Proyekto sa

Fil Ed 117
Pagbasa ng Obra
Maestra sa Panitikan

Nova T. Peret
3SED-3
Prof. Christian Hernandez
 Mitolohiyang Griyego

Ang pinaka tanyag na Diyos at Diyosa ay nagmula sa sinaunang Griyego.

 Ayon sa kanilang paniniwala, ang mga Diyos at Diyosa ay naninirahan sa matayog at
kahanga-hangang Bundok ng Olimpo (Olympus). Ang tawag sa pagkain nila ay
Ambrosia at sa alak naman ay Nektar. Ang mga ito ay sinasabing nakatulong upang
sila‟y maging immortal.

Ang mitolohiyang Griyego ang katawan ng mga mito at katuruan ng mga Sinaunang
Griyego na nauukol at nagpapaliwanag ng pinagmulan at kalikasan ng mundo at nagdedetalye
ng mga buhay at pakikipagsapalaran ng kanilang iba't ibang mga Diyos at mga Bayani. Ang
mitolohiyang Griyego ay isang bahagi ng relihiyon sa modernongGresya at sa buong mundo
na kilala bilang Hellenismos. Ang mga modernong skolar ay nag-aaral ng mitolohiyang
Griyego upang magbigay linaw sa mga institusyong relihiyoso at politikal ng Sinaunang
Gresya at ng kabihasnan nito. Pinag-aaralan rin ito ng mga skolar upang maunawaan ang
kalikasan ng mismong paggawa ng mito. Sa una, ipinamamahagi ang mga salaysay na ito sa
isang tradisyong tulang-pabigkas; ang ating mga nanatiling pinagkukunan ng
mga mitolohiyang Griyego ay mga gawang pang-panitikan ng tradisyon pagbigkas.
Sumasalamin din ang mitolohiyang Griyego sa mga artipakto, ilang mga gawang sining, lalo na
iyong mga pintor ng mga plurera. Tinutukoy ng mga Griyego mismo ang mga mitolohiya at
mga kaugnay na gawang sining upang magbigay liwanag sa mga kultong pagsasanay
at ritwal na mga tradisyon na napakaluma na at, minsan, hindi nauunawang mabuti.

 Zeus -punong diyos;panginoon ng langit

 Hera - asawa ni Zeus;diyosa ng langit
 Athena -diyosa ng karunungan
 Phoebus - diyos ng araw;diyos ng
liwanag, musika, at propesiya  Artemis - diyosa ng buwan at
pangangaso
 Poseidon - diyos ng dagat
 Demeter - diyosa ng agrikultura at
 Hermes - diyos ng komersyo;sugo ng
pertilidad
mga diyos
 Hestia - diyosa ng apuyan at tahanan
 Haphaestus - diyos ng apoy;panday ng
mga diyos  Dionysius - diyos ng alak

 Ares - diyos ng digmaan  Aphrodite -diyosa ng kagandahan at

pag-ibig
 Mitolohiyang Pilipino
Ang mitolohiyang Pilipino at mga kuwentong bayan ay kinabibilangan ng mga
salaysay at pamahiin hinggil sa mga masalamangkang mga nilalang at nilikha ng mga Pilipino.
Ito'y mga paniniwala na mula sa mga panahon bago dumating ang mga Espanyol at ipinakilala
ang Kristyanismo. Hangang ngayong ang paniniwala sa mga diyus-diyusan sa mitolohiyang
Pilipino at mga pamahiin ay buhay pa rin sa kulturang Pilipino lalo na sa mga probinsya. Sa
mitolohiyang Pilipino, si Bathala ang tinuturing bilang ang makapangyarihan na diyos sa
buong daigdig. Ang mitolohiyang Pilipino ay halu-halo dahil sa rami ng mga etnikong grupo at
katutubo na may sari-saring paniniwala at diyus-diyusan.
Ang Mitolohiyang Pilipino ay binubuo ng mga diyos, mga hayop, mga mahiwagang
nilalang at mga diwata. Ito rin ay binubuo ng mga panitikan; mga epiko, alamat at kwentong
bayan.
Mga Diyos at Diyosa Mga Mahiwagang nilalang

 Bathala - ang pinaka  Aswang - siya rin ay isang diyos pero

makapangyarihang diyos sa lahat ng ang Aswang ay pinapaniwalaan na ito'y
mga diyos, siya rin ay kilala tao na kumakain ng kapwa tao, kung
bilang Maykapal minsan ang mga ito ay pinapaniwalaan
 Lakampati - ang diyosa ng na may mga pakpak at sila raw ay
pagkamayabong. gising kung gabi para maghanap na
 Pati - ang diyos ng ulan. mabibiktima lalo na ang mga sanggol.
 Lakambakod - ang diyos ng mga palay  Duwende - pinapaniwalaan bilang isang
at ang paghilom ng mga sugat. maliit na tao na may mga mahiwagang
 Apolaki - siya ang pinapaniwalaan na kapangyarihan.
siya ang diyos ng digmaan, paglalakbay  Kapre - isang uri ng halimaw na
at pangangalakal. napakalaki at napaka mabalahibo,
 Mayari - ang diyosa ng buwan. pinaniniwalaang ito ay mahilig sa
 Lakambini - ang diyosa ng pagkain. tabako
 Lingga - ang diyos ng paghilom ng  Maligno, Manananggal, Tikbalang at
sugat at pagkamayabong. Tiyanak
 Mangkukutod - ang diyos ng isang
partikular na grupo ng mga Tagalog. Katagalugan
 Anitong Tao - ang diyos ng ulan at Sitan – Diyos ng Impyerno (kasamaan)
hangin. 1. Mangangaway – responsible sa mga
 Agawe - diyos nang tubig sakit
 Hayo - diyos nang dagat 2. Mansisilat – Diyosa ng sirang tahanan
 Idianale - diyos nang pagsasaka 3. Mankukulam – nagbubuga ng apoy
4. Hukloban –kapag itinaas ang kamay ay
nakakapatay ng tao.
 Mga Panitikan ng Timog Silangang Asya
South east Asia (SEA)

