2021. Ezekiɛ́l & Daniɛ́l

́ EZEKIƐ́L & DANIƐL Ezekiɛ́l & Daniɛ́l (Une traduction des livres d’Ézéchiel et Daniel en Ya̧g dii) Par Jean Koulagna Éditions africaines Rabat, 2021 Ɗeewa ɨ ́ tóó káń vud kan ya̧g dii máa vʉ yɔ − 2011, 2018. Moo tú"ɨ ́ wawaa Lutɛ́r woo nɔ, DTA/EELC, Ŋgáúndɨ ́ɨ Lulu Press, Raleigh − 2019. Hȩn ha"ɨ ́ɨ : Levitíkus kan ya̧g diii, Lulu Press, Raleigh − 2019. Debtere yéé vʉyʉ, Lulu Press, Raleigh − 2020. 1-2 Samuɛ́l, Lulu, Raleigh ; Bookelis, Ex-en-Provence − 2020. 1-2 Gbanii, Bookelis, Ex-en-Provence − 2020. Yeremíya kan ká̧ń Yeremíya woo nɔ, Editions africaines, Rabat © Jean Koulagna (Édition préliminaire) Institut Oecuménique de Théologie Al Mowafaqa 24 avenue du Chellah, Rabat, Maroc pastojean@gmail.com Éditions africaines, Rabat, Maroc 30 Rue Moulay Ahmed Loukili, Rabat 10000 All rigths reserved. Ví gaa Tayɨɨ ba moo ya̧g diii máa a̧a ́ ̧? Páska 2021. Moo dənée Ezekiɛ́l Sey Ezekiɛ́l woo nɔ Sey anábi Ezekiɛ́l voo kan ɨ ́ Yaremíya voo dágá. Gbaŋ nán Asúr voo ba dɨ sɨ ́ túmní, hág Yúúda ká dɨ nag nán Mísira voolɨ ́ (1 Gba 3, 1 ; 9, 16, etc.). A̧ máa néélȩ́ ɨ ́ nán Babilɔ́n voo baa dɨ na"ȩ́ laa tiŋ̧́ ,́ bi pɛ hág Asúr kan Mísira a̧ḿ ́ . Veꞌ 609 t. YK máa, nán Arám vʉ sʉ́g kan ɨ ́ Mísira vʉ bi sa nán Babilɔ́n vʉ sɨɨ kaa Haránné, bi háꞌ vʉ gbaŋ fȩȩlȩ́ kaꞌ Mam naꞌalȩ́, a̧máa nán Babilɔ́n vʉ wa̧ꞌ vʉ gbɔ́lɨ ́ wʉlɨ ́. Yosíya gbanii Yúúda ká fȩȩ nɔm sey sʉ́ʉlɨ ́. Veꞌ 605lȩ́ máa hȩn dágá yȩ duu kɔ́y Karkemíssí (2 MPv 35, 20 ; Yer 46, 2). Néélȩ́ nán Asúr voo kan ɨ ́ Mísira voo siꞌ̧́ la sɨ ́ wʉlɨ ́ kəd, nán Babilɔ́n vʉ fȩȩ la sɨ ́ gbaŋ hág sʉ́ʉ yȩlȩ́ kan hág Yúúdalɨ ́ ꞌwaapád. Veꞌ 601lɨ ́ máa, Yoyakím dȩȩ kɔɔg kan nán Babilɔ́n vʉ. Anábi Yeremíya o̧d vʉ kan ɨ ́ nii Yúúda vʉ ʉʉ kɔ́ ɨ ́ yo̧go̧ sá, moo gaa néélȩ́ nán Yúúda voo ba ya̧n ʉʉ kɔ́n sɨɨ kan nán Babilɔ́n vʉ né, a̧máa nán tóó kinnɔ moo woo né (Yer 27, 12-22). So̧o ́ ̧́ze Babilɔ́n vʉ dɔ́ ya Yerúsalɛmmé veꞌ 598lɨ ́, vʉ tʉ́ꞌ kaa (2 Gba 24, 1), nán vʉ nɔɔ gbanii Yoyakím sey woolɨ ́ (Yer 22,18ss ; 36, 30), vʉ ɓɛ daa sa̧ŋ ́ ́ Yoyakín pí daa doo woolɨ ́ ( 2 Gba 24, 7-8). Yoyakín sʉ́ʉ mbaa ɗii ní a̧ḿ ́ . Veꞌ 597mé máa, nán Babilɔ́n vʉ máꞌa ɨ ́ nii Yúúda vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa kan nán zi ̧i ̧li ̧́ tóó vʉ, vʉ laan vʉ gbaꞌa hág Babilɔ́nné kan gbanii Yoyakín kan vii nán kíi woo vʉ a̧ḿ ́ (2 Gba 24,11-17 // 2 MPv 36,10 // Yer 22,24-30), ma vʉ ɓɛ Sedekíya pí daa doo woolɨ ́ (2 R 24,17 // 2 MP 36, 10). Anábi Ezekiɛ́l ká dɨ sa̧am ̧ ɨ ́ nii sʉ́ʉ kʉʉ dəŋ máꞌa laan vʉ Babilɔ́nné yȩ voolɨ ́. Moo palɨ ́ woo ꞌwaapád máa, pa dɨ hág Babilɔ́nné wʉlɨ ́. Ba gaan ví hȩn tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yúú Ezekiɛ́l yȩ woolɨ ́ né. Yéé woo máa túꞌ “Tayɨɨ wʉ pʉ́ néélȩ́”. Vʉ ha̧a̧wo̧ dɨ dáŋ́ veꞌ 622lɨ ́. Nán gaan zʉʉ sey kʉʉ bíńda debtere woo yɛ né a̧ḿ ́ . Nán hȩn gaalɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ taa ba bíńda hȩn woo ꞌwaa dɨ ya veꞌ 570 yȩlȩ́. Hȩn kaa gaa ví máa zig woo ba zig nán hȩn ha"ɨ ́ voo nɔ. Aayée gbo̧o̧ woo ɗiilí naꞌa máa wʉ Sadɔ́kkʉ. Anábi Yeremíya pu̧u̧n yéé woo debtere woolɨ ́ né, a Ezekiɛ́l sʉ́nɔ a̧ḿ ́ pu̧u̧n yéé Yeremíya woo né. Vʉ kɔ́ baꞌad voo sey dágá yȩlȩ́, amáa vʉ́ gáán né. Tóó tée moo Ezekiɛ́l ka daa laa woo yúkaalɨ ́ mánɔ. Ezekiɛ́l dəŋ moo palɨ ́ woo veꞌ 593lȩ́, hág gáálɨ ́ wʉlɨ.́ Hȩn kʉʉ o̧ Eze 1, 1-3lȩ́ máa wʉ yɛnɔ : “1 Káń ya veꞌ voꞌ ta̧an ̧ ɔ́, veꞌ sʉ́ʉ yȩ sȩȩ ndaddʉ woo ka kɔ́ báꞌ nɔ́nɔ́ máa, beꞌ tʉ́ꞌʉ́, mí ho̧ hȩn Tayɨɨ woo vʉ. Sey woo mín dɨ sa̧a̧m gbaꞌa [Yúúda] voolɨ ́, ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́. 2 Sȩȩ ka kɔ́ báꞌ nɔ́nɔ́ (sey woo gbanii Yoyakín ba kɔ́ veꞌ nɔ́nɔ́ woo gbaꞌalɨ ́ sʉ́ꞌʉ́) máa, 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧d Ezekiɛ́l ɨ ́ hȩn ha"ɨ ́ Buzí waa hág nán Kasdím voolɨ ́, ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́. Nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo ba dɨ woolɨ ́ yúlí.” Moo palɨ ́ siꞌí̧ ḑ́ woo máa dɨ veꞌ 570mé. Moo palɨ ́ Ezekiɛ́l woo nɔ Ezekiɛ́l pa moo woo ɓʉʉlɨ ́ naꞌa kan ya̧g zílí kan gɛŋ vʉ, kan nəəg vʉ kan hȩn gʉ́gʉné tóó vʉ kə́kə́d. Á̧ á̧ moo moolȩ́ kʉʉ bee viii apokaliptík máa dəŋ ya dɨ woolɨ ́. Kaa ho̧ tée, Daniɛ́l kan debtere Hȩn ho̧lȩ́ vʉ moo moo dɨ ɨ ́ yo̧go̧, kan debtere ɨ ́ tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa kʉʉ dɔ́n Bíibələlɨ ́ né máa vʉ a̧ḿ ́ . Vʉ bee debtere sʉ́ʉ yȩ vʉ debtere apokiríf (túꞌ hȩn yʉ́ggɨ ́ vʉyʉ), vʉ bee vʉ apokaliptík a̧ḿ ́ moo woo nɔ. Ezekiɛ́l pad nán Israɛ́l kan Yúúda nag ka ka̧ꞌ vʉ la kəd máa vʉʉ moo woo yɛ. Moo palɨ ́ woo dɨ ta̧an ̧ ɔ́. Dágá woo máa, o̧ moo néélȩ́ kan na"ȩ́ Tayɨɨ woo nɔ. Ezekiɛ́l dəŋ túꞌ Tayɨɨ kan na"ȩ́ woo (Eze 1) kɔ́ ɨ ́ kʉʉ paꞌa moo woo sey lig hȩn ha"ɨ ́ tʉꞌʉnélȩ́ máa wɔgɔ (2 MPv 7). Na"é Tayɨɨ woo ho̧y lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ dágá né, a̧máa vʉ ho̧go̧ sey Tayɨɨ ka túꞌ fo̧o ́ ̧́ woo kan hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo vʉ máalȩ́ a̧ḿ ́ . Tayɨɨ aga gaa hȩn woo ka hií̧ ̧́ kɔ́lɨ ́, dɨ kan néélȩ́ moo a kɔ́ hȩn woo ʉ́. Kóó zig woo Israɛ́l kan Yúúda kʉʉ tú yȩnɔ si ̧ꞌ, aga Tayɨɨ gaa hȩn ka hií̧ ̧́ kɔ́lɨ ́ ʉ́. Túlí zig woo voo túꞌun néélȩ́ Tayɨɨ woo ba pɨ ́ꞌɨnɔ́ né. Idú woo máa, o̧ moo hȩn ɓɨd́ nánán voo kan moo sə̧"ȩ́ Tayɨɨ woo máa a yaa voolɨ,́ ʉʉ kan néélȩ́ pɨgɨ né mánɔ. Hȩn ɓɨ ́d nánán voo kan ɨ ́ Israɛ́l kan Yúúda voo wʉ bee moo sə̧"ȩ́ Tayɨɨ woo yaan voolɨ.́ O̧ moo zig Israɛ́l voo kan Yúúda kʉʉ la kɔ́ ɓáa kan hȩn sií̧ ̧d tóó vʉ diga kʉʉ vúddɨ ́ (Eze 23), hȩn kɔ́lɨ ́ voo lɨ ́n mba ɨ ́ nán Sodɔ́m voo kan Gomɔ́r vʉ a̧ḿ ́ (Eze 16, 46-48). Hȩn kɔ́lɨ ́ ɨ ́ yo̧go̧ máa wʉ pa̧ŋ moo sə̧"ȩ́ Tayɨɨ woo yaan voolɨ.́ Ta̧an ̧ ɔ́ woo máa, o̧ moo hȩn dʉʉ a dɨ yaalɨ ́ mánɔ. Hȩn dʉʉ sʉ́ʉwʉ sey Tayɨɨ a fii nán woo vʉ laan hág voolɨ ́ mánɔ. Kóó Ezekiɛ́l ka o̧ moo moo sə̧"ȩ́ kan hȩn siꞌ̧ i ̧ní ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yȩ si ̧ꞌ, moo ndam woo máa wʉ moo zo̧o ́ ̧́ nán Tayɨɨ woo nɔ. Tayɨɨ ka o̧ moo tée, kɔ́ hȩn woo duu wʉlɨ ́, ta ya̧g buun woo né. Moo woo nɔ ma duu tad zig woo vʉ ya̧g ix bín pa̧ŋ vʉ fii la hág voolɨ ́, bín tʉ vʉ, tée ba vʉ́ń tíd ya̧g talɨ ́ bii a̧ḿ ́ . Moo palɨ ́ Ezekiɛ́l woo duu moo palɨ ́ ɨ ́ anábi tóó voo (Esáya, Míka, Yeremíya – kóó kʉʉ kan báꞌ dágá aga né siꞌ̧ ) vʉ a̧ḿ ́ . Pə́gəné debtere Ezekiɛ́l woo nɔ Debtere Ezekiɛ́l woo pə́gə́n dɨ ya ta̧an ̧ ɔ́. I. Moo sə̧"ȩ́ Tayɨɨ woo yúú nán Yerúsalɛm voo kan nán Yúúda voolɨ ́ (Eze 1-24) 1. Bee Ezekiɛ́l woo (1-3) 2. Dəné moo palɨ ́ woo yúú nán Yerúsalɛm voolɨ ́ (4-7) 3. Na"ȩ́ Tayɨɨ ka lúú lig hȩn ha"ɨ ́ gbɔ mánɔ (8-11) 4. Moo palɨ ́ yúú moo sə̧"ȩ́lȩ́ kan moo paꞌané tóó vʉ (1224) II. Moo sȩ"ȩ́ Tayɨɨ woo yúú zig ɨ ́ tóó voolɨ ́ (Eze 25-32) 1. Moo palɨ ́ yúú nán Amɔ́n, kan Moáb, kan Edɔ́m kan Filistíi voolɨ ́ (25) 2. Moo palɨ ́ yúú kaa Tíirí (26-28) 3. Moo palɨ ́ yúú hág Mísiralɨ ́ (29-32) III. Moo palɨ ́ yúú fíiní nán Yúúda voo hág voolɨ ́ kan sə́nné voo nɔ (Eze 33-48) 1. Tayɨɨ aga wʉ́ń fii nán woo vʉ laan hág voolɨ ́, wʉ́ń tíd vʉ (33-39) 2. Lig hȩn ha"ɨ ́ wʉ́ń fíí yo̧y, nán Yerúsalɛm kan Israɛ́l vʉ́ń duu fíí mbaa (40-48). x Daniɛ́l Sey Daniɛ́l woo nɔ Hȩn kʉʉ paꞌa yúú Daniɛ́l woolɨ ́ máa sey woo la man kan sey ɨ ́ Ezekiɛ́l woo nɔ. Vʉ o̧ Daniɛ́l ká ba dɨ sa̧am ̧ nán kʉʉ máꞌa vʉ yaan hág Yúúdalɨ ́ máa voolɨ ́, sey Nabukodonozɔ́r ka dɨ lá gbaŋŋé máalȩ́ (Dan 1, 1-7). A̧ máa moo kʉʉ paꞌa yúú woolɨ ́ máa ya̧ la sey Daryús I (550-486) woolɨ ́. Hȩn tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa debtere woolɨ ́ vʉ man kan ɨ ́ tóó vʉ debtere ɨ ́ Estɛ́r woolɨ ́ a̧ḿ ́ . Hȩn kʉʉ paꞌa nəəg woo vʉlɨ ́ (Dan 4 ; 5 ; 7) vʉ la man kan sey nán Yaván (Gɛrɛ́k) kʉʉ fȩȩ hág sʉ́ꞌʉ́ mánɔ. Daniɛ́l 7 máa mbaa kɔ́ ɨ ́ ka paꞌa hȩn debtere Makkabée kʉʉ paꞌa máa wɔgɔ a̧ḿ ́ . Ba gaan ví hȩn tóó yúú Daniɛ́l yȩ woolɨ ́ né, séý hȩn kʉʉ o̧ debtere woolɨ ́ mánɔ táń. Ba gaan ví sey kʉʉ ha̧an ̧ ɔ kan ya kʉʉ ha̧an ̧ ɔ né. A̧ máa debtere woo ho̧ bə̧"ȩ́ dɨ ya veꞌ 150 t.YK yȩ vʉlɨ ́, pig nán Yúúda kʉʉ lúú sɨɨ kan nán Seləsíid vʉ (168-165) máalȩ́. Sey sʉ́ʉ gbanii nán Seləsíid voo Antiyokús IV kɔ́ nán Yúúda vʉ ɓɨ ́dná, háꞌ vʉ Tayɨɨ voo na"ȩ́, la pa̧ŋ ndagad dɔd lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ moo ʉʉ haꞌ wʉyʉ, ʉʉ haꞌ pʉ́ tayɨɨ ɨ ́ nán Yaván voo Zə́ssʉ. Ma baa tóó, ká nán hȩn ha"ɨ ́ɨ, yéé woo Matatíya, lúú kan wayée waa woo vʉ, sa so̧o ́ ̧́ze Antiyokús IV woo vʉ sɨɨ. Nán Yúúda tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ sʉ́g maa vʉ sɨɨ pee kɔ́lɨ ́, vʉ vbid lig hȩn ha"ɨ ́ nag nán Seləsíid voolɨ ́. Nán Yúúda vʉ baa kɔ́ mam ɗíní woo wʉ wʉy kʉʉ bee Hanúka mánɔ. Hȩn za̧á d ̧ ndaddʉ́ woo Daniɛ́l 7mé, ka hȩȩ ga̧ꞌ waa tóó ka haa Tayɨɨ, ka lɨ ́d hȩn vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa (Dan 7, 8. 11-12) máa o̧ moo Antiyokús IV sʉ́ʉ yȩ woo nɔ. Debtere Makkabée voo I kan II vʉ paꞌa moo sʉ́ʉ yȩnɔ a̧ḿ ́ . xi Moo woo nɔ ma ba gaa ví vʉn bíńda debtere Daniɛ́l woo dɨ ya veꞌ 150 t.YK yȩ vʉlɨ.́ Moo paꞌané Daniɛ́l woo nɔ Debtere Daniɛ́l woo o̧ moo woo ꞌwaapád kan ya̧g zílí, kan gɛŋ vʉ, kan hȩn gʉ́gʉné vʉ duu mba la Ezekiɛ́l píẃ. Wʉ debtere hȩn ho̧lȩ́ ɨ ́ ya̧g talɨ ́ seelɨ ́ máa. Debtere Hȩn ho̧lȩ́ ɨ ́ Yooha̧n ́ a woo ya̧g talɨ ́ ꞌmaŋŋé nda doo wʉlɨ,́ ɓɛ hȩn tóó vʉ wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ , ma bíńda hȩn ɨ ́ ka ya̧a̧ sey ɨ ́ woolɨ ́ máa. Vʉ bíńda debtere Daniɛ́l woo kaꞌ dágá kan ya̧g ebərə́ə (Dan 1, 1-2, 3 ; 8-12), kaꞌ ɨ ́ tóó kan ya̧g arámmɨ (Dan 2, 4-7, 28). Debtere Ézra woo a̧ḿ ́ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. Hȩn yȩ túꞌ ba vʉn bíńda debtere yȩ doꞌ dágá ꞌnɛ́ŋ́ né. Ba gaan sey hȩn yȩ bə̧"ȩ́ woo ka ɓɛn né, a̧máa vʉ ꞌwaawʉ dɨ ya veꞌ 150 yȩ vʉlɨ ́ kɔ́ mín dəŋ o̧ pee wɔgɔ. Hȩn debtere yȩ ka o̧ máa, dɨ ya idú. Dágá woo máa, o̧ moo yúú zig máa kʉʉ tud hág Yúúda kan kaa Yerúsalɛm ma kʉʉ buu nán woo vʉ kan zig tóó vʉ gbaꞌa yȩ, kɛb Tayɨɨ woo kan ɨ ́ nán woo voo ba mba woo kɛb ɨ ́ nán Babilɔ́n voo kan Pɛ́rsə vʉ píẃ. Kóó zig sʉ́ʉ yȩ kʉʉ taa bin nɛ́ɛ ́ ó̧ a̧ḿ ́ , Tayɨɨ wʉ pʉ́ vʉ néélȩ́, wʉ pʉ́ gbaŋ, aga ka hií̧ ̧́ tée ɓɛ hȩn yȩ vʉ luu, pʉd pʉ́ la nán tóó tiŋ̧́ ́. Túꞌ máa kɛb nán Babilɔ́n voo kan nán Pɛ́rsə vʉ, kan na"ȩ́ voo pád, kʉʉ gaan ba yaa dɨ Tayɨɨ woolɨ ́ né tée, mbaa hȩn leeɨ. Idú woo máa, o̧d nán Yúúda vʉ kan nán Yerúsalɛm vʉ nag a ka̧ꞌ vʉ sá, ʉʉ laan tiŋ̧́́ kan zo̧o ́ ̧́ ꞌyɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woolɨ ́. Debtere hȩn ho̧lȩ́ vʉ o̧d nán vʉ moo, vʉ baa sȩn vʉ fo̧o ́ ̧́ sey hȩn təəlɨ ́ kʉʉ maa vʉ téelɨ ́. Daniɛ́l xii sȩn nán Israɛ́l vʉ fó̧ó̧ sey nán Seləsíid kʉʉ dun vʉ kan hȩn ɓɨ ́d máalȩ́, Hȩn ho̧lȩ́ Yooha̧n ́ a woo sȩn woo nán kirtén vʉ fó̧ó̧ sey gbanii Róma kʉʉ dun vʉ kan hȩn ɓɨ ́d máalȩ́ a̧ḿ ́ . Nán kirtén vʉ wáꞌ debtere Daniɛ́l woo dɨ sa̧am ̧ debtere anábi voolɨ ́. A̧ máa nán Yúúda voolɨ ́ kan debtere ya̧g ebərə́əlɨ ́ máa, Daniɛ́l woo anábii pɛ́lɨ.́ Debtere woo dɨ sa̧am ̧ hȩn bə̧"ȩ́ ɨ ́ tóó vʉlɨ.́ Ezekiɛ́l kan Daniɛ́l ya̧g diilí Debtere ya̧g talɨ ́ see tiiní kan ya̧g dii máa baˈad gbo̧oȩ̧ , hȩn təəlɨ ́ tóó nɔ a̧ḿ ́ . Hȩn tóó vʉ ɓʉʉlɨ ́ naˈa vʉ kan daga manné voo ya̧g diilí pɛ́lɨ,́ moo hȩn woo ba ví kan vʉ pɛ́lɨ,́ ba gaan vʉ ví ní a̧ḿ ́ . Hȩn ka təə mba debtere Ezekiɛ́l woo yɛlɨ ́ máa, hȩn lig yo̧oļ ȩ́ vʉ kan moo sɨɨ vʉyʉ, kɔ́ ɨ ́ debtere Gbanii voolɨ ́ wɔgɔ. Lig yo̧oļ ȩ́ baa ví diilí man woo kan lig nasáá voo vʉ kan nán Israɛ́l dikab voo vʉ né. Hȩn ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ ho̧n tiiní ní, kaꞌ tóó tée mí gʉ́gʉ́n vʉ kan hȩn kʉʉ man kan hȩn kaa gaa vʉ ví, kaꞌ ɨ ́ tóólɨ ́ tée mí gbɔ yéé voo kan ya̧g faráńsa (cf. sáambərə kan eskaliyée), etc. Sɨɨ a̧ḿ ́ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. Ba gaa ví hȩn sɨɨ vʉ (kpaa vʉ, sɨ ́ɨ vʉ, pag naa vʉ, gɔŋ sɨɨ vʉ, etc.), a̧máa ba gaan ví moo kaa kʉʉ yo̧o̧ ꞌyɛ́ vʉ la kɔ́ ɨ ́ kaa sɨɨ vʉ wɔgɔ máa né, kan moo kaa yúlí vʉ, kan garú kʉʉ daa kan kaalɨ ́ moo a háꞌ kaaɨ máa né. Hȩn ɨ ́ tóó vʉlɨ ́ máa, debtere Daniɛ́l woo man kan ɨ ́ Ezekiɛ́l woo ʉ́. Moo woo nɔ ma mí zaꞌan moo tiiní ɨ ́ Daniɛ́l woo kə́d né, moo hȩn dágá yȩ vʉyʉ. xiii Lig kan hȩn baꞌad lig vʉ kan hȩn lig mbɔ́ggɨ ́ vʉ : Ebərə́ə Faránsa ַ,ַ‫ ִמקְ צֹוע‬angle ַ ַ‫פִ ָּנה‬ Ya̧g dii (hȩn kán pín vʉ kan vʉ mánɔ) Ya ga"ɨ ́ (41, 22), ga̧ꞌ (43, 20 – vʉn ꞌyée ga̧ꞌ vʉ dɨ ya̧g kaꞌ ndaddʉ́ yȩ vʉlɨ ́). 46, 22lɨ ́ máa, ho̧n tiiní né. ַ ‫ ִמזְבֵּ ַח‬autel ַ ‫ דֶּ לֶּת‬battants, ya hȩn ha"ɨ ́ (8, 5. 16 ; 9, 2 ; 43, 13-17) ya̧g níim, bɨ ́gɨ ́ (41, 24 ; etc.) seuils , ַ‫ ָּרבּוע‬Carré , ‫ְר ֻבעָּה‬ ַ ‫ְרבֻעִ י ַם‬ ַ ‫ עּמּוד‬colonne, poteau ַ kaꞌ woo vʉ man kííd (43, 16). Zín woo ho̧n tiiní né (40, 47 ; 45, 2 ; 48, 20) gimsígi (40, 10-14. 49 ; 42, 6 ; etc.). Kaꞌ tóó vʉlɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa máa, ho̧n tiiní né. escaliers ַ ַ‫ יָּצּוע‬étage etáazə (41, 6-7. 16 ; 42, 3. 6). Ba gaan hȩn hȩn yɛ ka túꞌun zʉʉ dʉʉlɨ ́ naꞌa né. ַ,‫ שָּ קּוף‬fenêtre, ‫ פֶּתח‬ouverture fenɛ́ɛtər (40, 16. 22. 25 ; 42, 16. 26) ַ ‫ א ִתיק‬galeries ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ (41, 15 ; etc.) ַ ‫ חָּ צֵּ ר‬parvis, cour naꞌam (40, 9-47 ; 42, 1-14 ; 43, 5 ; etc.) ַ ‫ ִמקְ דָּ ש‬sanctuaire ַ ‫ איִל‬vestibule ya hȩn ha"ɨ ́ (25, 3 ; 41, 21-26 ; 42, 14 ya duulí (40, 21. 24 ; etc.) Hȩn sɨɨ vʉ kan baꞌad sɨɨ tóó vʉ xiv Ebərə́ə Faránsa ‫ חֶּ ֶּר ַב‬épée Ya̧g dii (hȩn kán pín vʉ kan vʉ mánɔ) pag (5, 12 ; 6, 8 ; 12, 14 ; 21, 8-25. 35 ; 23, 25 ; 28, 7-8 ; 30, 6 ; etc.), pag naa (6, 3 ; 7, 15 ; 11, 8 ; 21, 19 ; etc.), sɨɨ (14, 17 ; 30, 4 ; 33, 2ss ; 38, 21 ; etc.) Hȩn kuníi Ebərə́ə Faránsa ַ ‫ אָּ שָּ ם‬culpabilité Ya̧g dii (hȩn kán pín vʉ kan vʉ mánɔ) hȩn ɓɨ ́d ho̧lȩ́ gaalɨ ́ (42, 13). Kaꞌ tóó vʉlɨ ́ tée ho̧n tiiní né moo ka sʉ́gʉ́n kan hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ mánɔ (40, 39 ; 44, 29 ; 46, 20). ‫ חטָּ א ַת‬expiation hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ (40, 39 ; 42, 13 ; 43, 21-26 ; 44, 27. 29 ; 45, 15-25 ; 46, 20) ‫ עֹ ָּל ַה‬holocauste hȩn ha"ɨ ́ (43, 24 ; 45, 23), hȩn ha"ɨ ́ a̧nné (45, 15. 17) ‫ נֶּסֶּ ַך‬libations hȩn ha"ɨ ́ doo (20, 28), hȩn pʉ́lɨ ́ tóó vʉ (45, 17) ַ‫ קֹֹ֥ דֶּ ש‬lieu très ‫ הקֳּ דָּ ִ ִֽׁשי ַם‬saint ou ya ka zá mba hȩn mánɔ (41, 4), ya zálɨ ́ (45, 3) saint des saints /ַ‫ מתָּ נָּה‬offrande hȩn ha"ɨ ́ (20, 26-28 ; etc.), hȩn pʉ́lɨ ́ (20, 31 ; etc.) ַ ‫ ִמצְ ֶּנ ֶּפ ַת‬tiare, meetawol (21, 31) turban xv Hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ vʉyʉ Ebərə́ə Faránsa ַ ‫ בת‬bath /‫ שער‬canne ַ ַ‫קָּ ֶּנה‬ ‫ כֹ ר‬cor Ya̧g dii (hȩn kán pín vʉ kan vʉ mánɔ) bát (45, 10-14) koꞌ (40, 3), gin (40, 5ss) kɔ́r (45, 14) ‫ אֵּ יפָּה‬épha éfa (45, 11. 24 ; 46, 5-11) ‫ חֹ מֶּ ַר‬homer omɛ́r (45, 11-14) ‫ מָּ נֶּה‬mine mína (45, 12) ַ‫ שֶּ קֶּ ל‬sicle sekɛ́l (45, 12) Hȩn tiiní tóó vʉ kə́kə́d Ebərə́ə Faránsa ַ‫ ה ֹּ֥מיִ ם‬abîme ַ ‫הָּ ר ִ ִֽׁבי ַם‬ Ya̧g dii (hȩn kán pín vʉ kan vʉ mánɔ) mam gbo̧o̧ (26, 19 ; 31, 15), mam (31, 4) ‫ ְת ֵּכלֶּת‬bleu bo̧ꞌ́ yȩȩg (16, 10 ; 23, 6 ; 27, 7. 24) ‫ הָּ בְ נִ ים‬ébène laꞌ dii (27, 15) ‫ חִ טָּ ַה‬froment ַ/‫ ִאי‬île ַ ‫ִאיִ י ַם‬ ַ ַ‫ חי־אָּ נִ י‬Je suis nambɔm (27, 17 ; 45, 13) kaa/hág mam sa̧am ̧ é (26, 18 ; 27, 7. 35) mí dɨlɨ ́ (5, 11 ; 17, 16. 19 ; 18, 2 ; etc.) vivant xvi ַ ‫ ב ַד‬lin ַ ‫ תֹ ֶּרן‬mât ַ ‫ נ ִָּשיא‬prince sugud íid (9, 2. 11 ; 10, 2 ; 44, 17-18) laꞌ sa̧am ̧ (27, 5) gbaŋŋaa (7, 27 ; 12, 10. 12 ; 17, 13 ; etc.), gbanaa (45, 22) ַ‫ תָּ פש‬manier la ַ ‫ אֳּנִ יָּה‬rame Nɛ́ŋ́ gaalɨ ́ paanɨɨ́ (27, 29) 2 Moo pa"anɨ ́ vʉ (1 MPv) Abɛrviyasɔ́ŋ vʉyʉ Ezra (Ezr) Ya̧g talɨ ́ seeɨ Nehemíya (Neh) Debtere Múúsa woo vʉyʉ Estέr (Est) Dənɨ ́ (Dən) Debtere yéé kan moo taalɨ ́ Vúnní (Vún) vʉyʉ Hȩn ha"ɨ ́ (Hha) Zób (Zób) Hȩn wá"ɨ ́ (HW) Yéé (Yéé) Moo palɨ ́ (MP Gεŋ vʉ (Gε) Moo paꞌanɨ ́ ɨ ́ tóó vʉyʉ Kohelέd (Koh) Yéé hinníi ̧́ (Yhi) Yosúa (Yos) ́ S) Ɨ ́ Moo sə̧"ȩ́ vʉ (ƗM Debtere anábi voo vʉyʉ Rúud (Rd) Esáya (Esa) 1 Samuέl (1 Sam) Yeremíya (Yer) 2 Samuέl (2 Sam) Káń ̧ Yeremíya woo nɔ (Kan) 1 Gbanii vʉ (1 Gba) Ezekiɛ́l (Eze) 2 Gbanii vʉ (2 Gba) Daniέl (Dan) 1 Moo pa"anɨ ́ vʉ (1 MPv) Hoséya (Hos) xvii Yoέl (Yoε) Abakúug (Aba) Amós (Am) Sofoníya (Sof) Obadíya (Oba) Agáy (Aga) Yóna (Yon) Zakaríya (Zak) Míka (Mik) Malakíya (Mal) Nahúm (Nah) Ya̧g talɨ ́ ꞌmaŋŋɨ Evaŋzíl kan Waa baꞌad vʉyʉ 1 Timotée (1 Tim) Matío (Mat) 2 Timotée (2 Tim) Márkus (Mrk) Tíd (Tíd) Lúg (Lúg) Filemɔ́ŋ (Flm) Yooha̧n ́ a (Yhn) Ebərə́ə (Eeb) Waa ba"ad vʉyʉ (WB) Yaakúbu (Ykb) Ɗeewa vʉyʉ 1 Piyέr (1 Piy) Róma (Rom) 2 Piyέr (2 Piy) 1 Koríńti (1 Kor) 1 Yoohá̧na (1 Yhn) 2 Yoohá̧na (2 Yhn) 2 Koríńti (2 Kor) Galád (Gal) 3 Yoohá̧na (3 Yhn) Efέεz (Ef) Yúúda (Yud) Filíp (Fil) Debtere anábii Kolosíi (Kol) Hȩn ho̧lȩ́ȩ (HH) 1 Tesaloníi (1 Tes) 2 Tesaloníi (2 Tes) xviii Ezekiɛ́l (13.09.20) 1 v. 1-28 – cf. Eze 10 ; HH 4 1 Káń ya veꞌ voꞌ ta̧an ̧ ɔ́, veꞌ sʉ́ʉ yȩ sȩȩ ndaddʉ woo ka kɔ́ báꞌ nɔ́nɔ́ máa, beꞌ tʉ́ꞌʉ́, mí ho̧ hȩn Tayɨɨ woo vʉ. Sey woo mín dɨ sa̧am ̧ gbaꞌa [Yúúda] voolɨ ́, ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́. 2 Sȩȩ ka kɔ́ báꞌ nɔ́nɔ́ (sey woo gbanii Yoyakín ba kɔ́ veꞌ nɔ́nɔ́ woo gbaꞌalɨ ́ sʉ́ꞌʉ́) máa, 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧d Ezekiɛ́l ɨ ́ hȩn ha"ɨ ́ Buzí waa hág nán Kasdím voolɨ ́, ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́. Nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo ba dɨ woolɨ ́ yúlí. 4 Káń tə́g nɔ́ɔ ́ máa, mí ho̧ sápéém gbo̧o̧ tóó yaa wázammé, kan sakud gbo̧o̧ tóó, kan vee tóó tú daa kan ya ꞌwaapád wəŋ. Hȩn tóó mbaa ya sa̧am ̧ túlí sʉ́ʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ sa̧n yʉgʉné tóó wɔgɔ, vúd ya vee peelɨ ́. 5 Hȩn za̧á d ̧ tóó ndaddʉ́ vʉ mbaa ya túlí pee sa̧am ̧ woolɨ ́, vʉ mbaa móo nánán vʉyʉ. 6 Vʉ dɨ kan ya̧g túń ndaddʉ́ ndaddʉ́, kan kpakpag nadaddʉ́ ndaddʉ́ a̧ḿ ́ . 7 Doo voo vʉ líí mbaa tə́g, doo pɛ́ɛǵ voo vʉ mbaa móo ꞌwə́g ndaaɨ, vʉ gáá mbaa móo sa̧n yʉgʉnée. 8 Vʉ dɨ kan nag nánán kpakpag tiŋ̧́́ , kaꞌ ꞌwaapád. Ya voo ndaddʉ́ vʉ dɨ kan ya̧g túń kan kpakpag. 9 Kpakpag tóó woo la zaꞌ ɨ ́ daga tóó woo. Kʉʉ dɨ ꞌyȩ́ȩm tée, vʉ tiin nɔ́ɔ ́ né, aga nɔ́nná ꞌyȩm líí la tə́g woolɨ ́ tiŋ̧́ ́. 10 Gbɔg tiŋ̧́́ voo dágá gbɔg tiŋ̧́́ nánánne. Ya voo ndaddʉ́ a̧ḿ ́ vʉ dɨ kan gbɔg tiŋ̧́́ kəə kaꞌ nag nánné, kan gbɔg tiŋ̧́́ ndaa kaꞌ nag kpáagɨ ́, vʉ kan gbɔg tiŋ̧́́ bo̧o̧ a̧ḿ ́ ya voo ndaddʉ́. 11 Ya̧g túń voo kan kpakpag voo vʉ hɨ ́ꞌɨ ́n zʉʉ yúba. Kpakpag voo tóó idú vʉ záꞌán, kpakpag ɨ ́ idú yȩ vʉ wáá fo̧o ́ ̧́ voo. 1 12 Aga nɔ́nná ꞌyȩm laa woolɨ ́ tiŋ̧́ ́, vʉ laa ya yigid ka túꞌud vʉ ʉʉ laa máalȩ́, vʉ tiin nɔ́ɔ ́ ka"ɨ ́ né. 13 Hȩn za̧á d ̧ yȩ vʉ mbaa móo vee yɨɨgɨ ; hȩn tóó kɔ́ ɨ ́ vee káláŋ́ wɔgɔ kə̧ə́ ̧́ daa sa̧am ̧ voolɨ ́, tú mbaa wəŋ, nim móo mamme. kɛ ɗug laa, tée vʉ fíí ya kɔ́ ɨ ́ bo̧o ́ ̧́ wɔgɔ. 15 14 Hȩn za̧á d ̧ vʉ Káń tə́gə hȩn za̧á d ̧ pee vʉ máa, mí ho̧ doo tóó hágá [kɔ́ ɨ ́ doo kɨɨkɨ ́ɨ ́ wɔgɔ] dáŋ́ voolɨ ́, tiŋ̧́ ́ ya̧g túń voolɨ ́. 16 Doo sʉ́ʉ vʉ mbaa móo ꞌyɛgɛ sɨɨde tóó nɔ, vʉ manna kííd ya voo ndaddʉ́ a̧ḿ ́ . Kaa ho̧ vʉ tée, vʉ mbaa kɔ́ ɨ ́ doo tóó ka dɨ síń daga woolɨ ́ wɔgɔ. 17 Kʉʉ dɨ dʉ́ʉné tée, nɔ́nná dʉ́ʉ́ laa la kaꞌ ɨ ́ woolɨ ́, vʉ tiin daa né. 18 Doo sʉ́ʉ vʉ naꞌ la zálɨ ́ naꞌa, vʉ dɨ kan nɔ́ɔ ́ daa kan. 19 Hȩn za̧á d ̧ kʉʉ dɨ ꞌyȩ́ȩm tée, doo yȩ vʉ dʉ́ʉ́ duu kaꞌ voolɨ ́, kʉʉ úg dɔg yúba tée, doo pee vʉ lúú dɔg a̧ḿ ́ . 20 Vu laa ya yigid ka ndaa vʉ laan máalȩ́, tée doo vʉ lúú dɔg kan vʉ, moo yigid hȩn za̧á d ̧ yȩ voo dɨ doo yȩ vʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . 21 Kʉʉ lúú ꞌyȩ́ȩm tée, doo vʉ ꞌyȩm a̧ḿ ́ , kʉʉ dii tée, doo vʉ dii a̧ḿ ́ ; kʉʉ úg dɔg yúba tée, doo vʉ lúú dɔg a̧ḿ ́ , moo yigid hȩn za̧á d ̧ yȩ voo dɨ doo yȩ vʉlɨ ́. 22 Hȩn tóó mbaa zʉʉ yúú hȩn za̧ad ̧ yȩ voolɨ ́ kɔ́ ɨ ́ wáá tóó kʉʉ kɔ́ kan ꞌyɛgɛ gáálɨá tóó vʉ máa wɔgɔ, mbaad vʉ zʉʉ yúba móo be"ɨ. 23 Beꞌ sʉ́ʉ hág woolɨ ́ máa, kpakpag voo líí la tə́g, vʉ záꞌán. Vʉ wáá nɔ́ɔ ́ voo kan kpakpag idú, kpakpag ɨ ́ tóó idú máa, vʉ wáan fo̧o ́ ̧́ wʉlɨ ́. 24 Kʉʉ dɨ ꞌyȩ́ȩm tée, mí ki kpakpag voo kii móo mam gbo̧oȩ̧ , kii kɔ́ ɨ ́ yɛ́g Tayɨɨ ka mba hȩn ꞌwaapád néélȩ́ woo wɔgɔ, kɔ́ ɨ ́ ziŋ ka zʉʉ wɔgɔ, kɔ́ ɨ ́ so̧o ́ ̧́ze zoꞌ tóó kʉʉ dɨ tó̧oļ́ ȩ́ wɔgɔ. Kʉʉ dii tée, vʉ sid zʉʉ kpakpag voo vʉ. 25 Tée hȩn tóó kii zʉʉ be"ɨ,́ kʉʉ dii, kʉʉ sid zʉʉ kpakpag voo hágá tɛ́nɔ. a 26 Hȩn tóó mbaa zʉʉ yúú voolɨ ́ kɔ́ ɨ ́ ꞌyɛgɛ safír tóó wɔgɔ, mbaa ꞌyɛgɛ safír. 2 móo láane. Ma hȩn tóó mbaa láan peelɨ ́, man kan nánán kííd, háꞌay zʉʉ yúba. 27 Mí duu ho̧ hȩn tóó móo sa̧n yʉgʉné, mbaa móo veeɨ, tú mbaa náa wəŋ. Nán yȩ mbaa dɨ tiŋ̧́́ woolɨ ́. Mí ho̧ vee gȩȩm nán yȩ woolɨ ́, ya̧ zʉʉ hágá sag, tú daa kannɔ. 28 Ya túlí sʉ́ʉ man kan mam vȩŋ ka dȩȩ sey mam ka naŋ tɛ́nɔ, túꞌ na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. Káń ho̧ la hȩn yȩ náꞌ máa, mí wa̧á ̧́ búꞌuy la hágá, ma mí ki nán tóó dɨ moo moolȩ́. 2 v. 2, 1-3, 3 – cf. Yer 1, 4-9. 17 ; Mat 10, 27-33 ; HH 10, 8-10 1 2 Yɛ́g pee o̧n : « Waa nánán, a̧m lúú dii dɔg yúba, mí o̧m moo tóó nɔ. » Ka o̧nna moo yȩ náꞌ máa, yigid dɔ́n ya fo̧ĺ ȩ́, ka luu diin dɔg yúba, mi ki nán ka dɨn moo o̧lȩ́ pee. 3 O̧ n : « Waa nánán, mí dɨm ba"ɨ ́ la waa Israɛ́l voolɨ ́, nán ki tɔ́g sá yȩ vʉyʉ. Vʉ kan aayée vʉ, vʉ kɔ́n hȩn ɓɨ ́d háa̧ ̧́ ya̧ ya za̧g ́ a̧ ɓəə yɔ. 4 Kʉʉ nɛ́ɛ ́ yúú, kʉʉ kɔ́ disa̧n yȩ, mí baꞌam a̧m ma o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ náꞌ yɔ”. 5 Ʉʉ ki áa, ʉʉ kin náa, vʉ́ń gaa anábi too ba dɨ biilí sa̧am ̧ é, moo vʉ nán ki tɔ́g sá vʉyʉ. 6 Ɨ ́ móó máa, a̧m ndɔg vʉ sá, a̧m ndɔg moo voo sá a̧ḿ ́ , kóó sa̧ꞌa̧d kʉʉ gbɔ daa kan mɔ́, káḿ dɨ sa̧am ̧ nɛɛg voolɨ ́ yȩnɔ si ̧ꞌ. A̧ m ndɔg moo voo sá, a̧m ki dʉ́ʉ́ voo sá a̧ḿ ́ , kóó kʉʉ maa zig yúú néélȩ vʉ mɛ́ń yȩnɔ si ̧ꞌ. 7 A̧ m la o̧d vʉ moo míí, ʉʉ ki ʉ́, ʉʉ kin ní a̧ḿ ́ , moo vʉ nán ki tɔ́g sá vʉyʉ. 8 Ɨ ́ móó waa nánán, a̧m ki moo míí a̧n o̧m mánɔ. A̧ m ŋgo̧o ́ ̧́ tɔ́g kɔ́ ɨ ́ zig yúú néélȩ́ yȩ vʉ wɔgɔ sá. A̧ m kuu ya̧g, mɔ́ lá hȩn káń dɨm pʉ́lɨ ́ yɛnɔ. » nɔ́ɔ ́ máa, mí ho̧ nag tóó yo̧o ́ ̧́ ya mííli,̧́ tíd debtere tóó. 10 9 Káń kuu Tɨꞌ debtere pee la mííli ̧́ tiŋ̧́́ , vʉ bińda hȩn tiŋ̧́ ́ woolɨ ́ kan góó a̧ḿ ́ . Hȩn kʉʉ bíńda sʉ́ʉ ká̧ń, kan dam gbɔ́lɨ ́ vʉ kan ndɛlɨ ́ vʉyʉ. 3 3 1 O̧ n : « Waa nánán, a̧m lá hȩn káḿ ho̧ yȩ la ʉ́, a̧m lá debtere yɛ, tée mɔ́ la mbad nán Israɛ́l vʉ moo. » 2 Mí áá ya̧g, ma pʉ́n debtere pee mí lá. 3 Ma duu o̧n : « Waa nánán, a̧m lá debtere máa káń pʉ́m yɛ a wʉ hi ̧ꞌ móólȩ́ silí. » Káń ɓɛ debtere pee lá máa, mí ho̧ to̧o̧ mbaan ya̧gá̧ móo naame. v. 4-15 – cf. Eze 2, 3-7 ; Yer 1, 17-19 4 Yɛ́g pee duu o̧n : « Waa nánán, a̧m laa nán Israɛ́l voolɨ ́, mɔ́ o̧d vʉ moo míí yɛ ʉ́. 5 Nán káń baꞌam voolɨ ́ yɛ vʉ nán tóó mɔ́n kin ya̧g voo né máa vʉyʉ pɛ́lɨ ́, a̧máa zig Israɛ́l vʉyʉ. 6 Nán káń baꞌam voolɨ ́ yɛ ba bʉn ɓʉʉ mba kɛb, ba vʉn o̧ ya̧g tóó mɔ́n kin ní mánɔ pɛ́lɨ ́. Ka míń baꞌam voolɨ ́ tée ka vʉn kimmɔ́. 7 A̧ máa nán Israɛ́l vʉ́n ma moo móó kilí, moo vʉ sɛ́n moo míí kilí ní, Israɛ́l ꞌwaapád vʉ maa ki tɔ́g sá kan yúú néélȩ́ mɛ́ń. 8 Máa míń kɔ́ ki tɔ́g sá voo sʉ́ʉ a laa tiŋ̧́́ moo a̧m gʉ́gʉ́n vʉ kan túń móó nɔ. 9 Míń kɔ́ túń móó wʉ́ń mbaa móo diamáŋŋe, wʉ́ń nɛ́ɛ ́ mba ꞌyɛgɛ a̧ḿ ́ . A̧ m ndɔg vʉ sá, kóó kʉʉ nán ki tɔ́g sá vʉyʉ yȩnɔ sịꞌ. 10 Duu o̧n : « Waa nánán, a̧m fȩȩ moo káń dɨm o̧lȩ́ yɛ ꞌwaapád zo̧o ́ ̧́ móólȩ́, a̧m ki tɔ́g móólȩ́. » 11 A̧ m laa gbaꞌa voolɨ ́, waa zig móó voo voolɨ ́, mɔ́ mbad vʉ moo, ʉʉ kimmɔ́, ʉʉ kin mɔ́ né a̧ḿ ́ , mɔ́ o̧d vʉ : “Hȩn Baꞌa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka o̧ máa yɔ.” » 12 Ma yigid [Tayɨɨ woo] daa ɓɛ luun, ma mí ki hȩn tóó moo pig mííli ̧́ [kɔ́ ɨ ́ kʉʉ dɨ Tayɨɨ wʉ na"ȩ́ wɔgɔ], o̧ : « Hȩn baggɨ ́ a mbaa na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ kan ya mbaalɨ ́ woolɨ ́ á̧ḿ. » 13 Mí duu ki hȩn za̧á d ̧ pee vʉ kpakpag duꞌuní, vʉ záꞌán, kan doo kʉʉ duu vʉ pee moo dámnɨ ́. 14 Yigid daa gaŋ luun, mí daa lúú kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo mbaa mííli ̧́ néélȩ́ 4 naꞌa. 15 Mí ya̧ la Tɛl-Abíibí, ya gbaꞌa vʉn mbaa ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́ peelɨ ́. Mí mbaa wʉlɨ ́ báꞌ gúńdɛm, laꞌana náa fid. v. 16-21 – cf. Eze 33, 1-20 ; WB 20, 26-31 16 Báꞌ gúńdɛm ka ya̧a̧ daa máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo náꞌ : 17 « Waa nánán, mí ꞌyɛ́m nán nɔ́ɔ ́ tə́gəné yúú zig Israɛ́l voolɨ ́. Mɔ́ń ki moo mííli ̧́ ya̧gá̧ tée mɔ́ń la o̧d vʉ. 18 Káń o̧d nán ɓɨ ́d tóó : “Mɔ́ dɨ nɔmme”, ma káḿ la o̧nnɔ né, káḿ la mban moo kannɔ moo a tii mbaalɨ ́, a sə́ddʉ́ né tée, nán ɓɨ ́d yȩ wʉ́ń nɔɔ kan hȩn ɓɨ ́d woo, a̧máa míń dɨm mɛm woo vilí. 19 A̧ máa a̧m mbaddʉ moo ma a tiin hȩn kɔ́lɨ ́ woo né tée, aga wʉ́ń nɔɔ kan hȩn ɓɨ ́d woo, tée móó mɔ́ń səd yúú móó. 20 Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ tóó a kéé hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, a la kɔ́ hȩn ka dʉʉ né tée, míń tʉ́ʉdʉ kəŋ, wʉ́ń nɔɔ. A̧ m o̧nnɔ moo né, a nɔɔ kan hȩn ɓɨ ́d woo tée, nán tóó wʉ́ń duu o̧n sɨ ́ moo hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo pee né, tée míń dɨm mɛm woo vilíi. 21 A̧ máa a̧m o̧d nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ yȩ moo a kɔ́ hȩn ɓɨ ́d sá, ma a kɔ́n hȩn ɓɨ ́d né tée, wʉ́ń mbaa zá̧ad ̧ , tée móó mɔ́ń səd yúú móó. » v. 22-27 – cf. Eze 24, 24-27 22 Nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo duu mbaa yúú mííli,̧́ o̧n : « A̧ m lúú laa mbʉʉgɨ ́, mí la o̧m moo tóó wʉlɨ.́ » 23 Mí daa lúú laa mbʉʉgɨ ́, ma na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo gbɔ vúd maan wʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ ka káń ho̧ ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́ pee wɔgɔ. Mí wa̧á ̧́ búꞌuyya hágá. 24 Yigid [Tayɨɨ woo] dɔ́n ya fo̧ĺ ȩ́, ma mí lúú dii dɔg yúba. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « A̧ m la tʉ́ꞌʉy mbaa ligí. kan za̧ŋ moo a̧m laa voolɨ ́ sa̧am ̧ é sá. 26 25 Waa nánán, vʉ́ń vbáam Míń kɔ́ mɛ́ɛ ́ móó sɨ ́ń láꞌáyya kpakpáꞌadɨ ́ moo a̧m tii kpo̧og ̧ , a̧m o̧ moo sá, moo vʉ nán ki tɔ́g sá vʉyʉ. 27 A̧ máa a̧n o̧m moo tée, míń tʉꞌʉ ya̧g móó, tée mɔ́ń o̧d vʉ : “Ɨ ́ 5 ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ náꞌ yɔ”. Nán ɨ ́ a bi kimmɔ́ tée wʉ́ń kim, nán ɨ ́ a bi kin mɔ́ né tée sɨ ́ń mbaa, moo vʉ zig yúú néélȩ́ vʉyʉ. » 4 v. 1-17 – cf. 2 Gba 25, 1-3 ; Kan 4, 4-10 1 Waa nánán, a̧m ɓɛ hád kígi yɛ́ tiŋ̧́́ móólȩ́, tée mɔ́ dȩȩ kaa tóó, kaa Yerúsalɛmmɨ. 2 A̧ m tú"u kɔ́ ɨ ́ nán kʉʉ yúgu ʉ́ zu wɔgɔ, mɔ́ kɛ dəə daa kan, mɔ́ yo̧o̧ hȩn nán ʉʉ ɗáá dii wʉlɨ ́ ma ʉʉ saga sɨɨ, mɔ́ mbɔ́g hȩn sɨɨ ʉʉ kpəꞌəy daa kan. 3 A̧ m ɓɛ ŋgɔ́ŋg ́ ɔ́ŋ́ yȩȩ daa kaalɨ ́ kɔ́ ɨ ́ bee wɔgɔ, tée mɔ́ kpəꞌ hȩn sɨɨ ʉʉ daa kan, mɔ́ tʉ́ꞌ kaa, tée nán Israɛ́l ʉʉ ho̧ [hȩn Tayɨɨ a dɨ kɔ́lɨ ́ máa] gaa wʉlɨ.́ 4 Pig woo tée mɔ́ ud kaꞌ nag kpáagɨ ́, mɔ́ ꞌyɛ́ hȩn ɓɨ ́d zig Israɛ́l voo wʉlɨ ́, mɔ́ gaŋ hȩn ɓɨ ́d zig Israɛ́l voo sey máa a̧m ud kaꞌ nag kpáagɨ ́ yȩlȩ́ ꞌwaapád. 5 Míń wáꞌ báꞌ wʉ́ń man kan veꞌ hȩn ɓɨ ́d voo kʉʉ kɔ́, báꞌ 190. Mɔ́ń gaŋ hȩn ɓɨ ́d nán Israɛ́l voo ɨ ́ yo̧go̧. 6 Báꞌ yȩ ʉʉ ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́ tée, mɔ́ duu gaŋ hȩn ɓɨ ́d zig Yúúda voo báꞌ voꞌ ndaddʉ́ ; mí pʉ́m za̧g ́ a̧ dágá a man kan veꞌ dágá. 7 Tée mɔ́ tii nɔ́ɔ ́ kan nag leená Yerúsalɛm ka ho̧ yúlí yȩlȩ́, mɔ́ o̧ moo anábi yúú woolɨ.́ 8 Mí tam za̧ŋ moo a̧m tii daa kaꞌ tóólɨ ́ sá, há̧á̧ báꞌ a̧m tʉ́ꞌ Yerúsalɛm yȩ ʉʉ ꞌwáa. 9 A̧ m ɓɛ nabɔma kan tʉ́d, kan hʉꞌ kin, kan hʉꞌ ꞌmɛ́ŋ́ waa, kan tʉ́d zɔrɔm, kan tʉ́d ho̧d ́ , mɔ́ ꞌyɛ́ vʉ gbág gbo̧oļ ȩ́, mɔ́ kɔ́ bɛrɛ́d a maa báꞌ máa a̧m ud kaꞌ dágá yȩlȩ́, mɔ́ lá wʉyʉ báꞌ 390. b pád a kɔ́ sekɛ́l gbɛg , mɔ́ lá hȩn duu kan seyyɨ. a Tʉ́d lugu baa. b ≈ 200 g. 6 10 11 Hȩn láá móó za̧g ́ a̧ Mam zɔlɨ ́ móó a kɔ́ lítər dágá, mɔ́ zɔ duu kan seyyɨ. 12 A̧ m lá makala tʉ́d ɨ ́ káḿ dəə kan víd nánán mánɔ. 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : « Waa Israɛ́l vʉ dɨ hȩn vií̧ ̧g lálɨ ́ ɨ ́ yo̧go̧ sa̧am ̧ zig máa a̧n nɛŋ gbóo vʉ la wʉlɨ ́ yȩ voolɨ ́. » 14 Ma mí o̧ : « Baꞌá Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ mí kɔ́n míí hȩn vií̧ ̧g ní, diga náá saa mííli ̧́ mí lán pʉ́g ka nɔɔ la téꞌ kan ɨ ́ hȩn ka maꞌ máa né, hȩn sií̧ ̧d tóó dɔ́n woo ya̧g mííli ̧́ ní. » 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ hií̧ ̧n : « Mí pʉ́m sɨ ́ mɔ́ víd ndaa a pí víd nánán, a̧m dəə hȩn móó wʉlɨ.́ » 16 Duu o̧n : « Waa nánán, mí dɨ hȩn láá nán Yerúsalɛm voo lɨń né , vʉ́ń nuŋ hȩn a láá kan hȩn ndɔ́gɔné kan zo̧o ́ ̧́ to̧"́ ȩ́, vʉ́ń zɔ mam voo kan dʉ́ʉ́ɨ. 17 Hȩn láá kan mam zɔlɨ ́ wʉ́ń gee vʉ, tóó wʉ́ń ndɔg daga, vʉ́ń nuŋ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧ní moo hȩn ɓɨ ́d voo nɔ. » 5 v. 1-17 – cf. Yer 15, 1-7 ; HHa 26, 23-38 ; 1 Gba 9, 6-9 1 « Ɨ ́ móó waa nánán, a̧m ɓɛ hȩn haggɨ ́ tóó kɔ́ ɨ ́ ha̧y yúú yʉlɨ ́ wɔgɔ, mɔ́ yʉ yúú móó kan mbʉ́g móó, tée mɔ́ fá̧á̧ la gʉ́ʉ́ zi ̧i ̧li ̧́ woo, tée mɔ́ pəgən zʉʉ [ya ta̧an ̧ ɔ́]. 2 Mɔ́ a̧n kaꞌ dágá vɛlɨ ́ kaa sa̧am ̧ é sey báꞌ kaa yúlí ʉʉ ꞌwáa téelɨ ́. Mɔ́ ɓɛ kaꞌ ɨ ́ tóó, mɔ́ gbɔ́ duu daa kaalɨ ́ ꞌwaapád kan ha̧y sʉ́ʉ. Zín woo mɔ́ gbóo la sápéém a hɨꞌɨ, tée míń wood [nán Israɛ́l vʉ] pagb. 3 A̧ máa a̧m ɓɛ yúú hú̧ꞌ kan mbʉ́g yȩ waa náꞌ go̧o̧ ꞌyɛ́ ya̧g sa̧am ̧ é, 4 tée mɔ́ ɓɛ waa náꞌ a̧n vɛlɨ ́ ; vee a a̧n zig Israɛ́l máa wʉ́ń vúd dɔg wʉlɨ ́. » 5 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Kaa Yerúsalɛm kɔ́ káń yee ꞌyɛ́ sa̧am ̧ zig gáá voolɨ ́ pee wʉ sɨ ́ yȩnɔ. 6 Vʉ tii moo míí kan dooká míí vʉ gbɔ daa hágá, vʉ duu a Eb. : “mí dɨ vbə́ə́ hȩn láá Yerúsalɛm gəlɨ ́” b Míń sa vʉ sɨɨ. 7 hȩn ɓɨ ́d zig tóó kʉʉ gbɔ daa kan vʉ yȩ voo, vʉ ɓéé dooká míí vʉ, vʉ duun moo palɨ ́ míí vʉ né. » 7 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ duu o̧ : « Kíí nɛ́ɛ ́ yúú mba zig gáá kʉʉ gbɔ kan ví yȩ vʉ, kíí duun moo palɨ ́ míí kan dooká míí vʉ né, kíí la duu víí moo zig gáá yȩ voo nɔ máa, 8 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ moo fa̧n ́ é kan mɔ́, mí dɨ moo sə̧"ȩ́ yúú móólȩ́ sa̧am ̧ zig yȩ voolɨ ́. 9 Káḿ kɔ́ hȩn ka maan kɔlɨ ́ né yȩ, míń kɔ́m hẹn ɨ ́ káń kɔ́n ná né, kan hȩn ɨ ́ a̧n duu kɔ́n né mánɔ. 10 Waa baꞌa vʉ́ń lá waa voo vʉ móólȩ́ sa̧am ̧ é, waa vʉ́ń lá baꞌ voo vʉ. Míń sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́, míń sá waa móó kʉʉ kéé vʉ hɨꞌɨ ya ꞌwaapád. » 11 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ duu o̧ : « Mí dɨlɨ ́ ! Káḿ vi ̧i ̧ ya mbaalɨ ́ míí kan tayɨɨ lee móó vʉ kan hȩn sií̧ ̧d móó vʉ máa, míń tii nɔ́ɔ ́ ho̧ma, míń ho̧ gíḿ gaan mɔ́ né. 12 Nán móó kaꞌ dágá vʉ́ń nɔɔ kan buu nɔŋ, tóó vʉ́ń nɔɔ go̧om ̧ ; ɨ ́ tóó vʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́ móólȩ́ ka"ɨ ́ ; ɨ ́ tóó ʉʉ hɨꞌɨ ꞌwaa la ya pád yȩ míń gbɔn vʉ nȩné duulí kan pag né. 13 Tée zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí wʉ́ń ka̧ꞌ, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ o̧ moo kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́wʉ. 14 Míń tiim gba̧á ̧́, mɔ́ń tii hȩn sȩ́ḿ sa̧am ̧ zig kʉʉ gbɔ kan mɔ́ yȩ voolɨ ́ kan nɔ́ɔ ́ nán ʉʉ ya̧a̧ hi ̧naa máa voolɨ ́ a̧ḿ ́ . 15 Mɔ́ń tii hȩn sȩ́ḿ, mɔ́ń tii hȩn nán ʉʉ gʉ́gʉ́n zig tóó vʉ wʉlɨ ́, zig kʉʉ gbɔ kan mɔ́ yȩ vʉ́n ki dʉ́ʉ́, míń sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́ kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ míń si ̧ꞌi ̧m néélȩ́ naꞌa. Aga míi Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ káń o̧ moo yɛnɔ. 16 Sey a̧n táꞌa vʉ kan sɨ ́ɨ go̧om ̧ ʉʉ nɔɔ, a̧n baꞌ nánán ʉʉ tud ví tée (moo mí dɨ go̧om ̧ ha"ɨ ́ hȩn təəlɨ ́ víí vʉlɨ ́), míń lɨ ́d hȩn láá vííb. 17 Míń baꞌad ví go̧o̧m kan hȩn ho̧g ́ vʉ, vʉ́ń lá waa móó vʉ. Buu nɔŋ kan mɛm dɨ yaalɨ ́ móólȩ́. Míi Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, káń o̧ moo yɛnɔ. » a b Míń si ̧ꞌi ̧m. Eb. : “míń gə vbə́ə́ hȩn láá víí”. 8 6 v. 1-14 – cf. MP 12, 1-7 (Eze 20, 27-33 ; Yer 2, 19-20. 28 ; HHa 26, 30-41) 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́, mɔ́ o̧ moo anábi yúú voolɨ ́ ! 3 A̧ m o̧ : “Gʉʉ Israɛ́l vʉ, i ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ ! Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Gʉʉ gbo̧o̧ kan gʉʉ waa vʉ, haag kan mbʉʉg vʉ, Mí dɨ ya pag naa pa̧né víílí, míń ꞌwoo gbaa víí vʉ. 4 Ya hȩn pʉ́"ɨ ́ vʉ́ń ꞌwoo ꞌwaa, hȩn kíí yo̧o̧ naꞌan za̧g ́ a̧ wʉlɨ ́ yȩ vʉ́ń túm, Nán víí vʉ́ń nɔɔ tayɨɨ lee víí voolɨ ́ tiŋ̧́́ . 5 Míń piꞌ̧ i ̧ nɔm waa Israɛ́l voo vʉ ꞌyée la tiŋ̧́́ tayɨɨ lee voo vʉlɨ ́, Míń hɨꞌɨ nɛ́ŋ́ voo vʉ ꞌwaa daa gbaa víí vʉlɨ ́. 6 Kaa víí vʉ́ń tii gba̧á ̧́ ya kíí mbaalɨ ́ pád, Gbaa víí kan ya hȩn pʉ́"ɨ ́ víí vʉ́ń túm, nán vʉ́ń kéé vʉ gbóo, Tayɨɨ lee víí vʉ́ń ꞌwoo ꞌwaa, vʉ́ń ti, Hȩn kíí yo̧o̧ bi naꞌ za̧g ́ a̧ wʉlɨ ́, kan hȩn kíí mbɔ́g vʉ́ń dɨ túlíi. 7 8 Nɔm vʉ́ń pee hi ̧ꞌ víílí sa̧am ̧ é, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. A̧ máa míń gbɔ nán tóó sa̧am ̧ víílí vʉ́ń kéé, nán ɨ ́ ʉʉ sə́d pag gáá voolɨ ́, sey i hɨꞌɨ la hág tóólɨ ́ máa vʉyʉ. 9 Tée nán ʉʉ kéé máa vʉ́ń taan ya ʉʉ mbaa wʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ gbaꞌa vʉ wɔgɔ yȩlȩ́, Moo míń to̧ꞌ vʉ zo̧o ́ ̧́ ɓáa kɔ́lɨ ́ kan ki tɔ́g sá voo yȩ, Míń sʉd nɔ́ɔ ́ voo kʉʉ ho̧ tayɨɨ lee voo vʉ kannɔ yȩ ; Vʉ́ń ho̧ fo̧o ́ ̧́ voo wʉ́ń ya̧ad ̧ vʉ la fu̧u̧d moo hȩn ɓɨ ́d voo kan hȩn sií̧ ̧d voo kʉʉ kɔ́ yȩnɔ. 10 Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, ba mín o̧ moo hȩn si ̧ꞌiņ í míí gbɔn na téꞌ né.” » 9 11 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « A̧ m taꞌ nag, mɔ́ zuŋ doo hágá, mɔ́ gbɔ́ dam moo hȩn ɓɨ ́d zig Israɛ́l kʉʉ kɔ́ yȩnɔ Vʉ́ń dɨ nɔm kan pag, kan go̧om ̧ , kan buu nɔŋŋe. 12 Nán ɨ ́ a dɨ ya ɗiilílí wʉ́ń nɔɔ kan buu nɔŋ, Ɨ ́ a dɨ bə́ꞌ wʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́, ɨ ́ a kéé kaalɨ ́ vʉ́ń yúgu, wʉ́ń nɔɔ go̧om ̧ , Tée zo̧o ́ ̧́ míí wʉ́ń ka̧ꞌ. 13 Sey ʉʉ ho̧ nɔm voo ʉʉ pi ̧ꞌi ̧ sa̧am ̧ tayɨɨ lee voo vʉlɨ ́, ʉʉ daa kan gbaa voo vʉlɨ ́ Kan gʉʉ waa vʉlɨ ́ kan gʉʉ yúú vʉlɨ ́ kan laꞌ vʉlɨ ́, Ya kʉʉ baa la uu zʉgʉ pʉ́ tayɨɨ lee voo vʉ wʉlɨ ́ yȩlȩ́ tée, Víń gaa sɨ ́ wʉlɨ ́ ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 14 Míń yo̧o̧ nag vəə vʉ, míń tii hág voo gba̧á ̧́, wʉ́ń tii gba̧á ̧́ mba Díbla ya ʉʉ laalɨ ́ ꞌwaapád. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 7 v. 1-14 – cf. Eze 12, 21-28 ; Sof 1, 14-18 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ yúú hág Israrállɨ ́ máa yɔ : “ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́ ; siꞌ̧́ iḑ́ hág yɛ yaa ꞌwaa sʉ́ꞌʉ́. 3 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa moo móó ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́. Mí dɨ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kɔ́lɨ ́ kan mɔ́, Míń sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́ duu hȩn ɓɨ ́d móó káḿ kɔ́ ꞌwaapád. 4 Míń tii nɔ́ɔ ́ ho̧m, míń ho̧ gíḿ gaan mɔ́ né, Míń faam moo moo hȩn kɔ́lɨ ́ móó kan hȩn sií̧ ̧d móó, Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 5 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Zó̧ó̧ vií̧ ̧ní gbo̧o̧ tóó yaa dɨlɨ ́, yaa wʉ yȩnɔ ! 10 6 7 Túlí yaa dɨlɨ ́, túlí yaa dɨlɨ ́, dɨ yaalɨ ́ móólȩ́, yaa wʉ yȩnɔ ! Nán hág yɛ ví, sey víí ya̧ sʉ́ꞌʉ́, sey moo a mba ví kɛb máa dɨ sɨ ́ bə́ꞌ ; Nán tóó wʉ́ń duu lɛ́gɛn sɨ ́ kan zo̧o ́ ̧́ dȩ"ȩ́ yúú gʉʉlɨ ́ né. 8 Zaa tée míń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kan mɔ́ sʉ́ꞌʉ́, míń duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí móólȩ́ yúlí ; Míń faam moo moo hȩn kɔ́lɨ ́ móó kan hȩn sií̧ ̧d móó. 9 Míń tii nɔ́ɔ ́ ho̧m, míń ho̧ gíḿ gaan mɔ́ né, míń faam moo moo hȩn kɔ́lɨ ́ móó kan hȩn sií̧ ̧d móó, Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, ba mínnɔ gbɔ́ bi. 10 11 Sey ya̧ sʉ́ꞌʉ́, sey móó ya̧ sʉ́ꞌʉ́ ! Loo dɨ bə́ꞌ, disa̧n ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́ ! Nán vʉ́ń kɔ́n hȩn píím, loo a̧n gbɔ́ vʉ kannɔ moo zó̧ó̧ ɓɨ ́d voo máa wʉ yȩnɔ. Hȩn tóó wʉ́ń kéen voolɨ ́ né, dúú voo kan moo dámné voo sɨ ́ pɛ́lɨ ́, nán tóó wʉ́ń gbɔ́n dam moo voo né a̧ḿ ́ . 12 Sey tóó yaa dɨlɨ ́, sey woo dɨ bə́ꞌ ! Nán ka hɨ hȩn a vii̧ ̧ zo̧o ́ ̧́ sa, ɨ ́ hȩn gílí a dȩꞌ zo̧o ́ ̧́ sá, Moo zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ lúú kan dúú vʉ ꞌwaapád. 13 Nán hȩn gílí wʉ́ń duu fii hȩn ka gí yȩ ɓɛn né, kóó a nɔɔ ná né si ̧ꞌ, Moo hȩn anábi a o̧ yúú dúú voolɨ ́ yȩ wʉ́ń kɔ́yyʉ́, Kʉʉ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d yȩ nán dágá aga wʉ́ń kéé mbaan zá̧ad ̧ né. 14 Vʉ dɨ ga̧ꞌ naa úúlí, hȩn pád mbaa sɨ ́ bə́"ʉ́, a̧máa nán tóó lúú laan sɨɨ né, Moo káń kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kan dúú voo ꞌwaapád mánɔ. v. 14-27 – cf. Eze 6 ; Yer 6, 22-26 15 Pag naa dɨ góó, buu nɔŋ kan go̧o̧m vʉ dɨ voo kaa tiŋ̧́ ́ ! Nán ɨ ́ ka dɨ góó wʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́, ɨ ́ kaa tiŋ̧́ ́ wʉ́ń nɔɔ kan go̧om ̧ kan buu nɔŋ. 11 16 Ɨ ́ kʉʉ lúú ɗug máa vʉʉ sə́d, vʉ la mbaa gʉʉ vʉlɨ ́ móo gbokii ɨ ́ mbʉʉgɨ ́ vʉyʉ, Vʉ ndɛ ꞌwaapád yúú hȩn ɓɨd́ voo vʉlɨ ́. 