Iktisat Felsefesi

Sosyal Adalet başlığını taşıyan ilk kitabın Batı’da 1900 yılında  (Social  Justice: A  Critical  Essay  by Westel Woodbury Willoughby), sosyal adalet kavramının ise ilk defa ancak 1840’larda kullanılmaya başlandığını kaydeden Sabri Orman Hoca, haklı olarak İslâm’ın bu konuda söyleyecek çok şeyi olduğundan hareketle, kırk yıldır üzerinde çalıştığı Gazalî’nin düşüncelerinde, bu konunun izini sürüyor. 11-13 Kasım 2016 tarihlerinde, Bursa’da KURAV tarafından düzenlenen Uluslar Arası Kuran ve Sosyal Adalet Sempozyumu’nda Sabri Orman Hoca, Gazali Düşüncesinde Adalet ve Sosyal Adalet Meselesi başlıklı tebliğde konuyu inceliyor. Gazali’nin düşünce mirasına detaylı bir şekilde dikkat çekmeye çalışan Sabri Orman Hoca’nın çalışmalarından gereği gibi faydalanabilmek için, okumaya başlanıldığında biraz sabırlı olmak gerekiyor. Çünkü Sabri Hoca konuyla ilgili kelime ve kavramları filolojik kökenlerinden başlayarak, önce çok yoğun olarak, sanki mikroskobun altına koymuş gibi inceler. Bu bazen uzun da sürebilir. Fakat konunun temelinin iyi atılması, üzerine çıkılacak binanın sağlamlığı açısından şüphesiz çok önemlidir. O nedenle okuyucular, ilk sayfalarda ve ilk bölümlerde sabırla okumayı sürdürürlerken, çalışılan konu hakkında, varsa hem eski bilgilerini tazelerlerken, hem de biliyor olduklarını zannettikleri konularda da, önlerine yeni ufuklar açıldığını görerek, sabretmelerine değdiğine sevinirler.    İsmail Yurdakök

Safahat'ta Siyasal İktisat***Sâdî'nin Gülistan ve Bostan'ında İktisat Felsefesi ile İlgili Notlar***16. Yüzyılda Endülüs ve Kuzey Afrika'da İktisadi Durum: On İki Bin Bakkal İskenderiye'de ***21. Yüzyılda Hünerini Gösterip 35 Bin Dolara Saat Satmak ***Sonbaharda Komünist Olmak***İktisatçı Maranki'nin Piyasaya Etkisi***Kanaat Tuhafiye: Polis Merkezinin Yanında***Ödül: Birinciye Kravat, 1912’de***Viyana’da Yüz Yirmi Bin Yahudi***"Gemi Girdaba Doğru İlerlerken": Abdullah Cevdet'in 1912 Yılında Yayınlanan Osmanlı Devleti ve Dünyanın İktisadi Durumu İle İlgili Yazısı***“Ah Bir Roşild Olsam !”***(Divan)"Edebiyatımız Uyuşturdu Bu Milleti"***Hamal Yetim Hasan (da), Okuyamadı Veya “Hamalsın Sen Hamal Kal”***Çiş Kokan Öğretmen***Kiremit Aktarıyor, Seksen Yaşında Seyfi Baba***Çatısı Delik Şadırvanın Altında Görme Özürlü Neyzen***Almanların Kırk Beş Yıl(1870-1915)da Kalkınması***“Sevap Olur, Bu Yetim Kızı da Bindiriverin (Salıncağa)***Devlet: Baba mı, Değil mi***Nükleer Enerjide Âkif'in İleri Görüşlülüğü***Fıskıyeli Havuz: Hasan el-Vezzan(lar)ın Evi: Endülüs'te Siyasal İktisat ve Çöküş***Çamaşır İpinde Yılan Derisi***Çin Malı Mikrofonla Mevlit Okumak***Mercedes'in Üç Yıldızı***Dedeyi Arka Bahçeye Gömmek***(Sadece) On Bir Kişi Marx'ın Cenaze Töreninde

Çarpan Teorisinden Fizyokratlara ve İhtiyat Akçesine: Elmalılı Tefsirinde İktisat Notları  * “Birisi Muhtaç Olsa” Diyerek Bekler Faizci: Elmalılı Tefsirinde Ekonomi Notları  * “Alışveriş Gerçek Mübadele, Faiz Hayalî Bir Mübadeledir: Elmalılı Tefsirinde İktisat Notları  *Altın Madenlerinin Yerini Söylemez Kurân  * Açları Çalıştıran Doymak Ümididir  * Tramvay, Otomobil, Uçaklar 1930’larda  * Cern’deki Çalışmalara, Avrupalılar’dan 70 Yıl Evvel Temas Ediyor Elmalılı * “Kenz” Meselesine Bir Giriş *”Piyanko Haramdır”                                                                                                                                                                                                                                                                        * Çalışmanın Yolunu Göster Bana Allah’ım *Aç İle Tok Aynı Safta Olursa                                                                        “Bir Koliniz Var, Ama…" *Ekonomiyi Bazen Açar Allah, Bazen de Piyasalara Darlık Verir *Canları İstediği Gibi Vergi Koyanlar, Kâfir Zalimlerdir *İnsanlık Tarihi Boyunca Zekât ve Yardımlaşma  *Sermâyedârların ve İşçi Sınıfının Hataya Düştüğü Yerler  * “İktisâd-ı Ferdî” (Kişisel Ekonomi) İle “İktisâd-ı Umûmî”yi (Toplumun Ekonomisini/Genel Ekonomiyi/Makro Ekonomiyi)  Ortak Bir Noktada Birleştirebilmek (Kişisel Çıkar İle Toplum Çıkarını Ortak Bir Noktada Birleştirebilmek)  *Konsumasyon= İstihlâk= Harcama (Consumption)  *Basit ve Mürekkep Faiz  *Altınların Şıngırtısını, Altın Olarak Satmak  *Faizi Şerîata Uydurmak İçin Yollar Aramak. Faizsiz Bankacılık  Denilen Kurumların Yaptığı Şeyler  *Savaş İlanı, Faizcilere  *Yurt İçindeki Reformların En Önemlisi: Faizin Yasaklanması  *Kişisel Servetini de İstediği Gibi Harcayamaz Kişi                        *Miras Paylarında Hukuki ve Ekonomik Denge  *Eğlence Yerleri, Kumarhaneler, Meyhaneler, Bankalar:  İnsanların Servetine Haksız Yere El Koyan Kurumlar  *Hint Fakirlerinin Durumu Kınanmıştır  *Göz Dikmeyin, Birbirinizin Servetine  *Müslüman Olmayan Komşunun Hakkı  *Ezilenlerin Feryadı Normaldir  *Değeri Düşük Paradan, Değeri Düşük Kalbe  *Ruhbanlık İyidir, İhtirastan  *Tavuk ve Pelte Yemek                                                              *Abkar: Sarraflar Kenti  *Ekonomik (Ve Siyasî) Krizlerin/Çöküşlerin Sebepleri                     
*Üzüm Çekirdeğini Çiğneyip Ezerek Yiyin *Bilânço, Cârî Hesap, Kâr-Zarar Tablosu  *Girişimcilik Esastır, Hayatta Mucize Çok Nadirdir  *Yirmi Bin (Gümüş) Dirhemle Mudârabe  *“Ne Yapıp Yapıp Para kazanmalı” mı  *Saçtan Mamul Üç Anbarlı Gemi ve Kazanı  *Korukent Köşkleri  *Otomobil, Tayyâre, Şimendifer  *Kınanmayan Kenz (Servet Birikimi)  *Nûşirevân’ın Barajı  *Süslenmesi Kadınların  *“Kuruş”, “Kureyş”den Gelir                                                                                                                                        *Masonlar ve Süleyman Aleyhisselâm  *Refah ve Lüks, Azgınlık ve Kibir Getirir                                            *Yarışma, Rekabet *Doğanın ve Toplumun Kânûnları Üzerinde Çalışmamanın,
Dünyaya ve Müslümanlara Zararları  *Ağır Vergilere Hayır                                                                          *Altın mı Daha Yararlı, Demir mi? *İspanyolların Yaptığını Yapmadı Hz. Ömer, Onlardan Sekiz Yüz Sene Önce

Adam Smith ve John Locke gibi tanınmış filozofların dışında kalan kimi önemli liberal düşünürler Türkiye’de ya hiç tanınmamakta ya da tamamen ihmal edilmektedirler. 19. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, klasik liberal bir düşünür ve
iktisatçı olan Frederic Bastiat da liberal düşünürlere yönelik bu genel ihmalden en fazla etkilenmiş isimlerdendir.
Bu yüzden, bu tez Frederic Bastiat’nın fikirlerini ve hayatını tarihsel ve felsefî arka planıyla geniş bir şekilde ele alarak, Bastiat’yı Türk siyaset ve sosyal bilimler literatürüne tanıtmayı amaçlamaktadır. Böyle bir girişim, Frederic Bastiat’nın fikirleri çerçevesinde klasik liberalizmin felsefî önkabullerine bir yolculuğu zorunlu kılmaktadır. Bu yolculuk sırasında kaçınılmaz olarak, az tanınan ancak modern klasik liberal geleneği derinden etkilemiş yazarlara ve fikirlere değinilerek, onların diğer liberal fikir akımlarıyla olan bağlantıları gösterilmeye çalışılacaktır.

