EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 8

Ikatlong Markahan - Modyul 10

Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang mga sumusunod na magagawa ng mga mag-aaral ang
mga sumusunod na kaalaman, kakayahan at pag-unawa:
a. Nakikilala ang
 mga paraan ng pagpapakita ng paggalang na ginagabayan ng katarungan at pagmamahal
 bunga ng hindi pagpapamalas ng pagsunod at paggalang sa magulang, nakatatanda at may
awtoridad
b. Nasusuri ang mga umiiral na paglabag sa paggalang sa magulang, nakatatanda at may awtoridad
c. Nahihinuha na dapat gawin ang pagsunod at paggalang sa mga magulang, nakatatanda at may
awtoridad dahil sa pagmamahal, sa malalim na pananagutan at sa pagkilalala sa kanilang awtoridad na
hubugin, bantayan at paunlarin ang mga pagpapahalaga ng kabataan
d. Naisasagawa ang mga angkop na kilos ng pagsunod at paggalang sa mga magulang, nakatatanda at
may awtoridad at nakaiimpluwensiya sa kapwa kabataan na maipamalas ang mga ito
_______________________________________________________________________________________

Pangalan: _____________________________________ Petsa: _______________

Baitang at Seksiyon: __________________ Guro: _________________________

Gawain 1:
Panuto: Basahin at unawain ang mga tanong at piliin ang pinakaangkop na sagot at isulat ito sa patlang.

___ 1. Naipapakita ang paggalang sa pamamagitan ng ____________.

a. pakikibahagi sa mga gawaing nakasanayan.
b. pakikipag-ugnayan sa mga taong nakakahalubilo.
c. pagbibigay ng halaga sa isang tao.
d. pagkilala sa mga taong naging bahagi ng buhay.

___ 2. Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag na, “Ang pagsunod ay pagkilos sa pagitan ng katwiran at ng
kakayahang magpasakop?”
a. Ang marapat na pagsunod ay naipapakita sa pamamagitan ng pagpapasakop.
b. Kailangang sumunod at magpasakop dahil ito ang makatwiran at nararapat.
c. Maipakikita sa pamamagitan ng pagsusuko ng sarili ang marapat na pagsunod sa mga ipinag-
uutos.
d. May pagkakataon na kailangang sumunod at magpasakop at may pagkakataong di kailangang
magpasakop at sumunod.

___ 3. Gaano kahalaga ang pagkakaroon ng nakasanayang gawi o ritwal sa pamilya?

a. Napagtitibay nito ang presensiya ng pamilya.
b. Naipagpapatuloy nito ang tradisyon ng pamilya.
c. Nabubuklod nito ang mga henerasyon.
d. Naiingatan nito ang pamilya laban sa panganib.

___ 4. Paano mo mas higit na maipakikita ang paggalang sa mga taong may awtoridad?
a. Unawain na hindi lahat ng pagpapasiya at mga bagay na dapat sundin ay magiging kaaya-aya
para sa iyo.
b. Ipaglaban ang iyong karapatan lalo na kapag ikaw ay nasa katwiran.
c. Ipahayag ang iyong pananaw upang maiwasto ang kanilang mga pagkakamali.
d. Suportahan ang kanilang mga proyekto at programa.

___ 5. Natututuhan ng isang bata ang pagsunod at paggalang sa pamamagitan ng sumusunod, maliban sa:
a. pagmamasid sa mga taong nasa paligid kung paano maging magalang at masunurin.
b. pagsangguni sa mga taong kapalagayan niya ng loob at nakauunawa sa kaniya.
c. pakikinig at pagsasabuhay ng itinuturong aral ng mga magulang tungkol sa paggalang at
pagsunod.
d. pagkakaroon ng disiplina at pagwawasto ng mga magulang at nakatatanda.
Gawain 2:
Panuto: Sagutin nang TAPAT ang bawat pahayag upang masukat ang kakayahan mong maging magalang at
masunurin sa iyong mga magulang, nakatatanda at may awtoridad. Suriin at tayahin ang sariling kakayahan
kung ang mga pahayag ay ginagawa mo Palagi, Madalas, Paminsan-minsan o Hindi Kailanman. Lagyan ng
TSEK (✔) ang iyong sagot batay sa kasalukuyang kalagayan ng iyong kakayahan.