Nahati sa:
o Kalupaang Asyano (mainland SEA)
o Kapuluang Asyano (maritime sea)
ASEAN – Association of South East Asian Nation

Mga Bansa sa Maritime SEA at kabisera Mga Bansa sa Mainland SEA at kabisera
 Indonesia - Jakarta  Thailand - Bangkok
 Brunei – Bandar Seri Begawan  Vietnam - Hanoi
 Singapore- Singapore  Laos - Vientianne
 Malaysia – Kuala Lumpur  Cambodia – Phnom Penh
 Philippines – Manila  Myanmar - Rangoon
 Tsina - Beijing

ANG PANITIKANG CAMBODIA

Ang sentro ng Panitikang Cambodia ay ang mga mito at alamat

n a n a i p a s a s a pamamagitan ng salindila. Karamihan nito ay mga kuwento ukol sa
mga naunang buhay niBuddha at mga epiko mula sa India. N a n g m a i p a ki l a l a n g m g a
P r a n s e s s a C a m b o d i a a n g l i m b a g a n n o o n g m g a 1 9 3 0 s , sumulpot na rin ang mga
nobela. Nagsimula muna ang mga nobela sa anyo ng mga serye sapahayagan
hanggang sa tuluyang ginamit ang mga ito sa mga paaralan at nagawan pa
ngbersyon ng mga ito sa pelikula. Noong simula ng dekada 70, limampung nobela isang taon
angnailathala sa Cambodia.Sa panahon ng Khmer Rouge noong 1975-1979, nalimitihan ang
mga panitikan sa mgatula ukol sa agrikultura, mga magsasaka, at mga rebolusyonaryong awit.
Walang mga nobelangnaisulat sa Cambodia. Ang ilang mahahalagang akda ay nasulat ng mga
Refugee sa Pransya atThailand. Sinira rin ang mga kagimbal-gimbal na mga taong iyon
ang sinaunang panitikan ngCambodia.May dalawa hanggang apat na milyong Cambodian
ang namatay sa ilalim ng kalupitanng rehimeng Khmer Rouge na pinamumunuan ni Pol
Pot. Daan-daang libo ang tumakas saThailand at iba pang bansa. Sa pagsisikap na
magtatag ng isang komunistang lipunang pantay-p a n t a y , m a l u p i t n a p i n a t a y n g
K h m e r R o u g e a n g m g a n a s a p a n g g i t n a a t m a t a a s n a u r i . Kabilang dito ang mga
opisyal, negosyante, at edukadong propesyonal. Pilit na pinagtrabaho samga komyun
(commune) sa lalawigan ng mga tagalungsod. Nahati ang mga pamilya. Ipinasaraang mga
paaralan, monasteryo, bangko, tanggapan at aklatan. Kinumpiskang lahat ng
mgapribadong pag-aari. Pinawi ng Khmer Rouge ang lahat ng makapagpapaalala
sa nakaraan ngCambodia kabilang na ang mga libro at panitikan at kung tutuusin, gayon na
rin ang dalawanglibong taon na kasaysayan ng Cambodia. Matapos ang 1979, unti-
unti nang muling binuhay ang panitikang Cambodia. Bagamannoong dekada 80, pawang
mga propaganda lamang ito ng estado, may mga refugee na rin nanagsikap na muling ilimbag
ang mga klasikong akdang pampanitikan tulad ng mga kuwentongbayan.

ANG PANITIKAN NG MALAYSIA

Sinasabing nagsimula ang modernong panitikang Malay sa mga hikayat , isang akdang
romantiko sa tuluyan. Isa sa mga pangunahing impluwensiya sa pag -unlad ng
modernongkathang Malay ang mga panulat ni Abdullah bin Abdul Kadir Munshi
(1797-1856). Sa kanyangpaglalakbay sa arkipelagong Malay, itinala niya ang kanyang mga
personal na obserbasyon
at.k r i t i s i s m o u k o l s a t r a d i s y o n a l a t k o n t e m p o r a r y o n g l i p u n a n g M a l a y
. A n g p i n a g s a m a n g indibidwalismo at realismo sa panulat ni Abdullah ay bago sa mundo
ng panitikang Malay. Bagonoon, tanging ukol sa mga makabalaghang prinsipe‟t prinsesa sa
mga makalangit na kaharianang mga namayaning katha.

