Küreselleşme ve Bölgeselleşme İlişkisi

264 TOPLUM ve HEKiM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim 2009 • Cilt 24 • Sayı 4-5 DOSYA/DERLEME KÜRESlŞM VE BÖlGESŞM lIŞKS­ MERKEZIYETÇiLIKTEN ADEM-I MERKEZIYETÇlLlCE, ULUS DEVLETTEN ULUSÜSTÜ BIRLlKlERE VE BÖlGESŞMY ŞenayERAY* "Ulus devlet, büyük yaşm küçük yaşm sorunlart için çok küçük, sorunlan için çok büyük kalmtdır. " Daniel Beli 1. Girş idari ve yönetsel yapılnmr, tıpk politik ve ekonomik yapılr gibi dinamik yapılnmrd. Öyle ki, zamanla ve mekanla değişblck ve tarih içerisinde de değişm uğraybileck nitelikte beşri yapılnmrd. Tarih içerisinde var olan devletler niteliklerini değiştrm, güçleri belirli dönemlerde kendi merkezlerinde biriktirip kulanmış ve bazı dönemlerle ise belirli yapılnmr oluştrp merkezde tukları güçleri bu yapılr devrtmişl. Dünyaı bir küre gibi ekonomik, siyasal, kültürel, toplumsal açıdn sıkşma ve bir tek yer olarak algınms olarak tanıml "Küreslşm olgusuyla da var olan güç odağı ulusdevlet nitelğ değiştrm, kendisine değişn koşular göre değişk konumlar ve güç merkezleri yartmış (Aslanoğu, 1998). idari, siyasi ve belirleyen küreslşmni ekonomik güç değişmn *Arş. Gör., inönü Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü devlet üzerinde etkisi ulus-üstü kurlşa ve uls-atı kurlşa olarak ikili bir yapılnm ile gerçklşmit. Yani, siyasi ve idari merkez gücün üst kurumlara; bir kısm veya tamın da bir kısm alt yerel bölümlere devrtmiş. Nihayetinde günümüz dünya ölçeğind ulus-üstü Avrupa Birlğ, devltrası Kuzey Atlantik Paktı (NATO), Ulusarı Para Fonu (IMF) ve sınrla ötesi Yeşil Barış (Green Peace), Ulusarı Af Örgütü (Amnesty International) gibi yapılr oluşrken; aynı zamanda yerlşm hız kaznmış ve daha yerel idari, siyasi ve ekonomik güç odaklrı oluşmtr. Bu bağlmd yerlşmni önemli bir boyutu olan bölgesşm olgusu önemli bir yapılnm olarak kendi yerini edinmştr. Bu çalışm içerisinde küreslşm-bög özellikle Avrupa Birlğ tarfınd uygulanmakta olan "yeni bölgesşm" modeli bağlmınd ele alıncktr. Var olan bu ilşkn niteliklerini ve dinamiklerini inceleyebilmek kavrmı ve tarihsel için öncelikli olarak küreslşm bir süreç içerisinde oluşm incelenecektir. Küreslşm ve onun ulus-üstü güçleri yartmsı çalışmn ilk ayğın oluştrackı. ikinci bölümde ise küreslşmni yerel ile ilşks saptanmaya çalışck, yerel güçlerin oluşm üzerindeki etkisi olguarı arsındki ilşk, TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim irdelenecektir. Bir sonraki basamakta ise yerlşmni bir boyutu ve çalışmn asıl konusu olan bölgesşm olgusu incelemesine geçilecektir. Bölgesşm ile küreslşm ilşksn daha net bölgecilik kurabilmek için bölge, bölgesşm, kavrmlı üzerine bir literatür çalışms yapılcktr. iki kavram arsındki bağlntıy daha iyi anlayabilmek için küreslşmni izledğ tarihsel sürece bakıldğ gibi bölgesşmni de aynı dönemlerdeki hallerine göz atılckr. Tarihsel ilşk ortaya serildikten sonra son bölümde günümüzdeki küreslşm ve bölgesşm ilşks üçlü bir yapılnm olan ulus-devlet, uls-atı kurlşa ve ulus-üstü kurlşa bağlmınd incelenecektir. 2. Küreslşm ve Ulus-Üstü Güçleri "Küreslşm dönemlerinde sıkla literatürde yerini tarışl almıştr. yirminci yüzıln son gelen bir konu olarak Küreslşm kavrmı, değişk bakış açılrn sahip kişler için farklı anlamlara gelmektedir. Özetleyecek olursak, kimileri bu sürecin, dünya ekonomisinin, denetimden uzak olan küresel piyasa güçleri tarfınd düzenlenmesi ve bununla beraber tüm dünyada toplumsal haytın birçok alnı bu güçler tarfınd kontrol edilmesi olduğn söylerken; kimileri bu süreçte ulsarı sermayenin oldukça genişlm ve büymş olmasın rağmen küresel bir ekonomiye dönüşmeiğ ve bir düş dönemine girecğn belirtmektedir (Hirst, 1998). Bir grup için küreslşm, kültürel, siyasi, sosyal, ekonomik değrlin ve bu değrlin içsel haliğ ile şekilnm birimlerin ulus sınrlad çıkar, genişlyrk ulus-ötesi ortaklı ulaşmsı dünya geneline yaılmsdr . Bir başk anlamda ise; küreslşm, tarih içerisinde oluşm ulusal sınrla fiziksel ve ekonomik temelde yavş yavş yok olarak farklı yaşntılr yaklşm , farklı kültür ve inançlara yakınd temasa geçmeyi sağlyn arcısz, doğruan temasın kurldğ bir dünya düzeni olarak faklı toplumsal kabul edilir. Bu düzenin kurlması yapılr arsındki iletşm artımk ve yoğunlaştırmkd. Böylece küreslşm ideolojik ayrıml daylı olan kutplaşmrın da yok olmasın neden olabilecek bir süreçtir. Özellikle 2009 • Cilt 24 • Sayı küreslşmni soğuk 4-5 savş 265 sonraıd biçimde ortaya çıkmas da küreslşmni ön plana çıkmasnd kaynlıor diyebiliriz. Yani sermaye egmnliğ sınrda çıkp ulsarı serbest dolaşım ölçeğind teklşmsi ile ulus ötesi yaşm alnrı da birbiriyle doğruan temasa geçerek ciddi bir ikinci anlmı ulus dünya yaklşıp teklşmsidr. David Harvey'in "zaman ve mekan sıkşma" olarak adlnırğ küreslşm, günümüze has ve aslınd sadece bu dönemde oluşan bir olgu değilr (Harvey, 2003). Tarihselolarak küreslşm ticaretin büyük ölçüde artığ bir dönem ile varlık kazanmaya başlmıtr. Küreslşmyi üç dalga içerisinde inceleyecek olursak; ilk dalga; Batı Avrupa'da kaplı tarım ekonomisinden yani feodalizmden ticari kapitalizme geçiş aşmsıdr. Deniz ticaretinin gelişm ile başlyn birinci dalga