Wzmocnienie Poznawcze

"Ludzkie zdolności poznawcze i sensualne są znacznie ograniczone. Człowiek posiada zaledwie 5 podstawowych zmysłów – wzrok, słuch, smak, węch, dotyk; oraz dodatkowe zmysły równowagi i propriocepcja. Jakby tego było mało posiadane zmysły są słabo dostrojone np. wzrok pozwala na obserwację drobnego wycinka promieniowania elektromagnetycznego (światło widzialne w zakresie długości fali 380-780 nm), z użyciem jedynie trzech fotoreceptorów widzenia barwnego i jednego odpowiedzialnego za postrzeganie monochromatyczne, dla porównania rawka błazen (łac. Odontodactylus scyllarus, potocznie krewetka modliszkowa) posiada aż 16 fotoreceptorów,  przy tym widząc również w podczerwieni i ultrafiolecie. Czy świat innych zmysłów (jak zwierzęca echolokacja, elektrorecepcja, magnetorecepcja, czy znane ze parapsychologii telekineza, telepatia)  jest zamknięty dla człowieka? Nauka zdaje się mieć receptę: tam gdzie człowiek nie został doposażony ewolucyjnie przez naturę z pomocą przychodzi mu technologia, która umożliwi poprawą zdolności poznawczych (ang. cognitive enhancement).
Poprawa zdolności poznawczych i zmysłów człowieka, jest znacząco akcentowana w nurcie filozofii transhumanistycznej i odnosi się do nadrzędnej koncepcji wzmocnienia ludzkiego (ang. human enhancement) – uzyskanie długowieczności, większej witalności, ogólnego dobrobytu i super-inteligencji. Szczególnym przypadkiem wzmocnienia ludzkiego jest wzmocnienie poznawcze/kognitywne (ang. cognitive enhancement). Zdaniem transhumanistów poprawa zdolności władz umysłowych człowieka obejmować powinna: zwiększenie pamięci, inteligencji, polepszenia myślenia abstrakcyjnego i logicznego, a także winna obejmować: rozszerzenie zasięgu ludzkich zmysłów, udoskonalenie układu nerwowego, uzupełnienie kory mózgu nowym „metamózgiem”, mogący wpływać na czucie somatyczne tym samym zwiększając samoświadomość i dając możliwość przestrajania emocji, redukcję popędów oraz wysubtelnienie niektórych stanów emocjonalnych, przekraczanie poza typowe ludzkie zmysły, czy też przekroczenie środowiska naturalnego poprzez stopniową wirtualizację życia, w której człowiek będzie żył na granicy świata realnego i wirtualnego.
Metody mające wzmacniać procesy poznawcze oraz ludzkie zmysły, można podzielić na następujące grupy: biotechnologiczne (neurofarmakologia, genetyka), informatyczne (sztuczna inteligencja, nanotechnologia, robotyka, komunikacja human-computer interaction), niefarmakologiczne (mnemotechnika, medytacja, sen, trening mentalny, odżywianie), innym podziałem jest wydzielenie metod inwazyjnych i nieinwazyjnych.
W moim wystąpieniu skupiam się analizie metod i technologii (dostępnych i teoretycznych) mających usprawnić ludzkie poznanie zmysłowe.  Przedstawiam w jaki sposób dochodzi do udoskonalenia ludzkich zmysłów oraz jak możliwy jest odbiór niedostępnych zmysłów. Ponadto rozważam również, konsekwencje takich działań w kontekście etycznym i społecznym.
"

Transhumanizm jest ruchem intelektualno-kulturowym, który stawia sobie za cel podniesienie możliwości człowieka dzięki wykorzystaniu zaawansowanych technologii. Prowadzone w tym nurcie badania dotyczą rozwiązań technicznych, a także obejmują liczne dyskusje filozoficzne i futurologiczne na temat nowego, ulepszonego człowieka. Jednym z podstawowych celów transhumanizmu jest wypracowanie metod usprawniających mózg i umysł człowieka, a tym samym przekroczenie wielu barier nałożonych na ludzkie poznanie. Rozwiązania te z jednej strony dotyczą osobliwości technologicznej, tj. wypracowania w pełni świadomej sztucznej inteligencji i możliwości przeniesienia świadomości na nośniki niebiologiczne. Z drugiej strony odnoszą się one do wzmocnienia poznawczego, czyli sposobów rozszerzenia, intensyfikacji i wzrostu aktualnie posiadanych przez człowieka zdolności umysłowych. Autor zamierza przedstawić, jak rozwiązania wzmocnienia poznawczego wiążą się z koncepcją transhumanistyczną. Zarysowane zostaną dotychczasowe metody wzmacniające procesy poznawcze, z zaznaczeniem, że jest to projekt interdyscyplinarny, łączący wyniki badań nauk szczegółowych i humanistycznych. Główna analiza dotyczyć będzie kwestii, dlaczego warto wkraczać w tak subtelną sferę, jaką jest ludzki umysł, oraz dlaczego będzie to korzystne dla jednostki i społeczeństwa.

