90 354 421 5154 (international) Kerkenes Guard / Kerkenes Bekçisi Mehmet Erciyas Tel: 0 354 421 5056 0 538 263 3678 Figure 26. The site map overlying a digital elevation model from the GPS survey. Şekil 26. GPS yüzey araştırması verisiyle üretilen dijital yükseklik modeli üzerindeki alan haritası. Yozgat Museum / Yozgat Müzesi İstanbulluoğlu Mahallesi Müze Caddesi No. 3 Yozgat, Türkiye Tel: 0 354 212 1494 Kerkenes News 2016-2017 19 ACKNOWLEDGEMENTS TEŞEKKÜRLER The project is grateful to the General Director and the staff of the General Directorate of Cultural Assets and Museums. Work in 2016-2017 was undertaken under an excavation permit issued to Scott Branting prior to the 2016 season. This work has been facilitated and supported by Director Hasan K. Şenyurt and all of the staff of the Yozgat Museum. We are especially grateful to Bahar Hasırcı and Necip Becene, both from the Yozgat Museum, who served as Ministry representatives in 2016 and 2017 respectively. In addition, the Yozgat Governors Kemal Yurtnaç andAbdulkadir Yazıcı, the Sorgun District Governors Dr. Mustafa Altınpınar and Ali Arslantaş, the Sorgun Mayor Ahmet Şimşek, the Şahmuratlı Mayor Turan Baştürk, and the Sorgun Administrative Director Metin Kayhan all generously facilitated and supported the work of the project. A special thank you is due to the village of Şahmuratlı and the Kerkenes Guard Mehmet Erciyas for graciously hosting the team. Finally, the project would not exist but for the work of its dedicated team members and sponsors in both seasons. Projemiz, T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü’ne ve Genel Müdürlük çalışanlarına teşekkürlerini sunar. 2016 ve 2017 sezonlarındaki çalışmalar, 2016’dan evvel Scott Branting’e verilmiş olan kazı izni çerçevesinde yürütülmüştür. Çalışmalar, Yozgat Müzesi Müdürü Hasan K. Şenyurt tarafından desteklenmiş ve tüm müze çalışanlarının değerli katkıları sayesinde gerçekleşebilmiştir. Özellikle, 2016 ve 2017’de projemize Bakanlık Temsilcisi olarak katılan Yozgat Müzesi’nden Bahar Hasırcı ve Necip Becene’ye minnettarız. Ayrıca, projenin çalışmalarını cömertçe destekleyen Yozgat Valisi Kemal Yurtnaç ve yine Yozgat Valisi Abdulkadir Yazıcı, Sorgun Kaymakamı Dr. Mustafa Altınpınar ve yine Sorgun Kaymakamı Ali Arslantaş, Sorgun Belediye Başkanı Ahmet Şimşek, Şahmuratlı Muhtarı Turan Baştürk ve Sorgun İlçe Özel İdare Müdürü Metin Kayhan’a teşekkürü borç biliriz. Şahmuratlı Köyü sakinleri ve Kerkenes Bekçisi Mehmet Erciyas’a misafirperverlikleri için en içten teşekkürlerimizi sunarız. Son olarak belirtmek isteriz ki, Kerkenes Projesi’nin sürekliliğini bu iki sezon boyunca canı gönülden çalışan ekip üyelerimizin çabalarına ve projemizi kararlılıkla desteklemeye devam eden sponsorlarımızın desteğine borçluyuz. Kerkenes The very large Iron Age city located on the high ridge of Kerkenes Dağı in Yozgat Province of central Turkey was briefly the subject of archaeological investigations by the University of Chicago in the 1920s. In 1993, it was the focus of renewed excavations alongside geophysical and geospatial surveys, on-going archaeological work that has revolutionized our understanding of this important ancient city. The city was built and inhabited for a generation, in the late 7th and first half of the 6th centuries BC. It met a final fiery destruction and was abandoned, most likely as a result of the conflict between Cyrus the Great of the Persian Empire and King Croesus of the Lydian Empire in the 540s BC, a conflict that led to the destruction of cities across Anatolia such as Gordion and Sardis. The ancient name of the city is unknown, though it