küreslşmy, siyasi birim olarak feodal beylikler yerini ulus-devletlere bırak. Ekonomik temelde yaşn bu dönüşm ana nüvesi; gelişn ticaret ve güvenli bir pazar gereksinimidir. için daha geniş Yeni siyasal birim olan ulus-devletin gelişn ticari alarak onu koruma kapitalizmi güvence altın maksdı ile şekilndğ görüyoruz. Öyle ki; tek tip yaslrın çıkmas, bölgelere göre değişmyn vergilerin konulması, dil kültür homjenliğ sağlnmı ve hukuk güvenliğ sağlnmı aslınd ulusal pazar ölçeğind faaliyetlerin güvence altın alınms sağlmk amçlı politkardı. bu ilk dalgsı, ekonomik temelde Avrupa'da kurulan ulus devletlerin "sömürgecilik" ile dış politikalara egemen olma aşmsın içermektedir (Uygun, 2001). Küreslşmni doğan ikinci aşmsındki itici güç ise; Sanayi üretim tarzı ulsarı ticareti genişlt ve hızlandr, aynı zamanda yapısn da dönüştr. 1880'ler ile beraber kapitalizmde teklşm kendini göstermeye başldı ve sanyileşm için ulusal pazarlar yetersiz konuma gelmeye başldı. Ulusal pazrlın üzerinde daha geniş ve güvenilir pazar aryış ile sömürgecilik; emperyalizm biçimine dönüşmey başldı. Küreslşmni ikinci dalgsın oluştran bu Küreslşmni sanyileşmdr. 266 TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto süreçte, Avrupa'da sanayi devrimi sonucu karşıln ekonomik ve sosyal sorunlara çözüm olarak dış ilkeleri yerlşi (Uygun, 2001). politika dalgsı ise 20. yüzıl Üçüncü küreslşm sonundaki iletşm ve teknolojik gelişmr ve üretimin örgütlenmesi ile bağlntıdr (Uygun, 2001). Kapitalizmin 1910'Iere doğru sıkşma ile de doğruan ilintili olan bu dönüşm temeli, esnek üretime geçiş, hizmet sektörünün genişlms, iletşm ve bilşm teknolojisinin artmsı sonucu çoklu düzenği kurlması ile toplumsal yapı bir etkilşm ve siyasal yönetimin de dönüşme uğramsıd. Bu dönemdeki küreslşmni en önemli sonucu da ilk dalgada oluştrdğ ulus-devlet modelleri dönüştrmesi ve büyük ölçüde değişkl uğratmsıd. Bu durum özellikle uzak-yın, burası­ orası ve iç-dış algırn değişms, hareket kabiliyeti ve enformasyon naklinin artmsı ile doğruan ilgilidir (Bauman, 2006). Kelş'in de deiğ gibi "Küreslşm'ni dünyadaki asıl var olan gelişm ve anlmı, 1910'Ierin sonlarıd 2000 yılar kadar olgunaş bir sosyal süreç olarak kapitalizmin yeryüzünde tek geçerli sistem yapılms, kamunun etkisinin azlmsı ekonomi ve toplum yaşmındki ve piyasa güçlerini toplum yaşmın egemen kılnmasyd (Mengin, 2003). Üçüncü dalga, yani ile ulus-devletler kendi günümüzdeki küreslşmy içerisinde kendi ekonomilerini öz güçleri ve sınrla yönlendiremez hale gelmişrd . Gelişn teknoloji ve serbest dolaşım aynı ile beraber bilginin hızl zamanda ticaretin de bir o kadar serbestisini getirmş. Sonuçta, topraksal anlamda sınr tanımy bu ilşk düzenği, ülke ekonomilerini ulsarı finans piyaslrın bağıml hale gelmiştr. Ekonomik ortaklı ve bağımlk başlyn bu süreç beraberinde siyasi ve yönetsel politikalar birlkteğn dönüşmtr. Yani küreslşm kendisinin "ulus" temelinde sağldı birliktelikleri yetersiz bularak daha üst güvence ve garanti odaklrı kurmşt. Son tahlilde küreslşm bu sefer de yine kendini garanti ve güvence altın almak için "ulusüstü" güçlerini oluştrm. sermaye, küreslşmni de giderek hızlanms ile birlikte ulus-üstü siyasal birliklere gereksinim duymştr. Fakat Oktay Uygun, ulus-ötesi Ulusarı - Eylül Ekim 2009 • Cilt 24 • Sayı 4-5 ekonomik birlikteliklerin şimdlk küreslşm bağlmınd tam olarak siyasal birliklerini oluştramdığn bahsetmektedir (Uygun, 2001). Aynı zamanda kendisi, ekonomik blokaşmnı siyasal blokaşmy dönüşmesi bloklar için bir tehdit olarak görmektedir. Çünkü, ulsarı sermaye çıkarln siyasal birliklerini tıpk "ulus devlet" lerini kurdğ gibi - kurarak siyasal koruyabilecektir. Ve ekonomik gruplaın gruplara dönüşmesi de, ulus devletlerin rolünün azlmsın, ulus-üstü düzeyde demokratik meşruiyt olan yeni siyasal blokarın oluştrmaın neden olacktır. Ekonomik temelde oluşan birlikteliklerin siyasal alanda bir yönetsellikle ulus-üstü bir varlık kaznmsı aslınd sadece Avrupa Birlğ örnek olarak gösterilebilir. Bu nedenle, Avrupa Birlğ'n daha yakınd incelenmesi faydlı olacktır. Bir ulus-üstü aktör olarak Avrupa Birlğ'ne Birlğn, içinde bulunan ulus-devletlerin yetkilerini aşındrğ ve egemenlik alnrı darltmış olduğn görmekteyiz. Avrupa Birlğ içerisindeki devletlerin kendi rızaly yetki alnrı ve güçlerinin darlmış olması sadece üst bir birimin varlığ ile gerçklşmit. AB üyesi devletlerin liberal bir politika içerisinde gerçklştidğ politikalar da devletin küçülmesine, merkziytçlğn ve sosyal haklrın azlmsın neden olmaktdır. Küreslşm sürecinde ulus devletler, ekonomik temelde oluştrdkaı ekonomik bloklar sonucu varlık bulan ulus-üstü siyasal birimlere kendi yetkilerini devrederken, bir taraftan da daha alt düzeyde oluşan yerel yapılnmr da yetki aktrım yapmıştr. Çift tarflı olarak -alttan ve üstten- gücünü devreden ulus-devletler yeni küresel düzeydeki siyasal ve yönetsel aktörleri oluştrm. baktığmzd, Son olarak, terimsel çerçevede küreslşmy diyalektik bir durumla karşı karşıy kalıyoruz. Çünkü küreslşm bir taraftan dünyaı küçülmesine atıf bulunurken diğer taraftan bütün olarak bir dünya bilinci oluştrmakdı. Kendi yerliğn farklı üzerinden oluştrken, bir taraftan da farklı ulus-üstü birliklerle yok etmeye çalışmktdr. Her ne kadar ulus-üstü birliklerin ve yerel güçlerin farklı yok etme değil, yaştm baktığmzd, TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto üzerinden politika uygladığn doğruan temas ve uzlaşı kolay kurulabilmektedir. 