Noong mga 1920-1930, unang nalathala ang mga nobela‟t maikling kuwento. Sa
simula,w a l a n g l a y u n i n g p a m a p a n i t i ka n a n g m g a i t o , m a l i b a n s a l a y u n i n g
d i d a k t i b o o p a g k i n t a l n g mabubuting aral. Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, umiral ang isang bagong pagmumulatpampanitikan. Mula sa Unibersidad ng
Malaya, nabuo ang samahang Asas ‟50 na nagpasiglasa klimang pampanitikan at
nagbigay-daan sa diskurso at eksperimentasyong pampanitikan.Naging islogan ng
Asas ‟50 ang “Sining para sa Lipunan.” Bagaman patuloy na sumulat ang mga
manunulat ukol sa mga suliranin ng lipunan, hindi nila tinalikuran ang pansining na aspektong
pagsusulat.

Ang Kuala Lumpur ang naging sentro ng modernong panitikang Malay noong
dekada60. Hindi nalalayo sa ating Carlos Palanca Award for Literature, nagbigay -
daan ang Dewan Bahasa Dan Pustaka sa panghihikayat na malimbag at mabigyan ng
parangal ang mga kathang batikang manunulat. Ilan sa mga
m a ka b a g o n g m a n u n u l a t n a n a m u m u k o d - t a n g i s i n a Shahnon Ahmad at si Anwar
Ridhwan. Mababanaag sa mga nobela ni Ahmad ang kuwento ng buhay ng mga
magsasaka mula sa isang nagkakaunawaang pananaw at sa
p a r a a n n g pagsasalaysay sa masidhi at makapangyarihan. Sa mga maikling katha
ni Ridhwan, mabisa niyang nagamit ang pamamaraang eksperimental at makabago upang
umayon sa karanasang Malay.
 Indonesia

 “kay Estella Zeehandelar” mula sa liham ng isang Javanese salin ni: Ruth
Elynia Mabanglo.

A ng I nd o ne s ia a n g pi nak am a l ak in g k apu l ua n s a m u nd o . I to a ng pi
nak am a lak i n g Islamikong bansa sa buong daigdig at ito rin ang isa sa
pinakamataong bansa sa buong mundo.Kung k as ay s a ya n n am a n an g p ak s a, a ng
I nd o ne s ia a ng is a s a m ga s i na u na ng s e n tr o n g sibilisasyon. Ang bansang ito
rin ang isa sa bansang pinaka biniyayaan ng likas na yaman sa b uo ng m u nd o ,
m ul a s a k a pe h a n g ga ng s a g as at l a n gis . A n g I nd o ne s i a r i n a n g i s a s a
m ay pinakamakulay na kasaysayan.Sa k a bi l a ng m g a “ pi nak a - “ na i to , h i nd i
pa r in m ak a u ngo s na n g to d o an g ba n s an g Indonesia. Kung ikukumpara sa
Thailand o Malaysia, masasabi nating nakauungos ito noonkung kasiglahan ng
ekonomiya ang pagbabatayan. Ngunit dahil sa hi ndi matapus-tapos
na ak us as yo n n g k at iw a li a n s a pa m a h a la a n, at a ng h i n d i bah a gi n g
k ap ul ua n n ito t ul ad ng n an gy ay ar i s a P i li pi n as , bu m a g al a n g pa g -
un l ad ng b a ns a n g I nd o ne s ia. S a k a s al uk uy a n, mahahanay ang bansang ito sa
may pinakamabagal na pag-unlad sa kabuuan ng Asya.Malaki ang pagkakatulad ng
bansang Indonesia sa bansang Pilipinas. Mas malaki manang bansang Indonesia sa
Pilipinas. Halos pareho naman ang kasaysayang pinagdaanan ng d a l aw a ng
b an s a. K un g m at a ga l n a na p as a i la l i m a ng Pi l i pi na s s a m ga K as t i la, H a
po n, o Amerikano, matagal ding nagdusa ang mga taga-Indonesia sa
pamumuno ng mga Olandes.P i nam um u nu an d i n a ng b a ns a n g I nd o ne s i a ng
iis an g Pa ng u lo s a l o o b ng m a h a ba n g tao n. Tulad ng Pilipinas, hanggang ngayon
ay nakikipaglaban pa rin ang bansang Indonesia sa bantang terorismo,
katiwalian sa pamahalaan, digmaan dahil sa relihiyon at paniniwala,
lumalakingbilang ng populasyon at laganap na kahirapan.Malaki ang potensyal ng
bansang Indonesia na umunlad dahil sa likas na yaman nitongtaglay. Hindi tulad ng
mga kapitbahay nito sa Timog-Silangang Asya, ang Indonesia ay maymalaking
deposito ng langis na maaari nitong pagkakitaan. Ngunit bago maging ganap ang pag-
unlad ng bansang ito, kailangan munang ayusin ang mga bagay
n a n a g i g i n g s a n h i ng problema sa loob ng pamahalaan.
 ANG PANITIKAN NG TSINA

Hindi lamang sa laki ng bansa at bilang ng populasyon nangunguna ang Tsina.

