Mahimala Marmalu
Mahimala Marmalu
Mahimala Marmalu
eTsêà\T
&܈ˆ uÀdt
V
eTVæ≤eT\ eTsêà\T MAHIMALA MARMALU
Dr. Bose Ph.D.
eTVæ≤eT\ bÕ*≥
&܈ˆ uÀdt, |æVô ≤#Y.&ç.
dæ+Vü≤ dü«|üï+
nÁãVü‰+ ø√ePsYøÏ
n+øÏ‘·+
iii
&Üø£ºsY y˚Tõø˘ kÕºsY uÀdt
(ãjÓ÷ ` &˚{≤)
|ü]#·j·T+ y˚Tõø˘ s¡+>∑+˝Àì ù|s¡T : y˚Tõø˘ kÕºsY uÀdt
ndü\T ù|s¡T : <ä+‘·T\÷] dü‘´· Hêsêj·TD sêE
|ü⁄{Ïqº ‘˚B : 01`06`1948
$<ë´s¡Ω‘\· T : ø±eTsY‡˝À &çÁ^, u≤´∫\sY Ä|òt nøö+{Ÿ‡, yÓTø±ìø£˝Ÿ
Ç+»˙]+>¥˝À &ç|y¢ü ÷Ó , sTT+ø± sTT‘·s¡ dü]|º ø¬æò {Ÿ
ø√s¡T‡\T.
|ü<eä ⁄\ ìs¡«Vü≤D
Áô|dæ&+Ó {Ÿ : |”|⁄ü ˝Ÿ‡ y˚Tõø˘ dü]ÿ˝Ÿ (Ç+&çj÷· )
m&ç≥sY : 1) Ç+Á<ä C ≤\+ 2) Ç+Á<ä C ≤\ Á|ü | ü + #· +
3) e÷j·÷<ä+&É+μ ` y˚Tõø˘ e÷dü |üÁ‹ø£\T
ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ s¡#s· TT‘· y˚Tõø˘ kÕºsY &܈ˆ uÀdt. Äj·Tq ÇHé`#ÛêsY® : uÀdt y˚Tõø˘ dü÷ÿ˝Ÿ
dü«Á>±eT+ |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢, ;ÛeTes¡+ |ü≥D º + <ä>sZ∑ q¡ Tqï ø√|ü˝¢… &Ós¬’ ø£sº Y : ÇHéd≥ ºæ ÷´{Ÿ Ä|òt yÓ÷&ÉsïY y˚Tõø˘
Á>±eT+. ùd{º Ÿ u≤´+ø˘ Ä|òt sTT+&çj÷· ˝À 27 dü+e‘·‡sê\bÕ≥T |üì#˚d,æ >∑T&é$˝Ÿ n+u≤dü&sÉ Y : ◊_j·T+(nyÓT]ø±) Ç+&çj÷· ]+>¥ HÓ+. 261
2001˝À dü«#·Ã+¤ <ä |ü<Mä $s¡eTD #˚kÕs¡T. y˚Tõø˘ &û\sY : ªe÷j·÷ ãC≤sYμ y˚Tõø˘ ôd+≥sY
uÛ≤s¡‘· <˚X¯ Á|üeTTK Ç+Á<äC≤*≈£î\˝À l uÀdt ˇø£sT¡ . y˚Tõø˘ ø£sk¡ ÕŒ+&Ó+{Ÿ : H˚wqü ˝Ÿ y˚Tõø˘ ø±˝ÒCŸ (b˛düTº <ë«sê y˚Tõø˘ bÕsƒê\T)
s¡+>±ìøÏ Äj·Tq |ü\T$<Ûë\ ùde\+~+#ês¡T. mH√ï nyês¡T¶\÷, Á>∑+<∏ä s¡#q· \T
dü‘êÿsê\÷ bı+<ës¡T. 1. Ç+Á<äC≤\+
l uÀdt≈î£ dü+ã+~Û+∫q eT]ìï $esê\q÷, $•wü‘º \· q÷ sTTø£ÿ&É 2. e÷j·÷ãC≤sY
bı+<äT |üsT¡ düTHÔ êïeTT. 3. y˚Tõø˘ ¬>’&é
4. ø£|≥ ü Á|ü|+ü #·+
5. Á{Ï≈î£ ÿ\÷ ` ‘·e÷cÕ\÷
6. ù|ø£‘√ 53 Á{Ï≈î£ ÿ\T
7. y˚Tõø˘ <äsÙ¡ q+
iv v
8. *+øÏ+>¥ ]+>¥‡ 7. $C≤sY‡¶ nyês¡T¶ (◊_j·T+, nyÓT]ø±) ` 1995
9. ~ y˚Tõø˘ 8. |æ.dæ. düsêÿsY (pìj·TsY) nyês¡T¶ ` 1998
10. y˚Tõø˘ c˛ 9. Ç+&çj÷· kÕ«‘·+Á‘·´ $•wüº |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ` 2009
11. uÀdt CÀø˘‡ 10. sêÁw”j º T· >ös¡yé nyês¡T(¶ q÷´&Û©ç )¢ ` 2009
12. ‘·<ë∏ >∑‘T· &ÉT 11. u…dºt dæ{»Ï Hé Ä|òt Ç+&çj÷· nyês¡T¶ ` 2009
13. z ãT<ëΔ ! 12. Ç+≥πsïwüq˝Ÿ >√˝Ÿ¶ kÕºsY nyês¡T¶ ` 2009
14. ãT<ä>Δ ±<∏ä ` ãT<äΔ uÀ<Ûä 13. Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô nyês¡T¶ ` 2009
Ç+ø± $$<Ûä |üÁ‹ø£\˝À |ü\T yê´kÕ\T 14. Äs¡s¶ Y Ä|òt yÓT]¢H(é ◊_j·T+, nyÓT]ø±) nyês¡T¶ ` 2010
_s¡T<äT\T 15. XÊ+‹, kÕeTs¡d´ü + nyês¡T¶ ` 2010
1. |”|⁄ü ˝Ÿ‡ yÓTJwæjT· Hé 16. &Üø£sπº {Ÿ`Ç+Á<äC≤\ ø£fi,¯ Ç+Á<äC≤\ XÊg+(yêwæ+>¥≥Hé &ç.dæ.)
2. y˚Tõø˘ kÕºsY |ü]XÀ<Ûqä \T
3. y˚Tõø˘ ¬>’&é u dü«j·T+>± ø£qT>=qï ø=‘·Ô y˚Tõø˘ Á{Ï≈î£ ÿ\T düTe÷s¡T 100
4. y˚Tõø˘ e÷düsº Y u dü«j·T+>± ‘·j÷ · s¡T #˚sTT+∫q ø=‘·Ô y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\T düTe÷s¡T 100
5. yÓT>± yÓTJwæjT· Hé ìs¡«Vü≤D\T
6. y˚Tõø˘ u≤dt u sêÁwüº kÕúsTT, C≤rj·T kÕúsTT ` y˚Tõø˘ ñ‘·‡yê\T, düe÷y˚XÊ\T, y˚Tõø˘
7. Ç+Á<äC≤\ $<ë´ $XÊs¡<ä ø±¢dTü \T, $<˚XÊ\˝Àq÷ y˚Tõø˘ Á|ü<sä Ù¡ q\T
8. Ç+Á<äC≤\ ø£fi≤ kÕs¡«uÛÖeT kÕ+|òTæ ø£ dü+øπ eå T ø±s¡´Áø£e÷\T
9. y˚Tõø˘ m+|üss¡ Y u y˚˝≤~ y˚Tõø˘ Á|ü<s ä Ù¡ q\ <ë«sê Á|ü»\≈£î $H√<ëìï n+~e«&ÉyT˚ >±ø£,
nyês¡T\¶ T düe÷C+˝Àì eT÷&ÛÉ qeTàø±\ô|’ b˛sê≥+.
1. y˚Tõø˘ s¡‘ï· u XÊ+‹, nVæ≤+dü\qT Á|üuÀ~Û+#˚ uÖ<äΔ |ü⁄düø Ô ±\ s¡#q· ` C…fi’ fl¯ ˝Àì U…B’ \≈£î
2. Ä+Á<Ûä s¡‘ï· + yê{Ï ñ∫‘· |ü+|æD.°
3. ˝…|’ tò f…yÆ Té nNÛyyé TÓ +{Ÿ u y˚Tõø˘ Á|ü<s ä Ù¡ q\ <ë«sê uÖ<äΔ <Ûsä à¡ Á|ü#ês¡+.