3.Küreslşm ile ortaklı bilsek de, birbiri ile çok daha ve Yerlşm Yerel Aktörleri Küreslşmni - Eylül Ekim Ilişks: Teşvik Beli'in deiğ gibi "ulus için çok küçük, küçük yaşm sorunlaı için çok büyük" bir yer tumakydı (Giddens, 2004). Küreslşm, bir yönüyle sadece tüm bir dünya toplumu ve birlkteğn doğru bir yönelimdir. Küreslşmni ikinci yüzü de, ulus sorunlaı için çok büyük devletin küçük yaşm kaldığn daha yerel düzeyde birlikler oluştrma amçlı; yerlşmni önem kaznmsıdr. Yani dünyadaki değişm trendi içinde "yerlşm, küreslşmni yanıd, ona hizmet eden; aynı zamanda da bir sonuç olarak karşımz çıkyor. Küreslşm devlet, büyük yaşm çağınd, sorunlaı merkezi yönetimden yerel yönetimlere doğru yetki, görev ve kaynak aktrımn ifade ederek yerel yönetimlerin ulus-devlet bütünü içinde merkezi yönetime oranla güçlendirilmesidir. Aynı zamanda, merkezi yönetimin elinde bulunan ve bunları planlama, karar verme, kaynak oluştrma yürütme gibi yönetsel yetkilerin daha yerele, taşr kurlşaın, yerel yönetimlere, yarı özerk kurumlara, meslek kurlşaın, sivil toplum örgütlerine aktrılms olarak kabul görmektedir. yetki göçürümü, özerklştim, Yetki genişlğ, özelştirm ve sivleşm gibi kavramlar yerlşm teriminin çeşitl uygulama arçlıd. Var olan bu özellikleri ile yerlşm ile küreslşm arsındki ilşkn bir boyutu yerliğn küresel ile bütnleşmsidr. Yerel yönetimler yerlştim politkarı ile bir taraftan güçlendirilirken diğer taraftan buradan yerel güçlerin piyasa güçlerine transferi sağlnmktdır. Yerlşm, Ronald Robertson, küreslşm ile yerlşm arsındki bu birlkteğ, 'glokalizasyon' terimi ile incelmştr. Küresel ve yerelin birlikte hareket etiğn ve birbirinden beslndiğ anlatan RobertsonIa yerel kültürlerin çatışms ile göre küreslşm yeniden tanımlbir hale gelmektedir 2009 • Ci lt 24 • Sayı 4-5 267 (Robertson, 1999). Küresel düşnerk dışa açılmy, dünya ekonomisi ile bütnleşmyi ifade zamanda merkezi yönetim eden glokalizasyon, aynı kanlı ile ülke çapınd siyaseti ve ekonomiyi yönlendirme yerine yerel yönetimlerin, yerel güçlerin öne çıkmasn ve güçlenmesini ifade eder. Görüldğ gibi, yeni küresel sistem, kendisini yeniden üretecek yartıken bunu aktörlerinin de olan yerlşmsin formatlın, kavrmlın yaratarak oluştrmakdı. Yerel düzeyde oluşan bu birliklerin oluşm amçlrı; yönetişm -governance-, verimlilik, sürdürülebilir kalınm ve katılmc demokrasi esaınd oluşmaktdır. Ulus devletlerin çözülmesi üç kademede ele aldığmz; ulus-üstü birliklerin kurlması ve yetki ilk boyut olarak görmüştk. devrinin buraya yapılms ikinci boyutu, ulus devletlerin uygladıkr, devleti küçültmeye yönelik liberal politkarı ve üçüncü boyutu da ulus devlet düzeyindeki ekonomik, yönetsel ve siyasi güç birliklerinin yerele indirilmesi olarak sınflamştk. Ulus-üstü güçler, küreslşm ile varlıkn bulup, ulus-devletler düzeyindeki erkin bir kısmn kendi bünyelerinde toplarken, bir taraftan da daha yereldeki birimlerin güç kaznmlrı ve özerk bir biçimde yapılnmr destek vermişt. Özellikle küreslşm ve yerlşm arsındki birbirini besleyen bu diyalektik ilşk, artan yerinden yönetim anlyış ile "bölge" olgusu etrafınd toplanmaya başlmıtr. 4. Bir Yerel Yönetim Olarak Bölge; Bölge, Bölgecilik, Bölgesşm Bir yerel yönetim olarak "bölge yönetimleri"ni güvence altın alan ilke yerinden yönetim ilkesidir. Yerinden yönetim, merkezde toplanmış olan erkin dağıtlms anlmı taşımkdr. Merkezi yönetimin yetkilerini daha yerel düzeydeki birimlere kullanmak için vermesi yetki genişlğ kendi adın ilkesi ile yerine getirilmektedir. Mengilnin belirtğ üzere, yerinden yönetim dört basamaktan oluşmaktdır. ilk basamakta, yerinden yönetim yerel gelmektedir, yönetimlerin güçlendirilmesi anlmı ve "bölgecilik" ikinci basamakta ise "bölgesşm bulnmaktdır. Üçüncü basamakta Mengi; 268 TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim 2009 • Cilt 24 • Sayı 4-5 "federalizm"i belirtirken, dördüncü basamakta "ayrılkçn olduğn söylemektedir (Mengi, 2008). Bu yerinden yönetim basmklrınd hangisinin bir devlette uyglancğı, hem o ülkenin tarihsel ve kültürel yapıs hem de içinde bulndğ ülke birliktelikleri belirlemektedir. birim (Kara Yoları Gen. Müd., DSi., Bölge idare Mahkemesi)." Ve son kademede; "Fransa, Belçika, italya gibi kimi ülkelerde bir yerel yönetim kademesi" bulnmaktdır (Özel, 2003). Yerinden yönetimlerin ikinci basmğınd bulunan "bölgesşm, "bölge" ve "bölgecilik" küreslşm ile kendi varlığn oluştrm bir yönetim biçimidir. Ortak bir temelde varlık bulamayan "bölge"nin çok farklı yapılrd olmasınd dolayı, ortak bir tanıml bulnmasıd da güçlük çekilmştr . Bu bağlmd, devletler topluğ ve devlet içinde oluşan bölgeler olarak öncelikli bir ayrım yapacak olursak, devletler topluğnda bölge; birden çok devleti içine alan, benzer çıkarl güden, coğrafi, siyasal ve ekonomik yakınl temelinde işbrlğ amcı ile oluştrm birliklerdir diye tanımlbir. Devlet içerisindeki bölge ise coğrafi, ekonomik, yönetsel, etnik ve kültürel çerçevesinde ölçütlerdeki benzerlikler veya ortaklı oluştrm alt birimlerdir (Mengi, 2008). Ülkeler arsı oluştran her bir bölgenin ve devlet içerisinde oluştrm her bir alt birim olan bölge yönetimlerinden farklı olması ve farklı tanımlr, ortak bir hak ve yetki birlğn oluşmasın da 1998); Bir diğer bölge kategorizasyonda yapılmktdr. 