Hindi rinsila pahuhuli sa larangan ng panitikan.Isa ang Tsina sa mga bansa sa Asia na
may pinakamayamang panitikan. Sinasabi ngas a m ga pa g - a ar a l n a k u ng ga a no
k ata nd a at k a ya m an a n g s i b il is as yo n ng m g a Ts i no ay ganoon din katanda
at kayaman ang kanilang panitikan.Ma yam a n an g Ts i n a s a i b a ‟t ib a ng k la s e
ng p a ni tik a n, m a gi ng i to m an a y tu lu ya n o patula. Nagsimulang umusbong
ang panitikan ng mga Tsino noong panahon ng Dinastiyang Zhou (770-221 B.C.)
at patuloy pa ring yumayabong sa kasalukuyang panahon.

Sino ba namanang hindi nakakikilala kay Confucius, isa sa mga

iginagalang na manunulat at pundasyon ngpanitikang Tsino. Sa kanya
nagmula, o siya ang nagsilbing inspirasyon sa paggawa ng mga Classics, isa sa
mga tanyag na akda na nagmula sa bansang ito.Patuloy ang pag-unlad ng panitikan ng
mga Tsino sa paglipas ng panahon. Kabila-kabilaang mga nagsusulputang manunulat na
galing sa Tsina na siyang nagbibigay ng bagong dugoat bagong mukha sa panitikan
ng bansa. Saksi sa pag-usbong ng panitikang Tsino ang iba‟tibang dinastiyang
naghari sa Tsina noon. Minsan, lantarang pinipigilan ang pagkamalikhain ngmga Tsino
dahil na rin sa takot ng ilan na mawawala at tuluyang makalimutan ang
mayamangkasaysayan ng bansa.

Isa si Lu Xun (na may tunay na pangalang Zhou Shuren) sa mga manunulat na
walangtakot na nagsulong ng makabagong tema at kaisipan sa panitikan ng
mga Tsino. Isa siya samga kinilalang lider ng The League of Left-Wing Writers
noong taong 1930 na siyang nagsulongna kaisipang socialist realm sa panitikan ng
bansa.S a k as a luk u y an, k in ik i la l a s i L u X un n a am a ng m o d e r no n g
pa n it ik an g Ts i no . A ng kanyang kuwentong “A Madman’s Diary”
ay is a s a m g a p at un ay k un g g a ano s iy a k ag a li ng sumulat gamit ang
makabagong pamamaraan ng pagsulat. Bukod dito, nakapagsulat na rin
siyang i ba ‟t i ba n g tu la, s a n ays ay , k r iti s is m o ng pam p a n itik a n n a k a li m i t
an g m a ba b as a s a m ga pahayagan na kapag pinagsama-sama ay siya namang
bumubuo sa kanyang mga libro.
 ANG KULTURA AT PANITIKANG HAPON

Malapit sa puso ng mga Pilipino ang bansang Hapon. Kahit hindi naging
maganda ang nakaraan sa pagitan ng dalawang bansa, nanatiling malapit ang dalawang
bansa sa isa‟t isahanggang sa kasalukuyan. Patuloy na tinatangkilik ng mga Pilipino
ang ilang produktong Hapon(o may kinalaman dito) tulad ng mga Anime, ang fast
food na Tokyo Tokyo, ang pagkaing sushi , ang larong Game Boy Advance, at mga
palabas na may kinalaman sa kultura ng bansa.Sa kabilang banda, walang sawang
tinutulungan ng bansang Hapon ang ating bansa sa patuloy nitong pakikipaglaban sa
kahirapan.

Isa sa pinakamaunlad na bayan sa Asya ang bansang Hapon. Isa rin ito sapinak
akilalang bansa sa Asya. Nangunguna ang bansang ito sa larangan ng teknolohiya
athindi pahuhuli kung pagpapauso ang pag-uusapan, lalung-
lalo na sa mga makabagongkagamitan. Hindi nakapagtataka kung bakit mayaman ang
bansang ito sapagkat hindimatatawaran ang pagiging malikhain ng mga Hapon.Kitang-
kita rin ang kagalingan ng mga Hapon sa sining at ang kanilang pagkamalikhainsa
pamamagitan ng kanilang panitikan. Noon pa man, ang panitikan ng mga Hapon ang isa
sapinakaginagalang na panitikan sa buong Asya. Ito ay kalimitang nasa anyo ng tula,
dula takuwento. Malaki rin ang impluwensiya ng relihiyong Shintoismo sa kanilang
panitikan.Ilan sa mga tanyag na halimbawa ng panitikan ng mga Hapon ay ang
Man‟yoshu (TheCollection of Ten Thousand Leaves) at ang sikat na nobela ni
Murasaki Shikibu naTale of Genji .Nagmula rin sa bansang hapon ang tanyag na
Dulang Noh. Isa itong uri ng dulangpantanghalan na hinahaluan ng Sarukagi (Shinto
rituals) at Dengaku (acrobatics with juggling).