17 18 Nag ka̧ꞌ nán vʉ ꞌwaapád, doo núug nɔɔ vʉ la kəd. Vʉ dɔ́ bugu, vʉ mbaa kan dʉ́ʉ́, zo̧o ́ ̧́ to̧ꞌ́ vʉ ꞌwaapád, vʉ yʉ yúú ya voo ꞌwaapád. 19 Vʉ́ń gáŋ sɨɨde voo gbóo la tə́mmé, do̧ꞌ voo a̧ḿ ́ wʉ́ń ya̧ad ̧ vʉ la fu̧u̧d ; Sey zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo a yaa tée, sɨɨde voo wʉ́ń sən vʉ né ; Vʉ́ń nugun hȩn ʉʉ lá ha̧ꞌa̧ né, hȩn a ka̧ꞌ vʉ zó̧ó̧ máa wʉ́ń pɛ́lɨ,́ Moo hȩn yȩ vʉʉ kɔ́ ma kʉʉ wa̧á ̧́ hȩn ɓɨ ́ddɨ ́ yȩnɔ. 20 Vʉn naꞌ yúú moo za̧ŋ voo kʉʉ gaa ka dʉʉ la wʉlɨ,́ Vʉ dʉd hȩn ka man kan hȩn sií̧ ̧d voo kan tayɨɨ lee voo vʉ. Moo woo nɔ ma míń kɔ́ hȩn voo yȩ vʉ́ń tii hȩn dʉ́ʉ́ kɔ́lɨ ́. 21 Míń gbɔ gáá vʉ́ń ya fá̧á̧ vʉ hȩn naa voo vʉ kɔ́ ɨ ́ kʉʉ fa̧á ̧́ nán gaa Tayɨɨ sá vʉ hȩn máa wɔgɔ, vʉ́ń tii vʉ hȩn lee. 22 Míń tii pig sad vʉ, nán vʉ́ń ya vii̧ ̧ ya mbaalɨ ́ míí, nán vʉ́ń dɔ́ wʉlɨ ́ kan zó̧ó̧ yȩ́é,̧ vʉ́ń vii̧ ̧wo̧. 23 A̧ m mbɔ́g za̧ŋ hɨɨ ꞌyɛ́ la ʉ́, moo hág ka hi ̧ꞌ kan yúú nɔɔné yȩnɔ ; kaa maa sɔ́ɔg mɛ́ń. 24 Míń pa̧ŋ nán kʉʉ lɨ ́n mba daga vʉ máa yaan, vʉ́ń vbid vʉ lig voo vʉ ; Míń kɔ́ yúú na"ȩ́ nán gbo̧o̧ voo wʉ́ń ꞌwáa, nán vʉ́ń vi ̧i ̧ lig hȩn pʉ́"ɨ ́ voo vʉ. 25 26 Túlí yaa sʉ́ꞌʉ́ ! Vʉ́ń soo sə́nné, a̧máa vʉ́ń sə́n né. Zo̧o ́ ̧́ vií̧ ņ í háꞌán dagalɨ,́ wa̧ya̧g háꞌán dagalɨ ́ ; Vʉ vi anábi ʉʉ o̧d bi moo nəəgɨ, ɨ ́ hȩn ha"ɨ ́ vʉ gaan sɨ ́ dooká Tayɨɨ woo né, 12 Ɨ ́ nii vʉ ꞌyɛ́n sɨ ́ moo ʉʉ o̧n vʉ né a̧ḿ ́ . 27 Gbanii mbaa kan dam gbɔlɨ ́, gbaŋŋaa mbaa kan dʉ́ʉ́, nag tʉʉ nán hág yɛ vʉ ; Míń kɔ́ hȩn kan vʉ duu hȩn kɔ́lɨ ́ voo, míń sə̧ꞌ moo yúú voolɨ ́ duu hȩn voo kʉʉ kɔ́ mánɔ, Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 8 v. 1-13 – cf. Eze 1, 26-28 (MP 5, 8-9 ; 32, 16. 21 ; 2 Gba 21, 7) 1 Veꞌ gúú [pig nán Yúúda kʉʉ laa gbaꞌa Babilɔ́nné], sȩȩ gúú woo ka kɔ́ báꞌ nɔ́nɔ́ máa, nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo háꞌay zʉʉ mííli.̧́ Sey woo mín mbaa dɨ mííli ̧́ ligí, ɨ ́ nii Yúúda vʉn mbaa dɨ hágá tiŋ̧́́ mííli.̧́ 2 Káń tə́g nɔ́ɔ ́ máa, mí ho̧ yigid tóó móo yigid nánánne. Ɓɛ yee woolɨ ́ daa zʉʉ hágá máa, veeɨ ; ɓɛ yeelɨ ́ daa dɔg yúba máa, sa̧n yʉgʉnée. 3 Yigid pee yo̧o̧ hȩn tóó móo naggɨ, maꞌan yúú hú̧"i.̧́ Yigid gaŋ luu sə́ən dɔg sa̧am ̧ be"ɨ ́ kan hágá, mí ho̧ hȩn Tayɨɨ woo vʉ Yerúsalɛmmé, dɔ́lɨ ́ la ya̧g dɔ́m ɨ ́ tiŋ̧́́ , kaꞌ wázammé. Yigida sɨg moolȩ́ ba dʉʉlɨ,́ kɔ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ a moo sɨggɨ. 4 Na"ȩ́ Tayɨɨ Israɛ́l woo ba dʉʉlɨ,́ mbaa kɔ́ ɨ ́ ba káń ho̧ mbʉʉgɨ ́ pee wɔgɔb. 5 Ma o̧n : « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ ho̧ la kaꞌ wázammé ! » Mí tii nɔ́ɔ ́ la kaꞌ wázammé, ma mí ho̧ yigid sɨg moolȩ́ pee dɨ ya̧g níim dɔ́lɨ ́ la ya hȩn ha"ɨ ́lɨ ́, kaꞌ wázammé. 6 Duu o̧n : « Waa nánán, yee mɔ́ ho̧ hȩn sií̧ ̧d gbo̧o̧ máa zig Israɛ́l kʉʉ kɔ́ moo a̧n lúú ya mbaalɨ ́ gbɔ yȩ a̧á ̧ ? Mɔ́ń duu dɨ hȩn sií̧ ̧d gbo̧o̧ tóó vʉ ho̧lȩ́e. » 7 Ma daa pa̧ŋ dɔ́n mí la naꞌamé ; mí ho̧ dəə gbo̧o̧ tóó vəgəlɨ ́. 8 Duu o̧n : « Waa nánán, a̧m kɛ vəgə yȩ la a Eb. : “tayɨɨ lee” (fr idole). b Cf. Eze 3, 23. 13 ʉ́ ! » Káń kɛ vəgə pee máa, mí ho̧ ya̧g níim tóó. 9 Duu o̧n : « A̧ m dɔ́ la ho̧ lá mɔ́ hȩn sií̧ ̧d máa kʉʉ kɔ́ yɛlɨ ́ yȩnɔ. » 10 Káń dɔ́ la ho̧ máa, mí nuŋ bɨɨg dʉnné vʉ kan hȩn zá̧ad ̧ ɓɨ ́d dʉnné tóó vʉ kə́kə́d, kan tayɨɨ lee zig Israɛ́l voo kʉʉ bə̧ꞌə̧ vʉ vəgəlɨ ́ daa kan ꞌwaapád. 11 Wayée tóó vʉ voꞌ gúńdɛm sa̧am ̧ ɨ ́ nii Israɛ́l voolɨ ́ vʉn dii dɨ tiŋ̧́́ tayɨɨ lee yȩ voolɨ ́. Yaazanipya Safán waa dɨ sa̧am ̧ voolɨ ́. Vʉ tíd hȩn zʉgʉ uulí nagá nagá, nim zʉgʉ kʉʉ uu yȩ lúú dɔg ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. 12 Ma yigid pee duu o̧n : « Waa nánán, yee mɔ́ ho̧ hȩn ɨ ́ nii Israɛ́l kʉʉ dɨ kɔ́lɨ ́ ya dimmí lig úud voo vʉlɨ ́ yȩ á̧a̧ ? Vʉ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ho̧n vɔ́ né, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ kéé hág yɛ gbɔ sʉ́ꞌʉ́.” » 13 Duu o̧n : « Mɔ́ń duu ho̧ hȩn sií̧ ̧d ɨ ́ tóó kʉʉ kɔ́ máa a̧ḿ ́ .» v. 14-18 – cf. 2 Gba 21, 4-5 ; Yer 7, 17-20 14 Yigid pee duu pa̧ŋ dɔ́n mí la lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ,́ kaꞌ wázammé. Wakȩ́ȩ́ tóó vʉn dʉʉlɨ ́, vʉ dɨ Tamúz ka̧n ́ ée. 15 Ma o̧n : « Mɔ́ ho̧ á̧a,̧ waa nánán ? Mɔ́ń duu ho̧ hȩn sií̧ ̧d ka mba ɨ ́ yȩ a̧ḿ ́ .» 16 Daa pa̧ŋ dɔ́n mí la naꞌam sa̧am ̧ lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ.́ Wayée tóó vʉn mbaa dɨ sa̧am ̧ ya̧g níim kan ya hȩn ha"ɨ ́lɨ ́, vʉ́ń kɔ́ fó̧ó̧ gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ o̧.́ Vʉ tii pig sa la lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́, vʉ tii nɔ́ɔ ́ gbɔ la kaꞌ mam naꞌalȩ́, vʉ nəꞌə̧y la mam naꞌalȩ́, vʉ dɨ za̧g ́ a̧ na"ȩ́ȩ. 17 Duu o̧n : « Mɔ́ ho̧ sʉ́ꞌʉ́ náa, waa nánán ? Hȩn sií̧ ̧d máa zig Yúúda kʉʉ kɔ́ yɛlɨ ́ yȩ maan vʉ né, ma kʉʉ bi la duu kɔ́ yúú nɔɔné a fȩȩ hág ꞌwaapád, zo̧o ́ ̧́ a ndɔ́gɔnɔ́ yɛnaa ? Vʉ dɨ laꞌ waa ka hȩȩ yȩ hu̧u̧lií̧ .̧ 18 Máa míń túꞌud vʉ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí ó̧, míń ho̧ gíḿ gaan vʉ né kəd. Kóó ʉʉ wa̧a̧n wa̧ya̧g dɔg tɔ́ggɨ ́ beꞌ yúba si ̧ꞌ, míń kin vʉ né. » 14 9 v. 1-11 – cf. 2 MPv 36, 14-17 (Mal 3, 16-18 ; 4, 1-2 ; HH 7, 2-8 ; 9, 4) 1 Pig woo máa o̧n dɔg moo beꞌ yúba : « Ɨ ́ kíí dɨ yaalɨ ́ kaa [Yerúsalɛm] si ̧ꞌi ̧ní yȩ, i séé ya bɔ ! I tíd hȩn ka tunní víí nagá nagá. » 2 Wayée tóó vʉ vúd duu ya hiņ aa dɔggɨ ́ ya̧g níim dɔ́lɨ ́ zʉʉ pá̧ń, kaꞌ wázammé, vʉ tíd hȩn kaa tunní voo vʉ nagá nagá. Nán tóó voolɨ ́ sa̧am ̧ é dɔ́ sa̧am ̧ sugud íid, vʉ bə̧ꞌ hȩn tóó za̧ŋ sii woolɨ ́. Nán pee vʉ ya dii dáŋ́ ya hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. 3 Na"ȩ́ Tayɨɨ Israɛ́l woo lúú dɔg yúú kerubín ba ka mbaa wʉlɨ ́ máalȩ́, daa laa ya̧g níimí, bee ya baa ɨ ́ ka dɔ́ sa̧am ̧ sɨɨde, kʉʉ bə̧ꞌ hȩn za̧ŋ sii woolɨ ́ pee. 4 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ddʉ : « A̧ m ya̧a̧ la kaa sa̧am ̧ é, kaa sa̧am ̧ Yerúsalɛmmé, mɔ́ dȩȩd nán kʉʉ dɨ nɔm kan ɨ ́ kʉʉ dɨ ndɛlɨ ́ máa vʉ hȩn túńní moo hȩn sií̧ ̧d máa nán kʉʉ kɔ́ naꞌa yȩnɔ. » 5 Ma duu o̧d nán ɨ ́ tóó yȩ vʉ, mí ki : « I ya̧a̧ duuwu la, ví wa̧ꞌ nán vʉ, i ho̧ gíḿ gaad nán tóó sá kəd. 6 I nɔɔ ɨ ́ gbo̧o̧ naa vʉ kan náá saa vʉ, náá gíb vʉ kan náá sá̧ŋ́ waa vʉ, kan wakȩ́ȩ́ vʉ, a̧máa i zaꞌ nán ɨ ́ kʉʉ dȩȩd vʉ hȩn máa vʉ sá. I dəŋ lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ ! » Nán pee vʉ dəŋ kan ɨ ́ nii kʉʉ mbaa ya̧g níim lig [hȩn ha"ɨ ́] sʉ́ʉlɨ ́ máa vʉyʉ. 7 Duu o̧d vʉ : « I vi ̧i ̧ lig yȩ ꞌwaa la pád, nɔm ʉʉ fȩȩ naꞌam ꞌwaa la pád... I vúd ya ʉ́... » Vʉ daa vúd ya, vʉ wa̧ꞌ nán vʉ síń kaalɨ ́. 8 Kʉʉ dɨ nán vʉ wa̧"ȩ́, káń ho̧ máa, mí wá̧á̧ búꞌuyya hágá, mí o̧ : « Baꞌá Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, yee mɔ́ń tud nán kʉʉ kéé Israɛ́llɨ ́ vʉ ꞌwaa la sɨ ́ pádda ? Mɔ́ń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kan Yerúsalɛm ɨ ́ yo̧go̧a̧ ? » 9 [Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́] hií̧ ̧n : « Hȩn ɓɨ ́d zig Israɛ́l voo kan Yúúda ɓʉʉ mba kɛbbɨ. Yúú nɔɔné fȩȩ hág ꞌwaapád, kaa maa hȩn ɓɨ ́d mɛ́ń, vʉ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ kéé hág yɛ gbɔ sʉ́ꞌʉ́, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ho̧n hȩn tóó né.” 10 Máa míń ho̧ gíḿ gaan vʉ né a̧ḿ ́ sa̧ḿ ́ , míń kɔ́ hȩn voo kʉʉ kɔ́ yȩ a fíí voolɨ ́ 15 yúlí. » 11 Ma baa ɨ ́ ba ka dɔ́ sa̧am ̧ sugud íid, kʉʉ bə̧ꞌ hȩn za̧ŋ sii woolɨ ́ pee hií̧ ̧́ : « Mí kɔ́ hȩn káḿ o̧ pee sʉ́ꞌʉ́. » 10 v. 1-8 – cf. 2 Gba 25, 8-10 ; Am 2, 4 1 Káń tə́g nɔ́ɔ ́ máa, mí ho̧ hȩn tóó móo ꞌyɛgɛ safíiri wáá kerubím voolɨ ́ yúlí ; hȩn tóó mbaad vʉ zʉʉ yúba móo láan tóó nɔ. 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧d nán ka dɔ́ sa̧am ̧ sugud íid pee : « A̧ m dɔ́ la doo [kɨɨkɨ ́ɨ]́ búg kerubím voolɨ ́ yȩlȩ́, mɔ́ saꞌ vee yɨg nagá sa̧am ̧ kerubím voolɨ,́ mɔ́ la duꞌ kaalɨ ́. » Ma nán pee daa laa mííli ̧́ nɔ́lȩ́. 3 Nán pee ka laa máa, kerubím vʉn dɨ kaꞌ nag nán lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ ; sakud hi ̧ꞌ fȩȩ naꞌam tiŋ̧́́ ság. 4 Na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo lúú dɔg yúú kerubím voolɨ ́, daa laa ya̧g níim lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. Sakud hi ̧ꞌ lig pee ság, na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo fȩȩ naꞌam góó ꞌwaapád. 5 Kerubím vʉ duꞌun kpakpag kii la naꞌamé góó kɔ́ ɨ ́ Tayɨɨ ɨ ́ ka mba hȩn ꞌwaapád néélȩ́ ka dɨ moo o̧lȩ́ tée wɔgɔ. 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧d nán ka dɔ́ sa̧am ̧ sugud pee : « A̧ m ɓɛ vee sa̧am ̧ doo yȩ vʉlɨ ́, sa̧am ̧ kerubím voolɨ ́. » Nán pee daa la dii dáŋ́ doo pee vʉlɨ ́. 7 Kerubín tóó dágá yo̧o̧ nag sa̧a̧m kerubím tóó voolɨ ́, kaꞌ vee voolɨ ́ sa̧am ̧ é yȩlȩ́, kʉ vee pʉ́ la baa ka dɔ́ sa̧am ̧ sɨɨde pee, daa fȩȩ, vúd ya. 8 Kerubím sʉ́ʉ vʉ dɨ kan hȩn tóó kpakpag tiŋ̧́ ,́ mbaa móo naggɨ. v. 9-22 – cf. Eze 1 ; 11, 22-23 (Mat 23, 38) 9 Mí ho̧ doo (kɨɨkɨ ́ɨ ́) tóó vʉ ndaddʉ́ dáŋ́ kerubím voolɨ ́, karubín dágá kan doo dágá. Doo sʉ́ʉ vʉ mbaa móo ꞌyɛgɛ sɨɨde tóó nɔ. 10 Kaa ho̧ doo yȩ vʉ tée, vʉ manna kííd, vʉ mbaa kɔ́ ɨ ́ doo tóó ka dɨ síń daga woolɨ ́ wɔgɔ. 11 Kʉʉ dɨ dʉ́ʉné tée, nɔ́nná dʉ́ʉ́ laa la ka̧ ɨ ́ woolɨ ́ ya voo ndaddʉ́, vʉ tiin daa né. Vʉ duu ya yúú ka duu máalȩ́, vʉ hɨꞌɨn daa ka"ɨ ́ né. 16 12 Fo̧o ́ ̧́ kerubím voo maa nɔ́ɔ ́ mɛ́ń, kúsúgum, kan nag, kan kpakpag voo a̧ḿ ́ ; doo ya voo ndaddʉ́ a̧ḿ ́ vʉ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. 13 Mí ki kɔ́ ɨ ́ kʉʉ bee doo sʉ́ʉ vʉ dudáŋ́ŋɨ wɔgɔ. 14 Kerubím pád vʉ dɨ kan gbɔg tiŋ̧́́ ndaddʉ́. Gbɔg tiŋ̧́́ ɨ ́ dágá máa gbɔg tiŋ̧́ ́ maleekaɨ, ɨ ́ idú woo gbɔg tiŋ̧́́ nánánne, ɨ ́ ta̧an ̧ ɔ́ woo gbɔg tiŋ̧́́ kəəɨ, ɨ ́ ndaddʉ́ woo gbɔg tiŋ̧́́ bo̧oȩ̧ . 15 Kerubím vʉ daa lúú dɔg yúba. Hȩn za̧á d ̧ káń ho̧ ziŋ Kebáarɨ ́ pee vʉyʉ. 16 Kerubím kʉʉ dɨ ꞌyȩ́ȩm tée, doo yȩ vʉ dʉ́ʉ́ duu kaꞌ voolɨ,́ kʉʉ úg dɔg yúba tée, doo pee vʉ lúú dɔg a̧ḿ ́ . 17 Kʉʉ dii tée, doo vʉ dii, kʉʉ úg dɔg tée, doo vʉ lúú dɔg kan vʉ, moo yigid hȩn za̧á d ̧ yȩ voo dɨ doo yȩ vʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . 18 19 Na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo daa lúú ya̧g níimí, la háꞌay mbaa yúú kerubím vʉlɨ ́. Kerubím vʉ tɨꞌ kpakpag, vʉ úg dɔg mííli ̧́ nɔ́lȩ́, vʉ daa ka la kan doo pee vʉ. Vʉ la dii ya̧g níim dɔ́lɨ ́ la lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ,́ kaꞌ mam naꞌalȩ́, na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo háꞌáy mbaa voolɨ ́ yúlí. 20 Hȩn za̧á d ̧ ba káń ho̧ Tayɨɨ Israɛ́l woolɨ ́, ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́ pee vʉyʉ, ma mí ho̧ kerubím pee vʉ gaa la. 21 Vʉ dɨ kan gbɔg tiŋ̧́́ ndaddʉ́, kan kpakpag nadaddʉ́, kan hȩn tóó kpakpag tiŋ̧́ ́ móo nag nánánne. 22 Gbɔg tiŋ̧́́ voo vʉ man kan ɨ ́ káń ho̧ ya̧g ziŋ Kebáarɨ ́ pee kííd. Hȩn dágá yȩ vʉyʉ. Vʉ ꞌyȩm líí la tə́g voolɨ ́ tiŋ̧́́ . 11 v. 1-12 – cf. Eze 24, 1-14 1 Yigid [Tayɨɨ woo] daa ɓɛ luun, gaŋ pa̧ga̧na ya̧g níim lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo ɨ ́ ka tʉ la nɔ́ɔ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ máalȩ́. Mí ho̧ wayée tóó vʉ dʉʉlɨ ́ fo̧o ́ ̧́ gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́. Ɨ ́ nii kaa Yeezaníya Azzúr waa, kan Pelatíya Benáya waa, vʉ dɨ sa̧am ̧ voolɨ ́. 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Waa nánán, nán máa yȩ vʉʉ baa taa hȩn ɓɨ ́d, vʉ túꞌud nán kaa yɛ vʉ moo ɓɨ ́d. 3 Vʉ o̧ : “Sey ya̧n ná né ! Yaa 17 ba yo̧o ́ ̧́ ví liggi. Kaa yɛ gbág kʉʉ ɗaꞌ vɛlɨ ́ mánɔ, ba ví baa kəmmɨ.” 4 A̧ m o̧ moo anábi yúú voolɨ.́ A̧ m o̧d vʉ moo la ʉ́, waa nánán ! » 5 Yigid Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo pɛ zʉʉ mííli,̧́ o̧n : « A̧ m o̧ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : “Víi o̧ moo náꞌ yȩnaa, zig Israɛ́l vʉ ? Mí gaa moo taalɨ ́ víí ʉ́. 6 7 Ví laan tiŋ̧́́ kan yúú nɔɔné, tə́ḿ víí vʉ hi ̧ꞌ kan nɔm vʉ. Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Nɔm máa kíí pi ̧ꞌi ̧ kaalɨ ́ yȩ vʉʉ kəm, kaa woo gbág, A̧ máa ɨ ́ víí máa, vʉ dɨ ví wóólɨ ́ vunníi. 8 9 Mí dɨd ví ya pag naa kíí ndɔg yȩ pa̧née, moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. Míń vud ví kaa yȩlȩ́, míń pʉ́ ví kan gáá vʉ, míń sə̧ꞌ moo yúú víílí. 10 Víń dɨ nɔm sɨɨlɨá , míń sə̧ꞌ moo yúú víílí ya̧g húúm Israɛ́llɨ ́, Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 11 Gbág víí wʉ́ńnɔ kaaɨ pɛ́lɨ ́, víńnɔ wiꞌ kaalɨ ́ pɛ́lɨ ́ a̧ḿ ́ , A̧ máa ya moo sə̧"ȩ́ víí wʉ́ń ya̧g húúm Israɛ́llɨ. 12 Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ kíí duun moo woo kan dooká woo né, Aga kíí duu dooká zig tóó kʉʉ gbɔ daa kan ví yȩ voo yȩnɔ. » v. 13-21 – cf. Yer 24 ; 32, 36 ; Eze 36, 24 13 Káń dɨ moo anábi pee o̧lȩ́ máa, Pelatíya Benáya waa nɔɔ. Mí wa̧á ̧́ búꞌuyya hágá, mí o̧ dɔg beꞌ yúba : « Baꞌá Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ mɔ́ń tud nán Israɛ́l vʉ ꞌwaa la sɨ ́ pádda ? » 14 Ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : 15 « Waa nánán, dam waa vʉyʉ náa, mɛm víí dágá kan nán Israɛ́l vʉ ꞌwaapád. Nán Yerúsalɛm vʉ o̧d vʉ : “I lúú la Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ ka"ɨ ́, vʉ pʉ́ vɔ́ hág yɛ sʉ́ꞌʉ́.” » a Eb. : “kan pag”. 18 16 A̧ m o̧d vʉ : « Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : “Káń nɛŋ gbɔ vʉ la ɗiilí naꞌa sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́, Káń sá hɨꞌɨ vʉ la hág tóó vʉlɨ ́ yȩ, míńnɔ duu tii ya yʉ́ggɨ ́ voo hág gáá kʉʉ yaa wʉlɨ ́ yɛlɨ ́”. 17 Moo woo nɔ ma, a̧m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ ví ya sʉggɨ ́ fiiní sa̧am ̧ nán tóó voolɨ ́, míń sʉg ví ya yɛ kíí hɨꞌɨ la wʉlɨ ́ yȩlȩ́, Tée míń pʉ́ ví hág Israɛ́l.” 18 Ya ʉʉ laa máa wʉ yȩnɔ, tée vʉ́ń vud tayɨɨ lee voo kan hȩn sií̧ ̧d voo vʉ gbóo. 19 Míń pʉ́ vʉ zo̧o ́ ̧́ dágá, míń ꞌyɛ́ yigid ꞌma̧ŋ tóó víílí ; Míń sʉd zo̧o ́ ̧́ ꞌyɛgɛ voolɨ ́ fo̧ĺ ȩ́ luu, míń pʉ́ vʉ zó̧ó̧ yo̧go̧ ya woolɨ ́, 20 Moo ʉʉ duu moo palɨ ́ míí vʉ, ʉʉ kɔ́ hȩn dooká míí ka o̧ mánɔ. Tée vʉ́ń tii nán míí vʉ, míń mbaa Tayɨɨ voo. 21 A̧ máa ɨ ́ ʉʉ hií̧ ̧́ moo tayɨɨ lee voo kan hȩn sií̧ ̧d voo vʉ máa, Míń kɔ aga hȩn kɔ́lí voo wʉ́ń sí voolɨ ́ yúlí. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. » v. 22-25 – cf. Eze 43, 1-7 22 Kerubím vʉ tɨꞌ kpakpag, doo pee vʉ duu vʉ. Na"ȩ́ Tayɨɨ Israɛ́l woo háꞌáy mbaa voolɨ ́ yúlí. 23 Na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo lúú dɔg kaa sa̧am ̧ é, dɔg la háꞌáy mbaa gʉʉlɨ,́ kaꞌ mam naꞌalȩ́. 24 Yigid [Tayɨɨ woo] daa ɓɛ luun nəəgɨ ́, gaŋ laan mí hág nán Kasdím voolɨ ́, ya gbaꞌa kʉʉ mbaa máalȩ́. Mí nə́d nəəg yȩ kan yigid Tayɨɨ woo nɔ. Ma hȩn káń ho̧ nəəgɨ ́ pee daa ti. 25 Mí o̧d gbaꞌa vʉ moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka túꞌun pee ꞌwaapád. 19 12 v. 1-16 – cf. Yer 52, 3-11. 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 1 2 « Waa nánán, mɔ́ mbaa dɨ sa̧am ̧ zig yúú néélȩ́ voolɨ ́. Vʉ dɨ kan nɔ́ɔ ́ moo ʉʉ ho̧ ó̧, a̧máa, vʉ ho̧n né ; vʉ dɨ kan tɔ́g moo ʉʉ ki ʉ́, a̧máa vʉ kin ní, moo vʉ nán yúú néélȩ́ vʉyʉ. 3 Ɨ ́ móó, a̧m vad píg gáá, mɔ́ lúú za̧g ́ a̧ naꞌalȩ́, ʉʉ ho̧ la nɔ́lȩ́. A̧ m lúú ya káḿ mbaa yȩlȩ́, mɔ́ laa la ya tóólɨ ́ kə́d. Tóo tée vʉ́ń gaa wʉlɨ ́ ba bin nán yúú néélȩ́ȩ. 4 A̧ m vud hȩn gáá móó za̧g ́ a̧ naꞌalȩ́, voolɨ ́ nɔ́lȩ́ ; a̧m lúú ya̧g mɛnné, ʉʉ ho̧m ma, kɔ́ ɨ ́ gbaꞌa kʉʉ laa máa wɔgɔ. 5 A̧ m kɛ vəgə, mɔ́ vud hȩn gané móó wʉlɨ ́, ʉʉ ho̧ la nɔ́lȩ́. 6 A̧ m gaŋ hȩn móó haꞌ bəgəm, mɔ́ vúd viddí, mɔ́ wáá nɔ́ɔ,́ mɔ́ ho̧ nɔ́ɔ ́ hágá sá, moo mí hií̧ ̧́ zig Israɛ́l ʉʉ ho̧m kɔ́ ɨ ́ hȩn ya̧g zílía wɔgɔ. » 7 Mí kɔ́ hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka o̧n pee, mí vud hȩn míí vʉ za̧g ́ a̧lȩ́ kɔ́ ɨ ́ hȩn gáá lúúlí wɔgɔ. Mɛnné máa mi kɛ vəgə kan nag, mí vud hȩn míí vʉ viddi, mí haꞌ bəgəm, vʉ ho̧ la nɔ́lȩ́. 9 8 Ya̧g ka̧ꞌa̧mé máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : « Waa nánán, zig Israɛ́l, nán yúú néélȩ́ yȩ vʉ vin mɔ́ : “Mɔ́ kɔ́ ȩn yȩlá ?” máa náa ? 10 A̧ m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ moo yɔ ; o̧d gbaŋŋaa Yerúsalɛm kan zig Israɛ́l kʉʉ wʉlɨ ́ pád vʉʉ moo yɛ. 11 A̧ m o̧ : “Mí mbaa kɔ́ ɨ ́ hȩn gʉ́gʉné wɔgɔ. Hȩn máa káń kɔ́ yɛ, hȩn a maa vʉ máa wʉ yȩnɔ. Vʉ dɨ vʉ nɛné gbɔ la gáálɨ ́, vʉ́ń laa gbaꞌaɨ. 12 Gbaŋŋaa voolɨ ́ sa̧am ̧ é yȩ wʉ́ń dɨ hȩn gané woo ha"ɨ ́ bəgəm, wʉ́ń lúú viddí ; Vʉ́ń kɛ vəgə wʉ́ń pu̧u̧ duu wʉlɨ ́ moo nɔ́ɔ ́ woo a ho̧ hág sá. a Hȩn hȩn gʉ́gʉné. 20 13 Míń tʉ́ʉdʉ kȩgȩ, wʉ́ń maꞌay wʉlɨ ́, tée míń pa̧ŋŋɔ laan Babilɔ́nné, hág nán Kasdím voolɨ ́, A̧ máa wʉ́ń ho̧n hág sʉ́ʉ né, wʉ́ń nɔɔ la wʉlɨ.́ 14 Míń sá nán kʉʉ gbɔ kannɔ, ka vʉ maawo̧ máa vʉ hɨꞌɨ ya pád kan so̧o ́ ź̧ e woo vʉ, Míń woo pag duun vʉ pigim. 15 Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, sey a̧n sá hɨꞌɨ vʉ zig tóó vʉlɨ ́ kan hág tóó vʉlɨ ́ kə́kə́d tɛ́nɔ. 16 A̧ máa míń pɨgɨ nán tóó vʉ, vʉ́ń səd paggɨ ́ kan go̧om ̧ é kan buu nɔŋŋé, Moo ʉʉ paꞌa hȩn sií̧ ̧d voo yȩ vʉ ya ʉʉ laa yȩlȩ́, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » v. 17-20 – cf. Eze 4, 9 17 18 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ duu o̧n moo, o̧ : « Waa nánán, mɔ́ń lá hȩn kan dʉ́ʉ́, mɔ́ń zɔ mam kan dʉ́ʉ́, kan zó̧ó̧ to̧"́ ȩ́ȩ. 19 A̧ m o̧d nán hág yȩ vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ moo yúú nán Yerúsalɛm voolɨ ́ hág Israɛ́llɨ ́ yɔ. Vʉ́ń lá hȩn kan zo̧o ́ ̧́ to̧"́ ȩ́, vʉ́ń zɔ mam kan dʉ́ʉ́, Moo nán vʉ́ fa̧á ̧́ hȩn kʉʉ dɨ kannɔ hág yɛlɨ ́ moo yúú nɔɔné nán kaa voo yȩnɔ. 20 Kaa nán kʉʉ hiꞌ̧ wʉlɨ ́ vʉ́ń tú, hág [Yúúda] wʉ́ń tú, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » v. 21-28 – cf. Eze 7, 1-13 ; 2 Pi 3, 3-4 21 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : Israɛ́llɨ ́ yɛ lá ? 22 « Waa nánán, yee moo ba̧a̧m ɨ ́ téé kíí o̧ hág [Ví o̧] báꞌ ba vʉn lʉ́g laa tiŋ̧́ ́, hȩn nəəg dágá aga ba kɔ́y náa ? 21 23 Máa a̧m o̧d vʉ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Míń kɔ́ moo ba̧am ̧ víí yȩ wʉ́ń siꞌ,̧́ nán tóó wʉ́ń duu kɔ́n mɔɔg Israɛ́llɨ ́ né ; A̧ m o̧d vʉ sey hȩn yȩ ʉʉ kɔ́y máa ba dɨ sɨ ́ bə́ꞌ. 24 Nán tóó wʉ́ń nə́n na téꞌ né, nán tóó wʉ́ń o̧n moo anábi vbád sa̧am ̧ zig Israɛ́l voolɨ ́ né. 25 Aga míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, míńnɔ o̧ moo, míń o̧ hȩn a dɨ kɔ́yné mánɔ, wʉ́ń duu laan daa né ; Zig yúú néélȩ́ yɛ ví, a̧n o̧ moo tée, míń kɔ́ hȩn woo diga kíí dɨ lá lɨ ́ yɛnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ.” » 26 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 27 « Waa nánán, nán Israɛ́l vʉ o̧ : “Nəəg woo yȩ hȩn woo wʉ́ń kɔ́y né, moo anábi woo ka o̧ yȩ hȩn woo wʉ́ń ɗii lá ʉ́.” 28 Máa a̧m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Moo míí káń o̧ yɛ hȩn woo wʉ́ń ɗii ní, wʉ́ń kɔ́y ; Hȩn a̧n o̧ wʉ́ń kɔ́yyʉ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ.” » 13 v. 1-16 – cf. Yer 14, 13-16 ; 23, 9-32 ; 29, 20 ; Mik 3, 5-6 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m o̧ moo anábi yúú anábi Israɛ́l voolɨ ́, A̧ m o̧d nán kʉʉ o̧ moo dáń voo yȩ vʉ moo : I ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Lɨń anábi ya̧ŋ kʉʉ ho̧n hȩn tóó né ma kʉʉ o̧ moo dáń voo máa vʉ sʉ́ꞌʉ́ ! 4 5 Israɛ́l, anábi móó vʉ man kan ɗɨɨd kʉʉ kə̧ə́ ̧́ daa gba̧á̧ ļ́ ȩ́ máa vʉyʉ. Ví dɔgɔn ko̧"́ ȩ́ né, ví yo̧o̧ vəgə bigin kíi Israɛ́l moo bi nda doo za̧g ́ a̧ sɨɨ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ né. 22 6 Vʉ nə́d nəəg vbád, vʉ o̧ moo vbád, vʉ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ náꞌ !” Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ baꞌan vʉ né, ma vʉ taa hȩn kii o̧ yȩ ban kɔ́yyʉ́. 7 Nəəg víí yȩ vʉ nəəg leeɨ pɛ́láa ? Moo anábi kíí o̧ yȩ vʉ moo vbáddɨ pɛ́láa ? Ví o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ ná !”, a̧máa mí o̧n moo tóó né. Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Kíí o̧ moo lee, kíí nə́d nəəg vbád 8 máa, Mí dɨ kan moo kan ví ʉ́, moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 9 Nag míí wʉ́ń pi ̧i ̧ anábi kʉʉ nə́d nəəg vbád, kʉʉ o̧ moo vbád máa vʉ ʉ́. Vʉ́ń duu sɨ ́ sa̧am ̧ nán míí voolɨ ́ pɛ́lɨ ́, yéé voo wʉ́ń duu sɨ ́ debtere zig Israɛ́l voolɨ ́ pɛ́lɨ ́ ; Vʉ́ń duu dɔ́n hág Israɛ́llɨ ́ né. Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 10 Hȩn yȩ vʉ́ń kɔ́y moo kʉʉ kɔ́ nán míí kʉʉ ba̧á ̧ hi ̧naa mánɔ. Vʉ o̧d nán vʉ moo ka̧ꞌ́ a̧d, kóó ka̧ꞌ́ a̧d ka pɛ́lɨ ́ siꞌ̧ . Nán míí vʉ yo̧o̧ garú, ma vʉ sɔg voo kan hád van hee. 11 A̧ m o̧d nán kʉʉ sɔg vəgə yȩ ba dɨ túmníi ; Mam tóó wʉ́ń to̧ꞌo̧y, tée ɨ ́ víí, ꞌyɛgɛ vʉ kan mbee taꞌab vʉ, víń pee, mam kan sápéém gbo̧o̧ wʉ́ń naŋ. 12 I ho̧ vəgə dɨ túmníi ! Tée nán vʉ́ń [zí ya̧g] o̧ : “Hád van hee kíí sɔg vəgə kannɔ pee dɨ téé ?” 13 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Míń kɔ́ mam gbo̧o̧ wʉ́ń naŋ, a̧n kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ tɛ́nɔ ; Mam wʉ́ń to̧ꞌo̧y moo zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ míí yȩ, tée ꞌyɛgɛ kan mbee taꞌab vʉ́ń pee, vʉ́ń lɨ ́d hȩn. 14 Míń gbɔ́ garú kíí sɔg kan hád van hee yȩ tumma hágá, kan do̧o̧ woo a̧ḿ ́ . 23 A túm tée, víń nɔɔ sa̧am ̧ lig gbun woo vʉlɨ ́, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 15 Tée zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ káń kɔ́ yúú garú yȩlȩ́ kan nán kʉʉ sɔggʉ kan hád van hee voolɨ ́ yȩ wʉ́ń ka̧ꞌ ; Tée míń o̧d ví : Nán tóó duu yo̧on ̧ sɨ ́ garú né ! Tée moo nán vəgə sɔggɨ ́ voo a̧ḿ ́ wʉ́ń ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́, 16 Anábi Israɛ́l máa kʉ o̧ moo yúú Yerúsalɛmmé, kʉʉ o̧ moo ka̧ꞌ́ a̧d yúú woolɨ ́ ma ka̧ꞌ́ a̧d ka pɛ́lɨ ́ yȩ vʉyʉ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » v. 17-23 – HH 2, 20-23 17 « Ɨ ́ móó waa nánán, a̧m ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ ho̧ lá mɔ́ wakȩ́ȩ́ waa nán móó voo Kʉʉ o̧ moo dáń voo yȩnɔ. A̧ m o̧ moo anábi yúú voolɨ ́, 18 Mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Lɨń wakȩ́ȩ́ kʉʉ mbɔ́gɔd nán vʉ va̧ga̧ nag, Kʉʉ va̧ad ̧ nán vʉ saabí yúú duu kan veꞌ voo moo zo̧o ́ ̧́ a dȩȩ nán vʉ ; Ví taa bi lɨ ́d vágád nán míí voo, tée bi səd vágád ɨ ́ bii náa ? 19 Ví ɓéen sa̧am ̧ nán míí voolɨ ́ moo kíí nuŋ tʉ́d kan hȩn láá waa náꞌ mánɔ ; Ví nɔɔ nán kʉʉ maan nɔm né, ví gbɔ nán ɨ ́ kʉʉ maa nɔm máa vʉ za̧á d ̧ ná, Ví sóó nán míí kʉʉ ki moo vbád víí máa vʉ.” 20 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí sɛ́n moo va̧ga̧ kíí sóon nán vʉ ʉʉ ti yȩ né, Mí dɨ vʉ sʉnné luu nag víílí, míń səd nán máa kíí soo bi tid vágád voo yȩ vʉ ʉ́. 21 Míń sid saabí víí a̧ḿ ́ , míń səd nán míí vʉ, Víń duu tiin vʉ sɨ ́ kəŋ nag víílí ní, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 24 22 Káń vi ̧i ̧n nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ vʉ zó̧ó̧ né ma kíí vi ̧i ̧ vʉ víí zo̧o ́ ̧́ kan ya̧g vbád víí, Kíí sȩn nán zó̧ó̧ vií̧ ̧g vʉ fó̧ó̧ moo ʉʉ kéé hi ̧naa ɓɨ ́d voo gbɔ ʉʉ mbaa za̧á d ̧ sá máa, 23 Víń duu nə́n sɨ ́ nəəg lee né, víń duu o̧n sɨ ́ moo kan yɛ́g míí ní a̧ḿ ́ . Míń səd nán míí vʉ víílí nagá, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 14 v. 1-11 – cf. Zak 7 ; Gɛ 28, 9 1 Ɨ ́ nii Israɛ́l tóó vʉ maan ya, vʉ mbaa daa hágá tiŋ̧́́ mííli.̧́ moo, o̧ : 3 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n « Waa nánán, nán máa yȩ vʉ pa̧ŋ tayɨɨ lee voo vʉ dɨ zó̧ó̧ voolɨ ́, vʉ ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ dɨ hȩn ka pa̧ŋ vʉ dɔd hȩn ɓɨ ́ddɨ ́ yȩlȩ́. Tée míń gbɔ ʉʉ ya vin mooa ? 4 Moo woo nɔ ma, a̧m mbad vʉ moo, mɔ́ o̧d vʉ : “Nán Israɛ́l ka pa̧ŋ tayɨɨ lee vʉ zo̧o ́ ̧́ woolɨ,́ ka haꞌ zo̧o ́ ̧́ hȩn ka dɔddʉ hȩn ɓɨ ́ddɨ ́, ma ka ya maa anábi tée, míń hií̧ ̧dʉ moo woo ʉ́, kóó tayɨɨ lee woo ʉʉ ɓʉʉ ʉ́ si ̧ꞌ. 5 Míń kɔ́ ɨ ́ yo̧go̧ moo mí maꞌ zó̧ó̧ nán Israɛ́l máa kʉʉ kéé gbɔn, kʉʉ la duu tayɨɨ lee voo yȩ vʉ wʉlɨ ́. 6 A̧ m o̧d nán Israɛ́l vʉ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : I fíí ya, ví kéé tayɨɨ lee víí vʉ gbóo, ví gbɔ hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ víí vʉ. 7 Nán Israɛ́l, kan gáá ka mbaa Israɛ́llɨ ́ ka tii pig san, ka tíd tayɨɨ lee vʉ woolɨ ́ zó̧ó̧lȩ́, ka haꞌ nɔ́ɔ ́ woo hȩn ka pa̧ŋ nán dɔd hȩn ɓɨ ́ddɨ,́ ma ka ya maa anábi tée, míń hií̧ ̧dʉ moo woo ʉ́. 8 Míń sad nán woo túń, míń tiiwʉ hȩn gʉ́gʉné kan hȩn ba̧am ̧ kɔ́lɨ ́ tóó, míń naꞌadʉ luu sa̧am ̧ nán míí voolɨ.́ Tée víń gaa wʉlɨ ́ ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 9 Anábi tóó a gbɔ ʉʉ sóowʉ moo ma a o̧ moo tóó tée, fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ míi sóówʉ moo yȩnɔ. Tée míń yo̧o̧ nag vəəwʉ, míń tuddu sa̧am ̧ zig míí Israɛ́l voolɨ.́ 10 Tée aga vʉ́ń gaŋ hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn ɓɨ ́d voo. Vʉ́ń si ̧ꞌi ̧d nán ka ya maa anábi yȩ 25 vʉ kan anábi sʉ́ʉ a̧ḿ ́ man kííd, 11 moo zig Israɛ́l a duu hɨꞌ hi ̧naa míí gbɔ sá, a vii̧ ̧ fo̧o ́ ̧́ woo kan hȩn ɓɨ ́d woo ꞌwaapád yȩ vʉ sá. Tée vʉ́ń mbaa nán míí vʉ, míń mbaa Tayɨɨ voo. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ.” » v. 12-23 – cf. Yer 15, 1-4 ; 24 ; Dən 18, 20-32 12 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 13 « Waa nánán, hág tóó a kɔ́ hȩn ɓɨ ́d, a duun moo míí ní tée, míń yo̧o̧ nag néélȩ́ míí, míń lɨ ́d hȩn láá woo, míń baꞌadʉ ya go̧om ̧ , míń tud nánán vʉ kan hȩn buulí vʉ a̧ḿ ́ . 14 Kóó nán fo̧o ́ ̧́ ta̧an ̧ ɔ́ yɛ : Núhu, kan Daniyɛ́l kan Zób ʉʉ dɨ voolɨ ́ sa̧am ̧ é á̧ḿ, aga vʉ́ń səd yúú dáń voo yúú hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ voolɨ ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 15 Tóó tée míń baꞌ hȩn ho̧g ́ vʉ́ń ya nɔɔ nán vʉ, hág yȩ wʉ́ń tii gbá̧a,̧́ nán tóó wʉ́ń duun wʉlɨ ́ né. 16 Nán fo̧o ́ ̧́ ta̧an ̧ ɔ́ yȩ ka vʉn dɨ sa̧am ̧ voolɨ ́ si ̧ꞌ, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ sa̧a̧ hȩn kan yúú woo, o̧, aga ka vʉn səd yúú ɨ ́ voo nɔ dágá, vʉ́ń sən waa dáń voo vʉ né a̧ḿ ́ , hág yɛ kan tii gbá̧á̧ o̧.́ 17 Tóó tée míń baꞌ sɨɨ yaan voolɨ ́, míń baꞌ nán vʉ́ń sa vʉ sɨɨ, vʉ́ń tud nánán vʉ kan hȩn buulí vʉ a̧ḿ ́ . 18 Nán fo̧o ́ ̧́ ta̧an ̧ ɔ́ yȩ ka vʉn dɨ sa̧am ̧ voolɨ ́ si ̧ꞌ, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ sa̧a̧ hȩn kan yúú woo, o̧, aga ka vʉn səd yúú ɨ ́ voo nɔ dágá, vʉ́ń sən waa dáń voo vʉ né a̧ḿ ́ . 19 Tóó tée míń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ baꞌ buu nɔŋ yaan hág sʉ́ʉlɨ ́, míń baꞌad vʉ nɔm, nánán vʉ́ń tú kan hȩn buulí vʉ a̧ḿ ́ . 20 Kóó Núhu, kan Daniyɛ́l kan Zób kan vʉn dɨ voolɨ ́ sa̧am ̧ ȩ́ a̧ḿ ́ , Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ sa̧a̧ hȩn kan yúú woo, o̧, aga ka vʉn səd yúú ɨ ́ voo nɔ dágá, vʉ́ń sən waa dáń voo vʉ né a̧ḿ ́ . 21 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Kóó a̧n baꞌ hȩn si ̧ꞌiņ í míí ndaddʉ́ néélȩ́ naꞌa : sɨɨ, kan go̧om ̧ , kan hȩn ho̧g ́ vʉ kan buu nɔŋ yɛ vʉ moo ʉʉ tud nán vʉ kan hȩn buulí vʉ si ̧ꞌ, 22 náń fo̧o ́ ̧́ waa náꞌ vʉ́ń kéé sə́d, wayée kan wakȩ́ȩ́ vʉ a̧ḿ ́ . Vʉ́ń duu ví ya, víń ho̧ hȩn kɔ́lɨ ́ voo, tée zó̧ó̧ víí wʉ́ń ka̧ꞌ yúú zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧ní káń baꞌ Yerúsalɛmmé yȩlȩ́. 23 Vʉ́ń ka̧ꞌ ví zó̧ó̧, i ho̧ hȩn kɔ́lɨ ́ voo tɛ́nɔ. Tée víń gaa ba míń baꞌan bi hȩn yȩ vʉ téꞌ né.” » 26 15 v. 1-8 – cf. Esa 5, 1-7 ; Yhn 15, 5-6 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, yee laꞌ bab doo ka hȩȩ yȩ mba laꞌ tóó kɔddɨ ́ vʉ kan ȩná ? 3 Nán tóó gə laꞌ yȩ dʉd hȩn tóó kannɔ á̧a̧ ? Nán too mbɔ́g hȩn hȩn sə́əĺ ɨ ́ kannɔ á̧̧a̧ ? 4 Náá vʉ kabbʉ vɛlɨ ́ náa ? Vʉ gə laꞌ waa idú dɔd vɛlɨ ́ áa ? Vʉ kɔ́ hȩn tóó kannɔ á̧a̧ ? 5 Ka dii kan do̧o̧ woo a̧ḿ ́ , vʉ kɔ́n hȩn tóó kannɔ né, Ma ka a̧ŋ ma nán wʉ́ń kɔ́ hȩn tóó kannɔ a̧a̧ ? Vʉ́ń kɔ́ ȩn kannɔ lá ? 6 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ nán Yerúsalɛm vʉ gbɔlɨ ́ nán ʉʉ tud vʉ Kɔ́ ɨ ́ nán ka gbɔ laꞌ bab doo sa̧am ̧ laꞌ ho̧g ́ voolɨ ́, kán a̧nnɔ vɛlɨ ́ yȩ wɔgɔ. 7 Míń tii pig sad vʉ. Vʉ taa bin sə́d vɛlɨ ́ sʉ́ꞌʉ́, a̧máa vee wʉ́ń a̧n vʉ ʉ́. Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, sey a̧n lúú moo kan vʉ tɛ́nɔ. 8 Míń kɔ́ hág yȩ wʉ́ń tii gbá̧á̧ moo kʉʉ kin mí tɔ́g né yȩnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. » 16 v. 1-34 – cf. Eze 23, 1-21 ; Yer 2, 1-13 ; MP 32, 8-21 ; HH 17 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m túꞌud nán Yerúsalɛm vʉ hȩn sií̧ ̧d voo kʉʉ kɔ́ yȩ, mɔ́ o̧d vʉ : “Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka o̧d nán Yerúsalɛm vʉ 3 máa yɔ : Mɔ́ vúd dɨ hág Kanánné, vʉ ha̧am ̧ dʉʉlɨ.́ Baꞌ móó ká nán 27 Amɔ́ɔrɨ, naꞌ móó nán Hitíiia. 4 Kʉʉ ha̧am ̧ máa, vʉ sə̧ꞌə̧n mɔ́ ya̧a̧ né, vʉ woon mɔ́ mam né, vʉ so̧ꞌo̧n mɔ́ ta̧m né, vʉ go̧on ̧ mɔ́ sa̧am ̧ é né a̧ḿ ́ . 5 Nán tóó ho̧ gím gaan mɔ́ moo bi kɔ́n mɔ́ hȩn yȩ vʉ dágá aga né. Vʉ gaŋ gbɔmma hó̧gó̧ moo nán kʉʉ mam diga za̧g ́ a̧ ha̧aļ ȩ́ móólȩ́ mánɔ. 6 Káń ya̧a̧ daa kaꞌ móólȩ́ máa, mí ho̧ mɔ́ mbaa kan mɛm bɔ́tɔ́ǵ, ma mí o̧m : A̧ m mbaa mɛm móó yȩlȩ́ ! Mí o̧m : A̧ m mbaa mɛm móó yȩlȩ́ ! 7 A̧ máa mí kɔ́m mɔ́ lɛ ɓʉʉlɨ ́ naꞌab móo baa ho̧d ́ babbɨ. Mɔ́ lɛ, mɔ́ naꞌ, mɔ́ dʉʉ wa̧a,̧ mɔ́ vúd va̧a,̧ yúú hú̧ꞌ móó pɛ zʉʉ dii yɔ, móó káḿ mbaa la vbíi leená zay pee nɔ. 8 Káń ya̧a̧ duu daa móólȩ́ ka"ɨ ́ máa, mí ho̧ sey móó ya̧ sʉ́ꞌʉ́, mɔ́ sɨ ́ náá wa̧aȩ̧ . Ma mí tɨꞌ sa̧am ̧ míí, mí wáam, mí sa̧am ̧ hȩn bíń gbɔn mɔ́ né, mí ta ya̧g kan mɔ́, mí éem. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 9 Mí woom mam, mí naꞌad mɛm fo̧o ́ ̧́ móólȩ́, mí so̧ꞌo̧m kúm. 10 Mí dɔ́m sa̧am ̧ kʉʉ kpáꞌ, mí dɔ́m tɛ́gɛ́ kó̧ó̧ kʉʉ mbɔ́g kan bó̧ꞌ yȩȩgc, mí tam za̧ŋ sii kan sa̧am ̧ sɨɨde, mí wáam kan sa̧am ̧ tȩtȩ́ꞌȩm. 11 Mí mbɔ́gɔm mɔ́ mbaa mbəŋ : mí pʉ́m za̧ŋ nag vʉ kan za̧ŋ vəg vʉ, 12 mí do̧o ́ m ̧ laꞌ mig, mí dɔ́m laꞌ tɔ́g, mí haꞌam meetawol yúlí. 13 Mí mbɔ́gɔm kan hȩn do̧ꞌ kan hȩn sɨɨde vʉ, mí dɔ́m sa̧am ̧ sɨɨde kʉʉ kpáꞌ mánɔ. Mɔ́ lá hȩn to̧o̧d, mɔ́ dʉʉ la wʉlɨ,́ mɔ́ mbaa móo gbaŋ kȩ́éȩ̧ . 14 Nán vʉ paꞌa moo dʉʉ móó yȩ zig tóó voolɨ ́, moo káń mbɔ́gɔm, káḿ dʉʉ ꞌwɔdda fid mánɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 15 A̧ máa mɔ́ naꞌ yúú moo káḿ dʉʉ naꞌa yȩ, mɔ́ ɓɛ lʉgʉd móó, mɔ́ la kɔ́n ka̧w, mɔ́ ud kan nán kʉʉ ya̧a̧ hi ̧naa vʉ ꞌwaapád. a b c d = Am yée gbo̧o̧ ká nán Amɔ́ɔr, aꞌ móó woo nán Hitíii. Eb. : “mɔ́ lɛ doꞌ 10.000”. Fr “bleu”. Eb. “Hȩn láá móó wʉ zo̧m dʉʉ kan kúḿmi”. 28 16 Mɔ́ ɓɛ sa̧am ̧ móó la mbɔ́gɔn gbaa vʉ wʉlɨ ́, mɔ́ mbɔ́g vʉ kan bo̧ꞌ́ kə́kə́d. Hȩn ɨ ́ yo̧go̧ máa nán tóó ba ho̧n ná né, hȩn woo wʉ́ń duu kɔ́y né á̧ḿ. 17 Mɔ́ ɓɛ za̧ŋ do̧ꞌ kan za̧ŋ sɨɨde móó káń pʉ́m pee, mɔ́ la mbɔ́g nánán waa vʉ kannɔ, ma mɔ́ la kɔ́ ka̧w kan vʉ. 18 Mɔ́ ɓɛ sa̧am ̧ kpá"ɨ ́ pee vʉ, mɔ́ wáad vʉ, mɔ́ pʉ́ꞌ hȩn pʉ́ vʉ kan kúḿ míí, kan duusa̧n ́ míí. 19 Hȩn láá káń pʉ́m, kan zo̧m dʉʉ, kan kúḿ, kan naam a̧m lá ʉ́ pee, mɔ́ ɓɛ la haꞌ pʉ́ vʉ kɔ́ ɨ ́ zʉgʉ uulí sa̧g to̧o̧ tóó wɔgɔ. Hȩn ka ya̧a̧ máa wʉ yȩnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 20 Mɔ́ ɓee wayée waa móó kan wakȩ́ȩ́ waa móó káḿ ha̧a̧ vʉ máa, mɔ́ la haꞌ vʉ pʉ́ vʉ ʉʉ lá ʉ́. Ka̧w máa káḿ kɔ́ yȩ maa ná náa ? 21 Mɔ́ sə̧ꞌə̧ waa míí vʉ pʉ́ vʉ, mɔ́ a̧n vʉ vɛlɨ ́ moo bi naꞌ [tayɨɨ lee móó yȩ] vʉyʉ. 22 Káḿ dɨ hȩn sií̧ ̧d móó kan ka̧w móó yȩ kɔ́lɨ ́ máa, mɔ́ zán sɨ ́ sey kɔ́ káḿ mbaa vbíi leená, káḿ ka̧m ́ mbaa mɛmmé pee ʉ́. 23 Káḿ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d máa yȩ vʉ yȩ, lɨń mɔ́ sʉ́ꞌʉ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 24 Mɔ́ la yo̧o̧ lig ka̧w vʉ saa vʉlɨ ́, 25 mɔ́ yo̧o̧ gbaa vʉ hi ̧naa hɨꞌɨd vʉlɨ ́, mɔ́ vi ̧i ̧ dʉʉ móó káḿ dʉʉ naꞌa pee, mɔ́ ud kan nán hi ̧naa vʉ, mɔ́ laan tiŋ̧́́ kan ka̧w kɔ́lɨ.́ 26 Mɔ́ la kɔ́ ka̧w kan nán Mísira vʉ moo kíí ɓə́gə́n hág, kʉʉ mbaa kpɔkpɔg mánɔ. Mɔ́ laan tiŋ̧́́ kan ka̧w kɔ́lɨ ́ moo bi vi ̧iņ zo̧o ́ ȩ̧́ . 27 Moo woo nɔ ma mí yo̧o̧ nag, mí sam sɨɨ, mí pəg hȩn ba káń ꞌyɛ́ bi pʉ́m, mí gbɔ ɨ ́ maag móó ʉʉ kɔ́m hȩn kʉʉ hií̧ ,̧́ wakȩ́ȩ́ waa Filistíi kʉʉ ho̧ hȩn ɓɨ ́d móó ma ka ndɔ́gɔ vʉ zó̧ó̧ yȩ vʉyʉ. 28 Mɔ́ la kɔ́ ka̧w kan nán Asúr vʉ moo káḿ [taa bin] ha̧ꞌa̧né mánɔ. Mɔ́ la kɔ́ ka̧w kan vʉ, a̧máa duu maan mɔ́ né. 29 Mɔ́ kɔ́ ka̧w laan tiŋ̧́́ tiŋ̧́́ kan nán Kanán vʉ ha̧á ̧́ la ya̧ nán Kasdím voolɨ,́ a̧máa duu maan mɔ́ né á̧ḿ. 30 Mɔ́ taa bin kɔ́ hȩn gbo̧oȩ̧ , a̧máa mɔ́ nán leeɨ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 29 31 Sey káḿ dɨ lig ka̧w vʉ yo̧oļ ȩ́ hi ̧naa hɨꞌɨd vʉlɨ ́, káḿ dɨ gbaa vʉ yo̧oļ ȩ́ saa vʉlɨ ́ máa, mɔ́ mbaan kɔ́ ɨ ́ nán tóó ka dɨ baꞌad sɨɨde kɔ́lɨ ́ wɔgɔ né a̧ḿ ́ . 32 Mɔ́ mbaa la kɔ́ wakȩ́ȩ́ ɓáa tóó ka kéé wə̧ə̧ gbɔ, ka la ɓɛ fó̧ó̧ woo pʉ́ gáá vʉ máa wɔgɔ. 33 Vʉ sʉ́ʉ́ wakȩ́ȩ́ ka̧w vʉ pád sɨɨde ʉ́, a̧máa móo pʉ́ móó ɓáa móó vʉ hȩn, mɔ́ hɨ vʉ kan hȩn naa moo ʉʉ tó̧ó̧ yaa biilí. 34 Mɔ́ kɔ́n kɔ́ ɨ ́ wakȩ́ȩ́ ka̧w tóó vʉ wɔgɔ né, moo vʉ soon mɔ́ né. Káḿmɔ sʉ́ʉ́ vʉ hȩn, kʉʉwʉ sʉ́ʉn mɔ́ hȩn né yȩ, mɔ́ kɔ́n kɔ́ ɨ ́ wakȩ́ȩ́ ka̧w tóó vʉ wɔgɔ né.” » v. 35-43 – cf. Eze 23, 22-49 ; Hos 2, 4-15 ; Dan 9, 7-14 35 Moo woo nɔ ma, wakȩ́ȩ́ ka̧w, a̧m ki sɨ ́ moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo bɔ. 36 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Káḿ lɨ ́d hȩn naa móó, káḿ vud fo̧o ́ ̧́ móó gbɔ la góó kan ka̧w kɔ́lɨ ́ kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ móó, kan waa móó káḿ haꞌ pʉ́ tayɨɨ lee móó vʉ máa, 37 míń sʉg ɓáa móó káḿ ud kan vʉ, káḿ hií̧ ̧́ vʉ, kan ɨ ́ káḿ mán vʉ, míń sʉg vʉ ꞌwaapád moo ʉʉ sam sɨɨ ya ꞌwaapád. Míń kɔ́ vʉ́ń ho̧m fo̧o ́ ̧́ leená. 38 Míń sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́ kɔ́ ɨ ́ kʉʉ sə̧ꞌ moo yúú wakȩ́ȩ́ ɓáa voolɨ ́ kan ɨ ́ yúú nɔɔné voolɨ ́ wɔgɔ, míń kɔ́ vʉ́ń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ kʉʉ moom sɨg, vʉ́ń yɛd mɛm móó. 39 Míń gbɔm voolɨ ́ nagá, vʉ́ń gbɔ́ lig ka̧w móó vʉ tum kan gbaa móó vʉ, vʉ́ń vbim sa̧am ̧ móó vʉ, vʉ́ń ɓee hȩn fó̧ó̧ mbɔ́ggɨ ́ móó vʉ, vʉ́ń kéé gbɔmma fo̧o ́ ̧́ leená zay. 40 Vʉ́ń pa̧ŋ dúú vʉ́ń ya sam sɨɨ, vʉ́ń gbóom kan ꞌyɛgɛ, vʉ́ń sám kan táa, 41 vʉ́ń kʉ vee saa lig móó vʉ, vʉ́ń sʉ́ʉm hȩn káḿ kɔ́ yȩ nɔ́ɔ ́ wakȩ́ȩ́ tóó voolɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. Míń si ̧ꞌ ka̧w kɔ́lɨ ́ móó ɨ ́ yo̧go̧, tée mɔ́ń duu sʉ́ʉn sɨ ́ nán vʉ hȩn né. 42 Tée zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ míí wʉ́ń ka̧ꞌ, míń duu moon sɨ ́ sɨg kan mɔ́ né, míń duu kɔ́n sɨ ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ né. 43 Káḿ zán sey náásá̧ŋ́ móó, káḿ ɓaan mí ya̧g kan hȩn kɔ́lɨ ́ móó máa, míń kɔ́ aga hȩn kɔ́lɨ ́ móó yȩ wʉ́ń fíí yúú 30 móólȩ́, tée mɔ́ń duu kɔ́n sɨ ́ hȩn sií̧ ̧d móó yȩ vʉ né. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » v. 44-58 – Yer 3, 6-11 ; Mat 11, 20-24 44 Nán vʉ́ń zí ya̧g o̧m : « Wakȩ́ȩ́ waa fȩȩ na"oo nɔ ! 45 Mɔ́ wakȩ́ȩ́ waa naꞌ móó woo nɔ. Naꞌ móó nɛŋ wə̧ə̧ gbɔ kan waa woo vʉ a̧ḿ ́ . Ví man kan dam waa kʉʉ nɛŋ wə̧ə̧ vʉ gbóo kan waa voo vʉ a̧ḿ ́ . Naꞌ víí ká nán Hitíii, baꞌ víí woo nán Amɔ́ɔrɨ. 46 Dam nii kaꞌ nag nán móólȩ́ yȩ Samaríi kan wakȩ́ȩ́ waa woo vʉyʉ. Dam sa̧ŋ ́ ́ kaꞌ nag kpáag móólȩ́ máa wʉ Sodɔ́m kan wakȩ́ȩ́ waa ɨ ́ woo vʉyʉ. 47 Mɔ́ duun hȩn kɔ́lɨ ́ voo nɔ dágá né, mɔ́ kɔ́n hȩn sií̧ ̧d voo nɔ dágá né a̧ḿ ́ ; maan mɔ́ né. Hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ móó mba la ɨ ́ vii píẃ. 48 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Dam sá̧ŋ́ Sodɔ́m vʉ kɔ́n hȩn kan wakȩ́ȩ́ waa woo vʉ kɔ́ ɨ ́ kíí kɔ́n kan waa móó vʉ yȩ wɔgɔ né. 49 Hȩn ɓɨ ́d dam sá̧ŋ́ Sodɔ́m ka kɔ́ máa wʉ yúú na"ȩ́ voo kan kʉʉ taan moo né, kʉʉ kan nán gíḿ waa vʉ naga né mánɔ. 50 Vʉ kɔ́ disa̧n, vʉ kɔ́ hȩn sií̧ ̧d vʉ mííli ̧́ tiŋ̧́́ . Káń ho̧ hȩn kɔ́lɨ ́ voo yȩ máa, mí tud vʉ. 51 Hȩn ɓɨ ́d Samaríi woo ka kɔ́ máa ya̧n hȩn ɓɨ ́d ɨ ́ móó də̧ꞌə̧ woo né a̧ḿ ́ . Hȩn sií̧ ̧d ɨ ́ móó vʉ mba voo ɨ ́ woo píẃ, mɔ́ mba dam waa yȩ vʉ kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ ʉ́. 52 Ká tiŋ̧́́ pee mɔ́ o̧d vʉ moo néélȩ́ naꞌa, ꞌya̧ꞌa̧ yɛ máa sȩ́ḿ a kɔ́ móyo̧ moo hȩn ɓɨ ́d káḿ kɔ́ ka lɨ ́n mba vʉ yȩnɔ. ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ vʉ dȩꞌ mbammɔ́. Sȩ́ḿ a kɔ́m, káḿ mba dam waa vʉ kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ yȩnɔ. 53 Míń fii ya gbaꞌa voo vʉ, gbaꞌa Sodɔ́m woo kan wakȩ́ȩ́ waa voo vʉ, kan gbaꞌa ɨ ́ kʉʉ sa̧am ̧ nán voo voolɨ ́ vʉ, 54 káḿ kɔ́lɨ ́ ꞌwaapád, tée zo̧o ́ ̧́ voo a ka̧ꞌ́ wʉlɨ.́ moo a̧m ki sȩ́ḿ yúú hȩn 55 Dam waa Sodɔ́m kan wakȩ́ȩ́ waa woo vʉ, Samaríi kan wakȩ́ȩ́ waa ɨ ́ woo vʉ, vʉ́ń fíí mbaa kɔ́ ɨ ́ ká tiŋ̧́ ́ wɔgɔ, ví kan wakȩ́ȩ́ waa móó vʉ, víń fíí mbaa kɔ́ ɨ ́ ka tiŋ̧́ ́ pee wɔgɔ. 56 Náá ká móo o̧ moo dam sa̧ŋ ́ ́ Sodɔ́m woo kan yúú na"ȩ́ 31 mánɔ náa ? 57 Sey woo máa hȩn ɓɨ ́d móó ba vún ná góó né. Ma wakȩ́ȩ́ waa Arám vʉ kan wakȩ́ȩ́ waa Filistíi vʉ ya haam, vʉ ɓéem ya ꞌwaapád. 