Paminsan- Hindi
Palagi Madalas
Mga Pahayag Minsan Kailanman
(3) (2)
(1) (0)
1.Isinasaalang-alang ko ang kanilang damdamin sa
pamamagitan ng maayos at marapat na pagsasalita
at pagkilos.
2. Sa aking pakikipag-usap sa kanila, iniiwasan ko
ang madaliang panghuhusga at pagbibitiw ng
masasakit na salita.
3. Naniniwala akong mahalaga ang aktibong
pakikinig at pag-iwas sa anumang uri ng
diskriminasyon.
4. Kinikilala ko ang kanilang kakayahang matuto,
umunlad at magwasto ng kaniyang pagkakamali.
5. Naniniwala akong mahalaga ang pagpapanatili ng
pagkakaunawaan, bukas na komunikasyon, at
pagkilala sa halaga ng pamilya at ng lipunang
kinabibilangan.
6. Sinusuri kong mabuti ang kanilang kalagayan o
sitwasyon upang makapagbigay ako ng angkop na
tulong bilang pagtugon sa kanilang
pangangailangan.
7. Humihingi ako ng payo sa kanila bilang pagkilala
sa karunungang dulot ng kanilang mayamang
karanasan sa buhay.
8. Ang kanilang mga naranasang pagtitiis at
pagsusumikap sa buhay ay aking hinahangaan at
nagbibigay sa akin ng inspirasyong magpatuloy.
9. Kinikilala ko ang kanilang ginagampanang
tungkulin at mahalagang maibabahagi bilang kasapi
ng pamilya at lipunan.
10. Iginagalang ko pa rin ang aking mga magulang,
nakatatanda, at may awtoridad, kahit na nakikitaan
ko sila ng mga di sinasadyang pagkakamali.
Bilang ng tsek

Kabuuang Iskor: ______ Interpretasyon

Wala nang hahanapin pa. Maaari kang makatulong upang maging gabay at
mapagsanggunian ng iba sa kanilang paglinang ng kasanayan. Ang iyong
26 - 30
kakayahang maging magalang at masunurin ay kahanga-hanga at dapat
tularan!
Kinakikitaan ka ng pagsusumikap na mapanatili ang mga birtud ng pagiging
16 - 25 magalang at masunurin. Maaaring ibahagi ang kasanayan. Ipagpatuloy ang
pagbabahagi ng sarili sa kapwa! Ipagpatuloy.
Mas malilinang ang kakayahang maging magalang at masunurin kung
6 - 15 magiging bukas ang puso sa pagbibigay ng halaga at pagmamahal sa kapwa.
Sumangguni sa taong maaaring makatulong sa iyo.
Nagbibigay ng kaligayahan at kapanatagan ang pagiging magalang at
5 - pababa masunurin. Magkaroon ng pagsusumikap at sumangguni sa taong maaaring
makatulong sa iyo upang mapaunlad ang iyong kakayahan.

Gawain 3:
Panuto:
1. Gamit ang talaan, isulat ang tatlong bagay na ipinag-uutos ng iyong magulang, nakatatanda, at may
awtoridad.
2. Batay sa mga utos na iyong isinulat, ano sa palagay mo ang maaaring maging resulta o bunga ng
pagsunod sa mga ito? Punan ang sumusunod na talaan.
3. At kung di susundin ang mga utos na ito, ano sa palagay mo ang maaaring maging resulta o bunga nito?
Punan ang sumusunod na talaan.

Pagpapalalim (Suriin)
Basahin at unawain ang pagpapalalim ng Modyul 10.

Ang Pagsunod at Paggalang sa mga Magulang, Nakatatanda at May Awtoridad

Maraming pagkakataon na ang pakikipagkapwa’y nagiging salat sa paggalang na nagiging sanhi

ng pag-aaway, hindi pagkakaintindihan, pananakit, paglabag sa batas, at iba pang mga gawaing hindi
kumikilala sa dignidad ng kapwa. Dahil dito, tunay ngang isang malaking hamon para sa kabataang tulad
mo ang pagpapanatili at pagpapatibay ng mga birtud ng paggalang at pagsunod sa mga magulang,
nakatatanda at may awtoridad.