Nadrzędnym celem transhumanizmu jest sprostanie tzw. 3-super problemom.  Superdługowieczność (ang. super-longevity), to jest zastosowanie technologii w celu znacznego przedłużania życia, zwalczania chorób wieku starczego oraz poprawy ludzkiej witalności, zwłaszcza w późniejszym okresie życia. Superdobrobyt (ang. super-wellbeing), czyli chęć zapewnienia powszechnego dobrobytu i szczęścia, w wyniki eliminacji niekorzystnych stanów świadomych, ograniczenia czynników wywołujących ból, a także zmian społeczno-gospodarczych czy wprowadzenia systemów inteligentnych agentów do środowiska. Superinteligencja (ang. super-intelligence), czyli chęć poprawy ludzkiej inteligencji co związane jest ze wzmocnieniem poznawczym, jak również z wytworzeniem sztucznej inteligencji podobnej człowiekowi oraz z możliwością przeniesienia umysłu i świadomości na nośniki niebiologiczne. W samym transhumanizmie można wyróżnić szereg nurtów, gałęzi czy subsystemów, które w różny sposób zapatrują się na realizacje 3-super problemów. Należy jednak pamiętać, że nie wykluczają się one nawzajem, a raczej się uzupełniają. Poddając analizie teksty na gruncie transhumanizmu, można zauważyć pewne nadrzędne tendencje. Próba usystematyzowania i jednoznacznego wyznaczenia granic każdego z pojawiających się nurtów jest trudna. W referacie analizie zostaną poddane następujące nurty transhumaznimu: superhumanizm, cyborgizm i idee cyborgizacji (nurt nie jest wyłącznie związany z transhumanizmem i czasem się do niego odżegnuje), ekstropianizm, singularytarianizm, immortalizm, abolicjonizm bioetyczny, postgenderyzm, technogaianizm, technoprogresywizm i tendencje politycznego transhumanizmu. Podane nurty nie wyczerpują różnych podejść jakie pojawiają się w transhumanizmie.

Jedną z kluczowych idei transhumanizmu jest chęć uzyskania nadzwyczajnych zdolności intelektualnych dzięki usprawnieniu funkcjonowania ludzkiego umysłu i mózgu. Zadanie to realizowane jest w ramach koncepcji wzmocnienia poznawczego (cognitive enhancement) i jest definiowane jako całokształt działań mających na celu usprawnienie i rozszerzenie podstawowych zdolności umysłu przez poprawę i uzupełnienie systemów poznawczych, co obejmuje usprawnienie inteligencji, poprawienie uwagi, wzmocnienie kreatywności, ulepszenie pamięci czy też rozszerzenie spektrum percepcji. Metody wzmocnienia poznawczego dotyczą rozwiązań: neurofarmakologicznych, genetycznych, prewencyjnych, „naturalnych” oraz informatycznych, o charakterze inwazyjnym i nieinwazyjnym. Należy mieć na uwadze, iż wiele metod wzmocnienia jest już dostępnych bądź będzie można z nich skorzystać w najbliższych latach. Transhumaniści są zdania, że wzmocnienie poznawcze będzie miało pozytywny wpływ zarówno na jednostkę, jak i społeczeństwo. Pojawiają się jednak liczne stanowiska bio- i technokonserwatywne, które nie podzielają transhumanistycznego optymizmu w usprawnianiu władz poznawczych. Artykuł przedstawia ideę wzmocnienia poznawczego oraz metody jego wdrażania. Główny problem koncentruje się na konsekwencjach społecznych wynikających z zastosowania rozwiązań mających usprawniać funkcjonowanie umysłu. Podejmowane kwestie to: (1) czy należy usprawniać naturę, czyli jakie korzyści i zagrożenia płyną ze wzmocnienia poznawczego dla jednostki i społeczeństwa, (2) czy wzmocnienie nie jest narzędziem nowej eugeniki, czyli kogo powinno dotyczyć wzmocnienie poznawcze, (3) wzmocnieni kontra niewzmocnieni poznawczo, czyli jaka powinna być dostępność środków służących wzmocnieniu poznawczemu, (4) wzmocnienie poznawcze jako narzędzie biopolityki, czy technologie usprawniające ludzkie władze poznawcze mogą być środkiem kontroli społecznej.