1 . Kategori bölgeleri; a- bölge' 'doğal b- 'ekonomik bölge' c- 'toplumbilimsel bölge' d- 'yönetsel bölge' 2. Kategori bölgeleri; (yapayolarak biçimleri dikkate alınrk ayırdeil) a- bölge planmsı amcıyl ilgili oluştrma kurlşac bölgeler oluştrm b- devlet ile yerel yönetimler yönetsel bir basamak olarak oluştrm kalan bölgeler. arsınd 3. Kategori bölgeleri; (bölgenin özelliklerine göre ayrılmktd) a- devletin yetki genişlğ karınc birimleri, bölge örgütleri taşr b- bölge çapınd oluştrm (Fransa ve italya'daki gibi) englmiştr. yapısl oluştrdğ yerel yönetimler c- bir bölgesel özerklikten yararlanan, ayrı bir anayasaya sahip olan, yasama ve yargılm yetkileri bulunan bölgeler (Alman eyaletleri gibi) 4.1. Bölge oluştran konulara baktığmzd Bölge kavrmın kültürel, etnik ve dilsel özellikler, iklimsel ve topografik ortaklı, sanayi ya da kentsel gelişm, yönetsel birlikleri oluştrma ve birimler, ekonomik uzmanlık ulsarı ilşker alnrı görmekteyiz. Aynı zamanda kamu yönetimi literatürü içerisinde bölge dört kategoriye ayrılk tanımly çalışmtr. ilk kategori; "coğrafi ya da toplumsal (fiziksel veya kültürel) özellikleri açısnd bir bütün oluştran ve bu özellikleriyle kendisine bitşk olan başk yörelerden farklışn toprak parçsı". ikinci kademe; mülki "iller ile merkezi devlet yönetimi arsındki yönetim kademesi (örneği Olağnüst Hal Bölgesi gibi)". Üçüncü kademede; illerden daha geniş coğrafi birimler düzleminde eşgüdmlnsi gerekli kimi hizmetlerin yürtldğ coğrafi-yönetsl da üçlü bir Buna göre (Kelş, ayrımlşts üzerine bunlardan daha başk ayrıml ve tanımlr da mevcuttur. Bu ve çok gruplamın ve tanımlr üzerinde bir ortaklı olmasınd Denildğ üzere, var olan bölge birbirinden farklı olduğ için ve gruplanmsı da çelişk Bölge yapılmş kadar olması, kaynlmtdır. yapılnmr tanımlr farklı kavrmı yartmkdı. Yapısl ve mekansal özelliklerinden ziyade, yerinden yönetim çablrın sonucu olarak ortaya çıkan bölgesşmni nedenlerine bakacak olursak, Mengi bunu Conceiçao-Heldt'ten etkilenerek, üç temelde inceler. Bölgesşmni TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim 2009 • Cilt 24 • Sayı temel çıkş nedenlerinden birisi olarak; merkezle bölgeler arsındki uzlaşmıkrn çözülmesini görmektedir. ikinci varlık nedeni olarak; ulusal birlğn tehlikeye düşmesin ya da ayrılkç hareketlerin önlenmesini söylerken; üçüncü temel neden olarak, devletin ekonomik gelişm politkarı için yeniden yapılndrms belirtmşd (Mengi, 2008). baktığmzd 269 denilebilir. Her ne kadar temelinde etnik ve tarihsel ortaklı var denilse de küresel vakalara karşı ortak tutum da bölgeciğ besleyen bir kanldır. Bölgecilik söylemlerinde, çevreci akımlr, nükleer santral tesislerinin yapım gibi rahtsızlk da görülmektedir. Tabiki bölgecilikte yerel sorunlar çok önemlidir; ancak altta yatan en önemli neden olarak kaynaklanan bölgelerin yeni kimlik farklınd aryışl girmelerini gösterebiliriz (Kelş, 1998; Kelş, 1999). 4.2. Bölgecilik "Bölgecilik"e daha farklı bir 4-5 "bölgesşmdn anlmı olduğn görmekteyiz. yerinden yönetimin bir türü olarak, "bölge" düzeyinde oluşm yerel birimlere yetki aktrım, kaynak aktrım ile bu birimlerin güçlenmesini amaçlayan ve daha çok yönetsel bir nitelik taşırken, "bölgecilik" aynı tarihsel geçmiş sahip alan içerisinde, etnik ve kültreoaı temelinde belirnmş bölgenin merkeze karşı korunması ve hatta sadece bu kimliklerin pasif bir biçiminde korunmasıd ziyade bağımszlkrn kazndırm çabsı gütmektedir. Yerinden yönetim basmklrı içerisinde de "ayrılkç basmğın denk gelen bölgecilik, bir yerinden yönetim biçimi olarak görülmektedir. Mengi, bu iki yönetim biçiminin farklı olmasın rağmen birbirine dönüşmesi çok olası ve kolayduğn söylemektedir (Mengi, 2008). Öyle ki, bölgesel farklı giderme amçlı uyglanmsı planlanan politkası, halizırd, güçlü bir bir bölgesşm etnik ve kültürel kimlik mücadelesi yapıln bir bölgede uyglanırs, kimlik mücadelesini körükleyici bir etki yaparak bölgecilik hareketine dönüşebilr. Aynı şekild, bölgecilik hareketinin var olduğ bir vererek merkeze bölge de, yönetimde söz hakı bağlm politkası ile bölgesşmy dönüşebilr. Fakat denilğ gibi her an bir birine dönüşebilck kavrmldı bölgesşm ve bölgecilik. 