58 Aga mɔ́ gaŋ hȩn ɓɨ ́d móó kan hȩn sií̧ ̧d móó vʉyʉ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. » v. 59-63 – Eze 36, 22-32 ; Yer 32, 36-41 59 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ kɔ́lɨ ́ kan mɔ́ kɔ́ ɨ ́ káḿ kɔ́ kan mí máa wɔgɔ. Mɔ́ ɓéé hȩn sa̧aļ ȩ́ móó káḿ sa̧a,̧ mɔ́ gə ya̧g talɨ ́ míí. 60 A̧ máa míń taa ya̧g kán ta kan mɔ́ náása̧ŋ ́ ́ móólȩ́ pee, moo ya̧g talɨ ́ woo mbaa káákáá. 61 Tée mɔ́ń taa hȩn kɔ́lɨ ́ móó, sey dam waa ʉʉ yaa móólȩ́ tɛ́nɔ. Vʉ́ń yaa, ɨ ́ nii kan náá sá̧ŋ́ vʉ, míń pʉ́m vʉ, vʉ́ń tii waa móó vʉ, moo ya̧g kɔ́ káń ta kan mɔ́ yȩnɔ. mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 63 62 Míń mbɔ́g ya̧g talɨ ́ kan mɔ́, tée mɔ́ń gaa ba Tée a̧m la taa hȩn ka ya̧a̧ tée, mɔ́ń ki sȩ́ḿ, mɔ́ń duu kuun ya̧g moo sȩ́ḿ a duu kɔ́n mɔ́ né, míń kéé hȩn ɓɨd́ móó káḿ kɔ́ ꞌwaapád gbɔm. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » 17 v. 1-21 – cf. Eze 19, 5-9 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m pʉ́ zig Israɛ́l vʉ ya̧ga̧ ya̧g ́ á̧ tóó, a̧m o̧d vʉ moo kan ya̧g zílí, 3 mɔ́ o̧d vʉa : “Bo̧o̧ gbo̧o̧ tóó tɨꞌ kpakpag woo neelȩ́ naꞌa, bɛd woo vʉ bə̧ꞌə̧ kan bo̧ꞌ́ vʉ kə́kə́d, yaa Libáŋŋé, 4 Sə̧ꞌ yúú dʉʉb gbo̧o̧ tóó, sə̧ꞌ laꞌ ɨ ́ ka siꞌ̧́ dɔg də́ń yúba máa, Daa gaŋ kan na kaa nán hȩn gílí voo tóólɨ ́. 5 Bo̧o̧ pee duu bug laꞌ waa tóó hág peelɨ ́, la ndaggʉ hág dʉʉ tóólɨ,́ kaꞌ mammé, Ndaggʉ moo a ndag zɛ́gɛ́d dʉʉ la a Vʉ zí ya̧g dɨ moo gbanii Sedekíya woo wʉ o̧lȩ́ yɛlɨ ́ yɛnɔ. 32 wʉlɨá . 6 Laꞌ waa pee naꞌ, tii laꞌ ndam, hȩȩ daa kan, a̧máa lʉ́gʉn dɔg yúba ɓʉʉlɨ ́ naꞌa né. Hȩȩné woo vʉ tii la kaꞌ bo̧o̧ pee woolɨ ́, zɛ́gɛ́d woo vʉ dɨ doo woolɨ.́ Laꞌ pee hȩȩ, tii laꞌ do̧o,̧ bɛ laa tiŋ̧́́ tiŋ̧́́ . 7 Bo̧o̧ ɨ ́ tóó kan kpakpag lʉ́gʉ́d ná, bɛd woo zii̧ ̧ la wʉlɨ ́. Laꞌ pee gbóó zɛ́gɛ́d woo kan hȩȩné vʉ la bo̧o̧ pee woolɨ ́ diga ya kʉʉ ndaggʉ yȩlȩ́ moo a túudu mamme. 8 Vʉn ndaggʉ dɨ ya ka yɛ́g hȩn, mam ka geen wʉlɨ ́ né máalȩ́, moo a bɛ, a lii, a dʉʉ la wʉlɨ ́.” 9 A̧ m o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Laꞌ yȩ wʉ́ń bɛ laa tiŋ̧́́ ŋáa ? Bo̧o̧ ɨ ́ tiŋ̧́́ yȩ wʉ́ń sə̧ꞌə̧n zɛ́gɛ́d woo vʉ náa ? Wʉ́ń to̧ꞌo̧n líid woo vʉ moo a ꞌwɔ́, haꞌad woo ʉʉ yo̧ŋ, ʉʉ ꞌwɔ́n náa ? Moo nán a to̧ꞌo̧ zɛ́gɛ́d woo máa vin néélȩ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa né. 10 Kʉʉ ndaggʉ yɛ wʉ́ń bɛ laa tiŋ̧́́ ŋáa ? Sápéém mam naꞌa a pɛddʉ tée wʉ́ń ꞌwɔ́n náa ? Wʉ́ń ꞌwɔ́ ya kʉʉ ndaggʉ yȩlȩ́. » 11 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 12 « A̧ m o̧d zig yúú néélȩ́ yȩ vʉ : “Ví gaan hȩn [ya̧g zílí] yȩ ka túꞌu náa ? Gbanii Babilɔ́n laa dɨ Yerúsalɛmmé, la máꞌa gbanii kan ɨ ́ nii woo vʉ kan na gbaꞌa dɨ Babilɔ́nné. 13 Tə́g gbaŋŋaa vʉ, ta ya̧g kan vʉ, kɔ́ vʉ vʉ sa̧a̧ hȩn bíń duuwu ʉ́, máꞌa ɨ ́ nii hág vʉ ꞌwaapád 14 mbaa wʉlɨ ́. moo gbaŋ [Yúúda] a wá̧á̧ tée a duu lúú sá, a baa duu bi 15 A̧ máa nán Yúúda vʉ to̧ꞌ́ kɔɔg, vʉ baꞌ nán vʉ la Mísiralɨ ́ moo nán Mísira ʉʉ pʉ́ bi goꞌoy vʉ kan so̧o ́ ̧́ze vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. Nán máa ka kɔ́ hȩn yȩ wʉ́ń laa ɗii áa ? Ka buu ya̧g talɨ ́ woo yȩ wʉ́ń sə́ddáa ? 16 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Nán ka kɔ́ hȩn yȩ wʉ́ń dɨ nɔm hág nán ka pʉ́gʉ gbaŋ, ma ka buu ya̧g talɨ ́ woo yȩ woolɨ,́ Babilɔ́nné. 17 Sey ʉʉ ya sa vʉ sɨɨ, ʉʉ ləə kó̧ꞌ vʉ, [ʉʉ ɗáá duu wʉlɨ ́,] ʉʉ wa̧ꞌ nán vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa tée, Farɔ́ŋ wʉ́ń la sən vʉ kan so̧o ́ ̧́ze woo vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa né. a Eb. : “vʉ ndaggʉ kɔ́ ɨ ́ laꞌ yigid tóó wɔgɔ” (fr saule). 33 18 Ka ɓéé hȩn sa̧aļ ȩ́, ka buu ya̧g talɨ ́, ka yo̧o̧ nag pʉ́ ma ka duu fii yȩ, wʉ́ń sə́n né. 19 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ.́ Hȩn sa̧aļ ȩ́ máa kʉʉ ɓéé yȩ vʉn sa̧a̧ kan yéé míí nu, vʉ buu ya̧g talɨ ́ míí wʉ yȩnɔ. Máa míń kɔ́ aga wʉ́ń fíí woolɨ ́ yúlí. 20 Míń tʉ́ʉdʉ hȩn wʉ́ń maꞌay wʉlɨ ́, míń pa̧ŋŋɔ laan Babilɔ́nné, míń la doowʉ moo hȩn máa ka kɔ́ kan mí yȩnɔ. 21 So̧o ́ ź̧ e woo kʉʉ lúú ɗug pád vʉ dɨ nɔm, nán vʉ́ń sá ɨ ́ ʉʉ kéé vʉ hɨꞌɨ ya ꞌwaapád. Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, káń o̧ moo yɛnɔ.” » v. 22-24 – cf. Yer 23, 5-6 ; Lúg 1, 30-33 22 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ dʉʉb gbo̧o̧ tóó yúú woo sə̧"ȩ́, míń la ha"ʉ ya tóólɨ ́ ; míń sə̧ꞌ mɛ́ɛǵ woo tóó ka mbaa lá pə̧ə́ d ̧ ná máa, míń la ndaggʉ gʉʉ tóó ka lʉ́gga wʉlɨ ́ máalȩ́. 23 Míń ndaggʉ gʉʉ lʉ́gʉ́d Israɛ́llɨ,́ wʉ́ń hȩȩ, wʉ́ń lii yȩ́ń, wʉ́ń tii dʉʉb gbo̧o̧. Nɔ́g waa a̧á ̧́ ꞌwaapád vʉ́ń dɔ́ mbaa wʉlɨ ́, hȩn kʉʉ úg pád vʉ́n nəə yigid woolɨ ́. 24 Tée laꞌ ho̧g ́ ó̧ ꞌwaapád vʉ́ń gaa fó̧ó̧ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, ba mínnɔ sid zʉʉ laꞌ lʉ́gʉ́d, ba mínnɔ kɔ́ ma laꞌ waa ba naꞌ. Mí kɔ́ laꞌ vȩ́ꞌȩd ꞌwɔ́, mí kɔ́ laꞌ ꞌwɔ́g za̧a.̧ Míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ káń o̧ moo yɛ, míń kɔ́ hȩn woo ʉ́. » 18 v. 1-18 – cf. Yer 31, 29-30 (Esa 3, 10-11 ; Zób 34, 10-23 ; Rom 2, 6-11) 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Moo ȩn ví zí ya̧g o̧ Israɛ́llɨ ́ waa baꞌa vʉn sə̧ŋ ́ mbʉꞌ vo̧o ́ d ̧ ma núꞌ ba sig waa vʉyʉ lá ? 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨlɨ ́ ! Víń duu zín sɨ ́ ya̧g máa yȩ né. 4 Vágád ꞌwaapád vʉ míínu, vágád waa woo kan ɨ ́ ba"oo woo a̧ḿ ́ . Nán ka kɔ́ hȩn ɓɨ ́d máa aga wʉ́nnɔ dɨ nɔm. 5 Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ wʉ nán ka duu moo yȩ́ń, ka kɔ́ hȩn líí mánɔ. 6 Nán woo 34 lán woo hȩn gʉʉlɨ ́ néa, ꞌyɛ́n nɔ́ɔ ́ tayɨɨ lee nán Israɛ́l voolɨ ́ né, been kȩ́ȩ́ daga voo né, un kan wakȩ́ȩ́ ka dɨ kan hȩn kȩȩlȩ́ máa né a̧ḿ ́ . 7 Kɔ́n nán tóó ɓɨ ́d ná né, kʉʉ sʉ́ʉ́ ɓoo pʉ́gʉ tée, fȩȩn hȩn ha"ɨ ́ tóó yúú woolɨ ́ né, vbin nán tóó hȩn woo né, pʉ́ nán go̧om ̧ ka ya̧ga̧ hȩn láá, dɔ́d nán ɨ ́ fó̧ó̧ lee vʉ sa̧am ̧ . 8 Pʉ́n nán ɓoo moo a sʉ́ʉ́ bi kan mam woo wʉlɨ ́ né, a̧máa ma hȩn ɓɨ ́d ; ka sə̧ꞌ moo tée, sə̧ꞌ kan moo yȩ́ńne. 9 Nán woo duu dooká míí kan moo palɨ ́ míí vʉ, kɔ́ hȩn líí la wʉlɨ ́. Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ máa wʉ yȩnɔ. Wʉ́ń sə́ddʉ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 10 Nán yȩ a dɨ kan waa ka kɔ́ sɔ́ɔg, ka nɔɔ yúú, tóó tée ka kɔ́ hȩn ɨ ́ tóó ɨ ́ yo̧go̧, 11 ka duun hȩn kɔ́lɨ ́ ba"oo woo né, ka lá hȩn gʉʉlɨ ́, ka bee daga vʉ kȩ́é,̧ 12 ka dun ɨ ́ ko̧go̧né kan ɨ ́ gíḿ vʉ moo, ka vbid nán vʉ hȩn, kʉʉ sʉ́ʉ́wʉ ɓoo ma ka duu fȩȩ hȩn ha"ɨ ́ tóó yúú woolɨ,́ ka ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ tayɨɨ lee kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ vʉlɨ ́, 13 ka pʉ́ ɓoo moo ʉʉ sʉ́ʉ́ bi kam mam woo wʉlɨ ́ tée, waa woo wʉ́ń mbaa áa ? Wʉ́ń nɔɔ ó̧. Ka kɔ́ hȩn sií̧ ̧d yȩ vʉ yȩ, a nɔɔ nɔmme, tée mɛm woo aga a fíí woolɨ ́ yúlí. 14 A̧ máa nán ka dɨ kan waa, waa ka ho̧ hȩn ɓɨ ́d ba"oo woo, a̧máa ka duun hȩn kɔ́lɨ ́ woo né, 15 ka lán hȩn gʉʉlɨ ́ né, ka ꞌyɛ́n nɔ́ɔ ́ tayɨɨ lee nán Israɛ́l voolɨ ́ né, ka been kȩ́ȩ́ daga voo né, 16 ka kɔ́n nán ɓɨ ́d ná né, ka pʉ́n nán ɓoo moo a yaa sʉ́ʉ́lɨ ́ tée a haꞌan bi mam woo wʉlɨ ́ né, ka vbin nán hȩn né, ka pʉ́ nán go̧om ̧ ka ya̧ga̧ hȩn láá, ka wáad nán fo̧o ́ ̧́ lee sa̧am ̧ , 17 ka ma hȩn ɓɨ ́d, kʉʉ sʉ́ʉ́wʉ ɓoo ma ka sɛ́n hȩn tóó fȩȩlȩ́ yúú woolɨ ́ né, ka duu moo palɨ ́ míí kan dooká míí vʉ tée, waa yȩ wʉ́ń nɔɔn moo hȩn ɓɨ ́d ba"oo woo né, wʉ́ń sə́ddʉ́. a 18 Aga ba"oo ka dun nán vʉ Hȩn lálɨ ́ gʉʉlɨ ́ máa túꞌ gbaa kɔ́lɨ ́ɨ. Nán ká vʉ baa mbɔ́g gbaa vʉ dɨ gʉʉ kan gʉʉ waa vʉlɨ ́. Moo woo nɔ ma kan ya̧g ebərə́ə máa, vʉ bee gbaa “ya lʉ́gʉ́d” (‫)במה‬. 35 moo, ka vbid nán vʉ hȩn, ka kɔ́n hȩn dʉʉ sa̧am ̧ nán woo voolɨ ́ né yȩ, wʉ́nnɔ nɔɔ yúú hȩn ɓɨ ́d woolɨ ́.” » v. 19-32 – cf. Eze 33, 7-20 ; Hos 14 19 Ví o̧ : « Moo ȩn waa ka fȩȩn hȩn ɓɨ ́d ba"oo woo né lá ? » Moo waa ka kɔ́ hȩn dʉʉ kan hȩn ka líí, ka duu dooká míí vʉ, ka kɔ́ hȩn woo duu mánɔ. Wʉ́ń sə́ddʉ́. 20 Nán ka kɔ́ hȩn ɓɨ ́d máa, aga wʉ́nnɔ dɨ nɔm. Waa tóó wʉ́ń fȩȩn hȩn ɓɨ ́d ba"oo woo né, waa baꞌa tóó wʉ́ń fȩȩn hȩn ɓɨ ́d waa woo né a̧ḿ ́ . Aga nán ka kɔ́ hȩn dʉʉ tée, wʉ́ń nuŋ hȩn sʉ́úlɨ ́ hȩn dʉʉ woo ; nán ɨ ́ ka kɔ́ hȩn ɓɨ ́d tée, wʉ́ń nuŋ hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn ɓɨ ́d woo nɔ. 21 Nán hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ tóó a kéé hȩn ɓɨ ́d woo gbɔ, a duu dooká míí vʉ, a kɔ́ hȩn dʉʉ kan hȩn ka líí tée, wʉ́ń sə́ddʉ́, wʉ́ń nɔɔ né. 22 Tayɨɨ wʉ́ń zán hȩn ɓɨ ́d woo ka kɔ́ yȩ vʉ gbóo, wʉ́ń sə́d moo ka kɔ́ hȩn dʉʉ mánɔ. 23 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí bɨꞌ hií̧ ̧́ nán hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ tóó a nɔɔ a̧á ̧ ? Náá mí hií̧ ̧́ ʉʉ kéé hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ voo gbɔ, ʉʉ mbaa za̧á d ̧ ɨ náa ? » 24 Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ tóó a kéé hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, a la kɔ́ hȩn ɓɨ ́d, a duu hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ nán hȩn ɓɨ ́d voo, tée wʉ́ń sə́ddáa ? Tayɨɨ wʉ́ń zán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo pee ꞌwaapád gbɔ, moo ka tii béꞌ hȩn ɓɨ ́d kɔlɨ ́ yȩnɔ. Tée wʉ́ń dɨ nɔm moo woo nɔ. 25 Ví o̧ : « Hi ̧naa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo vʉ kə̧ə́ ̧ ó̧a ! » Hi ̧naa víí vʉʉ kə̧ə́ ̧ náa ? 26 Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ tóó a kéé hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, a la kɔ́ hȩn ɓɨ ́d, ma a nɔɔ tée, aga nɔɔ yúú hȩn ɓɨ ́d woo ka kɔ́ yȩlȩ́. 27 Nán hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ tóó a kéé hȩn ɓɨ ́d woo gbɔ, a kɔ́ hȩn dʉʉ tée, wʉ́ń səd vágád woo ʉ́. 28 A kuu nɔ́ɔ,́ a kéé hȩn ɓɨd́ kɔ́lɨ ́ woo kan ki tɔ́g sá woo gbɔ tée, wʉ́ń sə́d, wʉ́ń nɔɔ né. a Eb. : “vʉ líi ní”. 36 29 Nán Israɛ́l vʉ o̧ : « Hi ̧naa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo vʉ kə̧ə́ ̧ ó̧ ! » Hi ̧naa míí wʉ kə̧ə́ a̧ ,̧ zig Israɛ́l vʉ ? Hi ̧naa víí vʉʉ kə̧ə́ ̧ náa ? 30 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ moo sə̧"ȩ́ yúú víílí duu hȩn kɔ́lɨ ́ víí nu. I fíí ya, i kéé ki tɔ́g sá víí kan hȩn ɓɨ ́d víí gbɔ tée, víń tún né. 31 I kéé ki tɔ́g sá víí ka kɔ́ ví kíí kɔ́ hȩn ɓɨ ́d yȩ, i tii zo̧o ́ ̧́ ꞌmaŋ kan moo taalɨ ́ ꞌmaŋŋe. Ví soo nɔm moo ȩná, zig Israɛ́l vʉ ? 32 Mí sɛ́n nán a nɔɔ né. I tii zó̧ó̧, ví sə́ddʉ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » 19 v. 1-9 – cf. Yer 22, 10-19 (2 Gba 23, 30-37 ; 24, 1-6 ; 2 MPv 36, 1-8) 1 Ɨ ́ móó, a̧m bee yéé dam gbɔ́lɨ ́ yúú gbaŋŋa Israɛ́l voolɨ,́ 2 mɔ́ o̧ : « Naꞌ móó ká ȩná ? Kəəɨ. Ká ud dɨ sa̧am ̧ kəə voolɨ ́ ; Yaa waa woo vʉ sa̧am ̧ kəə waa voolɨ ́. 3 Yaa waa woo dágá tii kəə waa, kúgú pʉ́g ma"ȩ́, lá nánán vʉ. 4 Zig gáá kʉʉ ki moo woo paꞌané máa, vʉ kɛddʉ dəə, pɛ wʉlɨ ́ ; Vʉ gaꞌadʉ hɨɨ miggí, vʉ daa pa̧ŋŋɔ laan hág Mísiralɨ ́. 5 Kəə naꞌa ka laa hȩn, ka ho̧nnɔ né, ka gaa ba bíń duu ho̧nnɔ sɨ ́ né máa, Duu ɓɛ waa woo tóó dágá, tiiwʉ kəə. 6 Waa pee ꞌyȩm kəə voolɨ ́ sa̧am ̧ é, tii kəə waa ; Kúgú pʉ́g ma"ȩ́, duu lá nánán vʉ. 7 Kee kíi gbaŋ voo vʉ, wa̧ꞌ nán vʉ kaa voo vʉlɨ ́ ; Nán kʉʉ kigi la náꞌ tée, hág ꞌwaapád tú sʉ́ꞌʉ́. 8 Zig gáá vʉ sʉ́g kan hág kaꞌ voolɨ ́ vʉ, vʉ tʉ́ʉdʉ hȩn, maꞌay dəə voolɨ ́. 37 9 Vʉ gaꞌadʉ hɨɨ miggí, vʉ tʉ́"ʉ sággɨ ́, vʉ pa̧ŋŋɔ laan gbanii Babilɔ́n woolɨ ́ ; Vʉ teewʉ laan garú tiŋ̧́́ moo nán tóó a duu ki sɨ ́ yɛ́g woo gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́ sá. » v. 10-14 – cf. Esa 5, 1-7 ; Yéé 80, 9-17 10 « Naꞌ móó ká mbaa móo bab kʉʉ baawʉ ya̧g mammé mánɔ ; Ká lii yȩ́ń, hȩȩ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, moo mam ka geenɔ né mánɔ. 11 Hȩȩné woo vʉn nɛ́ɛ ́ la wʉlɨ ́, gbanii vʉn baa dʉ wʉyʉ sa̧a̧ vbə́ə́ gbaŋ kannɔ ; Naꞌ mba dɔg kúdugu vʉ, nán dii ya ɗiilílí ho̧go̧ la moo ka naꞌ, ka hȩȩ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yȩnɔ. 12 A̧ máa vʉ fa̧ꞌ gbɔgɔ la hágá kan sȩmnde, sápéém mam naꞌa kɔ́ líid woo vʉ ꞌwɔ́, vee a̧n vʉ. 13 14 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ vʉ la ndaggʉ dɨ sɨ ́ gbɔŋŋé, ya hág ꞌwɔ́gɔmé. Vee tóó vúd ya laꞌ hȩȩné woo vʉlɨ ́, a̧nnɔ ; Duu sɨ ́ kan hȩȩné néélȩ́ pɛ́lɨ,́ gbanii tóó duu dʉnnɔ sɨ ́ moo bi sa̧an ̧ ɔ né. » Yéé dam gbɔlɨ ́ a̧m bee, nán ʉʉ baa bee máa wʉ yȩnɔ. 20 v. 1-26 – cf. Neh 9, 9-28 ; Yéé 106, 1-40 1 Veꞌ gúńdɛm [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], sȩȩ wa̧nɓóꞌ woolɨ ́ máa, ɨ ́ nii Israɛ́l tóó vʉ yaa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ho̧lȩ́, vʉ mbaa daa hágá tiŋ̧́́ mííli.̧́ 2 Ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 3 « Waa nánán, a̧m mbad ɨ ́ nii Israɛ́l vʉ moo, mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ví yaan ho̧la̧á ̧ ? Mí dɨlɨ ́ ! Míń gbɔ i ho̧n mí ní. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” 4 Móo bi sə̧ꞌ moo yúú vooláa ? 38 Móo bi sə̧ꞌ moo yúú vooláa, waa nánán ? A̧ m túꞌud vʉ hȩn sií̧ ̧d aayée kʉʉ kɔ́ mánɔ. 5 A̧ m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Sey káń yee Israɛ́l máa, mí sa̧a̧ hȩn yúúa zig Yaakúbu woolɨ ́, mí túꞌud vʉ fó̧ó̧ míí hág Mísiralɨ ́. Mí sa̧a̧ hȩn yúú voolɨ ́, mí o̧d vʉ : ‘Míi Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ víí’. 6 Zá̧ga̧ woo mí yo̧o̧ nag laan voolɨ ́, mí pa̧ŋ vʉ vud hág Mísiralɨ ́, mí laan vʉ hág káń sood vʉ máalȩ́, hág woo va̧a̧ kan naam vʉ lɛ hi ̧ꞌ dʉʉlɨ ́, wʉ dʉʉ mba hág tóó vʉ ꞌwaapád. 7 Mí o̧d vʉ : ‘I kéé hȩn sií̧ ̧d kíí ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ wʉlɨ ́ yȩ vʉ gbóo, i vi ̧i ̧ fo̧o ́ ̧́ víí kan tayɨɨ lee nán Mísira voo vʉ sá. Míi Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ víí !’ 8 A̧ máa vʉ nɛ́ɛ ́ yúú, vʉ kin mí tɔ́g né. Nán dágá aga kéé hȩn sií̧ ̧d voo kʉʉ ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ wʉlɨ ́ pee vʉ gbɔn né, vʉ gbɔn tayɨɨ lee nán Mísira voo vʉ né a̧ḿ ́ . Ma mí taa bi kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kan vʉ, bi duꞌ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ bii voolɨ ́ hág Mísiralɨ ́. 9 A̧ máa mí taa yɛ́g míí, mí sɛ́n zig máa ká kʉʉ mbaa voolɨ ́, káń túꞌud vʉ fó̧ó̧ míí voolɨ ́ sa̧am ̧ é, káń vud vʉ ya voolɨ ́ sa̧am ̧ é hág Mísiralɨ ́ yȩ ʉʉ lɨ ́n mí yɛ́g né. 10 Mí vud vʉ ya hág Mísiralɨ,́ mí pa̧ŋ vʉ laan gbɔŋŋé. 11 Mí pʉ́ vʉ dooká míí vʉ, mí túꞌud vʉ hȩn ʉʉ kɔ́, ʉʉ duu hȩn woo tée ʉʉ nuŋ mbaalɨ ́ za̧á d ̧ kannɔ máa. 12 Mí pʉ́ vʉ za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ kɔ́ ɨ ́ hȩn ya̧g talɨ ́ wɔgɔ sa̧am ̧ míí kan vʉlɨ ́, moo ʉʉ gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka yee vʉ ʉʉ mbaa nán bii vʉyʉ. 13 Zig Israɛ́l vʉ nɛ́ɛ ́ yúú kan mí gbɔŋŋé, vʉ duun dooká míí vʉ né, vʉ kéé hȩn kán o̧d vʉ, ka maa nán a kɔ́ ma a sə́d máa gbɔ daa, vʉ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí. Mín taa bi duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ bii voolɨ ́, bi tud vʉ ʉ́. 14 A̧ máa mí taa yɛ́g míí, mí sɛ́n zig máa ká kʉʉ mbaa voolɨ ́, káń túꞌud vʉ fo̧o ́ ̧́ míí voolɨ ́ sa̧am ̧ é, káń vud vʉ ya voolɨ ́ sa̧a̧mé hág Mísiralɨ ́ yȩ ʉʉ lɨ ́n mí yɛ́g né. a Eb. : “Mí luu nag laan zig Yaakúbu woolɨ ́”. 39 15 Kʉʉ dɨ lá gbɔŋŋé máa, mí sa̧a̧ hȩn bi duu pa̧ŋ vʉ laan sɨ ́ hág káń ta ya̧g bi pʉ́ vʉ peelɨ ́ né, hág máa va̧a̧ kan naam kʉʉ lɨ ́gɨ ́ hi ̧ꞌ la wʉlɨ ́, ka dʉʉ mba hág tóó vʉ ꞌwaapád yȩnɔ. 16 Míi bi kɔ́ ɨ ́ yo̧go̧ moo kʉʉ kéé hȩn káń o̧d gbɔ, kʉʉ duun dooká míí vʉ né, kʉʉ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ, kʉʉ kéé tayɨɨ lee voo vʉ gbɔn né mánɔ. vʉ, mí tun vʉ né, mí wa̧ꞌa̧n vʉ gbɔŋŋé né. 18 17 A̧ máa mí ho̧ gím gaad Mí o̧d waa voo vʉ gbɔŋŋé wʉlɨ ́ : “I duu hȩn gȩ́ꞌ baꞌ víí voo kan hȩn kɔ́lɨ ́ voo vʉ sá. I vi ̧i ̧ fó̧ó̧ víí kan tayɨɨ lee voo vʉ duulɨ ́ sá. 19 Míi Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ víí. I duu moo palɨ ́ míí vʉ kan hȩn káń o̧d ví, i kɔ́ kɔ́ ɨ ́ káń o̧d ví wɔgɔ. 20 I ꞌyɛ́ za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ za̧g ́ a̧ gbo̧o̧, tée ʉʉ mbaa hȩn ya̧g dʉlɨ ́ sa̧am ̧ míí kan vílí, nán ʉʉ gaa wʉlɨ ́ ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ víí.” 21 A̧ máa vʉ nɛ́ɛ ́ yúú kan mí, vʉ duun dooká míí vʉ né, vʉ kéé hȩn káń o̧d vʉ, ka maa nán a kɔ́ ma a sə́d máa gbɔ daa, vʉ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí. Mín taa bi duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ bii voolɨ,́ bi tud vʉ ʉ́. 22 A̧ máa mí luu nag míí, mí taa yɛ́g míí, mí sɛ́n zig máa ká kʉʉ mbaa voolɨ ́, káń túꞌud vʉ fo̧o ́ ̧́ míí voolɨ ́ sa̧am ̧ é, káń vud vʉ ya voolɨ ́ sa̧am ̧ é hág Mísiralɨ ́ yȩ ʉʉ lɨ ́n mí yɛ́g né. 23 Kʉʉ dɨ gbɔŋŋé máa, mí sa̧a̧ hȩn bi sá vʉ hɨꞌɨ zig gáá voolɨ ́, bi kɔ́ ʉʉ tɛ̧ŋ fȩȩ hág tóó vʉ dágá dágá, 24 moo kʉʉ kéé hȩn káń o̧d vʉ pee gbɔ, kʉʉ duun dooká míí vʉ né, kʉʉ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ, kʉʉ kéé tayɨɨ lee aayée voo vʉ gbɔn né mánɔ. 25 Ma mí pʉ́ vʉ dooká ɨ ́ kʉʉ dʉʉ né, mí o̧d vʉ hȩn ɨ ́ a kɔ ʉʉ sə́n né máa, 26 mí vi ̧i ̧ vʉ kan hȩn ha"ɨ ́ voo vʉ, moo kʉʉ a̧n waa nii voo vʉ vɛlɨ ́ mánɔ ; mí si ̧ꞌi ̧d vʉ moo ʉʉ gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ tayɨɨ bii. » 40 v. 27-38 – cf. 2 Gba 17, 7-20 ; Hos 2, 7-17 27 « Moo woo nɔ ma, waa nánán, a̧m mbad zig Israɛ́l vʉ moo, mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Avíyée vʉ vi ̧i ̧n zó̧o,̧́ vʉ kin mí tɔ́g né. 28 Mí pa̧ŋ vʉ laan hág káń tad aayée vʉ ya̧g bi pʉ́ vʉ máalȩ́, a̧máa vʉ tii hɨ ́ɨ ́ voo gʉʉ waa kan laꞌ gbo̧o̧ vʉyʉ. Vʉ la pʉ́ꞌ hȩn wʉlɨ ́, vʉ la haꞌ hȩn kán sɛ́n né máa vʉ wʉlɨ ́, vʉ la uu zʉgʉ sa̧g to̧o̧ vʉ wʉlɨ,́ vʉ túú hȩn ha"ɨ ́ doo voo vʉ wʉlɨ ́. 29 Mí o̧d vʉ : Yee gbaa ɨ ́ téé kíí laa wʉlɨ ́ yȩ lá ? Ma vʉ ꞌyɛ́d vʉ yéé gbaa [diga sey sʉ́ʉlɨ ́] ha̧á ̧́ za̧g ́ a̧ ɓəə yɔ.” 30 Moo woo nɔ ma, a̧m o̧d zig Israɛ́l vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ví dɨ fo̧o ́ ̧́ víí vi ̧i ̧ní kɔ́ ɨ ́ avíyée vʉ wɔgɔ, ví duu hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ voo nɔ náa ? 31 Kíí pa̧ŋ hȩn pʉ́lɨ ́ víí, kíí a̧n waa víí vʉ vɛlɨ ́ yȩ, ví vi ̧i ̧ fó̧ó̧ víí kan tayɨɨ lee duulí víí yȩ sʉ́ꞌʉ́. Ma ví la yaan ɓá"áa, zig Israɛ́l vʉ ? Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ sa̧a̧ hȩn o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Míń gbɔ i ɓáꞌan mí ní. 32 Hȩn máa kíí taa, kíí o̧ bi mbaa kɔ́ ɨ ́ zig tóó vʉ kan nán hág tóó vʉ wɔgɔ, bi naꞌ laꞌ kan ꞌyɛgɛɨ yȩ, hȩn woo wʉ́ń kɔ́y né. 33 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Míi dɨ gbaŋ waalɨ ́ yúú víílí néélȩ́ naꞌa, mí duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí víílí. 34 Míń vud ví ya sa̧am ̧ zig gáá voolɨ ́, míń sʉg ví fii ya ya káń sá hɨꞌɨ ví la wʉlɨ ́ yȩlȩ́ kan nag néélȩ́ míí, kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ yȩlȩ́. 35 Míń pa̧ŋ laan ví gbɔŋ zig tóó voolɨ,́ tée míń la sə̧ꞌ moo yúú víílí wʉlɨ ́, aga víń ho̧ la. 36 Míń dɨ moo sə̧"ȩ́ yúú víílí kɔ́ ɨ ́ káń sə̧ꞌ moo yúú avíyée voolɨ ́ gbɔŋŋé pee wɔgɔ, moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 37 Míń laꞌad ví loo, tée míń ta ví za̧ŋ dooká mííli.̧́ 38 Míń səgə nán ki tɔ́g sá vʉ kan nán ɨ ́ kʉʉ kin tɔ́g máa vʉ ꞌyɛ́ kə́kə́d. Míń woo vʉ vud ya hág ba kʉʉ mbaa wʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ gáá vʉ wɔgɔ yȩlȩ́, a̧máa vʉ́ń laan Israɛ́llɨ ́ né. Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 41 v. 39-44 – cf. Eze 11, 17-20 ; 36, 22-32 39 « Zig Israɛ́l vʉ, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “I la duu tayɨɨ lee víí vʉ la ʉ́ ! A̧ máa pig woo tée, víń ki moo míí, víń duu vi ̧i ̧n sɨ ́ yéé na"ȩ́ míí kan hȩn pʉ́lɨ ́ lee víí kan tayɨɨ lee víí yȩ vʉ né.” 40 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Nán kʉʉ dɨ hág yɛlɨ ́ pád vʉ́ń naꞌan gʉʉ zálɨ ́ mííli,̧́ gʉʉ gbo̧o̧ Israɛ́llɨ ́ ; míń fȩȩ vʉ wʉlɨ ́, míń fȩȩ hȩn ha"ɨ ́ voo kan hȩn ꞌma̧ŋ voo vʉ, kan hȩn i pʉ́ Tayɨɨ pád. 41 Sey a̧n vud ví ya sa̧a̧m zig tóó voolɨ ́, a̧n sʉg ví fii ya ya ba kán sá hɨꞌɨ ví la wʉlɨ ́ yȩlȩ́ tée, míń fȩȩ ví kɔ́ ɨ ́ zʉgʉa sa̧g to̧o̧ tóó wɔgɔ, tée víń naꞌan nɔ́ɔ ́ zig tóó voolɨ ́. 42 A̧ n fii ví la hág Israɛ́llɨ ́, hág káń tad avíyée vʉ ya̧g bi pʉ́ vʉ yȩlȩ́ tée, víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 43 Sey woo tée víń ho̧ hȩn kɔ́lɨ ́ víí, hȩn kíí kɔ́ ma ka vi ̧i ̧ ví yȩ gaa, tée víń ho̧ fo̧o ́ ̧́ víí wʉ́ń ya̧ad ̧ ví la fu̧u̧d, moo hȩn máa kíí kɔ́, ka dʉʉn də́ń né yȩnɔ. 44 Míń kɔ́d ví hȩn yȩ moo aga káń hií̧ ̧́ mánɔ, moo hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ víínu pɛ́lɨ,́ moo hȩn kɔ́lɨ ́ víí máa də́ń woo hȩn ɓɨ ́ddɨ, zig Israɛ́l vʉ ! Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » 21 v. 1-5 – cf. Eze 15 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la kaꞌ gbɔ́zammé, Tée a̧m o̧d gbɔ́zam moo, a̧m o̧ moo anábi yúú kɔd woolɨ ́, 3 Mɔ́ o̧d kɔd gbɔ́zam : “A̧ m ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨm vee kʉlɨ ́ salɨ,́ laꞌ móó vʉ́ń a̧ŋ ꞌwaapád, laꞌ ha̧ꞌ́ a̧d kan laꞌ ꞌwɔ́g a̧ḿ ́ , a Uudi. 42 Vee woo wʉ́ń dɔ́gɔ́, wʉ́ń ním ní, gbɔg tíí nán voo pád wʉ́n vəy, ɓɛlɨ ́ gbɔ́zammé wʉ́ń daa ya̧ la wázammé sag. 4 Tée hȩn ka dɨ kan fo̧o ́ ̧́ yo̧go̧ pád wʉ́ń gaa aga fo̧o ́ ̧́ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba mínnɔ sa vee yȩ, wʉ́ń nim ní.” » 5 Mí o̧ : « Wúy, Baꞌá Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ! Nán vʉ o̧ ba mín nán ya̧g zílíi pɛ́láa ? » v. 6-22 – cf. MP 32, 41-42 ; Eze 7 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 7 « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ gbɔ la Yerúsalɛmmé, A̧ m o̧ moo yúú ya hȩn ha"ɨ ́ vʉlɨ ́, a̧m o̧ moo anábi yúú hág Israɛ́llɨ ́ ꞌwaapád, 8 Mɔ́ o̧d hág Israɛ́l : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o : Mí dɨ kan moo kan móyo̧ ! Míń woo pag fə́əĺ ɨ ́, míń wa̧ꞌ nán móó vʉ, ɨ ́ hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ kan ɨ ́ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧g vʉ a̧ḿ ́ . 9 Pag míí wʉ́ń vúd fə́ə́ woolɨ ́, wʉ́ń nɔɔ hȩn ka dɨ kan fó̧ó̧ yo̧go̧ pád, ɓɛlɨ ́ gbɔ́zammé daa ya̧ la wázammé, Moo káń hií̧ ̧́ nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ vʉ tunní kan ɨ ́ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧g vʉ a̧ḿ ́ yȩnɔ. 10 Tée hȩn za̧á d ̧ pád wʉ́ń gaa aga fó̧ó̧ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba kán woo pag vud fə́ə́ woolɨ ́ yɛ, ban duu fíí dɔ́n sɨ ́ né.” 11 Waa nánán, a̧m gbɔ́ dam la ʉ́ ! Zó̧ó̧ a ndɔ́gɔm, moo a dɔ́m zó̧o,̧́ a̧m gbɔ́ damme. 12 Kʉʉ vim : “Ȩn kɔ́m dam gbɔlɨ ́ lá ?” tée, mɔ́ hií̧ ̧d vʉ : “Mí ki moo tóó nɔ... Zo̧o ́ ̧́ ꞌwaapád vʉ́ń mbaa kan dam gbɔ́lɨ ́, nag wʉ́ń ka̧ꞌ nán vʉ, Moo taalɨ ́ wʉ́ń gʉʉ nán vʉ, doo wʉ́n nɔɔ vʉ, wʉ́ń yɨ ́ móo mamme. Hȩn woo wʉ dɨ yaalɨ ́ yȩnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 14 « Waa nánán, a̧m pa moo, mɔ́ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : Paggɨ ! Paggɨ ! Vʉ yʉʉwʉ hag mbaa həw !” 43 15 Vʉ yʉʉ pag yȩ moo a tud hȩnne, vʉ yʉgʉdʉ moo a gáá mbaa wəŋ...a Ma tée báń dȩꞌ ví zo̧o ́ a ̧́ ̧ ? Hȩȩg waa míí woo ɓéé laꞌ ꞌwaapád.b 16 Vʉ pa̧ŋ laanɔ yʉgʉné moo nán tóó a ɓɛ ʉ́, vʉ yʉʉwʉ moo nán tóó a ɓɛ la wa̧ꞌ nɔm kan wʉyʉ. 17 A̧ m wa̧a̧ wa̧ya̧g, mɔ́ ndɛ la ʉ́, waa nánán ! Moo vʉ wood nán míí vʉ kan gbaŋŋaa Israɛ́l vʉʉ pag yȩ. Vʉ dɨ nɔm kan nán míí vʉ a̧ḿ ́ . 18 Hȩn təəlɨ ́ tóó wʉ dɨ vʉ maalȩ́ yȩnɔ. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Yee hȩȩg ka ɓéé hȩn yȩ a sɨ ́ pɛ́lɨ ́ tée, ȩn wʉ́ń ya̧a̧ lá ? 19 Waa nánán, a̧m pa moo, a̧m vəə hȩnne. Pag naa a dʉ hȩn doꞌ idú, ta̧an ̧ ɔ́. Pag yȩ pag hȩn wa̧"ȩ́ȩ, pag hȩn wa̧"ȩ́ wʉ́ńnɔ nɛŋ vʉ duu. 20 Zo̧o ́ ̧́ a sʉ́d nán vʉ, néélȩ́ voo a ꞌwáa. Míń nɛŋ vʉ duu kan pag ya̧g níim voo vʉlɨ ́. a 14 Bíbələ kan ya̧g latɛ̧ɛ́ ̧ máa, v. 14-15 dɨ ná (cf. v. 19ss) : “Waa nánán, a̧m pa moo, mɔ́ taꞌ nag. Pag naa a dʉ hȩn doꞌ idú, ta̧an ̧ ɔ́. Pag yȩ pag hȩn wa̧"ȩ́ȩ, pag hȩn wa̧"ȩ́ gbɔ daa kan vʉ. 15 Zó̧ó̧ a sʉ́d nán vʉ, néélȩ́ voo a ꞌwáa. Míń nɛŋ vʉ duu kan pag ya̧g níim voo vʉlɨ ́. Náá yɛ́ ! Vʉ tuu pag yȩ moo a nim móo mam nimníi, vʉ mbɔ́ggʉ moo a tud hȩnne.” (14 Tu ergo fili hominis propheta et percute manu ad manum et duplicetur gladius ac triplicetur gladius interfectorum hic est gladius occisionis magnae qui obstupescere eos facit 15 et corde tabescere et multiplicat ruinas in omnibus portis eorum dedi conturbationem gladii acuti et limati ad fulgendum amicti ad caedem). Bíbələ kan ya̧g tóó vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, kan ɨ ́ ya̧g faráńsa ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ duu ya̧g latɛ̧ɛ́ ̧ sʉ́ʉ wʉ Ezekiɛ́l 21 yɛlɨ ́. b Tóó tée : “Ma tée báń dȩꞌ ví zó̧ó̧ moo hȩȩg waa míí wooa ? Pag ɓéé woo laꞌ ꞌwaapád.” 44 Vʉ tuu pag yȩ moo a gáá mbaa wəŋ, vʉ yʉʉwʉ moo a wa̧ꞌ nɔmme. 21 A̧ m sȩn fó̧o,̧́ mɔ́ tii daa nag nánné ! A̧ m nda doo mɔ́ tii daa nag kpáagɨ ́ ; A̧ m tii pag haggɨ ́ móó laan ya pád. 22 Mí a̧ḿ ́ mí dɨ hȩn wa̧"ȩ́, míń duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí ꞌwaapád gbɔ la wʉlɨ ́. Aga fó̧ó̧ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ mí o̧ sʉ́ꞌʉ́.” » v. 23-32 – cf. Gɛ 16, 1. 23 ; Yer 52, 1-15 ; 2 MPv 36, 11-20 23 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 24 « Waa nánán, a̧m dȩȩd pag gbanii Babilɔ́n woo hi ̧naa idú. Hi ̧naa sʉ́ʉ ya voo idú a̧ḿ ́ ʉʉ vúdda hág dágá yȩlȩ́. A̧ m dȩȩ hȩn tóó mɔ́ túꞌ hi ̧naa laalɨ ́ kaa tóólɨ ́. 25 A̧ m dȩȩ hi ̧naa ɨ ́ dágá máa pag a duu wʉlɨ ́ ma a ya̧ la kaa Rábattɨ ́ ; kaa waa Amɔ́n voo nɔ. Hi ̧naa ɨ ́ idú woo a ya̧ la Yerúsalɛm, kaa kʉʉ yo̧o̧ garú daa kan yȩlȩ́. 26 Gbanii Babilɔ́n dii dɨ hiņ aa hɨꞌɨdɨ,́ sa̧am ̧ hi ̧naa idú yȩ vʉlɨ,́ dɨ ndág sálɨ ́ ; zaꞌ sɨɨ́ vʉ [kəddɨ ́], ho̧ gan terafím vʉlɨ ́ kan hȩn sii vʉlɨ ́. 27 Gan nag nán woolɨ ́ maꞌ kaa Yerúsalɛmmɨ. Vʉ́n dii ɓee vʉ wʉlɨ ́, vʉ́ń pa moo nɔm wa̧"ȩ́ wʉlɨ ́, vʉ́ń lɛ́g lɛ́ǵgɨ ́ sɨɨ wʉlɨ.́ Vʉ́ń dii ɓee vʉ ya̧g níim woolɨ ́, vʉ́ń ləə ko̧ꞌ́ vʉ, vʉ́ń kee dəə vʉ. 28 Nán Yerúsalɛm vʉn taa voo gan gbanii Babilɔ́n woo yȩ ba hȩn leeɨ, moo vʉ taa hȩn sa̧aļ ȩ́ bii ban səd bi ʉ́, a̧máa gbanii Babilɔ́n gaa hȩn ɓɨ ́d voo, gagad vʉ ba vʉ́ń dɨ laalɨ ́ gbaꞌaɨ. 29 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Kíí taa hȩn ɓɨ ́d víí, kíí vud hȩn kə̧əg ̧ kɔ́lɨ ́ víí túꞌ, kíí vud hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ víí ꞌwaapád túꞌ, kíí zán né máa, ɨ ́ maag víí vʉ dɨ ví ma"ȩ́ naga̧.́ 30 Ɨ ́ móó gbaŋŋaa Israɛ́l, nán lee, nán ɓɨ ́d yȩ mɔ́, sey hȩn ɓɨ ́d móó a siꞌ̧́ máa ya̧ sʉ́ꞌʉ́.” 31 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Vʉ dɨ meetawol móó kan za̧ŋ gbaŋ móó sinníi. Hȩn vʉ́ń tii ʉ́. Hȩn ba ka dɨ hágá wʉ́ń ho̧ ɗaané dɔg yúba, hȩn ɨ ́ ka dɨ yúba wʉ́ń sí zʉʉ hágá. 45 32 Míń kɔ́ wʉ́ń tii gba̧á ,̧́ wʉ́ń tii la gba̧á ̧́ kəd. A̧ máa hȩn yȩ wʉ́ń kɔ́y sey nán káń yeewʉ a ya mbaa ɨ ́ moo sə̧"ȩ́ yȩ a yaa máalȩ́. Míń gbɔddʉ moo sə̧"ȩ́ naga̧.́ » v. 33-37 – cf. Eze 25, 1-7 ; Yer 49, 1-6 33 « Ɨ ́ móó, waa nánán, a̧m pa moo, mɔ́ o̧ : “Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ yúú waa Amɔ́n voolɨ ́ kan hȩn sȩ́ḿ voo kʉʉ kɔ́ yȩlȩ́ máa wʉ yɛnɔ. Paggɨ ! Vʉ woo pag, vʉ yʉgʉdʉ moo a wa̧ꞌ nɔm, a tud hȩn, a gáá mbaa wəŋ ! 34 Kíí dɨ víí nəəg vbád nə́nné, kíí dɨ gan vbád ho̧lȩ́ yȩ, ví dɨ wa̧á ̧né sa̧am ̧ nɔm nán ɓɨ ́d voolɨ.́ Sey hȩn ɓɨ ́d voo a siꞌ̧́ máa ya̧ sʉ́ꞌʉ́. 35 A̧ m fii pag móó dɔdda fə́ə́ woolɨ.́ Míń dɨ moo sə̧"ȩ́ yúú móólȩ́ ya káń mbɔgɔm máalȩ́, hág kʉʉ ha̧am ̧ wʉlɨ ́ máalȩ́. 36 Míń duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí yúú móólȩ́, míń pɛd vee zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí gbɔmma fó̧lȩ́. Míń gbɔm nag nán ʉʉ lám máa voolɨ ́. Baꞌad voo wʉ woo hȩn tunníi. 37 Mɔ́ń a̧ŋ vɛlɨ ́, mɛm móó sɨ ́ń lɨ ́gɨ ́ hág dáń móólȩ́, nán vʉ́n záń gbɔmma kəd. Fo̧o ́ ̧́ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, aga mí o̧ sʉ́ꞌʉ́.” » 22 v. 1-16 – cf. 2 MPv 36, 14-17 ( Esa 59, 1-8 ; Yer 5, 7-9 ; 26-31 ; 9, 2-9 ; Gal 6, 7) 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, yee mɔ́ń sȩꞌ moo yúú nán kaa máa kʉʉ yɛd mɛm yɛ voolɨ ́ áa ? A̧ m túꞌud vʉ hȩn ɓɨ ́d voo máa kʉʉ kɔ́ naꞌa yɛ ʉ́. 3 A̧ m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Kaa máa káḿ yɛd mɛm, káḿ vi ̧i ̧ fo̧o ́ ̧́ móó kan tayɨɨ lee vʉ duulí yȩ, sey móó ya̧ sʉ́ꞌʉ́. 4 Mɔ́ nɔɔ yúú ú gínú, mɔ́ vi ̧i ̧ fo̧o ́ ̧́ móó kan tayɨɨ lee káḿ mbɔ́g yȩ vʉ. Máa báꞌ móó duu kéé lʉ́gʉn sɨ ́ né, veꞌ móó ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́. Moo woo nɔ ma, mí dɨ kɔ́lɨ ́ zig gáá vʉ́ń mán mɔ́, nán hág ꞌwaapád vʉ́ń hɨ ́ꞌɨm. 5 Nán kʉʉ dɨ bə́ꞌ kan ɨ ́ ya ɗiilílí vʉ́ń kɔ́m ba̧am ̧ , moo yɛ́g móó kii laa ya ɗiilílí moo hȩn sȩ́ḿ kɔ́lɨ ́ móó yȩnɔ. 6 Gbaŋŋaa móó vʉ sȩn fo̧o ́ ̧́ kan yúú nɔɔné, 46 7 nán vʉ béꞌ ba"oo vʉ kan na"oo vʉ ɓéélɨ ́, vʉ mbii gáá vʉ, vʉ kɔ́ waa sɛ́ɛg vʉ kan wakȩ́ȩ́ yɛd vʉ ɓɨ ́d ná. 8 Mɔ́ kéé ya hȩn ha"ɨ ́ míí vʉ gbɔ, mɔ́ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ. 9 Nán móó vʉ mbaa kan daga vʉ yɛ́g gáné, vʉ soo yúú nɔɔné. Nán vʉ dɔg lá hȩn gʉʉ vʉlɨ ́, vʉ kɔ́ hȩn ka dʉʉ né. 10 Nán móó vʉ ud kan ba"oo vʉ, ɨ ́ tóó vʉ ud kan wakȩ́ȩ́ kʉʉ dɨ kan hȩn kȩȩlȩ́. 11 Nán móó vʉ kɔ́ ɓáa, vʉ bee kȩ́ȩ́ daga voo, tóó vʉ ud kan aayéea vʉ, tóó vʉ ud kan daa kȩ́ȩ́ vʉ, tóó tée kan wakȩ́ȩ́ waa voo vʉ, wakȩ́ȩ́ waa vʉ ud kan baꞌ voo vʉ. 12 Nán móó vʉ fȩȩ hȩn daga voolɨ ́ naga moo ʉʉ la nɔɔ nɔm, káḿ pʉ́ nán ɓoo tée, mɔ́ vigi a haꞌad bi mam woo pȩ́ń ; mɔ́ vbid dam vʉ hȩn kɔɔg ná, mɔ́ zán gbɔn na míí kəd. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 13 Máa mí dɨm zuní moo zó̧ó̧ sʉ́lɨ ́ móó kan mɛm máa káḿ yɛd móólȩ́ yȩnɔ. 14 Za̧g ́ a̧ a̧n si ̧ꞌi ̧m tée mɔ́ń maꞌ zo̧o ́ ̧́, mɔ́ń nda doo dii ʉ líi ? Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ káń o̧ moo yɛ, míń kɔ́ hȩn woo ʉ́. 15 Mí dɨm sálɨ ́ hɨꞌɨné sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́, hág tóó vʉlɨ ́, míń kɔ́ hȩn vií̧ ̧g móó vʉ́ń siꞌ̧́ . 16 Aga zig tóó vʉ́ń ho̧m kɔ́ ɨ hȩn vií̧ ̧g tóó wɔgɔ, tée mɔ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » v. 17-22 – cf. Eze 24, 1-14 ; Yer 6, 28-30 17 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 18 « Waa nánán, zig Israɛ́l vʉ tii mbaa mííli ̧́ tiŋ̧́́ kɔ́ ɨ ́ laꞌ yȩ́ń vʉ wɔgɔb. Ya voo pád, vʉ man kan sa̧n, kan hɨɨ tóó vʉ kə́kə́d vee túǵgí ; vʉ mbaa móo sɨɨde yȩ́ń vʉyʉ. 19 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Kíí tii laꞌ yȩ́ń máa, mí dɨ ví sʉggɨ ́ kaa Yerúsalɛm sa̧am ̧ é. 20 a b Míń sʉg ví kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ míń aa ví vee túǵgí moo i yɨ ́b kɔ́ ɨ ́ kʉʉ fa̧á ̧́ Kȩ́é ̧ waa voo voo vʉyʉ. Nán ká vʉ baa wáꞌ la yȩ́ń tóó vʉ kɔ́ ɨ ́ sɨɨde wɔgɔ, mbaa hȩn lum kɔ́lɨ ́ɨ. Sɨɨde kaa gaa ví ꞌya̧ꞌa̧ yɛ pí laꞌ yȩ́ń sʉ́ʉ yȩ vʉyʉ. 47 sɨɨde yȩ́ń kan sa̧n kan hɨɨ tóó vʉ aa vɛlɨ ́, ma kʉʉ pɛ vee moo ʉʉ yɨb́ bʉ́ máa wɔgɔ. 21 Míń sʉg ví, míń pɛ vee túg kan zó̧ó̧ yȩ́é,̧ tée víń yɨ ́b ꞌwaa kaa Yerúsalɛm sa̧am ̧ é pád. 22 Víń dɨ yɨ ́mné kɔ́ ɨ ́ sɨɨde ka yɨb́ vee túǵgí máa wɔgɔ. Tée víń gaa sɨ ́ wʉlɨ ́ fó̧ó̧ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, ba mín kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ sʉ́ꞌʉ́.” » v. 23-31 – cf. Sof 3, 1-8 ; Mik 3 23 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 24 « Waa nánán, a̧m o̧d kaa Yerúsalɛm : “Mɔ́ mbaa dɨ kɔ́ ɨ ́ hág tóó ka dȩꞌȩ né máa wɔgɔ. Mam ka nagan wʉlɨ ́ né yȩ, wʉ́ń dɨ ꞌwɔ́lɨ ́ moo káń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kannɔ mánɔ. 25 Anábi voo vʉ kɔ́ hȩn móo kəə tóó kʉʉ zə́ꞌ, kʉʉ maꞌ pʉ́g mánɔ. Vʉ lá nán voo vʉ, vʉ vbid vʉ hȩn naa voo kan hȩn za̧a̧ voo vʉ, vʉ kɔ́ wakȩ́ȩ́ yɛd vʉ fȩȩ ya ꞌwaapád. 26 Nán hȩn ha"ɨ ́ voo vʉ gə dooká míí, vʉ ho̧ hȩn sɛ̧ŋ səgən kan hȩn lee né, vʉ́ túꞌun nán vʉ hȩn dʉʉ kan hȩn ɓɨ ́d ho̧lȩ́ səgəné né, vʉ kéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ gbóo, vʉ ho̧n mí kɔ́ ɨ ́ hȩn gbo̧o̧ wɔgɔ voolɨ ́ né. 27 Ɨ ́ nii voo vʉ mbaa kɔ́ ɨ ́ zág ya̧ꞌa̧d kʉʉ maꞌ pʉ́g wɔgɔ : vʉ kɔ́ la hȩn sɔ́ɔg ná, vʉ tud nán vʉ, vʉ mbaa kan zo̧o ́ ̧́ sʉ́lɨ ́. 28 Anábi voo vʉ woo fúŋ́, vʉ nə́d nəəg vbád vʉ, vʉ pa moo vbád kan yɛ́g Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo, kóó Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka baꞌan vʉ né siꞌ̧ . 29 Nán hág yɛ vʉ kɔ́ la hȩn píím ná, vʉ kɔ́ líw, vʉ mbii nán gíḿ vʉ kan ɨ ́ moo ka mba vʉ kɛb, vʉ ꞌnáꞌa gáá vʉ la leená téꞌ. 30 Mí soo nán tóó sa̧am ̧ voolɨ ́ ka yo̧o̧ hȩn nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́, [ka ɗáá dii wʉlɨ ́,] ka ɓáꞌ Tayɨɨ moo nán yȩ voo moo a̧n tud vʉ sá, a̧máa mí nugun dágá aga né. 31 Míń duꞌ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ míí voolɨ ́ yúlí, vee zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ míí sɨ ́ń a̧n vʉ, míń kɔ́ aga hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ nag baꞌad voo wʉ́ń fíí yúú voolɨ ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » 48 23 v. 1-49 – cf. Eze 16 ; Yer 3, 6-11 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, wakȩ́ȩ́ tóó ká vʉ dɨlɨ ́ idú, vʉ waa naꞌá dágá yȩnɔ. 3 Vʉ la kɔ́ ka̧w hág Mísiralɨ,́ vʉ kɔ́ ka̧w diga náá gíb voolɨ ́, vʉ ꞌmaga̧ vʉ va̧a̧ wʉlɨ,́ vʉ kɔ́ wa̧a̧ wʉlɨ ́. 4 Ɨ ́ nii waa máa yéé woo Ohóla, daa sá̧ŋ́ yéé ɨ ́ woo Oholíba. Vʉn maa míí mɛ́ń, vʉ ha̧a̧ wayée waa kan wakȩ́ȩ́ waa vʉ ; Ohóla máa, Samaríii, Oholíba woo Yerúsalɛmmɨ. 5 Ohóla kin mí tɔ́g né, kə̧ə̧ duu daa wayée vʉ, daga ɨ ́ dáŋ́ lig, nán Asúr vʉyʉ. 6 Dɔ́ sa̧am ̧ bó̧ꞌ yȩȩg, duu nán ŋgɔ́ḿna vʉ kan gbanaa vʉ, moo kʉʉ náá saa, kʉʉ dʉʉ saa, kʉʉ ɗáá goꞌoy ya voo pád mánɔ. 7 Laa la ud kan vʉ, ud kan náá sa̧ŋ ́ ́ gbaŋŋaa vʉ ꞌwaapád, vi ̧i ̧ fo̧o ́ ̧́ woo kan nán ba kə̧ə̧ duu vʉ daa pee vʉ, vi ̧i ̧ fó̧ó̧ woo kan tayɨɨ lee vʉ. 8 Duu gbɔn ka̧w kɔ́lɨ ́ Mísiralɨ ́ né a̧ḿ ́ , moo nán Mísira kʉʉ ud kannɔ diga náá gíb woolɨ ́ mánɔ. Vʉ ꞌma̧ga̧wo̧ va̧a̧, vʉ yɛ́ddʉ mammaa fo̧ĺ ȩ́. 9 Moo woo nɔ ma mí gbɔgɔ la nag ɓáa woo sʉ́ʉ voolɨ,́ nag nán Asúr ba ka kə̧ə̧ duu vʉ daa pee voolɨ ́. 10 Vʉ ud kannɔ, vʉ fá̧á̧ wayée waa woo kan wakȩ́ȩ́ waa woo vʉ, vʉ nɔɔwo̧, vʉ lɨ ́d yɛ́g woo sa̧a̧m wakȩ́ȩ́ voolɨ ́, nuŋ hȩn si ̧ꞌi ̧ní moo hȩn kɔlɨ ́ woo yȩnɔ. 11 Daa sa̧ŋ ́ ́ Oholíba ho̧ la hȩn yȩ nɔ́lȩ́, a̧máa duu kɔ́ hȩn sií̧ ̧d mbaga, ka̧w ɨ ́ woo duu mba la ɨ ́ daa nii woo pee píẃ. 12 Kə̧ə̧ duu daa waa nán Asúr voo vʉ, gbaŋ gbo̧o̧ vʉ kan daga ɨ ́ dáŋ́ lig vʉ, moo kʉʉ dɔ́ sa̧am ̧ dʉʉ, kʉʉ ɗáá goꞌoy vʉ, kʉʉ náá saa, kʉʉ dʉʉ saa mánɔ. fo̧o ́ ̧́ woo, vʉ duu hi ̧naa dágá yȩ ya voo idú a̧ḿ ́ . 14 13 Mí ho̧ vi ̧i ̧ Ohalíba duu kɔ́ ka̧w lɨ ́n mba daa nii, la bə́ꞌə nánán kʉʉ bə̧ꞌə̧ ꞌyée vʉ vəgə vʉlɨ ́, yigid nánán Kasdím voo kʉʉ bə̧ꞌə̧ vʉ kan keꞌed yȩ́ȩ́ yȩ vʉyʉ. 15 Vʉ mbɔ́g vʉ kan za̧ŋ sii yeelɨ ́ yeelɨ ́, kan meetawol bó̧ꞌ kə́kə́d yúlí, vʉ mbaa móo gbanaa 49 vʉyʉ, vʉ man kan waa Babilɔ́n vʉ hág voo Kasdímmí. 16 Ka kuu nɔ́ɔ ́ ho̧ vʉ la náꞌ máa, to̧ꞌ zó̧ó̧ gbɔ la voolɨ ́, baꞌad vʉ ɗeewa hág voolɨ ́ Kasdímmí. 17 Waa Babilɔ́n pee vʉ tó̧ó̧ laa woolɨ,́ vʉ ud kannɔ, vʉ vi ̧i ̧wo̧ kan hȩn sií̧ ̧d voo vʉ, wʉ a̧ḿ ́ vi ̧i ̧ fó̧ó̧ woo kan vʉ, pig woo máa zo̧o ́ ̧́ woo vúd voolɨ.́ 18 Vud fo̧o ́ ̧́ woo gbɔ la ya zo"ɨ,́ mbaa la fó̧ó̧ leená. Zo̧o ́ ̧́ míí vúd kannɔ kɔ́ ɨ ́ ka vúd kan daa nii pee wɔgɔ. 19 Duu laan tiŋ̧́́ kan ka̧w kɔ́lɨ ́ kɔ́ ɨ ́ ba ka lá náá gíb, ma ka la kɔ́ ka̧w hág Mísiralɨ ́ pee wɔgɔ. 20 Tʉʉ duu daa nán hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ vʉ. Fo̧o ́ ̧́ voo mbaa móo wamndeɨ, vʉ ɗááwʉ kɔ́ ɨ ́ wamnde wɔgɔ. » 21 Oholíba, mɔ́ gaa hȩn ɓɨ ́d káḿ kɔ́ náá gíb móólȩ́, sey nán Mísira kʉʉ ꞌmaga̧m va̧a,̧ kʉʉ kɔ́m wa̧a̧ wʉlɨ ́ máa o̧.́ 22 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ ví dɔnné kan ɓáa móó máa zó̧ó̧ móó ka vúd voolɨ ́ yȩ vʉ, mí pa̧m vʉ ya dɨlɨ ́, vʉ́ń vúd ya ya ꞌwaapád. 23 Waa Babilɔ́n vʉ kan nán Kasdím vʉ pád, nán gbo̧o̧ vʉ kan nán zi ̧i ̧li ̧́ vʉ kan waa Asúr vʉ ꞌwaapád, ɨ ́ kʉʉ náá saa, kʉʉ dʉʉ saa pee vʉ, ŋgɔ́ḿna vʉ kan gbaŋ dii vʉ kan gbanaa gbo̧o̧ vʉ, ya voo pád vʉ ɗáá goꞌoy vʉyʉ. 24 Vʉ yaa móólȩ́ kan hȩn sɨɨ vʉ, kan móóta sɨɨ vʉ kan doo voo vʉ, vʉ dúú zoꞌ ná. Vʉ pa̧ŋ go̧ŋ sɨɨ wawaa vʉ kan ɨ ́ gbo̧o̧ vʉ, kan fȩmee hɨɨ vʉ. Ya voo pád vʉ yaam sɨɨ salɨ ́ɨ. Mí o̧d vʉ ʉʉ sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́, ʉʉ sə̧ꞌ moo duu hȩn dooká voo ka o̧ mánɔ. 25 Káń kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kan mɔ́ yȩ, vʉ́ń kɔ́m hȩn kɔɔg ná. Vʉ́ń sə̧ꞌə̧m mig kan tɔ́g, hȩn a kéé móólȩ́ máa pag wʉ́ńnɔ sə̧ꞌ. Vʉ́ń fa̧á ̧́ wayée waa móó kan wakȩ́ȩ́ waa móó vʉ, hȩn ɨ ́ a kéé tée, vʉ́n kʉ vee sa. 26 Vʉ́ń sim sa̧am ̧ ꞌwaapád, vʉ́ń ɓee hȩn fo̧o ́ ̧́ mbɔ́ggɨ ́ móó vʉ fo̧ĺ ȩ́. 27 Míń kɔ́ hȩn ɓɨ ́d móó vʉ́ń siꞌ̧́ kan ka̧w kɔ́lɨ ́ móó hág Mísiralɨ ́ pee a̧ḿ ́ . Mɔ́ń duu tii nɔ́ɔ ́ ho̧n vʉ sɨ ́ né, mɔ́ń taan sɨ ́ hág Mísira né a̧ḿ ́ . 