4. kıôd{’ ° Ä|òt Ç+&çjT· Hé yÓTJwæjT· Hé‡(&Û©ç )¢ C≤rj·T kÕúsTT nyês¡T¶ ` 1988 kÕ~Û+∫q ]ø±s¡T\¶ T
5. ñ‘·sÔ ¡ Á|ü<X˚ Ÿ yÓTJwæjT· Hé‡ nk˛dæjT˚ wüHé >√˝Ÿ¶ yÓT&É˝Ÿ ` 1989 u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü⁄düø Ô ±\ s¡#s· TT‘·
6. H˚‘êJ nyês¡T(¶ ø£\ø£‘êÔ)` 1995 u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |üÁ‹ø£\ dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT
vi vii
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü<eä ⁄\ ìsê«Vü≤≈£î&ÉT
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ _s¡T<äT\ Á>∑V≤” ‘·
¬s+&ÉT eTTø£ÿ\T
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ nyês¡T\¶ Á>∑V≤” ‘·
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ dü+dü\ú kÕú|≈ü î£ &ÉT p˝…’ HÓ\ 2000˝À ˇø£ s√E. Hê≈£î bò˛Hé. HêdæøÔ £ øπ +Á<ä+ qT+&ç &Üø£sº Y
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ Á{Ï≈î£ ÿ\ |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT $»j·T+. yÓfi≤¢qT. ªª&çdÿü eØ #Ûêq˝Ÿ {°yTé Hê\T>∑T s√E\˝À sTTø£ÿ&É≈î£ ek˛Ô+~.
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\ ìsêà‘· ªeTVæ≤eT\÷, eT÷&ÛÉ qeTàø±\÷μ ô|’ ˇø£ |òæ\Tà #˚düT≈£î+{≤s¡T. Äj·÷
u n‘·´~Ûø£ |üÁ‹ø£\˝À y˚Tõø˘ o]¸ø\£ ìsê«Vü≤≈£î&ÉT n<äT“¤‘ê\qT Á|ü<]ä Ù+#˚ yÓTJwæjT· qT¢ MT‘√bÕ≥T eT]ø=+<äsT¡ eTq≈£î ns¡+® ≥T>±
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ |ü]ø£sê\ |üì rs¡T˝À nqTuÛeÑ XÊ* ø±yê*μμ #ÓbÕŒs¡T l $»j·T+.
u n‘·´~Ûø£ e´≈£î\Ô ≈£î dü«j·T+>± y˚Tõø˘ H˚]Œq ø£fi≤ Á|ü<ë‘· eTT+<äT>± l $Áø£yTé (ôV≤’ <äsêu≤<é)‘√ e÷{≤¢&ÜqT. ø£≥Tº ø£<*ä∏ ï ìC≤\T>±,
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø˘ Á|æjT· T\qT yÓTJwæjT· Hé\T>± r]à ~~›q |òTü q‘· |ü]XÀ<ÛHä ê |ò*ü ‘ê\T>± q$Tà+|ü p|æq ªn<äT“¤‘· Á|ü|+ü #·+μ s¡#q· \ô|’ ‘·q
u n‘·´~Ûø£ n_Ûe÷qT\qT ø£*–q yÓTJwæjT· Hé yê´dü |üs+¡ |üs‘¡ √ #Ó+&Ü&çq ùV≤‘·Tyê<ä yÓTJwæjT· Hé n‘·&TÉ . n‘·ì‘√ bÕ≥T
u n‘·´~Ûø£ y˚Tõø£ s¡+>±\˝À (ø√¢»|t y˚Tõø˘, ø£+p]+>¥ y˚Tõø˘, ùdõº y˚Tõø˘, ≈£îe÷] HêdæøÔ £ #Ó‘’ q· ´(ôV≤’ <äsêu≤<é)ø°, l ∫s¡+J$(ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢)ø°, l
Ád”{º Ÿ y˚Tõø˘\˝À) dæ<VΔä ≤ü düT&Ô TÉ sêeTø£èwü(í q˝§Z+&É õ˝≤¢)ø° bò˛qT¢ #˚kÕqT. nedüs+¡ ‘Ó*bÕqT. Hê\T>∑T s√E\
u n‘·´~Ûø£ C≤rj·T, n+‘·sê®rj·T y˚Tõø˘ dü+düú\˝À düuÛÑ´‘ê«\÷, >ös¡e nq+‘·s+¡ yês¡+‘ê e#êÃs¡T. á ˝À|ü⁄ H˚qT Ä düã≈® î£ ≈º î£ dü+ã+~Û+∫q
|ü<eä ⁄\÷ <äøÿÏ q yÓTJwæjT· Hé Ádæÿ|ü⁄qº T ‘·j÷· s¡T#˚kÕqT.
u n‘·´~Ûø£ eTTÁ<äD\‘√ 30 dü+e‘·‡sê\T>± H˚{øÏ ° e÷¬sÿ{À¢ #·˝≤eTD° ne⁄‘T· qï y˚TeT+‘ê ø£\dæ HêdæøÔ £ øπ +Á<ëìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&√ e´øÏìÔ l $»j·T+
ªÇ+Á<äC≤\+μ |ü⁄düøÔ £ s¡#s· TT‘· |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. n‘·&TÉ Vü‰+ø±+>¥øÏ #Ó+~q $Twüsº Y |”≥sY &˚ìj·T˝Ÿ. &çdÿü eØ
u y˚Tõø˘ô|’ ‘Ó\T>∑T˝À ‘=* $.dæ.&ç. Á|ü<sä Ù¡ ≈£î&ÉT #Ûêq˝Ÿ≈î£ n‘·&TÉ nk˛dæjT˚ {Ÿ Ábı&É÷´düs.Y n+<äs+¡ lø±≈£îfi¯+(ø£ècÕí õ˝≤¢)˝Àì
u n‘·´~Ûø+£ >± C…fi’ ˝¢̄ Àì U…B’ \ eTT+<äT yê]˝À e÷s¡TŒ¬ø’ ªH˚se¡ TT ` |ü]es¡qÔ μ Ä]úø£ düeT‘ê eT+&É*ì #˚sT¡ ≈£îHêïeTT. Ä eT+&É* ìsê«Vü≤≈£î\T l Ms¡jT· ´.
nH˚ n+X¯+‘√ Á|ü<sä Ù¡ q\T sTT∫Ãq ˇπø ˇø£ yÓTJwæjT· Hé. Äj·Tq nø£ÿ&É e÷ Á|ü<sä Ù¡ q\ @sêŒ≥T¢ #˚kÕs¡T. Ä Á>±eT Á|ü»\÷, $<ë´s¡T\ú ÷
∫s¡THêe÷ : n+<äs÷¡ Vü‰»s¡j÷· ´s¡T. eTVæ≤eT\÷, eT÷&ÛqÉ eTàø±\÷, yê{Ï ã+&Üsê\÷>±
Magic Star Dr. Bose, e÷ Á|ü<sä Ù¡ q\T »]>±sTT. yê{Ïì &çdÿü eØ #Ûêq˝Ÿ j·T÷ì{Ÿ wüO{Ÿ #˚dTü ≈£î+~.
103, Goutami Residency, Ç<ä+‘ê #Ó|Œü {≤ìøÏ ø±s¡D+ ` ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ |ü⁄düøÔ £ s¡#q· ≈£î
Sir Arthur Cotton Street,Vamsi Krishna Nagar, Áù|s¡D ÄHê{Ï e÷ Á|ü<sä Ù¡ q˝Ò. yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q Hê Ádæÿ|ü⁄qº T ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ >±
BHIMAVARAM-534202, W.G.Dt, (A.P.) ≈£L&Ü $&ÉT<ä\ #˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì|æ+∫+~. n~ ø±s¡´ s¡÷|ü+ <ë*Ã+~.