4.3. Bölgesşm "Bölgesşm, Bölgecilik öz itbarı ile uls-atı çerçevesinde artan bir sonucu olarak refleksif bir tavırd. Küreslşmni getirisi olan bütnleşirc ve eşitlyc bir sürece karşı durşta alttan gelen kültür ve tarih ile beslenmektedir. Demokrasi söyleminde özellikle yer alan bölgecilik hareketleri, sol çevrelerde küreslşmy karşıt ortak bir düzlem de oluştry politkeşmn Bölgesşm olgusu ise, özellikle Avrupa Birlğ içerisinde büyük önem taşımkdr. Özellikle son yirmi beş yıldr Avrupa Birlğ için bölgesşm ve yerinden yönetim birçok sorun için kulanıbiec bir yöntem olarak görülmektedir. Bölgesşm yöntemleri ile Birlğn teşvik arçlı tam olarak kulanımş, akçal olanaklar sağlnmıştr. Birlik içerisinde ulus devletlerin ve bölgelerin işbrlğn gerçklştimsnd asıl amaç, yapıslork zayıf bölgelerin geliştrmsd ve bölgeler arsındki farklın ortadan kaldırms. Bölgeler arsınd yapılms öngörülen işbrlğ, ulus devlet sınrla aşmı Birlik düzeyinde şekilnmtr. Birlik ile bölgeler arsınd ortak bir kanal kurlmşt. Bölgeler Birlik arcılğ ile birbirleri arsınd işbrlğ kurup politikaya dahilomuş; Birlik, bölgeler arcılğ ile yeni kurumsal ve ekonomik yapısn şekilndrmt. Bu noktada, hem bölgelerin hem de Birlik'in ulus devletlere karşı olduğ savunlmktdır (Mengi, 2008). 5. Avrupa Birlğ'n Bölgesşm Politkarı Tarihsel bir perspektifle bölgesşmy bakarsak, ikinci Dünya Savşı'n kritik bir dönem olduğn görmekteyiz. Daha öncesinde 19. yüzılda ulus-devletler, "bölge"ye ulusal birlğ ve bütnlğ bozma tehlikesi nedeniyle sıcak bakmazken, ikinci Dünya Savşı'nd sonra bu bakış açısn değiştn görüyoruz (Kelş, 1998). Çünkü merkezden yönetim ilkelerine dayanan üniter devlet biçimleri ikinci Dünya Savşı'nd sonra bir dönüşm geçirmeye başlmıtr. Savş sonraıd bölgeler 270 TOPLUM ve HEKiM • Temmuz Ağusto kalınm ekseninde yeni işlevr yüklenmiştr. Üstte sıra, de belirtilen bu ekonomik nedenlerin yanı tarihsel, kültürel ve politik etkenler de bölgesşmni şekilnmsd rol oynamışlrd. Ekonomik olarak bölgeler arsındki kalınm farklın azltıp yok etme amcın yanı sıra, tarihsel ve sosyo-kültürel olarak ülkeler farklı kültür ve dil toplukarın ve bunları yoğun olarak yaşdıklr bölgelere bazı ayrıclk tanımşr. Ciddi bir dönüşm geçirmş olan bizim anlamdaki "bölgesşm ilk olarak Avrupa ülkelerinde kalınm literatürü içerisinde varlık bulmştr. 1950 ve 1960'ı yılard bölgesel kalınm politkarı merkezi devletler tarfınd yönetiliyor ve daha ziyade kavram ve yönetimde merkzilşyodu. Bölgesel politika temelolarak, devlet tarfınd yürütülmeye çalışn yerel firmalın teşviklrn dayanmakta idi. Uygulama alnı olarak da bir ülke içerisinde bir bölgeden başk bir bölgeye sanayi aktivitelerindeki farklığ bağlı kalmıştr. Uygulanan bu bölgesel kalınm politkası içerisinde genellikle, büyük firmalı kalınm bölgelerine yönlendirmek için uygun araç olarak yardıml ve bağışlr kulanımştr (Ertugal, 2005). Özellikle firmalar arsınd imalat sanayisi kalınm ve bölgesel politkarın motoru olarak kulandığmz görülmşt. 1960'lardan 1980'lere gelinirken, dünya çapınd değişn ekonomik yapı ve bunun idari/siyasi yansımlr bölgesşmni de değişmn neden olmuştr. Birçok Avrupa ülkesinde 1980'lerle beraber bölgesel politikalarda değişkl gidlmştr. "içsel Kalkınm Yaklşım" (Endogenous Development için artık başt rol Approach) bölge politkarı oynamaya başlmıtr. Öyle ki, bu yaklşım göre kurumsal kapasitenin kurlması bölgesel kalınm, ile elde edilen artan içsel politkanı bir ürünüdür aynı zamanda, yerel (Ertugal, 2005). Yeni yaklşım arzın artmsın, aşğıdn yukarı bir yöntem tercihine, bölgeye özgü özelliklere ve uzun dönem politik hareketlere daynmktır. Bölgesşm literatürü içerisinde 1980'lerle beraber yaşn bu dönüşm "Yeni Bölgesşm" kavrmı altınd incelenmektedir (Ertugal, 2004). Ekonomik temelde kalınm politkarınd dönüşmle - Eylül Ekim 2009 • Cilt 24 • Sayı 4-5 başlyn ve buna uygun yönetsel, siyasi ve ekonomik esasen zemini belirleyen "yeni bölgesşm" küreslşm güçlerine karşı verilen bir cevap ve onun bir sonucu olarak görülmektedir (Thomas, küreslşmni nüvelerini 2000). Ve bu bağlmd bünyesinde taşırken kendi kalınm modelini de oluştrmakdı. Beşri sermaye, yerel işletm kültürü, bilgi transfer ağı, sistem ve etmenlerin kaliteli üretimi ve bölgesel tecrübeden kaynaklanan bir eğitm tekniğ dayanan büyüme ve kalınm faktörleri "yeni bölgesşm" ile birlikte bölgesel kalınm içerğn belirlemektedir. Bunları yanı sıra devlet içerisinde ve devletler arsındki bölgesel kalınm faklığ ve bunları yok etme yeni bölgesciğn ana misyonunu oluştrmakdı. Yerliğn ön plana çıktğ bu dönüşme yerel ekonomi ve yerel kurumlar öncelikli aktörler olarak göze çarpar hale gelmişrd (Moulaert, 2003; Michalski, 2000; Amin, 1995). Ünlü Yeni Bölgesşmci diye adlnır Castells için bu noktada bölge; sonuç olarak ekonomik ve sosyal yaşmın temel bir basmğı olarak "bölgesşmi küresel ekonomi" kavrmı ile teknolojik-kültürel çağın ruhunu oluştrmakdı (Castells, 2005). 5.1.Yeni Ülkelerinde Gelişm Bölgesşmni Avrupa Avrupa ülkelerine baktığmzd, 1949 yılndaki Bonn Anaysı ile Almany'ı, Alman halkın nasyonal sosyalist sistemin merkziytçlğnd uzaklşm için federal bir devlet sistemini benimsdğ görüyoruz (Kelş, 1998). Üniter devlet biçimlerine sahip italya, ispanya ve Belçika gibi ülkelerde ise politik ve kültürel bölgesşmr yaşnmıtr (Nalbant, 1997). Bu ülkelerde oluşan bölgesşmyi politik bölgesşm olarak belirten Nalbant, politik bölgesşmni de bölgelere politik yetkiler aktrıl bunları anayasal düzeyde ayırc özelliklerinin teminat altın alınms olduğn söylemektedir. Fransa için ise Nalbant, Fransa'daki yapılnm daha farklı olmasın rağmen işlevs ve yönetsel bölgesşm aşmlrınd geçerek 1982 yası ile politik bir bölgesşmy sahip olduğn söylemektedir (Nalbant, 