50 28 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨm gbɔlɨ ́ nag nán káḿ mán vʉ máa voolɨ,́ nán zó̧ó̧ móó ba vúd voolɨ ́ pee vʉyʉ. 29 Vʉ́ń kɔ́mma ɓɨ ́d ná, vʉ́ń fá̧á̧ hȩn naa móó vʉ ꞌwaapád, vʉ́ń kéé gbɔmma fo̧o ́ ̧́ leená, fó̧ó̧ leená zay. Hȩn sȩ́ḿ móó vʉ́ń vúd tɨꞌɨyya ya zo"ɨ ́, hȩn ɓɨ ́d móó kan hȩn ka̧w móó yȩ vʉyʉ. 30 Hȩn yȩ vʉ dɨm maalȩ́ moo káḿ la kɔ́ ɓáa kan zig gáá vʉ, káḿ vi ̧i ̧ fó̧ó̧ móó kan tayɨɨ lee voo vʉ mánɔ. 31 Káḿ duu hȩn kɔ́lɨ ́ dam nii woo máa, míń ꞌyɛ́m ɗag waaa woo nagá.” 32 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mɔ́ń zɔ ɗag waa dam nii woo, ɗag waa a̧m zɔ yȩ wʉ́ń nɛɛ la wʉlɨ,́ wʉ́ń sú la wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Nán vʉ́ń hɨ ́ꞌɨm, vʉ́ń kɔ́m ba̧am ̧ , moo hȩn a̧m zɔ yȩ ɓʉʉ ʉ́. 33 Mɔ́ń kíí, mɔ́ń nuŋ hȩn ndɔ́gɔné a̧ḿ ́ , moo ɗag waa máa yȩ ɗag waa tulíi. Mɔ́ń zɔ ꞌwɔddʉ zʉʉ fid, mɔ́ń gbɔ́ ꞌwoowʉ, tée aga mɔ́ń dɛ sii 34 móó, moo fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, mí o̧ sʉ́ꞌʉ́.” 35 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Káḿ zán mí, káḿ kéé gbɔn, káḿ tii pig san máa, aga a̧m gaŋ sɨ ́ hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn ɓɨ ́d móó kan ka̧w móó bɔ.” » 36 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Waa nánán, yee mɔ́ń sȩꞌ moo yúú Ohóla voolɨ ́ kan Oholíba áa ? A̧ m túꞌud vʉ hȩn ɓɨ ́d voo máa kʉʉ kɔ́ naꞌa yɛ ʉ́. 37 Vʉ la béꞌ ɓáa kɔ́lɨ,́ nag voo maa mɛm mɛ́ń. Vʉ kɔ́ ɓáa kan tayɨɨ lee voo vʉ ; vʉ la maa waa vʉn ha̧an ̧ pee vʉ vɛlɨ ́, vʉ lá vʉ. 38 Hȩn ɨ ́ tóó kʉʉ duu kɔ́n máa yɔ : vʉ vi ̧i ̧ ya mbaalɨ ́ míí za̧g ́ a̧ dágá yȩlȩ́, vʉ ɓéé za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ míí vʉ. 39 Vʉ a̧n waa voo vʉ pʉ́ tayɨɨ lee voo vʉ, ma vʉ duu laa lig mííli ̧́ za̧g ́ a̧ dágá yȩlȩ́, vʉ la vi ̧i ̧wo̧. Hȩn kʉʉ la kɔ́ lig mííli ̧́ máa wʉ yȩnɔ. 40 Vʉ lúú la soo wayée kʉʉ yaa ya ɗiilílí máa vʉ, vʉ baꞌad vʉ ɗeewa, vʉ yaa. Mɔ́ la woo mam laa vʉ, mɔ́ dȩȩ hȩn nɔ́lȩ́ moo voo, mɔ́ mbɔ́g fo̧o ́ .̧́ a 41 Mɔ́ ud mbaa píg dʉʉ tóólɨ ́, kan hȩn láá hi ̧ꞌ mbaa tiŋ̧́́ , mɔ́ haꞌ Ɗag waa yȩ túꞌ hȩn ndɔ́gɔnée. Tayɨɨ o̧ bíń si ̧ꞌi ̧d nán Yerúsalɛm vʉ kɔ́ ɨ ́ ka si ̧ꞌi ̧d nán Samaríi vʉ máa wɔgɔ. 51 kúḿ míí kan zʉgʉ uulí míí ya hȩn láá yȩlȩ́. 42 Nán vʉ ki lɛ́ggɨ ́ zó̧ó̧ dȩ"ȩ́. Vʉ pa̧ŋ nán Sába vʉ yaan sa̧am ̧ dúú wayée yȩ voolɨ ́, vʉ dɔ́d wakȩ́ȩ́ waa yȩ vʉ za̧ŋ nag, vʉ gboꞌod vʉ meetawol yúlí. 43 Ma mí vi moo wakȩ́ȩ́ waa ɨ ́ ka gbo̧o̧ zʉʉ ka̧w kɔ́lɨ ́lɨ ́ yȩ woolɨ ́ : “Yee wʉ́ń duu laan tiŋ̧́́ kan ka̧w woo sʉ́ʉ tóóa ? Nán tóó wʉ́ń duu yaa woolɨ ́ áa ?” 44 A̧ máa nán vʉ duu laa woolɨ ́ kɔ́ ɨ ́ kʉʉ laa ka̧w voolɨ ́ wɔgɔ. Nán vʉ laa Ohóla voolɨ ́ kan Oholíba, wakȩ́ȩ́ ɓɨ ́d máa yȩ vʉyʉ. 45 A̧ máa nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ vʉ́ń sə̧ꞌ moo yúú voolɨ ́ kɔ́ ɨ ́ kʉʉ sə̧ꞌ moo yúú wakȩ́ȩ́ ɓáa kɔ́lɨ ́ voolɨ ́ wɔgɔ, kɔ́ ɨ ́ kʉʉ sə̧ꞌ moo yúú nán yúú nɔɔné voolɨ ́ wɔgɔ, moo vʉ kɔ́ ɓáa, nag voo maa mɛm mɛ́ń. » 46 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Míń pa̧ŋ dúú vʉ́ń la sa vʉ sɨɨ, vʉ́ń kɔ́ vʉ dʉ́ʉ́, vʉ́ń fa̧á ̧́ vʉ hȩn. 47 Dúú yȩ vʉ́ń gbóo vʉ kan ꞌyɛgɛ, vʉ́ń sá vʉ nɔɔ sɨɨlɨ,́ vʉ́ń nɔɔ wayée waa voo kan wakȩ́ȩ́ waa voo vʉ, vʉ́ń kʉ vee sa lig voo vʉ a̧n. 48 Míń kɔ́ hȩn ɓɨ ́d voo hág yɛlɨ ́ wʉ́ń siꞌ,̧́ nán vʉ́ń túꞌud wakȩ́ȩ́ ꞌwaapád vʉ hȩn vʉ́ń duu kɔ́n sɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kɔ́ ɨ ́ kíí kɔ́n wɔgɔ né. 49 Vʉ́ń kɔ́ aga hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn ɓɨ ́d víí wʉ́ń síd ví yúlí, víń gaŋ hȩn ɓɨ ́d tayɨɨ lee víí voo, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ. » 24 v. 1-14 – cf. Eze 22, 1-5. 14-22 ; 2 Gba 25 ; Eb 6, 8 1 Veꞌ kɛ́ǵdágá [ka ya̧a̧ daa pig kʉʉ pa̧ŋ nán Yúúda vʉ laan gbaꞌalɨ ́], sȩȩ wa̧nɓóꞌ woo ka kɔ́ báꞌ wa̧nɓóꞌ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m bə̧ꞌ za̧g ́ a̧ ɓəə yɛ, za̧g ́ a̧ máa ɓəə yɛ, mɔ́ ꞌyɛ́ ʉ́. Gbanii Babilɔ́n séé ya Yerúsalɛmmé za̧g ́ a̧ ɓəə yɛ dɨlɨ ́. 3 A̧ m zíd zig ki tɔ́g sá yȩ vʉ ya̧g, mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : A̧ m ɗaꞌ ho̧om ̧ ꞌyɛ́ la vɛlɨ ́, mɔ́ túú mam wʉlɨ.́ 4 A̧ m sə̧ꞌə̧ wiꞌ ꞌyée zʉʉ wʉlɨ ́, wiꞌ dʉʉ vʉ ꞌwaapád, doo gbʉʉg, kan nag 52 zɨg, kan nɛ́ŋ́ dʉʉ vʉ. 5 A̧ m ɓɛ wiꞌ mbee dʉʉ voo, mɔ́ doo laꞌ vee ho̧om ̧ yȩlȩ́, mɔ́ gab, nɛ́ŋ́ yȩ ʉʉ yó̧ la wʉlɨ.́ ” 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Lɨ ́n kaa yúú nɔɔné máa ka mbaa móo ho̧om ̧ tóó ka tɔ haꞌad, haꞌad tɔlɨ ́ woo ka náꞌa né yȩ sʉ́ꞌʉ́. A̧ m hə̧ə̧ wiꞌ gbággɨ ́ yȩ vʉ vud dɔg dágá dágá, mɔ́ gbɔ sásáá sá. 7 Aga mɛm woo ka yɛd yȩ dɨ woolɨ ́, yɛddʉ dɨ isȩꞌȩmé, yɛnnɔ hágá moo hád zo̧m a wáanɔ né. 8 Mí yɛd mɛm woo isȩꞌȩmé, mí yɛnnɔ hágá né, moo mí túꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí nɔ.” 9 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Lɨ ́n kaa yúú nɔɔné yɛ sʉ́ꞌʉ́. Mí a̧ḿ ́ mí dɨ laalɨ ́ vee kamnée. 10 A̧ m sʉg laꞌ, mɔ́ waa vee, mɔ́ dəə ndaa wʉlɨ ́, mɔ́ gbɔ ta̧m wʉlɨ ́ dʉʉlɨ ́ naꞌa, nɛ́ŋ́ woo ʉʉ yó̧ la wʉlɨ ́. 11 Tée mɔ́ dʉʉ ɗaꞌ ho̧om ̧ lee la vɛlɨ ́, a pi, sa̧n a pi, tée hȩn vií̧ ̧g woo a so̧o̧ ꞌwaa zʉʉ tiŋ̧́ ́ woolɨ ́, haꞌad tɔlɨ ́ woo a a̧ŋ ꞌwaa.” 12 A̧ máa hȩn tóó gɛ vún wʉlɨ ́ né, haꞌad tɔlɨ ́ woo ɓʉʉ ʉ́, náꞌád lúu né. Vee wʉ́nnɔ́ naꞌadʉ. 13 Yerúsalɛm, hȩn ɓɨ ́d móó vi ̧i ̧m sʉ́ꞌʉ́. Káń hií̧ ̧́ a̧m dȩ"ó̧ ma káḿ dȩꞌȩ né máa, mɔ́ń duu dȩꞌȩn sɨ ́ né, séý míń duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí ꞌwaa pȩ́ń. 14 Míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ káń o̧ moo yȩ, míń kɔ́ hȩn woo ʉ́. Míń fiin nag pigim ní, míń ho̧ gíḿ gaan nán tóó né, míń kéé moo woo gbɔn né. Vʉ́ń sə̧ꞌ moo yúú moolȩ́ duu hȩn káḿ kɔ́ mánɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » v. 15-27 – cf. Yer 16, 1-13 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧n moo, o̧ : 16 « Waa nánán, mí dɨ hȩn káḿ hií̧ ̧́ ho̧lȩ́ pee ɓɛlɨ ́ luu ha̧d, mɔ́ń duu ho̧nnɔ sɨ ́ né. Mɔ́ń gbɔ́n dam né, mɔ́ń ka̧g ́ a̧ né, mɔ́ń yɛn mɛmɛ́ḿ né a̧ḿ ́ . 17 A̧ m maꞌ zo̧o ́ ,̧́ a̧m ka̧ŋ ́ ́ nɔm vʉ sá. A̧ m gboꞌ gábad móó yúlí, mɔ́ dɔd tɛ́gɛ́ dɔlɨ ́. A̧ m wáá mbʉ́g móó sá, a̧m lá hȩn nán voo sá a̧ḿ ́ .» 53 18 Mí o̧d nán vʉ moo ya̧g ka̧ꞌa̧mé, kȩ́ȩ́ míí nɔɔ mɛn woolɨ ́. Ya̧g ka̧ꞌa̧m ka tú máa, mí kɔ́ hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka o̧n pee. hȩn káḿ kɔ́ yȩ náa ? Túꞌ nɛ́nná ? » 21 20 19 Nán vʉ vin : « Mɔ́ túꞌun vɔ́ Mí hií̧ ̧d vʉ : « Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : “A̧ m o̧d nán Israɛ́l vʉ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ lig hȩn ha"ɨ ́ míí vii̧ ̧ní. Hȩn ka pʉ́ ví yúú na"ȩ́, hȩn kíí hií̧ ,̧́ hȩn ka to̧od ̧ ví ho̧lȩ́, wayée waa víí kan wakȩ́ȩ́ waa víí vʉ́ń dɨ nɔm sɨɨlɨ ́. 22 Tée víń kɔ́ kɔ́ ɨ ́ káń dɨ kɔ́lɨ ́ yɛ wɔgɔ. Víń wáan mbʉ́g né, víń lán hȩn nán voo né. 23 Víń gboꞌ gábad yúlí, víń dɔd tɛ́gɛ́ dɔlɨ ́, víń gbɔ́n dam né, víń ka̧g ́ a̧ né. A̧ máa zó̧ó̧ vií̧ ̧ní gbo̧o̧ wʉ́ń maa ví moo hȩn ɓɨ ́d víí kíí kɔ́ yȩ, víń ndɛ zʉʉ silí. Ezekiɛ́l wʉ́ń mbaad ví kɔ́ ɨ ́ hȩn gʉ́gʉné tóó wɔgɔ. 24 Víń kɔ́ də́ń kɔ́ ɨ ́ káń kɔ́ yɛ wɔgɔ. Hȩn yȩ ʉʉ kɔ́y tée, víń gaa sɨ ́ wʉlɨ ́ ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ.” 25 Tée ɨ ́ móó, waa nánán, zá̧ga̧ a̧n ɓɛ hȩn kʉʉ nda doo wʉlɨ ́ yȩ luu, hȩn ka pʉ́ vʉ yúú na"ȩ́, hȩn kʉʉ hií̧ ,̧́ wayée waa voo kan wakȩ́ȩ́ waa voo vʉ tée, 26 za̧g ́ a̧ woo nán tóó wʉ́ń lúú ɗug ya o̧m moo yȩ tɔ́ggɨ ́. 27 Za̧g ́ a̧ woo tée, mɔ́ń kuu ya̧g, mɔ́ń o̧d nán a lúú ɗug yaa yȩ moo, mɔ́ń duu mbaan sɨ kpo̧og ̧ né. Tée mɔ́ń mbaad vʉ kɔ́ ɨ ́ hȩn gʉ́gʉné tóó wɔgɔ, tée vʉ́ń gaa wʉlɨ ́ ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 25 v. 1-7 – cf. Eze 21, 33-37 ; Yer 49, 1-6 ; Am 1, 13-15 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la waa Amɔ́n voolɨ ́, mɔ́ pa moo yúú voolɨ.́ 3 A̧ m o̧d waa Amɔ́n vʉ : “I ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Káḿ dȩꞌ zo̧o ́ ̧́ yúú ya hȩn ha"ɨ ́ míí kʉʉ vi ̧i ̧ yȩlȩ́ kan yúú hág Israɛ́l ka tú ꞌwaa yȩlȩ́ kan yúú zig Yúúda kʉʉ laan vʉ gbaꞌa yȩ voolɨ ́ máa, 4 mí dɨm pʉ́lɨ ́ nag nán kaꞌ mam naꞌa voolɨ,́ vʉ́ń ya gaꞌa ság voo móólȩ́, vʉ́ń mbaa wʉlɨ ́, vʉ́ń lá hȩn bab móó vʉ, vʉ́ń 54 zɔ va̧a̧ móó. 5 Míń kɔ́ Rába wʉ́ń tii ság ŋgeloba voo, hág waa Amɔ́n voo wʉ́ń tii ság mbee, tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ. 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Káḿ taꞌ nag, káḿ zuŋ doo, káḿ dȩꞌ zó̧ó̧ kan disa̧n moo hág Israɛ́l ka tú yȩlȩ́ máa, 7 míń yo̧o̧ nag míí laan móólȩ́, míń gbɔm nag zig gáá voolɨ ́, mí dɨm tunní sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́, míń naꞌad luum sa̧am ̧ voolɨ,́ mí dɨm tunní, tée mɔ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » v. 8-11 – cf. Yer 48 ; Sof 2, 8-11 8 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Nán Moáb kan Seír kʉʉ o̧ zig Yúúda ba dɨ kɔ́ ɨ ́ zig tóó ꞌwaapád vʉ wɔgɔ máa, 9 mí dɨ kɔ́lɨ ́ nán vʉ́ń sa vʉ sɨɨ kaa kʉʉ háꞌ kan garú yȩ vʉlɨ ́, kaa ya̧g húúmí yȩ vʉyʉ. Kaa voo yȩ vʉ dɨ túlí dágá dágá, kaa dʉʉ voo Bɛ́t-Yesimót kan Baál-Mɛɔ́n kan Kiryatayím a̧ḿ ́ . 10 Nán kaꞌ mam naꞌa kʉʉ la sa waa Amɔ́n vʉ sɨɨ ye, míń gbɔ waa Amɔ́n sʉ́ʉ vʉ nag voolɨ ́, moo nán tóó a duu wáꞌ sɨ ́ waa Amɔ́n yȩ vʉ sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́ sá. 11 Míń sə̧ꞌ moo yúú nán Moáb voolɨ,́ tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » v. 12-14 – cf. Yer 49, 7-22 ; Eze 35 ; Esa 34 ; Oba 1 12 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Nán Edɔ́m kʉʉ béꞌ nán Yúúda vʉ hȩn ɓɨ ́d voo fiiní kɔ́lɨ ́, kʉʉ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d máa, 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ nag yo̧on ̧ é laan nán Edɔ́m voolɨ ́, mí dɨ nán voo vʉ tunní kan hȩn buulí voo vʉ, hág voo wʉ́ń tii gbá̧á̧ ɓɛlɨ ́ Temánné daa ya̧ la Dedánné. 14 Míń kɔ́ nán Israɛ́l vʉ́ń sʉ́ʉ́ vʉ hȩn ɓɨ ́d voo yȩ, vʉ́ń kɔ́ nán Edɔ́m vʉ hȩn duu zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí nɔ. Tée vʉ́ń gaa hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ míí a̧n sʉ́ʉ́ vʉ máa. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ.” » v. 15-17 – cf. Yer 4, 7 ; Sof 2, 4-7 ; Zak 9, 5-7 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Nán Filistíi kʉʉ sʉ́ʉ́ zig tóó vʉ hȩn ɓɨ ́d voo, kʉʉ kɔ́ hȩn disa̧n zo̧o ́ ̧́ voolɨ ́, kʉʉ bi tud hȩn ꞌwaapád la kəd moo kʉʉ mán nán 55 vʉ máa, 16 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ nán Filistíi vʉ vəəlɨ ́, míń wa̧ꞌ nán Kerɛ́t vʉ, míń tud hȩn ka kéé ya̧g mam gbo̧oļ ȩ́ pád. 17 Míń sʉ́ʉ́ vʉ hȩn ɓɨ ́d voo, míń si ̧ꞌi ̧d vʉ kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́é.̧ Sey a̧n si ̧ꞌi ̧d vʉ tée, vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 26 v. 1-21 – cf. Eze 27 ; 28, 1-19 ; Esa 23 ; Gɛ 16, 18 1 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ dágá [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan gbaꞌalɨ ́], za̧g ́ a̧ sȩȩ ꞌma̧ŋŋé máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, nán Tír kʉʉ dȩꞌ zo̧o ́ ,̧́ kʉʉ o̧ “Yerúsalɛm, ya̧g dɔ́m zig hág ꞌwaapád voo ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́, nán vʉ́n tii ya mííli,̧́ míń hi ̧ꞌ kan nán vʉ, tii sɨ ́ woo gbá̧á̧ ó̧ !” máa, 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ moo fá̧né kan mo̧y ́ o̧. Mí dɨ ya zig gáá vʉ pa̧né ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, vʉ́ń ya sam sɨɨ, vʉ́ń yaa kɔ́ ɨ ́ mam ka lúú máa wɔgɔ. 4 Vʉ́ń gbɔ́ vəgə Tír vʉ tum kan ko̧ꞌ́ woo vʉ, vʉ́ń kəə hád zo̧m woo, wʉ́ń tii mbaa móo isȩꞌȩme. 5 Wʉ́ń mbaa kɔ́ ɨ ́ ꞌyɛgɛ mam tiŋ̧́́ kʉʉ tʉ́ʉ́ kȩgȩ wʉlɨ ́ máa wɔgɔ. Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ, míi o̧. Zig gáá vʉ́ń ya fa̧á ̧́ hȩn woo ꞌwaapád. 6 Wakȩ́ȩ́ waa woo vʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ.́ ” 7 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ ya Nabukodonozɔ́r gbanii Babilɔ́n pa̧né diga wázammé, wʉ gbanii gbo̧o,̧ wʉ́ń ya sa nán Tír vʉ sɨɨ. Wʉ́ń yaa kan goꞌoy vʉ, kan móóta sɨɨ vʉ, kan ɨ ́ goꞌoy ɗáálɨ ́ vʉ, kan so̧o ́ ̧́ze vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. 8 Wʉ́ń nɔɔ wakȩ́ȩ́ waa móó vʉ móólȩ́ hágá. Wʉ́ń kee dəə vʉ daa kan, wʉ́ń gaꞌa kó̧ꞌ vʉ [moo a̧m sɔ́d sá], wʉ́ń ȩȩ go̧ŋ [moo sɨɨ́ móó a zaꞌ bi sa]. 9 Wʉ́ń baꞌ nán vʉ́ń gbɔ́ vəgə móó vʉ ꞌwoo, wʉ́ń tum garú móó vʉ kan hȩn sɨɨ woo. 10 Nán goꞌoy ɗáálɨ ́ woo ʉʉ dɨ yaalɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, i ki kan móóta sɨɨ voo vʉ, Nabukodonozɔ́r a dɨ ya dɔ́lɨ ́ kɔ́ ɨ ́ nán 56 ka fȩȩ kaa ma ka dɔ́ wʉlɨ ́ wɔgɔ tée, vəgə víí vʉ́ń nam gigig. 11 Wʉ́ń ꞌnáꞌa tə́m móó vʉ kan doo goꞌoy woo voo, wʉ́ń nɔɔ nánán móó vʉ, hȩn káḿ yo̧o,̧ ka pʉ́m yúú na"ȩ́ yȩ vʉ́ń túm ꞌwaa hágá. 12 Vʉ́ń fa̧á ̧́ hȩn naa móó kan hȩn sɔ́g móó vʉ, vʉ́ń gbɔ́ garú móó vʉ tum, vʉ́ń gbɔ́ lig dʉʉ móó vʉ ꞌwoo, vʉ́ń gáŋ ꞌyɛgɛ woo, kan laꞌ woo kan hád zo̧m woo vʉ gbóo la mam gbo̧oļ ȩ́. kəd. 14 13 Míń kɔ́ yéé beelɨ ́ kan ko̧ŋ wa̧aļ ȩ́ vʉ́ń siꞌ̧́ la Míń tiim kɔ́ ɨ ́ isȩꞌȩm tóó ho̧d ́ ka wáanɔ né máa wɔgɔ. Mɔ́ń mbaa kɔ́ ɨ ́ ya kȩgȩ tʉ́ʉ́lɨ ́ tóó wɔgɔ. Nán tóó wʉ́ń duu mbɔ́g yo̧on ̧ mɔ́ né. Moo fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ míi o̧.” » 15 Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧d nán Tír vʉ máa yɔ : « Sey nán mam sa̧am ̧ é ʉʉ ki la ba mɔ́n tú sʉ́ꞌʉ́, nán ʉʉ dɨ nɔm ndɛlɨ ́ móólȩ́ tée, vʉ́ń tʉʉ yəyəg. 16 Gbaŋŋaa mam sa̧am ̧ é vʉ́ń sí zʉʉ láan voolɨ ́, vʉ́ń sid lugu voo vʉ, vʉ́ń sid sa̧am ̧ kpá"ɨ ́ voo vʉ, vʉ́ń ki dʉ́ʉ́, vʉ́ń sí mbaa hágá, dʉ́ʉ́ wʉ́ń kɔ́ vʉ sey ꞌwaapád moo móó nɔ. 17 Vʉ́ń bee yéé nɔm ka̧n ́ é yúú móólȩ́, vʉ́ń o̧ : “Móo tú ꞌwaa yɛnaa ? Nán mam kə̧ə́ ļ́ ȩ́ ká vʉ waa móólȩ́ ; Ká pee mɔ́ kaa yɛ́g woo ka kii mánɔ. Néélȩ́ móó ya̧g mammé ká ɓʉʉ ʉ́. Kaa pee tú ꞌwaa kan nán woo vʉ, nán kʉʉ ɓə́gə́n kaa vʉ ndɔg vʉ. 18 A̧ máa ꞌya̧ꞌa̧ yɛ hág mam sa̧am ̧ é kʉʉ ki ba mɔ́n tú sʉ́ꞌʉ́ máa, vʉ tʉʉ, Vʉ ki dʉ́ʉ́ moo túlí káḿ tú yȩnɔ.” 19 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Sey a̧n tiim gbá̧á̧ kɔ́ ɨ ́ kaa tóó nán kʉʉ waa né máa wɔgɔ, a̧n pa̧ŋ mam gbo̧o̧ a ya yóꞌom tée, 20 míń baꞌam mɔ́ń la maa nán ɨ ́ kʉʉ nɔɔ gbɔ́ŋ́ naꞌa pee vʉ. Mɔ́ń mbaa hág tiŋ̧́ ́ kɔ́ ɨ ́ kaa kʉʉ tú sey tóó ɗiilí naꞌalȩ́ máa wɔgɔ, mɔ́ń mbaa kan nán nɔm vʉ, mɔ́ń duu vún dɔg sɨ ́ né, mɔ́ń duu mbaan sɨ ́ kan nán zá̧ad ̧ vʉ né. 57 21 Míń tumma kəd, hȩn tóó wʉ́ń duu kéen sɨ ́ móólȩ́ né. Nán vʉ́ń soo nugun mɔ́ né kəd. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » 27 v. 1-25 – cf. Eze 28, 1-19 ; Esa 23, 1-9 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Móó waa nánán, a̧m bee yéé nɔm ká̧né yúú kaa Tíirí, 3 mɔ́ o̧d nán Tír vʉ : “Ɨ ́ káḿ háꞌay mbaa ya̧g mammé, káḿ kɔ́ lum kan nán hág mammé vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yȩ mɔ́, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Kaa Tír, náá ká mɔ́ o̧ ba bin dʉʉ ꞌwɔdda fid náa ? 4 Mɔ́ dɨ mam sa̧am ̧ é, nán kʉʉ kɛ kaa móó yɛ vʉ mbɔ́gɔm dʉʉ la wʉlɨ ́ [kɔ́ ɨ ́ nɛ́ŋ́ wɔgɔ]. 5 Vʉ la dʉ laꞌ sʉ́r kaa Seníirí, vʉ́ mbɔ́gɔn mɔ́ kannɔ góó, Vʉ dʉ laꞌ gbo̧o̧ Libáŋŋé, vʉ mbɔ́g laꞌ sa̧am ̧ móó kannɔ. 6 Vʉ mbɔ́g laꞌ mam yʉ́ʉ́lɨ ́ móó kan laꞌ Basán, Vʉ gaꞌa ká̧am ̧́ móó vʉ kan laꞌ tóó kʉʉ dó̧o̧ núꞌ bal wʉlɨ ́ mánɔ. 7 Sa̧am ̧ tʉ́ʉ́lɨ ́ nɛ́ŋ́ móó máa wʉ sa̧am ̧ sɨɨde ka yaa hág Mísiralɨ ́, kʉʉ kpá"ʉ mánɔ. Sa̧am ̧ kʉʉ wáá hȩn sɔ́g móó kannɔ máa bo̧ꞌ́ woo bo̧ꞌ́ yȩȩg kan bo̧ꞌ́ yȩ́é,̧ vʉ pa̧ŋ vʉ yaan dɨ kaa mam sa̧am ̧ Elísalɨá . 8 Nán Sidɔ́ŋ kan nán Arváad vʉʉ paa nɛ́ŋ́ móó vʉ, Nán kʉʉ gaa baꞌad yȩ mba daga vʉ máa vʉʉ kɔ́m baꞌad. 9 Ɨ ́ nii Gebál kan nán baꞌad gaalɨ ́ voo vʉn dɨ móólȩ́, vʉʉ yú ya yeꞌe nɛ́ŋ́ móó vʉ ; a Fr “Chypre”. 58 Nɛ́ŋ́ voo kan nán paané voo vʉn dɨ móólȩ́, vʉʉ gí hȩn sɔ́g móó vʉ. 10 Nán ɨ ́ Pɛ́rsə vʉ kan ɨ ́ Lúd vʉ kan ɨ ́ Pút vʉ kɔ́ baꞌad kan so̧o ́ ̧́ze móó vʉ, vʉʉ nán sɨɨ kɔ́lɨ ́ móó. Vʉ sə́ə́ go̧ŋ sɨɨ voo kan fȩmee hɨɨ voo móólȩ́, vʉ pʉ́m lʉgʉd. 11 Waa Arvád vʉ sʉ́g kan só̧oź̧ e móó vʉ ma vʉ tʉm yúú vəgə móó kan kó̧ꞌ móó vʉlɨ,́ Vʉ sə́ə́ go̧ŋ sɨɨ voo vʉ ꞌwaa daa vəgə móó vʉlɨ ́, vʉʉ kɔ́ ma mɔ́ dʉʉ la wʉlɨ ́. 12 Nán Tarsís vʉ kɔ́ lum kan mɔ́ moo káḿ dɨ kan hȩn naa ɓʉʉlɨ ́ naꞌa mánɔ ; vʉ pa̧m sɨɨde kan hɨɨ kan sa̧n, vʉ pa̧m hȩn lum vʉ. 13 Nán Yaván vʉ kan ɨ ́ Tubál vʉ kan ɨ ́ Mesɛ́k vʉ kɔ́ lum kan mɔ́, vʉ pʉ́m gbaꞌa a vʉ kan ɗag hɨɨ vʉ, mɔ́ pʉ́ vʉ móó hȩn sɔ́g tóó vʉ. 14 Nán Bɛ́t-Togárma vʉ pa̧m ya goꞌoy vʉ kan ɨ ́ ɗáálɨ ́ woo vʉ, kan wamnde vʉ lummí. 15 Waa Dedán vʉ kɔ́ lum kan mɔ́, nán hág mam ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ ya̧a̧ duu móólȩ́, vʉ hɨ hȩn móó kan núꞌ bal kan laꞌ diii. 16 Nán Arám vʉ kɔ́ lum kan mɔ́ moo káḿ dɨ kan hȩn naa ɓʉʉlɨ ́ naꞌa mánɔ ; mɔ́n dɨ kan laꞌ tɔ́g vʉ, kan sa̧am ̧ sɨɨde vʉ, kan sa̧am ̧ kpá"ɨ ́ vʉ. Vʉ pa̧m hȩn naa mam tiŋ̧́́ vʉ kə́kə́d. 17 Nán Yúúda kan hág Israɛ́l vʉ kɔ́ lum kan mɔ́, vʉ pa̧m nambɔm kan makala vʉ, kan naam, kan kúm, kan gam so̧"ȩ́, mɔ́ pʉ́ vʉ móó hȩn sɔ́g tóó vʉ. 18 Nán Damás vʉ kɔ́ lum kan mɔ́ moo káḿ dɨ kan hȩn lum vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, káḿ dɨ kan hȩn naa vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa mánɔ. Vʉ pa̧m doo Helbɔ́nné kan sugud mbee hee. 19 Nán Vedán vʉ kan ɨ ́ Yaván vʉ ɓɛlɨ ́ ya Uzállɨ ́ vʉ pa̧m hȩn lum vʉ kə́kə́d : hɨɨ tuulí vʉ kan laꞌ yȩ́ń sa̧g to̧o̧ vʉ. 20 Nán Dedán vʉ gím borkó goꞌoy vʉ. gbaŋŋaa Kedár vʉ gím mbee kan ɓee vʉ, a Yaván = Gɛrɛ́g. 59 22 21 Nán Árab vʉ kan nán lum kɔ́lɨ ́ Sébalɨ ́ vʉ kan ɨ ́ Ráemalȩ́ vʉ kɔ́ lum kan mɔ́, vʉ pa̧m ya uudi dʉʉ vʉ kan ꞌyɛgɛ sɨɨde vʉ kə́kə́d, kan do̧ꞌ. 23 Nán Harán vʉ kan ɨ ́ Kané vʉ kan ɨ ́ Edɛ́n vʉ, nán lum Séba vʉ kan ɨ ́ Asúr vʉ kan ɨ ́ Kilmád vʉ kɔ́ lum kan mɔ́, 24 vʉ pa̧m hȩn dʉʉ vʉ, lugu kan bo̧ꞌ́ yȩȩg kan ɨ ́ kpá"ɨ ́ vʉ, kan sa̧am ̧ sɨɨde vʉ akooti vʉlɨ ́, vʉ vad vʉ kan za̧ŋ laꞌ, vʉ pa̧ŋ vʉ ya lummí. 25 Nɛ́ŋ́ nán Tarsís voo vʉ kə̧ə́ ̧́ laam lum, Hȩn naa móó kan na"ȩ́ móó mba kɛb mam sa̧am ̧ é. v. 26-36 – cf. Eze 26 ; HH 18, 9-19 26 Nán vʉ ki sa̧a̧ móó la mam gbo̧o̧ vʉlɨ ́, sápéém gbo̧o̧ tóó gbɔ́ gəəm zʉʉ mam sa̧am ̧ é. 27 Hȩn naa móó kan hȩn lum móó vʉ, nán nɛ́ŋ́ paané móó vʉ, Nán kʉʉ baa mbɔ́g nɛ́ŋ́ móó kan ɨ ́ kʉʉ laam lum vʉ, So̧o ́ ̧́ze kʉʉ móólȩ́ ꞌwaapád kan dúú zoꞌ kʉʉ hi ̧ꞌ móólȩ́ Vʉ dɨ wa̧á n ̧ é mam sa̧am ̧ é sey a̧m wa̧á ̧́ a̧ḿ ́ tɛ́nɔ. 28 29 Nán ʉʉ ki la nán nɛ́ŋ́ paané móó vʉ wa̧ya̧g náꞌ tée, vʉ́ń tʉʉ yəyəg. Nán kʉʉ gaa nɛ́ŋ́ paané vʉ pád vʉ́ń sí zʉʉ nɛ́ŋ́ voo vʉlɨ ́, Nán kʉʉ gaa mam vʉ pád vʉ́ń dii daa hágá. 30 Vʉ́ń gbɔ́ dam yúú móólȩ́, vʉ́ń wa̧a̧ wa̧ya̧g, vʉ́ń duꞌ hád zo̧m yúlí, vʉ́ń kííba húumí. 31 Vʉ́ń yʉ yúú moo móó, vʉ́ń dɔ́ bugu, vʉ́ń ka̧g ́ a̧m huy huy, zóo ̧ ̧́ vií̧ ņ í wʉ́ń kíí vʉ móo dooɨ. 32 Zo̧o ́ ̧́ wʉ́ń ndɔ́gɔ vʉ, vʉ́ń gbɔ́ dam yúú móólȩ́, vʉ́ń ká̧ŋ moo móó, Nɔ́ɔ ka man kan kaa Tíirá ? Nɔ́ɔ man kan kaa ka tú ꞌwaa mam sa̧am ̧ é yɛ lá ? 33 Hȩn naa kʉʉ vúd ya dɨ móólȩ́ máa, mɔ́ pʉ́ nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vu hȩn láa, 60 Mɔ́ pʉ́ gbanii hágá vʉ za̧a̧ kan hȩn naa móó naꞌa yȩnɔ. 34 Nán vʉ vəə gəm mam sa̧am ̧ é, mɔ́ ti zʉʉ mam tiŋ̧́́ líb, Hȩn naa móó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa pee vʉ ti zʉʉ kan nɔ́. 35 Nán hág mam sa̧am ̧ é vʉ mbaa kan dʉ́ʉ́ moo móó, Dʉ́ʉ́ kɔ́ gbanii voo vʉ, vʉ gaan hȩn ʉʉ kɔ́n né. 36 Nán lum vʉ gʉʉ gɛd yúú móólȩ́, mɔ́ ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́, mɔ́ń duu mbaan sɨ ́ kɔ́ ɨ ́ tiŋ̧́́ wɔgɔ né.” » 28 v. 1-10 – cf. Esa 2, 12 ; 14, 11-15 ; 23, 8-9 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m o̧d gbaŋŋaa Tír : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mɔ́ naꞌ yúú, mɔ́ o̧ bin tayɨɨɨ, bin ɗáá mbaa dɨ ká̧á̧m Tayɨɨ woolɨ ́ mam sa̧am ̧ é. Mɔ́ nánánne, mɔ́ tayɨɨɨ pɛ́lɨ ́, ma mɔ́ ɓɛ moo taalɨ ́ dáń móó kɔ́ ɨ ́ moo taalɨ ́ tayɨɨ wɔgɔ. 3 Moo gaalɨ ́ móó mba ɨ ́ Daniɛ́l woo, hȩn tóó mɔ́n gaa né máa pɛ́lɨ ́. 4 Kɛb móó kan hȩn gaalɨ ́ móó vʉ pa̧m hȩn naa, mɔ́ nuŋ do̧ꞌ kan sɨɨde kan hȩn naa tóó vʉ. 5 Mɔ́ kɔ́ fii kan ꞌwɔ́lɨ ́, mɔ́ haꞌ hȩn naa móó vʉ laa tiŋ̧́́ , ma hȩn naa pʉ́m yúú na"ȩ́.” 6 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Káḿ ho̧ moo taalɨ ́ dáń móó kɔ́ ɨ ́ moo taalɨ ́ Tayɨɨ woo wɔgɔ máa, 7 mí dɨ ya gáá vʉ pa̧né ya, nán woo vʉ kɔ́ la voo hȩn píím ná, vʉ́ń sam sɨɨ, vʉ́n woo pag sa kɛb gbo̧o̧ móó yȩ, vʉ́ń lɨ ́d dʉʉ móó káḿ dʉʉ naꞌa yȩ. 8 Vʉ́ń ndaa gbɔm zʉʉ dəə tiŋ̧́́ , mɔ́ń nɔɔ zʉʉ wʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ nán kʉʉ sá vʉ kan pag máa wɔgɔ, mam sa̧am ̧ é. 9 Tée mɔ́ń duu o̧d nán a dɨm nɔɔné ye : Mí tayiia ? Nán a dɨm nɔɔné yȩ wʉ́ń gaa ba mɔ́n nánánne, mɔ́n tayɨɨɨ pɛ́lɨ ́. 10 Mɔ́ń dɨ nɔm nag gáá voolɨ ́ móo zaga vʉyʉ. Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ, mí o̧ sʉ́ꞌʉ́.” » 61 v. 11-19 – cf. Eze 27 11 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 12 « Waa nánán, a̧m bee yéé nɔm ka̧n ́ é yúú kaa Tíirí, mɔ́ o̧d nán Tír vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ká pee mɔ́ kɔ́ hȩn dʉʉ naꞌa, mɔ́ kɔ́ kɛb, mɔ́ dʉʉ la wʉlɨ.́ 13 Sey woo mɔ́n dɨ Edɛ́n bab Tayɨɨ woolɨ ́, mɔ́n dɨ kan ꞌyɛgɛ sɨɨde vʉ kə́kə́da kan do̧ꞌ, mɔ́n ta za̧ŋ nag, mɔ́ mbɔ́g fo̧o ́ ̧́ kan ꞌyɛgɛ sɨɨde kʉʉ mbɔ́g dʉʉ la wʉlɨ ́ diga za̧g ́ a̧ kʉʉ mbɔ́gɔméb. 14 Mín ꞌyɛ́m kɔ́ ɨ ́ maleeka tóó ka tɨꞌ kpakpag, ka tʉ kaa máa wɔgɔ, mí haꞌ ꞌyɛ́m gʉʉ Tayɨɨ woolɨ ́, mɔ́ ꞌyȩm yúú ꞌyɛgɛ kʉʉ gáá la wʉlɨ ́ máalȩ́. 15 Diga sey káḿ vúddí, mɔ́ kɔ́ hȩn dʉʉ la wʉlɨ ́ há̧á̧ la ya̧ sey káḿ dəŋ hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́lɨ ́. 16 Na"ȩ́ móó kan fii kɔ́lɨ ́ móó vʉ dɔm yúú nɔɔné, mɔ́ béꞌ sɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́. [Moo woo nɔ] ma mí ndaa gbɔm zʉʉ yúú gʉʉ Tayɨɨ woolɨ ́, mí kɔ́m mɔ́ ti la kəd, mɔ́ duu ꞌyȩm sɨ ́ yúú ꞌyɛgɛ gáálɨ ́ vʉlɨ ́ né, kóó káḿ mbaa kɔ́ ɨ ́ maleeka ka tʉ kaa wɔgɔ yȩnɔ si ̧ꞌ. 17 Mɔ́ béꞌ yúú na"ȩ́ moo káḿ dʉʉ mánɔ, mɔ́ tid kɛb móó gbɔ moo káḿ dʉʉ naꞌa mánɔ. Ma mí ndaa gbɔm hágá, mí gbɔ gbanii ʉʉ vum fo̧o ́ ȩ̧́ . 18 Mɔ́ lɨ ́d lig hȩn ha"ɨ ́ móó vʉ gbóo kan hȩn ɓɨ ́d móó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yȩ vʉ kan hȩn kə̧əg ̧ káḿ kɔ́ ya fii kɔ́lɨ ́lɨ ́. [Moo woo nɔ] ma mí sa vee tóó móólȩ́ moo a a̧n mɔ́, a̧m tii húum hágá yɛlɨ ́, nán ꞌwaapád ʉʉ ho̧mmɔ́. 19 Nán zig tóó kʉʉ gaam pád vʉ ki dʉ́ʉ́ moo móó, moo mɔ́ ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́, mɔ́ duu sɨ ́ pɛ́lɨ.́ ” » a Ya̧g ebərə́əlɨ ́ máa, vʉ wáꞌ yéé ꞌyɛgɛ sɨɨde sʉ́ʉ yȩ vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, a̧máa kaa vi kannɔ hág diilí pɛ́lɨ ́ máa, mí wáꞌan vʉ yɛlɨ ́ né. b “mɔ́n ta za̧ŋ nag, mɔ́ mbɔ́g fó̧ó̧ kan ꞌyɛgɛ sɨɨde kʉʉ mbɔ́g dʉʉ la wʉlɨ ́ diga za̧g ́ a̧ kʉʉ mbɔ́gɔmé”. Ba gaan zʉʉ hȩn kʉʉ hií̧ ̧n o̧lȩ́ yɛlɨ ́ dʉʉ naꞌa né. Ya̧g ebərə́əlɨ ́ máa vʉ o̧ : “Dɛn móó kan lɨtɨd móó vʉ kɔ́m baꞌad”. 62 v. 20-26 – cf. Yer 25, 17. 22. 27 ; 27, 2-8 ; Eze 37, 21-28 20 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 21 « A̧ m tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la kaꞌ Sidɔ́ŋŋé, mɔ́ pa moo yúú woolɨ ́, 22 mɔ́ o̧ddʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Sidɔ́ŋ, mí dɨ kan moo kan mo̧y ́ o̧. Míń nuŋ lʉgʉd móólȩ́.” A̧ n sə̧ꞌ moo yúú woolɨ,́ a̧n túꞌ na"ȩ́ míí tée, vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ. 23 Míń baꞌadʉ buu nɔŋ, míń yɛd mɛm woo tə́ḿ woo vʉlɨ,́ nɔm vʉ́ń pi ̧ꞌi ̧ fȩȩ ya ꞌwaapád, nán vʉ́ń ya sa vʉ sɨɨ ya pád, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 24 Tée wʉ́ń duu tiin sɨ ́ sa̧ꞌa̧d a san Israɛ́l né, wʉ́ń duu tiin sɨ ́ sa̧ꞌa̧d sa̧am ̧ zig kʉʉ gbɔ daa kannɔ, kʉʉ ɓééwʉ yȩ voolɨ ́ né. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ. » 25 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Sey a̧n sʉg zig Israɛ́l sa̧am ̧ zig gáá káń sá hɨꞌɨ vʉ la wʉlɨ ́ yȩlȩ́, a̧n túꞌ na"ȩ́ míí woolɨ ́, zig tóó ʉʉ ho̧ tée, vʉ́ń fíí waa hág voo káń pʉ́ waa baꞌad míí Yaakúbu yȩlȩ́. 26 Vʉ́ń waa wʉlɨ ́, hȩn tóó wʉ́ń kɔ́n vʉ né, vʉ́ń yo̧o̧ lig voo vʉ, vʉ́ń baa bab voo vʉ a̧ḿ ́ . Vʉ́ń waa wʉlɨ ́, sey a̧n sə̧ꞌ moo yúú nán kʉʉ gbɔ daa kan vʉ ma kʉʉ ɓéé vʉ yȩ voolɨ ́ tɛ́nɔ. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ voo. » 29 v. 1-16 – cf. Eze 30-32 ; Esa 2, 11-17. 22 ; 31, 3 1 Veꞌ wa̧nɓóꞌ [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], sȩȩ wa̧nɓóꞌ woo ka kɔ́ báꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « A̧ m tii la kaꞌ Farɔ́ŋ gbanii Mísira woolɨ ́, mɔ́ pa moo yúú woolɨ ́ kan yúú hág Mísiralɨ ́ ꞌwaapád. 3 A̧ m pa moo, mɔ́ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ kan moo kan mɔ́ o̧,́ Farɔ́ŋ gbanii Mísira. Mɔ́ dɨ kɔ́ ɨ ́ kəgə gbo̧o̧ tóó ka ud mbaa ziŋ sa̧am ̧ é wɔgɔ. Mɔ́ o̧ : Ziŋ yɛ ziŋ míínu, aga míi mbɔ́ggʉ. 63 4 Mí dɨ ya̧g móó ga"ɨ ́, míń to̧ꞌo̧ zeꞌ ziŋ móólȩ́ yȩ vʉ luu fɛ́d móólȩ́, míń woo vum ya ziŋ móó yȩ vʉlɨ ́ kan zeꞌ kʉʉ wʉlɨ ́, kʉʉ láꞌay fɛ́d móólȩ́ yȩ ꞌwaapád. 5 Míń gaŋ gbɔmma gbɔŋ tóólɨ ́ kan zeꞌ ziŋ móólȩ́ vʉ, Mɔ́ń wá̧á̧ la ho̧g ́ o̧,́ mɔ́ń duu lúu né, nán tóó wʉ́ń ɓɛn mɔ́ né a̧ḿ ́ . Míń pʉ́m kan pʉ́g ho̧g ́ vʉ kan nɔ́g waa be"ɨ ́ vʉ́ń lám. 6 Tée nán Mísira ꞌwaapád vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ.́ Hȩn kʉʉ kɔ́d nán Israɛ́l vʉ yȩ a̧ḿ ́ ya̧n hȩn tóó né. 7 Kʉʉ ɓɛm nágá̧ máa mɔ́ gəy móo ko"ɨ, mɔ́ fa̧ꞌ vʉ nabág. Kʉʉ ɓəg móólȩ́ máa mɔ́ gəy, mɔ́ kɔ́ vʉ gə yee.” 8 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨm ya sɨɨa pa̧né, míń tum ꞌwaa la sa̧am ̧ nánán voolɨ ́ kan hȩn ho̧g ́ voolɨ ́. 9 Hág Mísira dɨ gbá̧á̧ tiilí, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. Mín kɔ́ vʉ ɨ ́ yo̧go̧ moo kʉʉ o̧ ziŋ yɛ ba ziŋ dáń biinu, ba binnu mbɔ́ggʉ mánɔ. 10 Moo woo nɔ ma mí dɨ moo fa̧n ́ é kan mɔ́, míń kɔ́ hág Mísira wʉ́ń tii gba̧á ,̧́ ɓɛlɨ ́ Migdɔ́llɨ ́ daa ya̧ la Siyɛ́nné kan ya̧g húúm nán Kús voolɨ ́. 11 Nán tóó wʉ́ń ꞌnáꞌan doo wʉlɨ ́ né, hȩn ho̧g ́ tóó wʉ́ń ya̧a̧ duun wʉlɨ ́ né a̧ḿ ́ . Nán tóó sɨ ́ń waanɔ né veꞌ vo̧ ndaddʉ́. 12 Míń kɔ́ hág Mísira wʉ́ń tii gba̧á ,̧́ vʉ́ń tú la kəd, kaa voo vʉ́ń tii gba̧á ̧́ veꞌ voꞌ ndaddʉ́, míń sá nán Mísira vʉ hɨꞌɨ sa̧am ̧ zig tóó voolɨ,́ míń hɨꞌɨ vʉ la hág tóó vʉlɨ ́”. » 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Veꞌ voꞌ ndaddʉ́ a ya̧a̧ daa sʉ́ꞌʉ́ tée, míń duu sʉg nán Mísira vʉ ya ba káń sá hɨꞌɨ vʉ la peelɨ ́, 14 míń fii ya gbaꞌa voo vʉ, míń fii vʉ la hág Patróssɨ ́, hág voo kʉʉ vúd wʉlɨ ́ peelɨ ́, tée vʉ́ń duu yɨb gbaŋ tóó wʉlɨ ́, a̧máa wʉ́ń nɛ́ɛ né. 15 Wʉ́ń gbaŋ ɨ ́ ka naꞌa né daga voolɨ ́, vʉ́ń duu mban sɨ ́ zig tóó vʉ né, míń kɔ́ vʉ́ń pɨ ́ꞌ moo ʉʉ duu mba sɨ ́ zig tóó vʉ sá. a 16 Tée gbaŋ máa yȩ wʉ́ń duu mbaan sɨ ́ Israɛ́l ya doo Eb. : “pag naa”. 64 ndalɨ ́ né. Tée Israɛ́l wʉ́ń taa hȩn ɓɨ ́d woo ka kɔ́ sey ka tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la voolɨ ́ máalȩ́, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ. » v. 17-21 – cf. Yer 43, 8-13 ; 44, 30 17 Veꞌ gbɛg zʉʉ gúńdɛm [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], za̧g ́ a̧ sȩȩ dágá woo ka dəŋ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 18 « Waa nánán, Nabukodonozɔ́r gbanii Babilɔ́n pʉ́ so̧o ́ ̧́ze woo vʉ baꞌad néélȩ́ naꞌa yúú nán Tír voolɨ ́. Yúú gbágád vʉ ꞌwaa, nabág bóꞌó vʉ, a̧máa vʉ nugun hȩn tóó Tíirí ní, fó̧ó̧ woo kan so̧o ́ ̧́ze woo vʉ nugun hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ tóó wʉlɨ ́ né. 19 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ Nabukodonozɔ́r gbanii Babilɔ́n hág Mísira pʉ́lɨ ́, wʉ́ń fá̧á̧ hȩn naa woo vʉ, wʉ́ń ɓee hȩn woo ka ꞌyɛ́ ꞌwaapád. Hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ so̧o ́ ź̧ e woo voo wʉ́nnɔ yȩnɔ. 20 Míń sʉ́ʉ́wʉ baꞌad woo ka kɔ́ Tíirí yȩ kan hág Mísira a̧n pʉ́gʉ yȩnɔ, moo vʉ kɔ́d míw baꞌad máa yȩ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 21 Za̧g ́ a̧ woo tée míń pʉ́ zig Israɛ́l vʉ néélȩ́, míń kuu ya̧g móó mɔ́ń o̧d vʉ moo, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́”. » 30 v. 1-19 – cf. Eze 29 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m pa moo mɔ́ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : I ndɛ la ʉ́... Za̧g ́ a̧ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧níi. 3 Moo za̧g ́ a̧ yȩ dɨ bə́ꞌ, za̧g ́ a̧ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo dɨ bə́ꞌ, za̧g ́ a̧ woo za̧g ́ a̧ dim sa̧"ȩ́ȩ, za̧g ́ a̧ zig gáá voo nɔ. 4 Sɨɨ dɨ yaalɨ ́ Mísiralɨ ́, dʉ́ʉ́ wʉ́ń kɔ́ nán Kús vʉ, sey ʉʉ ki la moo yȩ Mísiralɨ ́, nán ʉʉ fa̧á ̧́ hȩn naa voo vʉ, ʉʉ gbɔ́ vəgə voo vʉ tum tɛ́nɔ. 5 Hág Kús, kan Pút, 65 kan Lúd, kan hág Arabíya ꞌwaapád kan waa hág kʉʉ sʉg ya̧g ta yȩ voo vʉ́ń dɨ túlí ꞌwaa ya̧g sɨɨlɨá .” 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : “Nán kʉʉ ndad nán Mísira vʉ doo yȩ vʉ dɨ túlí ꞌwaapád, tée yúú na"ȩ́ woo ka naꞌ moo néélȩ́ woo yȩ wʉ́ń ꞌwáa. Vʉ́ń tú kan pag ɓɛlɨ ́ la Migdɔ́llɨ ́ daa ya̧ la Siyɛ́nné. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 7 Vʉ́ń tú kɔ́ ɨ ́ hág tóó kʉʉ tú wɔgɔ, kaa voo vʉ́ń tii gba̧á ̧́ kɔ́ ɨ ́ kaa tóó vʉ wɔgɔ. 8 Sey a̧n kʉ vee sa hág Mísira, nán kʉʉ ndaddʉ doo pee néélȩ́ voo a sɨ ́ pɛ́lɨ ́ tée, vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 9 Za̧g ́ a̧ woo tée míń baꞌ nán vʉ́ń ɗáá nɛ́ŋ́ vʉlɨ ́, vʉ́ń la kȩm nán Kús kʉʉ taa bin mbaa ka̧ꞌ́ a̧dɨ yȩ vʉ. Za̧g ́ a̧ woo tée vʉ́ń tʉʉ yəyəgb. Hȩn a̧n kɔ́ máa wʉ yȩnɔ.” » 10 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ Nabukodonozɔ́r gbanii Babilɔ́n ba"ɨ ́, wʉ́ń tud nán Mísira kʉʉ dab naꞌa yȩ vʉ. 11 Míń baꞌ [Nabukodonozɔ́r] yúú woo kan nán woo vʉ́ń la tud hág yȩ, vʉ́n sa hág Mísira sɨɨ, hág ꞌwaapád wʉ́ń hi ̧ꞌ kan nɔm vʉyʉ. 12 Míń kɔ ziŋ voo kʉʉ kee yȩ vʉ́ń ꞌwɔ́d, míń gbɔ nán ɓɨ ́d tóó vʉ́ń ya sa vʉ sɨɨ, vʉ́ń tud hág, vʉ́ń fa̧á ̧́ hȩn wʉlɨ ́ ꞌwaapád. Fó̧ó̧ míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, mí o̧ sʉ́ꞌʉ́. » 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ tayɨɨ lee vʉ tunní ꞌwaa, míń luu tayɨɨ vbád Nɔ́ffɨ ́ vʉ, gbaŋŋaa Mísira tóó wʉ́ń kée né, míń kɔ́ nán Mísira vʉ́ń mbaa kan dʉ́ʉ́. 14 Míń tud Patrós, míń kʉ vee sa Soán, míń sə̧ꞌ moo yúú Nɔ́ɔlɨ ́. 15 Míń duꞌ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí Sínní, ya doo ndalɨ ́ nán Mísira voo yȩnɔ. Míń wa̧ꞌ nán Nɔ́ɔ kʉʉ dab naꞌa yȩ vʉ. 16 Míń kʉ vee sa Mísiralɨ ́, Sín wʉ́ń mbaa kan dʉ́ʉ́, vʉ́ń kɛ ya wə́ə Nɔ́ɔlȩ́, nán vʉ́ń ya fȩȩ Nɔ́f za̧g ́ a̧ naꞌalȩ́. 17 a b Náá saa Ɔ́n kan ɨ ́ Pí-Besɛ́t vʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́, nán kaa yɛ vʉ di laalɨ ́ gbaꞌalɨ.́ Eb. : “kan paggɨ”. Eb. : “Za̧g ́ a̧ nán Mísira voo nɔ”. 66 18 Sey a̧n gəə ɗág nán Mísira voo tée, dim wʉ́ń sa̧ꞌ Tapenɛ́ssɨ ́ ɓilim. Sey woo tée yúú na"ȩ́ woo wʉ́ń siꞌ,̧́ sakud tóó wʉ́ń wáá Tapenɛ́s, wakȩ́ȩ́ waa woo vʉ́ń laa gbaꞌalɨ ́. mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 19 Míń sə̧ꞌ moo yúú Mísiralɨ ́, tée vʉ́ń gaa ba v. 20-26 – cf. Yer 43, 8-13 ; 46 ; Gɛ 21, 30 ; Yéé 75 20 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ dágá [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], za̧g ́ a̧ sȩȩ dágá woo ka ya̧ báꞌ gúńdɛm máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 21 « Waa nánán, mí gə nag Farɔ́ŋ gbanii Mísira woo sʉ́ꞌʉ́, nán tóó go̧on ̧ ɔ nag moo a ka̧ꞌa̧ né, vʉ go̧on ̧ ɔ né, vʉ tannɔ moo a duu nɛ́ɛ,́ a duu tín pag naa né. 22 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ kan moo fa̧n ́ é kan Farɔ́ŋ gbanii Mísira, míń gəgə nag ɨ ́ ka kéé yȩ kan ɨ ́ ka gəy yȩ a̧ḿ ́ , míń pɛd pag naa woolɨ ́ nagá gbɔ daa. 23 Míń sá nán Mísira vʉ hɨꞌɨ la zig tóó vʉlɨ ́, míń sá vʉ hɨꞌɨ la hág tóó vʉlɨ ́. 24 Míń pʉ́ gbanii Babilɔ́n néélȩ́, míń tii pag pʉ́gʉ daa naga̧,́ míń gə nag Farɔ́ŋ woo, wʉ́ń ndɛ woolɨ ́ tiŋ̧́́ kɔ́ ɨ ́ nán kʉʉ ndɛ nɔm wɔgɔ. 25 Míń pʉ́ gbanii Babilɔ́n néélȩ́, nag ɨ ́ Farɔ́ŋ woo vʉ́ń pee daa hágá. Sey a pʉ́ gbanii Babilɔ́n pag nagá a la san hág Mísira sɨɨ tée, vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ.́ 26 Míń sá nán Mísira vʉ hɨꞌɨ la zig tóó vʉlɨ ́, míń sá vʉ hɨꞌɨ la hág tóó vʉlɨ ́, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 31 v. 1-18 – cf. Eze 32 ; Nah 3, 8-19 ; Dan 4, 10 ; Gɛ 16, 18 1 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ dágá [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], za̧g ́ a̧ sȩȩ ta̧a̧nɔ woo ka dəŋ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m o̧d Farɔ́ŋ gbanii Mísira kan nán woo vʉ : 67 “Yee na"ȩ́ víí man kan nɔ́nna ? 3 Hág Asúr ká man kan laꞌ gbo̧o̧ Libáŋ kííd, Hȩȩné woo vʉn dʉʉ la wʉlɨ,́ haꞌad woo dug mbaa vbiw, Laꞌ woo lʉ́g dɔg wʉlɨ ́, yúú woo dɔ́gɔ́ ya̧ dɔg mam hi ̧i ̧gí. 4 Mam ba kɔ́gɔ naꞌ, lʉ́g dɔg yúba, ziŋ vʉ lɨ ́gɨ ́ do̧o̧ woolɨ ́, Ha̧á ̧́ vʉ lɨ ́gɨ ́ laa laꞌ tóó vʉlɨ ́. 5 Moo woo nɔ ma do̧o̧ woo lʉ́g mba dɔg laꞌ tóó vʉ ho̧g ́ ó̧ ꞌwaapád, Hȩȩ la ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, tɨꞌɨy la nɛɛlȩ́ naꞌa moo ka nuŋ mam zɔzɔg mánɔ. 6 Nɔ́g waa ꞌwaapád vʉ la séꞌ lig waa voo woolɨ,́ Pʉ́g waa vʉ la ha̧a̧ waa vʉ zɨg woo vʉlɨ ́, Zig tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ nəə yigid woolɨ.́ 7 8 Hȩȩné woo vʉn dʉʉ la wʉlɨ ́, zɛ́gɛ́d woo vʉn ndagay zʉʉ mam tíŋ́. Laꞌ gbo̧o̧ bab Tayɨɨ woolɨ ́ vʉ mbannɔ né, Sʉ́r woo vʉ man kan hȩȩné woo vʉ né. Waa víd vʉ man kan hȩȩné woo vʉ né. Laꞌ bab Tayɨɨ woo tóó ba dʉʉ man kannɔ máa pɛ́lɨ ́. 9 Mín heewʉ dʉʉ la wʉlɨ ́, laꞌ Edɛ́nné ꞌwaapád vʉ hɨ ́ɨ ́wʉ.” 10 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Moo ka lʉ́g dɔg yúba, ka ya̧ dɔg mam hi ̧i ̧gí máa, hȩn woo pʉ́gʉ yúú na"ȩ́. 11 Ma mí pʉ́gʉ kan gbaŋ sɨɨ zig tóó voo, a kɔ́gɔ la ɓɨ ́d ná, mí nɛŋŋɔ gbɔ. 12 Gáá tóó kʉʉ to̧on ̧ nánán né kəd máa vʉ dʉ gbɔgɔ, hȩȩné woo vʉ hay pee ꞌwaa gʉʉlɨ ́ kan mbʉʉgɨ ́, vʉ pee fȩȩ haag ꞌwaapád, nán hág ꞌwaapád vʉ lúú yigid woo gbɔ. 13 Nɔ́g waa be"ɨ ́ vʉ ya pee laꞌ ꞌwɔ́g woolɨ,́ pʉ́g hó̧g vʉ a̧ḿ ́ vʉ ya dɔ́ yʉ́g wʉlɨ ́. 14 [Mí kɔ́gɔ ɨ ́ yo̧go̧ moo] laꞌ tóó a duu naꞌ, a lʉ́g ya̧ dɔg mam hi ̧i ̧gí sá. Laꞌ gbo̧o̧ kʉʉ dii ya̧g mammé a̧ḿ ́ ʉʉ duu naꞌ dɔg yúba sá. Moo vʉ dɨ nɔm, vʉ́ń sí zʉʉ bɛ́ɛǵ ɨ ́ sa̧am ̧ waa nánán kʉʉ sí zʉʉ bɛ́ɛǵ ɨ ́ máa voolɨ ́.” » 68 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Ya̧a̧ za̧g ́ a̧ laꞌ gbo̧o̧ yȩ ka sí zʉʉ kaa nɔmmé máa, mí pa̧ŋ nɔm ka̧n ́ é laan wʉlɨ ́, mí wáá mam ɓɨ ́d moo woo, mí sa̧a̧ ziŋ vʉ, mí háꞌ mam gbo̧o̧ vʉ, mí kɔ́ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧ nán Libáŋ vʉ moo woo, laꞌ vʉ ꞌwɔ́ ꞌwaa ho̧g ́ ó̧ pád. 16 Ka kə̧ə̧ máa, mí kɔ́ zig tóó vʉ ki, vʉ tʉʉ sey káń ndaa gbɔgɔ zʉʉ kaa nɔmmé kan nán kʉʉ sí zʉʉ bɛ́ɛǵ ɨ ́ vʉ máalȩ́. Zó̧ó̧ ka̧ꞌ laꞌ Edɛ́n vʉ hág tíŋ́, laꞌ kʉʉ dʉʉ mba daga vʉ ꞌwaapád Libáŋŋé máa vʉyʉ. Vʉ nuŋ mam dʉʉlɨ ́ naꞌa. 17 Vʉ a̧ḿ ́ vʉ sí zʉʉ kaa nɔmmé kannɔ, sa̧am ̧ nán kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ máa voolɨ ́. Ká pee vʉnnɔ maawo̧, vʉn nəə yigid woolɨ ́ sa̧am ̧ zig hágá voolɨ ́. 18 Ví naꞌ man kan nóo sa̧am ̧ laꞌ Edɛ́n voolɨ ́ lá ? Mí dɨm zʉʉ ndaalɨ ́ gbɔlɨ ́ kan laꞌ Edɛ́n vʉ hág tíŋ́, mɔ́ń ud sa̧am ̧ zaga voolɨ ́, kan nán kʉʉ nɔɔ ya̧g sɨɨlɨ ́ pee vʉ. Farɔ́ŋ kan dúú woo vʉ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » 32 v. 1-16 – cf. Eze 29-31 1 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], za̧g ́ a̧ sȩȩ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú woo ka dəŋ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m bee yéé nɔm ka̧n ́ é yúú Farɔ́ŋ gbanii Mísira woolɨ,́ Mɔ́ o̧ddʉ : “Ká pee mɔ́ dɨ kɔ́ ɨ ́ kəə waa tóó wɔgɔ sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́. Mɔ́n dɨ kɔ́ ɨ ́ kəgə mam gbo̧o̧lȩ́ wɔgɔ, mɔ́ lugud mam kan doo, mɔ́ nam mam. 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨm kȩgȩ tʉ́ʉ́lɨ ́ sa̧am ̧ nán hág tóó voolɨ ́, vʉ́ń woom kȩgȩ míí yȩlȩ́. 4 Míń kéé gbɔm daa hágá, míń gaŋ gbɔmma ho̧g ́ o̧,́ nɔ́g waa be"ɨ ́ vʉ́ń kád móólȩ́ fo̧ĺ ȩ́, pʉ́g ho̧g ́ vʉ́ń lám hágá. 5 Míń gaꞌ fó̧ó̧ yo̧go̧ móó gbɔ la 69 gʉʉlɨ ́, nɔm móó wʉ́ń fȩȩ mbʉʉg vʉ ꞌwaapád. 6 Míń yɛd mɛm móó ꞌwaa daa hág máa káḿ tɨ ́gɨ ́ daa wʉlɨ ́ móo baa mɔ́n pee mamme yȩlȩ́ ha̧á ̧́ wʉ́ń dɔg ya̧ gʉʉlɨ ́, haag ꞌwaapád vʉ́ń hi ̧ꞌ kan nɔm móó vʉyʉ. 7 Míń nim mɔ́ [kɔ́ ɨ ́ kʉʉ nim vee wɔgɔ], míń tʉ́ꞌ beꞌ, Míń kɔ́ zoo waa vʉ́ń sa̧ꞌ dim, sȩȩ wʉ́ń tún ní a̧ḿ ́ . 8 Hȩn kʉʉ tú be"ɨ ́ ꞌwaapád vʉ́ń sa̧ꞌ dim moo móólȩ́, Míń kɔ́ hág móó ꞌwaapád wʉ́ń sa̧ꞌ dim. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 9 Míń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ wʉ́ń vií̧ ̧ zig vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, sey a̧n pa moo túlí móó sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́, zig káḿ gaan vʉ né voolɨ ́ tɛ́nɔ. 10 Míń kɔ́ zig ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń ki dʉ́ʉ́ moo móó, gbanii voo vʉ́ń tʉʉ kan dʉ́ʉ́ moo móó, sey a̧n yɛgɛ pag naa míí túꞌud vʉ tɛ́nɔ. Nɔ́nná wʉ́ń taa nɔm woo kan za̧g ́ a̧ a wa̧á ̧́ máa. 11 12 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Pag naa gbanii Babilɔ́n woo dɨm ya maalȩ́ȩ. Nán yée kɔ́lɨ ́ tóó vʉ́ń wa̧ꞌ dúú móó vʉ, nán woo vʉ kɔ́ la voo hȩn píím ná ; Vʉ́ń ꞌwaa yúú na"ȩ́ nán Mísira voo, dúú voo vʉ́ń tú ꞌwaapád. 