Kumaş Tüccarı Müslim: Nişabur’un Cömerdi***“Bundan Sonra Yoksulluk Yok Ama..”  Ve Hangi Rekabete Kırmızı Kart***Üçüncü Kişinin Alıcı-Satıcı Arasına Girmesi*** Mütercim Âsım Efendi’nin “Necş” Tarifi***Kökeni “İhtikâr” Kelimesinin***Müşteri Hakları, On Dört Yüzyıl Önce***Tolerans Borçlulara***Çekler, On Dört Yüzyıl Önce ve Faize Karşı Önlemler, SUKÛKUN  YASAKLANMASI***Câr Deposu, Kızıldeniz’de ***Sukûk’un İlk Ortaya Çıkışı***Gizlememe, Ticârî Malların Kusurlarını***Tarımı Teşvik***Koyun Dağıtılması, Yoksullara***Toplanan Vergilerin Yoksullara Dağıtılması. Refah Devleti Ve İslâmî Devletin Görevleri***Endüstri, Hz. Peygamber Zamanında*** Kozmetik Sanayi***Zenginliğin ve Yoksulluğun Kötülüklerinden ve Tembellikten ve Borçtan Allah’a Sığınma***Gösteriş Tüketimine Kırmızı Kart***Çöl Halkına Yardım Toplaması, Hz. Peygamber’in***İçki ve Zina (Meyhane ve Zina Yapılan Yerler Açma) Yasağı*** Verimliliğin Genel Kuralları. Bilim ve Teknolojinin Önemi***Maddi Dayanışmadan Göz Kamaştıran Örnekler***Daha Azı İle Yetinme***Altın ve Gümüş Olarak Kullanımı Yasak Eşyalar***Hediye Vermek, Müslüman Olmayanlara*** Azarbaycan’daki Müslümanlara, Hz. Ömer’in Mektubu***Lüks ve Harcamanın Sınırları***Giysisi İle Kibirlenmemek***Kenz (Para Biriktirme) Günah Değil***Medine’nin Pazar Yeri***Su Hayrına Teşvik***Evcil Hayvanlara ve Heykele Para Vermek Yok*** Duvar Halılarını ve Duvarların Süslenmesini Yasaklıyor, Hz. Peygamber*** Ressamlar Evlerde Tablolar Yapıyor, Hz. Peygamber’in Vefatından Otuz Sene Sonra***Mal Sevgisi Konusunda, Hz. Peygamber’in Uyarısı***Hırs ve Açgözlülüğün Kınanması***Hangi Servet Sahibini Öldürür?***Kıskançlık ve Sınıf Çatışmalarının Olmamasının Nedenleri, İslâm Toplumunda***Tamah Etmemek, Zenginlerin Servetine***Manastır Hayatı Yaşamak Yok***Zenginlik Zarar Vermez, Şımarılmazsa***Halkın Ekonomik Taleplerine Karşı Sabırlı Olmak***İş Ahlâkı***Kadınların Çalışması***Sofrasında Neler Var, Hz. Peygamber’in?***Hediye Olarak Et Yemeği***“Sen Kral(Sayılır)sın !”***Geçimde Asgarî Şartlar***Turizm, Fakat..***İslâmî Yardım Kurumlarının, Hz. Peygamber’in Söylemindeki Kökenleri***Aileye Yapılan Harcama***Sahâbîler Çalışıyorlar***Önce İbadet, Sonra İş***Refah Devleti: Bin Dört Yüz Yıl Önce***Ülkede Bir Tek Fakir Yok *** İşten Yorulmuş, AmaKazancı (Yine de) Helâl Değil***Adil Gelir Dağılımı ve Hz. Peygamber’in Onayladığı Enteresan Bir Uygulama***Sosyal Devlette Fakir-Zengin Eşitliği***Kırmızı kart>Öldürücü Rekabete ve Ferdiyetçiliğe***Çarşıya mı Diker, Şeytan Sancağını?***İşi Ne İdi, Hz. Zeyneb’in?***Ebû Zerr’in Ünlü Davranışı***Muhacirler, Medine Pazarında***Cömert Kasap***Devlet Değildir Rızkı Veren, Allah’tır***Gizli Yardım, En Güzeli*** Küçücük Odası, Hz. Âişe’nin***Yoksula Yardım Esası Üzerine Kurulmuş İslâm Devleti’nin, İslâm’ın İlk Günlerindeki Kökeni***Borçtan Sakınmak İçin Namazda da Dua Etmek***Cömertliğe Teşvik***Şirket Yöneticilerine, Ortakların Hakları Konusunda Uyarı***Serveti Muhafaza Etmenin Önemi***“Ormana Git, Odun Topla, Sat”***Kimseden Bir Şey İstememek***Toplumda Sıkıntı Oluşturacak Tiplere, Bütçeden Yardım Edip Kötülüklerini Önlemek***Devletin Yardım Edeceği Üç Sınıf*** Kibirlenmemek, Sahip Olduğu Varlıklarla***Geçmişe Fazla Üzülme, İleriye Bak***Spekülatif Davranışlara Hayır***Cimriliğe Kırmızı Kart***Alkollü İçeceklerin Yasaklanması***Borçlulara Yardım Ve Devlet Desteği***Yoksullara Arpa Dağıtımı ve Bereketin Önemi İle İlgili İki Örnek***Serveti Koruma***İşçilerin Hakları***Aile Bütçesinden Harcamanın Sınırı***Servet Edinmeye Sınır Koymak Yok***Yirmi Gün Misafir Oldular, Akşam Yemeklerinde Hz. Peygamber’e***Sahâbînin Akşam Yemeğindeki Davranışı: Bu Olayın Benzeri Var Mıdır Dünya Tarihinde?