1997). ingiltere bakan ülkeler bile gibi yerinden yönetime soğuk birleşk bölge bürolaı oluştrm. Kelş, TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim ingiltere'deki iskoç ve Galler bölgelerine bakarken bölge meclisleriyle bu bölge statülerinin Fransız arsınd özel bir yapı ispanyol özerk toplukarı taşıdklrn belirtmektedir (Kelş, 1998). Devletleri oluştran halklardan bir bölümünün kimlik farklın öne sürerek yeni aryışl içine girmş oldukarın belirten Ruşen Kelş, Avrupa ülkelerini değrlnik, Bask bölgesindeki bağımszlk hareketlerini ve iskoç ulsçğn, bunlar arsınd en güçlüleri olarak görmüşt (Kelş, 1998). ispanya ve Belçika'ya baktığmzd, bölgesşm açısnd daha net hareketler gözlemleyebiliyoruz. ispanya'da 1978 yılnda "özerk topluluklar" oluştrm ki bu bölgeler aynı zamanda almakta idi. anayasadan hukuki daynğı Belçika'da federal devlet sistemi içerisinde bölgeler, federe birimler durumuna gelmiştr, bu birimler aynı zamanda geniş bir özerkliğ sahiptirler. Kelş bu iki ülke için, "Belçika bölgelerinde ve Katalonya'da da güçlü bir bağımszlk eğilmr olsa da bunları geleneksel anlamda ayrı bir devlet olmaktan çok, Avrupa'da ve kendi devlet sistemleri içerisinde yeni bir erk sistemi oluştrma amcı" güttüklerini söylerken aslınd ispanya ve Belçika'daki bu yönünden başrıl hareketlerin "bölgesşm çalışmr olduğn da belirtir (Kelş, 1998). 2009 • Cilt 24 • Sayı yapısl harcmlı tamlyıc yerini almsı) (Kumral, 2008). onları 1992 4-5 nitelikte olarak belirnmşt 271 olması, Maastricht Antlaşmsı da, süreci içerisinde, bölgelere önemli görevler veren diğer bir aşm olarak karşımz çıkar. Maastricht Antlaşmsı ile oluştran "Bölgeler Komitesi" sayesinde, uls-atı birimler, Birlik düzeyinde temsil edilmektedir, bölgesel ve yerel temsilcilerinden oluşan ve bir birimlerin seçilmş danışmlk görevi yapan Bölgeler Komitesi bir taraftan da hizmette halka yakınl ve yerellik ilkeleri (subsidiarity principle) temeline oturmakta idi. Her ne kadar Bölgeler Komitesi, Konsey ve Avrupa Komisyonu'nun uygun gördüğ konularda danışlck birim olsa da, karar alma yetkisi yoktur. yılndaki Avrupa'nı bütnleşmsi Avrupa "Yeni bölgesel politika hedeflerine ise, Komisyon'un bölgesel politika kapsmınd üç ana hedef belirdğn görmekteyiz. Bunlar; "kalınmd geri kalmış bölgelerdeki yapısl uyumu ve gelişmy teşvik etmek", "ekonomik ve sosyal dönüşm içerisinde olan bölgelerin desteklenerek karşıln yapısl güçlüklerin giderilmesi" ve "öğretim, eğitm ve istihdam politkarı ile sistemlerin modernizasyonu ve uymlaştırsn desteklemektir". Avrupa Birlğ'n bölgesşm konusunda etkinliklere baktığmzd, 1988'de Avrupa Bölgesşm Şartı Parlamentosu'nun kabul etiğ dikkatimizi çeker. Bunun içerisinde bölgeler, "coğrafi açıdn kendine yeterli ve nüfus, dil, kültür ve tarihsel gelenekler gibi ortak özelliklere sahip birimler olarak" tanımlyordu. Ayrıca 1988 yılnda Yapısl Fonlar'da bölgeler politkasın amçlrı doğrultsna değişkl gidlmştr. Bununla beraber bölgesel kalınm ana mekanizsı oluştran kurallar (kaynlrı coğrafi olarak ve da; Yoğunlaşm gerçekten ihtiyaç duyulan gruplaın yarı göz önünde bulundurularak yoğunlaşmsı), Programlama (uygun kalınm stratejilerine yönelik program oluştrması), Ortaklı (progamın Birlik, gerçklşmsi) ve ulusal devlet ve bölgeler arsınd Tamlyıck (yapısl fonları ulusal düzeydeki ve "bölgecilik" üzerinden teşvik ile oluştrdğ yönetim biçimleri birbirinden farklı ve çok değişk yapılnmr şeklind gerçklşmi olsa da, Birlik düzeyinde ortak bir politika oluştrmay çalışmktdr. Özellikle 1980'lerden sonra küreslşmni şu anki aşmsı ile birlikte yönetsel, politik ve ekonomik anlamda "bölgeler", "yeni bölgesşm" politkası ile birlikte ana belirleyicileri oluştrmay başlmıtr. Yerel sesi doğruan dile getirebilen bölgeler, farklın temsili ve kimlikleri yaştbilme konusunda ana araçlardan birisidir. Fakat diğer taraftan, karşıl olarak birbirleri ile arcısz temasa geçebildikleri için farklın daha aza inmesini de sağlmktdır. Ulus-devletler ve ulus-üstü birlikler tarfınd misyonları artmsın yönelik uygulanan politikalar da "bölgeler"in gelecekte Dünya politkasın ve ekonomisini 5.2. yaptığ Bölgesşm"ni KurumsalOlarak Avrupa Birlğ'nde Gelişm Birlğ baktığmzd "Bölgesşm küreslşmni yerliğ 272 TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto en önemli aktör gruplaı şekilndrc destekler 6. olacğı savın Küreslşmni Bölgesşmi Üçlü Aktör Ilişks , 980'lerle beraber önem kazanmaya başlyn ye rel ve bölgesel yönetim birimlerinin varlık nedenleri ve işlevr; demokrasi, yönetimde verimlğn ve etkinlğ artmsı etrafınd belirlenmektedir. Daha önceki bölümlerde küreslşmni üçüncü dalgsın kendisinin da oluştrdğn yönetsel ve siyasi yapılrn belirtmşk. Bu bağlmd, küreslşmni halizırdk halinin kendi yapısl düzenlemesini uls-atı düzeyde "bölgesşm ile oluştrdğ söylenebilir. Mengi de bu noktada, küreslşmni son aşmsı için; yerel ve bölgesel birimlerin, yerel çeşitlk taşıyn türdeş olmayan yapılrn ve alt söylerken, yönetişm sistemlerin önemli olduğn (governance) kavrmı ile ifade edilen çok ortaklı yönetim biçiminin de bu aşmnı bir tamlyıcs olduğn belirtmektedir (Mengi, 2008). Mengi'nin belirtğ bu ortaklı yönetimin aktörlerini