13 Míń wa̧ꞌ hȩn buulí woo ya̧g mammé yȩ vʉ, Nán tóó wʉ́ń duu ꞌnáꞌ doo laan wʉlɨ ́ né, hȩn ho̧g ́ tóó wʉ́ń duu laan wʉlɨ ́ né a̧ḿ ́ . 14 15 Pig woo tée míń kɔ́ mam wʉ́ń pɨ ́ꞌ, ziŋ vʉ́ń lɨ ́gɨ ́ sɨ ́ móo kúḿmi. Sey woo míń kɔ́ Mísira wʉ́ń tii gba̧á ,̧́ nán vʉ́ń fa̧á ̧́ hȩn ka wʉlɨ ́ ꞌwaapád, Míń nɔɔ nán kʉʉ waa hág yȩ, tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” 16 Yéé nɔm ká̧né nán ʉʉ bee máa wʉ yȩnɔ. Wakȩ́ȩ́ waa zig ꞌwaapád vʉ́ń bee yéé yȩ, vʉ́ń gbɔ́ dam yúú hág Misiralɨ ́ kan dúú woo vʉ. » 70 v. 17-32 – cf. Eze 31 ; Esa 14, 4-20 ; Koh 9, 10 17 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú [pig kʉʉ pa̧ŋ ɨ ́ nii Yúúda vʉ laan Babilɔ́nné], sȩȩ ka ya̧ báꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ nɔ́nɔ́ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 18 « A̧ m gbɔ́ dam yúú nán hág Mísira kʉʉ dab naꞌa yȩ voolɨ ́, Mɔ́ ndaa Mísira gbɔ zʉʉ dəə tíŋ́ kan wakȩ́ȩ́ waa zig kʉʉ nɛ́ɛ ́ naꞌa yȩ voo vʉ a̧ḿ ́ , Ʉʉ maa zʉʉ nɔm vʉ wʉlɨ ́. 19 [A̧ m o̧d vʉ :] “Mɔ́ dʉʉ mba nɔ́nná ? A̧ m sí maa zʉʉ zaga vʉ, mɔ́ ud mbaa la kan vʉ wʉlɨ.́ ” 20 Vʉ́ń wa̧á ̧́ zʉʉ sa̧am ̧ nán kʉʉ nɔɔ ya̧g sɨɨlɨ ́ máa voolɨ.́ Sɨɨ dəŋ sʉ́ꞌʉ́ ! Hág Mísira kan so̧o ́ ̧́ze woo ʉʉ sí zʉʉ [bɛ́ɛǵ ɨ ́]. 21 Tée nán yée kɔ́lɨ ́ vʉ́ńna mba moo kaa nɔmmé kan nán ba kʉʉ ndad vʉ doo pee vʉ. Vʉ́ń sí zʉʉ sʉ́g ud kan zaga vʉ. 22 Nán Asúr vʉ dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ kan dúú voo vʉ, bɛ́ɛǵ voo vʉ daa kan. Vʉ nɔɔ ꞌwaapád ya sɨɨlɨ ́. 23 Bɛ́ɛǵ voo vʉ sú zʉʉ hág tíŋ́, Dúú voo vʉ gbɔ bɛ́ɛǵ voo vʉ daa kan. Nán ba kʉʉ kɔ́ nán kʉʉ ndɔg vʉ pee vʉ nɔɔ ꞌwaapád ya sɨɨlɨ ́. 24 Nán Elám vʉ dʉʉlɨ ́ kan dúú voo vʉ a̧ḿ ́ , bɛ́ɛǵ vʉ gbɔ daa kan vʉ. Vʉ nɔɔ ꞌwaapád dɨ ya sɨɨlɨ ́, vʉ dɔ́ zʉʉ kaa nɔmmé zaga ná. Ká pee vʉ kɔ́ hág pád ndɔg vʉ ; ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa vʉʉ gaŋ sȩ́ḿ voo mán zʉʉ nɔm vʉ bɛ́ɛǵ ɨ.́ 25 Vʉ hʉ́ʉdʉ píg sa̧am ̧ nɔm voolɨ ́ kan só̧oź̧ e woo vʉ, Bɛ́ɛǵ woo vʉ gbɔ daa kannɔ. Zaga yȩ pád vʉ nɔɔ ꞌwaa dɨ sɨɨlɨ ́. 71 Ká pee vʉ kɔ́ hág pád ndɔg vʉ ; ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa vʉʉ gaŋ sȩ́ḿ voo mán zʉʉ nɔm vʉ bɛ́ɛǵ ɨ.́ 26 Mesɛ́k, kan Tubál kan nán voo vʉ dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Bɛ́ɛǵ voo vʉ gbɔ daa kan vʉ. Zaga yȩ vʉ nɔɔ ꞌwaa sɨɨlɨ ́ moo kʉʉ kɔ́ hág ꞌwaapád ka ndɔg vʉ mánɔ. 27 Nán kʉʉ nɔɔ zaga ná yȩ vʉ sʉ́g un kan nán yée kɔ́lɨ ́ vʉ né. Vʉ sí zʉʉ kaa nɔmmé kan hȩn sɨɨ voo vʉ, vʉ ɓəg yúú hȩn sɨɨ voo vʉlɨ ́, Hȩn ɓɨ ́d voo vʉ ud nɛ́ŋ voolɨ ́, moo kʉʉ kɔ́ nán yée kɔ́lɨ ́ kʉʉ ndɔg vʉ mánɔ. 28 29 Mɔ́ a̧ḿ ́ mɔ́ dɨ nɔm kan zaga vʉ, víń sʉ́g ud kan ɨ ́ kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ vʉ a̧ḿ ́ . Nán Edɔ́m vʉ kan gbanii voo vʉ kan gbaŋŋaa voo vʉ, kóó kʉʉ kɔ́ yée naꞌa yȩnɔ si ̧ꞌ, vʉ sʉ́g nɔɔ kan ɨ ́ kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ vʉ a̧ḿ ́ . Vʉ sʉ́g ud kan zaga vʉ, kan nán kʉʉ sí zʉʉ bɛ́ɛǵ ɨ ́ vʉ a̧ḿ ́ . 30 Gbaŋŋaa kaꞌ wázammé vʉ kan nán Sidɔ́ŋ vʉ ꞌwaapád vʉ dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Vʉ si ma zʉʉ nɔm vʉ kan sȩ́ḿ, kóó ká kʉʉ kɔ́ nán kʉʉ ndɔg vʉ yȩnɔ si ̧ꞌ. Zaga yȩ vʉ sʉ́g ud kan nán ɨ ́ kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ vʉ, vʉ gaŋ sȩ́ḿ dɔ́ maan zʉʉ nán kʉʉ sí zʉʉ kaa nɔmmé vʉ. 31 Farɔ́ŋ sɨ ́ń ho̧ vʉ, wʉ́ń gəd vʉ ka̧n ́ moo nán woo kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ kan so̧o ́ ̧́ze woo voo ꞌwaapád mánɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 32 Moo mí dɨ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ míí du"í hág nán za̧á d ̧ voolɨ ́. Vʉ́ń sʉ́g ud kan zaga vʉ, kan ɨ ́ kʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ vʉ, Farɔ́ŋ kan nánán woo vʉyʉ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. » 72 33 v. 1-20 – cf. Eze 3, 17-21 ; 18 ; WB 20, 28 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m mbad waa Israɛ́l vʉ moo, mɔ́ o̧d vʉ : “Káń pa̧ŋ sɨɨ yaan hág tóólɨ ́, nán hág yȩ kʉʉ yee nán tóó ꞌyɛ́ moo a ho̧ nɔ́ɔȩ́ , 3 nán yȩ ka ho̧ sɨɨ yaalɨ,́ ka wa̧a̧ kən waa o̧d nán vʉ, 4 nán ka ki kən waa yȩ ma ka yú tɔ́g, sɨɨ ka ya yɔggʉ tée, aga mɛm woo wʉ́ń sí woolɨ ́ yúlí. 5 Ka ki kən waa ma ka ꞌyɛ́n zo̧o ́ ̧́ wʉlɨ ́ né yȩ, aga mɛm woo áń fíí woolɨ ́ yúlí. A ꞌyɛ́ zo̧o ́ ̧́ wʉlɨ ́ ʉ́ tée, aga wʉ́ń səd yúú woo. 6 Nán nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́ ka ho̧ sɨɨ yaalɨ ́ ma ka wa̧an ̧ kən waa né, nán ʉʉ gaan sɨɨ ba dɨ yaalɨɨ́ né, ma nán tóó a nuŋ nɔm wʉlɨ ́ tée, nán yȩ wʉ́ń nɔɔ moo hȩn ɓɨ ́d dáń woo, a̧máa míń vi nán nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́ yȩ wʉ mɛm woo. 7 Waa nánán, mí ꞌyɛ́m a̧m mbaa nán nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́ zig Israɛ́llɨ ́. A̧ m ki moo ka vúd mííli ̧́ ya̧gá̧ tée mɔ́ o̧d vʉ. 8 Káń o̧d nán ɓɨ ́d tóó : Nán ɓɨ ́d, mɔ́ dɨ nɔmme ! ma káḿ la o̧nnɔ moo a tiin mbaalɨ ́ woo né, nán yȩ a nɔɔ moo hȩn ɓɨ ́d woo tée, míń vi mɔ́yo̧ mɛm woo. 9 A̧ maa a̧m o̧ddʉ a tii mbaalɨ ́ɨ, ma a tiin mbaalɨ ́ woo né, a nɔɔ moo hȩn ɓɨd́ woo tée, aga mɔ́ń səd yúú móó. 10 Waa nánán, a̧m la o̧d nán Israɛ́l vʉ : Ví o̧ hȩn ɓɨ ́d bii ba mba bi kɛbbɨ, bin nuŋ hȩn zó̧ó̧ vií̧ ̧ní moo woo nɔ, tée bíń dəŋ née duu mbaa lá ? 11 A̧ m o̧d vʉ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Mí sɛ́n nán hȩn ɓɨ ́d tóó a nɔɔ né ; mí hií̧ ̧́ a tii mbaalɨ,́ a mbaa za̧á d ̧ ɨ. I gbɔ hȩn ɓɨd́ kɔ́lɨ ́ víí la ʉ́. Víi bi nɔɔ moo woo ȩná, nán Israɛ́l vʉ ? 12 Ɨ ́ móó, waa nánán, a̧m o̧d nán míí vʉ : Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ a kɔ́ hȩn ɓɨ ́d tée, hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo wʉ́ń sənnɔ né. Nán hȩn ɓɨd́ a kéé hȩn ɓɨ ́d woo gbɔ, a kɔ́ hȩn dʉʉ tée, wʉ́ń nɔɔn moo hȩn ɓɨ ́d woo né. Dɨ ɨ ́ yo̧go̧ 73 kan nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ ka kɔ́ hȩn ɓɨ ́d a̧ḿ ́ , hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ wʉ́ń pʉ́nnɔ mbaalɨ za̧á d ̧ né. 13 Káń o̧d nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ tóó : Mɔ́ń sə́ddʉ́, ma nán yȩ ka nda doo hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woolɨ ́ ma ka la kɔ́ hȩn ɓɨd́ tée, míń za̧n ́ hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo yȩ gbɔ, wʉ́ń nɔɔ moo hȩn ɓɨ ́d woo ka kɔ́ yȩnɔ. 14 Káń o̧d nán hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ tóó : Mɔ́ dɨ nɔmme, ma nán yȩ ka kéé hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, ka kɔ́ hȩn dʉʉ, 15 ka fii hȩn ka fȩȩ nán voolɨ ́ yúú ɓoo ka pʉ́ vʉlɨ ́, ka duu dooká ka pʉ́ mbaalɨ ́, ka kɔ́n hȩn ɓɨ ́d né tée, wʉ́ń mbaa za̧á d ̧ , wʉ́ń nɔɔ né. 16 Míń záń hȩn ɓɨ ́d woo ka kɔ́ pee gbɔ. A kɔ́ hȩn dʉʉ kan hȩn ka líí tée, wʉ́ń sə́ddʉ́. 17 Waa nán móó voo vʉ o̧ : Hi ̧naa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo vʉ kə̧ə́ ̧ ó̧. A̧ máa hi ̧naa ɨ ́ voo wʉ kə̧ə́ .̧ 18 Nán hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ a kéé hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, a la kɔ́ hȩn ɓɨ ́d tée, wʉ́ń dɨ nɔm moo hȩn ɓɨ ́d woo yȩnɔ. 19 Nán hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ a kéé hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́ woo gbɔ, a kɔ́ hȩn dʉʉ kan hȩn ka líí tée, wʉ́ń sə́d moo hȩn dʉʉ woo yȩ o̧.́ 20 Ví o̧ : Hi ̧naa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo líi ní. Máa mí dɨ moo sə̧"ȩ́ yúú víílí duu hȩn kɔ́lɨ ́ víí nu, zig Israɛ́l.” » v. 21-29 – HHa 18, 28-30 ; Yer 7, 1-15 ; Eze 5, 5 ; 7, 1 21 Veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú pig kʉʉ pa̧ŋ vɔ́ laan Babilɔ́nné, sȩȩ wa̧nɓóꞌ woo ka ya̧ báꞌ nɔ́nɔ́ máa, baa tóó pɛ ɗug lúú Yerúsalɛmmé, maan ya, o̧n : « Vʉ fȩȩ kaa sʉ́ꞌʉ́ ! » 22 Tiŋ̧́́ baa ka pɛ ɗug maan ya yȩ a ya̧ ya máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba túꞌun hȩn yȩ mɛnné sʉ́ꞌʉ́, ma kuu ya̧g míí baa pee ka ya̧ ya ya̧g ka̧ꞌa̧mé máalȩ́. Ya̧g míí tʉ́ꞌʉ́, mí duu sɨ ́ kpo̧og ̧ pɛ́lɨ ́. 23 Ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 24 « Waa nánán, nán kʉʉ kéé gba̧á ̧́ Israɛ́llɨ ́ vʉ o̧ : “Ibrahííma ka fȩȩ hág yɛ máa, ká dɨ wʉ dágá. Kóó ɓʉʉ yɛ hág wʉ́ń sɨ ́ baa ví nu.” 25 Moo woo nɔ ma, a̧m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ví lá hȩn víí kan mɛm, ví kuu nɔ́ɔ ́ ho̧ tayɨɨ lee víí vʉ, ví nɔɔ yúú, ma víi bi waa hág yɛa ? 74 26 Ví nda doo hȩn sɨɨa víílí, ví kɔ́ hȩn sií̧ ̧d vʉ, tóó bee daga kȩ́é.̧ Ma víi bi waa hág yɛ wʉláa ?” 27 A̧ m o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Nán kʉʉ mbaa gbá̧aļ́ ȩ́ yɛ vʉ dɨ nɔm sɨɨlɨ ́. Pʉ́g vʉ́ń lá ɨ ́ kʉʉ dɨ ho̧g ́ o̧,́ ɨ ́ kʉʉ yʉ́g vəgə tiŋ̧́́ kan ndɔ́g vʉlɨ ́ vʉ́ń nɔɔ voo kan buu nɔŋ. 28 Míń kɔ́ hág yɛ wʉ́ń tii gba̧á ,̧́ yúú woo ka naꞌ moo néélȩ́ woo yȩ wʉ́ń siꞌ,̧́ nán gʉʉ Israɛ́llɨ ́ vʉ́ń tú ꞌwaapád, nán tóó wʉ́ń duu ya̧a̧ duun wʉlɨ ́ né. 29 Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ sey a̧n kɔ́ hág yɛ a tii gba̧á ̧́ moo hȩn sií̧ ̧d voo kʉʉ kɔ́ yȩ tɛ́nɔ.” » v. 30-33 – cf. Yer 42, 19-22 ; Mat 7, 24-27 30 « Ɨ ́ móó, waa nánán, nán Israɛ́l vʉ dɨ moo móó o̧lȩ́ lig doꞌod voo vʉlɨ ́, tóó o̧d daga : “I ya ki lá ví moo máa ka yaa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ yɛnɔ !”. 31 Vʉ dɨ tó̧oļ́ ȩ́ laalɨ ́ móólȩ́, vʉ pi ̧ꞌi ̧ dɨ móólȩ́ tíŋ́, vʉ ki moo móó, a̧máa vʉ kɔ́n hȩn woo né, moo ya̧g voo mbaa hȩn ba̧am ̧ kɔ́lɨ ́, zo̧o ́ ̧́ voo hi ̧ꞌ kan sɨg ka̧am ̧ e. 32 Vʉ ho̧m kɔ́ ɨ ́ nán tóó ka bee yéé tọo̧, ka dɨ kan yɛ́g to̧o,̧ ka gaa yéé beelɨ ́ wɔgɔ. Vʉ ki moo móó, a̧máa vʉ kɔ́n hȩn woo né. 33 Sey hȩn yȩ ʉʉ kɔ́y tée – hȩn woo wʉ́ń kɔ́yyʉ́, yȩ́ńná – vʉ́ń gaa anábi tóó ka ba dɨ biilí sa̧am ̧ é. » 34 v. 1-10 – cf. Yer 23, 1-3 ; Zak 11, 15-17 ; WB 20, 28 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m pa moo yúú ɨ ́ nii Israɛ́l voolɨ.́ A̧ m pa moo, mɔ́ o̧d ɨ ́ nii yȩ vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Lɨ ́n ɨ ́ nii Israɛ́l kʉʉ béꞌ fo̧o ́ ̧́ voo tʉlɨ ́ yȩ vʉ sʉ́ꞌʉ́. Baꞌad víí wʉ mbee míí vʉ tʉlɨ ́ɨ pɛ́láa ? 3 Ví la a Eb. : “pag naa” 75 kúḿ, ví dɔ́ sa̧am ̧ gʉd mbee, ví sə̧ꞌ mbee ɨ ́ kʉʉ kiŋ, ví tʉn mbee míí vʉ né. 4 Ví gba̧ꞌ́ a̧n mbee ɨ ́ ka kan néélȩ́ pɛ́lɨ ́ né, ví za̧an ̧ ɨ ́ ho̧o̧ né, ví go̧on ̧ ɨ ́ ndɔ́g vʉ ndɔ́g né, ví fiin ya ɨ ́ ka bá̧a̧ hi ̧naa né, ví la soon ɨ ́ ka tin ní, a̧máa ví kɔ́ vʉ píím ná. 5 Vʉ hɨꞌɨ ꞌwaa moo kʉʉ ꞌyɛ́n nán tʉlɨ ́ né mánɔ. Hȩn ho̧g ́ vʉ máꞌa vʉ, vʉ hɨꞌɨ ꞌwaapád. 6 Mbee míí vʉ yéꞌé kə̧ə́ ̧́ daa gʉʉ kan gʉʉ waa vʉlɨ ́ ꞌwaapád, vʉ tɛ̧ŋ fȩȩ hág ꞌwaapád, nán tóó taan vʉ dɔg né, nán tóó soon vʉ né a̧ḿ ́ . 7 Moo woo nɔ ma, ɨ ́ nii Israɛ́l vʉ, i ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo bɔ. 8 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Kíí kéé mbee míí vʉ gbóo hȩn kʉʉ máꞌa vʉ, hȩn ho̧g ́ kʉʉ máꞌa vʉ moo kʉʉ kan ɨ ́ tʉlɨ ́ pɛ́lɨ,́ ɨ ́ mbee tʉlɨ ́ míí kʉʉ taan dɔg mbee míí vʉ né kəd, aga kʉʉ tʉ fó̧ó̧ dáń voo nɔ, kʉʉ tʉn mbee míí vʉ né máa, 9 ɨ ́ mbee tʉlɨ ́ vʉ, i ki sɨ ́ moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 10 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ moo fa̧n ́ é kan ɨ ́ mbee tʉlɨ ́ vʉyʉ. Aga míń fii mbee míí vʉ ɓee ya voolɨ ́ nagá, míń duu gbɔn vʉ sɨ ́ ʉʉ tʉn vʉ ʉ́ né, vʉ́ń duu tʉn sɨ ́ fo̧o ́ ̧́ voo né a̧ḿ ́ . Míń səd ya mbee míí vʉ voolɨ ́ ya̧ga̧,́ vʉ́ń duu lán vʉ sɨ ́ né.” » v. 11-19 – cf. Yer 23, 3-4. 7-8 ; 30, 16-20 ; Mik 7, 12-15 11 Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Aga míńnɔ tʉ mbee míí vʉ, míń wáꞌ vʉ. 12 Míń wáꞌ mbee míí vʉ kɔ́ ɨ ́ nán mbee tʉlɨ ́ ka mbaa mbee woo voolɨ ́ sa̧am ̧ é, ka bə́ꞌə vʉ máa wɔgɔ. Míń sʉg vʉ fii ya ya máa kʉʉ hɨꞌɨ la wʉlɨ ́ sey mam hi ̧i ̧g ka waa, dim ka sa"ȩ́ peelɨ.́ 13 Mín sʉg vʉ fii ya sa̧am ̧ zig gáá voolɨ ́, míń sʉg vʉ ya diga hág gáá kʉʉ hɨꞌɨ la wʉlɨ ́ yȩlȩ́, míń fii vʉ ya hág dáń voolɨ.́ Aga míń tʉ vʉ gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́, ya̧g ziŋ vʉlɨ ́, ya nán kʉʉ dʉʉ máalȩ́. 14 Míń pa̧ŋ lán vʉ ya ho̧d ́ ka hi ̧ꞌ máalȩ́, vʉ́ń mbaa gʉʉ lʉ́gʉ́d Israɛ́l vʉlɨ ́, tée vʉ́ń nəə dʉʉlɨ ́ naꞌa, vʉ́ń nuŋ hó̧d dʉʉ lá gʉʉlɨ ́ wʉlɨ ́. 15 Aga mínnɔ tʉ mbee míí vʉ, míń pʉ́ vʉ nəəlȩ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 16 Míń soo ɨ ́ ka ti, míń fii ya ɨ ́ ka hɨꞌ hiņ aa, ɨ ́ a nuŋ ndɔ́g tée 76 míń go̧ow ̧ o̧ ndɔ́g woo, ɨ ́ a kɔ́ ho̧o̧ tée míń kɛnnɔ. A̧ máa míń sə̧ꞌ ɨ ́ kʉʉ kiŋ máa vʉ. Moo míń tʉ vʉ kan moo yȩ́ńne. » 17 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Ɨ ́ víí mbee míí vʉ, míń sə̧ꞌ moo sa̧am ̧ mbee voolɨ ́ kan sa̧am ̧ ɓee voolɨ ́. 18 Yee kíí lá duu ya ho̧d ́ dʉʉlɨ ́ yȩ, dʉʉ né, ma kíí ꞌnáꞌa ho̧d ́ zín woo sɔgɔd dɔlɨ ́ yȩnaa ? Kíí zɔ mam dȩ"ȩ́ yȩ, dʉʉ né, ma kíí lugud mam zín woo yȩ kan doo víí yȩnaa ? 19 Mbee míí vʉ́, víń lá ho̧d ́ kíí ꞌnáꞌa sɔgɔd ka doo voo, víń zɔ mam kíí lugud kan doo víí yȩnɔ. » v. 20-31 – cf. Yer 23, 4-6 ; Eze 37, 22-28 20 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Mí dɨ moo sə̧"ȩ́ sa̧am ̧ mbee ɨ ́ ka kiŋ kan ɨ ́ ka kigi ní máa voolɨ ́. 21 Kíí zʉŋ dey tóó vʉ kan gȩȩm kan nabág, kíí zúŋ mbee ɨ ́ kʉʉ née né pád kan ga̧ꞌ, kíí nɛŋ vʉ luu máa, 22 míń sɨɨ mbee míí vʉ moo nán tóó a duu máꞌa vʉ sá, míń sə̧ꞌ moo sa̧am ̧ mbee voolɨ ́ ʉ́. 23 Míń ꞌyɛ́d vʉ nán tʉlɨ ́ dágá ꞌnɛ́ŋ́, waa baꞌad míí Davíddʉ. Wʉ́ńnɔ pa̧ŋ lán vʉ, wʉ́ń tʉ vʉ. 24 Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, míńnɔ Tayɨɨ voo, waa baꞌad míí Davíd wʉ́nnɔ gbanaa voo. Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, aga míi o̧. 25 Míń mbɔ́g ya̧g talɨ ́ ꞌmaŋ tóó kan vʉ, míń tud hȩn ho̧g ́ vʉ ꞌwaa hág yɛlɨ ́ pád. Vʉ́ń mbaa gbɔŋŋé, hȩn tóó wʉ́ń kɔ́n vʉ né, vʉ́ń nə kɔd sa̧am ̧ é. 26 Míń kɔ́ vʉ́ń nuŋ hȩn baggɨ ́ kan gʉʉ waa míí vʉ a̧ḿ ́ . Míń kɔ́ mam sɨ ́ń naŋ duu sey woolɨ ́, mam hȩn baggɨ ́ɨ. 27 Laꞌ ho̧g ́ vʉ́ń lii, hág wʉ́ń pʉ́ hȩn láá. Vʉ́ń mbaa hág voolɨ ́, hȩn tóó sɨń́ kɔ́n vʉ né. Sey a̧n gəə ɗág voo kan hɨɨ kʉʉ gaꞌ vʉ kannɔ yȩ, a̧n səd vʉ nag nán ba kʉʉ buu vʉ yȩ voolɨ ́ tée, vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 28 Nán tóó wʉ́ń duu máꞌan vʉ sɨ ́ sa̧am ̧ zig gáá voolɨ ́ né, hȩn ho̧g ́ vʉ́ń duu ꞌwə́ꞌən vʉ sɨ ́ né, vʉ́ń mbaa ka̧ꞌ́ a̧d ná, nán tóó wʉ́ń duu kȩm vʉ né. 29 Míń baad vʉ bab tóó nán vʉ́ń ki la sa̧a̧ woo ya ɗiilílí, go̧om ̧ wʉ́ń duu kɔ́n vʉ sɨ ́ hág yɛlɨ ́ né, vʉ́ń 77 duu kin sɨ ́ sȩ́ḿ né. 30 Tée vʉ́ń gaa sɨ ́ wʉlɨ ́ fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ voo, ba mínnɔ dɨ kan bi, ba bin nán míí vʉyʉ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 31 Ɨ́ víí mbee míí vʉ, mbee ság míí vʉ, ví nánán vʉyʉ. Míi Tayɨɨ víí. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. » 35 v. 1-15 – cf. Eze 25, 12-14 ; 36, 1-7 ; Yer 49, 7-22 ; Oba 1, Kan ̧́ 4, 21 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m tii la kaꞌ gʉʉ Seírí, mɔ́ pa moo yúú woolɨ ́, 3 mó o̧ddʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ kan moo kan móyo̧, gʉʉ Seír ! Míń túꞌum néélȩ́ míí, míń tiim gba̧á ̧́. 4 Mín tud kaa móó vʉ, mɔ́ń tii gbá̧a,̧́ tée mɔ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ . 5 Mɔ́n mán nán míí Israɛ́l vʉ, mɔ́ sá vʉ kan pag. Sey moo ka mba vʉ kɛb, hȩn ɓɨ ́d ka mba kɛb máalȩ́. 6 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Mí dɨm wa̧"ȩ́, mɛm wʉ́ń nɛŋ duum, Káḿ man mɛm né máa, mɛm sʉ́ʉ wʉ́ń dɨm nɛné duulíi. 7 Míń kɔ́ gʉʉ Seír sɨ ́ń tii gba̧á ,̧́ míń wa̧ꞌ nán kʉʉ laa wʉlɨ ́ kan ɨ ́ kʉʉ vúd ya wʉlɨ ́. 8 Míń kɔ́ gʉʉ vʉ́ń hi ̧ꞌ kan nɔm vʉ ; Nán ʉʉ nɔɔ sɨɨlɨ ́ máa vʉ́ń hiꞌ̧ gʉʉ waa vʉ kan mbʉʉg vʉ kan haag vʉlɨ ́ ꞌwaapád. 9 Míń kɔ́ mɔ́ń tii la gba̧á ̧́ kəd, nán vʉ́ń duu waan sɨ ́ kaa móó vʉ né, Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 10 Káḿ o̧ zig máa idú yȩ vʉ kan hág máa idú yȩ ba vʉ́ń tii bii nu, Ba bíń fȩȩ vʉ kóó Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba a dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ máa, 78 11 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨlɨ ́ ! Míń kɔ́ hȩn kan zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ dágá káḿ túꞌud vʉ yȩ a̧ḿ ́ . Míń túꞌud vʉ fo̧o ́ ̧́ míí, sey sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́ tɛ́nɔ. 12 Mɔ́ń gaa fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ ba mín ki dʉg móó káḿ haa yȩ ꞌwaapád, Mɔ́ haa gʉʉ Israɛ́l vʉ, mɔ́ o̧ ba vʉ́ń tú, hȩn ba vʉ́ń lá vʉ ʉ́. 13 14 Ví o̧n moo ɓɨ ́d, ví haan dʉg, mí ki ꞌwaapád. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : sey hág máa yɛ ꞌwaapád a ki zo̧o ́ ̧́ dȩ"ȩ́ tée, ɨ ́ móó míń sə̧ꞌ moo yúú móólȩ́. 15 Zig Israɛ́l ka tú ma káḿ dȩꞌ móó zó̧ó̧ máa, mí dɨm hȩn nag dágá yȩ kɔ́lɨ ́ a̧ḿ ́ . Mɔ́ dɨ gbá̧á̧ tiilíi, gʉʉ Seír, kan Edɔ́m ꞌwaapád. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 36 v. 1-15 – cf. Eze 35 ; Yer 12, 14 ; 31, 4-14. 23-28 1 « Ɨ ́ móó, waa nánán, a̧m pa moo yúú gʉʉ Israɛ́l voolɨ ́, mɔ́ o̧d vʉ : “Gʉʉ Israɛ́l vʉ, i ki sɨ ́ moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ ! 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ɨ ́ maag víí kʉʉ dȩꞌ zó̧ó̧ yúú víílí, kʉʉ o̧ gʉʉ yȩ ba vʉ́ń tii bii nu máa...” 3 A̧ m pa moo, mɔ́ o̧ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Nán kʉʉ hií̧ ̧́ bi tud ví ꞌwaa da ya pád moo i tii hȩn nán tóó voo nɔ, Nán kʉʉ ó̧ moo vʉ yúú víílí máa, 4 Gʉʉ Israɛ́l vʉ, i ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧d gʉʉ kan gʉʉ waa vʉ, ziŋ kan mbʉʉg vʉ, saag kan gba̧á ̧́ vʉ, Ɨ ́ víí zig tóó kʉʉ kɔ́ ví ɓɨ ́d ná, kʉʉ hɨ ́ꞌɨ ví yȩ, 5 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Káń moo sɨg [yúú víílí] yȩ, 79 Mí kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kan zig gáá vʉ kan Edɔ́m ꞌwaapád, moo kʉʉ fȩȩ hág míí, Kʉʉ dȩꞌ zo̧o ́ ̧́ kan disa̧n moo bi la fa̧a ́ ̧́ hȩnne yȩnɔ.” 6 Moo woo nɔ ma, a̧m pa moo yúú hág Israɛ́llɨ ́, A̧ m o̧d gʉʉ vʉ kan gʉʉ waa vʉ, kan ziŋ vʉ kan mbʉʉg vʉ : Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o : “Mí moo sɨg, mí kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ moo zig gáá kʉʉ haa ví, kʉʉ vud ví fo̧o ́ ̧́ yȩnɔ. 7 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kɔ́lɨ ́ɨ. Zig máa kʉʉ gbɔ daa kan ví yȩ aga vʉ́nnɔ ki sȩ́ḿ. 8 Tée víí, gʉʉ Israɛ́l vʉ, víń bɛ laa tiŋ̧́́ , víń liid nán míí Israɛ́l vʉ yȩ́ń ; Zaa tée hȩn yȩ vʉ́ń kɔ́y sʉ́ꞌʉ́. 9 Míń kɔ́d ví zo̧o ́ ̧́ nán, míń tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la víílí, vʉ́ń baa bab víílí, vʉ́n baa hȩn wʉlɨ ́. 10 Míń kɔ́ nán vʉ́ń lɛ laa tiŋ̧́́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, Israɛ́l kan kaa woo vʉ ꞌwaapád vʉ́ń hi ̧ꞌ, Vʉ́ń mbɔ́g lig vʉ yo̧o̧ dɔg gba̧á ļ́ ȩ́. 11 Míń kɔ́ nán vʉ́ń lɛ kan hȩn buulí vʉ a̧ḿ ́ , vʉ́ń kɔ́ waa ɓʉʉ la wʉlɨ ́, Mí hií̧ ̧́ nán ʉʉ waa kaa víílí kɔ́ ɨ ́ ká tiŋ̧́ ́ wɔgɔ, míń kɔ́d ví hȩn dʉʉ mba la ká tiŋ̧́ ́ pee, Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 12 Míń kɔ́ nán vʉ́ń yaa víílí, zig míí Israɛ́l vʉyʉ, Vʉ́ń waa kaa móólȩ́, mɔ́ń tii hȩn dáń voo, mɔ́ń duu tun vʉ sɨ ́ né.” 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Kʉʉ o̧d ví nán ba vʉ́ń dɨ ví lálɨ ́ɨ, aga ba mɔ́nnɔ lɨ ́d zig dáń móó máa, 14 Mɔ́ń duu lán sɨ ́ nán vʉ né, mɔ́ń duu tun sɨ ́ zig tóó né a̧ḿ ́ . Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 15 Míń kɔ́ mɔ́ń duu kin sɨ ́ ya̧g vȩ́ꞌȩd nán voo né, 80 Zig tóó vʉ́ń duu haan mɔ́ sɨ ́ né, mɔ́ń duu tun sɨ ́ zig móó né a̧ḿ ́ . Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » v. 16-21 – cf. Eze 5, 5 ; 2 MPv 26, 14-20 16 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 17 « Waa nánán, sey nán Israɛ́l kʉʉ dɨ lá hág voolɨ ́ máa, vʉ vi ̧i ̧ baꞌad voo kan hȩn kɔ́lɨ ́ voo vʉ. Mí ho̧ hȩn kɔ́lɨ ́ voo kɔ́ ɨ ́ wakȩ́ȩ́ tóó ka dɨ hȩn kȩȩlȩ́ wɔgɔ. 18 Ma mí kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kan vʉ, moo mɛm kʉʉ yɛd hág yɛlɨ ́ kan tayɨɨ lee máa kʉʉ pa̧ŋ ya vi ̧i ̧ hág yɛnɔ. 19 Mí sá hɨꞌɨ vʉ la zig tóó voolɨ ́, vʉ tɛŋ hi ̧"a̧ hág tóó vʉlɨ ́. Mí sə̧ꞌ moo yúú voolɨ ́ duu hȩn voo kʉʉ kɔ́ mánɔ. 20 Vʉ ya̧ la zig gáá voolɨ ́, ma vʉ la lɨ ́d yɛ́g míí, nán vʉ o̧ moo voo : “Nán Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo vʉyʉ náa, vʉ vúd ya dɨ hág woolɨ.́ ” 21 Mí soo bi tud nɔ́ɔ ́ sȩ́ḿ míí, moo nán Israɛ́l kʉʉ lɨ ́d yɛ́g sa̧am ̧ zig kʉʉ laa voolɨ ́ yȩnɔ. » v. 22-38 – cf. Eze 11, 16-20 ; 37, 12-28 ; MP 30, 1-10 ; Yer 32, 36-44 ; 2 Kor 5, 17 22 Moo woo nɔ ma, a̧m o̧d zig Israɛ́l vʉ : « Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí kɔ́n hȩn yȩ moo víí nu né, zig Israɛ́l vʉ. Aga mí kɔ́ moo míí nu, moo kíí la lɨ ́n yɛ́g zig kíí laa voolɨ ́ yȩnɔ. 23 Mí tud nɔ́ɔ ́ sȩ́ḿ míí kíí la lɨd́ zig gáá voolɨ ́ yȩnɔ. Sey a̧n tud nɔ́ɔ ́ sȩ́ḿ míí i ho̧ tée, zig yȩ vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 24 Míń wóó ví vud ya sa̧am ̧ zig yȩ voolɨ ́, míń sʉg ví ya diga hág gáá yȩ vʉlɨ ́ ꞌwaapád, míń fii ví la hág víílí. 25 Míń yɛ́d ví mam dʉʉ tóó fo̧ĺ ȩ́, víń dȩꞌ, míń naꞌad hȩn vií̧ ̧g víí kan tayɨɨ lee víí vʉ luu. 26 Míń pʉ́ ví zó̧ó̧ ꞌmaŋ tóó, míń ꞌyɛ́ yigid ꞌmaŋ tóó víílí ; míń sʉd zo̧o ́ ̧́ ꞌyɛgɛ víí yȩ luu víílí fo̧ĺ ȩ́, míń pʉ ví zo̧o ́ ̧́ yo̧go̧ȩ. 27 Míń pʉ ví yigid míí, míń kɔ́ víń duu moo palɨ ́ míí vʉ kan dooká míí vʉ. 28 Víń waa hág máa káń pʉ́ avíyée vʉ yɛlɨ ́, víń tii nán míí vʉ, tée míń mbaa Tayɨɨ víí. 29 Míń səd ví hȩn vií̧ ̧g víí vʉlɨ ́. Míń pa̧n ví tʉ́d ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, go̧om ̧ sɨ ́ń kɔ́n ví ní. 30 Míń kɔ́ laꞌ vʉ́ń lii, hȩn bab vʉ́ń lii yȩ́ń moo go̧om ̧ 81 a duu kɔ́ ví, i ki sȩ́ḿ sa̧am ̧ zig gáá voolɨ ́ sá. 31 Tée víń taa hȩn ɓɨ ́d ká kíí kɔ́ kan hȩn ka dʉʉ né, víń ho̧ fó̧ó̧ víí wʉ́ń ya̧ad ̧ ví la fu̧u̧d moo hȩn ɓɨ ́d víí kan hȩn sií̧ ̧d kíí kɔ́ yȩ vʉyʉ. 32 A̧ máa mí kɔ́n hȩn yȩ moo víí nu né, i gaa ɨ ́ yo̧go̧ ó̧. I ki sȩ́ḿ moo hȩn ɓɨ ́d víí vʉ la ʉ́, zig Israɛ́l vʉ !” 33 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Za̧g ́ a̧ a̧n naꞌad hȩn ɓɨ ́d víí vʉ tée, míń kɔ́ kaa víí vʉ́ń hi ̧ꞌ kan nánán vʉ, lig gbun vʉ́ń duu ho̧ mbɔ́ggɨ ́ yo̧oļ ȩ́. 34 Hág kɔ́ ka lɨ ́d, nán kʉʉ ya̧a̧ hi ̧naa tée kʉʉ o̧ ba saagɨ pee wʉ́ń duu ho̧ baalɨ.́ 35 Tée nán vʉ́ń o̧ : Hág nán kʉ́ʉ o̧ ba saagɨ pee ka tii wɔ bab Edɛ́n yɔ ! Kaa ká kʉʉ tii gba̧á ,̧́ lig kʉʉ túm ꞌwaa wʉlɨ ́ pee, nán kʉʉ duu hi ̧ꞌ vɔ wʉlɨ ́, kʉʉ yo̧o̧ garú daa kan yɔ ! 36 Tée zig ʉʉ mbaa kaꞌ víílí máa vʉ́ń gaa, fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ ba mínnɔ mbɔ́g hȩn kɔ́ káń gbɔ́ tum pee yo̧o,̧ ba mínnɔ duu ndag laꞌ kɔ́ kán dʉ vʉ gbɔ pee. Míí Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ káń o̧ moo yɛ, míń kɔ́ hȩn woo ʉ́.” 37 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Hȩn zig Israɛ́l ʉʉ vi tée a̧n duu kɔ́d vʉ máa wʉ yɛnɔ. Hȩn a̧n kɔ́ máa yɔ. Míń kɔ́ nánán vʉ́ń lɛ kɔ́ ɨ ́ hȩn buulí vʉ wɔgɔ. 38 Kaa gba̧á ̧́ vʉ́ń hi ̧ꞌ kan nánán vʉ, vʉ́ń hi ̧ꞌ móo húꞌ mbee vʉyʉ. Vʉ́ń mbaa móo hȩn buulí kʉʉ pʉ́ Tayɨɨ, kʉʉ tee laan vʉ Yerúsalɛmmé sey mam vúnnílí máa vʉyʉ. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́.” » 37 v. 1-14 – cf. MP 30, 1-5 ; 32, 39 ; Yéé 85, 7 ; Rom 11, 15 1 Néélȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo yaa mííli,̧́ wə̧m Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo gagan luu, la gbɔn mbʉʉg tóólɨ,́ nɛ́ŋ́ ꞌwɔ́g vʉn hi ̧ꞌ dʉʉlɨ ́. 2 Wə̧m pee gaŋ só̧on ̧ mí daa nɛ́ŋ́ pee vʉlɨ ́. Nɛ́ŋ́ sʉ́ʉ vʉn ɓʉʉ mbaa náꞌ, vʉ fȩȩ mbʉʉg pee ꞌwaapád, vʉ ꞌwɔ́ la wʉlɨ ́. 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Waa nánán, yee nɛ́ŋ́ yɛ vʉ́ń duu za̧a̧ á̧a̧ ? » 82 Mí hií̧ ̧́ : « Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ, aga móo gaa náa. » 4 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ duu o̧n : « A̧ m pa moo yúú nɛ́ŋ́ yɛ voolɨ ́, mɔ́ o̧d vʉ : “Nɛ́ŋ́ ꞌwɔ́g, i ki moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ !”. » 5 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧d nɛ́ŋ́ pee vʉ : « Mí dɨ ya wə̧m tóó pa̧né víílí, víń za̧a̧ o̧.́ 6 Míń pʉ́ ví ndíd vʉ, míń kɔ́ yo̧go̧ tóó wʉ́ń yaa víílí, míń wáá ví kan ko̧o ́ ̧́, míń pʉ́ ví wə̧m, víń za̧a.̧ Tée víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 7 Mí pa moo kɔ́ ɨ ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba o̧n pee wɔgɔ. Káń dɨ moo pee palɨ ́ máa, mí ki hȩn tóó, hȩn vʉ nam, nɛ́ŋ́ pee pee vʉ séé máꞌán. 8 Mí ho̧ ndíd vʉ vúd, yo̧go̧ vúd, kó̧ó̧ tóó wáá vʉ, a̧máa vʉ kan wə̧m pɛ́lɨ ́. 9 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « A̧ m pa moo mɔ́ o̧dda wə̧m mooȩ ! Waa nánán, a̧m pa moo, mɔ́ o̧d wə̧m : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Wə̧m, a̧m vúd ya diga sápéém ndaddʉ́ yȩ vʉlɨ ́, a̧m pɛd nɔm yɛ vʉ, ʉʉ za̧a̧ ó̧ !” » 10 Mí pa moo kɔ́ ɨ ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ba o̧n pee wɔgɔ. Wə̧m dɔ́ nɛ́ŋ́ pee voolɨ ́, vʉ za̧a,̧ vʉ lúú dii dɔg yúba. Vʉ mbaa kɔ́ ɨ ́ dúú só̧oź̧ e vʉ wɔgɔ, vʉ ɓʉʉ mba kɛbbɨ. 11 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Waa nánán, nɛ́ŋ́ máa yɛ zig Israɛ́l vʉyʉ. Vʉ o̧ : “Nɛ́ŋ́ vóó vʉ ꞌwɔ́ ꞌwaa sʉ́ꞌʉ́, hȩn zo̧o ́ ̧́ ꞌyɛ́lɨ ́ vóó tú sʉ́ꞌʉ́, vɔ́ ꞌwáa sʉ́ꞌʉ́ !” 12 A̧ m pa moo, mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Mí dɨ bɛ́ɛǵ víí vʉ kuuní, míń vud ví dɔg bɛ́ɛǵ víí vʉlɨ ́ ʉ́, nán míí vʉ, míń fii ví la hág Israɛ́llɨ ́. 13 Sey a̧n kuu bɛ́ɛǵ víí vʉ, a̧n vud ví dɔg wʉlɨ ́ tée, nán míí vu, víń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 14 Míń pʉ́ ví wə̧m míí, víń za̧a̧ o̧.́ Míń fii ꞌyɛ́ ví hág víílí, tée viń gaa fó̧ó̧ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ,́ ba mínnɔ kɔ́ hȩn máa yȩ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. » v. 15-28 – cf. Eze 36, 24-38 ; 34, 23-32 ; Yer 23, 3-6 ; Lúg 1, 31-33 15 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 16 « Ɨ ́ móó, waa nánán, a̧m ɓɛ laꞌ yeꞌe waa tóó, mɔ́ bə̧ꞌ hȩn wʉlɨ ́ náꞌ : “Nán Yúúda voo kan waa Israɛ́l gbaŋ waalɨ ́ yɛlɨ ́ yɛa voo nɔ.” A̧ m duu ɓɛ laꞌ yeꞌe waa ɨ ́ tóó, mɔ́ bə̧ꞌ wʉlɨ ́ : “Yosééfu laꞌ a “gbaŋ waalɨ ́ yɛlɨ ́ yɛ”. Eb. : “kʉʉ sʉ́g kannɔ máa”. 83 Efrayím woo kan zig Israɛ́l gbaŋ waalɨ ́ yɛlɨ ́ yɛ voo nɔ.” yeꞌe yȩ vʉ, mɔ́ ta vʉ ʉʉ tii dágá ꞌnɛ́ŋ́ móólȩ́ naga̧.́ kʉʉ vim : “Hȩn yɛ túꞌ nɛ́nná ?” tée, 19 18 17 A̧ m sʉg laꞌ Waa nán móó voo mɔ́ hií̧ ̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Míń ɓɛ laꞌ yeꞌe Yosééfu woo nag Efrayím voo kan zig Israɛ́l vʉ gbaŋ waalɨ ́ yɛlɨ ́, míń sʉgʉn vʉ kan laꞌ yeꞌe ɨ ́ Yúúda woo, míń tii vʉ laꞌ dágá ꞌnɛ́ŋ́, vʉ́ń tii zig dágá mííli ̧́ naga̧.́ ” a̧m tíd vʉ nágá̧ ʉʉ ho̧ ó̧, 21 20 Laꞌ yeꞌe a̧m bíńda hȩn wʉlɨ ́ yȩ, tée mɔ́ o̧d vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ waa Israɛ́l vʉ ɓɛlɨ ́ sa̧am ̧ zig kʉʉ laa wʉlɨ ́ yȩ voolɨ,́ míń sʉg vʉ ya diga hág ꞌwaapád, míń fii vʉ la hág voolɨ ́. 22 duu pə́gə́n sɨ ́ gbaŋ waalɨ ́ idú né. 23 Míń tii vʉ zig dágá ꞌnɛ́ŋ́ hág yȩlȩ́, gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́. Vʉ́ń dɨ kan gbanii dágá, vʉ́ń duu sɨ ́ zig idú pɛ́lɨ,́ vʉ́ń Vʉ́ń duu vi ̧iņ sɨ ́ fó̧ó̧ voo kan tayɨɨ lee vʉ kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ vʉ kan tɔ́g ŋgó̧oļ́ ȩ́ né. Míń vud vʉ luu ya ya ba kʉʉ mbaa wʉlɨ ́ ma kʉʉ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d yȩlȩ́, míń naꞌad hȩn vi ̧i ̧g voo, vʉ́ń tii nán míí vʉ, tée míń mbaa Tayɨɨ voo. 24 Waa baꞌad míí Davíd wʉ́ńnɔ gbanii voo, vʉ́ń ꞌyɛ́ nán tʉlɨ ́ dágá ꞌnɛ́ŋ́. Vʉ́ń duu moo palɨ ́ míí vʉ kan dooká míí vʉ, vʉ́ń kɔ́ hȩn a̧n o̧. 25 Vʉ́ń waa hág káń pʉ́ aayée Yaakúbu, avíyée kʉ́ʉ mbaa wʉlɨ ́ yȩlȩ́ ; vʉ́ń mbaa kan waa voo vʉ wʉlɨ ́ kan waa ɨ ́ waa voo vʉ, káákáá. Waa baꞌad míí wʉ́ń waa gbaŋ yúú voolɨ ́ káákáá. 26 Míń mbɔ́g ya̧g talɨ ́ ka̧ꞌ́ a̧d kan vʉ, ya̧g talɨ ́ ɨ ́ a búu ní mánɔ. Míń ꞌyɛ́ vʉ, vʉ́ń lɛ, tée míń ꞌyɛ́ ya mbaalɨ ́ míí sa̧a̧m voolɨ.́ 27 Míń mbaa voolɨ ́ sa̧am ̧ é, míńnɔ Tayɨɨ voo, vʉ́ń mbaa nán míí vʉ. 28 Sey a̧n ꞌyɛ́ ya mbaalɨ ́ míí voolɨ ́ sa̧am ̧ é káákáá tée, zig gáá vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka naꞌad hȩn vií̧ ̧g nán Israɛ́l voo.” » 84 38 v. 1-23 – cf. Eze 39 ; Esa 24, 21-23 ; Zak 2, 8 ; HH 20, 7-10 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n moo, o̧ : 2 « Waa nánán, a̧m tii nɔ́ɔ ́ gbɔ la kaꞌ Gɔ́ɔg woolɨ ́, hág Magɔ́ɔgɨ ́, gbaŋŋaa Rós, kan ɨ ́ Mesɛ́k kan ɨ ́ Tubállɨ ́, mɔ́ pa moo yúú woolɨ ́, 3 mɔ́ o̧ddʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Mí dɨ kan moo tóó kan mɔ́yo̧, Gɔ́ɔg, gbaŋŋaa Rós kan Mesɛ́k kan Tubál ! 4 Mí dɨm woolɨ ́ [zaŋŋé], míń gaꞌ ya̧g móó kan laꞌ ya̧g ga"ɨ ́, Míń vud ví kan so̧o ́ ź̧ e móó vʉ, goꞌoy vʉ kan ɨ ́ goꞌoy ɗáálɨ ́ kʉʉ dɔ́ sa̧am ̧ mbaa mbəŋ, Kʉʉ dab naꞌa, kʉʉ pa̧ŋ go̧ŋ sɨɨ gbo̧o̧ kan ɨ ́ wawaa, kʉʉ gaa sɨɨ kɔ́lɨá yȩ vʉ a̧ḿ ́ . 5 Nán Pɛ́rsə vʉ kan ɨ ́ Kús vʉ kan ɨ ́ Pút vʉ dɨ kan vʉ, Vʉ tíd go̧ŋ sɨɨ, vʉ súꞌ gbooman só̧ó̧ze yúlí. 6 Náń Gomɛ́r vʉ kan só̧oź̧ e voo vʉ ꞌwaapád, Kan nán kíi Togárma voo vʉ ya̧g siꞌí̧ ḑ́ wázammé kan so̧o ́ ź̧ e ɨ ́ woo vʉ ꞌwaapád, Kan dúú voo ɓʉʉlɨ ́ naꞌa yȩ vʉ dɨ móólȩ́ tiŋ̧́́ . 7 A̧ m ta sii, mɔ́ mbaa bə́ꞌ kan so̧o ́ ̧́ze móó vʉ ka"ɨ ́, Ʉʉ sʉ́g móólȩ́ dɔlɨ,́ mɔ́ mbaa ɨ ́ nii voo. 8 Báꞌ tóó a ya̧a̧ daa ɓʉʉlɨ ́ naꞌa tée, mɔ́ń ɓə́əd vʉ tiŋ̧́́ . Veꞌ tóó ʉʉ ya̧a̧ daa tée mɔ́ń la sa nán Israɛ́l vʉ sɨɨ. Ká pee vʉ sɔ́d nɔm sɨɨlɨ ́, [ꞌya̧ꞌa̧ yɛ máa] vʉ́n lúú hág vʉn mbaa wʉlɨ ́ zig tóó voolɨ ́ pee gbóo, a Eb. : “baꞌad kɔ́lɨ ́ kan pag” 85 Vʉ́ń la sʉ́g gʉʉ Israɛ́l kʉʉ mbaa la gbá̧á̧ ná máa vʉlɨ ́. Ɓɛlɨ ́ sey sʉ́ʉlɨ ́ tée, vʉ́ń mbaa hȩn tóó sɨ ́ń kɔ́n vʉ né. 9 Mɔ́ń dɔg kɔ́ ɨ ́ sápéém gbo̧o̧ tóó wɔgɔ, mɔ́ń mbaa kɔ́ ɨ ́ sakud tóó ka wáá hág wɔgɔ, víń kan só̧ó̧ze móó vʉ, víń ɓʉʉ la wʉlɨ ́.” 10 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Za̧g ́ a̧ woo tée, moo taalɨ ́ tóó wʉ́ń yaam, Mɔ́ń taa moo hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́, 11 Mɔ́ń o̧ : Mí dɨ dɔggɨ ́ hág ka mba tə́əd ye sɨɨ salɨ ́, Míń yɔg nán ʉʉ dɨ mbaalɨ ́ voo voolɨ ́ ligí, Nán máa kʉʉ mbaa ka̧ꞌ́ a̧d ná, kʉʉ yo̧o̧ garú kagan kíi voo vʉ né yȩ vʉyʉ. 12 Míń la fa̧á ̧́ vʉ hȩn, míń tum lig voo kʉʉ mbɔ́g yo̧o̧ yȩ vʉ. Míń sa nán ba kʉʉ yʉ́g zig tóó vʉlɨ ́ ma kʉʉ vúd, Kʉʉ dɨ kan hȩn buulí vʉ kan hȩn naa vʉ, kʉʉ mbaa gʉʉ vʉlɨ ́ yȩ vʉ sɨɨ ʉ́. 13 Nán Séba vʉ kan nán Dadán vʉ, nán fii kɔlɨ ́ Tarsís vʉ kan nán kaa dáŋ́ voolɨá vʉ́ń vim : Yee ví yaa hȩn wʉ fá̧aļ́ a̧á ̧ ? Mɔ́ la sʉg so̧o ́ ̧́ze vʉ moo bi fa̧á ̧́ sɨɨde kan do̧ꞌ líw, Bi fa̧á ̧́ hȩn buulí vʉ kan hȩn naa nán voo naa ?” 14 Moo woo nɔ ma, waa nánán, a̧m pa moo, mɔ́ o̧d Gɔ́ɔg : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Ee, za̧g ́ a̧ zig míí Israɛ́l a mbaa ká̧ꞌa̧d ná tée, wʉ́ń tin mɔ́ né. 15 Tée mɔ́ń lúú hág móólȩ́ wázammé kan nán móó vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, Víń ɗáá goꞌoy vʉ, víń yaa kɔ́ ɨ ́ só̧oź̧ e zoꞌ vʉ wɔgɔ kan néélȩ́. 16 a Mɔ́ń súꞌ la nán míí Israɛ́l vʉ móo sakuddi. “Nán kaa dáŋ́ voolɨ ́ vʉ” – Eb. : “kəə waa voo vʉ”. 86 Báꞌ tóó a ya̧a̧ daa tée míń pa̧ga̧m mɔ́ń la sa nán hág míí vʉ sɨɨ. Sey a̧m pʉ́n na"ȩ́ ʉʉ ho̧ la nɔ́lȩ́ tée, zig ꞌwaapád vʉ́ń gaan.” 17 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “Waa baꞌad míí anábi Israɛ́l ká vʉ o̧ moo móó naa ? Vʉ pa moo ɗii ya sɨ ́ veꞌ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa ba míń pa̧ga̧m a̧m ya sa vʉ sɨɨɨ. 18 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ : Za̧g ́ a̧ woo, za̧g ́ a̧ Gɔ́ɔg a la sa hág Israɛ́l sɨɨ tée, Zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ wʉ́ń fú̧gu̧n dɔg miggí. 19 Káń o̧m yɛnɔ, za̧g ́ a̧ woo sɨg moolȩ́ míí kan zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ míí a lúú tée, Wa̧ya̧g sa̧ga̧ tóó wʉ́ń kii hág Israɛ́llɨ ́. 20 Zeꞌ mam gbo̧o̧lȩ́ kan nɔ́g waa be"ɨ ́ vʉ́ń tʉʉ mííli ̧́ tiŋ̧́́ , Pʉ́g ho̧g ́ vʉ kan bɨɨg kʉʉ ə̧ə́ ̧ hágá, kan nánán hágá vʉ ꞌwaapád [vʉ́ń tʉʉ a̧ḿ ́ ]. Gʉʉ vʉ́ń túm, isȩꞌȩm vʉ́ń yeꞌey, vʉ́ń túḿ, vəgə ꞌwaapád vʉ́ń dɨ túmní a̧ḿ ́ . 21 Míń bee sɨɨ pa̧nnɔ ya gʉʉ míí vʉlɨ ́, nɔ́nná wʉ́ń tii pag sa daga. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ. 22 Míń túꞌudu moo sə̧"ȩ́ míí kan buu nɔŋ kan mɛm, Kan mam nané gbo̧o̧ baꞌa, kan ꞌyɛgɛ vʉ kan mbee taꞌab. Míń duꞌud vʉ vee kan so̧o ́ ź̧ e voo vʉ kan nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa ʉʉ dɨ kan vʉ máa a̧ḿ ́ . 23 Míń túꞌ na"ȩ́ míí kan zálɨ ́ míí, mí kɔ́ zig tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń gaan. Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. » 39 v. 1-24 – cf. Eze 38 ; Yéé 76 1 « Móó waa nánán, a̧m pa moo yúú Gɔ́ɔg woolɨ ́, mɔ́ o̧ : 87 “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Gɔ́ɔg, gbaŋŋaa Rós kan Mesɛ́k kan Tubál, Mí dɨ kan moo kan mɔ́yo̧. 2 Mí dɨm woolɨ ́ pa̧né diga ya̧g siꞌí̧ ̧d wázammé, Míń pa̧ga̧m dɔg gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́. 3 Míń gə laꞌ kpaa móó nag kpáag móólȩ́, Míń pee sɨ ́ɨ móó vʉ gbóo nag nán móólȩ́. 4 Ví dɨ wá̧an ̧ é zʉʉ gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ ́ kan so̧o ́ ̧́ze móó vʉ kan nán kʉʉ duum ꞌwaapád. Míń pʉ́m kan bo̧o̧ vʉ kan hȩn kʉʉ úg ꞌwaapád kan pʉ́g ho̧g ́ vʉ, vʉ́ń lám. 5 6 Mɔ́ dɨ wá̧an ̧ é hágá. Fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, mí o̧ sʉ́ꞌʉ́. Mí dɨ vee ba”ɨ ́ Magɔ́ɔgɨ ́ kan nán kʉʉ yʉ́g mbaa hág mam sa̧am ̧ é voolɨ ́, Tée vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́. 7 Míń kɔ́ nán Israɛ́l vʉ́ń gaan, míń gbɔ nán tóó wʉ́ń duu lɨ ́n sɨ ́ yɛ́g míí ní. Tée zig ꞌwaapád vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ hág Israɛ́llɨ ́. 8 Hȩn yȩ vʉ dɨ kɔ́yné, vʉ ya̧ sʉ́ꞌʉ́ ; Za̧g ́ a̧ mín o̧ pee wʉ yȩnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 9 Sey woo tée nán kaa Israɛ́l vʉ́ń vúd, vʉ́ń kʉ vee a̧n hȩn sɨɨ vʉ, Go̧ŋ sɨɨ wawaa kan ɨ ́ gbo̧o̧ vʉ, kpaa kan sɨɨ́ vʉ, hága kan táa vʉ. Vʉ́ń a̧n vʉ veꞌ gúńdɛm. 10 Vʉ́ń úun laꞌ babbɨ ́ né, vʉ́ń dʉn laꞌ kɔddɨ ́ né, Moo vʉ́ń ɓee hȩn sɨɨ san vee wʉyʉ. Vʉ́ń fá̧á̧ nán ká kʉʉ fa̧á ̧́ vʉ hȩn pee vʉ hȩn, Vʉ́ń vbid nán ba kʉʉ vbid vʉ hȩn pee vʉ hȩn. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 11 Za̧g ́ a̧ woo tée míń pʉ́ Gɔ́ɔg ya ʉʉ dɔddʉ wʉlɨ ́ Israɛ́llɨ ́, 88 Mbʉʉg gáá voolɨ ́, kaꞌ mam gbo̧oļ ȩ́. Bɛ́ɛǵ woo yȩ wʉ́ń big gáá vʉ hi ̧naa. Vʉ́ń dɔd Gɔ́ɔg vʉ kan nán woo vʉ wʉlɨ ́, Tée vʉ́ń bee ya woo mbʉʉg nán Gɔ́ɔg woo voo. 12 13 Zig Israɛ́l wʉ́ń dɔd vʉ báꞌ gúńdɛm moo hág a dȩ”o̧.́ Nán Israɛ́l ꞌwaapád vʉ́ń dɔd vʉ há̧á̧ yɛ́g voo sɨ ́ń kii, Za̧g ́ a̧ ʉʉ pʉ́ń lʉgʉd tɛ́nɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 14 Vʉ́ń yee nán ʉʉ kə̧ə́ ̧́ hág ꞌwaa daa pád, Nán gáá kɔ́lɨ ́ ʉʉ maa vʉ nɔm kʉʉ kéé hágá vʉ dɔnné máa, Vʉ́ń soo hȩn sȩȩ gúńdɛm. 15 Vʉ́ń kə̧ə́ ̧́ hág ; ʉʉ nuŋ nɛ́ŋ nán tóó woo tée, vʉ́ń ꞌyɛ́ hȩn tóó wʉlɨ ́ moo nán ʉʉ ho̧ gaa, Tée nán nɔm dɔnné ʉʉ ya dɔddʉ mbʉʉg nán Gɔ́ɔg woo voolɨ ́. 16 17 Kaa tóó wʉ́ń dɨlɨ ́, yéé woo Hamɔ́na. Vʉ́ń kɔ́ hág a dȩ”o̧.́ ” Waa nánán, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : “A̧ m o̧d nɔ́g waa vʉ kan hȩn kʉʉ dɨ kan kpakpag pád, kan pʉ́g ho̧g ́ vʉ : I sʉ́g yaa ya ꞌwaapád moo hȩn ha”ɨ ́ káń dɨd ví ha”ɨ ́ yɛnɔ ! Hȩn ha”ɨ ́ gbo̧o̧ tóó dɨ gʉʉ Israɛ́l vʉlɨ,́ Víń nuŋ kəm lá wʉlɨ ́, víń zɔ kan mɛm a̧ḿ ́ . 18 Víń lá fó̧ó̧ gbaŋ sɨɨ voo, víń zɔ mɛm gbaŋŋaa hág voo Kan ɓee voo, kan mbee voo, Kan ndaa kʉʉ yaa vʉ kʉʉ kiŋŋa wʉlɨ ́ máa voo Basánné. 19 20 Víń lá kúm víń ha̧ꞌ, víń zɔ mɛm kíí hȩn láá máa a̧n ha̧ pʉ́ ví yȩlȩ́. Víń ha̧ꞌ kan fó̧ó̧ goꞌoy voo kan ɨ ́ goꞌoy ɗáálɨ ́ voo kan ɨ ́ gbaŋ sɨɨ voo kan so̧o ́ ̧́ze voo ꞌwaapád. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 89 21 Míń túꞌ na”ȩ́ míí sa̧am ̧ zig tóó voolɨ,́ Zig ꞌwaapád vʉ́ń ho̧ moo a̧n sə̧ꞌ yúú víílí yȩ kan si ̧ꞌi ̧ní a̧n siꞌ̧ i ̧d ví yȩ. 22 Tée zig Israɛ́l vʉ́ń gaa ba mínnɔ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ bii, Ɓɛlɨ ́ za̧g ́ a̧ yȩlȩ́ há̧á̧ káákáá. 23 Zig hágá vʉ́ń gaa vʉn pa̧ŋ nán Israɛ́l vʉ laan gbaꞌalɨ ́ Moo hȩn ɓɨ ́d voo kʉʉ kɔ́, kʉʉ kin mí tɔ́g né yȩnɔ. Mí yʉg vʉ ya̧g tún míí, mí gbɔ ɨ ́ maag voo ʉʉ kɔ́ vʉ baꞌad, Ʉʉ nɔɔ ꞌwaa sɨɨlɨ ́ moo woo nɔ. 24 Mí gbɔ vʉ hȩn vií̧ ̧g voo vʉlɨ ́, mí yʉg vʉ ya̧g tún míí.” » v. 25-29 – cf. Eze 36, 18 ; 37, 21 25 Moo woo nɔ ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ míń fii ya gbaꞌa Yaakúbu woo vʉ, Míń ho̧ gím gaad zig Israɛ́l, míń gbɔ yɛ́g míí a lɨ ́n néa. 26 Tée vʉ́ń zán sȩ́ḿ voo kan ki tɔ́g sá voo kʉʉ kɔ́ kan mí Sey kʉʉ mbaa ka̧ꞌ́ a̧d nán hág voolɨ ́, nán tóó ka kȩm vʉ wʉlɨ ́ né pee ꞌwaapád. 27 Sey a̧n vud vʉ ya sa̧am ̧ nán yȩ voolɨ,́ A̧ n sʉg vud vʉ ya hág ɨ ́ maag voo voolɨ ́ tée, Vʉ́ń pʉ́n lʉgʉd sa̧am ̧ zig tóó voolɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. 28 Vʉ́ń gaa sɨ ́ wʉlɨ ́ fo̧o ́ ̧́ míí, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ voo, ba mínnɔ pa̧ŋ vʉ laan gbaꞌalɨ ́, Ba mínnɔ duu sʉg vʉ fii ya hág voolɨ ́. Míń kéé nán dágá aga gbɔn né. 29 a Míń duu yʉgʉn vʉ sɨ ́ ya̧g tún míí ní, Eb. : “míń moo sɨg moo yéé míí”. 90 Moo míń pɛd wȩm míí zig Israɛ́llɨ ́. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woo nɔ.” » 40 v. 1-49 – cf. Vún 38, 9-20 ; 2 MPv 3, 4. 14-17 ; 4, 9 ; HH 21, 10 1 Veꞌ gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ ka ya̧a̧ daa pig kʉʉ pa̧ŋ nán Yúúda vʉ laan gbaꞌalɨ ́, veꞌ ꞌmaŋ ka kɔ́ báꞌ wa̧nɓóꞌ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ gaŋ pa̧ga̧ na Yerúsalɛmmé. Za̧g ́ a̧ woo [nán Babilɔ́n] vʉn fȩȩ Yerúsalɛm kɔ́ ya veꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ ndaddʉ́ woo wʉ yȩnɔ. 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ gaŋ pa̧ga̧ na Israɛ́llɨ ́ nəəgɨ ́, la haꞌ ꞌyɛ́n gʉʉ lʉ́gʉ́d tóólɨ ́. Kaꞌ laꞌam gbɔ́zam gʉʉ sʉ́ʉlɨ ́ máa, lig tóó vʉn dʉʉlɨ ́, mbaa móo kaa tóó nɔ. 3 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ pa̧ga̧ na wʉlɨ,́ ma hȩn káń ho̧ wʉlɨ ́ máa yɔ. Mí ho̧ baa tóó dii mbaa ya̧g níim tóólɨ ́, baa sʉ́ʉ mbaa móo sa̧n aalɨ ́ tóó nɔ. Baa pee tíd za̧ŋ sugud kan koꞌ nagá moo hȩn gʉ́ʉ́lɨɨ́ . 4 Ma baa pee o̧n : « Waa nánán, a̧m kuu nɔ́ɔ,́ mɔ́ ꞌyɛ́ tɔ́g, mɔ́ ho̧ hȩn káń dɨm tú"í yɛ dʉʉ naꞌa. Vʉ pa̧ga̧m ya yɛlɨ ́ moo a̧m ho̧ hȩn sʉ́nɔ. Pig woo tée mɔ́ la páꞌad nán Israɛ́l vʉ hȩn káḿ ho̧ ꞌwaapád. » 5 Hȩn káń ho̧ sʉ́ʉ yɔ. Mí ho̧ vəgə tóó daa kan lig hȩn ha"ɨ ́ ꞌwaapád. Baa pee tíd koꞌ woo nagá̧, lʉ́gʉ́d woo gin gúúa. Gin dágá lʉ́g dɨ kɔ́ ɨ ́ nag vbaŋŋaa wɔgɔb, lʉ́g mba gin kʉʉ baa gʉ́ʉ́ hȩn kannɔ máa ó̧. Baa pee gʉ́ʉ́ veráńda dɔ́lɨ ́ la, nɛɛlȩ́ woo mééta ta̧an ̧ ɔ́ ; ma daa la gʉ́ʉ́ ya̧g níim ɨ ́ tóó yȩ nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ́ a̧ḿ ́ . 6 Pig woo máa daa laa kaꞌ mam naꞌalȩ́, ɗáá dɔg eskaliyée, la gʉ́ʉ́ ya̧g níim dágá nɛɛlȩ́ woo mééta ta̧an ̧ ɔ́, ɨ ́ tóó yȩ mééta ta̧an ̧ ɔ́ a̧ḿ ́ . 7 Lig sáambrəc ꞌwaapád lʉ́gʉ́d voo kan a b c Eb. : “hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ gúú”. ≈ 8 cm. Translitt. fr. “chambre”. 91 nɛɛlȩ́ voo dɨ mééta ta̧a̧nɔ. Mééta idú kan də̧ꞌə̧ wʉ hɨꞌɨn sáambrə sʉ́ʉ vʉ. Ya̧g níim kaꞌ veráńda tiŋ̧́ ́ dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ́ a̧ḿ ́ . 8 La duu gʉ́ʉ́ kaꞌ tiŋ̧́́ kan góó veráńdalɨ ́ dɨ mééta ta̧a̧nɔ́. 9 Pig woo máa la duu gʉ́ʉ́ veráńda ɨ ́ dɔ́lɨ ́ ya, dɨ mééta ndaddʉ́, gimsígi woo vʉ lʉ́g dɨ mééta dágá dágá. Veráńda sʉ́ʉ yȩ dɨ naꞌam tiŋ̧́ .́ 10 Ya̧g naꞌam dɔ́lɨ ́ lalɨ ́ máa, lig vʉ dʉʉlɨ ́ ta̧a̧nɔ́, kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. Lig sʉ́ʉ vʉ naꞌ man kííd, gimsígi voo vʉ man kííd á̧ḿ. 11 12 La duu gʉ́ʉ́ bɨ ́gɨ ́ gbo̧o̧ dɔ́lɨ ́ la, nɛɛlȩ́ woo dɨ ́ mééta gúú kan də̧ꞌə̧. Vəgə waa tóó dɨ lig sʉ́ʉ yȩ vʉlɨ ́, kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa, lʉ́gʉ́d woo yúba máa dɨ nag núug dágáa. Lig sʉ́ʉ yȩ lʉ́gúd voo kan nɛɛlȩ́ voo dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ. 13 La duu gʉ́ʉ́ lig yɛ́ɛǵ vʉ, ɓɛ yɛ́ɛǵ lig tóólɨ ́ la dii ɨ ́ tóólɨ ́ ; nɛɛlȩ́ sa̧am ̧ voolɨ ́ dɨ mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 14 La duu gʉ́ʉ́ gimsígi vʉ, lʉ́gʉ́d voo dɨ mééta voꞌ ta̧an ̧ ɔ́. Naꞌam tóó dɨ dáŋ́ gimsígi sʉ́ʉ vʉlɨ ́, ya̧g níimí. 15 Sa̧am ̧ ya̧g níim dɔ́lɨ ́ ɨ ́ góó kan ya̧g níim dɔ́lɨ ́ ɨ naꞌam tiŋ̧́ ́ máa, mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ wʉ hɨꞌɨn vʉ. 16 Lig yȩ vʉ dɨ kan fenɛ́ɛtərb tóó kan hɨɨ taané vʉ dɨ vəgə sáambrə dɔ́lɨ ́ la vʉlɨ ́ kan vəgə ka hɨꞌɨn vʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Sáambrə ɨ ́ lig tiŋ̧́ ́ a̧ḿ ́ vʉ dɨ kan fenɛ́ɛtər voo vʉ a̧ḿ ́ . Vʉ dȩȩ haꞌad vag vəgə sʉ́ʉ vʉlɨ ́. 17 Pig woolɨ ́ máa, duu pa̧ga̧ na naꞌam ɨ ́ tiŋ̧́́ , ya lig sʉ́ggɨ ́ kʉʉ wʉlɨ ́ máalȩ́. Vʉ ɓa lig sʉ́ggɨ ́ sʉ́ʉ vʉ daa kan. Lig sʉ́ggɨ ́ ya sʉ́ʉlɨ ́ máa vʉ dɨ voꞌ ta̧a̧nɔ́. 18 Ya ɓalɨ ́ yȩ dɨ kaꞌ ya̧g níim vʉlɨ ́, kaꞌ naꞌam ɨ ́ hágá. Lʉ́gʉ́d woo man kan ɨ ́ ya̧g níim sʉ́ʉ vʉ kííd. a b ≈ mééta 0,5. Ya tə́əd. 92 19 La duu gʉ́ʉ́ lʉ́gʉ́d ɓɛlɨ ́ ya̧g níim hágá peelɨ ́ daa la dii naꞌam góó ; lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́, ɓɛ kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa la dii kaꞌ wázammé. 20 Ma la duu gʉ́ʉ́ ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ wázammé, naꞌam ɨ ́ góólɨ ́, ho̧ lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo. 21 Lig waa nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́ ɨ ́ woo vʉ dɨ ta̧an ̧ ɔ́ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa, vəgə woo kan ya duulí woo vʉ man kan ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ pee kííd, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 22 Fenɛ́ɛtər woo kan ya duulí woo kan kpag vag woo vʉ man zʉʉ kan ɨ ́ ya̧g níim kaꞌ mam naꞌalȩ́ kííd. Kaa bi dɔg wʉlɨ ́ tée, ba ɗáá eskaliyée gúńdɛm. Ya duulí ɨ ́ woo dɨ tiŋ̧́́ eskaliyée sʉ́ʉ vʉlɨ ́. 23 La duu gʉ́ʉ́ ya̧g níim ɨ ́ tóó ba dɨ naꞌam tiŋ̧́́ , vʉ tʉ́n kan ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ wázammé kan ɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́, dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 24 Duu pa̧ga̧ na kaꞌ gbɔ́zammé, ya̧g níim tóó ba dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ , gʉ́ʉ́ laꞌ ya̧g níim sʉ́ʉ kan ya duulí woo vʉ, vʉ man kííd. 25 Fenɛ́ɛtər vʉ gbɔ daa kannɔ, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 26 Kaa bi dɔg wʉlɨ ́ tée, ba ɗáá eskaliyée gúńdɛm. Ya duulí ɨ ́ woo dɨ tiŋ̧́́ eskaliyée sʉ́ʉ vʉlɨ ́. Kpag vag vʉ dɨ laꞌ ya̧g níim sʉ́ʉ vʉlɨ ́ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. 27 Naꞌam tiŋ̧́́ sʉ́ʉ ba dɨ kan ya̧g níim tóó kaꞌ gbɔ́zammé. Duu la gʉ́ʉ́ ya̧g níim sʉ́ʉ la dii ya̧g níim ɨ ́ tóólɨ ́, dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 28 Duu pa̧ga̧ na naꞌam tiŋ̧́́ , duun mí la ya̧g níim gbɔ́zammé. Gʉ́ʉ́ ya̧g níim sʉ́ʉ, vʉ man kan ya̧g níim ɨ ́ góó kííd. 29 Sáambrə woo kan laꞌ bɨ ́gɨ ́ woo vʉ kan ya duulí woo vʉ nɛɛ man kííd. Ya̧g níim yȩ kan ya duulí woo vʉ dɨ kan ya tə́əd vʉ daa kan, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 30 Ya duulí vʉ daa kan, lʉ́gʉ́d voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧, nɛɛlȩ́ voo mééta idú kan 93 də̧ꞌə̧. 31 Ya duulí ya̧g níim sʉ́ʉ yȩ vʉ ya̧ la naꞌam góó. Kpag vag vʉ dɨ laꞌ bɨ ́gɨ ́ voo vʉlɨ.́ Kaa bi dɔg wʉlɨ ́ tée, ba ɗáá eskaliyée kaꞌandaddʉ́. 32 Duu pa̧ga̧ na naꞌam tiŋ̧́ ,́ duun mí la ya̧g níim kaꞌ mam naꞌalȩ́. Gʉ́ʉ́ ya̧g níim sʉ́ʉ, vʉ man kan ya̧g níim ɨ ́ góó kííd. 33 Sáambrə woo kan laꞌ bɨ ́gɨ ́ woo vʉ kan ya duulí woo vʉ nɛɛ man kííd. Ya̧g níim yȩ kan ya duulí woo vʉ dɨ kan ya tə́əd vʉ daa kan, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 34 Ya duulí ya̧g níim sʉ́ʉ yȩ vʉ ya̧ la naꞌam góó. Kpag vag vʉ dɨ laꞌ bɨ ́gɨ ́ voo vʉlɨ ́. Kaa bi dɔg wʉlɨ ́ tée, ba ɗáá eskaliyée kaꞌandaddʉ́. 35 Duu pa̧ga̧ na kaꞌ wázammé, ya̧g níim tóó ba dʉʉlɨ ́ a̧ḿ ́ , gʉ́ʉ́ laꞌ ya̧g níim sʉ́ʉ kan ya duulí woo vʉ, vʉ man kííd. 36 Ya̧g níim sʉ́ʉ ba dɨ kan sáambrə woo vʉ kan laꞌ bɨ ́gɨ ́ woo vʉ kan ya duulí woo vʉ a̧ḿ ́ . Dɨ kan ya tə́əd vʉ daa kan, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧. 37 Ya duulí ya̧g níim sʉ́ʉ yȩ vʉ ya̧ la naꞌam góó. Kpag vag vʉ dɨ laꞌ bɨǵ ɨ ́ voo vʉlɨ ́. Kaa bi dɔg wʉlɨ ́ tée, ba ɗáá eskaliyée kaꞌandaddʉ́. 38 Sáambrə tóó máa ya̧g níim woo tʉ ya laꞌ bɨ ́gɨ ́ yȩ vʉ, vʉ baa haꞌ hȩn ha"ɨ ́ vʉ wʉlɨ ́. 39 Táablə tóó idú vʉn dɨ ya duulí ya̧g níim sʉ́ʉlɨ ́, kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. Vʉ baa sə̧ꞌ hȩn mɛm kʉʉ haꞌ moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ vʉ wʉlɨ ́. 40 Ya duulí ya̧g níim wázam sʉ́ʉ góó woolɨ ́ máa, táablə tóó ndaddʉ vʉn dʉʉlɨ ́, idú kaꞌ wázammé, idú kaꞌ ɨ ́ tóólɨ ́. 41 Vʉn baa sə̧ꞌ hȩn mɛm moo hȩn ha"ɨ ́ vʉ táablə kaꞌandaddʉ́lɨ ́, ndaddʉ́ kaꞌ kaa kan tóó ndaddʉ́ kaꞌ kaa. 42 Táablə hȩn ha"ɨ ́ tóó vʉn duu dʉʉlɨ ́ ndaddʉ́, vʉ dʉd vʉ kan ꞌyɛgɛɨ, lʉ́gʉ́d voo kan nɛɛlȩ́ voo dɨ nag núug dága kan də̧ꞌə̧. Vʉ baa ꞌyée pag hȩn mɛm sə̧"ȩ́ kan hȩn baꞌad hȩn ha"ɨ ́ ɨ ́ tóó vʉ dɨ 94 táablə sʉ́ʉ vʉlɨ ́. 43 Vʉ yo̧o̧ ya mɛm a baa lɨ ́gɨ ́ wʉlɨ ́ máa daa kan lig kə́ŋ́, nɛɛlȩ́ woo nag vbaŋ ndaddʉ́. Vʉ baa haꞌ wiꞌ hȩn ha"ɨ ́ wʉlɨ ́. 44 Kaa vúd ya ya̧g níim ɨ ́ tiŋ̧́́ peelɨ ́ tée, lig ɨ ́ nán yéé beelɨ ́ voo vʉ dʉʉlɨ ́, naꞌam tiŋ̧́́ wʉlɨ.́ Lig ɨ ́ dágá máa dɨ kaꞌ ya̧g níim wázammé, ho̧ la nɔ́ɔ ́ kaꞌ gbɔ́zammé. Ɨ ́ tóó máa dɨ kaꞌ ya̧g níim mam naꞌalȩ́, ho̧ la woo nɔ́ɔ ́ kaꞌ wázammé. 45 Ma baa pee o̧n : « Lig ɨ ́ máa ka tii nɔ́ɔ ́ ho̧ la kaꞌ gbɔ́zammé yȩ ɨ ́ nán hȩn ha"ɨ ́ voo nɔ. Vʉʉ tʉ lig hȩn ha"ɨ ́ yɛ. 46 Lig ɨ ́ ka ꞌyɛ́ la nɔ́ɔ ́ wázammé yȩ ɨ ́ nán hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ tʉ gbaa máa voo nɔ. Vʉ waa Sadɔ́k woo vʉyʉ. Sa̧am ̧ zig Levíi voolɨ ́ máa, vʉʉ séé la kɔ́d Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ baꞌad. » 47 La duu gʉ́ʉ́ naꞌam lig tiŋ̧́ ́, lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. Gbaa ba dɨ dɔ́lɨ ́ la lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. 48 Duu pa̧ŋ dɔ́n mí la ya duulí lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. Gʉ́ʉ́ laꞌ bɨ ́gɨ ́ woo vʉ, mééta idú kan də̧ꞌə̧, kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. Ya̧g níim woo nɛɛlȩ́ woo mééta dágá kan də̧ꞌə̧, kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa a̧ḿ ́ . 49 Ya duulí sʉ́ʉ lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta waa̧nɓóꞌ, nɛɛlȩ́ woo mééta nɔ́nɔ́ kan də̧ꞌə̧. Ba ɗáá eskaliyée ma dɔg wʉlɨ ́. Gimsígi gbo̧o̧ tóó vʉn dɨ dáŋ́ laꞌ bɨ ́gɨ ́ pee vʉlɨ,́ dágá kaꞌ kaa, ɨ ́ tóó kaꞌ kaa. 41 v. 1-26 – cf. 1 Gba 6 ; Zak 6, 12-13 1 Baa pee duu pa̧ŋ dɔnna lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. La duu gʉ́ʉ́ gimsígi woo vʉ, nɛɛlȩ́ voo dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ́ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. Waa waa ba nɛɛ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. 2 Ya̧g níim sʉ́ʉ nɛɛlȩ́ woo woo dɨ mééta nɔ́nɔ́ : mééta idú kan də̧ꞌə̧ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. La gʉ́ʉ́ lig hȩn ha"ɨ ́ máa, lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta gbɛg, nɛɛlȩ́ woo mééta wa̧ɓóꞌ. 3 Pig woo máa, daa dɔ́ la lig pee tiŋ̧́́ 95 woolɨ ́, la gʉ́ʉ́ laꞌ bɨ ́gɨ ́ woo vʉ, vʉ dɨ mééta dágá dágá, ya̧g níim woo mééta ta̧an ̧ ɔ, nɛɛlȩ́ woo mééta ta̧an ̧ ɔ́ kan də̧ꞌə̧. 4 Daa la duu gʉ́ʉ́ hȩn tóó lig hȩn ha"ɨ ́ pee tiŋ̧́ ́ woolɨ ́, lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ mééta wa̧nɓóꞌ ɓóꞌ. Ma o̧n : « Ɨ ́ yɛ ya ka zá mba hȩn máa wʉ yɛnɔ. » 5 La duu gʉ́ʉ́ vəgə lig sʉ́ʉ, dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ́ ; nɛɛlȩ́ sáambrə vʉ dɨ mééta idú idú, daa kan lig peelɨ ́. 6 Sáambrə sʉ́ʉ vʉ ɓə́gə́n bə́ꞌ bə́ꞌ, vʉ dɨ voꞌ ta̧an ̧ ɔ́. Vʉ háꞌán dɔg etáazə ta̧an ̧ ɔ́. Etáazə sʉ́ʉ vʉ dɔ́ la vəgə kʉʉ yo̧o̧ moo sáambrə ʉʉ ɓəg ya wʉlɨ ́ máalȩ́ daa kan, vʉ ɓəg la vəgə peelɨ ́, kaꞌ góó, a̧máa vʉ dɔ́n na vəgə ɨ ́ lig hȩn ha"ɨ ́ sʉ́ʉlɨ ́ kəd né. 7 Kaa ɗáá dɔg yúba tée, sáambrə vʉ nɛɛ laa tiŋ̧́́ tiŋ̧́́ , kaa dɨ dɔg ɗáálɨ ́ tée, ba baa tii daa, moo eskaliyée vʉ tii da dɨ ɨ ́ yo̧go̧. Ya mbaalɨ ́ yúba vʉ nɛɛ la wʉlɨ.́ Kaa bi dɔg etáazə yúba tée, ba ya̧a̧ duu dɔg ɨ ́ sa̧am ̧ é. 8 Mí tə́gə vəgə lig hȩn ha"ɨ ́ lʉ́gʉ́d woo yúba ho̧ daa doꞌ woolɨ ́. Sáambrə kʉʉ daa kan yȩ gin voo hi ̧ꞌ dɔg diga lig do̧oļ ȩ́, dɨ mééta ta̧an ̧ ɔ́. 9 Vəgə góó sáambrə sʉ́ʉ voo vʉ zi ̧i ̧ la wʉlɨ,́ mééta idú kan də̧ꞌə̧. Ya lee ka hɨꞌɨn sáambrə yȩ vʉ 10 kan lig baꞌad ɨ ́ tóó kʉʉ duu daa lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ yȩ vʉ máa, nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta wa̧nɓóꞌ. 11 Ya̧g níim dɔlɨ ́ la sáambrə vʉlɨ ́ máa vʉ vúd ya naꞌam waa yȩlȩ́, dágá kaꞌ wázammé, ɨ ́ tóó kaꞌ gbɔ́zammé. Ya lee yȩ nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta idú kan də̧ꞌə̧, daa kan. 12 Lig tóó ba dɨ tiŋ̧́́ ya lee sʉ́ʉlɨ,́ nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta voꞌ ta̧an ̧ ɔ́ zʉʉ nɔ́nɔ́, kan vəgə tóó zi ̧i ̧li ̧́ woo mééta idú kan də̧ꞌə̧, lʉ́gʉ́d woo mééta voꞌ ndaddʉ́ zʉʉ nɔ́nɔ́. 13 Baa pee duu gʉ́ʉ́ lig hȩn ha"ɨ ́ ; lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta voꞌ gúú. Naꞌam waa, kan lig tóó pee, kan vəgə woo vʉ kɔ́ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 14 Nɛɛlȩ́ woo kan naꞌam waa a̧ḿ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ máa kɔ́ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 15 Duu la gʉ́ʉ́ lig hȩn ha"ɨ ́ lʉ́gʉ́d woo kaꞌ naꞌam waalɨ ́, kapigim, kan ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ waa woo vʉ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa. ꞌWaapád máa kɔ́ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 96 16 Lig hȩn ha"ɨ ́ tiŋ̧́ ́ woo, kan ya duulí woo góó vʉ, kan ya̧g níim woo vʉ, kan fenɛ́ɛtər woo kʉʉ taa hȩn wʉlɨ ́ vʉ, kan ya duulí ɨ ́ kʉʉ so̧o ́ ̧́ duu daa etáazə ta̧an ̧ ɔ́ pee vʉ tiŋ̧́́ ya̧g níim vʉlɨ ́ pád, vʉ wáá vʉ kan laꞌ diga hágá há̧á̧ kuy dɔg fenɛ́ɛtər kʉʉ tʉ́ꞌ yȩ vʉlɨ,́ 17 kan yúú ya̧g níimí, lig tiŋ̧́ ́ kan góó, kan vəgə ka daa kan ꞌwaapád. Tiŋ̧́́ kan góó á̧ḿ, hȩn ꞌwaapád kɔ́y kɔ́ ɨ ́ kʉʉ dȩȩ ꞌyɛ́ tiŋ̧́ ́ wɔgɔ. 18 Vʉ mbɔ́g kerubím vʉ kan kpag vag vʉ wʉlɨ ́. Kerubím yȩ vʉ dɨ kan gbɔ́g tíí idú idú. 19 Gbɔg tíí ɨ ́ dágá máa gbɔg tíí nánánne, tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la kpag vag ɨ ́ dágálɨ ́, gbɔg tíí ɨ ́ tóó máa gbɔg tíí kəəɨ, tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la woo kpag va ɨ ́ tóólɨ ́. Vʉ mbɔ́g hȩn yȩ vʉ ɨ ́ yo̧go̧ daa kan lig ꞌwaapád. 20 Vʉ kɔ́ kerubím vʉ kan kpag vag yȩ vʉ ɓɛlɨ ́ hágá ha̧á ̧́ daa ya̧ dɔg yúba, kan vəgə lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ a̧ḿ ́ . 21 Bɨ ́gɨ ́ lig hȩn ha"ɨ ́ kaꞌ voo ndaddʉ́ vʉ man kííd, ya hȩn ha"ɨ ́ tíí woo a̧ḿ ́ dɨ ɨ ́ yo̧go̧. 22 Vʉ kɔ́ gbaa kan la"ɨ. Lʉ́gʉ́d woo yúba dɨ mééta dágá kan də̧ꞌə̧, lʉ́gʉ́d woo hágá máa dɨ mééta dágá. Ya ga"ɨ ́ woo vʉ, kan doo woo vʉ, kan ka"oo vʉ pád, vʉ mbɔ́g vʉ kan la"ɨ. 23 Lig hȩn ha"ɨ ́ kan ya hȩn ha"ɨ ́ woo vʉ dɨ kan ya̧g níim idú. 24 Ya̧g níim idú yȩ vʉ kan bɨ ́gɨ ́ voo, vʉ tii daa ya̧g níim sʉ́ʉ vʉlɨ ́ kan vəgəlɨ ́ a̧ḿ ́ . Ya̧g níim sʉ́ʉ vʉ kan bɨ ́gɨ ́ idú idú. 25 Vʉ dʉd kerubím vʉ kan kpag vag vʉ ya̧g níim lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ kan vəgə vʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Vʉ ꞌyɛ́ ya hȩn ꞌyɛ́lɨ ́ tóó tíí ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ waa lig hȩn ha"ɨ ́lɨ,́ gɔ́ŋ́. 26 Fenɛ́ɛtər tóó vʉ dʉʉlɨ ́, vʉ mbaa kan tʉ́"ɨ,́ vʉ dʉd kpag vag vʉ wʉlɨ ́ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa, kan vəgə ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ŋé, kan sáambrə kaꞌ vʉlɨ ́ kan ya hȩn ꞌyɛ́lɨ ́ vʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . 97 42 v. 1-14 – cf. Eze 41, 10 ; HHa 6, 7-19 Baa pee daa pa̧ŋ vunna naꞌam góólɨ,́ kaꞌ wázammé, daa pa̧ga̧ na 1 sáambrə kaꞌ ya leelɨ ́, dáŋ lig ɨ ́ tóó kaꞌ wázammé peelɨ ́. 2 Kaꞌ ɨ ́ ya̧g níim wázam ka wʉlɨ ́ yȩ lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́, nɛɛlȩ́ woo mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́. 3 Lig sʉ́ʉ dɨ dáŋ naꞌam tiŋ̧́́ lʉ́gʉ́d woo ka mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú kan də̧ꞌə̧ peelɨ ́, tʉ ya ya kʉʉ ɓa, ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ etáazə kʉʉ wʉlɨ ́ yȩlȩ́. 4 Ya duulí tóó duu la dɨ ya̧g níim sáambrə vʉlɨ,́ nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta nɔ́nɔ́, kan hi ̧naa waa tóó, nɛɛlȩ́ woo nag núug dágá. Ya̧g níim sáambrə sʉ́ʉ vʉ vúdda dɨ kaꞌ wázammé. 5 Sáambrə ɨ ́ yúba vʉ nɛɛ né, ɨ ́ hágá kan ɨ ́ sa̧am ̧ é vʉ nɛɛ mba vʉ ʉ́, moo ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ waa voo vʉʉ fȩȩ vʉ ya mbaalɨ ́. 6 Ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ sʉ́ʉ vʉ háꞌán dɔg etáazə ta̧an ̧ ɔ́, a̧máa gimsígi tóó ɓəgən vʉ kɔ́ ɨ ́ gimsígi naꞌamé yȩ vʉ wɔgɔ né. Wʉ kɔ́ ma sáambrə hágá kʉʉ nɛɛ mba ɨ ́ yúba vʉ kan ɨ ́ sa̧am ̧ é vʉ yȩnɔ. 7 Vəgə ɨ ́ góó, ka duu la sáambrə vʉ kaꞌ naꞌam góólɨ ́ máa, lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́, 8 moo sáambrə kaꞌ naꞌam góó sʉ́ʉ yȩ vʉ, lʉ́gʉ́d voo dɨ mééta gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ a̧ḿ ́ . A̧ máa tíí lig hȩn ha"ɨ ́ máa, nɛɛlȩ́ woo dɨ mééta voꞌ nɔ́nɔ́. 9 Sáambrə sʉ́ʉ zɔ́gɔ́n voolɨ ́ máa, ya̧g dɔ́m kaꞌ mam naꞌa dʉʉlɨ ́, kaa vúd ya naꞌam góó tée, ba dɔ́ duu ya wʉlɨ ́. 10 Sáambrə tóó vʉ duu dɨ laꞌam vəgə ɨ ́ naꞌam kaꞌ mam naꞌalȩ́ yȩlȩ́, vʉ tʉ ya ya lee kaꞌ lig tóó pee. 11 Ya duulí tóó duu la sáambrə pee vʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ sáambrə ɨ ́ kaꞌ wázammé pee vʉ wɔgɔ. Lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ sáambrə sʉ́ʉ voo vʉ man kííd. Ya vúnní voo kan ya̧g níim voo vʉ man kííd, vʉ kpəꞌəy man kííd a̧ḿ ́ . 12 Ya̧g níim sáambrə ɨ ́ kaꞌ gbɔ́zammé vʉ dɨ ɨ ́ yo̧go̧ a̧ḿ ́ . Ya̧g níim ɨ ́ tóó duu dɨ ya̧g siꞌí̧ ḑ́ ya duulí peelɨ ́, ya duulí ɨ ́ ka duu ya vəgə kaꞌ mam naꞌalȩ́ tə́g, ya dɔ́lɨ ́ yalɨ ́ mánɔ. 98 13 Baa pee o̧n : « Sáambrə kaꞌ wázam kan ɨ ́ kaꞌ gbózam kʉʉ tʉ ya ya lee yȩ vʉ sáambrə zalɨ ́ vʉyʉ. Nán hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ baa séé la Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ máa vʉ́ń baa lá hȩn sȩŋ wʉlɨ,́ vʉ́ń baa haꞌ hȩn sȩŋ vʉ wʉlɨ ́, kan hȩn ha"ɨ ́ vʉ, kan hȩn mɛm kʉʉ baa sə̧ꞌ moo hȩn pʉ́"ɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ kan hȩn ɓɨ ́d ho̧lȩ́ gaalɨ ́ wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . Ya woo ya zálɨ ́ɨ. 14 Nán hȩn ha"ɨ ́ ʉʉ dɔ́ la wʉlɨ ́ tée, vʉ́ń vúd duun ya hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ moo bi laan naꞌam góó né, a̧máa vʉ́ń sid sa̧am ̧ vʉn kɔ́ baꞌad kannɔ yȩ vʉ, moo sa̧am ̧ yȩ vʉ sa̧am ̧ zálɨ ́ɨ. Vʉ́ń dɔ́ sa̧am ̧ tóó kə́d ma vúdda nánán voolɨ ́. » v. 15-20 – cf. Eze 45, 2 ; MPv 4, 9 15 Ka gʉ́ʉ́ lig hȩn ha"ɨ ́ pee ꞌwaa tiŋ̧́ ́ woolɨ ́ sʉ́ꞌʉ́ máa, daa pa̧ŋ vunna ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ peelɨ ́, ma la duu gʉ́ʉ́ tiŋ̧́́ woo. 16 Gʉ́ʉ́ kaꞌ ɨ ́ mam naꞌalȩ́ kan laꞌ hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ ba tíd nagá̧ pee, ꞌwaapád máa laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́. 17 La duu gʉ́ʉ́ kaꞌ ɨ ́ wázammé kan laꞌ hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ woo nagá̧ pee, vúd dɨ laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ a̧ḿ ́ . 18 La duu gʉ́ʉ́ kaꞌ ɨ ́ gbɔ́zammé kan laꞌ hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ woo nagá̧ pee, vúd dɨ laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ a̧ḿ ́ . 19 Pig woo máa daa tii la kaꞌ mam waalɨ,́ la duu gʉ́ʉ́ laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ kan laꞌ hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ woo pee. 20 Gʉ́ʉ́ vəgə lig tiŋ̧́́ ꞌwaa daa kaꞌ ya woo ndaddʉ́. Lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ dɨ laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́. Vəgə sʉ́ʉ wʉ hɨꞌɨn hȩn sȩŋ kan hȩn ɨ ́ lee. 43 v. 1-9 – cf. Eze 10, 1-19 (1 Gba 8, 6. 10-13 ; Eze 37 26-28 ; HH 21, 3) 1 Baa pee ka duu pa̧ŋ dɔnna ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ máa, 2 na"ȩ́ Tayɨɨ Israɛ́l woo yaa kaꞌ mam naꞌa sʉ́ʉlɨ ́. Yɛ́g woo kii man kan mam duní, na"ȩ́ woo fȩȩ hág ꞌwaapád. 3 Hȩn káń ho̧ yȩ man kan hȩn ɨ ́ kán 99 ho̧ sey káń yaa kaa tunní mánɔ. Hȩn woo vʉ man kan ɨ ́ káń ho̧ ya̧g mam Kebáarɨ ́ mánɔ. Ma mí wá̧á̧ búꞌyya hágá. 4 Na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo dɔ́ duu ya ya̧g níim kaꞌ mam naꞌalȩ́ peelɨ ́. 5 Yigid Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo gaŋ dɔnna naꞌam tiŋ̧́́ , na"ȩ́ woo fȩȩ lig ꞌwaapád. 6 Mí ki nán tóó o̧nna moo lig peelɨ ́, baa tóó dii mííli ̧́ ka"ɨ.́ Baa pee o̧n : « Waa nánán, ɨ ́ yɛ ya láan 7 míí káń dii doo wʉlɨ ́ mánɔ. Míń mbaa sa̧am ̧ waa Israɛ́l voolɨ ́ wʉlɨ ́ ha̧á ̧́ káákáá. Zig Israɛ́l kan gbanii woo vʉ́ń lɨń yéé míí kan ɓáa kɔ́lɨ ́ voo kan nɔm gbanii voo kʉʉ haꞌ gbaa voo vʉlɨ ́ né. 8 Ká pee vʉ ꞌyɛ́ ya̧g níim voo dáŋ ya̧g níim mííli,̧́ vʉ dii laꞌ bɨ ́gɨ ́ voo vʉ kaꞌ laꞌ bɨǵ ɨ ́ ɨ ́ mííli,̧́ vəgə ká wʉ dʉn vɔ́ zʉʉ dágá. Hȩn woo ba wʉ kɔ́ ma kʉʉ lɨ ́d yéé míí kan hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ voo vʉ, ma káń kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́é,̧ káń tud vʉ mánɔ. 9 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, vʉ́ń luu ɓáa kɔ́lɨ ́ voo kan nɔm gbanii voo kʉʉ nɔɔ, tée míń mbaa kan vʉ káákáá. » v. 10-12 – cf. Eze 44, 5-9 ; 2 Tim 2, 25-26 10 « Ɨ ́ móó, waa nánán, a̧m túꞌud zig Israɛ́l vʉ lig hȩn ha"ɨ ́ máa yɛ, ʉʉ gʉ́ʉ́ dȩȩlȩ́ woo, tée sȩ́ḿ a kɔ́ vʉ ʉ́. 11 Kʉʉ ki sȩ́ḿ moo hȩn kɔ́lɨ ́ voo tée, mɔ́ túꞌud vʉ lig máa yɛ dȩȩlȩ́ woo, née ka mbaa lá, ya vúnní woo kan ya dɔ́lɨ ́ woo vʉ, kan dȩȩlȩ́ woo vʉ ꞌwaapád kan dooká woo vʉ a̧ḿ ́ . A̧ m túꞌud vʉ hȩn yȩ ʉʉ ho̧ kan nɔ́ɔ ́ voo, tée ʉʉ duu moo palɨ ́ woo kan dooká woo vʉ, ʉʉ kɔ́ hȩn woo duu wʉlɨ ́. 12 Dooká lig yɛ wʉ yȩnɔ. Ya kʉʉ yo̧ow ̧ o̧ yúú gʉʉlɨ ́ yɛ ꞌwaapád mbaa ya zálɨ ́ɨ. Dooká lig yɛ wʉ də́ń yȩnɔ. » v. 13-17 – cf. Vún 27, 1-8 13 Ya hȩn ha"ɨ ́ máa, hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ woo lʉ́g mba la nag núug waa náꞌ. Hág woo lʉ́g dɔg yúba dɨ nag núug dágá, nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ dɨ nag núug dágá. 100 Ya̧g woo nɛɛ kɔ́ nag pɛ́ɛǵ dágá. Vʉ haꞌ zʉʉ ya hȩn ha"ɨ ́ dʉʉlɨ ́. 14 Ɓɛlɨ ́ hágá daa dii dɔg ya səggɨ ́ ɨ ́ sa̧am ̧ é máa, lʉ́gʉ́d woo nag núug idú, nɛɛlȩ́ woo nag núug dágá. Ɓɛ ya səggɨ ́ sʉ́ʉlɨ ́ daa ya̧ dɔg ya səggɨ ́ ɨ ́ gbo̧oļ ȩ́ máa, lʉ́gʉ́d woo dɨ mééta idú, nɛɛlȩ́ woo nag núug dágá. 15 Ya hȩn ha"ɨ ́ lʉ́gʉ́d woo yúba máa dɨ mééta idú. Vʉ ndag ga̧ꞌ ndaddʉ́ duu daa ya̧g woolɨ.́ 16 Lʉ́gʉ́d woo hágá máa dɨ mééta gúú, nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ dɨ mééta gúú, kaꞌ woo vʉ man daa kííd. 17 Ya hȩn ꞌyɛ́lɨ ́ woo lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a̧ḿ ́ dɨ mééta gúńdɛm gúńdɛm, ya̧g woo nɛɛ dɨ nag núug də̧ꞌə̧ dágá. Hág woo dɨ nag núug dágá, daa kan. Vʉ yo̧o̧ eskaliyée vʉ wʉlɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́, moo nán a ɗáá dɔg wʉlɨ.́ v. 18-27 – cf. Vún 29, 35-37 ; HHa 8, 33-35 18 Baa pee o̧n : « Waa nánán, hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ máa yɔ. Sey kʉʉ bi yo̧o̧ gbaa yɛ moo hȩn ha"ɨ ́ kan mɛm yɛnné wʉlɨ ́ tée, hȩn káń hií̧ ̧́ ʉʉ kɔ́ máa wʉ yɛnɔ. 19 Mɔ́ maꞌ ndaa waa kʉʉ laa ha"ɨ ́ máa pʉ́ nán hȩn ha"ɨ ́ vʉ kan nán Levíi vʉ, ɨ ́ kʉʉ zig Sadɔ́k woo kʉʉ baa séé ya kɔ́n baꞌad máa vʉyʉ. 20 Tée mɔ́ ɓɛ mɛm woo zo̧o ́ ̧ daa ga̧ꞌ ndaddʉ́ yúú gbaalɨ ́ yȩ vʉlɨ ́ kan ya hȩn ꞌyɛ́lɨ ́ ya̧g woo vʉlɨ.́ Mɔ́ kɔ́ gbaa a mbaa hȩn zálɨ,́ tée a mbaa hȩn sȩŋ moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́. 21 Mɔ́ ɓɛ ndaa waa kʉʉ pa̧ŋ ya moo hȩn ha"ɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ yȩ, ʉʉ a̧nnɔ ya kʉʉ mbɔ́g ꞌyɛ́ moo a̧nné woo máalȩ́, lig hȩn pʉ́"ɨ ́ góó woolɨ.́ 22 Báꞌ idú woo tée, mɔ́ haꞌ ɓee ɨ ́ hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né máa moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́, tée gbaa wʉ́ń mbaa dȩ"ȩ́ naꞌa, moo kʉʉ haꞌ ndaa waa wʉlɨ ́ yȩ, wʉ́ń mbaa hẹn gbo̧o.̧ 23 Sey káḿ mbɔ́g hȩn yȩ ꞌwaa sʉ́ꞌʉ́ tée, mɔ́ duu gə ndaa waa hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né, mɔ́ sə̧ꞌ kan ɓee hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né máa, mɔ́ haꞌ hȩn wʉlɨ ́, 24 tée mɔ́ haꞌ pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ.́ Nán hȩn ha"ɨ ́ ʉʉ gbɔ ta̧m wʉlɨ ́, tée ʉʉ a̧n 101 pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ.́ 25 Mɔ́ haꞌ ɓee dágá za̧g ́ a̧ ꞌwaapád báꞌ gúńdɛm moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́. Ʉʉ haꞌ ndaa waa kan ɓee waa hȩn tóó ka kɔ́n vʉ né máa a̧ḿ ́ . 26 Ʉʉ haꞌ hȩn moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ báꞌ gúńdɛm, ʉʉ mbɔ́g gbaa, a mbaa hȩn zálɨ ́. 27 Báꞌ yȩ kʉʉ ya̧a̧ ꞌwaa daa, báꞌ kaꞌandaddʉ́ woo kan báꞌ ɨ ́ kʉʉ duu ya tée, nán hȩn ha"ɨ ́ ʉʉ baa haꞌ hȩn ha"ɨ ́ víí vʉ kan hȩn ha"ɨ ́ ɨ ́ nag dȩné vʉ. Tée míń kɔ́d ví hȩn dʉʉ. Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ka o̧ máa wʉ yȩnɔ. » 44 v. 1-3 – cf. Eze 43, 1-4 ; 46, 1-3 1 Pig woo máa duu pa̧ŋ fiina ya̧g níim ɨ ́ góó, kaꞌ mam naꞌalȩ́, a̧máa ya̧g níim sʉ́ʉ ba mbaa kan tʉ́"ɨɨ́ . 2 Ma Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Ya̧g níim máa yɛ sɨ ́ń tʉ́ꞌʉy mbaa wʉlɨ,́ wʉ́ń ho̧n tʉꞌʉné né, nán tóó wʉ́ń ya̧a̧ duun wʉlɨ ́ né, moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ Israɛ́l dɔ́ duu wʉlɨ ́ sʉ́ꞌʉ́. Wʉ́ń mbaa kan tʉ́"ɨ ́ ɨ ́ yɔgɔ. 3 A̧ máa gbaŋŋaa máa wʉ́ń mbaa woolɨ ́, wʉ́ń lá hȩn wʉlɨ ́, wʉ́ń lá hȩn nag Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ.́ Wʉ́ń dɔ́ duu la ya tutugu ya̧g níim yȩlȩ́, wʉ́ń vúd duu wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ .» v. 4-14 – cf. Eze 43, 5-11 (Eze 22, 26 ; 2 Gba 23, 8-9) 4 Baa pee duu pa̧ŋ duun mí la ya̧g níim ɨ ́ kaꞌ wázammé, tiŋ̧́́ ligí. Ma mí ho̧ na"ȩ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo fȩȩ lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo ꞌwaapád, mí wá̧á̧ búꞌuyya hágá. 5 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧n : « Waa nánán, a̧m ꞌyɛ́ nɔ́ɔ ́ ho̧ dʉʉlɨ ́ naꞌa, mɔ́ ki hȩn káń dɨm o̧lȩ́ yúú dooká kan moo palɨ ́ lig Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ yɛ ʉ́. A̧ m ho̧ ya dɔ́lɨ ́ kan ya vúnní lig yɛ vʉ ꞌwaapád dʉʉlɨ ́ naꞌa. 6 Tée mɔ́ o̧d nán ki tɔ́g sá yȩ vʉ : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : Zig Israɛ́l vʉ, hȩn sií̧ ̧d kɔ́lɨ ́ víí yȩ maa sʉ́ꞌʉ́ ! 7 Ví pa̧ŋ zaga gáá vʉ dɔd ya mbaalɨ ́ mííli ̧́ moo ʉʉ ɓéé ya mbaalɨ ́ míí, víń ɓɛ hȩn láá míí kan kúm kan mɛm la haꞌ pʉ́ hȩn sií̧ ̧d víí vʉ, ví gə 102 ya̧g talɨ ́ míí. 8 Ví kɔ́n hȩn ka ví kɔ́ ya mbaalɨ ́ mííli ̧́ pee né, a̧máa ví la ɓɛ gáá ʉʉwʉ ya kɔ́ baꞌad ya mbaalɨ ́ mííli.̧́ 9 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : gáá tóó kan nán ka mbaa zaga ná zó̧ó̧ woolɨ ́ kan fó̧ó̧ woolɨ ́ máa a dɔ́ ya mbaalɨ ́ mííli ̧́ sa, kóó gáá ɨ ́ kʉʉ dɨ sa̧am ̧ waa Israɛ́l voolɨ ́ vʉ á̧ḿ. 10 Nán Levíi ɨ ́ kʉʉ kéé gbɔn sey Israɛ́l ka tii pig san, ka la duu tayɨɨ lee vʉlɨ ́ máa, aga vʉ́ń nuŋ hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn ɓɨ ́d voo vʉ́. 11 Vʉ́nnɔ kɔ́ baꞌad ya mbaalɨ ́ mííli,̧́ vʉ́ń tʉ ya̧g níim lig yɛ, vʉ́ń kɔ́ baꞌad lig yɛlɨ ́. Nán ʉʉ pa̧ŋ hȩn buulí vʉ yaan moo ha"ɨ ́ pʉ́ Tayɨɨ kan hȩn pʉ́lɨ ́ tóó vʉ tée, vʉ́ńnɔ sə̧ꞌ hȩn za̧á d ̧ yȩ vʉ, vʉ́ń dii mbaa wʉlɨ ́, vʉ́ń kɔ́d nán vʉ baꞌad yȩ. 12 Kʉʉ la kɔ́d tayɨɨ lee vʉ baꞌad, kʉʉ pa̧ŋ zig Israɛ́l vʉ dɔd hȩn ɓɨ ́ddɨ ́ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ o̧ bi dɨ vʉ si ̧ꞌiņ í moo ʉʉ gaŋ hȩn sʉ́ʉ́lí hȩn ɓɨ ́d voo nɔ. 13 Vʉ́ń séen ya mííli ̧́ ka"ɨ ́ moo bi kɔ́n mí baꞌad hȩn ha"ɨ ́ né, vʉ́ń séen ya ya mbaalɨ ́ míí vʉlɨ ́ kan ya zálɨ ́ míí vʉlɨ ́ né a̧ḿ ́ . Aga vʉ́ń nuŋ hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ hȩn sȩ́ḿ voo kan hȩn sií̧ ̧d voo kʉʉ kɔ́ yȩnɔ. lig tʉlɨ ́, vʉ́nnɔ kɔ́ baꞌad wʉlɨ ́ ꞌwaapád.” » 14 Míń pʉ́ vʉ baꞌad v. 15-31 – cf. 1 Sam 2, 35 ; HW 18, 8-20 (HHa 6, 3-4 ; 10, 8-11 ; 21) 15 « “A̧ máa nán hȩn ha"ɨ ́ kan nán Levíi zig Sadɔ́k woo ɨ ́ kʉʉ kɔ́ baꞌad lig mííli ̧́ sey waa Israɛ́l kʉʉ hɨꞌ hina̧a̧, kʉʉ kéé gbɔnné máa, vʉ́nnɔ séé ya kɔ́n baꞌad, vʉ́ń dii tiŋ̧́́ mííli,̧́ vʉ́ń haꞌ hȩn kúm ka hȩn mɛm. Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ máa wʉ yȩnɔ. 16 Vʉ́ń dɔ́ la ya mbaalɨ ́ mííli,̧́ vʉ́ń séé la táablə mííli,̧́ vʉ́ń kɔ́ baꞌad pʉ́n wʉlɨ.́ 17 Sey kʉʉ ya̧a̧ ya̧g níim, kʉʉ dɔ́ la sɨ ́ naꞌam waalɨ ́ ʉ́ tée, ʉʉ dɔ́ sa̧am ̧ sugud íidi. Sey kʉʉ dɨ baꞌad ya̧g níim naꞌam lig tiŋ̧́ ́ tée, ʉʉ dɔ́ sa̧am ̧ kʉʉ tȩȩ kan gʉd mbee sá. 18 Ʉʉ gboꞌ fȩmee kʉʉ mbɔ́g kan tȩtȩ́ꞌem máa yúlí, ʉʉ ta sa̧am ̧ sugud íid yeelɨ ́ ; ʉʉ kɔ́ ha̧ag ̧ a vúd sá. 19 Sey kʉʉ vúd laa naꞌam ɨ ́ góó, kʉʉ dɨ la vúnní sa̧am ̧ nán voolɨ ́ tée, ʉʉ sid sa̧am ̧ ɨ ́ vʉn kɔ́n baꞌad kannɔ pee ꞌyɛ́ 103 daa lig ya mbaalɨ ́ mííli,̧́ ʉʉ dɔ́ sa̧am ̧ tóó kə́d, moo nán kɔ́ ka vʉn tii nán hȩn kȩȩlȩ́ vʉyʉ. 20 21 Ʉʉ níí voo yúú sá, ʉʉ gbɔ yúú hú̧ꞌ a lʉ́g sá a̧ḿ ́ , a̧máa ʉʉ fa̧ꞌa̧ fa̧ꞌa̧née. Nán hȩn ha"ɨ ́ tóó a zɔ doo sey ka dɔ́ la naꞌam waalɨ ́ sá. 22 Ʉʉ éé wakȩ́ȩ́ yɛd kan wakȩ́ȩ́ wə̧ə̧ ka nɛŋŋɔ gbɔ máa sá, ʉʉ éé voo wakȩ́ȩ́ ɨ ́ ka kan ná nag né, ka vúd dɨ zig Israɛ́llɨ ́ mánɔ. A̧ máa wakȩ́ȩ́ yɛd ɨ ́ wə̧ə̧ ba ka nán hȩn ha"ɨɨ́ máa, vʉ dɨ kan nɛ́ɛĺ ȩ́ ééwʉ woo ʉ́. 23 Ʉʉ túꞌud nán míí ʉʉ ho̧ hȩn sȩŋ kan hȩn ɨ ́ ka sȩŋ pɛ́lɨ ́ máa səgən, ʉʉ ho̧ hȩn ɨ ́ ka dʉʉ kan hȩn ɨ ́ ka dʉʉ né máa səgən a̧ḿ ́ . 24 Vʉ́ńnɔ mbɔ́gɔ́n nán kʉʉ lɨ ́n máa vʉ, vʉ́ń sə̧ꞌ moo duu dooká míí nu. Ʉʉ duu moo palɨ ́ míí kan dooká míí vʉ, ʉʉ duu za̧g ́ a̧ ɗíní vʉ, ʉʉ gág za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ vʉ a̧ḿ ́ . 25 Nán hȩn ha"ɨ ́ tóó a zaꞌ nɔm sá, moo kɔ́ kan vi ̧i ̧wo̧ o̧,́ séý tóó tée ba"oo, kan na"oo, kan waa woo, kan daa sáŋ́ kan daa kȩ́ȩ́ ɨ ́ ka ée ná wə̧ə̧ né máa a ʉ nɔɔ tée, wʉ́n vi ̧i ̧ fó̧ó̧ woo moo voo. mbɔ́g fo̧o ́ ̧́ woo, tée a kȩȩ hȩn báꞌ gúńdɛm. 27 26 Pig woo tée, a Za̧g ́ a̧ a dɨ laalɨ ́ dɔ́lɨ ́ lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ naꞌam tiŋ̧́́ tée, a haꞌ hȩn hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́. Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ máa wʉ yȩnɔ. 28 Hȩn yȩ"ȩ́ ɨ ́ voo yɔ : aga míi hȩn ye"ȩ́ voo. I pʉ́ vʉ hág Israɛ́llɨ ́ sá, moo aga míi hág voo. 29 Vʉ́ń lá hȩn nán kʉʉ pa̧ŋ ya pʉ́ Tayɨɨ, kan hȩn ""ɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ vʉyʉ. Hȩn nán kʉʉ zaꞌan Israɛ́llɨ ́ né máa wʉ́ń voo nɔ. 30 Hȩn bab kʉʉ dəŋ vúd ma kíí pa̧ŋ ya pʉ́ Tayɨɨ a̧ḿ ́ wʉ́ń mbaad nán hȩn ha"ɨ ́ vʉyʉ. I pʉ́ nán hȩn ha"ɨ ́ vʉ zo̧m kíí dəŋ ꞌya̧á ,̧́ moo hȩn baggɨ ́ a mbaa víílí kíilí. 31 Nán hȩn ha"ɨ ́ ʉʉ lá nɔ́g tóó kan pʉ́g tóó ka nɔɔ la téꞌ, tóó tée hȩn ka ma"o̧ máa sá. » 104 45 v. 1-8 – cf. Eze 48, 8-22 1 « Sey kíí gbɔ sáásáá dɨ hág yȩ"ȩ́ tée, ví dȩȩ kaꞌ ɨ ́ Tayɨɨ woo ꞌyɛ́ daa kə́d. Lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 25.000, nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 10.000a. Hág yȩ a mbaa hág Tayɨɨ woo nɔ. 2 Tée ví dȩȩ hág sʉ́ʉ yȩ kaꞌ tóó, lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ moo ví yo̧o̧ ya mbaalɨ ́ míí wʉlɨ ́ ; ya kéélɨ ́ woo laꞌ tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ a daa kan. 3 Ví dȩȩ ya i yo̧o̧ lig Tayɨɨ woo kan ya zálɨ ́ Tayɨɨ woo máa lʉ́gʉ́d woo ka laꞌ 25.000, nɛɛlȩ́ woo ka laꞌ 10.000 yȩlȩ́. 4 Hág sʉ́ʉ yȩ a mbaa woo ya zálɨɨ́ . Hág nán hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ kɔ́ baꞌad lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́, kʉʉ séé la kɔ́d Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ baꞌad máa voo nɔ. Aga vʉ́ń yo̧o̧ lig voo vʉ wʉlɨ ́, tée wʉ́ń mbaa ya zalɨ ́ hág Tayɨɨ woolɨ ́. 5 Hág ɨ ́ nán Levíi kʉʉ dii baꞌad lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ máa voo lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 25.000, nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 10.000, kan lig úud gbɛg. 6 Hág voo kaa gbaŋŋé máa nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 5.000, lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 25.000, a lʉ́g duu la hág Tayɨɨ woo vín dȩȩ pee nɔ. Wʉ́ń mbaa hág nán Israɛ́l voo ꞌwaapáddɨ. 7 Gbanii woo máa, i dȩȩ hág ɨ ́ woo ꞌyɛ́ddʉ kaꞌ hág Tayɨɨ woo kan hág ɨ ́ kaalɨ,́ a yɔg duu la hág Tayɨɨ woo kan hág kaa, kaꞌ ɨ ́ gbɔ́zam a tʉ la gbɔ́zam, kaꞌ ɨ ́ wázam a tʉ la wázam, lʉ́gʉ́d woo a man dɔg kan hág ɨ ́ tóó yȩ, ɓɛlɨ ́ ya̧g húúm kaꞌ gbɔ́zammé a daa la dii ya̧g húúm kaꞌ wázammé. 8 Hág dáń woo Israɛ́llɨ ́ máa wʉ́ńnɔ yȩnɔ. Tée gbaŋŋaa míí ʉʉ mbii nán míí vʉ sá, a̧máa aga ʉʉ gbɔd nán Israɛ́l vʉ hág voo duu zig voo vʉlɨ ́. » v. 9-17 – cf. Yer 22, 1-5 ; HHa 19, 35-37 9 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Gbaŋŋaa vʉ, maa sʉ́ꞌʉ́ ! I gbɔ hȩn sȩgȩd kan líw kɔ́lɨ ́, ví kɔ́ hȩn ka líí kan hȩn dʉʉɨ. I gbɔ nán míí vʉ mbiilí ʉ́. Moo Ɨ ́ a Laꞌ dágá dɨ nag núug gúú = mééta ta̧a̧nɔ́. 75x30 km ≈ 2250 km2. 105 ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 10 Kíí gʉ́ʉ́ hȩn sɔ́g tée, i ꞌyɛ́ hȩn gʉ́ʉ́lɨ ́ yȩ́ńnea. 11 Éfa kan bát ʉʉ man kííd. Éfa wa̧nɓóꞌ tée a kɔ́ omɛ́rb dágá, bát wa̧nɓóꞌ tée a kɔ́ omɛ́r dágá a̧ḿ ́ . Ʉʉ gʉ́gʉ́n vʉ duu kan omɛ́ɛrɨ. 12 Sekɛ́l a kɔ́ géra gbɛg, mína a kɔ́ sekɛ́l gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ víílí kan sekɛ́l gbɛg zʉʉ nɔ́nɔ́ kan sekɛ́l wa̧nɓóꞌ zʉʉ nɔ́nɔ́c. 13 Hȩn i luu bi pʉ́ Tayɨɨ máa yɔ : yúú nambɔm omɛ́r dágálɨ ́ tée ví haga ááwa ta̧an ̧ ɔ́ kan də̧ꞌə̧, ví kɔ́ hȩn dágá yȩ kan tʉ́d a̧ḿ ́ . 14 Kúḿ máa, ví ɓɛ bát pəgəné ya wa̧nɓóꞌ yúú kɔ́r dágálɨ ́, moo kɔ́r vʉ man kan omɛ́r kííd, bát wa̧nɓóꞌ tée kɔ́ omɛ́r dágá. 15 Húꞌ mbee tȩȩmɛre idú ho̧g ́ Israɛ́llɨ ́ tée, ví ɓɛ mbee dágá pʉ́ Tayɨɨ moo hȩn ha"ɨ ́ a̧nné kan hȩn ha"ɨ ́ ɨ ́ nag dȩné, moo a mbaa kɔ́ ɨ ́ hȩn ha"ɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ wɔgɔ. 16 Nán Israɛ́l ꞌwaapád ʉʉ sʉg hȩn máa yȩ pa̧ŋ la gbaŋŋaad Israɛ́l woolɨ.́ 17 Gbaŋŋaa sʉ́ʉ a wʉ dii baꞌad moo hȩn ha"ɨ ́ a̧nné vʉ, kan hȩn pʉ́lɨ ́ tóó vʉ, kan gbaa mɛ́nné vʉ, kan ɗíní tóó vʉ, kan sȩȩ ꞌmaŋ vʉ, kan za̧g ́ a̧ nəəlȩ́ vʉ, kan zó̧ó̧ dȩ"ȩ́ zig Israɛ́l voo vʉ ꞌwaapád. A wʉ pa̧ŋ hȩn ha"ɨ ́ moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́, kan hȩn pʉ́lɨ ́ tóó vʉ, kan hȩn ha"ɨ ́ a̧nné, kan hȩn ha"ɨ ́ nag dȩné, moo hȩn ɓɨ ́d zig Israɛ́l voo a ho̧ kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ wʉlɨ.́ » v. 18-25 – cf. HHa 23, 33 (Vún 12, 1-30 ; MP 16, 1-8 ; HW 28, 16-25) 18 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Za̧g ́ a̧ sȩȩ veꞌ ꞌmaŋ ka gbɔ tée, mɔ́ ɓɛ ndaa náá saa waa ɨ ́ hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né máa, mɔ́ ha"ʉ moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ wʉlɨ.́ a Eb.: “kílo yȩ́ń, kan éfa yȩ́ń, kan bát yȩ́ń”. Éfa kan bát (‫ )בת‬máa vʉ ŋgɔ́ŋg ́ ɔ́ŋ́ hȩn gʉ́ggɨ ́ lummí vʉyʉ. Éfa ≈ lítər 22 ; bát ≈lítər 40. b Omɛ́r ≈ lítər 220-300. Yɛlɨ ́ máa, éfa kan bát vʉ man kííd (≈ lítər 22-30). Vʉ bee omɛ́r sʉ́ʉ “kɔ́r” a̧ḿ ́ . c d Túꞌ máa mína 1 ≈ sekɛ́l 25 + 25 + 15 = 65. Vʉ bee gbanii Israɛ́l wʉ gbaŋŋaa yɛnɔ. 106 19 Baa hȩn ha"ɨ ́ a ɓɛ mɛm woo, a zo̧o ́ ̧ daa gimsígi lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́, kan gbaa gbo̧oļ ȩ́, kaꞌ ndaddʉ́ á̧ḿ, kan gimsígi ya̧g níim ka dɔ́ la naꞌam tiŋ̧́ ́ yȩlȩ́. 20 Sȩȩ ka kɔ́ báꞌ gúńdɛm tée, mɔ́ duu kɔ́ hȩn dágá yȩ yúú nán kʉʉ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d ma kʉʉ kɔ́n nagá né, ka sɔ́d vʉ sɔ́nnɨ ́ɨ máa voo, ví kɔ́ lig míí a mbaa kan zálɨ ́ woo nɔ. 21 Sȩȩ yȩ ka kɔ́ báꞌ wa̧nɓóꞌ zʉʉ ndaddʉ́ tée, ví kɔ́ Páska wʉlɨ ́. Ɗíní woo wʉ́ń kɔ́ báꞌ gúńdɛm. Ví lá hȩn kʉʉ ꞌyɛ́n wág wʉlɨ ́ né mánɔ. 22 Za̧g ́ a̧ woo tée gbanaa a haꞌ ndaa baꞌa dágá moo fo̧o ́ ̧́ woo kan nánán voo, moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ɨ. 23 A haꞌ ndaa baꞌa gúńdɛm a̧n pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ báꞌ ɗíní gúńdɛm yȩlȩ́, kan mbee ɨ ́ hȩn tóó ka kɔ́n vʉ né máa gúńdɛm, za̧g ́ a̧ dágá tée ndaa kan mbee dágá, kan ɓee moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́, za̧g ́ a̧ dágá ɓee dágá a̧ḿ ́ . 24 Tée ʉʉ haꞌ hȩn pʉ́lɨ ́ zo̧m éfa dágá dágá duu ndaa baꞌa kan mbee yȩ vʉ, ʉʉ haꞌ kúḿ hín dágá a duu zo̧m éfa dágá dágá yȩ. 25 Sȩȩ ka ya̧ báꞌ nɔ́nɔ́ woolɨ ́, sey ɗíní yȩlȩ́ tée, a haꞌ hȩn ha"ɨ ́ moo hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ dágá yȩ vʉ, kan hȩn ha"ɨ ́ a̧nné dágá yȩ vʉ, kan hȩn ha"ɨ ́ kúḿ. » 46 v. 1-15 – HW 28, 2 (Eze 44, 1-3 ; 45, 17) 1 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Ya̧g níim naꞌam tiŋ̧́ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ yɛ a mbaa kan tʉ́"ɨ ́ báꞌ gúú, za̧g ́ a̧ baꞌadɨ ́, a̧máa za̧g ́ a̧ nəəlȩ́lɨ ́ kan za̧g ́ a̧ sȩȩ ꞌmaŋ ka gbɔ tée, a ho̧ tʉꞌʉné. 2 Gbaŋŋaa a dɔ́ duu la ya ɓə́ŋ́ ɓə́ŋ́ ka vúdda ya̧g níim góó yȩlȩ́, tée nán hȩn ha"ɨ ́ ʉʉ haꞌ hȩn ha"ɨ ́ a̧nné kan hȩn ha"ɨ ́ nag dȩné. Gbaŋŋaa a nəꞌəy zʉʉ dɔ́lɨ ́ la ya̧g níimí, tée a vúd ya. Ya̧g níim yȩ a ho̧ tʉ́"ɨ ́ pȩ́ń mɛn a dɔ. 3 Nán ʉʉ nəꞌəy Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ dɔ́lɨ ́ la ya̧g níim sʉ́ʉlɨ,́ za̧g ́ a̧ nəəlȩ́lɨ ́ kan za̧g ́ a̧ sȩȩ ꞌmaŋ vʉlɨ.́ 4 Gbaŋŋaa a haꞌ hȩn a̧nné pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, mbee waa gúú kan mbee baꞌa dágá, ɨ ́ hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né mánɔ. 107 5 Tée a haꞌ zo̧m éfa dágá yúú mbee baꞌa yȩlȩ́, a haꞌ hȩn ka hií̧ ̧́ yúú mbee waa vʉlɨ,́ kan kúm hín dágá. 6 Za̧g ́ a̧ sȩȩ ꞌmaŋŋé tée, a haꞌ ndaa náá saa waa hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né máa dágá, kan mbee waa gúú kan mbee baꞌa dágá, ɨ ́ hȩn tóó ka kɔ́n vʉ né mánɔ. 7 A haꞌ zo̧m éfa dágá dágá yúú ndaa kan mbee yȩlȩ́, kan hȩn ka hií̧ ̧́ máa yúú mbee waa vʉlɨ ́, kan kúm hín dágá dágá yúú zo̧mmé. 8 Gbaŋŋaa ka dɔ́ ya tée, a dɔ́ duu kan ya duulí ya̧g níim [naꞌam tiŋ̧́ ]́ , a vúd duu wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ . 9 Nán Israɛ́l kʉʉ laa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ za̧g ́ a̧ ɗíní vʉlɨ ́ tée, nán ka dɔ́ duu ya̧g níim kaꞌ wázammé ma la nəꞌəy Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woolɨ ́ tée a vúd duu kaꞌ gbɔ́zammé. Nán tóó a fíí duu ya̧g níim ka dɔ́ duu ya wʉlɨ ́lɨ ́ sá, a̧máa a vúd duu ya̧g níim ɨ ́ tóólɨ ́. 10 Gbaŋŋaa a sʉ́g dɔ́ kan vʉ, a sʉ́g vúd kan vʉ a̧ḿ ́ . 11 Za̧g ́ a̧ ɗíní vʉlɨ ́ tée, ʉʉ pa̧ŋ zo̧m éfa dágá duu kan ndaa, zo̧m éfa dágá duu kan mbee, kan hȩn kʉʉ hií̧ ̧́ bi haꞌ mbee waa vʉlɨ ́, kan kúm hín dágá dágá a duu éfa zo̧m. 12 Gbaŋŋaa ka hií̧ ̧́ bi haꞌ hȩn a̧nné pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ kan hȩn ha"ɨ ́ ɨ ́ nag dȩnée tée, ʉʉ tʉ́ꞌʉdʉ ya̧g níim kaꞌ mam naꞌalȩ́ yȩ, a haꞌ hȩn woo vʉ kɔ́ ɨ ́ ka baa kɔ́ za̧g ́ a̧ nəəlȩ́lɨ ́ wɔgɔ. Pig woo tée a vúd, tée ʉʉ tʉ́ꞌ ya̧g níim woolɨ ́ pigim. 13 Za̧g ́ a̧ pád tée a̧m haꞌ mbee waa veꞌ dágá hȩn tóó ka kɔ́nnɔ né, mɔ́ a̧n pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́, ya̧g ka̧ꞌa̧mé. 14 Tée mɔ́ haꞌ zo̧m wʉlɨ ́ ya̧g ka̧ꞌa̧m pád, kan kúm waa náꞌ moo zo̧m sʉ́ʉ ꞌyá̧aļ́ ȩ́. Hȩn a̧m haꞌ pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ máa wʉ yȩnɔ. A baa kɔ́y ɨ ́ yo̧go̧ ha̧á ̧́ káákáá. 15 kúm ya̧g ka̧ꞌa̧m ꞌwaapád, ʉʉ a̧n pʉ́ Tayɨɨ. » Ʉʉ baa haꞌ mbee waa kan v. 16-18 – cf. Eze 45, 7-9 16 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Gbaŋŋaa ka ɓɛ hȩn gaga woo pʉ́ wayée waa woo tóó dágá tée, hȩn yȩ a mbaad waa woo vʉyʉ. Hȩn gaga voo wʉ yȩnɔ. 108 17 A̧ máa ka ɓɛ hȩn gaga woo kaꞌ tóó pʉ́ gbaꞌa woo tóó tée, aga hȩn woo wʉ́ń mbaad gbaꞌa yȩ, wʉ́ń ya̧ sey a vúd nag gbaꞌalɨ ́, tée wʉ́ń fíí tii hȩn gbaŋŋaa woo. Waa woo vʉ́ńnɔ fȩȩ hȩn gaga woo. 18 Gbaŋŋaa wʉ́ń dɨ kan néélȩ́ vbin hȩn nán Israɛ́l voo né. Aga a ɓɛ hȩn dáń woo pʉ́ waa woo vʉ wʉyʉ, moo nán tóó a tid hȩn dáń woo sá. » v. 19-24 – cf. Eze 40, 38-46 19 Baa pee pa̧ŋ duun mí ya dɔ́lɨ ́ la dáŋ ya̧g níimí, dɔnna lig nán hȩn ha"ɨ ́ voolɨ ́, kaꞌ wázammé, 20 o̧n : « Ya nán hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ baa dəə wiꞌ hȩn ha"ɨ ́ hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ kan hȩn ha"ɨ ́ zo̧m wʉlɨ ́ moo a vúdda naꞌam góó sá máa wʉ yɛnɔ. Vʉ kɔ́ ɨ ́ yo̧go̧ moo nán ʉʉ tii hȩn kȩȩlȩ́ sá. » 21 Duu pa̧ŋ vunna naꞌam ɨ ́ góó, vɔ́ so̧o ́ ̧́ duu daa kaꞌ ya woo ndaddʉ́. Naꞌam waa tóó vʉ duu daa kaꞌ sʉ́ʉ vʉlɨ ́. 22 Naꞌam waa sʉ́ʉ yȩ vʉ ho̧ sé"ɨ ́, lʉ́gʉ́d voo mééta gbɛg, nɛɛlȩ́ voo mééta wa̧nɓóꞌ zʉʉ nɔ́nɔ́. Vʉ man daa kíid ya voo ndaddʉ́ á̧ḿ. 23 Garú tóó daa kan vʉ ya voo ndaddʉ́ a̧ḿ ́ . Vʉ kpəꞌ səgə vʉ daa kan do̧o̧ woolɨ.́ 24 Duu o̧n : « Ɨ ́ yɛ kísin nán baꞌad kʉʉ baa dəə hȩn nán kʉʉ baa ya haꞌ pʉ́ Tayɨɨ wʉlɨ ́ mánɔ. » 47 v. 1-12 – cf. HH 22, 1-2 (Yoɛ 3, 18 ; Zak 14, 8) 1 Baa pee du pa̧ŋ fiina dáŋ ya̧g níim lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́. Mam tóó vúd ya dɔ́lɨ ́ la ya̧g níim lig sʉ́ʉlɨ ́, kaꞌ mam naꞌalȩ́, lɨ ́gɨ ́ duu zʉʉ kaꞌ nag nánné, daa zʉʉ kaꞌ gbɔ́zam gbaa gbo̧oļ ȩ́. 2 Pa̧ŋ duun mí la hi ̧naa ya̧g níim wázammé, pa̧ŋ kə̧ə́ n ̧ mí daa doꞌ ligí, daa ya̧ la ya̧g níim kaꞌ mam naꞌa góó. Mam lɨ ́gɨ ́ duu kaꞌ nag nánné. 3 baa pee ka séé la kaꞌ mam naꞌalȩ́ 109 máa, tíd zaŋ tóó nagá, gʉ́ʉ́ hȩn mééta tȩȩmɛre nɔ́nɔ́a. Pa̧gan mí sə̧ꞌ mam pee ya̧a̧, mam diin dɔg doo nɔ́ɔĺ ȩ́. 4 Duu gʉ́ʉ́ mééta tóó tȩȩmɛre nɔ́nɔ́, duu pa̧ŋ ya̧an ̧ a mammé, mam diin dɔg doo núugí. Duu gʉ́ʉ́ mééta tóó tȩȩmɛre nɔ́nɔ́, duu pa̧ŋ ya̧an ̧ a mammé, mam diin dɔg yeelɨ ́. 5 Duu gʉ́ʉ́ mééta tóó tȩȩmɛre nɔ́nɔ́ ; mí ɗáá mam woo ya̧a̧ mban né, moo mam woo sú ɓʉʉ, mí pɛ mban né. Nán tóó ba pág mam yȩ ya̧a̧ máa pɛ́lɨ.́ 6 Baa pee o̧n : « Mɔ́ ho̧ a̧á ,̧ waa nánán ? » Ma duu pa̧ŋ fiina ya̧g mam peelɨ ́. 7 Ka pa̧ŋ fiina máa, [mí ho̧] laꞌ vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa ya̧g mammé. 8 Duu o̧n : « Mam yɛ wʉ́ń dɨ zʉʉ lɨ ́gɨné hág mam naꞌalȩ́, wʉ́ń lɨ ́gɨ ́ zʉʉ gbɔŋŋé, wʉ́ń ya̧ zʉʉ mam gbo̧oļ ȩ́. A ya̧ zʉʉ mam gbo̧oļ ȩ́ tée, mam gbo̧o̧ wʉ́ń tii mam dʉʉ. 9 Hȩn za̧á d ̧ pád wʉ́ń nuŋ hȩn láá ya mam yɛ a lɨ ́ǵí duulí, zeꞌ vʉ́ń hi ̧ꞌ wʉlɨ ́, moo ya mam yɛ a ya̧lȩ́ tée, mam woo wʉ́ń tii mam dʉʉ, hȩn ꞌwaapád vʉ́ń nuŋ mbaalɨ ́ ya mam yɛ a lɨ ́gɨ ́ duulí ꞌwaapád. 10 Ɨ ́ zeꞌ ma"ȩ́ vʉ́ń dii daa ya̧g woolɨ ́. Vʉ́ń tʉ́ʉ́ kȩgȩ diga Ɛ́n- ́ -Eglayímmí. Zeꞌ kə́kə́d vʉ́ń hi ̧ꞌ wʉlɨ ́ kɔ́ ɨ ́ zeꞌ mam gbo̧oļ ȩ́ Gedílí háa̧ ̧́ Ɛn vʉ wɔgɔ, vʉ́ń ɓʉʉ la wʉlɨ ́. 11 Nán tóó wʉ́ń mbɔ́gɔn ya̧g mam woo kan dəə woo vʉ né, vʉ́ń gbɔ vʉ la ta̧mmé. 12 Laꞌ líid kɛ́kə́d vʉ́ń naꞌ duu ya̧g ziŋ yȩlȩ́. Haꞌad voo wʉ́ń mbɛ́n né, líid voo wʉ́ń ꞌwáa né, vʉ́ń yó̧ sȩȩ ꞌwaapád moo mam yɛ ka vúd dɨ ya mbaalɨ ́ mííli ̧́ yȩnɔ. Nán vʉ́ń lá líid voo, vʉ́ń kɔ́ gam kan kpag voo a̧ḿ ́ .» v. 13-23 – cf. HW 34, 1-12 ; Esa 26, 15 13 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ o̧ : « Hág i dȩȩ yȩꞌȩ zig Israɛ́l wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú yɛ vʉ máa, ya̧g húúm woo vʉʉ yɛnɔ. Yosɛ́f wʉ́ń ɓɛ kaꞌ ɨ ́ woo idú. a Eb. : “nag núug uzinɛɛre”. 110 14 Víń yȩꞌ man kííd. Hág yɛ wʉ́ń tii víí kɔ́ ɨ ́ káń sa̧a̧ hȩn tad avíyée vʉ ya̧g pee wɔgɔ. 15 Ya̧g húúm hág yɛ vʉʉ yɛnɔ : ɓɛlɨ ́ mam gbo̧o̧ kaꞌ wázammé daa ya̧ la Sedáadɨ,́ hi ̧naa Hɛtlɔ́nné. 16 Hamát, kan Beróta, kan Sibrayím, sa̧am ̧ ya̧g húúm Damás kan ya̧g húúm Hamáttɨ,́ Hasɛ́r-Hattikɔ́n kaꞌ ya̧g húúm Havránné. 17 Ya̧g húúm kaꞌ wázammé máa yɔ : ɓɛlɨ ́ mam gbo̧oļ ȩ́ kan Hasár-Enɔ́nné, ya̧g húúm Damássɨ ́, kan Safɔ́nné, kaꞌ ya̧g húúm Hamáttɨ ́. 18 Kaꞌ mam naꞌalȩ́ máa, wʉ́ń dii ya̧g ziŋ Yɔrdɛ́nné, sa̧am ̧ Havrán Damás kan Galáad kan hág Israɛ́l. Ví gʉ́ʉ́ diga kaꞌ wázammé a ya̧ la mam gbo̧o̧ kaꞌ mam naꞌalȩ́. Ɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ máa yȩ. 19 Kaꞌ gbɔ́zammé máa, a ɓɛ Tamáarɨ ́ daa la dii mam Meríbalɨ ́, Kadɛ́ssɨ ́ kan ziŋŋí, daa la dii mam gbo̧oļ ȩ́. Kaꞌ gbɔ́zam wʉ yȩnɔ. 20 Kaꞌ mam waalɨ ́ máa ya̧g siꞌí̧ ̧d woo wʉ mam gbo̧oȩ̧ , ɓɛlɨ ́ la ya̧g húúm dáŋ́ Hamáttɨ.́ Kaꞌ mam waa wʉ yȩnɔ. 21 I dȩȩ hág yɛ yȩꞌȩn sa̧am ̧ víílí duu kan zig Israɛ́l vʉyʉ. 22 I gbɔ sásáá tée ví yȩꞌ hág sa̧am ̧ víílí kan gáá ʉʉ mbaa kan ví, ʉʉ ha̧a̧ waa víílí sa̧am ̧ é máa vʉ ; ví ho̧ vʉ kɔ́ ɨ ́ waa hág vʉ wɔgɔ sa̧am ̧ waa Israɛ́l voolɨ ́. Ʉʉ nuŋ hág ɨ ́ voo kan sásáá, ʉʉ mbaa kan ví sa̧am ̧ waa Israɛ́l voolɨ ́. 23 Ví pʉ́ gáá vʉ hág ɨ ́ voo sa̧am ̧ zig ʉʉ mbaa voolɨ ́ máa voolɨ ́. Hȩn Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ máa wʉ yȩnɔ. 48 v. 1-7 – Eze 47, 13-23 (Yos 15-17 ; 19, 24) 1 Yéé zig Israɛ́l voo vʉʉ yɛnɔ : ɓɛ diga ya̧g siꞌí̧ ḑ́ kaꞌ wázammé, daa duu la hi ̧naa lúúlí Hɛtlɔ́nné laalɨ ́ Hamáttɨ,́ Hasár-Enɔ́nné, ya̧g húúm Damássɨ ́ kaꞌ wázammé, dáŋ́ Hamáttɨ ́, ɓɛ kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́ máa, zig Dán vʉyʉ. 2 Dán vʉ ɓə́gə́n kan Asɛ́r kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. Asɛ́r vʉ ɓə́gə́n kan Naftalíi kaꞌ mam 3 111 naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 4 Naftalíi vʉ ɓə́gə́n kan Manasé kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 5 Manasé vʉ ɓə́gə́n kan Efrayím kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ.́ 6 Efrayím vʉ ɓə́gə́n kan Rúbɛn kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 7 Rúben vʉ ɓə́gə́n kan Yúúda kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. v. 8-22 – cf. Eze 45, 1-8 8 I dȩȩ hág tóó dáŋ́ Yúúdalɨ ́, ɓɛ kaꞌ mam naꞌalȩ́ a ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́, nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 25.000a, lʉ́gʉ́d woo a man kan hág zig yȩ voo vʉ, ɓɛlɨ ́ kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. Ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woo a mbaa sa̧am ̧ é wʉlɨ ́. 9 Hág máa i dȩȩ ꞌyɛ́d Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ yȩ, lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 25.000, nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 10.000b. 10 Hág Tayɨɨ woo yȩ wʉ́ń mbaa hág nan hȩn ha"ɨ ́ voo nɔ. Laꞌ 25.000 kaꞌ wázammé kan kaꞌ gbɔ́zammé, laꞌ 10.000 kaꞌ mam waalɨ ́ kan kaꞌ mam naꞌalȩ́ ; ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woo wʉ́ń mbaa sa̧am ̧ é wʉlɨ ́. 11 Hág yȩ a mbaad nán hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ haꞌad vʉ nag máa vʉyʉ, zig Sadɔ́k woo kʉʉ kɔ́ baꞌad ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woolɨ ́, kʉʉ hɨꞌɨn hi ̧naa sey nán Israɛ́l kʉʉ ba̧á ̧ hi ̧naa máalȩ́ kɔ́ ɨ ́ nán Levíi vʉ wɔgɔ né máa vʉyʉ. 12 Hág máa ʉʉ dȩȩ ꞌyɛ́ yȩ a mbaa hág zálɨ,́ a mbaad nán hȩn ha"ɨ ́ yȩ vʉ, dáŋ́ hág ɨ ́ nán Levíi voolɨ ́. 13 Hág ɨ ́ nán Levíi voo wʉ́ń ɓə́gə́na kan ɨ ́ nán hȩn ha"ɨ ́ voo. Lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 25.000, nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 10.000. 14 Ʉʉ gí hág yȩ sá, ʉʉ píńnɔ sá a̧ḿ ́ . Nán tóó pi ̧i ̧ hȩn bab kʉʉ dəŋ vúd wʉlɨ ́ máa ɓoolɨ ́ sá, moo hȩn yȩ vʉ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ woo nɔ. 15 Nɛɛlȩ́ laꞌ 25.000 yȩ wʉ́ń ɨ ́ kaa kan nán kʉʉ waa kaꞌ kaalɨ ́ yȩ voo nɔ. Kaa a mbaa sa̧am ̧ é. a b ≈ 8 km. ≈ 3,3 km. 112 16 Kaa sʉ́ʉ lʉ́gʉ́d woo kaꞌ wázammé a laꞌ 4500, kaꞌ gbɔ́zammé a laꞌ 4500, kaꞌ mam naꞌalȩ́ a laꞌ 4500, kaꞌ mam waalɨ ́ a laꞌ 4500. 17 Ya nán ʉʉ waa ɓəg ya kaalɨ ́ máa nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 200 kaꞌ wázammé, kaꞌ gbɔ́zammé a laꞌ 200, kaꞌ mam naꞌalȩ́ a laꞌ 200, kaꞌ mam waalɨ ́ a laꞌ 200. 18 Hág zín woo nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 10.000 kaꞌ mam naꞌalȩ́ kan mam waalɨ ́ a̧ḿ ́ , a ɓə́gə́na kan hág Tayɨɨ woo. Hȩn a vúd wʉlɨ ́ máa, vʉ́ń tíd nan kʉʉ kɔ́ baꞌad kaa máa vʉ kan wʉyʉ. 19 Nán zig Israɛ́l ʉʉ kɔ́ baꞌad kaa máa vʉ́ńnɔ baa hȩn wʉlɨ ́. 20 Hág máa ʉʉ dȩȩ ꞌyɛ́ yȩ lʉ́gʉ́d woo kan nɛɛlȩ́ woo a laꞌ 25.000. Ví dȩȩ kaꞌ tóó a mbaa hág kaaɨ. 21 Hȩn a kéed gbaŋŋaa máa wʉ hág dáŋ́ hág Tayɨɨ woolɨ ́ kan ɨ ́ kaalɨ,́ ka lʉ́g duu la laꞌ 25.000 ha̧á ̧́ ka ya̧ la ya̧g húúm kaꞌ mam naꞌalȩ́ kan mam waalɨ ́ kaꞌ kaa kan kaꞌ kaa yȩnɔ. Hág ɨ ́ gbaŋŋaa woo wʉ́ńnɔ yȩnɔ. Hág Tayɨɨ woo kan ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woo lig hȩn ha"ɨ ́lɨ ́ ʉʉ mbaa sa̧am ̧ é. 22 Hág gbaŋŋaa woo wʉ́ń ɓɛ diga [ya̧g húúm] hág nán Levíi voolɨ ́ kan hág kaalɨ ́ daa la dii ya̧g húúm nán Yúúda voo kan Bɛnyamín voolɨ.́ v. 23-29 – cf. Yos 18, 21-28 ; 19, 1-23 23 Zig ɨ ́ tóó vʉ yɔ. Bɛnyamín ɓɛ [ya̧g húúm] kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa la dii ɨ ́ kaꞌ mam waalɨ ́. 24 Bɛnyamín vʉ ɓə́gə́n kan Simeyɔ́n kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 25 Simeyɔ́n vʉ ɓə́gə́n kan Isakár kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 26 Isakár vʉ ɓə́gə́n kan Zabulɔ́n kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 27 Zabulɔ́n vʉ ɓə́gə́n kan Gád kaꞌ mam naꞌalȩ́ daa ya̧ la kaꞌ mam waalɨ ́. 28 Ya̧g siꞌí̧ ḑ́ Gád kaꞌ gbɔ́zammé wʉ́ń dəŋ Tamáarɨ ́ daa la dii mam Meríbalí, Kadɛ́ssɨ ́, kan ziŋ ka lɨ ́gɨ ́ ya̧ zʉʉ mam gbo̧oļ ȩ́ yȩlȩ́. 29 Hág i gbɔ sásáá, i dȩȩ yȩꞌȩ zig Israɛ́l vʉ máa wʉ yȩnɔ. Hȩn zig ꞌwaapád ʉʉ nuŋ máa wʉ yȩnɔ. Moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ ka o̧ máa wʉ yȩnɔ. » 113 v. 30-35 – cf. HH 21, 9-27 30 Ya vúnní kaa vʉʉ yɛnɔ : laꞌ 4500 kaꞌ wázammé. 31 Ya̧g níim ʉʉ ꞌyɛ́ yéé zig Israɛ́l voo vʉ : ya̧g níim ta̧an ̧ ɔ́ kaꞌ wázammé : ya̧g níim Rúbɛn woo dágá, ya̧g níim Yúúda woo dágá, ya̧g níim Levíi woo dágá. 32 Kaꞌ mam naꞌalȩ́ laꞌ 4500, ya̧g níim ta̧an ̧ ɔ́ : ya̧g níim Yosɛ́f woo, ya̧g níim Bɛnyamín woo, ya̧g níim Dán woo. 33 Kaꞌ gbɔ́zammé laꞌ 4500, ya̧g níim ta̧an ̧ ɔ́ : ya̧g níim Simeyɔ́n woo, ya̧g níim Isakár woo, ya̧g níim Zabulɔ́n woo. 34 Kaꞌ mam waalɨ ́ laꞌ 4500, ya̧g níim ta̧an ̧ ɔ́ : ya̧g níim Gáad woo, ya̧g níim Asɛ́r woo, ya̧g níim Naftalíi woo. 35 Garú a daa kan kaa yȩ lʉ́gʉ́d woo a laꞌ 18.000. Kaa sʉ́ʉ yéé wo wʉ́ń : “Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ dɨ yɛlɨ ́” ». (28.02.21) 114 Daniɛ́l (06.03.21) 1 v. 1-7 – cf. 2 MPv 36, 5-7 ; Esa 39, 5-7 1 Yoyakím gbanii Yúúda ka waa gbaŋ veꞌ ta̧an ̧ ɔ́ woolɨ ́ máa, Nabukodonozɔ́r gbanii Babilɔ́n la sa kaa Yerúsalɛm sɨɨ, yú kaa. 2 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ dɔd Yoyakím gbanii Yúúda nag kúm woolɨ ́, kan hȩn baꞌad kaꞌ tóó lig Tayɨɨlɨ ́ máa vʉ a̧ḿ ́ . Nabukodonozɔ́r fa̧á ̧́ hȩn yȩ vʉ kanna hág Sineáarɨ ́, lig tayɨɨ woo woolɨ ́, la ꞌyée vʉ lig hȩn naa ꞌyɛ́lɨ ́ lig tayɨɨ woo woolɨ ́. 3 Gbanii Nabukodonozɔ́r o̧d ɨ ́ nii so̧o̧ woo voo Aspenáz a pa̧ŋ waa Israɛ́l tóó ɨ ́ kʉʉ gbaŋŋaa, tóó tée kʉʉ waa nán gbo̧o̧ voo vʉ máa, 4 kan wayée waa hȩn tóó ka kɔ́n vʉ né, kʉʉ dʉʉ ho̧lȩ́, kʉʉ kɔ́ kɛb, kʉʉ ꞌwɔ́, kʉʉ maa baꞌad kɔ́lɨ ́ kíi gbaŋŋé máa vʉ, ʉʉ la túꞌud vʉ hȩn zaŋguko kan hȩn bə̧"ȩ́ kan ya̧g nán Kasdím voo. 5 Gbanii o̧ ʉʉ pʉ́ vʉ hȩn láá woo ka lá, kan doo woo ka baa zɔ máa, za̧g ́ a̧ ꞌwaapád. Hií̧ ̧́ bi yaa vʉ veꞌ ta̧an ̧ ɔ́, pig woo tée ʉʉ kɔ́d bi baꞌad. 6 Daniɛ́l, kan Hananíya, kan Misaɛ́l kan Azaríya vʉn dɨ sa̧am ̧ waa nán Yúúda voo kʉʉ pa̧ŋ vʉ la yȩlȩ́. 7 Ɨ ́ nii so̧o̧ voo pee pʉ́ vʉ yéé tóó kə́d : bee Daniɛ́l Bɛlsasár, bee Hananíya Sadrák, bee Misaɛ́l Mɛsák, bee Azaríya woo Abɛ́d-Nɛgo. v. 8-21 – cf. Dan 5, 11-12 ; Dən 39, 1-23 ; Yéé 125, 1 ; 1 Kor 10, 18-31 8 Daniɛ́l sɛ́n fo̧o ́ ̧́ woo vi ̧i ̧ní kan hȩn láá kan doo gbanii [Nabukodonozɔ́r] woo né, ma ɓáꞌ ɨ ́ nii so̧o̧ voo a kɔ́ bi kan kɔɔg bi vi ̧i ̧ fo̧o ́ ̧́ bii sá. 9 Tayɨɨ kɔ́ ɨ ́ nii so̧o̧ voo ki moo Daniɛ́l woo pee. 115 10 Ɨ ́ nii so̧o̧ voo o̧d Daniɛ́l : « Mí ndɔg ɨ ́ ꞌyɛ́lɨ ́ míí gbanii ka o̧ oo pʉ́ ví hȩn láá kan hȩn zɔlɨ ́ yȩ o̧.́ Moo ȩn kíí bi mbaa gíḿná sa̧am ̧ daví waa veꞌ ka man ví yɛ voolɨ ́ lá ? Víi bi soon moo wʉ kan gbaniia ? » 11 Daniɛ́l o̧d ɨ ́ hȩn kíi tʉlɨ ́ ɨ ́ nii so̧o̧ voo ka gbɔddʉ a tʉ Daniɛ́l, kan Hananíya, kan Misaɛ́l kan Azaríya vʉ ʉ́ máa : 12 « A̧ m gʉg vɔ́ báꞌ wa̧nɓóꞌ, mɔ́ pʉ́ vɔ́ hȩn bab vɔ́ lá wʉyʉ, kan mam zɔlɨ.́ 13 Tée mɔ́ gʉ́gʉ́n gbɔg tíí vóó kan ɨ ́ náá saa kʉʉ lá hȩn gbanii woo máa vʉ, tée mɔ́ kɔ́ hȩn duu kan hȩn a̧m ho̧ máa. » 14 Ɨ ́ ba tʉ vʉ pee kɔ́ hȩn kʉʉ vigi yȩ, gʉg vʉ báꞌ wa̧nɓóꞌ. 15 Báꞌ wa̧nɓóꞌ ka ya̧a̧ daa sʉ́ꞌʉ́ máa, vʉ ho̧ vʉ kiŋ mba waa ɨ ́ ba kʉʉ lá hȩn gbanii woo pee vʉ ꞌwaapád. 16 Ɨ ́ kíi tʉlɨ ́ pee baa ɓɛ hȩn láá kʉʉ pa̧n vʉ ya luu, tée pʉ́ vʉ wiꞌ kpag vʉ lá voo wʉyʉ. 17 Tayɨɨ pʉ́ wayée waa máa ndaddʉ́ yȩ vʉ hȩn gaalɨ ́ kan kɛb, vʉ gaa hȩn bə̧"ȩ́ kan hȩn zaŋguko, vʉ kɔ́ kɛb a̧ḿ ́ . Daniɛ́l baa buu moo nəəg vʉ kan hȩn ho̧lȩ́ tóó vʉ ꞌwaapád. 18 Sey gbanii ka gə moo ʉʉ pa̧ŋ vʉ la biilí pee ka ya̧ sʉ́ꞌʉ́ máa, ɨ ́ nii so̧o̧ voo pa̧ŋ vʉ laan Nabukodonozɔ́r woolɨ ́ tiŋ̧́́ . 19 Gbanii mba moo kan vʉ, a̧máa ho̧n waa tóó ka man kan Daniɛ́l, kan Hananíya, kan Misaɛ́l kan Azaríya né. Ma vʉ daa pa̧ŋ dɔd vʉ la baꞌad gbanii woolɨ.́ 20 Gbanii ho̧ máa, hȩn ka vi kɛb kan hȩn gaalɨ ́lɨ ́ pád máa, hȩn gaalɨ ́ voo mba ɨ ́ nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ woo voo kan ɨ ́ zoo waa bə́ꞌəné voo hág woolɨ ́ ꞌwaapád doꞌ wa̧nɓóꞌ. Kirús ka fȩȩ gbaŋŋé máa wʉ yȩnɔ. 21 Mbaalɨ ́ Daniɛ́l woo veꞌ gbanii 2 v. 1-11 – Dən 41, 1-8 ; Esa 44, 25 1 Gbanii Nabukodonozɔ́r ka waa gbaŋ veꞌ idú woolɨ ́ máa, nə́d nəəg tóó vʉ, baa táá moo vʉ, nugun nəm né. 2 Gbanii baꞌ bee nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ 116 vʉ kan ɨ ́ zoo waa bə́ꞌəné vʉ kan ɨ ́ gan ho̧lȩ́ vʉ kan nán Kasdím vʉ moo ʉʉ o̧d bi moo nəəg bii yȩ vʉyʉ. Nán pee vʉ yaa gbanii woolɨ ́. 3 Gbanii o̧d vʉ : « Mí nə́d nəəg tóó, hȩn woo laꞌad kɛbbɨ ; mí hií̧ ̧́ i o̧n moo woo nɔ. » 4 Nán Kasdím vʉ hií̧ ̧dʉ : « Baꞌ naa, kəə zee ! A̧ m páꞌad ya gbaꞌa móó vʉ nəəg móó yȩ tée, vɔ́n buu moo woo pʉ́m. » 5 a Gbanii ɓɛ moo, o̧d nán Kasdím vʉ : « Mí zán sɨ ́ nəəg sʉ́ʉ ʉ́. I o̧n mí nəəg yȩ kan hȩn ka túꞌu ní tée, vʉ dɨ ví sə̧ꞌə̧né kpə́tə́g kpə́tə́g, vʉ́ń gbɔ́ lig víí vʉ tum. 6 A̧ máa i o̧n nəəg yȩ kan hȩn ka túꞌ tée, míń pʉ́ ví hȩn naa vʉ kan lʉgʉd a̧ḿ ́ . I o̧n ya nəəg yȩ kan hȩn ka túꞌ máa bɔ. » 7 A̧ máa vʉ duu hií̧ ̧dʉ : « Gbanii a o̧d ya gbaꞌa woo vʉ nəəg woo tée, vɔ́ń o̧ddʉ hȩn ka túꞌ. » 8 Gbanii ɓɛ moo, o̧d vʉ : « Káń ho̧ máa, ví dɨ sey ya̧an ̧ é moo káń zán nəəg míí yȩnɔ. 9 I o̧n mí nəəg yȩ né tée, ví gaa hȩn ka laa ví páddʉ́. Ví mbɔ́g fo̧o ́ ̧́ moo bi sóon moo, bi o̧n moo vbád, tée bi laa sey a ya̧a.̧ I o̧n ya nəəg yȩ tée míń gaa ba víń buu moo woo a̧ḿ ́ mɔ́. » 10 Nán Kasdím vʉ o̧d gbanii : « Nán tóó hágá yɛlɨ ́ ka dɨ kan néélȩ́ kɔ́ hȩn baꞌ naa kʉʉ vi yȩ máa pɛ́lɨ ́ ; gbanii tóó, kóó a naꞌ nɛ́nná, ba vi nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ vʉ kan nán gan ho̧lȩ́ vʉ kan nán Kasdím vʉ hȩn ɨ ́ yo̧go̧ máa, pɛ́lɨ ́ a̧ḿ ́ . 11 Hȩn baꞌ naa kʉʉ vi yȩ təə ʉ́, nán tóó a o̧d vʉ hȩn woo máa pɛ́lɨ ́, séý tayɨɨ vʉyʉ, a̧máa vʉ voo sa̧am ̧ nánán voolɨ ́ pɛ́lɨ ́. » v. 12-23 – cf. Yer 33, 2-3 ; Am 3, 7 12 Gbanii ka ki la moo yȩ náꞌ máa, lúú zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ gbo̧o̧ baꞌa, baꞌ nán ʉʉ nɔɔ nán hȩn gaalɨ ́ hág Babilɔ́nné vʉ ꞌwaapád. 13 Vʉ pa moo máa yȩ, ʉʉ la nɔɔ nán hȩn gaalɨ ́ vʉ, ma vʉ la soo Daniɛ́l kan daga waa ɨ ́ vʉn a̧ḿ ́ pee vʉ moo bi sʉg nɔɔ vʉ a̧ḿ ́ . a 14 Daniɛ́l o̧d Aryɔ́k ɨ ́ nii só̧oź̧ e kʉʉ Ɓɛ yɛlɨ ́ daa la dii Dan 7mé máa, vʉ bíńda debtere Daniɛ́l woo yɛ kan ya̧g nán Arám voo nɔ. 117 tʉ gbanii máa moo kan gágád, kan kɛb. Ɨ ́ nii só̧oź̧ e sʉ́ʉ ba vúd ya nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉ nɔɔnée. 15 Daniɛ́l ɓɛ moo, o̧d Aryɔ́k ɨ ́ nii só̧oź̧ e voo pee : « Moo ȩn gbanii ka kɔ́ hȩn néélȩ́ naꞌa ɨ ́ yo̧go̧ lá ? » Ma Aryɔ́k páꞌad Daniɛ́l hȩn ka ya̧a.̧ 16 Daniɛ́l daa laa gbanii woolɨ ́, ɓá"ʉ a gbɔd bi sey bi buu moo nəəg woo pʉ́gʉ ʉ́. 17 Pig woo máa Daniɛ́l daa fíí la woolɨ ́ ligí, la ka moo yȩ o̧d daga waa Hananíya vʉ kan Misaɛ́l kan Azaríya vʉ, 18 o̧d vʉ ʉʉ ɓáꞌ Tayɨɨ be"ɨ ́ a ho̧ gím gaad vʉ moo ʉʉ sʉg Daniɛ́l kan daga waa yȩ vʉ nɔɔ kan nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉ a̧ḿ ́ sá. 19 Tayɨɨ túꞌud Daniɛ́l hȩn yʉ́ggɨ ́ máa yȩ nəəgɨ ́, Daniɛ́l dȩn Tayɨɨ be"ɨ ́ nag. 20 Daniɛ́l ɓɛ moo, o̧ : « Yéé Tayɨɨ woo a mbaa hȩn gbo̧o̧ há̧á̧ káákáá ! Kɛb kan néélȩ́ a̧ḿ ́ woo nɔ. 21 Wʉ tii sey kan hȩn kʉʉ baa ya̧a̧, wʉ pʉ́ nán vʉ gbaŋ, wʉ sid vʉ gbaŋŋé a̧ḿ ́ . Wʉ pʉ́ nán kɛb vʉ kɛb, wʉ pʉ́ nán hȩn gaalɨ ́ vʉ hȩn gaalɨ ́ a̧ḿ ́ . 22 Wʉ vud hȩn ka yʉ́g máa túꞌ, gaa hȩn ka dɨ ya dimmí, ya túlí dɨ woolɨ ́. 23 Tayɨɨ anyée voo, mí naꞌam, mí dəm mɔ́ moo káḿ pʉ́n kɛb kan néélȩ́, káḿ túꞌun hȩn kóó vim, káḿ túꞌud vɔ́ hȩn yʉ́ggɨ ́ gbanii woo yɛnɔ. » v. 24-45 – cf. Dan 7, 1 ; Dən 41, 9-32 24 Pig woo máa Daniɛ́l lúú maa la Aryɔ́k, baa gbanii ba ba"ʉ a la nɔɔ nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉyʉ pee, o̧ddʉ : « A̧ m nɔɔ nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉ sá, a̧m pa̧ga na gbanii woolɨ ́, mí la o̧ddʉ moo nəəg woo nɔ. » 25 Aryɔ́k daa pa̧ŋŋa Daniɛ́l ha̧n ́ á gbanii woolɨ,́ o̧ddʉ : « Mí nuŋ baa tóó a túꞌud gbanii moo nəəg woo sʉ́ꞌʉ́. » 26 Gbanii ɓɛ moo o̧d Daniɛ́l vʉn ꞌyɛ́ddʉ yéé Bɛlsasár pee : « Mɔ́ń dɨ kan néélȩ́ o̧n nəəg míí yȩ kan hȩn ka tú"ú líi ? » 27 Daniɛ́l hií̧ ̧d gbanii, o̧ : « Hȩn baꞌ naa kʉʉ vi yȩ mbaad nán hȩn gaalɨ ́ kan ɨ ́ zoo waa bə́ꞌəné kan ɨ ́ gan ho̧lȩ́ Babilɔ́n vʉ hȩn yʉ́ggɨ ́ tóó nɔ. Vʉ kan néélȩ́ ʉʉ nuŋ hȩn woo pɛ́lɨ ́. 28 A̧ máa Tayɨɨ 118 tóó dɨ be"ɨ ́, wʉ baa túꞌud nánán vʉ hȩn ka yʉ́g máa. Wʉ dɨd gbanii Nabukodonozɔ́r hȩn a dɨ yaalɨ ́ máa tú"í. Nəəg kíí nə́d sey kíí ud mbaa dɨ hágá máa wʉ yɛnɔ. 29 Baꞌ naa, sey kíí ud hágá máa, moo taalɨ ́ víí laa hȩn a dɨ ya̧aļ ȩ́ báꞌ yɛlɨ ́ máalȩ́. Tayɨɨ ka baa túꞌ hȩn yʉ́ggɨ ́ vʉ máa wʉ o̧d ví hȩn a dɨ ya̧aļ ȩ́ yɛnɔ. 30 Vʉ túꞌun mí hȩn yȩ moo ba mín mba nán tóó vʉ kan hȩn gaalɨɨ́ mánɔ né, a̧máa moo baꞌ naa ʉʉ ki hȩn ka túꞌ, tée i gaa moo taalɨ ́ zo̧o ́ ̧́ víílíi. 31 Baꞌ naa, ví ho̧ hȩn tóó kʉʉ mbɔ́ggʉ gbo̧o̧ baꞌa, mbaa móo nánánne ; hȩn yȩ naꞌ la wʉlɨ ́, dʉʉ la wʉlɨ ́ a̧ḿ ́ ; diid dɔg baꞌ naa vʉ tiŋ̧́ ,́ zá la wʉlɨ ́. 32 Hȩn yȩ yúú woo máa, vʉ kɔ́ kan do̧ꞌ ka dʉʉ mánɔ. Haa woo kan nag bág woo máa, vʉ kɔ́ kan sɨɨdeɨ. Ha̧g woo kan doo gbʉʉg woo máa, vʉ kɔ́ kan sa̧n aalɨ ́ɨ. 33 Doo nɔ́ɔ ́ woo máa kan hɨɨɨ ; doo pɛ́ɛǵ woo máa, kaꞌ tóó kan hɨɨ, kaꞌ tóó kan hád vannɨ. 34 Kíí kuu nɔ́ɔ ́ máa, ví ho̧ ꞌyɛgɛ tóó vúd ya ya leelɨ ́, nag tóó wʉ gbɔnnɔ né, la gbɔ hȩn pee doo woo vʉn kɔ́ kan hɨɨ kan hád van pee, gəə vʉ kpə́tə́g kpə́tə́g. 35 Hɨɨ, kan hád van, kan sa̧n aalɨ,́ kan sɨɨde kan do̧ꞌ vʉ ꞌwoo ꞌwaapád, vʉ a̧y ́ móo zúgud ka hɨꞌɨ gaagɨ ́ mánɔ. Sápéém gáŋ hɨꞌɨwʉ ꞌwaapád, hȩn tóó kée né. ꞌYɛgɛ ba ka ya gbɔ hȩn pee naꞌ woo móo gʉʉɨ, fȩȩ hág ꞌwaapád. 36 Nəəg víí wʉ yȩnɔ. Hȩn ka túꞌ máa yɔ. 37 Baꞌ naa, víi gbanii ɨ ́ ka waa gbaŋ yúú gbanii voolɨ ́, moo Tayɨɨ wʉ pʉ́ ví hág kan néélȩ́, kan zálɨ ́ kan na"ȩ́. 38 Tayɨɨ pʉ́ ví nánán vʉ ya kʉʉ mbaalɨ ́ ꞌwaapád, kan hȩn ho̧g ́ vʉ kan nɔ́g waa vʉ be"ɨ ́, pʉ́ ví gbaŋ yúú voolɨ ́ ꞌwaapád. Yúú kʉʉ kɔ́ kan do̧ꞌ yȩ wʉ víw. 39 Pig víílí tée gbaŋ tóó wʉ́ń duu vúd, na"ȩ́ woo wʉ́ń ya̧n ɨ ́ víí ní. Pig woo tée tóó ta̧a̧nɔ́ woo wʉ́ń duu yaa, vʉ kɔ́gɔ kan sa̧n aalɨ ́, wʉ́ń fȩȩ hág ꞌwaapád. 40 Gbaŋ ɨ ́ tóó ndaddʉ́ woo wʉ́ń duu duu ya, vʉ mbɔ́ggʉ kan hɨɨɨ. Wʉ́ń ꞌwoo hȩn 119 ꞌwaapád kɔ́ ɨ ́ hɨɨ ka ꞌwoo hȩn wɔgɔ, wʉ́ń gəə hȩn ꞌwaapád kɔ́ ɨ ́ hɨɨ ka gəə hȩn ꞌwaapád wɔgɔ. 41 Gbaŋ yȩ wʉ́ń hɨ ́ꞌɨń kɔ́ ɨ ́ kíí ho̧ doo kan doo vbaŋŋaa kaꞌ tóó kʉʉ kɔ́ kan hád van, kaꞌ tóó kan hɨɨ yȩ wɔgɔ. Wʉ́ń pə́gə́n ɨ ́ yo̧go̧. A̧ máa kaꞌ tóó wʉ́ń nɛ́ɛ ́ móo hɨɨɨ, kɔ́ ɨ ́ kíí ho̧ hɨɨ ka yá̧an ̧́ kan hád van yȩ wɔgɔ. 42 Gbaŋ yȩ wʉ́ń nɛ́ɛ né, kɔ́ ɨ ́ doo vbaŋŋaa kʉʉ ya̧an ̧ kaꞌ tóó kan hɨɨ, kaꞌ tóó kan hád van yȩ wɔgɔ. 43 Ví ho̧ hɨɨ ya̧á n ̧́ kan hád van moo gbaŋ yȩ vʉ́ń tán ya̧g kɔ́ ɨ ́ nánán kʉʉ kɔ́ wɔgɔ, a̧máa vʉ́ń máꞌán né, kɔ́ ɨ ́ hɨɨ kan máꞌán kan hád van né yȩ wɔgɔ. 44 Sey gbanii yȩ voolɨ ́ tée, Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ wʉ́ń vud gbaŋ ɨ ́ tóó a tún woo né, gbaŋ ɨ ́ tóó kə́d a waan yúú woolɨ ́ né máa. Wʉ́ń gbɔ́ gbaŋ yȩ vʉ gəə, wʉ́ń kéé mbaa woo kan də́ń. 45 Hȩn ꞌyɛgɛ kíí ho̧ ka vúd ya gʉʉlɨ ́, nán tóó ka wʉ gbɔnnɔ né, ma ka gbɔ hɨɨ kan sa̧n aalɨ ́ kan hád van kan sɨɨde kan do̧ꞌ vʉ ꞌwoo yȩ ka túꞌ máa, wʉ yȩnɔ. Tayɨɨ gbo̧o̧ wʉ túꞌud baꞌ naa vʉ hȩn a ya̧a̧ pig hȩn yȩ vʉlɨ ́ máa. Nəəg máa yȩ yȩ́ńne, hȩn woo ka túꞌ máa yȩ́ńne a̧ḿ ́ .» v. 46-49 – cf. Dən 41, 38-44 46 Gbanii Nabukodonozɔ́r wa̧á ̧́ udda hágá, nəꞌəy Daniɛ́l woolɨ ́ tiŋ̧́́ , o̧d nán ʉʉ pʉ́ꞌ hȩn pʉ́gʉ, ʉʉ uu zʉgʉ vʉ pʉ́gʉ a̧ḿ ́ . 47 Gbanii o̧d Daniɛ́l moo, o̧ : « Yȩ́ńná, Tayɨɨ víí wʉ Tayɨɨ ɨ ́ ka mba tayɨɨ vʉ ꞌwaapád, wʉ ɨ ́ ꞌyɛ́lɨ ́ gbanii voo, wʉ túꞌ hȩn ka yʉ́g, ma ka vud hȩn yʉ́ggɨ ́ míí túꞌúm yɛnɔ. » 48 Pig woo máa gbanii pʉ́ Daniɛ́l lʉgʉd kan hȩn naa vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. Pʉ́gʉ gbaŋ yúú hág Babilɔ́nné ꞌwaapád, ꞌyɛ́gɛ gbanaa gbo̧o̧ nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n voo ꞌwaapád. 49 Daniɛ́l ɓáꞌ gbanii a pʉ́ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ baꞌad hȩn naa tʉlɨ ́ hág Babilɔ́nné ꞌwaapád. Daniɛ́l mbaa daa kíi gbaŋŋé wʉlɨ ́. 120 3 v. 1-30 – cf. Dan 6 ; Yéé 115, 1-11 ; 2 MPv 16, 9 (Yéé 34, 8 ; 91, 15 ; Rom 8, 31 ; Mat 10, 28 ; WB 20, 24 ; Eb 11, 32-34) 1 Gbanii Nabukodonozɔ́r mbɔ́g hȩn tóó kan do̧ꞌ, lʉ́gʉ́d woo yúba kɔ́ mééta voꞌ ta̧an ̧ ɔ́, nɛɛlȩ́ woo mééta ta̧a̧nɔ́. Vʉ yo̧o̧ hȩn sʉ́ʉ mbʉʉg Dúralɨ ́, hág Babilɔ́nné. 2 Gbanii Nabukodonozɔ́r baꞌ bee ɨ ́ nii hág vʉ, kan ɨ ́ hȩn naa tʉlɨ ́ vʉ, kan ŋgóḿna vʉ, kan ɨ ́ moo sə̧"ȩ́ kan gbaŋ gbo̧o̧ hág woo vʉlɨ ́ ꞌwaapád, moo ʉʉ laa hȩn gbanii ka yo̧o̧ yȩ tʉꞌʉnée. 3 Ɨ ́ nii hág vʉ, kan ɨ ́ hȩn naa tʉlɨ ́ vʉ, kan ŋgóḿna vʉ, kan ɨ ́ moo sə̧"ȩ́ gbo̧o̧ vʉ, kan ɨ ́ sɨɨde tʉlɨ ́ vʉ, kan ɨ ́ nii gáá vʉ, kan ɨ ́ moo sə̧"ȩ́ vʉ kan gbaŋ gbo̧o̧ hág vʉ sʉ́g moo hȩn gbanii Nabukodonozɔ́r ka yo̧o̧ pee tʉꞌʉné, vʉ la sʉ́g mbaa woolɨ ́ tiŋ̧́ ́. 4 Nán tóó pa moo dɔg beꞌ yúba, o̧ : « Zig vʉ kan hág tóó vʉ, kan nán ya̧g hágá ꞌwaapád, hȩn kʉʉ o̧ i kɔ́ máa wʉ yɛnɔ. 5 Kíí ki kʉʉ úú ga̧ꞌ naa kan lɨtɨd, kʉʉ wa̧a̧ kɔŋ vʉ kə́kə́d, kan dɛn kan hȩn náb tóó vʉ kə́kə́d tée, vi nəꞌəy, ví naꞌ hȩn máa gbanii Nabukodonozɔ́r ka yo̧o̧ kan do̧ꞌ yɛ. 6 Nán a nəꞌəy, a naꞌan hȩn yɛ né tée, vʉ́ń maꞌ gbɔgɔ zʉʉ dəə vɛlɨ ́ ya̧g woolɨ.́ » 7 Moo woo nɔ ma nán zig ꞌwaapád kʉʉ ki kʉʉ úú ga̧ꞌ naa kan lɨtɨd, kʉʉ wa̧a̧ kɔŋ vʉ kə́kə́d, kan dɛn kan hȩn náb tóó vʉ kə́kə́d tée, nán zig kan ya̧g ꞌwaapád vʉ nəꞌəy, vʉ naꞌ hȩn gbanii Nabukodonozɔ́r ka yo̧o̧ kan do̧ꞌ pee. 8 Sey woolɨ ́ máa nán Kasdím tóó vʉ la doo nán Yúúda vʉ, gbanii Nabukodonozɔ́r : « Kəə zee, baꞌ naa ! 10 9 vʉ o̧d Ví pa moo o̧ nán kʉʉ ki kʉʉ úú ga̧ꞌ naa kan lɨtɨd, kʉʉ wa̧a̧ kɔŋ vʉ kə́kə́d, kan dɛn kan hȩn náb tóó vʉ kə́kə́d tée, ʉʉ nəꞌəy, ʉʉ naꞌ hȩn kii yo̧o̧ kan do̧ꞌ yȩ, 11 ka nəꞌəy, ka naꞌan hȩn yȩ né tée, ʉʉ gaŋ gbɔgɔ zʉʉ dəə vɛlɨ ́ náa ? 12 nán Ma nán Yúúda tóó kíí pʉ́ vʉ nii hág Babilɔ́nné pee vʉ kɔ́n voo hȩn woo 121 né. Nán sʉ́ʉ wʉ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo wʉ. Vʉ naꞌan tayɨɨ víí vʉ né, vʉ naꞌan hȩn kíí yo̧o̧ pee né a̧ḿ ́ .» 13 Nabukodonozmór lúú zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ baꞌ nán ʉʉ la máꞌa Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ pa̧n bi ya ʉ́. 14 Nabukodonozɔ́r ɓɛ moo, vi vʉ : « Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo, kíí naꞌan tayɨɨ míí vʉ kan hȩn káń yo̧o̧ pee né yȩ lá, ví kɔ́ nagáaa ? 15 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, i mbaa bə́ꞌ ; kíí ki kʉʉ úú ga̧ꞌ naa kan lɨtɨd, kʉʉ wa̧a̧ kɔŋ vʉ kə́kə́d, kan dɛn kan hȩn náb tóó vʉ kə́kə́d tée, ví nəꞌəy, ví naꞌ hȩn máa kán yo̧o̧ yȩ. I naꞌanɔ né tée, vʉ dɨ ví gané gbóo zʉʉ dəə vɛlɨ ́, tée míń ho̧ tayɨɨ ɨ ́ a səd ví nag mííli ̧́ máa. » 16 Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ hií̧ ̧d gbanii Nabukodonozɔr : « Vɔ́ ꞌyɛ́n moo tóó oo hií̧ ̧n ví yúú hȩn yȩlȩ́ né. 17 Tayɨɨ vóó kóó na"o̧ yȩ wʉ́ń səd vɔ́ dəə vɛlɨ ́ ʉ́, wʉ́ń səd vɔ́ víílí nagá̧ ó̧ a̧ḿ ́ . naꞌan tayɨɨ bii kan hȩn kíí yo̧o̧ yȩ né kəd. » 19 18 I gaa ba vɔ́ń Nabukodonozɔ́r ka ki la náꞌ máa, lúú zo̧o ́ ̧́ yȩ́é,̧ sa tún dɔg kúú, ho̧ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d- Nɛgo vʉ kan zó̧ó̧ yȩ́é.̧ O̧ d nán ʉʉ duu kab vee a pi mba ɨ ́ yȩ doꞌ gúńdɛm, a pi mba la kɛb kəd. 20 Pig woo máa baꞌ so̧o ́ ̧́ze woo ɨ ́ kʉʉ zi ̧i ̧ mba daga vʉ máa tóó ʉʉ maꞌ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ gbóo zʉʉ dəə vɛlɨ ́. 21 Vʉ vbáa vʉ zaŋŋé kan bɨntɨɨ voo kan lugu voo kʉʉ dɔ́ fo̧ĺ ȩ́ kan sa̧am ̧ voo vʉ ꞌwaapád, vʉ gaŋ gbɔ vʉ la dəə vɛlɨ ́. 22 Moo gbanii woo ka nɛ́ɛ ́ mba kɛb, kʉʉ waa vee mba kɛb dəə vee peelɨ ́ yȩ, vee wa̧ꞌ nán vʉn maꞌ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ gbóo dəə vɛlɨ ́ pee vʉ. 23 Nán ta̧an ̧ ɔ : Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo pee vʉ pɛ la dəə vɛlɨ ́ kan zaŋ vʉn vbáa vʉ wʉlɨ ́ pee. 24 Ma gbanii Nabukodonozɔ́r ki dʉ́ʉ́, wa̧ŋ ga lúú dɔg, o̧d nán moo mbalɨ ́ woo vʉ : « Gan ba ban gbóo ví la baa ví nán ta̧an ̧ ɔ́ yȩ vʉ dəə vɛlɨ ́ kan zaŋŋé. » Vʉ hií̧ ̧dʉ : « Kəə zee, dɨ ɨ ́ yo̧go̧. » 122 25 Ma duu o̧d vʉ : « Kɔ́ wɔ nɛ́ɛ péń káń ho̧ mí nán vʉ ndaddʉ́ kʉʉ ꞌyȩ́ḿ kə̧ə́ ̧́ daa vee tiŋ̧́́ , za̧ŋ ka nagá pɛ́lɨ ́, hȩn tóó ka kɔ́n vʉ né lá ? Nán ɨ ́ ndaddʉ́ woo mbaa móo tayɨɨ waaɨ. » 26 Ma Nabukodonozɔ́r séé la dáŋ́ dəə vɛlɨ ́, ɓɛ moo, o̧ : « Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo, nán baꞌad Tayɨɨ gbo̧o̧ woo vʉ, i vúd ya ʉ́ ! » Ma Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ daa vúd ya vɛlɨ ́. 27 Ɨ ́ nii hág vʉ, kan ɨ ́ hȩn naa tʉlɨ ́ vʉ, kan ŋgóḿna vʉ kan nán moo mbalɨ ́ gbanii woo vʉ sʉ́g ya. Vʉ ho̧ vee kɔ́n nán yȩ vʉ hȩn tóó né kan waa náꞌ aga a̧ḿ ́ , yúú húꞌ voolɨ ́ yúlí, kan bɨ ́ntɨɨ voo vʉ a̧ga̧ né, sa̧g vee a̧m ́ zaꞌan vʉ né. 28 Nabukodonozɔ́r ɓɛ moo o̧ : « Na"ȩ́ a pʉ́ Tayɨɨ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo voo ka baꞌ maleeka woo ka ya səd nán baꞌad woo kʉʉ ꞌyɛ́ zo̧o ́ ̧́ woolɨ,́ kʉʉ ma moo palɨ ́ gbanii woo, kʉʉ pʉ́ fo̧o ́ ̧́ voo nɔmmé moo bi duun tayɨɨ tóó kə́d né yɛnɔ. 29 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, hȩn káń o̧ máa yɔ : nán tóó, kóó a vúd dɨ zig woo tɛ́lá, kóó a moo ya̧g woo ȩná, ka o̧ moo Tayɨɨ Sadrák voo kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo ɓɨ ́dná tée, vʉ dɨgɨ sə̧ꞌə̧né kpə́tə́ǵ kpə́tə́ǵ, vʉ́ń gbɔ́ lig woo tum ; moo tayɨɨ tóó ka səd nán kɔ́ ɨ ́ Tayɨɨ voo yȩ wɔgɔ máa pɛ́lɨ ́. » 30 Pig woolɨ ́ máa, gbanii pʉ́ Sadrák kan Mɛsák kan Abɛ́d-Nɛgo vʉ hȩn naa kan zálɨ ́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa hág Babilɔ́nné. 4 v. 1-27 – cf. Dən 41, 1-36 ; Zób 20, 5 ; Esa 2, 11-12 1 [Gbanii Nabukodonozɔ́r bíńda nán zig ꞌwaapád kan ya̧g ꞌwaapád kan hág ꞌwaapád vʉ ɗeewa tóó, o̧]a : « Mí váꞌ ví ꞌwaapád, ka̧ꞌ́ a̧d a mbaa kan ví ʉ́. 2 Míi bi páꞌad ví hȩn gbo̧o̧ kan hȩn sa̧ga̧ Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ka kɔ́n a Eb. : yɛlɨ ́ máa, dəné ɗeewa sʉ́nɔ : “Fo̧o ́ ̧́ míí gbanii Nabukodonozɔ́r, mí váꞌ zig ꞌwaapád kan ya̧g ꞌwaapád kan hág ꞌwaapád...” 123 mánɔ. 3 Hȩn woo ka kɔ́ maa gbo̧o̧ mɛ́ń, hȩn sa̧ga̧ woo vʉ nɛ́ɛ ́ mbaa náꞌ ! Tayɨɨ máa yȩ wʉ́ń waa gbaŋ ha̧á ̧́ káákáá, gbaŋ woo wʉ́ń ꞌwáa né.a 4 Fó̧ó̧ míí Nabukodonozɔ́r, mín dɨ mbaalɨ ́ mííli ̧́ ligí, mí mbaa kan zo̧o ́ ̧́ dȩ"ȩ́ kíi gbaŋ mííli,̧́ 5 ma mí nə́d nəəg tóó, kɔ́n dʉ́ʉ́ ; moo taalɨ ́ kʉʉ yaan nəəgɨ ́, sey káń ud hágá, kan hȩn káń ho̧ yȩ vʉ kɔ́n dʉ́ʉ́ mbaa náꞌ. 6 Mí baꞌ bee ya nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉ ꞌwaapád, ʉʉ o̧n hȩn nəəg yȩ ka túꞌ mánɔ. 7 Nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ vʉ, kan ɨ ́ zoo waa bə́ꞌəné vʉ kan nán Kasdím vʉ yaa kan ɨ ́ gan ho̧lȩ́ vʉ, a̧máa vʉ o̧n mí hȩn nəəg yȩ ka túꞌun né. 8 Ya̧g siꞌí̧ ḑ́ woolɨ ́ máa, Daniɛ́l ɨ ́ kʉʉ pʉ́gʉ yéé tayɨɨ míí woo Bɛlsasár yȩ, la yaa. Daniɛ́l sʉ́ʉ dɨ woo kan yigid tayɨɨ gbo̧o̧ voo nɔ. Mí páꞌadʉ nəəg míí pee, [mí o̧ddʉ :] 9 “Bɛlsasár ɨ ́ nii nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ voo, mí gaa mɔ́ dɨ móó kan yigid tayɨɨ gbo̧o̧ voo nɔ, hȩn yʉ́ggɨ ́ tóó mban vʉ voo né. A̧ m o̧n ya hȩn nəəg míí kan hȩn káń ho̧ yȩ kʉʉ túꞌ mánɔ. 10 Hȩn káń ho̧ nəəgɨ ́ sey kán ud hágá máa yɔ. Mí ho̧ laꞌ tóó hág sa̧am ̧ é, laꞌ sʉ́ʉ lʉ́g dɔg wʉlɨ.́ 11 Laꞌ pee naꞌ gbo̧o̧ baꞌa, nɛ́ɛ ́ la wʉlɨ ́, mɛ́ɛǵ woo lʉ́g ya̧ dɔg be"ɨ ́ sag, nán vʉ ho̧go̧ ya diga hág siꞌ̧́ idí ̧́ a̧ḿ ́ . 12 Haꞌad woo vʉ dʉʉ la wʉlɨ,́ líid woo vʉ ɓʉʉ la wʉlɨ,́ [hȩn za̧á d ̧ ] pád vʉ nuŋ hȩn láa wʉlɨ ́. Hȩn ho̧g ́ vʉ nəə yigid woolɨ ́, nɔ́g waa be"ɨ ́ vʉ séꞌ waa waa voo vʉ hȩȩné woo vʉlɨ,́ hȩn zá̧ad pád vʉ nuŋ hȩn láá voo wʉlɨ ́. 13 Hȩn ɨ ́ tóó káń duu ho̧ nəəg mííli ̧́ sey káń ud mbaa hágá máa, nán hȩn tʉlɨ ́ tóó dágá sí zʉʉ be"ɨ ́. 14 Nán pee o̧ dɔg moo beꞌ yúba, o̧ : I dʉ laꞌ máa yȩ, ví sə̧ꞌə̧ hȩȩné woo vʉ, ví yɛgɛ haꞌad woo, líid woo ʉʉ hɨꞌɨ, hȩn ho̧g ́ kʉʉ mbaa do̧o̧ woolɨ ́ ʉʉ lúú ɗug, nɔ́g waa kʉʉ séꞌ waa waa voo wʉlɨ ́ a Debtere ya̧g gɛrɛ́ggɨ ́ (Sɛptáŋŋé) máa, Dan 3 diin yɛlɨ ́ né, a̧máa lʉ́g la dii v. 97mé. Wʉlɨ ́ máa, 4, 1-3 = 3, 31-33. 124 ʉʉ lúú a̧ḿ ́ . 15 A̧ máa i gbɔ bgɔ laꞌ ndam woo zɛ́gɛ́d kʉʉ wʉlɨ ́ yȩ, ví vbáawʉ kan za̧ŋ hɨɨ sa̧am ̧ ho̧d ́ voolɨ ́. A ꞌya̧m ́ kan mɛd ɨ ́ be"ɨ ́, a lá ho̧d ́ kɔ́ ɨ ́ hȩn ho̧g ́ vʉ wɔgɔ. 16 Ʉʉ to̧ꞌ zo̧o ́ ̧́ nánán woo luu, ʉʉ pʉ́gʉ zo̧o ́ ̧́ hȩn ho̧g ́ , a mbaa ɨ ́ yo̧go̧ veꞌ gúńdɛm. 17 Nán hȩn tʉlɨ ́ vʉ kan nán Tayɨɨ vʉʉ o̧ a kɔ́y ɨ ́ yo̧go̧, moo nánán ʉʉ gaa Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ba wʉ waa gbaŋ yúú nán voolɨ ́, ba wʉ pʉ́ nán ka hií̧ ̧́ máa hȩn, ba wʉ pʉ́ nán lee vʉ na"ȩ́. 18 Fo̧o ́ ̧́ míí gbanii Nabukodonozɔ́r, nəəg káń nə́d máa wʉ yȩnɔ. Bɛlsasár, a̧m o̧n ya hȩn nəəg yȩ ka túꞌ mánɔ, ɨ ́ móó káḿ gaa nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ hág mííli ̧́ vʉ ꞌwaapád yȩnɔ. Móó káḿ dɨ kan yigid tayɨɨ gbo̧o̧ voo yɛ, mí gaa mɔ́ń o̧n hȩn nəəg yȩ ka tú"ú.” 19 Moo yȩ dəŋ kɔ́ la Daniɛ́l kʉʉ beewʉ Bɛlsasár yȩ ɓáꞌ. Gbanii duu o̧ddʉ : “Bɛlsasár, nəəg máa yȩ kan hȩn ka túꞌ a̧ḿ ́ a kɔ́m ɓáꞌ sá.” Bɛlsasár hií̧ ̧́ : “Baꞌ naa, nəəg máa yȩ a mbaad ɨ ́ maag víí vʉyʉ, hȩn ka túꞌ máa a mbaad nán kʉʉ sɛ́n moo víí né máa vʉyʉ. 20 Laꞌ máa kíí ho̧ ka naꞌ, ka nɛ́ɛ ́ la wʉlɨ ́, mɛ́ɛǵ woo ka dɔg ya̧ beꞌ, nán kʉʉ ho̧go̧ la diga hág siꞌí̧ dí, ̧́ 21 laꞌ máa haꞌad woo ka dʉʉ la wʉlɨ,́ líid woo ka ɓʉʉ la wʉlɨ ́, [hȩn za̧á d ̧ ] ꞌwaapád kʉʉ nuŋ hȩn láa wʉlɨ ́, hȩn ho̧g ́ kʉʉ dɔ́ yʉ́g wʉlɨ ́, nɔ́g waa be"ɨ ́ kʉʉ séꞌ waa waa wʉlɨ ́ yȩ, 22 wʉ víw. Na"ȩ́ víí laa tiŋ̧́́ , dɔg ya̧ beꞌ sag, gbaŋ móó la ya̧ hág siꞌí̧ dí. ̧́ 23 Ví ho̧ nán hȩn tʉlɨ ́ vʉ kan nán tayɨɨ vʉ sí zʉʉ be"ɨ,́ vʉ o̧ : I dʉ laꞌ yȩ gbɔ la, a tú la ʉ́ ; a̧máa i gbɔ do̧o̧ ka kan zɛ́gɛ́d yȩ, ví vbáawʉ kan za̧ŋ hɨɨ sa̧a̧m ho̧d ́ voolɨ.́ A ꞌyám kan mɛd ɨ ́ be"ɨ ́, a mbaa kan hȩn ho̧g ́ vʉ veꞌ gúńdɛm. 24 Hȩn ka túꞌ máa yɔ. Hȩn Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ka o̧ a kɔ́y yȩ, hȩn woo wʉ́ń kɔ́y kan baꞌ naa vʉyʉ. 25 Vʉ́ń nɛŋ ví sa̧am ̧ nánán voolɨ ́, víń mbaa kan hȩn ho̧g ́ vʉ, vʉ́ń pʉ́ ví ho̧d ́ víń lá móo ndaa vʉyʉ, mɛd be"ɨ ́ wʉ́ń ꞌya̧m ví, veꞌ gúńdɛm wʉ́ń ya̧a̧ daa, tée víń gaa Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ba wʉ waa gbaŋ yúú nánán voolɨ ́, ba wʉ pʉ́ nán ka hií̧ ̧́ máa gbaŋ. 125 26 Kʉʉ o̧ ʉʉ gbɔ laꞌ do̧o̧ kan zɛ́gɛ́d vʉ yȩ túꞌ ba víń fii gbaŋ víí ɓɛ sey i gaa sɨ ́ ɨ ́ ka waa gbaŋ máa ba dɨ be"ɨ ́ tɛ́nɔ. 27 Moo woo nɔ ma, Baꞌ naa, i ki hȩn káń bi o̧d ví yɛ ʉ́. I gbɔ hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́, vi kɔ́ hȩn dʉʉ, ví kɔ́d ɨ ́ gíḿ vʉ zó̧ó̧ nán, tée víń mbaa dʉʉlɨ ́ naꞌa laa tiŋ̧́́ .” » v. 28-37 – cf. Dan 5, 18-21 (Gɛ 16, 18 ; Yéé 75, 5-8 ; Rom 1, 21 ; Ykb 4, 6.10) 28 Hȩn yȩ vʉ kɔ́y ꞌwaapád yúú Nabukodonozɔ́r woolɨ ́. 29 Sȩȩ wa̧nɓóꞌ zʉʉ idú ka ya̧a̧ daa máa, Nabukodonozɔ́r dɨ daa kə̧ə́ ļ́ ȩ́ kíi woolɨ ́ Babilɔ́nné, 30 ma o̧ : « Babilɔ́n gbo̧o̧ káń yo̧ow ̧ o̧ kan nag néélȩ́ míí, kan na"ȩ́ míí moo a tii ya mbaalɨ ́ míínu pee wʉ yɛnɔ pɛ́láa ? » 31 Ka dɨ lá moo pee o̧lȩ́ máa, yɛ́g tóó kii zʉʉ be"ɨ,́ o̧ : « Nebukadonozɔ́r, a̧m gaa ɓəə ba vʉ́ń fȩȩ bi gbaŋŋɔ́. 32 Vʉ́ń nɛgɛm sa̧am ̧ nánán voolɨ ́, mɔ́ń mbaa kan hȩn ho̧g ́ vʉ, vʉ́ń pʉ́m ho̧d ́ mɔ́ń lá móo ndaa vʉyʉ, mɛd be"ɨ ́ wʉ́ń ꞌya̧m mɔ́, veꞌ gúńdɛm wʉ́ń ya̧a̧ daa, tée mɔ́ń gaa Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ba wʉ waa gbaŋ yúú nánán voolɨ ́, ba wʉ pʉ́ nán ka hií̧ ̧́ máa gbaŋ. » 33 Moo máa yȩ hȩn woo kɔ́y zʉʉ ya̧g woolɨ ́. Vʉ nɛŋ Nabukodonozɔ́r gbɔ sa̧am ̧ nánán voolɨ ́, lá ho̧d ́ móo ndaaɨ, fo̧o ́ ̧́ woo ꞌya̧m ́ kan mɛd ɨ ́ be"ɨ,́ yúú húꞌ woo so̧o,̧ lʉ́g man kan bɛd bo̧o̧ voo, nag fəŋ woo vʉ lʉ́g móo baa ɨ ́ nɔ́g voo nɔ. 34 Sey woo ka ya̧a̧ sʉ́ꞌʉ́ máa, fo̧o ́ ̧́ míí Nabukodonozɔ́r mí kuu nɔ́ɔ ́ dɔg be"ɨ ́, vágád míí fíí ya mííli.̧́ Mi dȩn Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ka mbaa káákáá yȩ nag, mí na"o. Na"ȩ́ woo ꞌwáa né, gbaŋ woo mbaa káákáá. 35 Nán hágá ꞌwaapád vʉ mbaadʉ hȩn lee, aga kɔ́ hȩn ka hií̧ ̧́ kan hȩn be"ɨ ́ vʉ kan nán hágá vʉ. Nán tóó ba di ̧i ̧ woolɨ ́ nagá, ba ví : « Mɔ́ kɔ́ ȩn yɛlá ? » máa pɛ́lɨ ́. 36 Sey woo máa yigid míí fíí ya mííli,̧́ vʉ fii gbaŋ míí kan na"ȩ́ míí kan zalɨ ́ míí pʉ́n. Nán míí kan gbaŋ gbo̧o̧ hág míí vʉ duu vi moo míí. Vʉ fii ꞌyɛ́n gbaŋŋé, néélȩ́ míí naꞌ laa tiŋ̧́ ́ tiŋ̧́́ . 126 37 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, fo̧o ́ ̧́ míí Nabukodonozɔ́r, mí naꞌ gbanii ɨ ́ be"ɨ,́ hȩn woo ka kɔ́ pád maa yȩ́ń kan dʉʉ mɛ́ń. Wʉ dɨ kan néélȩ́ sid nán yúú na"ȩ́ vʉ zʉʉ hágá. 5 ̧́ v. 1-31 – cf. Dan 4 ; ƗMS 16, 23 (Esa 21, 1-10 ; Yer 50, 29-38 ; 51, 27-41 ; Lúg 12, 4548) 1 2 Gbanii Bɛlsasár kɔ́d ɨ ́ nii hág woo vʉ gbaŋ gbo̧o̧ baꞌa, zɔ doo kan vʉ. Bɛlsasár ka béꞌ doo ho̧ máa, baꞌ nán ʉʉ pa̧ŋ ya gbág kʉʉ mbɔ́g kan do̧ꞌ kan sɨɨde ma ba"oo Nabukodonozɔ́r ka fá̧á̧ ya lig hȩn ha"ɨ ́ Yerúsalɛmmé máa, moo bi zɔ doo kan gbaŋ gbo̧o̧ bii vʉ kan kȩ́ȩ́ bii vʉ kan ɓáa bii vʉ wʉlɨ ́. 3 Vʉ pa̧nnɔ ya gbág kʉʉ mbɔ́g kan do̧ꞌ kan sɨɨde ma kʉʉ fá̧á̧ ya lig hȩn ha"ɨ ́, lig Tayɨɨ woolɨ ́ Yerúsalɛmmé, vʉ zɔ doo kan gbaŋ gbo̧o̧ woo vʉ kan kȩ́ȩ́ woo vʉ kan ɓáa woo vʉ wʉlɨ ́. 4 Vʉ zɔ doo, vʉ naꞌ tayɨɨ kʉʉ kɔ́ kan do̧ꞌ, kan sɨɨde, kan sa̧n aalɨ ́, kan hɨɨ, kan laꞌ, kan ꞌyɛgɛ máa vʉ. 5 Kʉʉ dɨ hȩn zɔlɨ ́ pee máa, nag vbaŋŋaa nánán tóó vʉ vúd ya, vʉ bə̧ꞌ hȩn tóó kaꞌ lámmé, fúŋ́ vəgə kíi gbaŋŋé. Gbanii ho̧ nag máa ka dɨ hȩn bə̧"ȩ́ yȩ. 6 Gbanii tii dɔg sɨ ́ fo̧o ́ ̧́ wʉlɨ,́ zo̧o ́ ̧́ nammɔ, nɛ́ŋ́ yee woo vʉ pɔg ꞌwaa, doo núug woo vʉ béꞌ gáꞌanée. 