Maraming aral ang nagsasabi na igalang ang lahat ng tao, igalang ang mga magulang at
nakatatanda pati na ang mga taong may awtoridad sa lipunan o estado. (Sa Bibliya: I Pedro 2:17; Efeso
6:2; Mateo 15:4; Levitico 19:32; Kawikaan 20:29; Roma 13:7; Sa Koran, 17:23-24; Mga Tinipong Wikain ni
K’ung Fu Tze, 1:2; 2:5-7). Ang salitang “paggalang” ay nagmula sa salitang Latin na “respectus” na ang
ibig sabihin ay “paglingon o pagtinging muli,” na ang ibig sabihin ay naipakikita ang paggalang sa
pamamagitan ng pagbibigay ng halaga sa isang tao o bagay.

Ang pagkilala sa halaga ng tao o bagay ang nagkapagpapatibay sa kahalagahan ng paggalang.

Nagsisimula sa pamilya ang kakayahang kumilala sa pagpapahalaga. Hiwaga ng Pamilya (ni Gabriel
Marcel, tinukoy ni Dy, 2007)
Ang Pamilya Bilang Hiwaga
 Kung ugnayan ang isasaalang-alang, isang hiwagang maituturing ang pagiging sabay na malapit at
malayo ng pamilya sa iyong pagkatao. Sinasabing ang pamilya ay malapit sa iyo dahil sa sumusunod na
patunay:
1. Nakasentro sa iyo ang mga ugnayan na maaaring ikinatutuwa mo o ikinaiinis mo. Hindi ba’t natutuwa
ka kung nararamdaman mo ang pagmamalasakit ng iyong mga magulang kung kinukumusta nila ang
iyong pag-aaral at ibang aspekto ng iyong buhay at kung natutugunan ang iyong mga
pangangailangan? At minsan naman ay naiinis ka, kung paulit-ulit ang kanilang pagpapaalala sa iyo o
kung minsan ay napapagalitan ka?
2. Ang iyong pag-iral ay bunga ng pagtugon sa dalawang taong pinagbuklod ng pagmamahalan. Hindi ka
iiral at mabubuhay sa mundo kung hindi dahil sa pagmamahalan ng iyong mga magulang.
3. Ang iyong pagkatao ay nagiging hatol o husga sa mga taong nagpalaki sa iyo. Ang iyong pagkatao ay
nagiging patunay ng maayos o di maayos na pagpapalaki sa iyo.

Ang pamilya ay malayo sa iyo dahil nagmula ang iyong pag-iral sa magkakasunod at
makasaysayang proseso na mula sa mga ugnayang nauna sa iyong pag-iral. Ang iyong pagkilala at
pakikipag-ugnayan sa iyong mga lolo at lola, mga magulang ng iyong lolo at lola, mga tiyuhin at tiyahin, iba
pang mga kamag-anak at ka-angkan, ang nagpapatunay ng pagiging malayo ng pamilya. Gayunpaman,
malaki pa rin ang impluwensya ng iyong mga ka-angkan sa iyong pagkatao. Hindi ba’t may mga
tinataguriang “angkan ng mga doktor o guro,” “angkan ng matatalino o masisipag” o “lahi ng mga palaaway
o mga basagulero?” Hindi maaaring ipagwalang-bahala ang nagiging implikasyon ng ganitong
pagkakakilanlan sa iyong pamilya at sa iyong pagkatao.

Sa ganitong di mapaghihiwalay na pagkakaisa ng malapit at malayo, nakaraan at hinaharap,

mahalagang mapukaw ang iyong kamalayan sa kahalagahan ng pagkilala sa mga ugnayang bahagi ng
iyong pag-iral. Ang mga kasalukuyang suliranin tulad ng kawalan o humihinang pagpapahalaga sa
kabanalan, kawalan ng paggalang sa buhay at kamatayan (na nagiging dahilan nang kayabangan,
pagkukunwari, pagkabagot o kawalan ng interes at kawalan ng pag-asa) ay ilan lamang sa mga patunay ng
di pagkilala sa halaga ng pamilya sa paghubog ng iyong pagkatao.