Ang mag-amang sina Kanami at Zeani ang sinsabing nagpasikat ng dulang

ito.Iba ang dulang ito sapangkaraniwang dula sapagkat kalimitan itong ginagamitan
ng pamaypay at mascara habang itinatanghal. Kapansinpansin din ang
kakaibang ayos ng entablado sa dulang ito na may tatlong pasukan at
labasan.Kalimitan ding makikita anglarawan ng puno ng pino sa entablado. Ang musika
naman ng dulang ito ay nagmumula sa mga musikerong tumutugtog sa loob mismo ng
entablado, gamit lamang ay plawta at tambol. Sa kabuuan, ang Dulang Noh
ay maituturing na hindi gaanong „madramang‟ dula. Ang kagandahan nito ay makikita
sa kakaunti at pinong galaw ng mga nagtatanghal at sa musika at sayaw na naghahari
sa entablado kapag ito‟y itinatanghal.
 Panitikan ng Pilipinas

Ang Panitikan sa Pilipinas ay pangunahing tumutukoy sa umiiral, umuunlad, at

namamayaning uri at anyo ng katutubong panitikan sa bansang Pilipinas. Subalit nakakasama
rin dito ang mga panitikang nilikha at ginawa ng mga Pilipinong nasa labas ng sariling bansa,
sapagkat inakdaan ang mga ito ng mga Pilipino, o ng may-lahing Pilipino sa malawak na
nasasakupan ng paksa. Dahil dito, tinatawag ding Panitikang Pilipino ang Panitikan ng
Pilipinas. Sa kasalukuyan, tinatawag din itong Panitikang Filipino, sapagkat kinabibilangan ng
mga likhang pampanitikang nagmula sa at kinabibilangan ng iba‟t ibang wika sa Pilipinas.
Mayaman ang Pilipinas sa sari-saring anyo at hubog ng panitikan na naglalarawan sa
kalinangan ng mga Pilipino. Kabilang sa mga ito ang kuwentong-bayan,maikling
kuwento o maikling
katha, sanaysay, tula, dula, nobela, drama, balagtasan, parabula, bugtong, salawikain, kasabi
han, pabula, alamat, tanaga, bulong,awiting-bayan, epiko, pelikula, at mga iskrip na
pangradyo, pangtelebisyon at pampelikula.

Ibong Adarna – kordido ni: Jose Dela Cruz

Florante at Laura – awit ni: Francisco Baltazar
Noli Me Tangere – nobela ni Dr. Jose Rizal
El Filibusterismo - nobela ni Dr. Jose Rizal

Panitikan ng Cordillera  Samtoy (sao mi dito‟y) – lumang

(grupong etnolinggwistiko) anyo ng wikang ilokano
 Kankanay  Badeng – awit o tula
 Kalinga  Duaya – pampatulog ng bata
 Ibaloi  Dallot – ritwal ng pagliligawan
 Isneg  Daliw – bansag ng iloko sa tula
 Tingguian  Dung-aw – awit ng pagluluksa
 Ifugao  Sarita/sarsarita – bansag sa
kwento
Panitikan ng Silangang Visayas Biag ni Lam-ang > piko, may oryentasyong
o Tigo-tigo – larong bugtungan kristiyanismo
o Amoral – awit o tula ng pag-ibig
o Susumaton – uri ng pagkukwento Panitikan ng Maynila
o Manggagawa – tula ni Jose Corazon
Panitikan sa Ilocos at Pangasinan De Jesus, pagbibigay pugay sa mga
manggagawa
 Panitikan ng Aprika
Aprika- ang pangalawang pinaka malaking kontinente kasunod ng asya.
Binansagan itong “DARK CONTINENT” o ang “MADILIM NA KONTINENTE”. 98% ang
nakukuhang mina ng DIAMANTE dito at 55% ang nakukuhang mina ng GiNTO dito.

TatlongWikangAprika:
1. Ingles- Anglophone
2. French- Francophone
3. Potuges- Lusophone

MgakilalangManunulatngAprika:

 Phillis Wheatley (1753 – Disyembre 5, 1784)

- ayangunangnalathalangAprikanoAmerikanongmakata.
Nakatulongangkanyangpanulatsapaglikhanganyo o henerong panitikangAprikano-
Amerikano. Isinilangsiyasa Gambia, Aprika, at nagingisangalipinsaedadnapito. Binilisiyang
mag-anakna Wheatley ng Boston, nanagturosakanyangbumasa at sumulat, at
tumulongsapanghihikayatngkanyangpanulaan.

 OlaudahEquiano ( 1745 – 31 Marso, 1797)

-nakilalarinbilang GustavusVassa, ay
isasapinakatanyagnamgataomulasalipingAprikano (Mga Igbo) saEstadosUnidosnanakilahoksa
debate ngImperyongBritanikohinggilsaabolisyonngpangangalakalngmgaalipin.
Nilarawanngkanyangautobiograpiyaangmgahilakbotnadulotngpangaalipin at
nakatulongsapagbibigayngimpluhosamgaBritanikongtagapagbatasnabuwaginangkalakalanngali
pinsapamamagitanng Batas saPangangalakalngAlipinng 1807.
 William Edward Burghardt Du Bois (bigkas: /duːˈbɔɪs/ doo-BOYSS) (Pebrero 23,
1868 – Agosto 27, 1963)
-ay isang Amerikanong aktibista ng pang karapatang sibil, intelektuwal na
pampubliko, Pan-Aprikanista, propesyong sosyolohiya, historyador, manunulat,
at patnugot. Saedadna 95, nagging naturalisado ng mamamayan siyang Ghana noong 1963.
 Booker Taliaferro Washington (Abril 5, 1856 - Nobyembre 14, 1915)
-ay isang mahalagang taga-pagtaguyod ng kahalagahan ng edukasyon sa Estados
Unidos.
Kuwentong Bayan:
“The Forbidden Fruit o ang Pinagbabawal na Prutas”
 Ba-atsi– unang tao sa mundo
 Prutas– pinagbabawal na Prutas
 Panitikan ng Gitnang Silangan