ise; devlet, yurtaşl, sivil toplum örgütleri, yerel ve bölgesel idi. Küreslşm, yönetim birimleri oluştrmak bölgesşm için uygun ortamı yartıken, bölgesşm de küreslşm için eş zamnlı olarak uygun ortamı yartmkdı. Yani, küreslşm ile birlikte hem ulusal ve hem de ulsarı bir düzlemde bölgesel yapılr oluşmtr. Bölgesşmni yeni yaklşım özünde, karar almyı daha alt teritoryal aşmlr bırak merkeziyetçilikten giderek uzaklşmyı öngörmektedir. Kısac, yeni bölgesciğn merkeziyetçi değil adem-i merkeziyetçi bir yapı sağlmştırdn söyleyebiliriz. Mengi de bölgesşmni, merkezi yönetim karşısnd yerel ve bölgesel birimlerin yönetsel anlamda güç kazndılr için bir adem-i merkzilş biçimi olduğn söylemektedir (Mengi, 1998). Küreslşmni bulmaktdır. teşvik yerel diyalektik ve oluşm, içinde de vücut Küreslşmni bir taraftan yereli etmesi ön görülürken bir diğer taraftan da bölgesşm varlığ 2009 • Cilt 24 • Sayı üzerine giderek farklın 4-5 onları için de geçerlidir. Öyle ki; bölgeler bir taraftan küreslşmni en önemli arcı olarak eylemde bulunurken, diğer taraftan küreslşmy karşıt yerliğ ve çeşitlğ korumaya çalışn bir faktör olarak karşımz çıkabilyor. tekiplşrms durmaı. benzer biçimde - Eylül Ekim diyalektğ, bölgesşm Avrupa Birlğn üçlü aktör yapısndki (ulusdevlet, ulus-üstü yapıs; uls-atı birimler ve bölgeler) değişkl eski güç odaklrın bir dönüşm göstermektedir. Diğer iki aktör, ara kademe olarak da tanımlybiecğz ulus-devleti bir kenara doğruan politika oluştrp iterek kendi arlınd uygulama aşmsın gelmişrd. Öyle ki, ara aktör olan devletler çevre, tarım gibi birçok alanda Ulus devletlerin, zamanla aradan çıkartlmd. küreslşmy ayak uydurmak için kendi elleriyle önünü açtıklr yerel aktörler şimd ana aktörü devre dış bırakmy çalışmktdr. Kelş Avrupa'daki bölgelerin Birlik ile ilşksne bakarken, Avrupalın kimlik oluştrma süreçlerinde öncelikle yerel düzeyden etkilendiklerini, siyasal ve kültürel kimliklerinin esas olarak kentler, kasabalar ve bölgelerle özdeşlmi olduğn gözler önüne serer (Kelş, 1998). Buradan hareketle, Avrupa'nı bütnleşmsi idealinin, yani ulus-üstü bir Birlik gücünün devletler düzeyinden değil, yerel ve bölgesel yönetimlerin serbestçe seçilmş temsilcileri yardıml oluşacğın belirtir. Bir grup düşnre göre, yerel yani bölgeler Birlik düzeyinde gelecekte devletten daha güçlü bir konuma gelecektir. Fakat bu bakış açıs bölgesşmy dair tarışm getiren düşnrlei bir kısmna aittir. Diğer bir görüş ise, yeni bölgesşmni önemli olduğn kabul etmekle beraber, merkezi yönetim güçlerinin, yani devletlerin, bu ilşk içerisinde ve bölgesel ekonomik kalınm politkasınd kilit rol oynadıklr söylemektedirler. Postliberalizm ve küresel yapı içerisinde düşneck olursak, yeni devlet yapılrn kendi elleri ile güç devri yaptığn görmekteyiz. Bu ise ikinci grupta duranlar için merkezi gücün yok olduğ anlmı gelmez, öyle ki bu grubun kilit, yönlendirici ve destekleyici bir birim olarak durması kendi varlığn pekiştrlms anlmı gelmektedir (Lovering, 1999; Colletis, 2001). TOPLUM ve HEKIM • Temmuz Ağusto - Eylül Ekim zamanda yeni bölgesşm ile birlikte yerel düzeyde karar verilmesi ve uyglanmsı düzeyine geçilmesi var olan ulus-devlet sınrla üzerinde bir değişml doğruan alkıdr. "Ulus" temelinde yapıln mücadelelerden de ister istemez bir ayrıklşm olabilmektedir Bu noktada Lovering, bölgenin açıklmsn yaparken, bölge yönetişm bölgesştirm bir yapı olduğn belirtmektedir. Yani, yeni yönetim anlyış yerinden yönetime geçtiğn bilmekle beraber, bunu da esas olarak bölgesel düzeyde şekilndğ anlatmak istemşr. Bu adım adım olan yetki devri ulus-devletler arsınd çizilen eski sınrla da değiştrmk. Lovering, çizerek, Castell'in bölgeyi özellikle bu konunun altın teknolojik-kültürel bir çağın gerği olarak görmesine ve aynı şekild bölgeyi yeni ekonomik organizasyon modelinin bir sonucu olarak görenlere itiraz ederek aslınd artan bölgesşmyi değişn ulus-devlet ajndsı temel bir sonucu olduğn söylemektedir (lovering, 1999). 2009 7. Sonuç değişm olgusu olan her alnı etkildğ gibi ulusdevletler üzerinde de iki yönlü bir etkide bulnmştr. Küreslşm anltıdğ gibi ulusdevletleri hem aşğıdn uls-atı güçler tarfınd hem de yukarıdn ulus-üstü güçler tarfınd etkilmşr. Yerlşm ve bunun bir boyutu olan yaşmın dünyası 273 bir taraftan dünyaı küçülmesine atıf bulunurken diğer taraftan bütün olarak bir dünya bilinci oluştrmakydı. Kendi yerliğn farklı üzerinden oluştrken, bir taraftan da farklı ulus-üstü birliklerle yok etmeye çalışmktyd. Özellikle küreslşm ve yerlşm arsındki birbirini besleyen bu diyalektik ilşk, artan ile "bölge" olgusu etrafınd yerinden yönetim anlyış toplanmışr. Bu çalışm içerisinde de küreslşmni yerlşm ilşks içerisinde bölgesşm olgusunu nasılorty çıkardğn ve bu süreç içerisinde oluşan yeni güç odak gruplaın birbiriyle etkilşmn Küreslşm, bakılmy çalışd. Küreslşm yerlşm diyalektik ilşkn net bir biçimde gözlendiğ bu süreç kendi yeni bölgesşm sürecini de yartmış. "Yeni Bölgesşm" kavrmı altınd incelmş olan bu süreç çalışm içerisinde irdelnmşt. Ekonomik temelde kalınm politkarınd dönüşmle başlyn ve buna uygun yönetsel, siyasi ve ekonomik zemini belirleyen "yeni bölgesşm" esasen küreslşm