Cell : 98481 26924
viii ix
e÷qe⁄ì nC≤„q+˝À+∫ »ìà+∫qyê&˚ <˚e⁄&ÉT. eTìwæ $y˚ø±ìøÏ eT‘·+ ø±*≈£î´˝Ò≥s¡q¢ T Á|ü‘´· ø£+å #˚jT· >∑*>±sê? ˝Ò<Tä . m+<äTø£ì? n|üŒ{ÏøÏ ôd+’ {ÏdTü \º T
eT‘·TÔ eT+<äT b˛k˛Ô+~. <Ó’e uÛ≤e+‘√ eT÷&ÛÉ qeTàø±\T |ü⁄≥Tºø=#êÃsTT. yê{Ïì ø£ìô|≥º˝<Ò Tä ø£qTø£. ˝Àø£+˝À ˝Òì yê{Ïì Äj·÷ ø£|≥ ü e´≈£î\Ô T eTq≈£î
e÷qyêr‘· X¯≈î£ \Ô T ñHêïj·Tì ø=+<ä] nb˛Vü≤. yê{Ïì |üPõùdÔ ‘·eT≈£î y˚T\T #·÷|ü˝sÒ T¡ . ôdq’ T‡ |ò*ü ‘ê\qT nqTuÛ$Ñ dü÷HÔ ,˚ ôdq’ T‡H˚ m>∑‘ê[ #˚ùd e+#·≈î£ \T
»s¡T>∑T‘·T+<äì yê] uÛ≤eq. yês¡T. ‘·eT eTVæ≤eT\qT |ü]XÀ~Û+#·Tø√ìe«≥+ ø√dü+ yês¡T mqï&É÷ eTT+<äT≈£î
Ä eT÷&ÛÉ qeTàø±\qT Ä<Ûës¡+ #˚dTü ≈£îì ø=+<äsT¡ e´≈£î\Ô T <Ûë´q+, jÓ÷>±\ sês¡T.
<ë«sêH√, ˝Ò<ë |ü⁄≥Tºø‘£ √H√ ‘·eT≈£î ø=ìï e÷qyêr‘· X¯≈î£ \Ô T dü+ÁbÕ|æ+Ô #êj·Tì »s¡>ì∑ dü+|òTü ≥q\T ≈£L&Ü n<äT“¤‘ê\T>± ˇø√kÕ] yê´|æ˝Ô ÀøÏ edü÷+Ô {≤sTT.
Á|ü#ês¡+ #˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T. ‘êeTT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ne‘ês¡+ n+≥THêïs¡T. ‘·eTqT yÓTJwæjT· Hé |æ.dæ. düsêÿsY d”ìj·TsY Á|ü<]ä Ù+∫q n+XÊ\˝À n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ~
u≤u≤, kÕ«MTJ, uÛ>Ñ y∑ êHé, neTàyês¡T nì dü+uÀ~Û+#·T≈£î+≥THêïs¡T. X¯Sq´+ @$T≥+fÒ`Vü‰\T˝À ñqï Áù|ø£≈å î£ \+<ä] #˚‹ >∑&j ç ÷· sê\q÷ ‹s¡>≈∑ î£ +&Ü yê{Ïì
qT+∫ edüTÔe⁄\qT düèwæº+#·≥+, sTT+ø± sTT‘·s¡ eTVæ≤eT\q÷ ‘êeTT Äù|j·T≥+ nì sTT|üŒ{Ïø° Á|ü»\+<äs÷¡ #Ó|ü ≈£î+≥÷+{≤s¡T. ø±ì ìC≤ìøÏ Ä
Á|ü<]ä ÙdüTqÔ ï≥T¢ ù|s=ÿ+≥THêïs¡T. »Hê\qT düT\uÛ+Ñ >± yÓ÷dü–dü÷Ô ñHêïs¡T. Á|ü<sä Ù¡ q mqï&É÷ »s¡>H∑ ˚ ˝Ò<Tä . yÓTJwæjT· Hé>± ‘·q≈£î |ü_d¢ {æ ° ø√dü+ düsêÿsY ˇø£
ªeTVæ≤eTμ nH˚~ Á|üøè£ ‹ dü÷Á‘ê\≈£î nr‘·+>± ñ+&Ü*. ø±ì eTVæ≤eT\T>± kÕúìø£ ~q |üÁ‹ø£˝À Ä ø£<qä∏ T ˇø£ ∫qï yês¡>Ô ± s¡|Œæ +#ê&ÉT. Ä ∫s¡T |üÁ‹ø£˝Àì
#Ó|ü≈£î+≥Tqï dü+|òüT≥q\˙ï Á|üø£è‹ dü÷Á‘ê\ Á|üø±s¡+ »s¡T>∑T‘·Tqïy˚. Ä ∫s¡T yêπsÔ ªn<äT“¤‘· Á|ü<sä Ù¡ qμ>± $X¯« yê´|üyÔ TÓ bÆ ˛sTT+~. n˝≤π> eTVæ≤eT\
Ä X¯≈î£ \Ô yÓqTø£ >∑\ dü÷Á‘ê\T ôdq’ ÷‡, Vü≤düÔ ˝≤|òTü eeT÷ e÷Á‘·yT˚ . n$ ù|s¡Tq Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ãq dü+|òüT≥q\˝À ≈£L&Ü ø=ìï ndü\T »s¡>∑ìy˚
@ e÷Á‘·eT÷ ªeTVæ≤eT\Tμ ø±e⁄. n$ øπ e\+ ªeTsêà\Tμ e÷Á‘·yT˚ . ñ+≥÷+{≤sTT.
<Óy’ ê+X¯ dü+uÛ÷Ñ ‘·T\T X¯Sq´+ qT+∫ edüTeÔ ⁄\qT düèwæ+º #˚ dü+|òTü ≥q\T ªeTVæ≤eT\ eTsêà\Tμ s¡#q· ≈£î dü+ã+~Û+∫ bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î ˇø£ $wüjT· +
#·÷<ë›+. yês¡T düèwæ+º #˚ edüTeÔ ⁄\T n|üŒ{Ïøπ á Á|ü|+ü #·+˝À ñqïy˚. ô|>’ ± n$ düŒwü+º #˚dTü HÔ êïqT. Ç+<äT˝Àì Äj·÷ Á{Ïø\˘ qT Á|ü<]ä Ù+#˚ e´≈£î\Ô T`u≤u≤\÷,
#ê˝≤ ∫qï ∫qï edüTÔe⁄\T. #˚‘·T\˝ÀH√, <Ûä]+∫q ã≥º\ ˝À|ü\H√ uÛ>Ñ y∑ êHé\÷, kÕ«MTJ\÷, neTà\÷, >±s¡&yû êfi¯S,¢ ‘·~‘·sT¡ \÷. nìï s¡ø±\
<ë#·Tø√e{≤ìøÏ M\sTTq$. yês¡T ˇø£ ø±s¡TH√, uÛeÑ +‹H√ düèwæ+º #·˝sÒ T¡ . n$ Á|ü<sä Ù¡ ≈£î\q÷ ªø£|ü{Ïμ n˙, yê] Á|ü<sä Ù¡ q˝Àì n<äT“¤‘êìï ªeTVæ≤eTμ n˙
<ëj·T{≤ìøÏ M\T ø±ì$ ø£qTø£. ø±˝≤qT>∑TDyÓTqÆ edüTeÔ ⁄\H˚ yês¡T düèwædº Tü HÔ êïs¡T. ù|s=ÿHêïqT. nq+‘·s+¡ Ä ªeTVæ≤eTμ˝Àì s¡V≤ü kÕ´ìï ªeTs¡à+μ ù|s¡Tq $e]+#êqT.
‘·eT≈£î nr‘·X≈¯ î£ \Ô T ñHêïj·TH˚ Ä e´≈£î\Ô T ø±˝≤r‘· edüTeÔ ⁄\qT m+<äT≈£î n<ä+‘ê s¡#H· ê kÂ\uÛ´Ñ + ø√dü+. n+XÊ\˙ï sTT+#·T$T+#·T n˝≤π> kÕ>±sTT.