is likely that it can be equated with the city of Pteria mentioned briefly in ancient sources. The combination of precision excavations and the use of new technologies have typified the work of the Kerkenes Project over the past 25 years. Because of this, the project and the site have gained international recognition, and the project’s discoveries have significantly changed our understanding of this important historical period. This research has also contributed to our understanding of cities more broadly in the past, present, and future. None of this would have been possible without the Kerkenes Project sponsors and team members over the years. As we move forward we thank them for their ongoing generous support and always welcome new partners to join with us in the long-term investigations of the ancient city at Kerkenes Dağı. Türkiye’nin merkezinde, Yozgat İlinde, Kerkenes Dağı’ndaki yüksek sırtta yer alan geniş Demir Çağı kenti 1920’lerde Chicago Üniversitesi tarafından kısa bir süreliğine araştırılmıştır. 1993 yılında yeniden kazıların ve jeofizik yüzey araştırmalarının odağı haline gelmiştir. Devam eden arkeolojik çalışmalar bu önemli antik kenti anlamamızda devrim yaratmaktadır. Kent M.Ö. 7. yüzyıl sonundan 6. yüzyılın ilk yarısına kadar inşa ve iskan edilmiştir. Daha sonra şiddetli bir yıkımla karşılaşmış ve terkedilmiştir. Bu duruma Pers İmparatoru Kyros ve Lydia Kralı Karun arasında M.Ö. 540’larda geçen, Gordion ve Sardis gibi diğer Anadolu kentlerinin de yıkılmasına yol açan bir çatışma sebep olmuş olabilir. Kentin antik adı bilinmemektedir. Ancak antik kaynaklarda adı geçen Pteria kenti olabilir. Seçici kazılar ve yeni teknolojiler Kerkenes Projesi’nin son 25 yıldır simgesi haline gelmiştir. Bu sayede proje ve ören yeri uluslararası tanınırlık kazanmış ve keşiflerimiz Demir Çağı hakkındaki bilgilerimizi büyük oranda değiştirmiştir. Araştırmalarımız ayrıca geçmiş, günümüz ve gelecek kentleri anlamamıza katkı sağlamıştır. Bu çalışmaların hiçbiri Kerkenes Projesi’nin sponsorları ve ekip üyeleri olmadan gerçekleştirilemezdi. Kendilerine süregelen cömert desteklerinden dolayı teşekkür ederiz. Kerkenes Dağı’ndaki antik kentte gerçekleştireceğimiz uzun dönemli araştırmalarımıza her zaman yeni ortaklar bekleriz. View of Kerkenes Dağı and the village of Şahmuratlı from the east. Kerkenes Dağı ve Şahmuratlı Köyü’nün doğudan görünümü. KERKENES PROJECT / KERKENES PROJESİ Sponsors and collaborators / Sponsorlar ve destekçiler Donations can be channeled through / Bağışlarınız için 2016-2017 Kerkenes Project Department of Anthropology, University of Central Florida Tel: +1 407-823-2227 THE MEROPS FOUNDATION ANONYMOUS DONORS NATIONAL SCIENCE FOUNDATION İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DONATE Or donate online through the UCF Foundation Ya da UCF Vakfı aracılığıyla çevrimiçi bağış yapınız www.kerkenesproject.org ABDULLAH GÜL UNIVERSITY ABDULLAH GÜL ÜNİVERSİTESİ AMERICAN RESEARCH INSTITUTE IN TURKEY (ARIT), Ankara YOZGAT VALİLİĞİ YOZGAT MÜZESİ SORGUN KAYMAKAMLIĞI SORGUN BELEDİYESİ MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY ORTA DOĞU TEKNİK UNİVERSİTESİ PREVIOUS SPONSORS / ÖNCEKİ SPONSORLAR www.kerkenesproject.org/sponsors Authorship of the Kerkenes News is attributable to the directors and senior researchers of the Kerkenes Project as listed on page 18. Kerkenes Haberleri'nin yazarlığı Kerkenes Projesi'nin 18. sayfada sıralanmış olan yöneticileri ve kıdemli araştırmacılarına verilmiştir. Graphic Design / Grafik Tasarım: Dominique LANGIS-BARSETTI Translation / Çeviri: Bike YAZICIOĞLU-SANTAMARIA Copyright © Kerkenes Project - 2018 ISSN 1302-0749