Ang Pamilya Bilang Halaga

Ang pakiramdam na maipagmamalaki mo ang iyong pamilya at isang karangalan ang maging
bahagi nito ang madalas na nangingibabaw na damdamin, hindi ba? Ang nararamdamang karangalan
(pride) at hindi kayabangan (vanity), ay isang tugon na bahagi ng iyong pag-iral. Kasalungat naman ang
iyong mararamdaman kung mga bagay na hindi ikararangal ang naiuugnay sa iyong pamilya. Kung kaya’t
ang damdaming ito ang makatutulong sa iyo upang magkaroon ng pundasyon at gabay ang iyong pagkilos.
Maaari kang kumilos upang mapatunayan mong nararapat kang maging bahagi ng karangalang taglay ng
iyong pamilya o kikilos ka upang mabigyan ng karangalan ang iyong pamilya. Ang pagkilala sa halaga ng
pamilya at mga kasapi nito ay naipakikita sa pagsusumikap na gumawa ng mabuti at umiwas sa paggawa
ng masama. Ang karangalang tinataglay ng pamilya ang nagbibigay dito ng awtoridad na dapat kilalanin ng
bawat kasapi nito.

Halimbawa, lumaki ka sa isang pamilyang pinahahalagahan ang edukasyon, ang paggalang sa

pagnanais ng iyong mga magulang na makapagtapos ka ng iyong pag-aaral ay maipakikita mo sa
pamamagitan ng pagsunod mo sa kanilang bilin at utos na mag-aral kang mabuti.

Kung ikaw naman ay bahagi ng isang pamilyang nagpapahalaga sa katarungan, pagmamahal at

pagmamalasakit sa kapwa, at namamalas ang pagsasabuhay ng batas ng malayang pagbibigay o 'law of
free giving', kakikitaan ng kapayapaan at lalim ng unawa ang ugnayan ng bawat kasapi. Halimbawa nito
ang pagkilala at paggalang sa karapatan ng bawat kasapi na makapagpahayag ng pananaw, at karapatang
makaalam ng mahahalagang impormasyon sa ikabubuti ng lahat, makiisa sa mga gawain, paggalang sa
mga personal na gamit at sa karapatang maging pribado (right to privacy). Kaya kung nais mong hiramin
ang gamit ng iba, nararapat lamang na ikaw ay magsabi o humingi ng pahintulot, bilang pagpapakita ng
paggalang.

Maipakikita rin ang paggalang sa pamamagitan ng nararapat at naaayon na uri at antas ng

komunikasyon sa kapwa. May marapat na antas ng komunikasyon para sa mga bagong kakilala at sa mga
mahal mo sa buhay, at di kailanman marapat ang magsalita ng masama, magmura o manglait ng kapwa.
Maging ang mga isyu ng pananakit at pang-aagrabyado ng kapwa ay malayong gawin mo, bilang
pagsunod sa Gintong Aral o “Golden Rule” at mga utos ng magulang mo, tulad ng 'huwag kang makipag-
away', 'huwag kang mananakit ng kapwa' at 'makitungo ka nang maayos sa iyong kapwa'. Mahalagang
tandaan ng bawat isa ang isinasaad ng Gintong Aral: Anuman ang gawin mo sa iyong kapwa ay ginagawa
mo rin sa iyong sarili.
Ang Pamilya Bilang Presensiya
Bilang presensiya, ang pamilya ang nagsisilbing proteksyon sa mga kasapi, duyan ng
pagmamalasakit at pagmamahalan, pinaglalagakan ng lahat ng mga karanasan, kalakasan, kahinaan,
damdamin, at halaga. Itinuturing ang pamilya na isang tahanang nag-iingat at nagsasanggalang laban sa
mga panganib, karahasan at masasamang banta ng mga tao o bagay sa paligid at labas ng pamilya.
Napagtitibay ang presensiya ng pamilya ng mga nakasanayang gawi o ritwal, at pagkakaroon ng disiplina.
Sa pamamagitan ng karaniwang gawain ng pamilya sa araw-araw, nakakasanayan ang pagkakaroon ng
mga gawi, tulad ng pagmamano o paghalik sa kamay ng mga magulang o nakatatanda, paggamit ng ‘po’ at
‘opo’, ang pagkain nang sabay-sabay, pagkakaroon ng diyalogo, pagtulong sa mga gawaing-bahay, at
pakikibahagi sa mga pagdiriwang sa iba’t ibang okasyon.