düèwæ+º #·˝øÒ £ b˛‘·THêïs¡T? ñ<ëVü≤s¡D≈£î ` s¬ +&ÉT e+<ä\ dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+ ø±>± Á|ü‹ n+X¯+˝Àq÷ ªeTs¡à+μ nH˚~ ≈£î|¢ +Ôü >± e÷Á‘·yT˚ ‘Ó*bÕqT. yê{Ïì
me¬s’Hê #˚‹ >∑&çj·÷sê\qT düèwæº+#êsê? e+<ä dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î yÓ\&¢ ç #˚jT· &É+ ø√düyT˚ ‘·|Œü , yê{Ïì yês¡T H˚sT¡ Ãø√e&É+ ø√dü+
x xi
ø±<äT. H˚sŒ¡ &É+ ø√düyT˚ nsTT‘˚ Á|ü‹ Á{Ïø≈˘ L£ H˚qT eT]+‘· $es¡D sTTe«e\dæ ø£|ü≥ eTVæ≤eT\T
ñ+≥T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ` ªì|ü\ MT<ä q&Éøμ£ ˝À ˇø£ y˚fi¯ bıs¡bÕ≥Tq
ø±fi¯ó¢ ø=~›>± ø±*‘˚ dü+s¡ø+åÏ #·Tø√e≥+ ø√dü+ ªãsêï˝ŸμqT ≈£L&Ü dæ<+Δä #˚dTü ≈£îì es¡Tdü eTVæ≤eT ù|J
ñ+&Ü* ` nì H˚qT dü÷∫+#ê*. ø±ì H˚qT á n+XÊ\qT Áyêdæ+~ yê{Ïì 1. ns¡#‹˚ ˝À+∫ $uÛ÷Ñ ‹ì düèwæ+º #·≥+ ............................... 17
Á|ü<]ä Ù+#·eTì ø±<äT. n+<äTøπ nø£ÿ&É H˚qT ªãsêï˝ŸμqT Á|ükÕÔ$+#·˝<Ò Tä . 2. ns¡#‹˚ ˝À ñ+>∑s+¡ düèwæº ............................................ 18
H˚sT¡ Ã≈£îH˚ $<Û+ä >± eTVæ≤eT\qT $e]+#·≥+˝À düe÷C≤ìøÏ ˇø√kÕ] 3. X¯Sq´+ qT+∫ HÓø¬ d¢ t düèwæº .......................................... 18
n|üø±s¡+ ≈£L&Ü »s¡T>∑T‘·T+~. eTVæ≤eT\ ù|s¡Tq »Hê\qT yÓ÷dü–+#˚ dü«uÛ≤e+ 4. nøÏ+å ‘·\ düèwæº ........................................................ 18
ø£\ e´≈£î\Ô T Ä Á{Ïø‡˘ qT ÁbÕø°dº Tü #˚kÕÔsT¡ , Á|ü»\ô|’ Á|üj÷Ó –kÕÔsT¡ .
5. #˚‘T· ˝À¢+∫ »\<Ûës¡ ................................................. 19
>∑‘+· ˝À n˝≤π> »]–+~. y˚Tõø˘ô|’ ‘=* |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D 16e X¯‘êã›+˝À
»]–+~. Ä Á>∑+<∏+ä ù|s¡T ª~ &çdÿü eØ Ä|òt $#YÁø±|òμºt . n+fÒ ªeT+Á‘· X¯≈î£ \Ô 6. H√{Ï qT+∫ •e*+>∑+ düèwæº ........................................ 19
ã+&Üs¡+μ. s¡#s· TT‘· s¬ õHê˝Ÿ¶ kÕÿ{Ÿ. Á|ü»\qT eT÷&ÛqÉ eTàø±\ u≤] qT+&ç 7. bò˛{À qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ sê\≥+ ..................................... 20
s¡ø+åÏ #ê\˙, ªe÷+Á‹≈£î\μ e÷j·T\qT ã≥ºãj·T\T #˚j÷· \˙ s¡#s· TT‘· Ä 8. bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡≥+ .......................................... 20
Á>∑+<∏ëìï sêXÊ&ÉT. nsTT‘˚ »]–+~ eTs=ø£{.Ï ÄHê&ÉT e÷eT÷\T Á|ü»\≈£î 9. HêD…+ qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ ............................................... 20
|ü⁄düøÔ ±\T #·~y˚ n\yê≥T ˝Ò<Tä . ø=H˚ k˛ÔeT‘·T ndü˝Ò ˝Ò<Tä . Çø£ Ä |ü⁄düøÔ +£ 10. eTH√ X¯ø‘ÔÏ √ eT+≥\T .............................................. 21
ø±|”\qT ø=qï <Óes¡+fÒ y˚Tõø˘ Á{Ïø\˘ eè‹Ô˝À ñ+&ç, u≤>± &ÉãT“qï ª‘ê+Á‹≈£î\Tμ 11. ø=ã“]ø±j·T˝À |üP\T............................................... 22
e÷Á‘·yT˚ . yê]øÏ Ä |ü⁄düøÔ +£ u≤>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü +ç ~ ≈£L&Ü. Á|ü»\qT yÓ÷dü+ 12. uÛ÷Ñ $T qT+∫ ô|ø’ Ï e#˚à <˚e⁄&ç $Á>∑V≤ü + ......................... 22
#˚jT· {≤ìøÏ yê]øÏ eT¬sH√ï ø=‘·Ô Á{Ïø‡˘ ‘Ó*kÕsTT. n|üŒ{À¢ yês¡T Ä |ü⁄düøÔ +£
13. ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡Ã≥+ ......................................... 23
Ädüsê‘√ eT]+‘· ã\|ü&ܶsT¡ .
á |ü⁄düøÔ +£ $wüjT· +˝À n˝≤ »s¡><∑ Hä ˚ Ä•<ë›+. Á|ü»\≈£î |ü⁄düøÔ ±\T 14. eT{Ïìº |üdTü |ü⁄>± e÷s¡Ã≥+ ......................................... 24
n+<ä T u≤≥T˝À ñ+≥THêïsTT. yês¡ T $wü j · ÷ \qT #· ~ $ Äø£ [ +|ü ⁄ 15. kÕsêsTT>± e÷πs ˙s¡T .............................................. 25
#˚dTü ≈£î+≥THêïs¡T. á |ü⁄düøÔ ±ìï #·~$q bÕsƒ≈¡ î£ \T $y˚ø+£ ‘√ jÓ÷#·q #˚kÕÔs˙¡ , 16. ˙s¡T bÕ\T>±, Ä bÕ\T dæsê>±.................................... 25
Äj·÷ eT÷&ÛÉ qeTàø±\ u≤]qT+&ç ãj·T≥|ü&‘É ês¡˙ Ä•düTHÔ êïqT. 17. ˙s¡T Áø£yT˚ |” bÕ\>± e÷s¡≥+...................................... 26
18. ˙{Ï>± e÷πs $d”ÿ .................................................... 26
;ÛeTes¡+ 19. ìeTàø±j·T˝À+∫ s¡ø+Ô£ .............................................. 27
@Á|æjT· ˝Ÿ 1, 2012.