güçlerine karşı verilen bir cevap ve onun bir sonucu olarak değrlnimşt. Küreslşm, bölgesşm için uygun ortamı yartıken, bölgesşm de küreslşm için eş zamnlı olarak uygun ortamı arsındki farklı yartmış. Her ne kadar ulus-üstü birliklerin ve yerel güçlerin yok etme değil, yaştm üzerinden bilsek de, birbiri ile doğruan politika uygladığn temas ve uzlaşı ile ortaklın bölgeler düzeyinden çok daha kolay kurlabidğn görmekteyiz. Küreslşm ve bölgesşm arsındki ilşkn varlığ kabul edilmesine rağmen, nitelğ hakınd sosyal bilimciler arsınd bir oydaşm bulnmaktdır. Günümüz küreslşm, 4-5 bölgesşm olgusu, küreslşmni ulus-devlet üzerindeki etkisinin önemli bir boyutunu oluştr. Aynı Bölgesşmni oluşmnda öncelikli amaçlardan birisinin bölgeler arsındki kalınmş farklın giderebilmek olduğn belirtmşk. Bu bağlmd, zayıf bölgelerin geliştrms için ulusal devletler, bölgeler ve ulus-üstü birlik devreye girer. bu işbrlğnde bölgesel faklır Mengi ve Kelş giderebilmek amcı ile teşvik arçlınd yararlanmak için bölgesel ve yerel birimlerin yapcklrı işbrlğ ile ulus devletlerin sınrla aşınm olacktır der (Mengi, 2008; Kelş, 1998). Bu noktada Lovering, halizırdk bölgesşmni pratikteki yerinin, ulusal düzeydeki "hayali cemaatler"den, bölgesel düzeyde bir "hayali rekabet üniteleri"ne dönüştğ söyler (lovering, 1999). • Cilt 24 • Sayı ile Küreslşmni bölgesşm biçimi, merkeziyetçilikten adem-i merkziytçlğ geçişn devletler ve ulus-üstü birlikler ile ilşks ve hepsinin bölgelere dair politkarı görüldğ gibi tekli bir yapı içerisinde belirlenememektedir. Bütün bunları da temelinde küreslşm olgusunun varlıks gerği içerdğ diyalektğ görmekteyiz. Kendisine dünya üzerinde ekonomik bir entegrasyon sistemi çıkarmy çalışn ilşk 274 yılar, ve bir TOPLUM ve HEKiM • Temmuz Ağusto küreslşm için, gelecek düzeyde yeni üretim sürecinin özündeki "ağ sistemi"nin bölgeler esaınd şekilnp bir "bölgeler ağ sistemi"ne mi dönüşecği sorusunu cevaplamak için beklemektedir. şekild - Eylül Ekim Artımay Amin, A., Thrift, N. (1995). Globalization, Institutions, and Regional Development in Europe. Oxford: Oxford University Pres. R. A. (1998). Kent, Kimlik ve Bursa: Asa Yayınevi. Aslanoğu, Küreslşm. Bauman, Z. (2006). Küreslşm. Ayrınt Yayınlr Dergisi, 245 Mengi, A. (1998). Avrupa Harvey, D. (2003). istanbul: Metis Yayınlr. Modernliğ Mengi, A., Algan, N. (2003). Sorgulanıy. Hirst, P., Thompson, G. (1998). Ankara: Dost Kitabevi. Iktisadi Kalkınm Ulaşım tarihi 12 Bölgesel Politkası, 85dc8f96.pdf Kelş, Kelş, Çağdş Ruşen; Önsöz, Ankara: Siyasal Kitabevi. Michalski, A., Saraceno, E. (2000). Region in the Enlarged European Union. Working Paper, Budapest: Forward Studies Unit, European Commision Moulaert, F., Sekia, F. (2003). Territorial Innovation Models: A Critical Survey. Regional Studies, 37 (3), UK: Taylor & Francis Routledge. Nalbant, A. (1997). Üniter Devlet. istanbul: Yapı Kredi Yayınlr. Bölge, Bölge Yönetimleri Kavrmlı Üzerine. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 5(1): 97Bölgesşm, Durumu. 117 Küreslşm Robertson, R. (1999). web sayfı (2005). 2008, Avrupa Birlğ'n http://www.ikv.org.tr/pdfs/ R. (1998). Bölge Gerçği ve Avrupa, Yerel Yönetimler Dergisi, 7(2). Kelş, R. (1999). Avrupa'nı Bütnleşmsi Yerel Yönetimler. Ankara: TBD. ve Konrad A. Yayın. Küreslşm Bölgesel Sürdürülebilir Çağınd Özel, M. (2003). Avrupa Birlğ'nde Vakfı Aralık Yerlşm Gelişm. Sonuçları. Postmdernliğ Bölgeler Birlğ'nde Yerel Yönetimler. Ankara: imge Yayınclk. ve Ertugal, E. (2005). Strategies for Regional Development: Challenges Facing Turkey on the Road to EU Membership, Turkish Policy Quarterly, 4: 6386 Giddens, A. (2004). istanbul: Ayrınt Yayınlr. (1999). The Theory Led by Policy: Mengi, A. (2008). Yerinden Yönetim: Avrupa Bölgeler Ulus Devlete Karşı Mı?, Mülkiye Birlğ'nde Karşısnd Ertugal, E. lo (2004). Regions and European Integration: Prospects for Regional Governance in Turkey, Second Pan-European Conference, Standing Group on EU Politics, Italy. J. The Inadequancies of the 'New Reagionalism' (1IIustrated from the case of Wales). International Journal of Urban and Regional Reseach, 23: 379-95 . Colletis-Wahl, K., Pecqueur, B. (2001). Territories, Development and Specific Resources: What Analytical Framework?, Regional Studies, 6: 449-59 4-5 08/02: 7 Ulaşım tarihi 14 Aralık 2008, http:// iibf.ege.edu.tr/economics/papers/wp08-02.pdf istanbul: Castells, M. (2005). Enformasyon çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Birinci CiltAğ Toplumunun yükseliğ. istanbul: istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınlr. • Sayı Yönelik Politikalar. Ege University Working Papers in Economics 2008, Working Paper No: Lovering, KAYNAKLAR • Cilt 24 Kumral, N. (2008). Bölgesel Rekabet Gücünü oluştran ulsarı 2009 ve Vakfı Küreslşm, Toplum ve Küresel Kültür. Ankara: Bilim ve Sanat Kuramı Yayınlr. Thomas, K. (2000). Creating Regional Cultures of Innovation? The Regional Innovation Strategies in England and Scotland, Regional Studies, 34(2) Uygun, O. (2001). Ulusüstü Siyasal Birlikler ve Küreslşm ve Ulus- Devlet, in M. Teknik Araştıml Koray (Eds.), istanbul: Yıldz Küreslşm, Merkezi Yayın.