Kung ano ang nakasanayan at palaging nakikita na ginagawa ng mga kasapi ng pamilya, lalo na
ng mga magulang at nakatatanda, ay makakalakihan at makakasanayan ng mga anak. Dahil dito,
naipagpapatuloy ang mga tradisyon ng pamilya na nakatutulong sa pag-unlad, hindi lamang ng bawat
kasapi ng pamilya, pati na rin ang pagkakabuklod-buklod ng mga henerasyon. Kung kaya’t may
pananagutan ang pamilya na bumuo at ingatan ang mga magagandang tradisyong nakalakihan at
nakasanayan ng mga kasapi nito.

Ang Paggalang at Pagsunod sa May Awtoridad at ang Kahalagahan ng Pagsangguni

Lahat ng tao ay napasasailalim sa awtoridad. Maging ang pinakamataas na taong napagkalooban
ng awtoridad, tulad ng pangulo ng bansa, ay napasasailalim din sa isang awtoridad na kailangan din niyang
sundin. Ang sinumang tao na napagkalooban ng awtoridad ay may kapangyarihang magtalaga at
magpatupad ng mga panuntunan. Ang pagkakaroon ng ganitong tungkulin ang nagbibigay ng karapatan sa
taong may awtoridad upang mapanatili ang pagkakaisa, pagtutulungan, kapayapaan, disiplina at
kapakanan ng mga taong nasasakupan upang makamit ang kabutihang panlahat. Kung kinikilala ng
kaniyang nasasakupan ang halaga ng kaniyang awtoridad, ang paggalang at pagsunod sa kanila ay
madaling maisabuhay.

Sa mga ganitong pagkakataon, mahalaga ang pagsangguni sa mga taong pinagkakatiwalaan at

tunay na nagmamalasakit, na maaaring bahagi rin ng pamilya (malapit o malayo), tulad ng iyong nanay o
tatay, mga nakatatandang kapatid, tiyuhin o tiyahin, lolo o lola. Maaari ding sumangguni sa mga awtoridad
na labas sa pamilya na binigyan ng lipunan ng kapangyarihang ingatan ang dignidad, ipaglaban ang
karapatan, at tugunan ang pangangailangan ng mga taong kaniyang nasasakupan. Ilang halimbawa nito ay
ang mga guro, mga opisyal sa mga ahensya ng pamahalaan, puno ng simbahan at lider ng kinikilalang
pananampalataya, upang mapanatili ang kapayapaan, disiplina at kapakanan ng pangkat, alang-alang sa
kabutihang panlahat.

Mahalagang isaalang-alang ang edad ng bata sa paghubog ng magagandang ugali, tulad ng

pagiging masunurin o pagsunod sa magulang, nakatatanda at may awtoridad. Kritikal ang ikatlo hanggang
ikaapat na taon dahil kinikilala ng bata ang awtoridad ng kinagisnan niyang pamilya nang walang
pagtatangi o bahid man ng pagaalinlangan. Mas madali para sa isang bata ang sumunod sa kaniyang mga
magulang at nakatatanda dahil sa direktang pagtanggap niya mula sa mga ito ng seguridad, pagmamahal
at pag-aaruga para sa kaniyang kaayusan at kagalingan. Pagkatapos ng tatlo hanggang apat na taon,
nagsisimula nang mahubog ang kilosloob ng isang bata. Kaya’t habang siya ay nagkakaedad, nabibigyang
katwiran niya ang kaniyang ikikilos kung kailangang sundin ang ipinag-uutos at tuluyang magpasakop o
mangangailangan muna siya ng pagsangguni kung ang ipinag-uutos ay kaniyang gagawin o hindi (Isaacs,
2001; nabanggit sa Kurikulum ng Edukasyong Sekundarya Gabay sa Pagtuturo ng Edukasyon sa
Pagpapahalaga, 2010; Sheen, 2009).

Natututuhan ng bata ang paggalang at pagsunod sa pamamagitan ng:

1. Pagmamasid sa kanilang magulang at ibang kasapi ng pamilya
2. Pagkikinig at pagsasabuhay ng mga itinuturong aral ng mga magulang
3. Disiplina at pagwawasto nang may pagmamahal at pagmamalasakit.

Kung naging maayos ang paghubog sa mga naunang taon ng iyong buhay, mauunawaan mo ang
kahalagahan ng marapat na paggalang at pagsunod, dahil sa pagkilala mo sa pamilya bilang hiwaga,
halaga at presensiya.

Paano maipakikita ang paggalang at pagsunod at sa mga magulang?