xii
` uÀdt xiii
20. Hê]+»ø±j·T˝À s¡ø+Ô£ ............................................... 28 42. HÓ‹Ô MT<ä eT+≥ ô|{Ϻ {° ø±j·T≥+ ............................... 44
21. Á|ü‘´· ø£eå Tj˚T´ nø£så ê\T .............................................. 28 43. Hê&çì ø=≥Tºø√≈£î+&Ü Ä|ü≥+ ...................................... 45
22. ns¡#‹˚ ˝À Vü‰s¡‹ .................................................... 30 44. >∑T+&Ó ø=≥Tºø√e{≤ìï Ä|ü≥+ ..................................... 46
23. ø±>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À #˚sTT ô|≥º≥+ ................................. 30 45. düJe düe÷~Û ........................................................ 46
24. X¯Øsêìï eT+≥\‘√ ø±\TÃø√e≥+................................ 31 46. ø£˙ïs¡T ø±πsà <˚e‘ê $Á>∑V‰ü \T ..................................... 47
25. ì|ü\ MT<ä q&Éø£ .................................................. 31 47. #·˙ï{Ï˝À nqï+ e+&É≥+ .......................................... 47
26. #·sêàìøÏ ìeTàø±j·T\T y˚˝≤&ÉBj·T≥+ ........................... 33 48. _j·T´+‘√ ì+&çq #Ó+ãTqT #ê≈£î‘√ ô|ø¬’ ‘·≥ Ô +................... 48
27. M|ü⁄øÏ ø=πøÿ\‘√ y˚˝≤&É≥+ ......................................... 33 49. ˙{Ï˝À+∫ bı&ç ÇdüTø£ .............................................. 48
28. Hê\Tø£˝À+∫ ` ãT>∑\Z ˝À+∫ Á‹X¯S\+ .......................... 34 50. s¡+>∑T ÇdüTø£\qT ˙{Ï qT+∫ y˚sT¡ >± rj·T≥+ ................... 48
29. <äe&É˝À+∫ ø£‹Ô ..................................................... 35 51. ˙{Ï˝À ‘·&eÉ ì #˚‘T· \T.............................................. 49
30. ø£+{Ï qT+∫ ø£+{ÏøÏ $+{ÏHê] ..................................... 36 52. Á|ükÕ<ä|⁄ü eTTø£ÿ\T>± $&çb˛j˚T ns¡{|Ï +ü &ÉT ..................... 50
31. >=+‘·T˝ÀøÏ ø£‹ìÔ b˛ìe«≥+ ...................................... 36 53. >±¢dTü ˝À bı>∑ düèwæº .................................................. 50
32. eTT≈£îÿ˝ÀøÏ N\\T ................................................... 37 54. ø£s|í¡ Xæ Ê∫ <ë«sê Á|üXï¯ \qT Á>∑V≤æ +#·≥+ .......................... 50
33. ø£‘T· \Ô ô|’ ì\ã&É≥+ ................................................. 38 55. eT÷dæ ñqï ø£es¡T˝Àì ø±–‘êìï #·<eä ≥+ ..................... 51
34. y˚T≈£î\ô|’ |ü&øÉ £ ....................................................... 39 56. »yêãT #·÷|æ+#˚ ø√&ç>T∑ &ÉT¶ ........................................ 52
35. >±E ô|+≈£î*ï ‹q≥+ .............................................. 39 57. ˙{Ï˝À eTTqø£\T ø=fÒº ø£\sê ñ+&É ............................... 53
36. HÓ‹Ô MT<ä ø=ã“]ø±j·T*ï ã<ä\› T ø=≥º≥+ ........................ 40 58. eTs¡T>∑T‘·Tqï q÷HÓ˝À y˚>T∑ ‘·Tqï |üPØ\qT #˚‹‘√ rj·T≥+.... 53
37. |ü∫à $Ts¡|øü ±j·T\qT ‹q≥+ ...................................... 41 59. Hêdæø± s¡+Á<Û+ä ˝À+∫ <ës¡+ ....................................... 54
38. <ësêìï $T+–, #·sà¡ + qT+∫ ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ +#·≥+ ............. 41 60. dü«sêZìøÏ #π̊s ˙s¡T ................................................... 54
39. ‘·\ô|’ ø±s¡T #·Áø£+ ................................................... 42 61. |ü$Á‘· »\+ düèwæº .................................................... 55
40. Áù|ø£≈å î£ ì#˚ ãs¡Te⁄ eTìwæì yÓ÷sTT+#·≥+ ........................ 43 62. |üP\T nø£så ê\T>± e÷s¡≥+ ........................................ 55
41. ãs¡TyÓq’ eTìwæì #˚‹ y˚fi‘¢̄ √ ô|ø’ Ï ˝Ò|≥ ü + ........................ 44 63. Ä >∑+≥ yÓ÷>∑<Tä , yÓ÷>∑T‘·T+~ ≈£L&Ü ............................ 55
xiv xv
eTVæ≤eT\ eTsêà\T
64. ø£+&ÉTyêqT ø±*Ã e÷eT÷>± #·÷|ü≥+ ............................ 56
65. eTH√ X¯ø‘ÔÏ √ edüTeÔ ⁄\qT ø£<|ä ≥
ü +................................. 57 1.ns¡#˚‹˝À+∫ $uÛÑ÷‹ì düèwæº+#·≥+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ≈£î&ç #˚‹ì ø£~bÕ&ÉT. ns¡#s˚ TT øÏ+<äT>± ñ+~. #˚‹ì
66. ø=ã“] ø±j·T˝À <ÓjT· ´+ ........................................... 57
s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT #·T≥T¢ ‹bÕŒ&ÉT. Ä #˚‹ y˚fi¢̄ ø=dü\ qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ øÏ+<ä≈î£ |ü&≥ É +
67. eTdæ |üPj·T>± #˚‹ô|’ <Óe’ HêeT+................................. 58
ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTT+~.
68. »yêãT sTT#˚Ã Hê]+» ø±j·T ...................................... 58
eTs¡ à + : dü T yêdü q \‘√
69. Ä‘·à\T #ÓãT‘êsTT ................................................... 59
≈£L&ÉT≈£îqï $uÛÑ÷‹˙, ∫ø£ÿ{Ï
70. f…*bò˛Hé f…*|ür ..................................................... 60
>∑+õ˙ eTT+<äT>± ø£|{ü Ï dæ<+Δä
71. >±*˝À ≈£Ls¡TÃH˚ jÓ÷– ............................................. 61
#˚dTü ≈£îHêï&ÉT. $uÛ÷Ñ ‹˙, >∑+õ˙
72. >±*˝À |ü&TÉ ≈£îH˚ eTìwæ............................................. 62
ˇø£ –HÓ ï ˝À ø£ * bÕ&É T . Ä
73. ã\¢*ï ø£~*+#˚ Ä‘·à\T ............................................ 63
|ü<ësêúìï ∫qï ∫qï ñ+&É\T>±
74. dü+^‘·+ $ì|æ+#˚ Ä‘·à\T .......................................... 66
#˚kÕ&ÉT. yê{Ïì m+&Éu…{≤º&ÉT.
75. |ü\ø£]+∫ Á|ü‘´· ø£eå Tj˚T´ Áù|‘ê‘·à\T............................... 69
n˝≤ ‘·j÷· s¡sTTq ñ+&É\qT kÕº≈î£
76. Ç+&çjT· Hé s√|t Á{Ïø`˘ ìC≤ìC≤\T ................................. 73 ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT.
Ç+ø± Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ˇø£ ñ+&ÉqT ‘·q ≈£î&ç #˚‹ u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚fi¢̄
77. |ü+#˚Á~j·TC≤\+ .................................................... 78 eT<Û´ä yê{Ï eT÷\\˝À <ë#ê&ÉT. ø=~›bÕ{Ï ÁbÕø°dº Tü #˚dæ ñ+&É≥+ e\q, n|ü&Ü
78. eTH√C≤\+ ........................................................... 83 #˚‹ì n‘·&TÉ düV≤ü » |ü<‹Δä ˝ÀH˚ ñ+#ê&ÉT. ‘·q s¬ +&ÉT #˚‘T· \‘√ n‘·&TÉ me]¬øH’ ê
79. nr+Á~j·T X¯≈î£ \Ô ìs¡÷|üD≈£î nÁãVü‰+ ø√ePs¡T düyê\T ...... 85 qeTkÕÿs¡+ #˚jT· q÷e#·TÃ. ªùwø˘ Vü‰´+&éμ ≈£L&Ü áj·Tq÷e#·TÃ. Á|ü<sä Ù¡ q˝À n‘·&TÉ
80. eTVæ≤eT\ô|’ qs¡d+æ Vü≤j·T´ b˛sê≥+ ............................. 87 ‘·q #˚‹ì >±*˝À >∑T+Á&É+>± ø£<Tä |ü⁄‘·÷, #˚‹ì >∑T|æŒ≥>± _–+#ê&ÉT. y˚fi¢̄ eT<Û´ä
81. eTVæ≤eT\ ã+&Üsê\qT ã≥ºãj·T\T #˚dqæ Áù|e÷q+<é ....... 88 qTqï $uÛ÷Ñ ‹ ñ+&ÉqT >∑T|æŒ≥˝ÀìøÏ C≤sêÃ&ÉT. <ëìì y˚fi¢¯ ø=dü\ eT<Û´ä ≈£î s¡|Œæ +#ê&ÉT.
82. ø£|≥ü XÊg+ ` CÀ´‹wü´+ ........................................... 90 y˚fi¢¯ ø=dü\‘√ Ä ñ+&ÉqT q\T|ü⁄‘·÷ ñ+fÒ n~ bı&çbı&ç>±, $uÛ÷Ñ ‹>± sê\T‘·÷
83. ≈£îVü≤Hê XÊg+ ` yêdüTÔ............................................. 95 e⁄+≥T+~. <ëìì ‘·q #·T≥÷º ñqï uÛøÑ Ô£ »q+˝Àì ø=~› eT+~øÏ ‘·q ªnqTÁ>∑V≤ü
Á|ükÕ<ä+μ>± |ü+#ê&ÉT.
xvi
&܈ˆ uÀdt 17
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
2.ns¡#˚‹˝À ñ+>∑s¡+ düèwæº Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ˇø£ nøÏ+å ‘·\ ñ+&ÉqT ns¡#‹˚ ˝À s¡V≤ü dü´+>± ñ+#·Tø√yê*.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ns¡#‹˚ ˝À ñ+>∑sêìï düèwækº ÕÔ&TÉ . #˚‹ì s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT kÕs¡T¢ >±*˝À ‹bÕŒ*. ns¡#‹˚ ˝Àì ñ+&ÉqT y˚fi¢¯ e<ä≈› î£ ‘Ó#T· Ãø√yê*.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ñ+>∑s+¡ ø±yê*. ø£|{ü Ï Ä ñ+>∑sêìï eTT+<äT>±H˚ n|ü&Ü ñ+&ÉqT y˚fi‘¢¯ √ q\bÕ*. nøÏ+å ‘·\T $&çb˛‘·÷+{≤sTT. yê{Ïì uÛøÑ Ô£ »q+
‘·q ns¡#‹˚ ˝À <ë∫ ñ+#·T≈£î+{≤&ÉT. Ä #˚‹ì >±*˝À s¬ +&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ ‹|ü‘ê&ÉT. ‘·\\ô|’ yÓ<»ä ˝≤¢*.