Jedną z kluczowych idei transhumanizmu jest chęć uzyskania nadzwyczajnych zdolności intelektualnych poprzez usprawnienie funkcjonowania ludzkiego umysłu i mózgu. Projekt ten jest realizowany w ramach koncepcji wzmocnienia poznawczego (ang. cognitive enhancement). Nick Bostrom i Anders Sandberg definiują wzmocnienie poznawcze jako całokształt działań mających na celu usprawnienie i rozszerzenie podstawowych zdolności umysłu poprzez poprawę i uzupełnienie systemów poznawczych, co obejmuje usprawnienie inteligencji, poprawienie uwagi, wzmocnienie kreatywności, ulepszenie pamięci, czy też rozszerzenie spektrum percepcji. Metody wzmocnienia poznawczego dotyczą rozwiązań: neurofarmakologicznych, genetycznych, prewencyjnych, naturalnych oraz informatycznych o charakterze zarówno inwazyjnym (bezpośrednio stymulują układ nerwowy), jak nieinwazyjnym (wpływają głownie na plastyczność mózgu). Na uwadze należy mieć, iż wiele metod wzmocnienia jest już dostępna, bądź będzie możliwa do użycia w najbliższych latach. Transhumaniści są zdania, że wzmocnienie poznawcze będzie miało pozytywny wymiar zarówno na jednostkę jak i społeczeństwo. Pojawiają się jednak liczne stanowiska bio- i techno-konserwatywne, które nie podzielają transhumanistycznego optymizmu w usprawnianiu władz poznawczych.
W trakcie wykładu przedstawię ideę wzmocnienia poznawczego, metody jej wdrażania, możliwe korzyści i potencjalne konsekwencje zarówno indywidualne jak i społeczne.

Jednym z głównych założeń myśli transhumanistycznej jest chęć wykorzystania technologii w celu usprawnienia ludzkich możliwości poznawczych. Wymaga to również rozpatrzenia czy technologia wpływa, zmienia i wzmacnia takie subtelne obszary ludzkiej świadomości jak zmysł estetyczny. Celem artykułu jest ukazanie jak technologie zmieniające percepcję wizualną, wpływają na doznania estetyczne, doświadczenie świata i wypowiadanie się o nim. Wzmocnienie poznawcze, w tym wzmocnienie zmysłu estetycznego skutkuje konsekwencji etycznymi, które również zostaną przedstawione.

Koncepcja wzmocnienia poznawczego (ang. cognitive enhancement) odnosi się do wieloaspektowego i interdyscyplinarnego usprawniania władz poznawczych człowieka. Wzmocnienie poznawcze w szczególności dotyczy sposobów rozszerzenia, intensyfikacji i podniesienia zdolności umysłowych człowieka, w tym – procesów poznawczych, emocji czy zmysłów. Ingerencja ta ma dotyczyć jednostek zdrowych, które świadomie decydują się na przełamanie ograniczeń wynikających z natury ich umysłu. Tekst jest syntezą poglądów na temat wzmocnienia poznawczego głównie z perspektywy filozofii transhumanistycznej. Artykuł zawiera różne definicje wzmocnienia poznawczego, opis metod wzmocnienia poznawczego (biotechnologiczne, niefarmakologiczne i informatyczne) oraz wyzwania i wątpliwości w związku z usprawnianiem władz umysłowych człowieka.


                                ABSTRACT: The idea of cognitive enhancement refers to multifaceted and interdisciplinary approach aimed at improving human mental processes. Cognitive enhancement is the amplification or extension of core mind capacities through improvement or augmentation of either internal or external information processing systems. This includes improvements of intelligence and attention, reinforcement of creativity and memory, or extension of perception range. The main feature of cognitive enhancement is voluntariness of use for overcoming natural mental limitations. This article is a synthesis of current trends in cognitive enhancement from the perspective of transhumanism. The article presents various definitions of cognitive enhancement, methods of cognitive enhancement (biotechnological methods, non-pharmacological methods, IT methods) as well as challenges and questions concerning improving human mental processes.

Jedną z kluczowych idei transhumanizmu jest chęć uzyskania nadzwyczajnych zdolności intelektualnych poprzez usprawnienie funkcjonowania ludzkiego umysłu i mózgu. Projekt ten jest realizowany w ramach koncepcji wzmocnienia poznawczego (ang. cognitive enhancement). Nick Bostrom i Anders Sandberg definiują wzmocnienie poznawcze jako całokształt działań mających na celu usprawnienie i rozszerzenie podstawowych zdolności umysłu poprzez poprawę i uzupełnienie systemów poznawczych, co obejmuje usprawnienie inteligencji, poprawienie uwagi, wzmocnienie kreatywności, ulepszenie pamięci, czy też rozszerzenie spektrum percepcji. Metody wzmocnienia poznawczego dotyczą rozwiązań: neurofarmakologicznych, genetycznych, prewencyjnych, naturalnych oraz informatycznych o charakterze zarówno inwazyjnym (bezpośrednio stymulują układ nerwowy), jak nieinwazyjnym (wpływają głownie na plastyczność mózgu). Na uwadze należy mieć, iż wiele metod wzmocnienia jest już dostępna, bądź będzie możliwa do użycia w najbliższych latach. Transhumaniści są zdania, że wzmocnienie poznawcze będzie miało pozytywny wymiar zarówno na jednostkę jak i społeczeństwo. Pojawiają się jednak liczne stanowiska bio- i techno-konserwatywne, które nie podzielają transhumanistycznego optymizmu w usprawnianiu władz poznawczych.
W trakcie wykładu przedstawię ideę wzmocnienia poznawczego, metody jej wdrażania, możliwe korzyści i potencjalne konsekwencje zarówno indywidualne jak i społeczne.