Ang paggalang at pagsunod sa magulang ay maipakikita sa pamamagitan ng sumusunod na gawain
1. Pagkilala sa mga hangganan o limitasyon.
2. Paggalang sa kanilang mga kagamitan.
3. Pagtupad sa itinakdang oras.
 4. Pagiging maalalahanin.
5. Pagiging mapagmalasakit at mapagmahal.

Paano maipakikita ang paggalang at pagsunod sa mga nakatatanda?

Narito ang ilang paraan ng pagpapakita ng paggalang sa mga nakatatanda (ayon sa aklat ng Respect for
the Elderly: Implications for Human Service Providers ni Sling, 2004):
1. Sila ay arugain at pagsilbihan
2. Hingin ang kanilang payo at pananaw
3. Iparamdam sa kanila na sila ay naging mabuting
4. Kilalanin sila bilang mahalagang kasapi ng pamilya
5. Tugunan ang kanilang mga pangangailangan at kahilingan

Paano maipakikita ang paggalang sa mga taong may awtoridad?

Narito ang ilan sa mga paraan upang maipakita ang paggalang sa mga taong may awtoridad: (ayon kay
Wolff, n.d.)
1. Magbasa at pag-aralan ang tunay na tagubilin ng Diyos sa paggalang sa mga taong may awtoridad.
2. Lagi mong ipanalangin ang mga taong may awtoridad na ikaw ay pamahalaan.
3. Maging halimbawa sa kapwa.
4. Alamin at unawain na hindi lahat ng pagpapasiya at mga bagay na dapat sundin ay magiging kaaya-aya
para sa iyo.

Gawain 4
Panuto: Pagkatapos mong magkaroon ng mas malalim na kaalaman at pag-unawa sa mga konsepto ng
paggalang at pagsunod, pag-isipan at sagutin ang sumusunod na tanong.

1. Bakit nararapat na igalang at sundin ang mga magulang, nakatatanda, at may awtoridad?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

2. Bakit nagsisimula sa pamilya ang pagkilala at pagtuturo ng mga birtud ng paggalang at pagsunod?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

3. Paano mo maipakikita ang marapat na paggalang at pagsunod mo sa iyong mga magulang,

nakatatanda, at may awtoridad?
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

Gawain 5
Panuto: Pagkatapos ng aralin, anong mahalagang konsepto ang iyong naunawaan? Punan ang graphic
organizer.
Gawain 6
Panuto: Basahin ang liham at sagutin ang mga gabay na tanong pagkatapos.
Mahal kong Anak,
Sa aking pagtanda, unawain mo sana ako at pagpasensyahan, kapag dala ng kalabuan ng mata ay
nakabasag ako ng pinggan o nakatapon ng sabaw sa hapag kainan, huwag mo sana akong
kagagalitan. Maramdamin ang isang matanda; naaawa ako sa sarili ko sa tuwing sinisigawan mo ako.
Kapag mahina na ang tenga ko at hindi ko maintindihan ang sinasabi mo, huwag mo naman sana
akong sabihang bingi. Pakiulit na lang ang sasabihin mo o pakisulat na lang.

Pagpasensyahan mo na rin ang aking amoy. Amoy matanda, amoy lupa. Huwag mo sana akong
piliting maligo. Mahina na ang katawan ko. Madaling magkasakit kapag nalamigan, huwag mo sana
akong pandirihan. Natatandaan mo noong bata ka pa? Pinagtitiyagaan kitang habulin sa ilalim ng kama
kapag ayaw mong maligo.

Pasensiya ka na anak, matanda na talaga ako. Kapag mahina na ang tuhod ko, pagtiyagaan mo
sana ako at tulungang tumayo, katulad ng pag-alalay ko sa iyo noong nag-aaral ka pa lamang lumakad.
Pagpasensyahan mo sana ako kung ako ay nagiging makulit, paulit-ulit at parang sirang plaka. Basta
pakinggan mo na lang ako. Huwag mo sana akong pagtawanan o pagsawaang pakinggan.
Natatandaan mo ba anak noong bata ka pa? Kapag gusto mo ng lobo, paulit-ulit mo ‘yong sasabihin,
maghapon kang mangungulit hangga’t hindi mo nakukuha ang gusto mo. Pinagtiyagaan ko ang
kakulitan mo.