nq+‘·s+¡ >∑T|æŒ≥ ‘ÓsT¡ kÕÔ&TÉ . n+<äT˝Àì ñ+>∑sêìï ‘êqT düèwæ+º ∫q≥T¢ uÛ≈Ñ î£ \Ô qT
q$TàkÕÔ&TÉ . 5.#˚‘·T˝À¢+∫ »\<Ûës¡
˝≤¬ø≥÷¢, ‘êjÓT‘·T\Ô ÷ ˝≤+{Ï yê{Ïì ≈£L&Ü n<˚ $<Û+ä >± düèwækº ÕÔ&TÉ . eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q ns¡#‘˚ T· ˝À¢+∫ ˙{Ïì düèwækº ÕÔ&TÉ . n~ ª>∑+>±»\+μ n+{≤&ÉT.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ∫qï kÕŒ+õ eTTø£ÿ ø±yê*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>±
3. X¯Sq´+ qT+∫ HÓø£¢dt düèwæº kÕŒ+õì ˙{Ï˝À eTT+#ê*. <ëìì ø£|{ü Ï ‘êqT ≈£Ls¡TÃqï #√≥ <ë∫ ñ+#·T‘ê&ÉT.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q #˚‘T· *ï >±*˝ÀøÏ }|æ, ˇø£ HÓød¢£ qt T düèwæ+º #ê&ÉT. ‘·q #˚‘T· \qT U≤∞>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . nq+‘·s+¡ kÕŒ+õì s¡V≤ü dü´+>± ˇø£ #˚‹‘√
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ HÓød¢£ t ø±yê*. ø£|{ü Ï bı&ÉT>∑T #˚‘T· \ #=ø±ÿ <Û]ä +∫ n+<äT≈£î+{≤&ÉT. s¬ +&ÉT #˚‘T· \q÷ <ä>sZ∑ >¡ ± #˚sT¡ kÕÔ&TÉ . #˚‘T· \qT H=ø£ÿ≥+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&TÉ .
ñ+{≤&ÉT. HÓød¢£ qt T ≈£î&ç #˚‹ #·+ø£˝À H=øÏÿô|{Ϻ <ë#·T≈£îì ñ+{≤&ÉT. ≈£î&ç #˚‹ì n|ü&ÉT kÕŒ+õ˝Àì ˙s¡T n‘·&ç #˚‘T· \ eT<Û´ä >± ÁøÏ+<ä≈î£ Á|üeVæ≤düT+Ô ~.
uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î U≤∞>± #·÷|ækÕÔ&TÉ . Ä #˚‹ì >±*˝À s¬ +&ÉT, eT÷&ÉTkÕs¡T¢ >∑T+Á&É+>± ‹|ü‘ê&ÉT.
#˚sTT øÏ+<ä≈î£ e∫Ãq|ü&ÉT, #·+ø£˝Àì HÓød¢£ ôt |’ ñqï e‹Ô&ìç e~˝ÒkÕÔ&TÉ . HÓød¢£ t n‘·ì 6.H√{ÏqT+∫ •e*+>∑+ düèwæº
ns¡#‹˚ øπ dæ øÏ+~øÏ C≤] edüT+Ô ~. n|ü&ÉT <ëìì ‘·q #˚‹ y˚fi‘¢¯ √ n+<äT≈£î+{≤&ÉT. eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q H√{Ïì U≤∞>± #·÷|æ+∫, nq+‘·s+¡ Ä H√{Ï˝À+∫ z ∫qï
HÓød¢£ qt T ‘êqT düèwæ+º ∫q≥T¢ #·÷|ækÕÔ&TÉ . •e*+>±ìï ãj·T{ÏøÏ s¡|Œæ kÕÔ&TÉ .
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ∫qï •e*+>∑eT÷, ˇø£ ≥e\÷, ˇø£ |üP\≈£î+&û
4.nøÏå+‘·\ düèwæº ø±yê*. •e*+>±ìï eTT+<äT>± ≥e˝Ÿ ˝À|ü\ <ëj·÷*. Ä ≥e˝ŸqT Äø£s¸¡ D ø√dü+
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ‘·q #˚‹˝À+∫ nøÏ+å ‘·\qT düèwækº ÕÔ&TÉ . yê{Ïì uÛ≈Ñ î£ \Ô •s¡dTü ‡\ô|’ nqï≥Tº>± |üP\≈£î+&ûô|’ düsê›*.
Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ≈£î&ç #˚‹‘√ X¯Øsêìï e‹Ô&ç #˚dTü qÔ ï≥T¢>±q÷, ø=~›>±
»\T¢‘ê&ÉT.
eT÷\T>∑T‘·Tqï≥Tº>±q÷ H√{Ï‘√ X¯u≤›\T #˚dü÷Ô q{Ï+#ê*. X¯ØsêìøÏ #ÓeT≥
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î nøÏ+å ‘·\÷, yÓTqÆ eT÷ ø±yê*. eTT+<äT>± yÓTHÆ êìï
|üf≥ºÒ ≥Tº>±q÷, ø£fi¢̄ yÓ+≥ ø£˙ïs¡T e#˚Ã≥≥Tº>±q÷ Á|üjT· ‹ï+#ê*. <ä>sZ∑ ˝¡ ÀH˚ ñqï
ø£]–+#ê*. n+<äT˝À nøÏå+‘·\qT b˛j·÷*. ø£]–q yÓTÆq+ ‹]– Äπs es¡≈£L
|üP\≈£î+&û ô|ì’ ≥e˝ŸqT n|ü&ÉT n+<äTø√yê*. <ëì‘√ e+{Ï #ÓeT≥q÷, ø£+{Ï
Ä>±*. nøÏ+å ‘·\‘√ ø£*dæ ñqï Ä yÓTHÆ êìï ø=~› ø=~›>± rdüT≈£î+≥÷, ∫qï ∫qï
˙s¡Tq÷ ‘·T&ÉT#·T≈£î+≥Tqï≥Tº>± ø£ì|æ+#ê*. #˚‹ì >=+‘·T <ä>sZ∑ ≈¡ î£ b˛ì∫Ã, H√{Ï
e⁄+&É\T>± ‘·j÷· s¡T#˚d,æ yê{Ï kÕº≈î£ ñ+#·Tø√yê*.
qT+∫ ø=+#Ó+ #=+>∑ ø±πs≥≥Tº #˚dTü ø√yê*. Ä #=+>∑qT ‘·T&ÉT#·Tø√e≥+ ø√dü+
18 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 19
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
nqï≥Tº>± ≥e˝ŸqT H√{Ï <ä>sZ∑ ≈¡ î£ b˛ìj·÷´*. n<˚ düeTj·T+˝À ≥e˝Ÿ˝À <ë– eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î |ü~ ˝Ò<ë nsTT<äT ô|d’ \ü n\÷´$Tìj·T+ HêD…+ ˇø£{,°
e⁄qï •e*+>±ìï H√{Ï˝À ô|≥Tºø√yê*. <ëìì H√{Ï˝À dü>+∑ ãj·T≥≈£î ñ+&˚≥≥Tº yÓTs¡Tÿ´]ø˘ ø√¢s¬ &’ é Á<ëeø£eT÷, ˙s¡÷, ˇø£ ∫qï d”kÕ ø±yê*. ˙{Ï˝À ø=+#Ó+ Ä
e⁄+#·Tø√yê*. ≥e˝ŸqT øÏ+<ä≈î£ ~+#ê*. »HêìøÏ n|ü&ÉT n‘·&ç H√{Ï qT+∫ Á<ëeø±ìï ø£*|æ, <ëìì d”kÕ˝À <ë#·Tø√yê*.
•e*+>∑+ ãj·T≥≈£î edüTqÔ ï≥Tº>± ø£ì|ædTü +Ô ~. Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À s¡V≤ü dü´+>± #˚‹ s¬ +&ÉT y˚fi‘¢¯ √ d”kÕ˝Àì Á<ëeø±ìï ‘êø±*.