Ang Gitnang Silangan ang pinagmulan ng ilan sa mga dakilang panitikan sa

buong mundo. Ang Ehipto ay kilala sa pagkakaroon ng pangalawang kabihasnan sa
kasaysayan. Ang kahiwagaan at kapanahunan, kasaganaan at kagandahan ng panitikan
ng Ehipto ay halos katulad ng matandang panahon.
Ang panitikan ng Arabe at Hudyo ay mayaman sa mga larawan at kilala sa
kanilang simple ngunit malawak na karanasan. Ang relihiyon ay mas makapangyarihan
sa panitikang ito at isinasadula ang pangunahing papel sa pag-unlad ng kanilang nilikha
bilang pagpapatunay sa Koran ng Arabe at Bibliya ng Hudyo.

I. Panitikan ng Arabe
Ang panitikan ng Arabe na kung saan ay maliit bago ang panahon ni
Mohammed, ito‟y umunlad buhat sa ikapito hanggang ikalabintatlong siglo. Ito ay
mayaman at may iba‟t ibang uri. Doon ay walang epiko at mga dula ngunit naroon ang
daan-daang liriko, panegiriko, satiriko, kasabihan, elehiya, talambuhay, kasaysayan,
pangaral, panayam at pabula. Ang kanilang panulaan ay makabagbag-damdamin at
lubhang kalugod-lugod.
Sa modernong panahon ang mga manunulat ay nakikisangkot sa lipunan,
pampolitika at pambansang realidad sa kanilang lipunan kaysa sa panahon ng Arabe.
Ang mga manunulat na arabe ay itinuturing na tumitingin ng pangitain at hula, at sa
ganitong paraan, sila ay nagsisilbing sanggunian ng pagkatakot ng mga pinunong
Arabe.

Ang Mahalagang Impluwensya ng Panitikan sa Panahon ng Islam at Koran at ang

Isang Libo’t Isang Gabi

a. Ang Koran –ang banal na aklat ng relihiyong Islam. Naniniwala ang mga Muslim na
ito ang aklat ng patnubay at direksyon ng sangkatauhan, isinaalang-alang ang orihinal
na tekstong Arabe, na salita na Allah, Diyos ng mga Muslim na ipinakita kay
Muhammad sa panahong dalawamp‟t tatlong taon at paniniwalang ito ang huling
rebelasyon sa sangkatauhan.

B. Isang Libo’t Isang Gabi- ang pinakapaksa ng kwentong ito ay isang hari at ang
kanyang mapapangasawa. Ang hari na si Sharyar ay magpapakasal at pagkatapos ay
kanyang papatayin ang kanyang asawa.

II. Hudyo/Ebreo
Sa katunayan, lahat ng sinaunang panitikan ng Hudyo ay hinggil sa relihiyon.
Ang pinakamahalagang panitikan na kanilang ginawa ay kasama ang bibliya at ang
Talmud.
 A. Ang Bibliya

Ay koleksyon ng iba‟t ibang mga librong nasusulat noong unang panahon.

Ito ang pinakamalawak na babasahin sa buong mundo. Ito ay nahahati sa
tatlong bahagi:

o Ang Lumang Tipan

o Ang Bagong Tipan
o Ang Apochrypa

B. Talmud

Ang katawagang ito ay ginamit upang ipakilala ang pinakamahalagang bahagi ng

karapatang pangmamamayan at batas ng Hudyo, ito ay ginamit sa bahagi lamang
ng Gemarra. Ito ay binubuo ng apat na bahagi:

o Ang Mishmal
o Ang Gemarra
o Ang Halakah
o Ang haggadah

III. Panitikan ng Ehipto

Karamihan sa panitikan ng Ehipto ay nawala ngunit ang ibang mga bahagi ng
mahalagang tula ay nakaligtas hanggang sa ngayon. Libingan, tagilo, obelisk,
tabletang bato at maraming manuskripto ng Papyrus ang naitago sa panitikan.
Tatlong iba‟t ibang uri ng pagsulat – Ang Heroglipiko, Ang Hiratiko at Demotiko. Ang
kauna-unahang nagawa ay noong 6000 B.C. at ang tala ay masasabing tuluy-tuloy
mula 3700 hanggang 200 B.C., karamihan sa mga sulating Ehipto na maaarinfg
tawaging panitikan ay nabuo bilang isa sa limang pangkat:

o Panitikang Pangkarunungan
o Panrelihiyon
o Kuwento
o Liriko sa Pag-ibig
o Tulang Epiko
 Panitikan ng Gresya
Ang Gresya ay maunlad na bansa. At mas lalo silang nakilala sa larangan ng
agham, pilosopiya, sining, literature at teatro.

Ang kanilang pilosopiya at relihiyon ay makikita natin sa kanilang mitolohiya.

Binabasa ang kanilang literatura sa iba‟t ibang panig ng mundo kahit iba ang
lahi, relihiyon at kultura.