Pagpasensiyahan mo sana kung madalas ako’y masungit, dala na marahil ng katandaan.

Pagtanda mo, maiintindihan mo rin ako. Kapag may konti kang panahon magkuwentuhan naman tayo,
kahit sandali lang. Inip na ako sa bahay, maghapong nag-iisa. Walang kausap. Alam kong busy ka sa
trabaho, subalit nais kong malaman mo, na sabik na sabik na akong makakuwentuhan ka. Kahit alam
kong hindi ka interesado sa mga kuwento ko. Natatandaan mo anak noong bata ka pa. Pinagtiyagaan
kong pakinggan ang pautal-utal mong kuwento tungkol sa iyong teddy bear.

At kapag dumating ang sandali na ako’y magkakasakit at maratay sa banig ng karamdaman,

huwag mo sana akong pagsasawaang alagaan.

Pagpasensiyahan mo na sana kung ako man ay maihi o madumi sa higaan. Pagtiyagaan mo

sana akong alagaan sa mga sandaling ito ng aking buhay. Tutal hindi na naman ako magtatagal. Kapag
dumating ang sandali ng aking pagpanaw, hawakan mo sana ang aking kamay at bigyan mo ako ng
lakas ng loob na harapin ang kamatayan.

Anak, huwag kang mag-alala, kapag kaharap ko na ang Diyos na Lumikha, ibubulong ko sa
Kaniya na pagpalain ka sana … dahil naging mapagmahal ka sa iyong ama’t ina … Maraming salamat
sa iyo, Anak.

Nagmamahal,
Nanay at Tatay
Mga Gabay na Tanong:
1. Ano ang iyong naramdaman matapos mong basahin ang sulat? Ipaliwanag.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
2. Anu-ano ang iyong mga reyalisasyon? Ayon sa liham na iyong isasabuhay?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Gawain 7:
Panuto: Basahin at unawain ang mga tanong at piliin ang pinakaangkop na sagot at isulat ito sa patlang.
___ 1. Natututuhan ng isang bata ang pagsunod at paggalang sa pamamagitan ng sumusunod, maliban sa:
a.pagmamasid sa mga taong nasa paligid kung paano maging magalang at masunurin.
b.pagsangguni sa mga taong kapalagayan niya ng loob at nakauunawa sa kaniya.
c. pakikinig at pagsasabuhay ng itinuturong aral ng mga magulang tungkol sa paggalang at pagsunod.
d.pagkakaroon ng disiplina at pagwawasto ng mga magulang at nakatatanda.