Áù|ø£≈å î£ \ qT+∫ n\÷´$Tìj·T+ HêD≤ìï n&ç– rdüTø√yê*. Ä HêD≤ìï s¬ +&ÉT
7. bò˛{À qT+∫ $uÛÑ÷‹ sê\≥+ y˚|⁄ü ˝≤ Á<ëeø£+ ‘·–*q #˚‹ y˚fi‘¢¯ √ s¡T<ë›*. eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥Tº q{Ï+#ê*.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï sTT+{À¢ì u≤u≤>±] bò˛{Àô|’ $uÛ÷Ñ ‹ @s¡Œ&ÉT‘·÷ ñ+≥T+~. n|ü&Ü HêD≤ìï Áù|ø£å≈£î&ç ns¡#˚‹˝À ô|{≤º*. Ä #˚‹ì eT÷düTø√eTHê*.
eTs¡à+ : Ä eTVæ≤eT≈£î`Áù|yò Té ø£*–q bò˛{À, $uÛ÷Ñ r, >∑+õ ˙fi¯S,¢ ˇø£ ù|≥
¢ ÷ n\÷´$Tìj·T+‘√ Á<ëeø£+ s¡kÕj·Tìø£ #·s´¡ »s¡T>∑T‘·T+~. HêD…+ô|’ ø=+#Ó+ y˚&ç
ø±yê*.
|ü⁄{Ï,º bı&ç |ü<ës¡+ú ˇø£{Ï $uÛ÷Ñ ‹ s¡+>∑T˝À ‘·j÷· s¡e≥+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. Ä $uÛ÷Ñ ‹ì
eTT+<äT>± $uÛ÷Ñ ‹˙, >∑+õ˙ ù|≥ ¢ T˝À ø£\bÕ*. n˝≤ ø£*|æq $TÁX¯e÷ìï
‘·T&ç#d˚ ÷ü +Ô &É>±, eTs¡\ bı&ç ‘·j÷· s¡e⁄‘·÷ ñ+≥T+~.
bò˛{Àô|’ qTqï n<ä+› ô|ø’ Ï $düsê*. <ëìì ø±ùd|ü⁄ Äs¡ìj·÷´*. n˝≤ Ä]q ‘·sê«‘·,
ˇø£ n\÷´$Tìj·T+ bÕÁ‘·qT rdüT≈£îì, <ëìì Ä Á<ëeø£+˝À eTT+∫q >∑T&É‘¶ √
$uÛ÷Ñ ‹ ø=+#Ó+ ø=+#Ó+>±, bò˛{À ~>∑Te≈£î sê\T‘·÷ ñ+≥T+~. bò˛{À≈£î ~>∑Teq
n+‘·≈î£ eTT+<˚ eT] ø=+#Ó+ $uÛ÷Ñ ‹ì ñ+#ê*. <ëì e\q bò˛{À qT+∫ $uÛ÷Ñ ‹ ˇø£kÕ] ‘·T&çùd,Ô Ä bÕÁ‘·˝À ≈£L&Ü ª$uÛ÷Ñ ‹μ m≈£îÿe>±H˚ ‘·j÷· s¡e⁄‘·T+~.
m≈£îÿe>±H˚ edüTqÔ ï≥T¢ »HêìøÏ qeTàø£+ ø£\T>∑T‘·T+~.
10. eTH√ X¯øÏÔ‘√ eT+≥\T
8. bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡≥+ eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ø=ìï ù||üsT¡ eTTø£ÿ\qT ˇø£ ù|≥¢ T˝À ñ+#·T‘ê&ÉT. yê{Ïô|’ ø=ìï
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï sTT+{À¢ì u≤u≤>±] bò˛{À qT+∫ ‘˚HÓ ø±s¡T‘·÷ ñ+≥T+~. H˚‹ #·Tø£ÿ\T y˚kÕÔ&TÉ . eT+Á‘ê\T ñ#·Ã]¤ kÕÔ&TÉ . ù|≥
¢ T˝À eT+≥\T |ü⁄{Ï,º Ä ø±–‘ê\T
eTs¡à+ : Ä eTVæ≤eT≈£î`Áù|yò Té ø£{ºÏ ñqï bò˛{À, ‘˚HÓ d”kÕ, ˇø£ ≥÷´ã÷ ø±yê*. ø±*b˛‘êsTT.
bò˛{À ñqï eT+&É|+ü ˝ÀH√, ˝Ò<ë bò˛{À Áù|yò Té ˝ÀH√ ‘˚HÓ d”kÕqT <ë∫ ñ+#ê*. eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ø=ìï ù||üsT¡ eTTø£ÿ\÷, ˇø£ ù|≥ ¢ ÷, bı{≤dæjT· +
≥÷´ãTqT ‘˚HÓ d”kÕ˝À qT+∫ bò˛{À ñqï n<ä+› eTT+<äT uÛ≤>±ìøÏ neTsêÃ*. <ëì |üsêà+>∑H≥ ˚ ÷, –¢d]ü q÷ ø±yê*.
e\q d”kÕ˝Àì ‘˚HÓ n<ä+› ô|’ uÛ≤>∑+˝ÀøÏ yÓT\¢yTÓ \¢>± Ádü$düT+Ô ~. Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À ù|≥¢ T˝À ø±–‘·+ eTTø£ÿ\qT ñ+#ê*. Ä eTTø£ÿ\ eT<Û´ä ˝À
eTT+<äT>±H˚ bı{≤wæjT· + |üsêà+>∑H{˚ Ÿ bı&çì ø=+‘· ñ+#ê*. n+<äT˝À b˛düTqÔ ï~
9. HêD…+ qT+∫ $uÛÑ÷‹ HÓsTT´ nqï≥Tº>± q$Tàdü÷,Ô ìC≤ìøÏ –¢d]ü Hé #·Tø£ÿ\T eT÷&ç+{Ïì ˇø£ dü÷ŒHé‘√
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï |ü~ ô|d’ \ü HêD≤ìï #·÷|ækÕÔ&TÉ . n+<äT˝À+∫ $uÛ÷Ñ ‹ e#˚Ã≥≥Tº>± bı{≤wæj·T+ |üsêà+>∑H˚{Ÿô|’ b˛j·÷*. eT+Á‘ê\T #·<äTe⁄‘·÷, eTH√X¯øÏÔì
#˚kÕÔ&TÉ . Á|ü<]ä ÙdüTqÔ ï≥Tº>± q{Ï+#ê*. –¢d]ü q÷, bı{≤dæjT· + |üsêà+>∑H{˚ Ÿ\ ø£\sTTø£ e\q
20 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 21
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
s¡kÕj·Tìø£ #·s´¡ »s¡T>∑T‘·T+~. eTT+<äT>± bı>∑ edüT+Ô ~. ‘·sê«‘· ø±–‘ê\T n+≥T≈£îì $Á>∑V≤ü + bı&Ée⁄ ø£+fÒ 12 n+>∑Tfi≤\ ˝À‘·T m≈£îÿe>± ñ+&Ü*. $Á>∑V≤ü + ãs¡Te⁄≈£î
eT+≥\T ˝ÒkÕÔsTT. düTe÷s¡T>± dü]‘·÷>π ≥≥Tº>± XËq>∑\qT eTT+<äT>± Ä >√‹˝À b˛j·÷*. Ä XËq>∑\
j·T»„+˝Àq÷ eTH√X¯øÏÔ‘√ eT+≥\T düèwæº+∫q≥Tº>± q$Tà+#·e#·TÃ. nø£ÿ&É ô|q’ $Á>∑V‰ü ìï qT+#√u…{≤º*. $Á>∑V≤ü + ô|’ uÛ≤>∑+ H˚\ ô|u’ ≤Û >±ìøÏ 2 n+>∑Tfi≤\T
ø±–‘ê\≈£î ã<äT\T m+&ÉTø£f\º… T ñ+{≤sTT. ~>∑Te≈£î ñ+&Ü*. Ä >√‹ì eT{Ï‘º √ ø£|Œæ y˚d,æ nø£ÿ&ç H˚\ düV≤ü »+>±H˚ ø£ì|æ+#˚≥≥Tº>±
#·÷düTø√yê*. Ä dü˝ú ≤ìï u≤>± >∑Ts¡T+Ô #·Tø√yê*.
11.ø=ã“]ø±j·T˝À |üP\T eTs¡Tdü{Ï s√E. dü«|üï+˝À |òü˝≤Hê <˚e⁄&ÉT Á|ü‘·´ø£åeTsTTq≥Tº>± Á|üø£≥q.