Ang kanilang literatura ay nahahati sa tatlong panahon.

1. Pre-Homeric Age
2. Period to the Golden Age of Pericles
3. Period of decline

Iliad and Odyssey – sinulat ni Homer na kilala sa buong mundo hanggang sa

kasalukuyan.

Ang mga taga-Gresya ay naniniwala sa mga Diyos at Diyosa, ngunit hindi sila
naniniwala na sila ang gumawa ng sansinukob. Dahil ang paniniwala nila, ang
sansinukob ang lumikha sa mga ito.

Tatlong Bantog na Pilosopo

1. Socrates
2. Plato
3. Aristotle

Mga Manunulat

1. Homer
2. Aeschylus, Sophocles at Euripides – pinaka magagaling na dramatist
3. Herodotus at Thucydides – ang mga maestro pagdating sa kasaysayan ng mundo.
 Panitikan ng Roma
“The Glory that was Rome,
The Grandeur that was Greece”

Ito ang kabisera ng Italy, kilala bilang “Eternal City”. Ayon sa mitolohiya, itinatag
nina Romolus at Remus. Dito matatagpuan ang Roman Forum o Great Forum, isang
pamilihan, sentro ng Roma mula ika-8siglo at ang Colosseum o Flavian Ampitheater na
itinayo noong panahon ni Emperor Vespian.

Tatlong sinaunang tao sa Roma

 Latin
 Sabines
 Etruscans

Mga Panahon ng Panitikang Roma

1. Unang Panahon (early age)
o Lucius Adronicus – may akda ng Bellium poenicum, isang tulang epiko ng Unang
Punic War
o Gnaeus Naevius - Unang romanong manunulat, nagpatuloy sa pagsasalin ng mga
dulang Griyego
o Quintus Ennius - May akda ng Annales, isang tula tungkol sa kasaysayan ng
Roma. „‟Ama ng Panulaang Romano‟‟
2. Gintong Panahon (golden age)
o Cicero- ciceronian, kasing kahulugan ng perpektong klasiko.
o Gaius Julius Caesar – “greatest military genius of antiquity”, komentaryo sa
Gallic War
3. Panahon ng Pilak (silver war)
o Virgil- kasama sa hanay ng pinaka dakilang makatasa buong mundo.
o Seneca- “stoic philosophy”
o Petronius- may akda ng satiricon, isang makatotohanang nobela
o Martial- may-likha ng epigram, mga kasabihan o kawikaan
4. Gitnang Panahon (middle age)
o Emperor Marcus Aurelius – may akda ng meditations
o St.Jerome – may-akda ng Vulgate
o St.Agustine- first Christian writer of genius
5. Renaissance (rebirth)
o Petrarch – may-akda ng Secretum
o Giovani Boccaccio – may-akda ng Decameron
o Desiderius Erasmus- may akda ng The Praise of Folly
Iba pang mga Manunulat
 Thomas Moore  Rene Descartes
 Francis Bacon  Isaac Newton
 Panitikan ng Rusya

Ang panitikang Ruso ay tumukoy sa panitikan ng Rusya o ng mga lumisan mula

sa bansang ito, at sa panitikang nasa wikang Ruso ng ilang mga bansang malalaya na
dating bahagi ng Rusya o Unyong Sobyet. Bago ang ika-19 daangtaon, ang mga binhi
ng tradisyon ng panitikang Ruso ay ipinunla ng mga makata, mga mandudula, at mga
manunulang katulad nina Gavrila Derzhavin, Denis Fonvizin,Alexander
Sumarokov, Vasily Trediakovsky, Nikolay Karamzin at Ivan Krylov. Mula bandang
kapanahunan ng 1830 sumailalim ang panitikang Ruso sa isang kamangha-manghang
ginintuang panahon, na nagsimula sa makata at nobelistang si Alexander Pushkin at
humantong sa dalawa sa pinakadakilang mga nobelista sa panitikan ng mundong
sina Leo Tolstoy at Fyodor Dostoyevsky, at sa manunulat ng maikling kuwento at
mandudulang si Anton Chekhov. Kabilang sa nangungunang mga katauhan sa
panitikang Ruso ng ika-21 daangtaon ang pandaigdigang kinikilalang mga makatang
katulad nina Alexander Blok, Sergei Yesenin, Anna Achmatova, Marina
Tsvetaeva, Osip Mandelstam, Boris Pasternak, Joseph Brodsky, Vladimir
Mayakovsky at mga manunulat ng prosang sina Maxim Gorky, Ivan Bunin, Vladimir
Nabokov, Mikhail Sholokhov, Mikhail Bulgakov, Andrey Platonov, at Aleksandr
Solzhenitsyn.
Ito ay binubuong ilang obra maestro na nailimbag sa makabagong wika, ang
Ruso.
Hagiographies- kalipunan ng mga aklat na tumatalakay sa buhay ng mga santo.

 Satirist Antikh Dmitrievich Kantemir – isa sa pinaka unang Rusong manunulat.