___ 2. Paano mo mas higit na maipakikita ang paggalang sa mga taong may awtoridad?
 a. Unawain na hindi lahat ng pagpapasiya at mga bagay na dapat sundin ay magiging kaaya-aya
b. Ipaglaban ang iyong karapatan lalo na kapag ikaw ay nasa katwiran.
c. Ipahayag ang iyong pananaw upang maiwasto ang kanilang mga pagkakamali.
d. Suportahan ang kanilang mga proyekto at programa
___ 3. Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag na, “Ang pagsunod ay pagkilos sa pagitan ng katwiran at ng
kakayahang magpasakop?”
a.Ang marapat na pagsunod ay naipapakita sa pamamagitan ng pagpapasakop.
b.Kailangang sumunod at magpasakop dahil ito ang makatwiran at nararapat.
c. Maipakikita sa pamamagitan ng pagsusuko ng sarili ang marapat na pagsunod sa ipinag-uutos.
d.May pagkakataon na kailangang sumunod at magpasakop at may pagkakataong di kailangang
magpasakop at sumunod.
___ 4. Naipapakita ang paggalang sa pamamagitan ng ____________.
a.pakikibahagi sa mga gawaing nakasanayan. c. pagbibigay ng halaga sa isang tao.
b.pakikipag-ugnayan sa taong nakakahalubilo. d. pagkilala sa mga taong naging bahagi ng buhay.
___ 5. Gaano kahalaga ang pagkakaroon ng nakasanayang gawi o ritwal sa pamilya?
a. Napagtitibay nito ang presensiya ng pamilya. c. Nabubuklod nito ang mga henerasyon.
b. Naipagpapatuloy nito ang tradisyon ng pamilya. d. Naiingatan nito ang pamilya sa panganib.
___ 6. Nag-iisang itinataguyod ni Aling Fely ang kaniyang tatlong anak. Maliliit pa lamang ang kanilang mga
anak nang siya ay naging biyuda. Panatag siya dahil alam niyang napalaki niya ang mga ito nang
maayos. Subalit may pagkakataon na nangangamba siya dahil sa mga teenager na sila. Mas
mapatatatag nila ang kanilang samahan sa pamamagitan ng ________:
a. sama-samang pagkain tuwing hapunan at pamamasyal isang beses isang linggo.
b. pagkukumustahan kapag nagkakasama-sama o gamit ang cellphone kung nasa malayong lugar.
c. pagkakaroon ng mga alituntuning dapat sundin sa tahanan, tulad ng pag-uwi nang maaga.
d. pagkakaroon ng bukas na komunikasyon at malalim na pag-unawa sa kalagayan ng bawat isa.
___7. Kilala ang pamilya nina Vangie sa pagbibigay ng halaga sa edukasyon. Kahit na ang kanilang mga
magulang ay hindi nakatapos ng pag-aaral, sinisikap nila na maitaguyod silang apat na magkakapatid.
Ngunit siya ay kinakikitaan ng ibang mga kasapi ng pamilya nang kawalan ng pagpapahalaga sa pag-
aaral ayon sa isinasaad ng mga marka nito sa iba’t ibang asignatura. At kapag pinapaalalahanan siya
ng kaniyang magulang, hindi nagiging maganda ang reaksyon ni Vangie. Ano ang nararapat na gawin
ng mga kasapi ng pamilya sa ganitong sitwasyon?
a. Ipaunawa kay Vangie ang kahalagahan ng edukasyon sa bawat pagkakataon. Huwag magsawa.
b. Kausapin si Vangie at bigyan ng inspirasyon upang mapataas ang kaniyang marka. Nasa lahi nila
ang pagiging magaling, kailangan lang ng pagpapaalala.
c. Siyasatin ang mga dahilan kung bakit mababa ang mga marka ni Vangie. Kumilos nang ayon sa
mga natuklasang dahilan.
d. Isaalang-alang ang kakanyahan at pagiging bukod-tangi ni Vangie. Tanggapin siya kung ano siya
nang walang pagtatangi.
___8. Maraming balita tungkol sa mga taong may awtoridad ang kinakitaan mo ng mga gawaing taliwas sa
dapat nilang gampanan. Maraming kabataang tulad mo ang nagkaroon ng pag-aalinlangan kung sila ay
magpapakita pa ng paggalang at pagsunod. Ano ang pinakamabuting maipapayo mo sa kanila?
a. Alamin ang mga batas na nararapat sundin at mga karapatang dapat ipaglaban. Gawin kung ano
ang inaasahan sa iyo ng iyong kapwa.
b. Mahirap kumilos nang may pag-aalinlangan. Sumangguni sa ibang may awtoridad na nabubuhay
nang mabuti at kumilos ayon sa iyong kilos-loob.
c. Unawain at patawarin ang mga taong may awtoridad na nakagawa ng pagkakamali, lalo na kung
hindi naman ikaw ang naapektuhan.
d. Ipagbigay-alam agad sa kinauukulan ang nasasaksihang paglabag sa batas. Hindi makatarungan na
ang nagpapatupad sa batas ay siyang lumalabag dito.
___9. Kung pagkatapos ng edad na tatlo hanggang apat, nagsisimula nang mahubog ang kilos-loob ng
isang bata, ang bata ay __________:
a. madaling makasusunod sa mga ipinag-uutos ng kaniyang mga magulang.
b. nagkakaroon ng pagkilala sa kahalagahan ng pagsunod sa kaniyang buhay.
c. nagkakaroon ng pag-unawa sa kahalagahan ng mga tuntuning itinatakda.
d. kumikilos ayon sa mga ipinatutupad na utos ng kaniyang magulang.
___10. Hinahangaan ni Jay si Danny sa taglay niyang kagalingan sa pamumuno. Nang si Danny ang naging
lider ng kanilang grupo, lahat ng sabihin ni Danny ay kaniyang sinusunod at ginagawa nang walang
pagtutol, kahit pa minsan ay napapabayaan na niya ang kaniyang sariling pangangailangan. Ang kilos
ni Jay ay nagpapakita ng ____________:
a. katarungan b. kasipagan c. pagpapasakop d. pagsunod