7 Gbanii wa̧a̧ dɔg wa̧ya̧g beꞌ yúba, o̧d nán ʉʉ beed bi ya nán zoo waa bə́ꞌəné vʉ kan nán Kasdím vʉ kan ɨ ́ gan ho̧lȩ́ vʉ, o̧d nán hȩn gaalɨ ́ Babilɔ́n vʉ : « Nán a záŋ́ga hȩn máa yɛ, a o̧n hȩn ka túꞌ tée, míń dɔ́ddʉ sa̧am ̧ gbaŋ, míń gáadʉ zaŋ vəg kʉʉ kɔ́ kan do̧ꞌ máa vəgə́, míń pʉ́gʉ na"ȩ́ ɨ ́ ta̧an ̧ ɔ́ woo hág mííli.̧́ » 8 Nán hȩn gaalɨ ́ vʉ dóo ꞌwaa ya pád, a̧máa vʉ gaan hȩn yȩ zaŋguko né, vʉ gaan moo woo buuní né á̧ḿ. 9 Gbanii Bɛlsasár ki dʉ́ʉ́ gbo̧o̧ baꞌa, fo̧o ́ ̧́ woo tii bo̧ꞌ́ , ɨ ́ nii woo vʉ á̧ḿ vʉ mbaa ɗii. 127 10 Gbaŋ kȩ́ȩ́ ka ki moo gbanii woo kan ɨ ́ nii woo voo máa, dɔ́ la lig hȩn láálɨ ́, o̧ : « Baꞌ naa, kəə zee ! Zó̧ó̧ a tó̧ꞌo̧m sá, gbɔg tíí móó a tii bo̧ꞌ́ sá a̧ḿ ́ . 11 Baa tóó dɨ hág móó yɛlɨ ́, yigid tayɨɨ gbo̧o̧ voo dɨ kannɔ ó̧. Sey baꞌ móó woolɨ ́ máa, vʉ ho̧ dɨ kan kɛb kan hȩn gaalɨ ́ tayɨɨ voo, kan ya túlí tóó dɨ woolɨ ́. Baꞌ móó gbanii Nabukodonozɔ́r ká ꞌyɛ́gɛ ɨ ́ nii nán hȩn sa̧ga̧ kɔ́lɨ ́ voo kan ɨ ́ zoo waa bə́ꞌəné vʉ kan nán Kasdím vʉ kan ɨ ́ gan ho̧lȩ́ vʉ a̧ḿ ́ . 12 Ká vʉ ho̧ Daniɛ́l gbanii ka ꞌyɛ́ddʉ yéé Bɛlsasár yȩ nɔ́ɔ ́ kɛb ho̧lȩ́ woo kan hȩn gaalɨ ́ woo mba nán vʉ ꞌwaapád. Wʉ baa buu hȩn ka mba nán vʉ kilí, baa mbɔ́g moo təəlɨ ́ vʉ a̧ḿ ́ . Ʉʉ bee ya Daniɛ́l yȩ, wʉ́ń o̧ hȩn hȩn máa yɛ ka túꞌ. » 13 Vʉ pa̧ŋ Daniɛ́l dɔdda gbanii woolɨ ́ tiŋ̧́́ , ma gbanii ɓɛ moo, o̧ddʉ : « Móo Daniɛ́l gbaꞌa nán Yúúda voo tóó baꞌ míí gbanii ka pa̧ŋ vʉ yaan Yúúdalɨ ́ mánaa ? 14 Mí ki ba mɔ́n dɨ kan yigid tayɨɨ voo nɔ, ya túlí tóó ba dɨ móólȩ́ kan hȩn gaalɨ ́ kan kɛb gbo̧o̧ baꞌa. 15 Vʉ pa̧n ya nán hȩn gaalɨ ́ vʉ kan nán zoo waa bə́ꞌəné vʉ moo ʉʉ záŋ́ga hȩn máa yɛ, ʉʉ o̧n hȩn ka túꞌ mánɔ, amáa vʉ́ gaan hȩn ka túꞌun né. 16 Mí ki ba mɔ́n baa buu móó moo təəlɨ ́ vʉ ʉ́. A̧ m záŋ́ga hȩn máa yɛ, a̧m o̧n hȩn ka túꞌ tée, míń dɔ́m sa̧am ̧ gbaŋ, míń gáam zaŋ vəg kʉʉ kɔ́ kan do̧ꞌ máa vəgə́, míń pʉ́m na"ȩ́ ɨ ́ ta̧an ̧ ɔ́ woo hág mííli.̧́ » 17 Daniɛ́l hií̧ ̧d gbanii : « I ꞌyɛ́ la hȩn naa kíí bi pʉ́n yȩ, i pʉ́ la nán tóó kə́ddɨ. A̧ máa míń záŋ́ga hȩn yȩ, míń o̧d ví hȩn ka tú"ú. 18 Baꞌ naa, Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ ká pʉ́ baꞌ víí Nabukodonozɔ́r gbaŋ kan na"é kan zálɨ.́ 19 A̧ máa zig kan hág tóó vʉ kan nán ya̧g tóó vʉ ꞌwaapád vʉ mbaa kan dʉ́ʉ́, vʉ tʉʉ yəyəg woolɨ ́ tiŋ̧́́ . Gbanii baa nɔɔ nán ka hií̧ ,̧́ gbɔ zá̧ad ̧ nán ka hií̧ ̧́ ; pʉ́ nán ka hií̧ ̧́ máa lʉgʉd, sid nán ka hií̧ ̧́ máa a̧ḿ ́ . 20 Yúú na"ȩ́ ka lúú dɔg woolɨ ́ zo̧o ́ ļ́ ȩ́, ka nɛ́ɛ ́ yúú máa, vʉ siddʉ zʉʉ ká̧am ̧́ gbaŋ woolɨ ́ kan 128 na"ȩ́ woo peelɨ ́, 21 vʉ nɛŋŋɔ gbɔ la sa̧am ̧ nánán voolɨ ́, zó̧ó̧ woo tii móo zo̧o ́ ̧́ hȩn ho̧g ́ voo nɔ. La mbaa kan wamnde ho̧g ́ vʉ, vʉ pʉ́gʉ ho̧d ́ lá móo baa ndaa vʉyʉ, fo̧o ́ ̧́ woo ꞌya̧m ́ kan mɛd ɨ ́ be"ɨ,́ há̧á̧ ya̧ sey ka gaa Tayɨɨ gbo̧o̧ ba wʉ waa gbaŋ yúú nánán voolɨ ́, ba wʉ pʉ́ nán ka hií̧ ̧́ máa gbaŋ máalȩ́. 22 23 Ɨ ́ móó Bɛlsasár waa woo, mɔ́ gaa hȩn yȩ, a̧máa mɔ́ nəꞌən yúú né. Mɔ́ naꞌad ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ be"ɨ ́ yúú, vʉ la fá̧á̧ gbág lig woo pa̧m ya ví zɔ doo wʉlɨ ́ kan gbaŋ gbo̧o̧ móó vʉ, kan kȩ́ȩ́ móó vʉ, kan ɓáa móó vʉ. Ví la pa̧ŋ tayɨɨ kʉʉ kɔ́ kan do̧ꞌ, kan sɨɨde, kan sa̧n aalɨ,́ kan hɨɨ, kan laꞌ, kan ꞌyɛgɛ, kʉʉ ho̧n nɔ́ɔ ́ né, kʉʉ kin tɔ́g né, kʉʉ gaan hȩn tóó né máa vʉ, mɔ́ naꞌan Tayɨɨ ɨ ́ ka tíd vágád kan hȩn ꞌwaapád nag woolɨ ́ máa né. 24 Moo woo nɔ ma ka baꞌ ya nag də̧ꞌə̧ máa ka dȩȩ hȩn yɛnɔ. 25 Hȩn kʉʉ dȩȩ sʉ́ʉ yɔ : “Vʉ wáꞌ, vʉ wáꞌ, vʉ gʉ́g, vʉ pəgən”a. 26 Hȩn moo yȩ ka túꞌ máa yɔ. Vʉ wáꞌ : Tayɨɨ wáꞌ gbaŋ móó, si ̧ꞌ gbɔgɔ sʉ́ꞌʉ́. Vʉ gʉ́gʉm kílolɨ,́ vʉ ho̧ mɔ́ zii̧ ̧ ní. 28 27 Vʉ gʉ́g : Vʉ pəgən : Gbaŋ waalɨ ́ móó dɨ pə́gəné, vʉ́ń yȩꞌȩn nán Medíi vʉ kan nán Pɛ́rsə vʉyʉ. » 29 Bɛlsasár o̧d nán vʉ gaŋ sa̧am ̧ gbaŋ dɔ́d Daniɛ́l, vʉ gáadʉ zaŋ vəg kʉʉ mbɔ́g kan do̧ꞌ máa vəgə́, vʉ pa moo o̧ Daniɛ́l ban nuŋ na"é ta̧an ̧ ɔ́ woo hág biilí. 31 30 Vʉ nɔɔ Bɛlsasár gbanii nán Kasdím voo vid woolɨ ́. Dariús nán Medíi tóo daa vbid gbaŋ. Dariús sʉ́ʉ ba dɨ kan veꞌ voꞌ gúú zʉʉ idú. a Aram. : ‫( ְמנֵא ְמנֵא ְתקֵ ל ּופ ְַר ִֽסין‬mené mené teqel ufarsin). 129 6 v. 1-24 – cf. Dan 3 ; Est 7, 9-10 ; Yéé 7, 15-18 ; Eb 11, 32-34 1 2 Dariús yee ɨ ́ nii hág vʉ fó̧ó̧ 120, ꞌyɛ́ vʉ gbaŋ gbo̧o̧a yúú hág woolɨ.́ Duu yee nán tóó vʉ fo̧o ́ ̧́ ta̧an ̧ ɔ́ ʉʉ mbaa gbanaa gbaŋ gbo̧o̧ sʉ́ʉ yȩ voo nɔb. Daniɛ́l ká dɨ sa̧am ̧ voolɨ ́. Gbaŋ gbo̧o̧ yȩ kʉʉ kɔ́ baꞌad voo tée, ɨ ́ ta̧an ̧ ɔ́ yȩ vʉʉ gii vʉ, moo hȩn gbanii woo tóó a lɨ ́d sá. 3 Nii ɨ ́ Daniɛ́l woo mba ɨ ́ ɨ ́ nii gbaŋ gbo̧o̧ ɨ ́ tóó yȩ voo ꞌwaapád, moo ka mba vʉ kan kɛb mánɔ. Gbanii taa bi pʉ́gʉ nii yúú hág biilí pád. 4 Ma ɨ ́ nii gbaŋ gbo̧o̧ voo ɨ ́ tóó yȩ vʉ soo kɛb moo ʉʉ la doo Daniɛ́l yúú baꞌad woolɨ,́ a̧máa vʉ nugun hȩn ʉʉ doonɔ moo woo né, kɔ́ hȩn tóó sɔn né, aga kɔ́ baꞌad woo dʉʉlɨ ́ naꞌa, kɔ́n hȩn kə̧əg ̧ tóó kan hȩn ɓɨ ́d tóó né kəd. 5 Nán pee vʉ o̧ń ́ ya voolɨ ́ : « Ba nugun ví hȩn tóó a doon ví Daniɛ́l moo woo né. Ba ho̧ ví lá baa ví moo Tayɨɨ duulí woo lée. » 6 Ma gbaŋ gbo̧o̧ kan ɨ ́ nii voo vʉ lúú maa la gbanii, vʉ o̧ddʉ : « Gbanii Dariús, kəə zee ! 7 Ɨ ́ nii hág kan gbaŋ gbo̧o̧ vʉ, kan ɨ ́ hȩn naa tʉlɨ ́ vʉ, kan koygáma vʉ, kan ŋgóḿna vʉ ꞌwaapád vʉ taa, a maa ʉ́ tée, Baꞌ naa ʉʉ pa moo tóó néélȩ́ naꞌa. Ʉʉ háꞌ nán tóó a ɓáꞌ tayɨɨ tóó kan nán tóó sá, séý ʉʉ ɓáꞌ də́ń víw, a ya̧ báꞌ voꞌ ta̧an ̧ ɔ́. Nán ka kɔ́n ɨ ́ yo̧go̧ né tée, ʉʉ gaŋŋɔ gbɔ zʉʉ dəə kəə voolɨ.́ 8 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, Baꞌ naan i bə̧ꞌ moo palɨ ́ máa yȩ moo nán tóó a tii moo woo sá, kɔ́ ɨ ́ dooká nán Medíi voo kan Pɛ́rsə voo ka o̧ wɔgɔ. » 9 Gbanii bə̧ꞌ moo palɨ ́ moo ʉʉ háꞌ nán vʉ [tayɨɨ tóó ɓá"ɨ ́ɨ]. 10 Daniɛ́l ka ki ba vʉn bíńda moo palɨ ́ pee sʉ́ꞌʉ́ máa, daa lúú laa woolɨ ́ ligí. Lig woo sʉ́ʉ fenɛ́ɛtər woo vʉ ho̧ tʉꞌʉné la kaꞌ Yerúsalɛmmé. Zá̧ga̧ pád tée, baa a Nán Medíi kan Pɛ́rsə voolɨ ́ máa, vʉ bee nán sʉ́ʉ yȩ vʉ satráp. Vʉ man kan prefée baa vílí yɛlɨ ́ vʉyʉ. b Nán ɨ ́ ta̧an ̧ ɔ́ yȩ vʉ man kan guvɛrnɛ́r baa ví vʉyʉ. 130 gu doo núug ɓáꞌ Tayɨɨ woo, na"o̧ doꞌ ta̧an ̧ ɔ́, kɔ́ ɨ ́ ka baa kɔ́ see pee wɔgɔ. 11 Nán pee vʉ dɔ́ maawo̧ la kan moo dámné hɔɔ, vʉ maawo̧ dɨ Tayɨɨ woo ɓá"ɨ ́ɨ. 12 Vʉ lúú wʉlɨ ́ vbid, vʉ maa la gbanii, vʉ faa moo moo palɨ ́ pee o̧ddʉ : « Náá ví bə̧ꞌ hȩn o̧ yúú báꞌ voꞌ ta̧a̧nɔ́lȩ́ nán tóó ka ɓáꞌ tayɨɨ tóó kə́d, kóó nánán tóó, ka víw pɛ́lɨ ́ tée, ʉʉ gbɔ zʉʉ nán woo dəə kəə voolɨ ́ náa ? » Gbanii hií̧ ̧d vʉ : « Dɨ ɨ ́ yo̧go̧, dooká nán Medíi voo kan Pɛ́rsə vʉ dɨ ɨ ́ yo̧go̧, nán tóó dɨ kan néélȩ́ pín moo woo né. » 13 Ma vʉ duu o̧d gbanii : « Daniɛ́l gbaꞌa Yúúda tóó pee ɓéé ví, duun hȩn máa kíí háꞌ, kíí bə̧ꞌ yȩ né, za̧g ́ a̧ dágá tée baa ɓáꞌ Tayɨɨ woo doꞌ ta̧an ̧ ɔ́. » 14 Gbanii ka ki la moo yȩ náꞌ máa, zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧wo̧, ma hií̧ ̧́ bi səd Daniɛ́llʉ́. Soo kɛb mɛn dɔ́ la wʉlɨ ́ moo a səddʉ ʉ́. 15 A̧ máa nán yȩ vʉ sȩgȩ la gbanii moo máa yȩlȩ́, vʉ o̧ : « Baꞌ naa, i gaa dooká nán Medíi voo kan Pɛ́rsə vʉlɨ ́ máa, gbanii ka ndág nag moo palɨ ́ tóolɨ ́ sʉ́ꞌʉ́ tée, nán tóó duu tiin moo woo né. » 16 Ma gbanii baꞌ nán ʉʉ la maꞌ Daniɛ́l yaan, ʉʉ gbɔgɔ zʉʉ dəə kəə voolɨ ́. Gbanii o̧d Daniɛ́l : « Tayɨɨ móó káḿ duuwʉ néélȩ́ naꞌa yȩ a tʉmmɔ́ ! » 17 Vʉ vbii ꞌyɛgɛ yú ya̧g dəə pee, gbanii ndág nag kan kanag woo kan kanag ɨ ́ nii hág woo voo moo nán tóó a duu tii ya̧g yúú Daniɛ́l woolɨ ́ sá. 18 Gbanii daa lúú ka la kíi gbaŋ woolɨ ́, a̧máa, sɛ́n hȩn lálɨ ́ né, un kan kȩ́ȩ́ woo né a̧ḿ ́ , nugun nəm né a̧ḿ ́ . 19 Gbanii lúú ya̧g ka̧ꞌa̧m him ̧́ , kɛ ɗug laa dəə kəə voolɨ ́. 20 Ka séé la máa, bee Daniɛ́l kan zó̧ó̧ vií̧ ̧ní, o̧ddʉ : « Daniɛ́l nán baꞌad Tayɨɨ ɨ ́ ka mbaa za̧á d ̧ woo, Tayɨɨ móó káḿ duuwʉ néélȩ́ naꞌa yȩ səm ya̧g kəə voolɨ ́ áa ? » 21 Daniɛ́l hií̧ ̧d gbanii : « Baꞌ naa, kəə zee ! 22 Tayɨɨ míí baꞌ maleeka tóó ya tʉ́ꞌ ya̧g kəə voo, vʉ kɔ́n mí hȩn tóó né, moo ka ho̧ káń 131 kɔ́n hȩn ɓɨ ́d tóó né mánɔ. Ví a̧ḿ ́ , mí kɔ́n ví hȩn kə̧əg ̧ tóó né. » 23 Zó̧ó̧ dȩ gbanii, o̧d nán ʉʉ vud Daniɛ́l ya dəəlɨ ́. Kʉʉ vud ya Daniɛ́l dəə peelɨ ́ máa, vʉ ho̧n ndɔ́g tóó woolɨ ́ fo̧ĺ ȩ́ né, moo ka ꞌyɛ́ zo̧o ́ ̧́ woo Tayɨɨ woo woolɨ ́ mánɔ. 24 Gbanii o̧ ʉʉ máꞌa nán máa kʉʉ ya doo Daniɛ́l yȩ gbóo zʉʉ dəə kəə voolɨ ́ kan waa voo vʉ kan kȩ́ȩ́ voo vʉ a̧ḿ ́ . Diga kʉʉ ya̧n zʉʉ lá dəə tiŋ̧́́ né a̧ḿ ́ máa, kəə vʉ máꞌa vʉ, vʉ gəə vʉ nɛ́ŋ́. v. 25-28 – cf. Dan 3, 28-29 ; Yéé 29, 1 25 Pig woolɨ ́ máa, gbanii Dariús duu bíńda ɗeewa tóó baꞌad nán zig kan hág kan ya̧g ꞌwaapád vʉ náꞌ : « Ka̧ꞌ́ a̧d a mbaa kan ví ɓʉʉlɨ ́ naꞌa ! 26 Hág mííli ̧́ ꞌwaapád máa, mí o̧ nán ʉʉ ndɔg Tayɨɨ Daniɛ́l woo nɔ. Wʉ Tayɨɨ ɨ ́ ka mbaa za̧á d ̧ , mbaa woo káákáá. Gbaŋ waalɨ ́ woo ꞌwáa né, gbaŋ woo wʉ́ń mbaa ha̧á ̧́ báꞌ siꞌí̧ dí. ̧́ 27 Wʉ vud nán hȩn təəlɨ ́lɨ ́, wʉ səd nán, wʉ kɔ́ hȩn sa̧ga̧ vʉ be"ɨ ́ kan hágá a̧ḿ ́ . Wʉ səd Daniɛ́l ya̧g kəə voolɨ ́. » 28 Na"ȩ́ Daniɛ́l woo baa laa tiŋ̧́́ tiŋ̧́́ sey Dariús ka mbaa gbaŋŋé kan sey gbaŋ Kirús woolɨ ́ á̧ḿ. 7 v. 1-14 – cf. Dan 2, 31-45 (Eze 1, 26-28 ; HH 4, 2) (Yéé 2, 6 ; 110 ; Ef 1, 20-23 ; HH 11, 15) 1 Veꞌ gbanii Bɛlsasár ka dəŋ waa gbaŋŋé máa, Daniɛ́l nə́d, ho̧ hȩn tóó vʉ sey ka dɨ nəm máalȩ́, ma bə̧ꞌ hȩn sʉ́ʉ vʉ ꞌyɛ́, paꞌa ɨ ́ kin woo vʉ. 2 Daniɛ́l ɗəŋ o̧ : « Káń nə́d viddí máa, mí ho̧ sápéém beꞌ ya voo ndaddʉ́ a̧ḿ ́ vʉ pɛd zʉʉ mam gbo̧oļ ȩ́. 3 Hȩn za̧á d ̧ gbo̧o̧ tóó ndaddʉ́ vʉ vúd dɔg mam gbo̧o̧ peelɨ ́, vʉ man né. 4 Ɨ ́ dágá máa mbaa móo kəəɨ, a̧máa dɨ kan kpakpag bo̧oȩ̧ . Mí bə́ꞌəwʉ, ma vʉ to̧ꞌo̧wo̧ kpakpag woo pee vʉ, vʉ ka luu diiwʉ dɔg yúba móo nánánnɨ, vʉ ɓɛ zo̧o ́ ̧́ nánán pʉ́gʉ. 5 Zaa máa 132 hȩn zá̧ad ̧ ɨ ́ tóó duu gbɔ vúd, mbaa mó zág ya̧ꞌa̧dɨ, dii doo kaꞌ dágá, tíd nɛ́ŋ́ waa ta̧an ̧ ɔ́ nú"í ya̧gá̧. Vʉ o̧ddʉ : “A̧ m lúú dɔg lá wiꞌ ɓʉʉ la wʉlɨ ́ !”. 6 Pig woo máa mí duu ho̧ ɨ ́ tóó, mbaa woo móo zággɨ, dɨ kan kpapkag ndaddʉ́ móo nɔ́ggɨ kúsúgumí. Hȩn za̧á d ̧ yȩ dɨ woo kan yúú ndaddʉ́, vʉ ɓɛ néélȩ́ pʉ́gʉ. 7 Pig woo máa, mí duu ho̧ hȩn za̧a ́ d ɨ ́ tóó ndaddʉ́ woo nəəgɨ ́, zá la wʉlɨ ́, kan sȩmde gbo̧o̧ baꞌa. Dɨ kan núꞌ hɨɨ, lá hȩn, gəə hȩn, ꞌnáꞌa̧ hȩn ka kéé pád dɔlɨ.́ Man woo kan hȩn zá̧ad ̧ ɨ ́ tiŋ̧́́ yȩ vʉ né, dɨ kan ga̧ꞌ wa̧nɓóꞌ. 8 Kán tə́gə ga̧ꞌ woo pee vʉ máa, mí duu ho̧ ga̧ꞌ waa tóó hȩȩ vúd dɔg voolɨ ́ sa̧am ̧ é, vʉ bugu ga̧ꞌ ta̧an ̧ ɔ́ vʉ luu woolɨ ́ tiŋ̧́ .́ Ga̧ꞌ waa pee dɨ kan nɔ́ɔ ́ móo baa nɔ́ɔ ́ nánánnɨ, kan ya̧g tóó baa moo moo kan disa̧n. 9 Mí ho̧ nán vʉ kpəꞌə láan vʉ, ma baa gbo̧o̧ naa ɗáá mbaa láané. Sa̧am ̧ woolɨ ́ fo̧ĺ ȩ́ bú mbaa kɛŋ, yúú hú̧ꞌ woo mbaa móo gʉd mbee ka dʉʉ la wʉlɨ ́ mánɔ. Láan woo mbaa móo vee nɔ́ɔȩ́ , doo láan woo vʉ a̧ḿ ́ vʉ mbaa móo veeɨ. 10 Ziŋ vee tóó lɛ vúd ya woolɨ ́ tiŋ̧́ ́. Dúú ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ kɔ́ddʉ baꞌad, ɨ ́ tóó kʉʉ dii woolɨ ́ tiŋ̧́́ máa vʉ duu ɓʉʉ mba kɛb. Nán moo sə̧"ȩ́ vʉ mbaa daa hágá, vʉ ta̧a̧ debtere vʉ. 11 Mí tə́gə nɔ́ɔ ́ moo moo disa̧n máa ga̧ꞌ yȩ ka dɨ moolȩ́ ; káń dɨ hȩn pee ho̧lȩ́ máa, vʉ nɔɔ hȩn zá̧ad ̧ pee, vʉ a̧n fo̧o ́ ̧́ woo vɛlɨ ́. 12 Vʉ vbid néélȩ́ hȩn zá̧ad ̧ ɨ ́ tóó yȩ voo, a̧máa vʉ gbɔ vʉ ʉʉ mbaa za̧ad ̧ ná zaa pȩ́ń. 13 Káń laa tiŋ̧́́ kan nəəg máa, mí duu ho̧ nán tóó sí zʉʉ be"ɨ ́, mbaa móo waa nánánnɨ. Nán pee séé maa la baa gbo̧o̧ naa, vʉ pa̧ŋŋɔ see la woolɨ.́ 14 Vʉ pʉ́gʉ néélȩ́ kan lʉgʉd kan gbaŋ. Zig hág ꞌwaapád kan nán ya̧g pád vʉ kɔ́ddʉ baꞌad. Néélȩ́ woo ꞌwáa né, gbaŋ woo tún né a̧ḿ ́ .» 133 v. 15-28 – cf. V. 1-14 ; Dan 2, 44 (2 Tes 2, 3-8 ; HH 13) 15 16 « Fo̧o ́ ̧́ míí Daniɛ́l, moo táálɨ ́ tóó vʉ yaan, nəəg míí vʉ kɔ́n dʉ́ʉ́ a̧ḿ ́ . Mí séé maa la nán kʉʉ wʉlɨ ́ yȩ tóó, mí vigi hȩn mán káń ho̧ yȩ, túꞌ nɛ́nná ? Ma o̧n hȩn ka túꞌ. 17 Hȩn za̧á d ̧ máa ndaddʉ́ yȩ vʉ gbanii tóó ʉʉ gbɔ vúd hágá yɛlɨ ́ máa vʉyʉ. 18 A̧ máa nán Tayɨɨ be"ɨ ́ woo vʉ́ń nuŋ gbaŋ, vʉ́ń fȩȩwo̧, wʉ́ń mbaa voonɔ há̧á̧ káákáá, veꞌ kan veꞌ. 19 Pig woo máa míi bi duu gaa hȩn yúú hȩn zá̧ad ̧ ɨ ́ ndaddʉ́ woo, ka mbaa woo kə́d, ka zá la wʉlɨ,́ ka dɨ kan núꞌ hɨɨ kan nag fəŋ hɨɨ, ka lá hȩn, ka gəə hȩn, ka ꞌnáꞌa hȩn zín yȩ woolɨ ́, 20 kan ga̧ꞌ máa wa̧nɓóꞌ ka ꞌyɛ́ yúlí, kan ga̧ꞌ ɨ ́ ka duu hȩȩ vúd ma kʉʉ bugu ga̧ꞌ ta̧a̧nɔ́ luu tiŋ̧́́ woolɨ ́, ka dɨ kan nɔ́ɔ,́ kan ya̧g moo disa̧n moolȩ́, ka naꞌ mba ga̧ꞌ ɨ ́ tóó vʉ yȩlȩ́. 21 Mí ho̧ ga̧ꞌ pee sa nán Tayɨɨ vʉ sɨɨ, gbɔ́ vʉ, 22 há̧̧á̧ ya̧ sey baa gbo̧o̧ naa ka pʉ́ nán Tayɨɨ pee vʉ néélȩ́, kʉʉ fȩȩ gbaŋ máalȩ́. 23 Nán pee o̧n : “Hȩn zá̧ad ̧ ɨ ́ ndaddʉ́ woo yȩ gbaŋ tóó ndaddʉ woo a duu vúd hágá mánɔ. Wʉ́ń man kan gbaŋ ɨ ́ tóó vʉ né, wʉ́ń lá hág ꞌwaapád, wʉ́ń ꞌnáꞌa hȩn, wʉ́ń lɨ ́d hȩn a̧ḿ ́ . 24 Ga̧ꞌ wa̧nɓóꞌ yȩ vʉ máa, gbanii ʉʉ waa gbaŋ waalɨ ́ sʉ́lɨ ́ máa vʉyʉ. Gbanii tóó wʉ́ń gbɔ vúd voolɨ ́ sa̧am ̧ é, wʉ́ń mbaa woo kə́d, wʉ́ń sid gbanii vʉ ta̧an ̧ ɔ́. 25 Wʉ́ń haa Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́, wʉ́ń kɔ́ nán woo vʉ ɓɨ ́d ná, wʉ́ń taa bi tii sey kan dooká vʉ a̧ḿ ́ . Wʉ́ń kɔ́ nán Tayɨɨ vʉ hȩn ɓɨ ́d sey dágá, kan sey tóó vʉ, kan sey də̧ꞌə̧. 26 Pig woo tée moo sə̧"ȩ́ sɨ ́ń yaa, tée vʉ́ń vbiddʉ néélȩ́ woo, vʉ́ń tuddu la kəd. 27 Vʉ́ń ɓɛ gbaŋ kan néélȩ́ kan na"é gbaŋ waalɨ ́ hágá ꞌwaapád, vʉ́ń pʉ́ nán Tayɨɨ ɨ ́ be"ɨ ́ woo vʉ. Gbaŋ woo wʉ́ń mbaa káákáá, gbaŋ gbo̧o̧ hágá ꞌwaapád vʉ́ń kɔ́ddʉ baꞌad, vʉ́ń kid wʉyʉ.” Moo yɛ vʉ siꞌ̧́ yɛlɨ ́ yɔ. Hȩn máa yȩ laꞌa na kɛb fid, mí táá moo tóó vʉ, mí tii bó̧ꞌ, mí tíd moo máa yȩ vʉ ꞌyɛ́ zó̧oļ́ ȩ́. » 134 8 v. 1-27 – cf. Dan 11, 1-4.21 1 Bɛlsasár ka waa gbaŋ veꞌ ta̧an ̧ ɔ́ woo máa, fo̧o ́ ̧́ míí Daniɛ́l, mí duu nə́d nəəg tóó, nəəg ɨ ́ tiŋ̧́́ peenɔ pɛ́lɨ.́ 2 Mí nə́d bin dɨ Súuzɨ ́, kaa gbaŋ hág Elámmé. Mí nə́d bin dɨ ya̧g ziŋ Uláyyɨ ́. 3 Mí kuu nɔ́ɔ,́ ma mí ho̧ mbee baꞌa tóó dii ya̧g ziŋ peelɨ ́, dɨ kan ga̧ꞌ. Ga̧"oo sʉ́ʉ vʉ lʉ́gga wʉlɨ,́ a̧máa ɨ ́ tóó lʉ́g mba daga tóó. Ɨ ́ sʉ́ʉ yȩ wʉ hȩȩ siꞌ.̧́ 4 Mí ho̧ mbee pee zúŋ́ hȩn kaꞌ mam waalɨ ́, kan kaꞌ wázammé, kan kaꞌ gbɔ́zammé. Hȩn ho̧g ́ tóó nɛ́ɛ ́ mbannɔ né, nán tóó ꞌyɛ́n néélȩ́ a sən vʉ né a̧ḿ ́ , aga kɔ́ hȩn ka hií̧ ,̧́ néélȩ́ woo mba kɛbbɨ. 5 Káń dɨ hȩn pee bə́ꞌəné máa, ɓee mbín tóó gbɔ vúd ya kaꞌ mam waalɨ,́ kə̧ə́ ̧́ hág ꞌwaa daa pád, a̧máa bɨꞌ zaꞌan hág sʉ́ʉ né. Ɓee mbín sʉ́ʉ dɨ kan ga̧ꞌ gbo̧o̧ tóó túń sa̧am ̧ é. 6 ꞌYem maa la mbee baꞌa kan ga̧ꞌ káń ho̧ ka dii ya̧g ziŋ̧ ŋí pee, kɛ ɗug maawo̧ la kan sȩmnde. 7 Mí ho̧go̧ séé maa la mbee kan zó̧ó̧ yȩ́é,̧ zuŋŋu, gəəwʉ ga̧ꞌ ya woo idú a̧ḿ ́ , mbee ꞌyɛ́n néélȩ́ tóó a kɔ́n ya̧g kannɔ né ; gaŋŋɔ sa̧ŋ zʉʉ hágá, ꞌnáꞌawo̧, nán tóó a səddʉ pɛ́lɨ ́. 8 Ɓee mbín nuŋ néélȩ́ gbo̧o̧ baꞌa ; a̧máa ka nuŋ néélȩ́ sʉ́ꞌʉ́ máa, ga̧ꞌ woo pee gəy. Ga̧ꞌ gbo̧o̧ tóó ndaddʉ́ vʉ hȩȩ dɔg ya woolɨ ́, vʉ pígi, kaꞌ sápéém beꞌ ndaddʉ́ a̧ḿ ́ . 9 Ga̧ꞌ waa tóó duu hȩȩ vúd dɔg ga̧ꞌ pee tóólɨ ́, naꞌ tii la kaꞌ gbɔ́zammé kan kaꞌ mam naꞌalȩ́, naꞌ fíí kaꞌ hág ka dʉʉ mba daga vʉ máalȩ́. 10 Ga̧ꞌ waa sʉ́ʉ lʉ́g ya̧ dɔg zoo waa vʉ, pee zoo waa sʉ́ʉ tóó kan hȩn beꞌ tóó vʉ gbóo zʉʉ, ꞌnáꞌa vʉ. 11 Duu dɔ́gɔ́ ya̧ dɔg gbanaa hȩn beꞌ voolɨ ́, ɓɛgɛ hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ baa haꞌadʉ za̧g ́ a̧ ꞌwaapád máa luu, tum ya hȩn ha"ɨ ́ woo gbɔ la. 12 Hȩn beꞌ vʉ kan hȩn ha"ɨ ́ vʉ pɛ nag kúm woolɨ ́ moo hȩn ɓɨ ́ddɨ. Ga̧ꞌ waa pɛd moo yȩ́ń gbɔ zʉʉ hágá, hȩn woo ka hií̧ ̧́ kɔ́y ꞌwaapád. 135 13 Mí ki nán Tayɨɨ tóó moo o̧lȩ́. Nán Tayɨɨ tóó o̧d ɨ ́ ka dɨ moo pee : « Yee hȩn ho̧lȩ́ yúú hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ baa haꞌ zaga̧ páddɨ,́ kan yúú hȩn ɓɨ ́d ka lɨ ́d hȩnné yȩ, hȩn woo wʉ́ń kɔ́y sey woo tɛ́lá ? Vʉ́ń gbɔ ya hȩn ha"ɨ ́ kan hȩn beꞌ vʉ ꞌnáꞌané sey woo tɛ́lá ? » 14 Baa pee o̧n : « Mɛn kan ya̧g ka̧ꞌa̧m 2300. Pig woo tée ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ wʉ́ń fíí mbaa dʉʉlɨ ́ naꞌa. » 15 Míí Daniɛ́l káń dɨ hȩn yȩ ho̧lȩ́, káń dɨ soolɨ ́ bi ki hȩn ka túꞌ mánɔ máa, nán tóó mbaa móo nánánnɨ, diin tiŋ̧́́ . 16 Mí ki nán tóó o̧ ya moo sa̧am ̧ Uláyyɨ ́, o̧ dɔg moo beꞌ yúba : « Gabriɛ́l, a̧m o̧ddʉ la hȩn hȩn yȩ ka túꞌ mánɔ ! » 17 Ma baa pee séé ya mííli ̧́ ka"ɨ ́. Ka séé ya máa, dʉ́ʉ́ kɔ́n, mí wá̧á̧ búꞌuyya hágá. Ma o̧n : « Waa nánán, a̧m ki dʉʉlɨ ́ naꞌa, moo hȩn máa káḿ ho̧ yȩ vʉ o̧ moo báꞌ siꞌí̧ di. ̧́ » 18 Ka dɨn moo pee o̧lȩ́ máa, hȩn tóó kíin nɔ́ɔ,́ mí ud búꞌuy mbaa wʉlɨ ́. Nán pee zaꞌan, ka luu diin dɔg ya mín mbaa peelɨ ́, 19 o̧n : « Míń túꞌum hȩn a dɨ ya̧aļ ȩ́ sey zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ a ꞌwáalɨ ́ tɛ́nɔ, moo báꞌ siꞌí̧ ḑ́ dɨ yaalɨ ́ɨ. 20 Mbee baꞌa káḿ ho̧ kan ga̧ꞌ yȩ, gbanii Medíi kan ɨ ́ Pɛ́rsə vʉyʉ. 21 Ɓee mbín máa, gbanii Yaván vʉyʉa. Ga̧ꞌ gbo̧o̧ ka hȩȩ túń sa̧am ̧ woolɨ ́ yȩ, gbanii ɨ ́ a dəŋ vúd wʉlɨ ́ mánɔ. 22 Ga̧ꞌ ndaddʉ́ kʉʉ hȩȩ pig woolɨ,́ kʉʉ pígi máa, gbaŋ ɨ ́ tóó ʉʉ vúd wʉlɨ ́ ndaddʉ́ máa vʉyʉ, néélȩ́ voo wʉ́n ya̧n ɨ ́ woo né. 23 Sey gbaŋ voo a ꞌwáa, nán hȩn ɓɨ ́d ʉʉ tú ꞌwaa sʉ́ꞌʉ́ tée, gbanii tóó wʉ́ń duu gbɔ vúd, wʉ́ń kɔ́ hȩn kan yúú na"ȩ́, wʉ́ń ꞌwɔ́ a̧ḿ ́ . 24 Néélȩ́ woo wʉ́ń naꞌ laa tiŋ̧́́ tiŋ̧́́ , a̧máa néélȩ́ yȩ néélȩ́ dáń woo nɔ pɛ́lɨ.́ Wʉ́ń lɨ ́d hȩn ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń kɔ́ hȩn woo ka hií̧ ,̧́ wʉ́ń tud nán gbo̧o̧ vʉ kan zig Tayɨɨ woo vʉ. 25 Hȩn naa woo kan hȩn hií̧ lí̧ ̧́ woo a kɔ́y yȩ, wʉ́ń gbɔddʉ yúú na"ȩ́ kan disa̧n, wʉ́ń nɔɔ nán kʉʉ dɨ mbaalɨ ́ voo ka̧ꞌ́ a̧d ná máa vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń kɔ́ sɨɨ kan gbanii ɨ ́ ka mba daga a Yaván máa hág Gɛrɛ́kkɨ. 136 vʉ máa a̧ḿ ́ . A̧ máa wʉ́ń ꞌwáa, nán tóó wʉ́nnɔ ꞌwaanɔ né. 26 Hȩn ho̧lȩ́ ɨ ́ mɛn kan ya̧g ka̧ꞌa̧m máa, hȩn woo ka túꞌ máa moo yȩ́ńne a̧ḿ ́ . A̧ m tíd hȩn káḿ ho̧ yɛ kan yʉ́ggɨ ́, moo o̧ moo hȩn a dɨ yaalɨ ́ báꞌ tóólɨ ́ ɗiilí naꞌa mánɔ. » 27 Ma fó̧ó̧ míí Daniɛ́l, mí wá̧á̧ ho̧o̧ báꞌ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. Pig woo máa mí lúú dɔg, mí kɔ́ baꞌad gbanii woo ka pʉ́n. Hȩn máa káń ho̧ yȩ kɔ́nna ɓáꞌ, a̧máa nán tóó kin moo woo né. 9 v. 1-19 – cf. 1 Gba 8, 46-51 (Ezr 9, 5 ; Neh 1 kan 9) 1 Veꞌ Dariús Asuwerús waa ka dəŋ waa gbaŋ máa (Asuwerús sʉ́ʉ ká nán Medíi ka tii gbanii nán Kasdím voo mánɔ), 2 veꞌ sʉ́ʉlɨ ́ máa, fo̧o ́ ̧́ míí Daniɛ́l, mí záŋ́ga debtere vʉlɨ ́ túlí kaa Yerúsalɛm ban mbaa veꞌ voꞌ gúńdɛm. Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ ká o̧d anábi Yeremíya dɨ ́ ɨ ́ yo̧go̧. 3 Mí tii la Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ woolɨ ́, mí ɓá"ʉ, mí kȩȩ mam, mí dɔ́ bugu, mí woo húum. 4 Mí ɓáꞌ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ míí, mí o̧ddʉ : « Baꞌá Tayɨɨ ɨ ́ kám mba hȩn ꞌwaapád néélȩ́, káḿ maa ndɔggɨ ́, ɨ ́ móó káḿ tíd ya̧g talɨ ́, káḿ kɔ́d ɨ ́ kʉʉ hií̧ ̧m kan ɨ ́ kʉʉ duu moo palɨ ́ móó vʉ zo̧o ́ ̧́ nán, 5 vɔ́ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d, vɔ́ kɔ́ hȩn ka dʉʉ né, vɔ́ kɔ́ zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧g kan ki tɔ́g sá, vɔ́ duun moo palɨ ́ moo vʉ ka hȩn káḿ o̧n né. 6 Vɔ́ kin nán baꞌad móó anábi vʉ tɔ́g né. Ká vʉ o̧d gbanii vóó vʉ kan ɨ ́ nii vóó vʉ kan nán vʉ ꞌwaapád moo kan yɛ́g móó. 7 Moo yȩ́ń dɨ móólȩ́, Baꞌá ; ɨ ́ vóó máa, kéed vɔ́ sɨ ́ sȩ́ḿ wʉ kan nán Yúúda vʉ, kan ɨ ́ Yerúsalɛm vʉ, kan ɨ ́ Israɛ́l vʉ, ɨ ́ kʉʉ dɨ bə́ꞌ kan ɨ ́ kʉʉ dɨ ya ɗiilílí, ya hág káḿ nɛ́ŋ́ vʉ gbóo la wʉlɨ ́ ꞌwaapád moo hȩn ɓɨ ́d kʉʉ kɔ́m. 137 8 Baꞌá, vɔ́ mbaa kan nɔ́ɔ ́ sȩ́ḿ kan gbanii vóó vʉ kan ɨ ́ nii vóó vʉ, kan avɔ́yée vʉ. Vɔ́ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d pʉ́m sʉ́ꞌʉ́. 9 Zo̧o ́ ̧́ nán kan hȩn ɓɨ ́d kéélɨ ́ gbɔlɨ ́ dɨ móólȩ́, Baꞌá Tayɨɨ vóó. Vɔ́ kɔ́ hȩn ɓɨ ́d pʉ́m sʉ́ꞌʉ́. 10 Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ vóó, vɔ́ kin mɔ́ tɔ́g né, vɔ́ duun dooká káḿ baꞌ pʉ́ vɔ́ kan nán baꞌad móó anábi vʉ pee né. 11 Nán Israɛ́l ꞌwaapád vʉ duun dooká móó vʉ né, vʉ tii pig sam, vʉ kin mɔ́ tɔ́g né. Moo woo nɔ ma hȩn nag ga"ɨ ́ kʉʉ bíńda debtere dooká Múúsa nán baꞌad Tayɨɨ woolɨ ́ yȩ vʉ maa vɔ́, moo kóó kɔ́ hȩn ɓɨ ́d pʉ́ Tayɨɨ mánɔ. 12 Tayɨɨ kɔ́ hȩn ka ta ya̧g bíń kɔ́d vɔ́ kan ɨ ́ nii vóó vʉ pee, pa̧n vɔ́ hȩn təəlɨ ́ gbo̧o̧ vʉ. Hȩn ka maa kaa Yerúsalɛm yȩ daga woo tóó kɔ́y ya tóólɨ ́ hágá yɛlɨ ́ né. 13 Hȩn təəlɨ ́ máa yȩ vʉ ya̧ maa vɔ́ kɔ́ ɨ ́ kʉʉ bíńda ꞌyɛ́ dooká Múúsa woolɨ ́ pee wɔgɔ. Vɔ́ ɓáꞌan Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ vóó né, vɔ́ kéé hȩn ɓɨ ́d vóó gbɔn né, vɔ́ duun moo yȩ́ń né. 14 A̧ máa Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ tʉ vɔ́ ya hȩn təəlɨ ́ máa ka pa̧n vɔ́ ya pee vʉlɨ ́, moo Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ vóó kɔ́ hȩn ꞌwaapád maa dʉʉ mɛ́ń, a̧máa vɔ́ kinnʉ tɔ́g né. 15 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ vóó, káḿ vud nán móó vʉ kan nag néélȩ́ hág Mísiralɨ ́, nán kʉʉ ki paꞌané há̧á̧ za̧g ́ a̧ ɓəə, vɔ́ kɔ́ sɨ ́ hȩn ɓɨ ́ddʉ́, vɔ́ kɔ́ hȩn ka dʉʉ né. 16 Baꞌá, kan zó̧ó̧ nán móó, a̧m luu zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ móó yúú kaa Yerúsalɛmmé kan gʉʉ gbo̧o̧ móólȩ́. Yerúsalɛm kan nán móó vʉ tii hȩn sȩ́ḿ, nán vʉ hɨ ́ꞌɨ vɔ́ moo hȩn ɓɨ ́d vóó kóó kɔ́ kan avɔ́yée vʉ. 17 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa, Tayɨɨ vóó, a̧m ki ɓá"ɨ ́ kan ka̧ń ́ waa baꞌad móó woo, kan hií̧ lí̧ ̧́ móó, a̧m kɔ́ ya̧g túń móó a duu tú ya mbaalɨ ́ móó ka tú ꞌwaa yɛlɨ ́. 18 Tayɨɨ míí, a̧m ꞌyɛ́ tɔ́g ki ɓá"ɨ ́ míí, a̧m kuu nɔ́ɔ ́ ho̧ kaa máa kʉʉ bee yéé móó wʉlɨ ́ yɛ ʉ́. Vɔ́ ɓáꞌan mɔ́ moo ba kii kɔ́ hȩn dʉʉ mánɔ né, vɔ́ ɓáꞌam moo zo̧o ́ ̧́ nán gbo̧o̧ móó nɔ. 19 Baꞌá, a̧m kin sɨń ná ! A̧ m kéé hȩn ɓɨ ́d gbɔd vɔ́ ʉ́, Baꞌá ! A̧ m kɔ́d vɔ́ hȩn dʉʉ yúú zo̧o ́ ̧́ nán móólȩ́, a̧m duu di ̧ꞌ sá, moo vʉ bee yéé móó dɨ kaa máa yɛlɨ ́ kan yúú nán móó voolɨ ́. » 138 v. 20-27 – cf. Mat 24, 15 (Lúg 24, 44-47 ; Gal 4, 4-5) (Rom 3, 21-25 ; Eb 9, 24-28 ; 10, 5-18 ; 1 Piy 2, 21-24) (Lúg 19, 41-44 ; 21, 5-6. 20-24) 20 Káń dɨ lá Tayɨɨ ɓá"ɨ ́, káń dɨ hȩn ɓɨ ́d vunní tú"ɨ ́, káń dɨ lá nag dȩné pʉ́ Ɨ ́ ꞌYɛ́lɨ ́ Tayɨɨ míí yúú gʉʉ gbo̧o̧ woolɨ ́, 21 káń dɨ Tayɨɨ pee ɓá"ɨ ́ máa, Gabrɛ́l ba káń dəŋ ho̧go̧ nəəgɨ ́ pee úg yaa mííli ̧́ va̧ŋná, sey hȩn ha"ɨ ́ mɛnné, 22 mba moo kan mí, túꞌun moo, o̧n : « Daniɛ́l, mí yaa hȩn gaalɨ ́ tʉꞌʉnɨ ́ɨ. 23 Káḿ dəŋ Tayɨɨ ɓá"ɨ ́ máa, moo tóó vúd, mí yaam wʉy o̧lȩ́, moo mɔ́ nán hií̧ lí̧ í̧ ̧. A̧ m ki moo yȩ, tée mɔ́ ki hȩn hȩn káḿ ho̧ yȩ ka túꞌ máa. 24 Vʉ gə alad voꞌ gúńdɛm yúú nán móó voolɨ ́ kan kaa Tayɨɨ woolɨ ́ moo ʉʉ gbɔ hȩn ɓɨ ́d kɔ́lɨ ́, ʉʉ kɔ́ hȩn dʉʉ káákáá, moo hȩn káḿ ho̧ yȩ a kɔ́y kan moo anábi kʉʉ o̧ a̧ḿ ́ , tée lig Tayɨɨ woo a duu fíí mbaa hȩn gbo̧o.̧ 25 A̧ m gaa dʉʉlɨ ́ naꞌa. Ɓɛlɨ ́ sey kʉʉ o̧ ba vʉ́ń mbɔ́g kaa Yerúsalɛm yo̧o̧ ó̧ máalȩ́, ha̧a ́ ̧́ ya̧ sey gbanaa kʉʉ so̧ꞌo̧dʉ kúḿ ka gbɔ vúddɨ ́ máa, alad gúńdɛm ya̧a̧ sʉ́ꞌʉ́. Alad tóó voꞌ gúú zʉʉ idú a duu ya̧a̧ daa tée, vʉ́ń duu mbɔ́g kaa yo̧o̧ kan garú vʉ, a̧máa hȩn təəlɨ ́ vʉ́ń dɨlɨ ́. 26 Alad voꞌ gúú zʉʉ idú a ya̧a̧ daa tée, vʉ́ń nɔɔ nán kʉʉ so̧ꞌo̧d vʉ kúḿ dágá, nán tóó wʉ́ń pínnɔ né. Nán hág gbanii tóó woo vʉ́ń ya duu tud kaa kan ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woo. A̧ máa Tayɨɨ wʉ́ń kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́ȩ́ kan gbanii sʉ́ʉ yȩ wʉ́ń ya̧a̧ móo sápéémɨ. Hȩn vʉ́ń tú há̧á̧ wʉ́ń ya̧ sey sɨɨ a ꞌwáa. 27 Wʉ́ń ta ya̧g kan zig vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa alad dágá kan də̧ꞌə̧, wʉ́ń háꞌ hȩn ha"ɨ ́ vʉ kan hȩn pʉ́"ɨ ́ vʉ. Nán hȩn lɨ ́nné yȩ wʉ́ń duu kɔ́ hȩn ka dʉʉn də́ń né, háa̧ ̧́ wʉ́ń ya̧ sey kʉʉ gəddʉ moo a tú máalȩ́. » 139 10 v. 1-21 – cf. HH 1, 12-18 1 Kirús gbanii nán Pɛ́rsə voo ka kɔ́ veꞌ ta̧a̧nɔ́ woo gbaŋŋé máa, Tayɨɨ o̧d Daniɛ́l ɨ ́ kʉʉ beewʉ Bɛlsasár pee moo tóó. Moo woo moo yȩ́ńne, vʉ o̧ hȩn təəlɨ ́ gbo̧o̧ a dɨ yaalɨ ́ mánɔ. Daniɛ́l ki moo yȩ, gaa hȩn ka túꞌ. 2 Sey woolɨ ́ máa, fo̧o ́ ̧́ míí Daniɛ́l, mí mbaa kan ká̧ń. 3 Mí lán hȩn to̧o̧ tóó né, kəm kan doo dɔ́n ya̧g míí né, mí so̧ꞌo̧n kúḿ né a̧ḿ ́ alad ta̧an ̧ ɔ́. 4 Sȩȩ dəné ka ya̧ báꞌ gbɛg zʉʉ ndaddʉ́ woo máa, mín dɨ ya̧g ziŋ gbo̧o̧ Hidekɛ́llɨ ́. 5 Káń kuu nɔ́ɔ ́ máa, mí ho̧ baa tóó dɔ́ sa̧am ̧ sugud íid, ta zaŋ sii kʉʉ mbɔ́g kan do̧ꞌ Ufáz máa yeelɨ ́. 6 Fo̧o ́ ̧́ woo mbaa móo ꞌyɛgɛ dʉʉ tóó nɔ, gbɔg tíí woo tú mbaa móo mam nimníi, nɔ́ɔ ́ woo mbaa móo vee nɔ́ɔȩ́ , nag woo kan doo woo vʉ mbaa móo hɨɨ yʉgʉnɨ ́ɨ, yɛ́g woo kii móo baa dúú ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉyʉ. 7 Fo̧o ́ ̧́ míí Daniɛ́l mí ho̧ hȩn yȩ mí dágá, nán kʉʉ dɨ kan mí vʉ ho̧n voo né, a̧máa vʉ ki dʉ́ʉ́ gbo̧o̧ baꞌa, vʉ pee ɗug yʉ́gʉ. 8 Mí kéé mbaa mí dágá, mí ho̧ hȩn yȩ. Fo̧o ́ ̧́ pɔgɔn ꞌwaa, gbɔg tíí míí tii bo̧ꞌ́ , hȩn káń ho̧ yȩ kɔ́n dʉ́ʉ́, néélȩ́ míí ꞌwáa. 9 Káń dɨ hȩn nán yȩ ka o̧ yȩ kilí máa, nɔ́ɔ ́ kíin, mí wa̧á ̧́ búꞌuyya hágá. 10 Ma nag tóó zaꞌan, nam doo núug míí kan nag míí vʉ. 11 Ma o̧n : « Daniɛ́l ɨ ́ hií̧ lí̧ ,̧́ a̧m ki moo kán dɨm o̧lȩ́ yɛ dʉʉlɨ ́ naꞌa, mɔ́ dii ya káḿ mbaa yȩlȩ́, moo vʉ baꞌan dɨ móólȩ́. » Ka o̧n moo pee máa, mí lúú dii dɔg yúba, mí tʉʉ yəyəg. 12 Duu o̧n : « Daniɛ́l, dʉ́ʉ́ a kɔ́m sá, moo Tayɨɨ ki moo móó diga sey káḿ soo moo kilí, káḿ nəꞌ yúú Tayɨɨ woolɨ ́ máalȩ́. Ma mí yaa moo móó sʉ́ʉ wʉ yɛnɔ. 13 Gbanaa nán Pɛ́rsə voo nɛ́ɛ ́ yúú kan mí báꞌ gbɛg, a̧máa Mikaɛ́l ɨ ́ nii tóó ya maan, ma mí mbaa kaꞌ gbanii nán Pɛ́rsə voolɨ ́ wʉlɨ.́ 14 Mí yaa ꞌya̧ꞌa̧ yɛ moo bi túꞌum hȩn a dɨ yaalɨ ́ zig móó voolɨ ́ sey tóólɨ ́ mánɔ. Hȩn káḿ ho̧ yȩ o̧ moo sey sʉ́ʉ 140 yȩnɔ. » 15 simná. 16 Ka dɨ ́n moo pee o̧lȩ́ máa, mí tii nɔ́ɔ ́ ho̧ la hág, ma mí mbaa Ma nán tóó móo waa nánánnɨ zaꞌan ya̧g fɨfɨɨlɨ ́. Mí kuu ya̧g, mí moo moo, mí o̧d baa ka diin tiŋ̧́́ pee : « Baꞌ míí, hȩn máa káń ho̧ yȩ kɔ́n dʉ́ʉ́, fó̧ó̧ pɔgɔn ꞌwaa pád. 17 Waa baꞌad baꞌ míí woo wʉ́ń dəŋ nɛ́ɛ o̧d ví moo lá ? Néélȩ́ míí ꞌwáa, mí sɨ ́ kan wə̧m pɛ́lɨ ́ a̧ḿ ́ . » 18 Ma baa ka mbaa móo nánánnɨ pee duu zaꞌan, sȩn mí fo̧o ́ ̧́. 19 Ma o̧n : « Dʉ́ʉ́ a kɔ́m sá, ɨ ́ hií̧ lí̧ ,̧́ ka̧ꞌ́ a̧d a mbaa kan mɔ́ o̧.́ A̧ m nda doo la ʉ́. » Ka dɨn moo pee o̧lȩ́ máa, néélȩ́ míí fíí ya, mí o̧ : « Ɨ ́ buulɨ ́ míí a o̧ moo la ʉ́, moo mɔ́ pʉ́n néélȩ́ sʉ́ꞌʉ́. » 20 Duu o̧n : « Mɔ́ gaa hȩn ka yaan mí móólȩ́ a̧á ̧ ? ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ mí dɨ la sɨ ́ míí fíiní, mí la kɔ́ sɨɨ kan gbanaa hág Pɛ́rsəwʉ. A̧ n laa sʉ́ꞌʉ́ tée, gbanaa Yaván wʉ́ń yaa. 21 A̧ máa mí hií̧ ̧́ a̧m gaa hȩn kʉʉ bə̧ꞌ ꞌyɛ́ debtere moo yȩ́ńné máa pȩ́ń. Nán tóó ka maan sɨɨ kɔ́lɨ ́ kan vʉ máa pɛ́lɨ,́ séý Mikaɛ́l gbanaa víí nu. » 11 v. 1-20 – cf. HH 1, 12-18 1 Veꞌ Dariús nán Medíi yȩ ka dəŋ waa gbaŋŋé máa, fó̧ó̧ míí Daniɛ́l mí mbaa kaꞌ woolɨ ́, mi maawo̧ baꞌad. 2 ꞌYa̧ꞌa̧ yɛ máa mí o̧m sɨ ́ moo yȩ́ń bɔ. Gbanii Medíi tóó vʉ́ń duu waa dúń ya ta̧an ̧ ɔ́. Ɨ ́ ndaddʉ́ woo wʉ́ń sʉg hȩn naa mba daga ɨ ́ tóó yȩ vʉ pád. Sey hȩn na woo yȩ ʉʉ pʉ́gʉ néélȩ́ tée, wʉ́ń lúú sɨɨ kan hág Yaván. 3 Gbanii tóó wʉ́ń gbɔ vúd, wʉ́ń kɔ́ yée, wʉ́ń waa gbaŋ woo néélȩ́ naꞌa, wʉ́ń kɔ́ hȩn ka hií̧ .̧́ 4 Sey a lúú dɔg sʉ́ꞌʉ́ tée, gbaŋ waalɨ ́ woo sɨ ́ń túm, sɨ ́ń pə́gə́ń ya ndaddʉ́, duu sápéém beꞌ ndaddʉ́ yȩ vʉyʉ. Waa woo vʉ́ńnɔ pínnɔ né. Gbaŋ voo wʉ́ń duu nɛ́ɛn sɨ ́ kɔ́ ɨ ́ ká tiŋ̧́́ wɔgɔ né, moo wʉ́ń pə́gə́n, nán tóó vʉ́ńnɔ fȩȩ. 141 5 Gbanii ɨ ́ kaꞌ gbɔ́zammé wʉ́ń nuŋ néélȩ́, a̧máa gbanaa woo tóó dágá sɨ ́ń nɛ́ɛ ́ mbaga, wʉ́ń pi ̧i ̧wo̧ la kəd. 6 Veꞌ tóó ʉʉ ya̧a̧ daa tée, vʉ́ń duu sʉ́g ta ya̧g, tée gbaŋ kȩ́ȩ́ waa kaꞌ gbɔ́zam wʉ́ń lúú maa la gbanii ɨ ́ wázam, vʉ́ń mbɔ́g moo. A̧ máa nag néélȩ́ woo wʉ́ń mbaan kəd né, wə̧ə̧ a̧ḿ ́ wʉ́ń mbaa ɗii ní. Fó̧ó̧ woo a̧ḿ ́ wʉ́ń nɔɔ kan nán woo vʉ, kan ba"oo, kan wə̧ə̧ a̧ḿ ́ . 7 Tée waa woo tóó wʉ́ń pígi, wʉ́ń la kɔ́ sɨɨ kan so̧o ́ ź̧ e kaꞌ wázammé vʉ, wʉ́ń gbɔ́ vʉ, wʉ́ń buu vʉ, wʉ́ń tii néélȩ́ naꞌa. 8 Wʉ́ń fa̧á ̧́ tayɨɨ voo vʉ kan hȩn sȩŋ voo vʉ, kan hȩn naa voo vʉ, kan sɨɨde voo kan do̧ꞌ voo á̧ḿ, wʉ́ń kan na hág Mísiralɨ ́. Pig woo tée wʉ́ń mbaa veꞌ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń duu zaꞌan gbanii kaꞌ wázam né. 9 Ɨ ́ ka kɔ́ sɨɨ kan hág gbanii kaꞌ gbɔ́zam woo pee wʉ́ń fíí la hág ɨ ́ woolɨ.́ 10 Waa woo vʉ́ń sʉg dúú vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, vʉ́ń laa sɨɨ. Nán dágá wʉ́ń ɓə́ə,́ wʉ́ń yɛd [só̧oź̧ e woo vʉ] móo ziŋ ka zʉʉ mánɔ, tée wʉ́ń fíí ya ; vʉ́ń kɔ́ sɨɨ ya̧ la ya so̧o ́ ̧́ze kaꞌ gbɔ́zam voolɨ ́ sag. 11 Gbanii gbɔ́zammé wʉ́ń kɔ́ kɔɔg, wʉ́ń lúú sɨɨ kan gbanii ɨ ́ wázammé, wʉ́ń sʉg dúú vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, tée só̧oź̧ e gbanii wázammé woo vʉ́ń pɛ nag woolɨ ́. 12 Dúú yȩ vʉ́ń zuŋ haa, vʉ́ń naꞌ yúú, wʉ́ń nɔɔ fo̧o ́ ̧́ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, a̧máa wʉ́ń mban vʉ né. 13 Moo gbanii wázammé wʉ́ń fíí ya sʉg so̧o ́ ź̧ e vʉ́ń duu ɓʉʉ mba ɨ ́ tiŋ̧́́ pee vʉ. Veꞌ tóó ʉʉ ya̧a̧ daa tée, wʉ́ń ɓɛ so̧o ́ ź̧ e woo kʉʉ dab naꞌa yȩ vʉ, kan hȩn naa woo vʉ, wʉ́ń laa sɨɨ. 14 Sey woo tée nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń sa gbanii wázammé sɨɨ, nán zig móó tóó vʉ́ń to̧ꞌ́ kɔɔg moo bi kɔ́ hȩn káḿ ho̧ yȩ, a̧máa vʉ́ń nɔɔ. 15 Gbanii wázammé wʉ́ń séé la, wʉ́ń yo̧o̧ ya nɔ́ɔ ́ ho̧lȩ́ vʉ, wʉ́ń vbid ya mbaalɨ ́ so̧o ́ ź̧ e voo vʉ. Só̧ó̧ze gbɔ́zammé kan nán yée kɔ́lɨ ́ voo vʉ́ń nda doo dii ní, vʉ́ń kan néélȩ́ ʉʉ kɔ́ ya̧g pɛ́lɨ ́. 16 Nán a saga sɨɨ tée wʉ́ń kɔ́ hȩn ka hií̧ ,̧́ nán tóó wʉ́ń nda doo diin woolɨ ́ tiŋ̧́́ né. Wʉ́ń la dii hág ka dʉʉ 142 mba daga vʉ máalȩ́, wʉ́ń tud hȩn ka pɛ nag woolɨ ́ pád. 17 Wʉ́ń hií̧ ̧́ bi laa kan só̧oź̧ e hág biilí vʉ ꞌwaapád, bi la ta ya̧g kan gbanii gbɔ́zamméwʉ. Wʉ́ń ɓɛ wakȩ́ȩ́ waa woo pʉ́gʉ a éé, tée bi ꞌwaawʉ, a̧máa hȩn woo sɨń́ kɔ́y né. 18 Wʉ́ń tii nɔ́ɔ ́ ꞌyɛ́ la hág mam sa̧am ̧ é vʉlɨ,́ wʉ́ń fȩȩ tóó vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. A̧ máa gbanaa tóó dágá wʉ́ń kɔ́ hȩn sȩ́ḿ máa ka bi pa̧n vʉ yȩ wʉ́ń siꞌ,̧́ aga hȩn sȩḿ yȩ sɨ ́ń fíí woolɨ ́ yúlí. 19 Pig woo tée wʉ́ń duu tii la ya mbaalɨ ́ só̧oź̧ e hág dáń woo voolɨ ́, wʉ́ń fə́ń, wʉ́ń wá̧a,̧́ nán tóó wʉ́ń duu nugunɔ né. 20 Nán a pígi máa wʉ́ń pa̧ŋ nán tóó wʉ́ń ya fá̧á̧ hȩn naa vʉ ya ka dʉʉ mba daga vʉ hág woolɨ ́ máalȩ́. A̧ máa wʉ a̧ḿ ́ wʉ́ń kɔ́ń báꞌ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa né, wʉ́ń gəy. A̧ máa wʉ́ń gəy nɔ́ɔ ́ naꞌalȩ́ né, sɨɨ wʉ́ńnɔ tunnʉ né a̧ḿ ́ . v. 21-45 – cf. Dan 8, 9-14. 23-26 21 Nán lee tóó kʉʉ dɔ́nnʉ sa̧am ̧ gbaŋ né máa wʉ́ń pígi. Wʉ́ń yaa sey ka̧ꞌ́ a̧dɨ ́, a̧máa wʉ́ń fȩȩ gbaŋ kan hȩn dɔnnɨɨ́ . 22 Húꞌ so̧o ́ ̧́ze ʉʉ lɨ ́gɨ ́ móo ziŋ zʉʉlɨ ́ɨ vʉ́ń tú ꞌwaa, wʉ́ń nɔɔ gbanaa zig kʉʉ ta ya̧g a̧ḿ ́ yȩ tóó dágá. 23 Nán ʉʉ sʉ́g kannɔ tée, wʉ́ń sóó vʉ moo, wʉ́ń lúú sɨɨ kan fó̧ó̧ waa náꞌ, a̧máa wʉ́ń mba hȩn. 24 Sey sɨɨ a pɛ́lɨ ́ tée, wʉ́ń dɔ́ la ya hág ka yɛ́g hȩn mba máalȩ́, wʉ́ń kɔ́ hȩn aayée ká kʉʉ kɔ́n né máa ; wʉ́ń yȩꞌȩ nán vʉ hȩn ka fá̧á̧ kan hȩn naa vʉ. Wʉ́ń soo kɛb moo a tum garú vʉyʉ. Hȩn yȩ wʉ́ń kɔ́y ɗii la waa náꞌ. 25 Wʉ́ń sʉg so̧o ́ ̧́ze vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń nda doo kɔ́ sɨɨ kan gbanii gbɔ́zammé kan semnde. Gbanii gbɔ́zammé wʉ́ń sʉg só̧oź̧ e néélȩ́ vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń dɔ́ sɨɨ, a̧máa wʉ́ń vun yúú né, moo kʉʉ taadʉ moo ɓɨ ́d mánɔ. 26 Nán kʉʉ lá hȩn kannɔ máa vʉ́ńnɔ dɔddʉ nɔmmé. So̧o ́ ̧́ze woo vʉ́ń lɨ ́gɨ ́ móo zi ̧ŋŋi, a̧máa nɔm vʉ́ń mba kɛbbɨ. 27 Gbanii idú yȩ vʉ́ń soo bi kɔ́n hȩn ɓɨ ́d, vʉ́ń sóón moo ya kʉʉ sʉ́g hȩn lá máalȩ́, a̧máa hȩn woo wʉ́ń lii yȩ́ń pʉ́n vʉ né, moo hȩn yȩ 143 wʉ́ń siꞌ̧́ sey kʉʉ gə moo a siꞌ̧́ máalȩ́. 28 Gbanii wázammé wʉ́ń daa fíí la hág woolɨ ́ kan hȩn naa vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń ma ya̧g talɨ ́ Tayɨɨ woo, wʉ́ń kɔ́ hȩn ya̧g talɨ ́ yȩ ka sɛ́n né, tée wʉ́ń daa fíí ka la hág woolɨ ́. 29 Sey woo a ya̧ tée, wʉ́ń duu lúú sɨɨ kan nán gbɔ́zammé vʉ, a̧máa sey woo tée hȩn vʉ́ń duu kɔ́y sɨ ́ kɔ́ ɨ ́ tiŋ̧́́ wɔgɔ né. 30 Nɛ́ŋ́ sɨɨ kɔ́lɨ ́ hág Kitím vʉ́ń la saga sɨɨ a̧ḿ ́ . Dʉ́ʉ́ sɨń́ kɔ́gɔ, wʉ́ń fíí pigim. A̧ máa wʉ́ń kɔ́ zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ kan ya̧g talɨ ́ Tayɨɨ woo, wʉ́ń soo bi kɔ́ hȩn tóó nɔ. A fíí ya tée, wʉ́ń tii la nán kʉʉ kéé ya̧g talɨ ́ Tayɨɨ woo gbɔ máa voolɨ ́. 31 Wʉ́ń kɔ́ vʉ́ń sʉg so̧o ́ ź̧ e vʉ, vʉ́ń vi ̧i ̧ ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woo, vʉ́ń tum garú vʉ, vʉ́ń háꞌ nán ʉʉ duu haꞌ hȩn kʉʉ baa haꞌ za̧g ́ a̧ pád pee vʉ sá, vʉ́ń pa̧ŋ hȩn sií̧ ̧d hȩn tunní dɔd ya. 32 Wʉ́ń sóó nán kʉʉ kéé ya̧g talɨ ́ Tayɨɨ woo gbɔ máa vʉ moo, a̧máa nán ɨ ́ kʉʉ ho̧ Tayɨɨ voo gaa máa vʉ́ń gbɔ hȩn yȩ a kɔ́y né. 33 Nán kʉʉ ꞌwɔ́ sa̧am ̧ voolɨ ́ máa vʉ́ń túꞌud nán vʉ hȩn ʉʉ kɔ́. Nán kaꞌ tóó vʉ́ń nɔɔ sɨɨlɨ ́, tóó vʉ́ń nɔɔ vɛlɨ ́, vʉ́ń máꞌa tóó vʉ gbaꞌa, vʉ́ń fá̧á̧ tóó vʉ hȩn líw. 34 Sey ʉʉ dɨ nɔm tée nán vʉ́ń maan vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa né, nán tóó vʉ́ń sʉ́g kan vʉ vbád ná. 35 Nán kɛb tóó vʉ́ń nɔɔ. Nɔm voo wʉ́ń kɔ́ nán [Israɛ́l] vʉ́ń dȩꞌ, vʉ́ń bú mbaa hee ná, moo báꞌ siꞌí̧ ḑ́ i. Hȩn yȩ wʉ́ń kɔ́y sey kʉʉ o̧ a kɔ́y máalȩ́. 36 Gbanii wʉ́ń kɔ́ hȩn ka hií̧ ,̧́ wʉ́ń dɔ́gɔ́, wʉ́ń taa bi naꞌ mba tayɨɨ vʉ ꞌwaapád, wʉ́ń o̧d Tayɨɨ ɨ ́ ka mba tayɨɨ vʉ ꞌwaapád moo ka to̧o̧ né máa. Na"ȩ́ woo sɨń́ laa tiŋ̧́ ,́ ha̧á ̧́ wʉ́ń ya̧ sey Tayɨɨ a kɔ́ zó̧ó̧ yȩ́é.̧ Tée hȩn Tayɨɨ a o̧ a kɔ́y máa wʉ́ń kɔ́y. 37 Gbanii yȩ wʉ́ń ndɔgɔn tayɨɨ aayée voo vʉ né, wʉ́ń ndɔgɔn tayɨɨ wakȩ́ȩ́ voo vʉ né a̧ḿ ́ . Wʉ́ń ndɔgɔn tayɨɨ tóó né, aga wʉ́ń naꞌ fo̧o ́ ̧́ woo nɔ. 38 A̧ máa wʉ́ń naꞌ tayɨɨ garú vʉ, tayɨɨ aayée kʉ́ʉ gaa né máa vʉyʉ. Wʉ́ń pa̧n vʉ do̧ꞌ kan sɨɨde kan ꞌyɛgɛ dʉʉ vʉ, kan hȩn sɔ́g voo ka ndɔ́gɔ máa vʉ. 39 Wʉ́ń ɓáꞌ tayɨɨ yȩ a wʉ maa bi sɨɨ 144 kɔ́lɨ ́ kan kaa kʉʉ yo̧o̧ garú daa kan máa vʉ, wʉ́ń pʉ́ nán ɨ ́ ʉʉ duuwʉ máa vʉ hȩn naa ɓʉʉlɨ ́ naꞌa, wʉ́ń pʉ́ vʉ nii yúú nán tóó voolɨ ́, wʉ́ń dȩȩ hág yȩꞌȩ vʉ. 40 Báꞌ siꞌí̧ dí ̧́ tée, gbanii gbɔ́zammé wʉ́ń saga sɨɨ. Gbanii wázammé wʉ́ń síddʉ zʉʉ yúlí kan móóta sɨɨ vʉ, kan ɨ ́ goꞌoy ɗáálɨ ́ vʉ, kan nɛ́ŋ́ sɨɨ vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa móo mam gbo̧o̧ ka naŋ mánɔ. Wʉ́ń dɔ́ la hág sa̧am ̧ é, wʉ́ń fȩȩ ya ꞌwaapád kɔ́ ɨ ́ mam ka zʉʉ, ka hi ̧ꞌ yɛ́d máa wɔgɔ. 41 Wʉ́ń dɔ́ la hág ka dʉʉ mba daga vʉ máalȩ́, nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń nɔɔ. A̧ máá nán Edɔ́m vʉ, kan nán Moáb vʉ kan ɨ ́ nii waa Amɔ́n woo vʉ́ń sə́d voo nag woolɨ ́ ʉ́. 42 Wʉ́ń haꞌ nag woo la hág tóó vʉlɨ ́ kə́kə́d, hág Mísira a̧ḿ ́ wʉ́ń gbɔ sɔ́n né. 43 Wʉ́ń vbid hȩn naa vʉ : do̧ꞌ, kan sɨɨde kan hȩn dʉʉ Mísiralɨ ́ vʉ ꞌwaapád. Nán Libíi vʉ kan ɨ ́ Kúsa vʉ́ń duuwʉ. 44 A ki hȩn ka ya̧a̧ kaꞌ mam naꞌalȩ́ kan kaꞌ wázammé tée, dʉ́ʉ́ sɨ ́ń kɔ́gɔ, wʉ́ń lúú ɗug kan zo̧o ́ ̧́ yȩ́ȩ́ moo bi la tud nán vʉ ɓʉʉlɨ ́ naꞌa. 45 Wʉ́ń séꞌ waa waa kíi woo mam sa̧am ̧ é, kaꞌ gʉʉ Tayɨɨ woo ka mba daga vʉ kan lʉgʉd máalȩ́. Pig woo tée wʉ́ń ꞌwáa, nán tóó a maawo̧ máa wʉ́ń pɛ́lɨ.́ 12 v. 1-4 – cf. Mat 24, 21 (Mat 13, 38-43 ; Yhn 5, 28-29) (Fil 3, 20-21 ; 1 Kor 15, 35) 1 Sey woo tée Mikaɛ́l gbanaa gbo̧o̧ ɨ ́ ka tʉ waa zig móó woo vʉ yȩ wʉ́ń yaa. Sey woo wʉ́ń sey hȩn təəlɨ ́ɨ ; hȩn təəlɨ ́ tóó ɨ ́ yo̧go̧ máa daga woo wʉ́ń pɛ́lɨ ́ diga hág kʉʉ vúddɨ ́. Sey woo tée nán zig móó ɨ ́ yéé voo ka dɨ debterelɨ ́ máa vʉ́ń sə́d. 2 Nán ɨ ́ kʉʉ nə hád zo̧mmé máa tóó ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń ním, tóó vʉ́ń níḿ moo mbaalɨ ́ za̧á d ̧ káákáá, tóó vʉ́ń ním voo moo sȩ́ḿ a kɔ́ vʉ káákáá. a 3 Nán ɨ ́ kʉʉ kɛ máa vʉ́ń tú kɔ́ ɨ ́ beꞌ ka tú Kús = Etiopíi. 145 wɔgɔ, ɨ ́ kʉʉ túꞌud nán vʉ hȩn dʉʉ kɔ́lɨ ́ máa vʉ́ń tú voo móo zoo waa vʉyʉ, ha̧á ̧́ káákáá. 4 Ɨ ́ móó Daniɛ́l, a̧m tíd moo máa yɛ vʉ, nán tóó a ki sá, a̧m tʉ́ꞌ debtere ha̧á ̧́ a ya̧ báꞌ siꞌí̧ dí. ̧́ Tée nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń záŋ́ga, tée hȩn gaalɨ ́ sɨ ́ń háꞌay. v. 5-13 – cf. Dan 7, 24-27 5 Fó̧ó̧ míí Daniɛ́l, mí duu ho̧ nán tóó idú vʉ dii yúba, dágá ya̧g ziŋ zɔ́gɔ́n, ɨ ́ tóó dii woo ziŋ dən. 6 Ɨ ́ dágá o̧d baa ka dɔ́ sa̧a̧m sugud íid ka dii yúú zi ̧ŋŋí pee : « Yee hȩn sa̧ga̧ yȩ vʉ́ń ꞌwáa sey woo tɛ́lá ? » 7 Ma mí ki baa ka dɔ́ sa̧am ̧ sugud íid ka dii ziŋ yúúlí pee moo ; luu nag nán kan nag kpáag woo dɔg be"ɨ ́, sa̧a̧ hȩn kan yɛ́g ɨ ́ ka mbaa káákáá, a mbaa sey dágá, kan sey tóó vʉ, kan sey də̧ꞌə̧ máa woo. Hȩn yȩ vʉ́ń ꞌwáa sey néélȩ́ nán Tayɨɨ woo voo a ꞌwáa sɨ ́ páddʉ́ tɛ́nɔ. 8 Mí ki hȩn ka o̧, a̧máa mí kin hȩn ka túꞌu né, ma mí vi : « Baꞌ míí, yee hȩn yɛ sɨ ́ń ꞌwáa nɛ́nná ? » 9 Ma baa pee hií̧ ̧́ : « A̧ m laa la ʉ́ Daniɛ́l, moo hȩn yȩ vʉ́ń mbaa kan yʉ́ggɨ ́ háa̧ ̧́ báꞌ siꞌ̧́ idí. ̧́ 10 Nán ɓʉʉlɨ ́ naꞌa vʉ́ń nuŋ mam woonɨ,́ vʉ́ń dȩꞌ, vʉ́ń gbɔ vúd dȩ"ȩ́ naꞌa ya hȩn təəlɨ ́ vʉlɨ ́. Nán zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧g vʉ́ń kɔ́ hȩn ɓɨ ́d a̧máa nán zo̧o ́ ̧́ vií̧ ̧g tóó wʉ́ń kin hȩn kʉʉ kɔ́n né ; nán ɨ ́ kʉʉ kɛ máa vʉ́ńnɔ ki. 11 Ɓɛlɨ ́ sey hȩn ha"ɨ ́ kʉʉ baa haꞌ za̧g ́ a̧ pád yȩ a si"i ̧́ ,̧́ sey ʉʉ pa̧ŋ hȩn sií̧ ̧d ka lɨ ́d hȩn yȩ dɔd [ya mbaalɨ ́ Tayɨɨ woolɨ ́] máa, wʉ́ń kɔ́ báꞌ 1290. 12 Dʉʉd nán a laa hȩn, a ya̧ báꞌ 1335 mánɔ. 13 Ɨ ́ móó máa, a̧m ꞌyȩm laa báꞌ siꞌí̧ ḑ́ móólȩ́. Mɔ́ń nuŋ nəəlȩ́ wʉlɨ ́, mɔ́ń lúú yúba moo hȩn sʉ́ʉ́lɨ ́ móó fȩȩlȩ́ báꞌ siꞌí̧ dí. ̧́ » (14.03.21) 146