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø=ã“]ø±j·TqT ø=≥º>±, n+<äT˝À+∫`$ø£d+æ ∫ ñqï
n\+ø£sD¡ \÷, ‘√s¡D≤\÷, ÁbÕs¡qú \÷, |üP»\÷, uÛ»Ñ q\÷, Vü≤+>±e÷. Ä Á|ü<X˚ Êìï
eT˝…|¢ Pü \T ãj·T{ÏøÏ ekÕÔsTT.
˙fi¯‘¢ √ ‘·&TÉ |ü⁄‘·÷ ñ+&Ü*. ˙s¡T H˚\˝ÀøÏ sTT+≈£î‘·T+~. nø£ÿ&É ˙s¡T ‘·–*q XËq>∑\T
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ ø=ã“]ø±j·÷, ø=ìï eT˝…¢ yÓTT>∑\Z ÷, ˇø£ ˝≤e⁄bÕ{Ï
dü÷B(<äã“fi¯+), ø=+#Ó+ yÓTqÆ eT÷ ø±yê*. ñãT“‘êsTT, yÓTT\ø£\T m‘·T‘Ô êsTT. <ëìe\q yê{Ïô|q’ uÛ÷Ñ $T˝À ñqï $Á>∑V≤ü +
Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± ø=ã“]ø±j·T eTT∫Ãø£qT ø=~›>± $&ÉBj·÷*. nø£ÿ&˚ ø=~› s√E\˝À uÛ÷Ñ $T ô|ø’ Ï yÓT\¢yTÓ \¢>± ˝ÒdTü +Ô ~.
e⁄+&˚ eT÷&ÉT ø£fi˝¢¯ À¢ @<√ ˇø£ ø£qTïqT dü÷~‘√ bı&ÉTdü÷Ô ø£qï+ ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *.
ø£qï+˝À+∫ ø=ã“] ˙{Ïq+‘·{˙Ï ãj·T≥≈£î ‘=\–+#ê*. n|ü&ÉT Ä ø£qï+ ˝À|ü\≈£î 13.ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡Ã≥+
ˇø£{§ø£{>Ï ± eT˝…¢ yÓTT>∑\Z qT ˝À|ü*øÏ HÓ{≤º*. Çø£ Ä ø£Hêïìï yÓTqÆ +‘√ eT÷ùdj·÷*. eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï ˇø£ ø£Ás¡qT bÕeTT>± e÷s¡TkÕÔ&TÉ . ‹]– bÕeTTqT ø£Ás¡>±
ø=ã“] eTT∫Ãø£ uÛ≤>±ìï ‹]– nø£ÿ&É n‹øÏ+#Ój÷· ´*. á ‘·‘+· >∑eT+‘ê Á|ü<sä Ù¡ q ≈£L&Ü #˚kÕÔ&TÉ .
s√E≈£î ÁøÏ‘+· sêÁ‹ »s¡>±*. eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ˇø£ bÕeTT ñ+&Ü*. Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT+<äT>± bÕeTT
Çø£ Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥Tº q{Ïd÷ü ,Ô ø=ã“]ø±j·TqT ‘·\qT ˇø£ #˚‹‘√q÷, <ëì ‘√ø£qT eTs√ #˚‹‘√q÷ |ü≥Tºø√yê*. n˝≤ |ü≥Tº≈î£ ì,
|ü>\∑ ø={≤º*. n+<äT˝À+∫ eT˝…|¢ Pü \T ãj·T≥|ü&‘É êsTT. <ëìì s¬ +&ÉT #˚‘T· ˝‘√q÷ ‹qï>± kÕ>∑Bj·÷*. u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚\T\‘√
bÕeTT ‘·\ eT<Û´ä uÛ≤>∑+˝À >∑{>ºÏ ± e‹Ô&ç sTTyê«*. <ë+‘√ bÕeTT ø£Ás¡˝≤>∑ ì{≤s¡T>±
12. uÛÑ÷$T˝À+∫ ô|’øÏ e#˚à <˚e⁄&ç $Á>∑Vü≤+ _>∑TdüT≈£î+≥T+~. ‘√ø£ uÛ≤>±ìï H˚\ yÓ|’ ⁄ü ~+∫q|üŒ{Ïø,° n~ ø£<\ä <äT. n|ü&ÉT n~
eTVæ≤eT : ø£|{ü Ï H˚\ MT<ä ˙fi¯ó¢ >∑TeTà]dü÷+Ô {≤&ÉT. ø=~› s√E\˝À Ä uÛ÷Ñ $T˝À
#·÷&É{≤ìøÏ #˚‹ ø£Ás¡˝≤ Áù|ø£≈å î£ \≈£î nì|ædTü +Ô ~. Á|ü<sä Ù¡ q˝À ‘√ø£ <ä>sZ∑ ¡ ñqï #˚‹ì
qT+∫ ˇø£ <˚e⁄ì $Á>∑V≤ü + yÓT\¢yTÓ \¢>± ô|ø’ Ï ˝ÒdTü +Ô ~.
eTs¡à+ : Ä Á|ü<sä Ù¡ q≈£î Ä <˚e⁄ì $Á>∑V≤ü + ˇø£ <ëì˙, ø=ìï øπ J\ XËq>∑\q÷ e<ä*, bÕeTTqT ˇø£kÕ] $~*+∫, <ëìì H˚\ô|’ e~˝Òj÷· *. ø=~› ìeTTcÕ\˝À
eTT+<äT>± dæ<+Δä #˚dTü ø√yê*. $Á>∑V≤ü + @ dü\ú + qT+&ç ô|ø’ Ï sêyê˝À, Ä dü\ú +˝À bÕeTT ‘·q |üPs¡«|ü⁄ X¯øìÔÏ |ü⁄+E≈£îì bÕø£≥+ ÁbÕs¡+_ÛdTü +Ô ~. Áù|ø£≈å î£ \≈£î yêfi¯fl ø£fi¢̄
eTT+<äT>± ˇø£ >=sTT´ ‘·yê«*. Ä >=sTT´ $Á>∑V≤ü + ôdE ’ ˝ÀH˚ ñ+&Ü*. ø±ø£b˛‘˚ m<äTfÒ ø£Ás¡ bÕeTT>± e÷]b˛sTTq≥Tº ÁuÛeÑ T ø£\T>∑T‘·T+~.
22 &܈ˆ uÀdt &܈ˆ uÀdt 23
eTVæ≤eT\ eTsêà\T eTVæ≤eT\ eTsêà\T
y˚Tõø˘ |ü<‹Δä : Á|ü<sä Ù¡ q düeTj·T+˝À uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À ˇø£]ì ø=+#Ó+ eT{Ïìº rdüT≈£îs¡eTàHê*. Ä
eT{Ïìº dæ<+Δä >± ñ+#·T≈£îqï s¬ +&√ ø±–‘·+˝À bı{≤¢+ #·T{≤º*. bı{≤¢ìï eTTK+
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüT≈£îsêyê*. eT+Á‘ê\T #·<Tä e⁄‘·Tqï≥T¢ q{Ï+#ê*. n˝≤ q{Ïd÷ü Ô eT{Ï‘º √
ñqï bı{≤¢ìï e~˝Òd,æ <ë∫q |üdTü |ü⁄ bı{≤¢ìï n+<äTø√yê*. <ëìì uÛ≈Ñ î£ ìÔ øÏ∫Ã
‘Óse¡ eTHê*. n‘·&TÉ ‘Óse¡ >±, n+<äT˝À eT{Ïøº Ï ã<äT\T>± |üdTü |ü⁄ ñ+&É≥+, #·÷dæ
n+<äs÷¡ ÄX¯Ãs¡´b˛‘·÷+{≤s¡T.
Ä˝À>± CÒãT˝ÀìøÏ yÓT\¢>± #˚‹ì b˛ì∫Ã, #·÷|ü⁄&ÉT y˚*‘√ d”kÕ˝Àì ìeTàs¡kÕìï
‘êø±*. nq+‘·s+¡ Ä y˚*‘√ bı≥¢+˝Àì |üdTü |ü⁄qT ø£<Tä |ü⁄‘·÷ ñ+&Ü*. s¡kÕj·Tìø£
#·s´¡ e\q |üdTü |ü⁄ ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝ÀøÏ e÷]b˛‘·T+~. uÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î yê] ø£fi¢̄ m<äTfÒ
|üdTü |ü⁄ ≈£î+≈£îeT>± e÷]b˛sTTq≥T¢ nì|ædTü +Ô ~.