***                                                                                                            Yardım Eder Allah Cömertlere: Gelirinin Üçte İkisini Dağıtıyormuş Yoksullara              Borçlulara Yardım***Cami Yapımında Bile Lüks Yok***Müslüman Olmayanlarla Ticaret***Bir Yıllık Rızkını Depo Etmek***Cömertliğin Prim Yaptığı Toplumdu, Medine Toplumu***“Sen Hayvancılık Yapmaya Devam Et!”***Esnaf ve Halka, Hz. Peygamber’in Uyarısı***Günde Beş Defa Allah’tan Rızık İstemek***Sadece Tarım, Hayvancılık ve Avcılık İçin Köpek Beslenir***Borçlulara Hoşgörü***Para İle Arazi Kiralama***Boş Arazileri Ekmek*** Hayır Yapmanın Farklı Yolları***Barışçıl Yollarla Kölelerin Özgürlüğe Kavuşturulması ***Meyve Suyu İçerken Bile, Yoksulları Düşünmek***Alkollü İçeceklerin Yasaklanması***Yamalı Gömleği, Hz. Ömer’in***İpekli Giyemez Müslüman Erkekler***Müslüman Obur Olmaz***Misafire Orta Halli İkram***Zengin “Başa Kakan” Olmayacak, Fakir “Kibirli” Olmayacak***“Sırtımızda Yük Taşıyarak”***Geçici Olarak Sağımlık Hayvanı Muhtaç Bir Aileye Vermek***Suçu/Günahı Önlemek İçin, Maddi Yardım Yapmak***                                                       
En güvenilir hadis kitaplarından olan (İmam) Müslim'in Sahih'inde, Hz. Peygamber dönemi ile ilgili ilginç iktisadi ve ticari anekdotlar

Modern hayatta bireysel ve kurumsal faaliyetler çıkar yönelimli amaç-rasyonellik olgusu tarafından dizayn edilir. Amaç-rasyonelliğin zenginleşmeyi sağlamasına rağmen iktisadi hayatta adaletsizlikler üretmesi yoğun tartışmalara yol açar. Rasyonelleşme süreci sonrasında veya zenginleşmenin doğru yönetilememesi nedeniyle zengin-fakir arasındaki makasın her geçen gün daha fazla açılması sosyo-ekonomik hayatta birtakım krizleri ortaya çıkarır. Habermas"a göre modern toplumdaki adaletsizliklerin temelinde meşruiyet krizi, ekonomik kriz ve motivasyon krizi bulunur. Buna karşın o, insanı amaç edinen bir rasyonellik projesi tasarlar ve moderniteyi evrensel olarak kabul edilebilir bir düzleme oturtmaya çalışır. Bu çalışmanın amacı Habermas"ın moderniteyi haklı çıkarma girişimi olarak nitelendirilebilecek iletişimsel-eylem tasarımını "zenginleşmenin doğru yönetimi" meselesi üzerinden ortaya koymak, bu itibarla evrensel ve rasyonel iyi-modern toplumun kurulabilmesi için gerekli doneleri eleştirel bir şekilde sunmaktır. Habermas, zenginleşmenin yönetiminde iletişim, özgürlük ve müzakereci demokrasiyi öne çıkarır. İletişimsel-eylem modeli ile birey ve toplumlar arasında barışı ve dayanışmayı üreten bir iletişim ahlakını önerir. Habermas'ın görüşleri dar anlamda zenginleşmenin, geniş anlamda modernleşmenin tüm dünya toplumları üzerindeki olumsuz etkilerini gidermek amacı taşıdığından oldukça önem arz eder.