 Vasily Kirillovich Trediakovsky – makata, manunulat ng dulang itinatanghal,
mananalaysay at tagapag-salin.
 Alexander petrovich Sumarokov – karibal ni Trediakovsky
 Mikhailvasilyevich Lomonosov – karaniwan sa kanyang mga likha ay may
temang kagila-gilalas
 Alexander Nikolayevich Radishchev – ipinatapon dahil sa kanyang pagsulat ng
mga akdang labag sa kagustuhan ni Emress Catherine
 Nikolay karamzin – mananalampalataya kay Emress Catherine
 Alexander Pushkins –may-akda ng best-selling novel na “Eugene Onegin”
 Vladimir Mayakovsky – maylikha ng “Th Left March”
 Maxim Gorky – may akda ng nobelang “The Mother”
 Nikolay Ostrovsky – may akda ng nobelang “How the Steel was Tempered”
 Alexander Fadeyev – nagging kalihim ng Soviet Writers Union
 Panitikan ng Escandinavia

Ang panitikan ng Escandinavia ay binubuo ng mga sulatinmula sa North Germanic

group of the Germanic languages. Kabilang dito ang swedish, Danish, Norweigian, Icelandi
at Faeroes. Ang pagbasa ng kanilang panitikan ay pagtuklas sa pamanlikha nilang mga prosa
at tula na nakilala sa pamamagitan ng kanilang mga manunulat at kanilang mga kahusayan.
Ang kanilang mga gawa o sulatin ay makikilala sa iba‟t ibang uri kabilang ang kanilang wika,
pinagmulan, makasaysayang panahon, genre at paksa.

A. Danish

Historia Danica – sumasalamin sa pinagmulan ng Denmark mula sa mythical origin

nito.
Ludvig Holberg – pinakatanyag na manunulat
World War II
19 Siglo Kaj Munk – sumulat ng mga drama na
Mga kinilalang manunulat sa panahong ito: nagpapakita ng tunggalian sa pagitan ng
Adam oehlenschlager human will at Christian ideals.
Frederick Paludan-Muller
Johann Ludvig Heiberg Post War Period
*Hans Christian Andersen – unang Klaus Riofbjerg
contributor sa world literature Lief Panduro

20 Siglo Womens Literature (1970)

Johannes V. Jensen – sumulat ng epic- Elsa Gress
historical novel Susanne Brogger
Isak Dinesen – lumikha ng mga orihinal na Ulla Dahlerup
maikling kwento Dea Trier Morch

B. Swedish

Middle Age
- Dito sila nagsimulang sumulat 18 Siglo
tungkol sa relihiyon at pulitika - Dito naimpluwensyahan na ang
Emmanuel swedenborg‟s – kilalang kanilang panitikan ng France.
manunulat ng panitikan ng Sweden, Michael Bellman - tanyag na manunulat ng
Thoesophical writings Gustav Court, isang manunulat at makata
 Romantic Period Selma Lagerlof
- “Golden Age of Poetry” Verner von Heidenstam
Esias Tegner (1852) Gustaf Froding
Erik Gustaf Geijer – Romanticism Chief Erik Axel Karlfeldt
Swedish
20 Siglo
19 Siglo Par Lagerkvist (1951)
August Stinberg – pinakatanyag sa buong
mundo na dramatista
Vilhelm Mober – silang dalawa ang pinaka tanyag sa panahong ito

C. Norweigian
“the northern way” – tumutukoy sa pamumuhay ng mga kanluranin.

17 Siglo
- Humanism ay kasaysayan
Peter Dass
Ludvig Holberg
Johan Herman Wessel

19 Siglo
- Romantisismo
Henrick Wergeland

Johan Sebastian Welharen

Henrick Ibsen
Bjornstjerne Bjornson

20 Siglo
- Simbolismo at neoromantisismo
Gabriell Scott
Knut Hamsun
 Panitikan ng England

Dahil sa pagiging ang pinagmulan ng wikang Ingles, ang England ay pinaliligiran

ng maraming dakilang pampanitikang gawa at mga manunulat.

Ang pinakalumang teksto ay nakasulat sa Lumang Ingles (old English) at mula

sa maagang bahagi ng Middle Ages. Bago dito, ang pampanitikan ay gumagana sa
paraang saling-bibig na nagpasalin-salin mula sa unang henerasyon hanggang sa
ngayon. Ang mga gawang ito ay karaniwang nakasulat sa patula at tuluyan.

Geoffrey Chaucer - “father of English literature”

15 Siglo
- Sa panahong ito nakilala ang panitikan hindi lamang bilang isang panlibangan
kundi pinag-uusapan din dito ang mga pulitikal at sosyal na isyu ng lipunan pati
na rin ang mga pandamdamin.

18 Siglo
- “Age of Enlightenment”
- Ang panitikan masasalamin pagkahilig ng lipunang umasa sa agham, pulitika,
relihiyon at ekonomiya para sa gabay, sa halip na sa Diyos, kapalaran at
pagkakataon. Dahil sa ganitong saloobin, ang mundo ng panitikan at mga
manunulat ay nag balik tanaw noong midyebal upang makita ang kakulangan lalo
na sa pang emosyon.

William Shakespeare – isang makata, manunulat ng isang akdang itinatanghal, isang

actor. Naging tanyag siya sa kanyang mga play na isinagawa tulad na lamang ng
Romeo and Juliet, Hamlet, A Midsummer Night‟s Dream, Macbeth and The
Tempest.